Kisim1

Chapter 18
Sabit Döviz
Kurları ve Döviz
Piyasası
Müdahalesi
Slides prepared by Thomas Bishop
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
Önizleme
• Merkez bankası bütçesi
• Döviz piyasası müdahalesi ve para arzı
• Merkez Bankası döviz kurunu nasıl sabitler
• Sabit döviz kurları, devalüasyon
• Finansal piyasa krizleri ve sermaye kaçışı (capital
flight)
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
17-2
Giriş
• Birçok ülke, döviz piyasalarına müdahale ederek,
döviz kurlarını bir para birimine ya da bir para birimleri
grubuna karşı sabitlemeye (“peg”) çalışır.
• Esnek (flexible) ya da dalgalı(floating) döviz kuru olan
birçok ülke aslında gözetimli dalgalanma (managed
floating) döviz kuru uygulamaktadır.
 Merkez Bankası zaman zaman para ve varlık satıp alarak
döviz kurunu “yönetir” (manages), özellikle de döviz kuru
volatilesi arttığı zamanlarında.
• Merkez bankaları döviz piyasalarına nasıl müdahale
eder?
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
17-3
Merkez Bankası Müdahalesi ve Para Arzı
• Merkez bankası döviz piyasasına müdahalesinin
etkilerini incelemek için önce merkez bankası için
basit bir bütçe hazırlayalım.
• Bu bütçe merkez bankasının varlık ve
yükümlülüklerini kaydeder.
 Bütçede çifte kayıt muhasebesi (double booking keeping)
uygulanır: her işlem bütçeye iki kere kaydedilir.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
17-4
Merkez Bankasının Bilançosu
(Balance Sheet)
Varlıklar (Assets)
 Yabancı varlılar (resmi uluslararası rezervler) (official
international reserves)
• Yabancı devlet tahvilleri (Foreign government bonds)
• Altın
 Yerli varlıklar
• Yerli devlet tahvilleri (Domestic government bonds)
• Yerli bankalara verilen krediler (Loans to domestic banks)
(ABD’de “discount loans” denir)
Yükümlülükler (Liabilities)
 Yerli banka mevduatları (Deposits of domestic baks)
 Dolaşımdaki para (eskiden merkez bankaları vatandaşlara
para karşılığında altın vermekle yükümlüydüler)
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
14-5
Merkez Bankasının Bilançosu
(Balance Sheet) (devam)
• Varlıklar = Yükümlülükler + Net değer
 Net değeri sabit varsayarsak,
• Varlıklarda bir artış yükümlülüklerde eşit bir artışa neden olur.
• Varlıklarda bir azalış yükümlülüklerde eşit bir azalış neden olur.
• Merkez Bankalarının bütçelerindeki değişiklikler
dolaşımdaki parada ya da bankaların mevduatlarında
değişikliklere neden olur, bu da para arzında
değişiklikleri doğurur.
 Eğer bankaların merkez bankasındaki mevduatları artarsa,
bankalar bu ekstra fonları müşterilerine kredi (borç) olarak
verebilirler, böylece dolaşımdaki para miktarı artar.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
17-6
Varlıklar, Yükümlülükler
ve Para Arzı
• Merkez bankası tarafından herhangi bir varlık alımı
merkez Bankası tarafından para ya da çek ile ödenir,
 Her ikisi de yerli para üzerindendir, ve
 Her ikisi de dolaşımdaki para arzını arttırır.
 Bu işlem varlık ve yükümlülüklerde eşit artışa neden olur.
• Merkez bankası yerli tahviller ya da yabancı tahviller
satın alırsa, yerli para arzı artar.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
17-7
Varlıklar, Yükümlülükler
ve Para Arzı (devam)
• Merkez bankası tarafından herhangi bir varlık satımı
merkez bankasına para ya da çek ile ödenir,
 Her ikisi de yerli para üzerindendir, ve
 Merkez Bankası parayı kasalarına koyar ya da bankaların
mevduat miktarlarını düşürür,
 Her ikisi de dolaşımdaki para arzını azaltır.
 Bu işlem varlık ve yükümlülüklerde eşit azalışa neden olur.
• Merkez bankası yerli tahviller ya da yabancı tahviller
satarsa, yerli para arzı azalır.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
17-8
Varlıklar, Yükümlülükler ve Para Arzı (devam)
• Merkez bankasının yerli varlık piyasasında alım/satım
gerçekleştirerek para arzını değiştirdiği işlemlere açık
piyasa işlemleri (OMO-Open Market Operations)
denir.
• Merkez bankası para arzını yapancı varlık alım/satımı
ile de değiştirebilir. Bu işlemlere döviz piyasası
müdahalesi (forein exchange intervention) denir.
• Merkez bankası para arzını zorunlu karşılık
oranlarını (reserve requirements) değiştirerek de
kontrol edebilir.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
14-9
Döviz Piyasası
(Foreign Exchange Markets)
• Merkez Bankaları döviz piyasalarında yabancı devlet
tahvilleri takas ederler.
 Yabancı para mevduatları ve yabancı devlet tahvilleri çoğu
zaman ikame edilebilir: ikisi de yabancı para cinsinde olan
oldukça likit varlıklardır.
 Alınıp satılan yabancı para mevduatları ve yabancı devlet
tahvillerinin miktarları döviz kurunu etkiler.
Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
17-10