“Bulgaristan – Turkiye is partnerligi Forumu” projesi Avrupa Birligin ve

03/2006
BULGAR BİYOTARIMI - EBEDİ BİR ÖNCELİK PROJESİDİR
Diğer çiftçilere kıyasen biyotarım masrafları yaklaşık % 30-35 daha büyüktür. Nedeni -hayvanlar sadece
çiftçilerin kendi üretimi olan biyolojik yemlerle beslenmektedir. Hasılat daha düşüktür, çünkü kimyasal
gübre kullanılmıyor, bitki koruma ilaçları yok, hayvanlarm hastalandığı durumlarda antibiyotikler yok.
Hormonlar konusunda söz edilemez. İktidara gelen her hükümet yıllardır biyotarımı öncelik ilan etmiş olsa
da, “tarım” devlet fonu gereken yardımda bulunmuyor. 2005 yılında Tarım bakanlığı ve sektörün temsilcileri
Biyotarımm 2013 yılma kadar gelişmesi ile ilgili Milli plan hazırladılar, fakat bu plan hükümet tarafından
hala kabul edilmemiştir. Bu planın ilk sayfalarında küçük Bulgar üreticileri için gelecekteki bu piyasanın
önemi belirtirilmiş olsa da, bütün bunların yakın zamanda gerçek olacağına dair hiçbir işaret yok. Aynı
zamanda AB’nin piyasalarında iki rakamlı talep boyutları ve piyasada biyoürünlerin yetersiz olması
belirtiliyor.
Bulgar üreticinin yolu
İnek yetiştiren bir Bulgar sertifikalı çiftliği hammaddeyi sertifikası olan ve ülkede biyolojik sütü tek işleten
bir mandıraya satıyor. Mandıra bu sütü litresi 50 stotinka (kuruş) olan yıllık fiyatla satın alıyor,fakat alım
kampanyası esnasında sıradan sütün fiyatı 30 stotinkanm altına düşüyor. Bu durumda biyolojik bir kase
yoğurdun piyasa fiyatı 1.00 - 1.15 leva oluyor (sıradan bir kase yoğurt fiyatı – 40-70 stotinkadır). Ürün
satılan küçük miktarlardan dolayı daha pahalı oluyor. Ayrıca bir yıllık sertifikanın fiyatı 700 bin levadır.
Sütün sadece % 1.0 -1.5’i biyolojik niteliğinde satılmaktadır. Diğer kısmı piyasaya sıradan süt olarak
çıkıyor. Sertifikası olan üreticiler Bulgaristan'da bu piyasanın mevcut olmadığını,insanların biyolojik ürün
hakkında bilgileri olmadığını,ayrıca herkes böyle bir fiyatla yoğurt satın alamadığını, belirtiyorlar.
Biyopiyasa – yurtdışında ve yabancı markalarladır
Bulgaristan’da sütten başka biyolojik bal, çay, şifalı bitkiler, baharatlar, kuru yemişler ve onlardan yapılan
reçeller, sebzeler, eterik yağ bitkileri, yağ, kozmetik ürünler ve gül yağı üretiliyor. Bulgar biyoürünlerin %
95’ten fazlası ihraç ediliyor – öncelikle AB’ye (Holanda, Almanya,İsviçre ve Avusturya).
Üretim ve satış istatistiği yapılmıyor. Bulgar firmaları yabancı müşterilerin siparişlerini yerine getiriyor, bu
müşteriler ürünü işletiyor, tekrar ambalajlıyor ve kendi etiketi ile satıyorlar. Bulgar biyoürünleri yabancı
markalarla satılıyor ve bu ün kazanmış markaları Avrupa tüketicileri çok iyi tanımaktadır. Şimdilik
biyoüreticiler sadece böylelikle AB’ye girebiliyor. Üreticiler, kendi markasına tek başına ün kazandırmak
için dış piyasanın Bulgar firmaları için dar olduğunu belirtiyorlar. AB bal piyasasını Çin, baharat piyasasını
ise Chili fethetmiştir. Bulgaristan ürünlerini ün kazanmış markalarla satmazsa, büyük üreticilerle rekabeti kazanamaz .
“Bulgaristan – Türkiye iş partnerliği Forumu” projesi BG2003/005-632.02.01-01 Avrupa Birliğin ve “Bulgaristan – Türkiye1
sınırlar ötesi işbirliği FAR programı – Küçük projeler müşterek Fonun” BG2003/005-632.02.01 mali desteği ile
gerçekleşmektedir.
AB’de satış yapmak için Bulgar firmaların orada resmi bir kuruluştan sertifika alması gerekiyor.
Bulgaristan’da sertifika veren iki kuruluş vardır - “Balkan biyoset” ve "SGS BULGARİA”, fakat AB
ülkelerine ihracat yapmak için bu sertifikalar geçerli değildir. Üreticilere göre, Bulgaristan AB’ye üye olduktan sonra,Bulgar sertifikası AB’de geçerli olacak ve bu durum Avrupa piyasalarına giden yolu açmış
olacaktır. Şimdi Avrupa’ya ihracat yapmak için, orada yetkisi olan kuruluşlardan sertifika almak için firmalar yılda 10-20 bin Euro ödüyor.
Geleceğin boşluğu Bulgaristan’dır
Biyoürünlerin Bulgaristan piyasasında hala hiç denecek kadar yeri vardır. Bu ürünlerin ticareti henüz
başlamaktadır. Süt, bal, şifalı bitkiler, çay, meyve, sebze ve orman meyvelerinden üretilen reçeller Sofya’nın
sadece sekiz supermarketinde satılıyor.
Bu branşın üreticileri,organik biyoürünlerin fiyatı % 30’dan %50’ye kadar daha yüksek olduğunu, fakat
insanların düşük satın alma yeteneğinin Bulgar piyasasına engel olmadığını belirtiyorlar. Yeterli derecede
arzın mevcut olması daha büyük sorundur. Üreticilere göre yakın bir gelecekte Bulgaristan1da biyoürünlere
olan ilgi artıcak. İç piyasanın mevcut olması bunu kanıtlıyor, fakat bu gibi ürünlerin üreticileri, distribütörleri
ve tüccarları yetersiz sayıdadır. Zincirin tamamlanması için zamana ihtiyaç var.
Bulgar üreticileri boşluğun doldurulmasında henüz ithalat rekabeti ile karşılaşmıyor. Yaygın olan tek ithal
biyoürünler çocuk mamalarıdır. Piyasada başka organik ürünler de var, fakat tüketicilerin çoğunun onlar
hakkında bilgisi yok. Sebep sadece düşük standart değildir.
Naturel, ekolojik ve biyolojik gibi kavramların anlaşılmaması ve sadece biyolojik kavramın üretici ve
tüketici için yasal garantili olması ciddi bir sorun teşkil etmektedir.
Tarım bakanlığı, şu an döl halinde olan biyopiyasayı genel gıda piyasının % 1’ini teşkil ettiğini belirtiyor, bu
oran AB’de % 4-5’tir. Biyotarımm gelişme planında Bulgaristan’da biyoürünler satışının.
2013 yılına kadar genel gıda piyasanın % 3’ünü teşkil etmesi öngörülüyor, fakat geçen dört yıl
içinde bürokrasi yüzünden Bulgaristan SAPARD programı ile ilgili biyoüreticilere finansmanı başlatamadı.
Programa göre AB ile tarım ekolojisi için özel bütçe sözleşmesi vardır, fakat üreticiler hala bu bütçeden
yararlanamıyor. O yüzden büyük potansiyele sahip olan biyotarım, küçük Bulgar üreticileri için sözde
ebedi bir öncelik gibi kalıyor.
BİYOLOJİK VE KONVANSİYONEL TARIMIN KIYASLANMASI
Biyolojik tarım
Konvansiyonel tarım
Pestisid,nitrat ve mitotoksini (ağır
metallar ve antibiyotik) daha az olan
içerik
Genetik modifikasyonlu organizmaları
hiç olmayan içerik
•
Pestisid,nitrat ve toksinleri daha çok
olan içerik
•
Daha büyük hasılat ve daha büyük
üretim hacmi
•
Daha fazla işçi sayısını gerektiren işletilen
arazilerin karakteri ve sertifika almak için
yapılan masraflar yüzünden daha büyük
masrafların mevcut olması
•
Zarar
vericilerle
mücadelede
kullanılan
kimyasal
maddeler
yüzünden daha küçük masraflar
•
Daha düşük hasılat,daha küçük üretim
hacmi
•
•
•
Daha kolay nakliyat
“Bulgaristan – Türkiye iş partnerliği Forumu” projesi BG2003/005-632.02.01-01 Avrupa Birliğin ve “Bulgaristan – Türkiye2
sınırlar ötesi işbirliği FAR programı – Küçük projeler müşterek Fonun” BG2003/005-632.02.01 mali desteği ile
gerçekleşmektedir.
•
Sınırlı piyasa
•
Daha büyük piyasa
Bulgaristan'da biyobitkilerle ekili olan 12.2 bin hektardan fazla arazi vardır, ki bunlar işletilen
arazilerin % 1.2'sini teşkil ediyor. Tarım bakanlığın planında 2013 yılında işletilen arazilerin % 8'inin
biyolojik usulle işletilmesi öngörülüyor.
Bulgar kontrol makamlarından verilen sertifikalara 56 bitki yetiştiren ve 5 hayvan yetiştiren çiftlik,
4 tohum ve ekim malzemesi hazırlayan işletme yerleri sahiptir.
Ülkede biyoürünlerin işletilmesini yapan şirketler şunlardır: ET"Rima"-süt, “İra-Eko” LTD, şifalı
bitkiler, baharatlar, meyve ve sebzeler, "Balkan biyoherb"A.Ş. -yabani şifalı bitkiler, “Ekoterra”LTD ve ET "Krasi –
MC” - dondurulmuş ve kurutulmuş sebze ve meyveler, "Gerada-GM” LTD - bal, “Ekomaat”LTD - yağ ve kozmetik
ürünler, "Biyo Bulgaria-oil" kooperatifi - gül ve lavanta eterik yağları.
SIRADAN BİR BULGAR ÜRETİCİSİ NASIL “BİYO” OLABİLİR
TARIM ÜRETİCİSİ
l. Biyoüretime geçmek için üç yıl geçici süre.
Arazilerde hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.
2. Arazi ve ürünlerin sertifika alması.
Gübre,kimyasal maddeler ve GMO kullanılmayan üretim. Biyolojik tohumların kullanımı zorunludur.
3. Piyasada"Biyoürün” markalı satışlar.
Sertifika veren kuruluşların sürekli kontrolü.İç piyasa sertifikası.
ÇİFTÇİ
1. Biyoüretime geçmek için iki yıl geçici süre.
Hayvanlar biyolojik yemlerle beslenmelidir.Antibiyotik ve hormon kullanımı yasaktır.
2. Çiftliğin sertifika alması.
Hayvanlar biyolojik yemlerle beslenmelidir.Antibiyotik ve hormon kullanımı yasaktır.
3. “Biyoürün” markalı ürünlerin piyasada satışı.
Sertifika veren kuruluşların sürekli kontrolü.İç piyasa sertifikası.
İŞLETİCİ
1. Konvansiyonel üretimi organik üretimden ayırt etmek.
2. Üretim için sertifika almak.
Gıdaların içerdiği maddelerin en az % 95‘i biyolojik usulle üretilmiş ve sertifikalı olmalı.
“
3. Biyoürün” markalı ürünlerin piyasada satışı.
Sertifika veren kuruluşun süresiz kontrolü.İhracat sertifikası ( AB'e için 2007 yılından sonra geçerlidir).
Yambol ticaret ve sanayi odasının “Bulgaristan – Türkiye biznes partnerliği Forumu”
projesi, Avrupa birliğinin, “Bulgaristan – Türkiye sınırlarötesi işbirliği – küçük projeler fonu” FAR programın, Bütçe hattın: BG 2002/000-632-03 mali desteği ile gerçekleştirilmektedir.
“Bulgaristan – Türkiye iş partnerliği Forumu” projesi BG2003/005-632.02.01-01 Avrupa Birliğin ve “Bulgaristan – Türkiye3
sınırlar ötesi işbirliği FAR programı – Küçük projeler müşterek Fonun” BG2003/005-632.02.01 mali desteği ile
gerçekleşmektedir.