Gebelik Oranı

SUNİ TOHUMLAMADA
GEBELİK ŞANSINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
Prof.Dr. Serhat ALKAN
İstanbul Üniversitesi
Veteriner Fakültesi
Dölerme ve Sun’i Tohumlama Anabilim Dalı
Suni Tohumlama
Uygulamalarında Gebelik
Şansının Arttırılması
1. Yapılan Hataları
Belirlemek
2. Yapılması Gereken
Yardımcı
Uygulamalar
Gebelik Oranı Tablosu
İneğe Bağlı
Sperma
Boğa Fertilitesi
Beslenme
Siklik Durum
Sperma İşleme
Saklama & Eritme
Hastalıklar
Metabolik
Enfeksiyöz
Gebelik Oranı
Kızgınlık Belirlem
Mevsim
Sun’i Toh. Teknik ve Spermaya
Isı Stresi
Emek & Hızmet
Dış Etkenler
1. Yapılan Hataların Belirlenmesi
A. İneklerde Kızgınlık Belirtilerinin ve
En Doğru Tohumlama Zamanının
Belirlenmesi
Östrus Takibi; yetiştiriciler tarafından en çok problem yaşanılan konudur
Veteriner Hekimler, kızgınlık belirtilerini yetiştiriciye en iyi şekilde
kavratmalıdır. Belirtiler kısaca;
 Süt ve iştahta azalma,
 Atlama ve atlatma,
 Dış genital organlarda ödem ve hiperemi,
 ÇARA akıntısı,
 Bel bölgesindeki uyarım sonucu çiftleşme pozisyonu alma
başlıkları altında toplanabilir.
ÖSTRUS TESPİTİNDE KULLANILAN
ARAÇLAR
ÖSTRUSDAKİ İNEĞİN ÜZERİNE
ATLANDIĞINDA IŞIK VEREN APARAT
İNEĞİN
HAREKET
AKTİVİTESİNİ
ÖLÇEN ADIM
SAYACI
ÖSTRUSDAKİ
İNEĞİN ÜZERİNE
ATLANDIĞINDA
PATLAYAN
ÖSTRUS
FLASTERİ
DİNLENME PERİYODUNDA GÜNDE 2-3 KEZ
TEKRARLANAN ÖSTRUS KONTROLU
ÖSTRUSTA ATLAMA VE ATLATMA
İPLİKSEL MÜKÖZ AKINTI
SAĞLIKLI BİR ÇARA AKINTISI
ÖSTRUSDAKİ BİR İNEKTE SERVİKS,
FOLLİKÜL VE REGRESE KORPUS
LUTEUMUN GÖRÜNÜMÜ
TABİİ VE SUN’İ TOHUMLAMANIN OPTİMAL
ZAMANLANMASI İÇİN ÖSTRUS
SEMPTOMLARININ SEYRİ
Östrus bitimi
Östrus başlangıcı
0
4
6
8
10
Uygun
değil
östrus
proöstrus
Vulva
dudaklarında
şişme
Vagina girişi
ıslak
12
16
18
20
Uygun tohumlama
zamanı
Gerginlik, bağırma
Diğer ineklerin atlamasına
müsaade
Vulva dudakları ödemli, hiperemik
İpliksel ve renksiz müköz
akıntı (Çara)
Uygun
değil
Tabii
tohumlama için
en uygun zaman
24
28
32
36
40
44
Şans
olabilir
ovulasyon
kanama
saat
1. Yapılan Hataların Belirlenmesi
B. Suni Tohumlama Malzemesinin Kullanımı
Sırasında Yapılan Hatalar
a – KONYEYNER KULLANIMI
 ASLA yan yatırılmamalı,
 Azot seviyesi ASLA 2/3’ den aşağı düşmemeli,
 Kanisterin kaldırıldığı yükseklik (son sınır; boyun kısmı),
Dünyadaki en iyi sperma, kullanılan
tohumlama tekniği ve uygulayan
kişinin bilgisi kadardır.
-Dikkatsizlik
-Spermanın kirli ve uygunsuz hazırlanması
-Uygulayıcının teknik hataları
Bu etkenler, sperma ne kadar iyi olursa olsun
fertiliteyi düşürür.
Payetin Uygun Eritilmesi
-Güvenliği hiçbir zaman ihmal etmeyin.
-Kanisteri en fazla boyun kısmına kadar yükseltin
-Her seferinde sadece BİR TEK payet alın
-Eğer istediğiniz payeti 10sn içinde alamamış iseniz
kanisteri tekrar geri daldırıp 10-15 sn. bekleyin
-Payeti hızla ılık suya atın ve aynı anda kanisteri tekrar
yerine gönderin.
Boyundan Yukarı ÇEKME !!!
KONTEYNERİN KESİTİ
SPERMANIN KANİSTERDEN ALINIŞI
DOĞRU UYGULAMA
YANLIŞ UYGULAMA
1. Yapılan Hataların Belirlenmesi
B. Suni Tohumlama Malzemesinin Kullanımı Sırasında
Yapılan Hatalar
b – PAYETİN ERİTİLMESİ
Önceden ısıtılmış
pistoleye yerleştirilmeli
Kullanılacak tüm malzeme
(toh. pis., pens, makas..vb)
önceden hazır edilmeli
Tüm İşlem
Boyunca
HIZ!!
Çok
ÖNEMLİ!!
Payet kurulanmalı
Eritme;
Su banyosunda eritilmeli
(90’’ İdeal)
35-38°C’ de
30''
Payeti Konteynerden Alma
Su Banyosuna Koyma Süresi
Minimum! (1-2’’)
KONTEYNERDEN SPERMA ALMA VE
ERİTME
PAYETİN ERİTİLİP KURUTULMASI
Sperma Eritme Ünitesi ve İşlemi
•Her gün temizlenecek
•Monitor ısısı:
35-37oC (94-98oFahrenheit)
•Bir seferde en fazla 5 payet
UNUTMAYIN
Spermatozoidler Çok Hassastır.
Yüksek Eritme Isısı= Ölü Spermatozoa
Düşük Eritme Isısı= Az sayıda canlı
Eritme işleminin Uzun Sürmesi= Az
sayıda canlı.
İDEAL : 35-37oC’de en az 30 sn. ve en
fazla 10 dk.
ERİTME TEKNİĞİNE GÖRE PAYET İÇİNDEKİ ISI
DEĞİŞİMLERİ
Payet
iç ısısı
Su banyosu/eritme cihazı (38°C)
Avuç içinde eritme
Eritme süresi
(saniye)
PAYETİN PİSTOLEYE YERLEŞTİRİLMEDEN
ÖNCE KESİLMESİ
PLASTİK KILIF İÇİNDE PAYETİN YERLEŞİMİ
ARA BOŞLUK
DOĞRU
YANLIŞ
PİSTOLENİN VÜCUT TEMASINDA ÇEVRE ISI
DEĞİŞİMLERİNDEN KORUNMASI
Hazır Pistolenin Korunması
• Protect the loaded
syringe from direct
sunlight or cold
conditions by
keeping it inside
the overall or shirt
you are wearing,
which keeps the
semen warm until
insemination
ERİTİLMİŞ SPERMANIN SICAKLIĞININ
KORUNMASI
Payet içindeki ısı
Pistolenin vücut temasında saklanması
Pistolenin çevre koşullarında tutulması
Çevre ısısı 7oC
Zaman
(dakika)
Düzenli Sun’i Tohumlama Çalışmaları Örneği
Super kit
İneğin Tohumlanması-I
• Eldivensiz elle kuyruk
tutularak kenara alınır
ve eldivenli ele yer
açılır
• Eldivenli el
kayganlaştırılarak
rektuma girilir
İneğin Tohumlanması-II
• Kuru bir kağıt havlu ile
vulva dudaklarını
temizle
• Rektumdaki elin ileri
geri hareketi ile vulva
dudakları aralanarak
pistolenin ucu içeri
yönlendirilir.
İneğin Tohumlanması-III
• Pistole ucu doğru
yerde olunca sperma
yavaşça enjekte edilir.
• Pistoleyi ittirdiğinize
emin olun, kateteri
çekip serviksten
çıkarmamaya dikkat
edin
İneğin Tohumlanması-IV
Spermanın verildiği yer
1. Yapılan Hataların Belirlenmesi
C. Suni Tohumlama Sırasında Yapılan Hatalar
*** Rektal Muayene Bulguları ile Anamnezi Doğrulama
-Vulva dudakları ve vajinada ödem ve hiperemi
-Uterustaki kızgınlık tonusu
-Atlama-atlatma
-ÇARA
-Ovaryumlarda Follikül
TOHUMLAMA
SUNİ TOHUMLAMA
UYGULAMASINDA PİSTOLENİN
VAJENE YÖNLENDİRİLMESİ
REKTO-VAGİNAL
SUNİ TOHUMLAMA TEKNİĞİNDE
HATALI KATETER UYGULAMASI
REKTO-VAGİNAL
SUNİ TOHUMLAMA TEKNİĞİNDE
HATALI KATETER UYGULAMASI
REKTO-VAGİNAL
SUNİ TOHUMLAMA TEKNİĞİNDE
DOĞRU KATETER UYGULAMASI
PARMAK KONTROLÜNDE SPERMANIN
VERİLMESİ
Spermanın bırakıldığı yer
TOHUMLAMA SONRASI KLİTORİS
MASAJI
ÖSTRUSDAN 1-3 GÜN SONRA GÖRÜLEN
KANAMA
OVARYUMDAN UTERUSA
EMBRİYONUN YOLCULUĞU
Ovule olmuş oosit
Primer
follikül
Fertilizasyon
Spermatozoa
Sekonder
follikül
Tersiyer
follikül
Blastosist
2 blastomerli
embriyo
4 blastomerli
embriyo
2. Yapılması Gereken Yardımcı
Uygulamalar
Bu bölümde;
Normal östrus gösterme—Tohumlanma—Gebe Kalma
prosessinin dışına çıkan durumlara yapılan müdahaleler incelenir
Rastlanabilen fizyoloji dışı durumlar;
A- Kızgınlığa gelmeme- ANÖSTRUS
B- Sürekli kızgınlık- NİMFOMANİA
C- Sakin kızgınlık- SUBÖSTRUS
D- Semptom göstermeksizin dönenler- REPEAT BREEDERS
şeklinde gruplanabilir.
2. Yapılması Gereken Yardımcı
Uygulamalar
A. Kızgınlığa Gelmeme-ANÖSTRUS
Genital Organların Gelişmemesi
Freemartinism
Genital organ aplazisi
Yüksek Süt Verimi ve Kalıcı Corpus Luteum
Endometrium harabiyeti, Piyometra, Mumifiye gebelik,
Maserasyon ..vb
Luteal Kistler
2. Yapılması Gereken Yardımcı
Uygulamalar
A. Kızgınlığa Gelmeme-ANÖSTRUS
Önerilen Tedaviler
Genital Organların Gelişmemesi
Freemartinism
Genital organ aplazisi
Yüksek Süt Verimi
Kalıcı Corpus Luteum
Endometrium harabiyeti,
Piyometra, Mumifiye gebelik,
Maserasyon ..vb
Luteal Kistler
(LH eksikliği)
Mezbaha
PGF2
Uygun
Tedavi
PGF2 + GnRH + Manipülasyon
2. Yapılması Gereken Yardımcı
Uygulamalar
B. Sürekli Kızgınlık-NİMFOMANİA
Ovaryumlardaki Folliküler Kistler
Önerilen Tedaviler
- Manipülasyon
- GnRH
- LH
2. Yapılması Gereken Yardımcı
Uygulamalar
C. Sakin Kızgınlık-SUBÖSTRUS
Siklik ineklerin, dış belirti göstermeden östrus geçirmesi
[Nedeni kesin olarak bilinmemektedir]
Önerilen Tedaviler
- Östrus Senkronizasyonu
(Sabit Zamanlı Tohumlama)
- Vaginal Aplikasyon
- PGF2
Meraya çıkarmak
(Güneş ve iklim şartlarından
faydalanmak)
Boğa varlığının etkisi
2. Yapılması Gereken Yardımcı
Uygulamalar
D. Semptom Göstermeksizin Dönenler
REPEAT BREEDERS
Aynı ineğin tohumlanmasına karşın tekrar tekrar kızgınlık
göstermesidir
Olası Sebepleri:
1- Belirlenemeyen hafif endometrit
2- Ovulasyon yetersizliği
3- Teşhis edilemeyecek mikroskobik obstrüksiyonlar
2. Yapılması Gereken Yardımcı
Uygulamalar
D. Semptom Göstermeksizin Dönenler
REPEAT BREEDERS
Önerilen Tedaviler
- Aström Tedavisi
- Tohumlama sonrası GnRH veya LH uygulaması
* Teşhis edilemeyenler  Kesim