wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi
Transkript
wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi
wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis akrZalva adamianis uflebaTa evropuli konvenciis mixedviT (me-3 muxli) -------------------------------------------------------------------------------------------interaiTs-is saxelmZRvanelo iuristebisTvis, 2006 wlis dekembris mdgomareobiT ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------saxelmZRvanelo gamoica “Ria sazogadoebis institutis” udidesi mxardaWeriT ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saxelmZRvaneloze momuSave personali ucxoeli redaqtorebi, maqsim ferStmani; avtorebi: sian luis-enToni redaqtoris TanaSemwe/gamocemis koordinatori: beT fernandesi redaqtorebi organizaciis mxridan, qevin qiCingi; avtorebi: doina ioana straistenu, dina vedernikova redaqtoris TanaSemwe/tipografiuli amwyobi + dizaineri: jastin freitermani ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- interaiTsis iuridiuli ganyofilebis TanamSromlebi aRmasrelebeli direqtori: iuridiuli direqtori: ufrosi iuristebi: devid giri iuristebi: elen dafi ian birni andrea qumberi ibrahima kane programis veselina vandova koordinatorebi: qevin qiCingi judit a. oderi doina ioana straistenu dina vedernikova beT fernandesi jastin freitermani juliet maqdermonti moni Sresta interaiTsis direqtorTa sabWo lord lesteri hern hilisa, sapatio prezidenti jeremi makbraidi, Tavmjdomare priscila aSun-sarpi, finansuri marTveli doq. Caloka beiani prof. Kristin Cinkini helena quqi Tim eliki maikl grifini prof. bob hepli en lapingi doq. nevil lintoni aleqsandra marksi doq. reiCel murei interaiTsis saerTaSoriso mrCevelTa sabWo prof. filip alstoni florens butegva doq. eva eliasi rojer erera prof. iaS p. gai asma kaderi prof. harold kohi viviana krstiCeviCi marek a. novicki justis qeiT o’reigani sonia pikado prof. Jerar quini prof. martin Seinini suraia uikremasinghi -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- wamebisa da sxva araadamianuri mopyrobis akrZalva adamianis uflebaTa dacvis evropuli konvenciis mixedviT (me-3 muxli) interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saxelmZRvanelos gamoyeneba winamdebare saxelmZRvanelo momzadda interaiTsis evropuli programis farglebSi centralur da aRmosavleT evropasa da yofil sabWoTa kavSirSi treningebis proeqtebisTvis. igi gamiznulia, praqtikosi advokatebisa da sxva profesionali iuristebis sakonsultaciod. misi formati isea Sedgenili, rom SesaZlebelia misi perioduli ganaxleba interaiTsis vebgverdze. saxelmZRvaneloSi mocemulia adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos mier 2006 wlis dekembramde miRebuli gadawyvetilebebi. Secdomebi da xarvezebi ekuTvniT mxolod mis avtorebs. saxelmZRvanelos alternatiuli formatebi xelmisawvdomia moTxovnisTanave. madloba interaiTsi madlobas uxdis am saxelmZRvanelos momzadebaSi monawile yvela pirs: ucxoel redaqtorebsa da Tanaavtorebs - maqsim ferStmans da sian luisenTonis, interaiTsis evropuli programis iuristebs - qevin qiCingsa da dina vedernikovas, saxelmZRvanelos redaqtorebsa da Tanaavtorebs. amasTanave, interaiTsi madlobas uxdis staJiorebsa da moxaliseebs, romlebmac wvlili Seitanes Catarebul kvlevebsa da saxelmZRvanelos SedgenaSi. da bolos, interaiTsi madlobas uxdis Ria sazogadoebis instituts, romlis finansuri Tu sxvagvari mxardaWeris gareSe es proeqti ver ganxorcieldeboda. interaiTsi Lancaster House islingtonis q. 33 londoni n1 9lh didi britaneTi tel: +44 (0)20 7278 3230 faqsi: +44 (0)20 7278 4334 el-fosta: [email protected] vebgverdi: www.interights.org © interights 2007 yvela ufleba daculia. am publikaciis romelime nawilis reproduqcia gamomcemlis winaswari Tanxmobis gareSe akrZalulia. saavtoro ufleba ekuTvnis interaiTss. Tumca, am publikaciis mTlianad an nawilobriv gadacema nebismieri eleqtronuli, meqanikuri, fotokopirebis, Camweri an sxva formiT an saSualebiT daiSveba gamomcemlis winaswari Tanxmobis gareSe. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 sarCevi: 1. Sesavali 1.1 wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis akrZalvis arsi da mniSvneloba 1.2. uflebis absoluturi xasiaTi 2. gansazRvrebebi, cnebebi da standartebi me-3 muxlis mixedviT 2.1 sisastikis minimaluri zRvari 2.1.1 dazaralebulis calkeuli maxasiaTeblebis mniSvneloba 2.1.2 saqmeebi, romlebSic sisastikis aucilebeli minimaluri zRvari ar aris miRweuli 2.1.2.1 konvenciis sxva muxlebTan kavSiri 2.2 wameba 2.2.1 sisastikis xarisxi 2.2.2 winaswarganzraxuli da gamiznuli mopyroba 2.2.3 wamebis magaliTebi precedentuli samarTlidan 2.3 araadamianuri mopyroba an dasja 2.3.1 “mopyroba” da “dasja” 2.3.2 gansxvaveba wamebas, araadamianur mopyrobasa da Rirsebis Semlaxav mopyrobas Soris 2.3.3 araadamianuri mopyrobis magaliTebi 2.3.3.1 Zaladoba dapatimrebis da dakavebis dros 2.3.3.2 seriozuli samedicino gulgriloba dakavebis dros 2.3.3.3 mtkicebulebis mopovebis mizniT samedicino Careva 2.3.3.4 bavSvebis dapatimreba 2.3.3.5 fsiqikuri aSliloba 2.3.3.6 SiSi da tanjva ojaxis wevrTa iZulebiTi gauCinarebis an maT mimarT sxva cudi mopyrobis gamo 2.3.3.7 soflebisa da saxlebis ganadgureba 2.3.3.8 sxva magaliTebi 2.4 Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja 2.4.1 Rirsebis Semlaxavi dasja 2.4.2 Rirsebis Semlaxavi mopyroba 2.4.2.1 dapatimreba da dakaveba 2.4.2.2 dapatimrebis da dakavebis dros gamoyeneba interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis pirebis mimarT fizikuri © interights 2007 Zalis 2.4.2.3 dakavebis pirobebi 2.4.2.4 xel-borkilebis dadeba 2.4.2.5 arasaTanado/arasakmarisi samedicino daxmareba 2.4.2.6 fsiqiatriuli mkurnaloba 2.4.2.7 invalidebis Sesabamisi pirobebiT uzrunvelyofa 2.4.28 dakavebulTa intimuri Cxreka 2.4.2.9 gvamebis damaxinjeba 2.4.3 diskriminacia 2.4.4 sikvdiliT dasja: me-2 muxlTan kavSiri 3. mtkicebis tvirTi da standarti me-3 muxlis Sesabamisad 3.1.1 mtkicebis tvirTi 3.1.2 mtkicebis standarti 3.1.2.1 saerTaSoriso standartebi da angariSebi dakavebis saqmeebze 3.1.2.2 saerTaSoriso da arasamTavrobo organizaciaTa angariSebi gaZevebis/eqstradiciis saqmeebze 4. saxelmwifos pasuxismgebloba 4.1 negatiuri valdebulebebi 4.1.1 saxelmwifos uSualo kontrolis qveS 4.1.2 teritoriuli sakiTxebi 4.1.3 sxva qveyanaSi cudi mopyrobis msxverplad gaxdomis riski (“gauZevlobis principi”) 4.1.3.1 cudi mopyrobis albaTobis gansazRvra 4.1.3.2 gaZevebis absoluturi akrZalva, rodesac cudi mopyrobis albaToba arsebobs 4.1.3.3 terorizmisa da eqstradiciis/gaZevebis winaaRmdeg brZola 4.1.3.4 proceduruli moTxovnebi TavSesafris maZiebelTa maregulirebel kanonmdeblobaSi 4.1.3.5 kerZo pirebis mxridan cudi mopyrobis Cadenis riski 4.1.3.6 gaZevebis Semdeg samedicino mkurnalobis ararseboba 4.1.3.7 dabrunebis Semdeg mZime pirobebis arasakmarisi niSnebi 4.1.3.8 deportaciis SeCerebis gamoyeneba (wesi 39) 4.2 pozitiuri valdebulebebi 4.2.1 efeqturi samarTlebrivi sistemis uzrunvelyofis valdebuleba me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis prevenciisa da misgan dacvis mizniT 4.2.2 patimarTa fizikuri xelSeuxeblobis dacvis valdebuleba 4.2.3 proceduruli valdebulebani 4.2.3.1 efeqturi oficialuri gamoZiebis Catarebis valdebuleba 4.2.3.2 efeqturi, damoukidebeli, drouli da gamWvirvale gamoZieba 4.3 me-3 muxlis procedurul moTxovnebsa da me-13 muxls (ufleba efeqtur samarTlebrvi dacvaze) Soris kavSiri 4.3.1 me-13 muxlis moqmedebis sfero 4.3.2 me-3 muxlis proceduruli moTxovnebi da me-13 muxli interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 4.3.3 me-13 muxlis moTxovnebis CamonaTvali 5. rCeuli amonaridebi konvenciis sasamarTlo praqtikidan 5.1 wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis akrZalvis arsi da mniSvneloba 5.1.1 uflebis absoluturi buneba 5.2 gansazRvrebebi, cnebebi da normebi me-3 muxlis mixedviT 5.2.1 sisastikis minimaluri zRvari 5.2.2 wameba 5.2.3 araadamianuri mopyroba an dasja 5.2.3.1 fsiqikuri aSliloba 5.2.3.2 SiSi da tanjva ojaxis wevrTa iZulebiTi gauCinarebis an maT mimarT sxva cudi mopyrobis Sedegad 5.2.4 Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja 5.3 mtkicebis tvirTi da standarti 5.4 saxelmwifos pasuxismgebloba 5.4.1 negatiuri valdebulebebi 5.4.1.1 saxelmwifos pirdapiri kontrolis qveS 5.4.2 sadavo/okupirebuli teritoria 5.4.3 gaZevis an eqstradiciisas me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis gamoyeneba 5.4.4 pozitiuri valdebulebebi 5.4.4.1 zogadi valdebulebebi 5.4.4.2 efeqturi samarTlebrivi bazis uzrunvelyofis valdebuleba 5.4.5 proceduruli moTxovnebi 5.4.5.1 efeqturi oficialuri gamoZiebis Catarebis valdebuleba 5.5 me-3 muxlis darRvevis tipiuri SemTxvevebi 5.5.1 dakaveba 5.5.1.1 dakavebulTa mimarT fizikuri Zalis gamoyeneba 5.5.1.2 dakavebis zogadi pirobebi 5.5.1.3 samedicino Careva mtkicebulebis mopovebis mizniT 5.5.1.4 saTanado samedicino daxmarebis ararseboba 5.5.1.5 dakavebulTa intimuri Cxreka 5.5.2 diskriminacia, rogorc Rirsebis Semlaxavi mopyrobis forma 5.5.3 soflebisa da saxlebis ganadgureba 5.5.3 sikvdiliT dasja sasamarTlo saqmeebis nomrebi interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 1. Sesavali Mme-3 muxli – wamebis akrZalva “aravin SeiZleba daeqvemdebaros wamebas, araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas”. 1.1 wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis akrZalvis arsi da mniSvneloba adamianis uflebaTa evropuli konvenciis (SemdgomSi “konvencia”) me-3 muxli krZalavs rogorc wamebas, aseve sxvagvar araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas. me-3 muxli, rogorc amas adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo gansazRvravs bevr saqmeSi, “asaxavs demokratiuli sazogadoebis erT-erT fundamentur Rirebulebas.” yvelaze rTul SemTxvevebSic ki, rogoricaa terorizmis an danaSaulis winaaRmdeg brZola, konvencia absoluturad krZalavs amgvar cud mopyrobas. pirvel rigSi, me-3 muxlis mizania piris fizikuri xelSeuxeblobis dacva. garda amisa, sasamarTlos ganmartebiT, es debuleba emsaxureba tkivilis miyenebisgan an sxva iseTi qmedebebisgan dacvas, romlebic iwvevs seriozul fsiqikur aSlilobas. me-3 muxliT, saxelmwifos evaleba Tavi Seikavos wamebaSi an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobasa an dasjaSi monawileobisgan (e.i. negatiuri valdebuleba). amasTan dakavSirebiT, saxelmwifo pasuxs agebs misi yvela struqturuli nawilis qmedebebze, rogoricaa policia, uSiSroebis samsaxuri, sxva samarTaldamcavi organoebi, an nebismieri sxva saxelmwifo samsaxuri, romlis kontrolis qveS imyofeba fizikuri piri saTanado brZanebis safuZvelze Tu sakuTari iniciativiT. calkeul SemTxvevebSi, me-3 muxli saxelmwifos akisrebs pozitiur valdebulebebs, aRkveTos sxvaTa mier me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis Cadena. sasamarTlom me-3 muxli ganmarta konvenciis 1-l muxlTan erTad, romlis mixedviT saxelmwifoebs moeTxovebaT dadebiTi zomebis miReba am muxliT daculi uflebis uzrunvelsayofad, gansakuTrebiT daucvel pirebTan mimarTebiT. magaliTad, im SemTxvevaSi, Tu kerZo skola iyenebs dasjas, romelic aRwevs me-3 muxliT dadgenil sisastikis minimalur zRvars, aseT qmedebebze saxelmwifos pasuxismgebloba dgeba, vinaidan sabolood saxelmwifo agebs pasuxs ganaTlebis uflebis dacvaze. amasTan dakavSirebiT, ix. saqme “kostelo-robertsi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1993). amasTanave, saxelmwifos valdebulebebi vrceldeba im SemTxvevebzec, rodesac kerZo pirebi, magaliTad ojaxis wevrebi, tkivilsa da zians ayeneben maTi meurveobis qveS myof bavSvebs. sasamarTlom naTlad gansazRvra, rom saxelmwifoebs evalebaT iseTi samarTlebrivi bazis Seqmna, romelic uzrunvelyofs sajaro moxeleebisa da kerZo pirebis dasjas, an xels SeuSlis maT me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis gamoyenebaSi. ix. saqmeebi “a gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1998) da “z gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2001). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 me-3 muxlis moTxovnebis Sesrulebis mizniT, saxelmwifom unda mimarTos saTanado zomebs da gamoiyenos sanqciebi im pirebis mimarT, romlebic iyeneben akrZalul mopyrobas an dasjas. maSasadame, Tu piri daobs me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis faqtis Sesaxeb, saxelmwifos akisria “proceduruli” valdebuleba gamoiZios da gamoZiebis Semdeg, gaasamarTlos pasuxismgebeli pirebi da braleulobis dadgenis SemTxvevaSi, dasajos isini TavianTi qmedebebisTvis kanonis dadgenilis wesiT. sasamarTlom garkveviT aRniSna, rom me-3 muxliT dadgenili wamebisgan dacvis meqnizmebi ar iqneba efeqturi, Tu wamebis faqtis Sesaxeb aRZrul saCivars ar mohyveba saTanado gamoZieba kompetenturi organoebis mxridan. sicocxlis uflebis analogiurad, es valdebuleba Tavis TavSi moicavs saxelmwifos mier ara mxolod saCivrebisa da sagamoZiebo proceduris xelmisawvdomobis, aramed aseve efeqturi sisxlis samarTalwarmoebis sistemis uzrunvelyofasac. aseTi “proceduruli moTxovnebis” mniSvneloba ufro detalurad ganxilulia interaiTsis saxelmZRvaneloSi iuristebisTvis konvenciis me-2 muxlTan dakavSirebiT. 1.2. uflebis absoluturi buneba me-3 muxlis fundamenturi mniSvneloba imaSi vlindeba, rom igi warmoadgens absolutur akrZalvas, e.i. yovelgvari gamonaklisis gareSe. konvenciiT gaTvaliswinebuli sxva uflebebisgan gansxvavebiT, dauSvebelia misgan gadaxveva omis an sxva gansakuTrebul situaciebSi, rodesac safrTxe emuqreba mosaxleobis sicocxles; me-15 muxlis me-2 punqti garkveviT gamoricxavs me-3 muxlidan gadaxvevas konvenciiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi. sasamarTlom xazgasmiT aRniSna, rom me-3 muxli absoluturia miuxedavad 1. dazaralebulis qcevis an garemoebebisa an nebismieri danaSaulis bunebisa da 2. saxelmwifos uSiSroebas damuqrebuli safrTxis bunebisa. am princips sasamarTlo mudmivad imeorebs, magaliTad, ufro axali saqmeebi, rogoricaa “ramirez sanCesi safrangeTis winaaRmdeg” (2006) paragrafi 96 da “labita italiis winaaRmdeg” (2000) paragrafi 119 da sxv. qvemoT mocemuli saqmeebi warmoadgens amgvari SemTxvevebis konkretul magaliTebs. saqmeSi “aqsoi TurqeTis winaaRmdeg” (1996), ganmcxadebeli daapatimres pkks (qurTebis muSaTa partiis), qurTuli erovnuli organizacia TurqeTis samxreT-aRmosavleTSi, winaaRmdeg Catarebuli operaciis dros. patimrobaSi myofi ganmcxadebeli awames. rodesac sasamarTlo msjelobda ganmcxadeblis mimarT me-3 muxlis gamoyenebis Taobaze, man 62-e paragrafSi daadgina, rom “yvelaze rTul garemoebebSic ki, rogoricaa organizebuli terorizmi an danaSaulis winaaRmdeg brZola, konvencia absoluturad krZalavs wamebas, an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas.” arasasurvel ucxoelTa gaZevebis saqmeebze, (Caxali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1996) paragrafebi 79-80 da n fineTis winaaRmdeg (2005) paragrafi 59 da sxv.), sasamarTlom daadgina, rom me-3 muxliT daculi wamebis, araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis akrZalva absoluturia da interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 konkretuli piris qmedebebi warsulSi an momavalSi, arasasurvelobisa an saSiSroebis miuxedavad, materialur kompensacias ar SeiZleba warmoadgendes. saqmeSi “d gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1997), sasamarTlom (47-e paragrafSi) daadgina, rom me-3 muxli absoluturad krZalavs wamebas an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas da misi garantiebi vrceldeba konkretuli piris mir gasakicxi qcevis Cadenis miuxedavad”. 2. gansazRvrebebi, cnebebi da standartebi me-3 muxlis mixedviT 2.1 sisastikis minimaluri zRvari me-3 muxli iTvaliswinebs mopyrobisa da dasjis farTo speqtrs. Tumca, rogorc saberZneTis saqmeSi (1969) aRiniSna, yvela cudi mopryoba an dasja ar ikrZaleba. imisaTvis, rom qmedeba moeqces me-3 muxlis moqmedebis sferoSi, gamoyenebuli mopyroba unda aRwevdes “sisastikis minimalur zRvars”. sasamarTlom saqmeze irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978) daadgina, rom cudi mopyroba sisastikis minimalur zRvars unda aRwevdes. minimaluri zRvaris Sefaseba, garemoebaTa gaTvaliswinebiT, SedarebiTia. igi damokidebulia saqmis yvela garemoebaze, rogoricaa mopyrobis xangrZlivoba, misi fizikuri da fsiqikuri Sedegebi da, zogjer, dazaralebulis sqesi, asaki da janmrTelobis mdgomareoba. miuxedavad imisa, rom garkveuli saxis mopyroba SesaZlebelia ar iqnas mowonebuli moraluri motiviT, rogoricaa bavSvebze disciplinaruli saxdelis gamoyeneba fizikuri dasjis meSveobiT, an zogadi sisxlis samarTlebrivi motiviT, rogoricaa policiis mier Zalis gamoyeneba, magaliTad dakavebulis cema, igi SesaZlebelia ar aikrZalos me-3 muxliT. analogiurad, me-3 muxliT daSvebulma mopyrobam SesaZlebelia mainc gamoiwvios pirovnebaSi sircxvilis grZnoba da misi damcireba, mag; samarTlebrivi sanqciebis gamoyenebam. ix. mag. taireri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978). me-3 muxlTan dakavSirebuli erT-erTi sirTule is aris, rom sasamarTlom ar gansazRvra is zogadi da abstraqtuli standartebi, romelTa Sesabamisadac unda Sefasdes nebismieri saxis mopyroba Tu dasja. garda amisa, sazogadoebaSi arsebuli mosazrebani me-3 muxliT dasjad mopyrobasTan dakavSirebiT droTa ganmavlobaSi icvleba. amrigad, TiToeuli SemTxveva Seswavlil unda iqnas misi konkretuli faqtebisa da garemoebebis da savaraudo dazaralebulis pirovnuli Tvisebebis gaTvaliswinebiT (ix. qv. § 2.1.1.). Tumca, sasamarTlos precedentul samarTalSi moipoveba rigi saxelmZRvanelo principebisa, romlebic sasargebloa wamebisa Tu sxva cudi mopyrobis konkretuli faqtis Sefasebisas. me-3 muxli calsaxad ar avaldebulebs sasamarTlos moaxdinos sadavo mopyrobis formebs Soris diferenciacia (e.i. wameba, araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyroba da dasja), xolo, Tu nebismieri aseTi mopyroba gascdeba sisastikis minimalur zRvars, sasamarTlom zustad unda gansazRvros ama Tu im interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 ganmcxadeblis mier gancdili mopyrobis xasiaTi. zRvari wamebasa da akrZaluli qmedebebis sxva formebis Soris mniSvnelovania kompensaciis TvalsazrisiT, romlis anazRaurebac xdeba konvenciis 41-e muxlis safuZvelze. amasTanave, qvemoT ganxilulia, rom es ganmasxvavebeli niSani damaxasiaTebelia wamebisTvis. maSasadame, ufro seriozuli Sedegebi dgeba, Tu dadasturda saxelmwifos monawileobis faqti wamebaSi da, meti albaTobaa imisa, rom saxelmwifos reputacia saerTaSoriso doneze sagrZnoblad daknindeba. SesaZlebelia, sasamarTlom zustad ar gansazRvros mopyrobis saxe, romelsac adgili hqonda mocemul saqmeSi, magram, Cveulebriv, aRniSnuli naTeli xdeba ganmcxadeblis saCivridanac. magaliTad, saqmeSi kurti TurqeTis winaaRmdeg (1998), ganmcxadebeli amtkicebda, rom man ganicada araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyroba saxelmwifos warmomadgenelTa xelSi misi vaJiSvilis gauCinarebis Sedegad. marTalia, sasamarTlom daadgina, rom saxelmwifom daarRvia me-3 muxli, magram zustad ver gansazRvra mopyrobis xasiaTi, romlisTvisac pasuxs agebda saxelmwifo. Tumca, saqmis analizidan naTeli iyo, rom man aRiara, rom ganmcxadebeli marTlac gaxda araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyrobis msxverpli. 2.1.1 dazaralebulis calkeuli maxasiaTeblebis mniSvneloba me-3 muxlis darRvevasTan dakavSirebuli pirveli saqmeebis ganxilvisas sasamarTlo erTnairad adgenda, rom sisastikis minimaluri zRvaris Sefaseba damokidebulia konkretul dazaralebulTan dakavSirebul rig faqtorebze, romlis mimarTac gamoiyenes garkveuli saxis mopyroba. amrigad, sasamarTlo iTvaliswinebs asaks, sqess, janmrTelobis mdgomareobas, mopyrobis xangrZlivobas da misgan gamowveul fizikur da fsiqikur Sedegebs da, mainc, xSirad rTulia imis garCeva, Tu dazaralebulis romeli maxasiaTebelia gadamwyveti mniSvnelobis. sasamarTlo afasebs erTianobaSi dazaralebulze gamoyenebuli mopyrobis Sedegebs. sasamarTlo xSirad xazs usvams dazaralebulis asaks, aris Tu ara igi gansakuTrebiT axalgazrda. saqmeSi “kostelo-robertsi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1993), ganmcxadebeli iyo Svidi wlis biWuna, romelic dadioda kerZo skolaSi, sadac urC mowafeebze iyenebdnen fizikur dasjas. sasamarTlom aRSfoTebiT aRniSna im faqtis Sesaxeb, rom ganmcxadebeli iyo mxolod Svidi wlis, rodesac mas skolis direqtorma rezinis Ziriani sportuli fexsacmeli samjer daartya SortebCacmuls dundulebSi. sasamarTlo im faqtmac aRaSfoTa, rom Tavisi bunebiT dasja iyo avtomaturi da ganmcxadebeli sasjelis dawesebas eloda sami dRe. am faqtorebis miuxedavad, sasamarTlom daadgina, rom am SemTxvevaSi mopyrobam ver miaRwia sisastikis minimalur dones. asakis faqtori SesaZlebelia mniSvnelovani iyos imis dadgenaSi, arRvevs Tu ara me-3 muxls piris mimarT gamotanili konkretuli ganaCenis simkacre. saqmeSi “uiqsi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1987), ganmcxadebels miesaja samudamo patimroba yaCaRobisTvis. damnaSaved cnobis Semdeg, erovnulma sasamarTlom gaamarTla samudamo patimrobis Sesaxeb ganaCeni interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 im motiviT, rom mosarCele iyo Zalian saSiSi axalgazrda, romlis ganTavisuflebac unda ukavSirdebodes imas, Tu ramdenad warmatebiT moipovebda igi angariSgasawevi piris saxels cixeSi. sasamarTlom ganacxada, rom mocemul SemTxvevaSi, misi asakisa da Cadenili danaSaulis irgvliv arsebuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, ganaCenis Sesaxeb sasamarTlos mier gamoTqmuli konkretuli mizezebi rom ara, seriozuli eWvebi gaCndeboda me-3 muxlTan SesabamisobasTan dakavSirebiT. saqmeSi sioringi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1989), sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo mTeli rigi pirovnuli faqtorebi, rodesac iRebda gadawyvetilebas, rom eqstradicia me-3 muxlis darRvevas gamoiwvevda, maT Soris is faqtic, rom ganmcxadebeli iyo mxolod 18 wlis da arsebobda fsiqiatriuli daskvna, rom igi iyo sulierad avadmyofi. saqmeSi toteva bulgareTis winaaRmdeg (2004), ganmcxadebelma, 67 wlis qalbatonma, seriozuli dazianebebi miiRo, rodesac mas policia akavebda. sasamarTlom miiCnia, rom gansakuTrebiT ganmcxadeblis xandazmuli asakisa da miRebuli dazianebebis gamo mopyroba unda CaiTvalos konvenciis me-3 muxliT akrZalul qmedebad. xolo, saqmeSi popovi moldovas winaaRmdeg (2005), ganmcxadebeli, konvenciis me-3 muxlidan gamomdinare, amtkicebda rom mravali wlis ganmavlobaSi gadawyvetilebis aRusrulebloba araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyrobi mopyrobis tolfasi iyo. Mmisi ganmartebiT, is rogorc xandazmuli adamiani xSirad mimarTavda Sesabamis organoebs gadawyvetilebis aRsrulebis moTxovniT, rac ayenebda mas damcirebul mdgomareobaSi. sasamarTlom daadgina, rom is tanjva, romelic mas SesaZlebelia ganecada gadawyvetilebis aRusruleblobis gamo, ar iyo sakmarisi imisaTvis, rom miCneuliyo me-3 muxliT gaTvaliswinebul araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad, ra mizeziTac saCivari dauSveblad cno. sxva saqmeebSi asaki SesaZlebelia iyos mxolod damamZimebeli faqtori, romelic gavlenas axdens sasamarTloze cudi mopyrobis Sefasebisas, magram ar aris gadamwyveti imis dadgenaSi, eqceva Tu ara mopyroba me-3 muxlis moqmedebis sferoSi. saqmeSi aidini TurqeTis winaaRmdeg (1997), ganmcxadebeli iyo Cvidmeti wlis gogona, romelic araerTxel gaaupatiures da daamcires cixis zedamxedvelebma. sasamarTlom daadgina, rom dakavebulis gaupatiureba saxelmwifo moxelis mier unda CaiTvalos cudi mopyrobis gansakuTrebiT mZime da dasagmob formad, vinaidan Tavisi samsaxurebrivi mdgomareobidan gamomdinare mas advilad SeuZlia isargeblos msxverplis daucvelobiT da fizikuri sisustiT. sxva saqmeebSi ki, Zalze aqtualuria axlo urTieTobis faqtori ganmcxadebelsa da im pirs Soris, romelic gaxda me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis msxverpli, imis dasadgenad daeqvemdebara Tu ara ganmcxadebelic aseT mopyrobas. Aaxlo urTierTobis arseboba gansakuTrebiT mniSvnelovania gauCinarebis saqmeebSi. ix. aseve “rivasi safrangeTis winaaRmdeg“(2004). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 sasamarTlo mxedvelobaSi iRebs dazaralebulTan dakavSirebul sxva faqtorebsac, rogoricaa mocemuli piris siZliere patimrobis ganmaxorcielebel pirTan SedarebiT. saqmeSi “berlinski poloneTis winaaRmdeg” (2002) sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo is faqti, rom ganmcxadeblebi iyvnen navarjiSebi bodibilderebi, romlebmac winaaRmdegoba gauwies policiis oficerTa kanonier qmedebebs. analogiurad, ix. zemoxsenebuli “rivasi safrangeTis winaaRmdeg”, romlis mixedviTac policiaSi dakiTxvisas arasrulwlovan ganmcxadebels Caartyes sasqeso organoebSi, ramac gamoiwvia saTesle jirkvlis dazianeba da mas dasWirda qirurgiuli Careva. sasamarTlom me-3 muxlis darRveulad cno ganmcxadeblis asakisa da misi Camouyalibebeli aRnagobis gaTvaliswinebiT. sasamarTlo miiCnevs, rom gasaTvaliswinebelia saqmis konkretuli garemoebebi da gansakuTrebiT dazaralebulTan da zogjer mis axlo naTesavebTan dakavSirebuli faqtorebi. MmiiReba Tu ara es faqtorebi mxedvelobaSi, damokidebulia braldebebis xasiaTze da sxva garemomcvel garemoebebze. maSasadame, erovnuli sasamarTlo valdebulia, mxedvelobaSi miiRos yvela aqtualuri faqtori da gawonasworebulad gaaanalizos daeqvemdebara Tu ara piri wamebas an cudi mopyrobis sxva akrZalul formas. 2.1.2 saqmeebi, romlebSic sisastikis aucilebeli minimaluri zRvari ar aris miRweuli sasamarTlom da yofilma komisiam ganixila mravali saqme me-3 muxlis savaraudo darRvevasTan dakavSirebiT, romlebSic sisastikis minimaluri zRvaris dadgena SeuZlebeli iyo, cudi mopyrobis an damcirebis damadasturebeli mtkicebulebebis arsebobis miuxedavad. qvemoT mocemul saqmeebSi moyvanilia is garemoebebi, romlebic ar CaiTvala me-3 muxlis darRvevad da kargi sapirispiro magaliTia sxva ganxiluli saqmeebisa. saqmeSi “lopez ostra espaneTis winaaRmdeg” (1994) ganmcxadebeli miuTiTebda, rom igi gaxda me-3 muxlis darRvevis msxverpli misi janmrTelobis mdgomareobis gauaresebis gamo. aRniSnulis mizezi gaxda is, rom is cxovrobda narCenebis gadamamuSavebeli qarxnis siaxloves, saidanac gamodioda momwamlavi namwvi da xmauri. sasamarTlom aRiara, rom ganmcxadebelsa da mis ojaxs adgeboda ziani, magram daadgina, rom aseTi ziani ar eqceoda me-3 muxlis moqmedebis sferoSi. saqmeSi “smiTi da greidi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1999), ganmcxadeblebi iyvnen SeiaraRebuli Zalebis wevrebi. gamoZieba Catarda aRmoCenili mtkicebulebebis safuZvelze, romliTac dasturdeboda, rom isini iyvnen homoseqsualebi. ganmcxadeblebs dausves konkretuli SekiTxvebi maTi seqsualuri cxovrebis, Cvevebisa da survilebis Sesaxeb. mtkicebulebebis dadasturebis Semdeg, ganmcxadeblebi garicxes SeiaraRebuli Zalebidan arsebuli sajariso wesebis Sesabamisad. sasamarTlom marTalia aRiara, rom jarSi arsebuli wesebi, gamoZieba da jaridan garicxvac, udaod, “mtkivneuli da damamcirebeli iyo TiToeuli ganmcxadeblisTvis”, magram man ar CaTvala, rom mopyroba aRwevda interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 sisastikis minimalur dones, amitom me-3 muxlis darRvevac ar daadgina (ix. aseve Semdegi qveparagrafi). saqmeSi “kudla poloneTis winaaRmdeg” (2000), mosarCele winaswar patimrobaSi imyofeboda sxvadasxva danaSaulisTvis. winaswari patimrobis periodSi, aRmoCnda, rom is iyo sulierad avad da gadaiyvanes cixis saavadmyofos fsiqiatriul ganyofilebaSi. mogvianebiT igi daabrunes winaswari patimrobis dawesebulebaSi. misi patimrobis Sesaxeb msjelobisas, sasamarTlom ganacxada, rom me-3 muxlis darRvevis dasadgenad, tanjva da damcireba unda scdebodes tkivilisa da damcirebis im gardauval elements, romelic dakavSirebulia kanonieri mopyrobisa an dasjis formasTan. piris Tavisuflebis aRkveTis zomebi, xSirad, SesaZlebelia Seicavdes aseT elements, magram, ar SeiZleba iTqvas, rom winaswari patimrobis aRsruleba, Tavis Tavad, me-3 muxlis darRvevis sakiTxs warmoSobs; me-3 muxlis ganmarteba arc imgvarad SeiZleba, TiTqos masSi moiazreba zogadi valdebuleba, janmrTelobis gauaresebis gamo dakavebuli gaanTavisuflon an gadaiyvanon samoqalaqo saavadmyofoSi specialuri samedicino mkurnalobis Casatareblad. (aseve, ix. qvemoT rivieri safrangeTis winaaRmdeg (2006). saqmeSi “iurtasi TurqeTis winaaRmdeg” (2004), ganmcxadeblis mtkicebiT man ganicada araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyroba policiaSi dakavebisas. sasamarTlom aRniSna, rom policiaSi dakavebis periodSi, ganmcxadebeli ar iyo moTavsebuli fizikur izolaciaSi an sazogadoebisgan srul izolaciaSi. marTalia, mas ekrZaleboda kavSiri gare samyarosTan, Tumca is urTierTobda mocemul dawesebulebaSi momuSave TanamSromlebTan da sxva dakavebulebTanac. amitom, sasamarTlom daadgina, rom sisastikis minimaluri zRvari ar iyo miRweuli, ris gamoc mopyroba ar CaTvala araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad me-3 muxlis mniSvnelobiT. saqmeSi “gelfmani safrangeTis winaaRmdeg” (2004), arsebuli urTierTgamomricxavi samedicino daskvnebis Tanaxmad, ver dgindeboda, SeiZleboda Tu ara SidsiT daavadebuli ganmcxadeblis (inficirebuli dapatimebamde) ganTavisufleba. sasamarTlom aRniSna, rom cixeSi masze gaweuli mzrunveloba da mkurnaloba identuri iyo im mkurnalobisa, rasac miiRebda cixis gareT. amdenad, sasamarTlom daaskvna, rom arc misi janmrTelobis mdgomareoba da arc mis mier gancdili tanjva aRwevda sisastikis minimalur zRvars imisaTvis rom CaiTvalos araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad. saqmeSi “matenCio safrangeTis winaaRmdeg” (2004), sasamarTlom daadgina, rom SezRuduli SesaZleblobis mqone piris xangrZlivi drois ganmavlobaSi patimrobaSi yofna ar aRwevda sisastikis moTxovnil zRvars me-3 muxlis moTxovnebis Sesabamisad. saqmeSi “narcisio niderlandebis winaaRmdeg” (2005), ganmcxadebeli dakavebuli iyo policiis ganyofilebis sakanSi, romelSic wyalgayvaniloba da sanitaruli pirobebi ar arsebobda. sasamarTlom daadgina, rom wyal-gayvanilobisa da da sanitaruli pirobebis ararseboba ar SeiZleba CaiTvalos sisastikis minimalur zRvarad imisaTvis, rom mopyroba me-3 muxlis moqmedebis farglebSi moeqces. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeSi “georgievi bulgareTis winaaRmdeg” (2005), ganmcxadeblis patimrobis pirobebTan dakavSirebiT, sasamarTlom daadgina, rom is izolirebuli iyo 8 kv.m zomis sakanSi, ar hqonda varjiSisa Tu sxva saqmianobiT dakavebis ufleba saknis gareT; ar gaaCnda binebrivi ganaTeba da sanitarul pirobebze mxolod SezRudulad miuwvdeboda xeli. sasamarTlom, gaiTvaliswina ra ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareoba, gadawyvita (oTxi xmiT samis winaaRmdeg), rom es pirobebi ar aRwevda sisastikis minimalur zRvars, vinaidan xangrZlivad ar grZeldeboda, mxolod _ 1,5 Tve. (magram, ix. qvemoT saqme beCievi moldoveTis winaaRmdeg (2005), romelSic ganmcxadebeli SedarebiT mokle vadiT imyofeboda patimrobaSi (37 dRe), magram sasamarTlom patimrobis arsebuli pirobebi mainc CaTvala me-3 muxlis darRvevad). saqmeSi “ntumba kabongo belgiis winaaRmdeg” (2005), ganmcxadebeli gaZevebis mizniT patimrobaSi imyofeboda 10 Tveze meti vadiT, vinaidan misi ganacxadi TavSesafris miRebaze ar dakmayofilda. sasamarTlom daadgina, rom fsiqikuri tanjva, romelic ganmcxadebels SeiZleboda ganecada 10 Tveze meti droiT patimrobaSi yofnis gamo, aucilebel minimalur zRvars ar aRwevda imisaTvis, rom CaTvliliyo araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobad. misi patimrobis gagrZeleba aT Tveze meti vadiT miznad ar isaxavda ganmcxadeblis damcirebasa da Seuracxyofas, Sesabamisad, me-3 muxliT daculi misi piradi uflebebi ar darRveula. saqmeSi “rejani martineli italiis winaaRmdeg” (2005) cerebraluri daavadebis mqone ganmcxadebeli imyofeboda patimrobaSi. is ganicdida fizikur da fsiqologiur tkivils, vinaidan patimrobamde tvinze operaciis Sedegad simsivne amouRes. sasamarTlom aRniSna, rom patimrobisas ganmcxadebels uwevdnen adekvatur samedicino daxmarebas da misi janmrTelobis mdgomareobis gauareseba dakavSirebuli iyo ara patimrobaSi yofnasTan, aramed ufro patimrobamde gaCenili daavadebis progresirebasTan. sasamarTlom ar CaTvala es SemTxveva me-3 muxlis darRvevad. saqmeSi “ramirez sanCesi safrangeTis winaaRmdeg” (2006), ganmcxadebeli moTavsebuli iyo sakanSi izolirebulad rva wlisa da ori Tvis ganmavlobaSi. igi martod imyofeboda sakanSi, ar hqonda kontaqti sxva patimrebTan an cixis zedamxedvelebTan, ekrZaleboda saknidan gasvla garda yoveldRiuri orsaaTiani seirnobisa, da vizitebis uflebac Zalze SezRuduli hqonda. Tumca, mas hqonda gazeTebis kiTxvisa da televizoris yurebis ufleba. sasamarTlom aRniSna, rom igi ar ganicdida srul fizikur izolacias, da garda televizorisa da gazeTebis xelmisawvdomobisa, is advokats 57-jer Sexvda, aseve regularulad eqimebic stumrobdnen. sasamarTlom daadgina, rom rogorc zogadi ise konkretuli patimrobis pirobebi da xangrZlivoba ar iyo imdenad sastiki xasiaTis, rom CaTvliliyo araadamianur mopyrobad, gansakuTrebiT ganmcxadeblis pirovnebisa da misi saSiSi xasiaTis gaTvaliswinebiT. (magram, amasTan ix. saqme meTiu niderlandebis winaaRmdeg (2005), rodesac ganmcxadeblis izolirebul sakanSi moTavseba xangrZlivi da zedmetad gaWianurebuli droiT me-3 muxlis darRvevad CaiTvala). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 2.1.2.1. konvenciis sxva muxlebTan kavSiri ganmcxadebeli Tu ver adasturebs me-3 muxlis darRvevis faqts, mas SeuZlia daayenos moTxovna me-8 muxlis darRveulad cnobaze, romelic icavs piradi da ojaxuri cxovrebis, aseve sacxovrebeli saxlis pativiscemis uflebas. maSasadame, saqmeSi smiTi da greidi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1999), marTalia ganmcxadeblebis seqsualuri orientaciis Taobaze warmoebuli dakiTxvis dros gancdili damcireba ar CaiTvala araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad, magram sasamarTlom aRiara, rom igi warmoadgenda gaumarTlebel Carevas konvenciis me-8 muxliT daculi piradi cxovrebis uflebaSi. saqmeSi “lopez ostra espaneTis winaaRmdeg” (1994), sasamarTlom daadgina, rom narCenebis gadamamuSavebeli qarxnis mier mieyenebuli ziani warmoadgenda gaumarTlebel Carevas ganmcxadeblis pirad da ojaxur cxovrebaSi, rac me-8 muxls ewinaaRmdegeba. saqmeSi “ueinraiti gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2006), sasamarTlom daadgina, rom marTalia ganmcxadeblebs CautardaT piradi Cxreka eTikuri normebis darRveviT, magram cixis TanamSromlebs sityvieri Seuracxyofa ar miuyenebiaT da, ufro mniSvnelovania, rom arc Sexebian maT. sasamarTlom aRiara, rom ganxorcielebulma mopyrobam gamoiwvia maTi tanjva, magram sasamarTlos azriT, mopyroba ar aRwevda me-3 muxliT moTxovnil minimalur zRvars. Tumca, sasamarTlom daadgina me-8 muxlis darRveva. sasamarTlo rodesac mTeli rigi faqtebze dayrdnobiT me-3 muxls darRveulad cnobs, xSirad igi aucileblad Seiswavlis igive faqtobrivi garemoebebiT konvenciis sxva romelime debulebis darRvevis sakiTxs. Urogorc wesi, sasamarTlo darRveulad cnobs yvelaze mZime muxls, romelic, rogorc zemoT aRiniSna, absoluturi bunebisaa da raime saxis gadaxvevas ar iTvaliswinebs. Tu sasamarTlo sabolood me-3 muxlis darRvevas ver daadgens, is imsjelebs SedarebiT “naklebi xarisxis darRvevaze”. da mainc, saqmeSi “mubilanzila maieka da kaniki mitunga belgiis winaaRmdeg” (2006) sasamarTlom daadgina, rom arasrulwlovani gogonas dapatimrebiT gamowveuli Sedegebi, romelic moaTavses mozardebisTvis gankuTvnil sapatimroSi, arRvevda rogorc me-3, ise me-8 muxls. 2.2. wameba 2.2.1 sisastikis xarisxi saqmeSi “irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978) sasamarTlom gansazRvra, rom “wameba” moicavs “ganzrax araadamianur mopyrobas, romelic iwvevs Zalze seriozul da sastik tkivils”, romelic dakavSirebulia gansakuTrebul sircxvilTan. gansxvaveba me-3 muxliT gaTvaliswinebul wamebasa da mopyrobisa da dasjis sxva akrZalul formebs Soris ukavSirdeba mis xarisxsa da intensivobas da, rogorc zemoT aRiniSna, damokidebulia dazaralebulTan dakavSirebul konkretul garemoebebze. amrigad, SeuZlebelia erTmniSvnelovnad aRiniSnos, rom konkretuli saxis mopyroba yovelTvis mxolod erT kategoriaSi moeqceva. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 garda amisa, sasamarTlom aRniSna, rom tanjvis is done, romelic aucilebelia wamebis dasadgenad droSi fiqsirebuli ar aris. konvencia cocxali instrumentia, romlis ganmartebac “dRevandel dRes arsebuli pirobebis WrilSi” unda moxdes. es niSnavs, rom zogierTi qmedeba, romelic warsulSi iTvleboda “araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad”, “wamebisgan” gansxvavebiT, momavalSi SesaZlebelia sxvagvarad iqnas klasificirebuli: “adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis sul ufro da ufro mzardi standarti aucileblad moiTxovs ufro met simtkices demokratiuli sazogadoebebis fundamenturi Rirebulebebis darRvevis faqtebis Sefasebisas.” ix. “elCi TurqeTis winaaRmdeg” (2003), paragrafi 634 da aseve “selmuni safrangeTis winaaRmdeg” (1999). amasTan dakavSirebiT, aRsaniSnavia, rom sasamarTlom saqmeze “aidini TurqeTis winaaRmdeg” (1997) daadgina, rom qalis gaupatiureba cixis zedamxedvelebis mier SeiZleba warmoadgendes wamebas. aidinis saqmesTan dakavSirebiT sasamarTlos gadawyvetileba asaxavs im seriozul damokidebulebas, romliTac saxelmwifo moxeleebis mier Cadenili gaupatiurebis faqts udgeba saerTaSoriso sisxlis samarTali; amJamad igi iTvleba kacobriobis winaaRmdeg mimarTul danaSaulad, Tu igi Cadenilia, rogorc nawili samoqalaqo mosaxleobaze ganxorcielebuli farTo an sistematiuri xasiaTis Tavdasxmisa. bolo dros, sasamarTlom gazarda im qmedebaTa kategoria, romlebic wamebis tolfasia. saqmeSi “nevmerJicki ukrainis winaaRmdeg” (2005) man daadgina, rom moSimSile ganmcxadeblis mimarT gamoyenebuli iZulebiTi kveba wamebas warmoadgenda (ufro detalurad ix. qvemoT paragrafi 2.2.3). ukanasknel dromde, sasamarTlo adgenda, rom pirebi, romlebzec gamoiyenes fizikuri Zaladoba an fizikuri Zaladoba da fsiqikuri tkivili erTad, wamebis msxverplni gaxdnen. SesaZlebelia, sasamarTlom wamebad miiCnios mxolod fsiqikuri tanjvis miyeneba, Tu igi sakmarisad sastiki formiT gamovlinda. magaliTad, fsiqikuri tanjva SeiZleba CaiTvalos wamebad, Tu piri dakavebulia xangrZlivi droiT, romlis drosac mas emuqrebian ojaxis wevrebis wamebiT da/an mokvliT, Tu igi aRiarebiT Cvenebas ar miscems. safrTxis realurobisa da gadaudeblobis dasadastureblad damatebiT mtkicebulebad CaiTvleba dakavebulis bavSvis moyvana mis sakanSi da im savaraudo dasjis saxis demonstrireba, romelic SesaZlebelia bavSvze ganxorcieldes. wamebis kargi gansazRvreba mocemulia gaeros konvenciaSi wamebisa da sxva sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobisa da dasjis winaaRmdeg (1984). 1-l muxlSi naTqvamia: 1. am konvenciis miznebisTvis, termini “wameba” niSnavs nebismier qmedebas, romliTac pirs ganzrax miadga sastiki tkivili an tanjva, fizikuri Tu fsiqikuri, imisaTvis, rom misgan an mesame mxarisgan moipovon informacia an aRiareba, dasajon igi misi an mesame mxaris mier Cadenili an savaraudod Cadenili qmedebisTvis, an SeaSinon an aiZulon igi an mesame mxare, an sxva raime mizeziT nebismieri saxis diskriminaciis safuZvelze, rodesac aseTi tkivilis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 an tanjvis miyeneba xdeba sajaro moxelis an oficialuri statusiT moqmedi sxva piris mier uSualod, misi waqezebiT an TanxmobiT an nebarTviT. igi ar moicavs tkivils an tanjvas, romelic gamowveulia da gamomdinareobs kanonieri sanqciebidan da mxolod maT ukavSirdeba. marTalia, es definicia ar aris sasamarTlosTvis savaldebulo, igi exmareba mas me-3 muxliT gaTvaliswinebuli wamebis cnebis gansazRvrisas da, zogadad, sasamarTlos praqtika am gansazRvrebasTan SesamabamisobaSia moyvanili. misi citireba xdeba mraval saqmeSi, maT Soris aidinis, sioringisa da selmunis (ix. saqmeTa nomrebi) saqmeebSic. 2.2.2 winaswarganzraxuli da gamiznuli mopyroba wamebis dadgenisas ara marto intensivobis garkveuli done unda iqnes miRweuli, aramed cudi mopyroba winaswar gamiznuli unda iyos sastiki tanjvis miyenebis motiviT an garkveuli miznis misaRwevad. es SesabamisobaSia gaeros wamebis sawinaaRmdego konvenciis zemoT mocemul wamebis gansazRvrebasTan. saberZneTis saqmeSi (1969), komisiam daadgina, rom politikur patimrebze administraciuli zomis saxiT gamoiyenes wameba da cudi mopyroba. komisiam ganacxada, rom wameba aris “araadamianuri mopyrobis mZime forma, romelsac aqvs mizani, magaliTad informaciis an aRiarebis mopoveba an sasjelis dakisreba.” saqmeSi “aqsoi TurqeTis winaaRmdeg” (1996) sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblis mier gancdili cudi mopyroba iyo winaswarganzraxuli. man xazi gausva, rom mis sisruleSi mosayvanad garkveuli momzadeba da zomebis miReba iqneboda saWiro. misi ganxorcielebis mizani ganmcxadeblisgan aRiarebis an informaciis mopoveba iyo. saqmeSi “salmani TurqeTis winaaRmdeg” (2000), sasamarTlom ganacxada, rom garda imisa, rom unda Candes rom mopyroba iyo winaswarganzraxuli, mas unda gaaCndes garkveuli mizanic, magaliTad, aRiarebis mopoveba an dasja, rac gaeros wamebis sawinaaRmdego konvenciiTac aris gaTvaliswinebuli. aq sasamarTlom gadawyvita, rom ganmcxadebeli gaxda wamebis tolfasi, seriozuli da sastiki tanjvis msxverpli, gaiTvaliswina ra cudi mopyrobis buneba da xarisxi da mtkicebulebaTa safuZvelze gakeTebuli daskvnebi, rom ganmcxadebeli awames misi qurTTa muSaTa partiis saqmianobaSi monawileobis Sesaxeb warmoebuli dakiTxvisas. amrigad, mopyrobis winaswarganzraxuli da gamiznuli xasiaTi wamebis arsebiTi maxasiaTebelia. maSasadame, Tu mopyroba aRwevs sisastikis minimalur zRvars, aikrZaleba rogorc aradamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyroba, maSinac ki roca ar arsebobs sakmarisi safuZveli imisaTvis rom aikrZalos rogorc wameba. saqmeSi “labzovi ruseTis winaaRmdeg” (2005) sasamarTlom daadgina (paragrafi 48) rom, marTalia sakiTxi imis Sesaxeb iyo Tu ara mopyrobis mizani dazaralebulis damcireba an Seuracxyofa mxedvelobaSi misaRebi faqtoria, xolo, aseTi miznis ararseboba ver gamoricxavs me-3 muxlis darRvevas (ix. qvemoT aseve kalaSnikovi ruseTi winaaRmdeg (2003)). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 2.2.3 wamebis magaliTebi precedentuli samarTlidan qvemoT mocemuli saqmeebi warmoadgens cudi mopyrobis magaliTebs, romlebic sasamarTlom wamebad CaTvala. “palestinuri dakideba” saqmeSi “aqsoi TurqeTis winaaRmdeg” (1996), ganmcxadebeli daapatimres samxreT-aRmosavleT TurqeTSi saxelmwifos mier pkk-s (qurTTa muSaTa partiis) winaaRmdeg warmoebuli brZolis farglebSi. Mganmcxadeblis mimarT gamoiyenes “palestinuri dakideba” _ igi gaaSiSvles, xelebi zurgs ukan Seukres da xelebiTve Camokides. sasamarTlom aRniSna, rom qmedeba winaswarganzraxuli iyo da mis gansaxorcieleblad garkveuli momzadeba da zomebis miReba aucilebeli iqneboda. mopyrobis mizani iyo ganmcxadeblisgan aRiarebebis an informaciis miReba. sasamarTlom dasZina, rom ganmcxadebelma ara mxolod sastiki tkivili ganicada, aramed aseve samedicino daskvnis Tanaxmad, mopyrobam garkveuli droiT orive xelis paralizeba gamoiwvia. sasamarTlos ganmartebiT, rom mopyroba imdenad seriozuli da sastiki iyo, rom igi wamebad CaTvala. eleqtroSoki saqmeSi “kakiCi TurqeTis winaaRmdeg” (1999), uSiSroebis samsaxuris mier samxreT-aRmosavleT TurqeTSi dazaralebulis dakavebis Semdeg igi gauCinarda. sasamarTlom daadgina, rom mopovebuli mtkicebuleba adasturebda, rom ganmcxadeblis mimarT eleqtroSoki gamoiyenes; mowmeebma igi ixiles dasisxlianebuli da maT uTxres, rom ganmcxadebeli cemes, gatexili hqonda erT-erTi nekni da Tavi gapobili. sasamarTlom aseTi mopyroba wamebad CaTvala. saqmeSi “mikaievi ruseTis winaaRmdeg” (2006), dazaralebuli daapatimres da dakiTxes erT-erTi axalgazrda gogonas gauCinarebasTan dakavSirebiT. dazaralebuli amtkicebda, rom igi awames, aiZulebdnen erT-erTi eWvmitanilis Cvenebis dadasturebas, policiis TanamSromlebma yurebSi gautares eleqtroSoki liTonis samagrebiT, romlebic yuTze mavTuliT iyo SeerTebuli. mas aseve emuqrebodnen sastiki cemiT da mis sasqeso organoebze eleqtro Zabvis gamoyenebiT. vinaidan mas ar SeeZlo am wamebis atana, b-ni mikaievma SeZlo Tavi daZvrena da gadaxta policiis ganyofilebis meore sarTulis fanjridan Tavis mokvlis mizniT. sasamarTlom aRniSna, rom b-n mikaievis dapatimrebis dros, saxelmwifo moxeleebma mis mimarT sastiki mopyroba gamoiyenes, romlis mizani iyo aRiarebis an im danaSaulebebze informaciis mopoveba, romlebSic is eWvmitanilad cnes. aseTma mopyrobam gamoiwvia imdenad seriozuli fizikuri da fsiqikuri tkivili, rom man scada Tavis mokvla, ramac ganmcxadeblis zogadi da mudmivi fizikuri invalidoba gamoiwvia. sasamarTlom gadawyvita, rom mopyrobis sisastikis xarisxma Seadgina wameba, riTac dairRva me-3 muxli. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 wamebis meTodebis kombinacia saqmeSi “abdulsamet iamani TurqeTis winaaRmdeg” (2004), ganmcxadeblis ganmartebiT, policiaSi daakavebis Semdeg is hyavdaT Tvalebaxveuli, gaaSiSvles da Casves civ wyalSi. igi aseve aRniSnavda, rom Werze arsebul milebze xelebiT Camokides, aiZules skamze dadgoma da mis sxeulze, kerZod ki sasqeso organoebze, miamagres eleqtro kabelebi. amis Semdeg, skami, romelzec igi idga, gamoacales da igi iyo dakidebuli, rodesac mis sxeulze gaatares eleqtroSoki. man aRniSna, rom policiis TanamSromlebi drodadro TiSavdnen eleqtro Soks da uWerdnen saTesle jirkvlebze. ganmcxadebeli eyrdnoboda or samedicino daskvnas. sasamarTlom, gaiTvaliswina ra mopyrobis buneba da xarisxi da mtkicebulebaTa safuZvelze gakeTebuli daskvnebi, rom mopyroba miznad isaxavda abdulsamet iamanisgan qurTTa muSaTa partiasTan misi saeWvo kavSiris Sesaxeb informaciis mopovebas da aseTi sastiki xasiaTis tanjva wamebad miiCnia. cema, muqara sicocxlis da ojaxis winaaRmdeg, seqsualuri muqara da damcireba saqmeSi “selmuni safrangeTis winaaRmdeg” (1999), ganmcxadeblis ganmartebiT, mas awamebdnen winaswar patimrobaSi yofnis dros, risi kvalic mis sxeulze farTod SeiniSneboda. sasamarTlom aRniSna, rom pirovnebis janmrTelobis mdgomareobis miuxedavad, miyenebuli ziani autanel tkivils gamoiwvevda, Tundac sxeulze xilvadi kvali ar darCeniliyo. damatebiT dasturdeboda, rom mosarCele TmiT aTries, arbenines derefanSi policiis TanamSromlebs Soris moqceuli, daaCoqes axalgazrda qalbatonis winaSe, romelsac uTxres: “axla, Sen moismen simReras”; erT-erTma policiis TanamSromelma ganmcxadebels daanaxa Tavisi sasqeso organo da uTxra “aha, mowuwne”, Semdeg ki moSarda mis Tavze da daemuqra naTuriTa da Semdeg SpriciT. aRniSnuli qmedebebis Zaladobrivi xasiaTis garda, sasamarTlom dasZina, rom isini nebismieri adamianisTvis miuRebeli da damamcirebeli iqneboda, maTi Cadenis pirobebis miuxedavad. ganmcxadebelma aitana ara erTi Seuracxyofa ramdenime dRiani dakiTxvisas. aqedan gamomdinare, sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadeblis mimarT gamoyenebulma fizikurma da sulierma Zaladobam, mTlianobaSi, gamoiwvia “sastiki” tkivili da tanjva. amitom, misi seriozulobisa da sisastikidan gamomdinare es qmedebebi CaiTvala wamebad me-3 muxlis mniSvnelobiT. saqmeSi “ilhani TurqeTis winaaRmdeg” (2000), patimrobaSI myof ganmcxadebels policiaSi urtyamdnen fexebiTa da Tavis areSi iaraRiTac. ris Sedegadac, mas gauCnda dalurjebebi, dauzianda tvini, da xangrZlivi droiT funqcia moeSala. garda amisa, ganmcxadebels samedicino daxmareba 36 saaTiT gvian aRmouCines. miyenebuli zianis seriozulobisa da samedicino daxmarebis dagvianebis gaTvaliswinebiT, sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadebeli wamebis msxverpli gaxda. saqmeSi “elCi da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg” (2003), 16 ganmcxadebeli daakaves qurTTa muSaTa partiaSi monawileobis Taobaze eWvis motiviT. patimrobaSi yofnis dros maT awamebdnen da cudad epyrobodnen. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 patimrobis pirobebi iyo Semdegi saxis: sicive, sibnele da nesti, arasaTanado loginis TeTreuli, kveba da sanitaruli mowyobilobebi. zogierT ganmcxadebels mieyenes Seuracxyofa, daamcires, cemes da daaSines aRierebebis xelmowerisas. gansakuTrebiT rTul momentebSi ganmcxadeblebs Tvalebs uxvevdnen. sasamarTlom daaskvna, rom mTlianobaSi saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT, oTxma ganmcxadebelma gansakuTrebiT seriozuli da sastiki xasiaTis fizikuri da fsiqiuri Zaladoba ganicada Jandarmeriis mxridan da amitom aseTi mopyroba wamebad dakvalificirda. saqmeSi “bati da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg” (2004), sasamarTlom daadgina, rom cameti ganmcxadebeli, romelTagan oTxi 18 wlis an umcrosi iyo, xolo erT-erTi ki - orsuli, policiaSi patimrobaSi yofnisas fizikur tkivilsa da tanjvas mudmivad ganicdidnen, vinaidan ar icodnen ra moelodaT da Tanac maT mimarT intensiur Zaladobas iyenebdnen. sasamarTlos azriT, aseTi mopyroba ganzrax xorcieldeobda saxelmwifo moxeleebis mier TavianTi movaleobebis Sesrulebisas aRiarebebis an informaciis miRebis mizniT. ganmcxadeblebis mimarT gamoyenebuli Zaladoba, misi miznisa da xangrZlivobis gaTvaliswinebiT, gansakuTrebiT seriozuli da sastiki iyo da gamoiwvia “Zlieri” tkivili da tanjva, rac “wamebad” CaiTvala. saqmeSi “bursuki rumineTis winaaRmdeg” (2004), sagzao policiis orma TanamSromelma ganmcxadebeli gaaCera da mimarTa arazrdilobiani formiT. Mmas Semdeg rac igive formiT upasuxa ganmcxadebelmac, mas TavSi rezinis xelketi Caartyes, daades borkilebi, cemdnen manqanaSi policiis ganyofilebaSi miyvanamde. ganyofilebaSi, ganmcxadebeli xelebiT aTries saxiT qvemoT da eqvsi sxva TanamSromeli mas fexebiT urtyamda. igi saavadmyofoSi waiyvanes dilis 2 saaTze da dausves Semdegi diagnozi: “miyenebuli hqonda mwvave dazianebebi Tavis qalaze, tvinsa da Tvalis garsze”. aTi dRis Semdeg, igi gadaiyvanes sxva saavadmyofoSi “tvinis gasiebis, travmis Semdeg gamwvavebuli anginisa da anusis Caxevis samkurnalod”. sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblis mimarT gamoyenebuli Zaladoba gansakuTrebiT seriozuli da sastiki iyo da gamoiwvia “seriozuli” tkivili da tanjva; Sesabamisad, sasamarTlom konvenciis me-3 muxli darRveulad miiCnia. saqmeSi “korsakovi moldoveTis winaaRmdeg” (2006), 17 wlis ganmcxadebeli qurdobis braldebiT daapatimres. mas daades borkilebi da rogorc policiis ganyofilebaSi miyvanamde, ise Semdegac ayenebdnen Seuracxyofas. kerZod, mas urtyes fexebiT, muStebiTa da xelketebiT mTel sxeulze da terfebze. Semdeg igi Camokides liTonis Zelze didi xniT. momdevno saRamos igi gaaTavisufles da mogvianebiT mis winaaRmdeg Sewyda sisxlis samarTlis saqme. miyenebuli dazianebebis Sedegad, ganmcxadebelma saavadmyofoSi daaxloebiT 70 dRe sxvadasxva intervalebiT gaatara. misi janmrTelobis mdgomareoba gauaresda iseT donemde, rom mas daudginda meore xarisxis invalidoba, romelic, moldoveTis kanonmdeblobis Tanaxmad, niSnavs 50-75 %-iT Sromis unarianobis dakargvas. sasamarTlom didi mniSvneloba mianiWa ganmcxadeblis axalgazrda asaks. Tumca man daadgina, rom mopyrobis kategoriis dadgenaSi gadamwyvet faqtors interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 falaka (terfebSi cema) warmoadgenda, rac cudi mopryobis gansakuTrebiT mZime formaa, miznad isaxavs informaciis mopovebas, dasjas an daSinebas da wamebad iTvleba. garemoebaTa erToblioba: dasjis SiSi, dakavebis pirobebi, samedicino mkurnalobis ararseboba saqmeSi “ilasku da sxvebi moldoveTisa da ruseTis winaaRmdeg” (2004), oTxi ganmcxadebeli daapatimres da brali dasdes sabWoTa wyobis winaaRmdeg mimarTul saqmianobebSi, dnestrispireTis saxelmwifos winaaRmdeg ukanono saSualebebiT brZolasa da sxva danaSaulebSi, maT Soris, mkvlelobaSi. patimrobis ganmavlobaSi maT cudad epyrobodnen. sami maTgani waiyvanes ruseTis armiis garnizonSi, sadac, maTi mtkicebiT, maT darajobdnen da awamebdnen armiis jariskacebi. maT ar uSvebdnen gareT da moaTavses iseT saknebSi, romlebsac ar hqonda sapirfareSo, wyali an bunebrivi ganaTeba, da yoveldRiurad eZleodaT mxolod 15 wuTiani varjiSis ufleba sufTa haerze. amis Semdeg ganmcxadeblebi moaTavses policiis mTavar sammarTvelos saknebSi bunebrivi ganaTebis gareSe; ganmcxadeblebs ar hqondaT arc mimoweris da arc advokatis ayvanis ufleba, xolo ojaxis wevrebTan Sexvedrebi dasaSvebi iyo mxolod Sexedulebisamebr. gasamarTlebis Semdeg, ganmcxadeblebi moaTavses izolirebul saknebSi bunebrivi ganaTebis gareSe. patimrobis pirobebma gamoiwvia maTi janmrTelobis gauareseba, magram miuxedavad amisa maT saTanado samedicino daxmareba ar miuRiaT. sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadeblebi mudmivad ganicdidnen dasjis SiSs, ver sargeblobdnen samarTlebrivi dacvis saSualebebiT da tanjvas is faqti ufro amZimebda, rom ganaCeni ukanono iyo da raime iuridiuli safuZveli ar gaaCnda, im garemoebaTa aSkarad TviTneburi xasiaTis gaTvaliswinebiT, romlebSic ganmcxadeblebi gaasamarTles. pirobebi, romlebSic pirveli ganmcxadebeli imyofeboda, misi janmrTelobisTvis saziano iyo, mas aseve arc saTanado samedicino daxmareba da kveba miuRia. garda amisa, mimowerasa da vizitebTan dakavSirebiT miRebuli TviTneburi gadawyvetilebebi patimrobis pirobebs ufro amZimebda. Sedegad, pirveli ganmcxadeblis mimarT dairRva me-3 muxlis moTxovnebi da is gaxda wamebis msxverpli. mesame ganmcxadebelsac ar gaaCnda adekvaturi kveba da samedicino momsaxureba, patimrobis aseTi pirobebi da ganmcxadeblisadmi damokidebuleba CaiTvala wamebad. iZulebiTi kveba gansakuTrebiT sastiki da damamcirebeli formiT saqmeSi “nevmerJicki ukrainis winaaRmdeg” (2005), patimrobaSi myofi moSimSile ganmcxadeblis mimarT iZulebiTi kveba gamoiyenes, ramac, masSi seriozuli mentaluri da fizikuri tanjva gamoiwvia. mas xSirad abamdnen skamze an gamaTbobelze borkilebiT da aiZulebdnen rezinis milis gadaylapvas, romelzec sakvebi miqsturiT savse WurWelze iyo mierTebuli. sasamarTlom daadgina, rom marTalia saxelmwifos warmomadgenlebma brZanebis safuZvelze mimarTes iZulebiT kvebas, magram iZulebis saSualebaTa – borkilebi, piris gamafarToebeli, sakveb arxze mierTebuli specialuri milis ZaliT gamoyeneba, miuxedavad mosarCelis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 winaaRmdegobisa, imdenad sastiki xasiaTis iyo, rom igi wamebad unda CaiTvalos. gaupatiureba (da/an gaupatiurebis muqara) saqmeSi “aidini TurqeTis winaaRmdeg”, qalbatoni daapatimres mamasTan da rZalTan erTad. isini soflis mcvelebma da Jandarmerebma waiyvanes Jandarmeriis Stab-binaSi. ganmcxadebeli patimrobaSi Tvalebaxveuli imyofeboda. mas scemdnen, moaTavses saburavSi, sadac uSvebdnen didi wneviT wyals. Semdeg igi waiyvanes sxva oTaxSi, sadac gaaSiSvles da uSiSroebis samsaxuris TanamSromelma gaaupatiura. is da misi ojaxis sxva wevrebi gaaTavisufles sam dReSi. xelisuflebis TqmiT, ganmcxadebeli da misi ojaxis wevrebi arasdros imyofebodnen patimrobaSi. im dros ganmcxadebeli iyo 17 wlis da mis mimarT fizikuri da fsiqikuri Zaladobis sxva formebic gamoiyenes. aseTi SemaZrwunebeli da damamcirebeli mopyroba da Zaladobrivi qmedebebis erToblioba, gansakuTrebiT ki gaupatiureba, sasamarTlos mier wamebad CaiTvala. saqmeSi “meneSeva ruseTis winaaRmdeg” (2006), ganmcxadebeli, 19 wlis gogona, daapatimres policiis TanamSromlebma, vinaidan iZiebdnen mkvlelobis saqmes, romelSic eWvmitanili gogonas megobari biWi l. Iyo; dakavebul ganmcxadebels eqceodnen uxeSad da emuqrebodnen mas da mis ojaxs. Gganmcxadeblis ganmartebiT, policiis ganyofilebaSi mas cudad epyrobodnen, kerZod, ramdenime policiis TanamSromeli gudavda da cemda mas joxiT; aseve sityvier Seuracxyofas ayenebdnen da emuqrebodnen gaupatiurebiT da mis ojaxze Zaladobis gamoyenebiT. im dRes mogvianebiT igi waiyvanes saxlSi, magram kvlav daakaves da ufro cudad moepyrnen. sasamarTlom aRniSna, rom mocemul momentSi ganmcxadebeli mxolod 19 wlis iyo da rogorc qalbatoni, romelic winaaRmdegobas uwevda ramdenime mamakac policiels, gansakuTrebiT daucveli aRmoCnda. sasamarTlom isic dasZina, rom Zaladoba ramdenime saaTi grZeldeboda, romlis drosac mas orjer cemes da gamoiyenes fizikuri da moraluri zemoqmedebis sxva sastiki formebi. misi miznisa da sisastikis gaTvaliswinebiT, mocemuli Zaladobis SemTxveva warmoadgens wamebas konvenciis me-3 muxlis mniSvnelobiT. 2.3 araadamianuri mopyroba da dasja 2.3.1 “mopyroba” da “dasja” “mopyroba” da “dasja” terminebis pirdapiri mniSvnelobebiT gansxvavdebian. precedentebis SedarebiT naklebi raodenobaa dasjasTan dakavSirebiT. sasamarTlos mier ganxilul saqmeTa umravlesoba exeba mopyrobas patimrobis periodSi. Tumca, aris saqmeebi, rogoricaa “taireri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978), romelic dasjis gamoyenebas exeba. Cveulebriv, udavoa dasjas hqonda Tu ara adgili. saqmeSi “taireri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978), ganmcxadebeli gaasamarTles da miusajes “garozgva”. es gulisxmobda policiis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 TanamSromlebis mier ganmcxadeblis mimarT Zalis gamoyenebas _ specialurad momzadebuli rozgiT dundulebSi cemas. ramdenime faqtoris mxedvelobaSi miRebiT, sasamarTlom daadgina, rom igi iTvleba Rirsebis Semlaxav dasjad. 2.3.2 gansxvaveba mopyrobas Soris wamebas, araadamianur mopyrobasa da Rirsebis Semlaxav gansxvaveba wamebasa da Rirsebis Semlaxav mopyrobas Soris, ZiriTadad, gamomdinareobs miyenebuli tkivilis sxvadasxva intensiobidan. (ix. irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (zemoT) paragrafi 167). amasTanave, wamebis SemTxvevaSi, erTis mxriv, aucilebelia dadasturdes konkretuli miznis arseboba, rogorc es zemoT iqna aRniSnuli, rac ar moiTxoveba mopyrobis sxva formebis SemTxvevaSi. araadamianuri da ufro dabal doneze Rirsebis Semlaxavi mopyroba SesaZlebelia gamoiwvios umoqmedobam da ara ganzraxma moqmedebam. xSirad sasamarTlo adgens, rom dazaralebulma ganicada rogorc araadamianuri ise Rirsebis Semlaxavi mopyroba. Tumca, misi precedentuli samarTali erTmaneTisagan ori saxis mopyrobas asxvavebs. sasamarTlo Tvlis, rom mopryoba aris “araadamianuri”, Tu igi, inter alia, aris winaswar ganzraxuli, ramdenime saaTi uwyvetad grZeldeba da sxeulis dazianeba an intensiuri fizikuri da sulieri tkivili gamoiwvia. mopyroba iTvleba “Rirsebis Semlaxavad”, Tu man gamoiwvia dazaralebulSi SiSis, tanjvis da daucvelobis grZnoba, rac amcirebda da Seuracxyofda mas. imis Sefasebisas, iyo Tu ara mopyrobis konkretuli forma “Rirsebis Semlaxavi” me-3 muxlis mniSvnelobiT, sasamarTlom unda daadginos, mopyrobis mizani aris Tu ara piris damcireba da daknineba da Sedegebma uaryofiTi gavlena iqonies Tu ara pirovnebaze. Tumca, aqac, rogorc zemoT aRiniSna, amgvari miznis ararseboba sabolood ver gamoricxavs me-3 muxlis darRvevis faqts. qvemoT ganxilulia konkretuli saqmeebi sasamarTlos praqtikidan imis sademonstraciod, Tu ra SemTxvevaSi da pirobebis arsebobisas adgens sasamarTlo araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis faqtebs. 2.3.3 araadamianuri mopyrobis magaliTebi 2.3.3.1 Zaladoba dapatimrebisa da dakavebis dros fizikuri Zaladobis gamoyeneba SesaZlebelia konkretul SemTxvevaSi ar warmoadgendes wamebas, magram sasamarTlos mainc SeuZlia gamoitanos gadawyvetileba me-3 muxlis darRvevis Sesaxeb im motiviT, rom mopyroba araadamianuri mopyrobis xasiaTs atarebda. araadamianuri mopyrobas ufro xSirad patimrobaSi myofi pirebis mimarT aqvs adgili. magaliTad, sasamarTlo araadamianur mopyrobad policiis TanamSromlebis mier patimarTa/dakavebulTa cemas miiCnevs. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeSi “irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978), zogierTi dakavebuli piri Cioda, rom samarTaldamcavi organoebis TanamSromlebi maT fexebiTa da muStebiT cemdnen. samedicino daskvnam daadastura, rom maT hqondaT dalurjebebi da kontuzia, romelic dakavebis periodSi daemarTaT. sasamarTlom daadgina, rom cemis Sedegad maT intensiuri tanjva da mZime fizikuri dazianebebi miiRes; Sedegad, aseTi Zaladoba araadamianuri mopyrobis kategoriaSi moeqca. saqmeSi “tomasi safrangeTis winaaRmdeg” (1992), samedicino daskvnaSi naTqvami iyo, rom ganmcxadebels aReniSneboda daJeJilobebi da nakawrebi, romelic miyenebuli iyo policiaSi dakavebis periodSi. sasamarTlom daadgina, rom samedicino mtkicebulebam daadastura baton tomasze mravaljeradi dartymebis miyenebis faqti da maTi intensioba. sasamarTlom gadawyvita, rom es ori elementi erTobliobaSi sakmarisi iyo imisaTvis, rom mopyroba mieCnia araadamianurad da Rirsebis Semlaxavad. saqmeSi “hulki giunesi TurqeTis winaaRmdeg”(2003), ganmcxadeblis aRiarebiT, is gaxda sastiki mopyrobis msxverpli. patimrobis dros Catarebulma samedicino Semowmebam cxadyo nakawrebisa da silurjeebis arseboba. sasamarTlom ganacxada, rom Zaladobrivi qmedebebi garkveulwilad mZime iyo da grZeldeboda 15 dRe. Aamdenad, mopyroba araadamianurad da Rirsebis Semlaxavad CaiTvala. saqmeSi “balogi ungreTis winaaRmdeg” (2004), dakiTxvis msvlelobisas, erT-erTi policieli ganmcxadebels saxis aresa da marcxena yurSi gamudmebiT urtyamda. gaTavisuflebidan or dReSi, ganmcxadebels Cautarda operacia yuris barabnis aRsadgenad. sasamarTlom miyenebuli zianis gaTvaliswinebiT me-3 muxlis darRveva daadgina. saqmeSi “r.l da m.-j.d safrangeTis winaaRmdeg” (2004), policielebma damorCilebis mizniT ganmcxadeblebze gamoiyenes Zala. Tavis mxriv, ganmcxadeblebma gauwies winaaRmdegoba. sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblebze aRmoCenili dalurjebebi da dasiebebi imdenad mravalricxovani da didi zomis iyo, aseve amiT gamowveuli Sromis uunarobis periodi imdenad xangrZlivi, rom dasamorCileblad gamoyenebuli Zala gadaWarbebulad CaiTvala. sasamarTlom gadawyvita, rom policielebis qmedeba arRvevda me-3 muxls. saqmeSi “rivasi safrangeTis winaaRmdeg” (2004) patimrobis dros Catarebuli dakiTxvisas, policielma aRkveTa ganmcxadeblis gaqceva sazardulSi muxlis CartymiT. Sedegad, mas dauzianda saTesle jirkvali da daWirda qirurgiuli Careva, xolo xuTi dRis ganmavlobaSi Sromis unarianobac dakarga. sasamarTlom daadgina, rom miyenebuli tkivilisa da ganmcxadeblis asakis mxedvelobaSi miRebiT, momxdari qmedeba araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyrobis tolfasi iyo. 2.3.3.2 seriozuli samedicino gulgriloba dakavebis dros saqmeSi “muise safrangeTis winaaRmdeg” msjavrdebuli patimari, daavadda leikemiiT, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis (2002), ganmcxadebeli, romelic seriozulad © interights 2007 progresirda patimrobis dros. samedicino daskvnaSi naTqvami iyo, rom mas esaWiroeboda stabiluri samedicino mkurnaloba saavadmyofoSi. safrangeTis xelisuflebas samedicino daskvnaze reagireba ar mouxdenia. sasamarTlom dasZina, rom me-3 muxli ar dairRveoda, Tu ganmcxadebels moaTavsebdnen saavadmyofoSi zedamxedvelobis qveS, gansakuTrebiT RamiT. sasamarTlos azriT, adgilobrivma organoebma ar gauwies ganmcxadebels saTanado samedicino daxmareba da daadgina, rom is daeqvemdebara araadamianur mopyrobas me-3 muxlis darRveviT. saqmeSi “maqglinCei gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2003), 1998 wlis 7 dekembers, cudi janmrTelobis mdgomareobiT ganmcxadeblis qaliSvili cixeSi moaTavses. mas Cautarda mkurnaloba asTmaze da heroinze damokidebulebisgan gasaTavisufleblad. cixeSi miyvanis droisTvis, misi wona 50 kg-s Seadgenda. dazaralebuls TiTqmis gamudmebiT ereoda guli da dapatimrebis pirveli xuT dRis ganmavlobaSi wonaSi seriozulad daiklo _ TiTqmis 10 kg-iT. mas gulisreva hqonda yvela saxis saWmelze da cotaoden siTxezec. pirveli xuTi dRis manZilze, dazaralebuls eqimebi xSirad naxulobdnen. Tumca, misi cixeSi Seyvanidan pirvel SabaT-kviras igi eqimebma ar moinaxules. 14 dekembers, orSabaTs dilas mas ewvia eqimi, romelmac dazaralebuli aRmoaCina kolapsSi, ris Semdegac igi saavadmyofoSi gadaiyvanes. dazaralebuli ver gamojanmrTelda da ori kviris Semdeg gardaicvala. mokvlevisas aRmoCnda rom cixis saswori ar iyo zusti, xolo erT-erTi eqimi ZiriTadad dazaralebulis miseul klinikur Sefasebas daeyrdno vidre awonvis Sedegebs. sasamarTlom daadgina, rom me-3 muxlis moTxovnebi dairRva. gansakuTrebiT miuTiTa im garemoebaze, rom cixis administraciam ver uzrunvelyo zusti saswori dazaralebulis wonis daklebis gamosavlenad. wonis daklebis faqti aucileblad SeaSfoTebda cixis administracias ganmcxadeblis mZime janmrTelobis mdgomareobidan gamomdinare, magram sasworis uzustobis gamo es garemoeba ar gaiTvaliswina. garda amisa, sasamarTlos azriT, Secdoma iyo is, rom eqimma SabaT-kviras dazaralebuli ar moinaxula, maSin rodesac man wonaSi mniSvnelovnad daiklo da cixis administraciam efeqturi zomebi misi mdgomareobis gamosasworeblad ver miiRo, magaliTad, saavadmyofoSi gadayvana da medikamentebis da siTxis intravenuri miReba an eqspertis daxmareba gulisrevis gasakontroleblad. cixis administraciis qmedeba araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad CaiTvala. saqmeSi “tekini TurqeTis winaaRmdeg” (1998) ganmcxadebeli, romelsac mxolod erTi Tirkmeli hkonda, moaTavses sakanSi, sadac temperatura iyo nuls qvemoT, ar iyo sawoli da sabani da ar eZleoda sakvebi da siTxe. ramdenime dRe ganmcxadebeli versad wveboda. sasamarTlom es mopyroba CaTvala araadaminur da Rirsebis Semlaxavad. 2.3.3.3 mtkicebulebis mopovebis mizniT samedicino Careva sasamarTlom ganixila saqmeebi, romlebSic ganmcxadeblebi samedicino Carevas saWiroebdnen. Gganmcxadeblebis mtkicebiT, maT fizikur xelSeuxeblobaze iZulebiTma zemoqmedebam me-3 muxli daarRvia. sasamarTlos iSviaTad daudgenia, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 rom samedicino Carevis Sedegad sisastikis minimaluri zRvari miRweuli iqna. misi ganmartebiT, konvencia, rogorc wesi, iZulebiTi samedicino Carevis gamoyenebas ar krZalavs, rac danaSaulis gamoZiebas xels Seuwyobs (ix. X niderlandebis winaaRmdeg, 8239/78, komisiis gadawyvetileba 1978) da, aucileblobis SemTxvevaSi, saWiro (gadaudebeli) samedicino daxmarebis gawevasac. am TvalsazrisiT, mtkicebulebis mopovebis mizniT piris fizikuri xelSeuxeblobis xelyofa mkacri ganxilvis sagans unda warmoadgendes. saqmeSi “jalo germaniis winaaRmdeg” (2006), ganmcxadebelma, romelic daapatimres rogorc narkotikebis tarebaSi eWvmitanili, gadaylapa mcire zomis paketi, romelic pirSi edo. vinaidan, mas ar aRmoaCnda narkotikebi, kompetenturma prokurorma gasca brZaneba misTvis gulis revis gamomwvevi saSualebis (brexmiteli) micemis Taobaze, raTa mas amoeRo gadaylapuli paketi. ganmcxadebelma uari Tqva medikamentis miRebaze. oTxma policielma daiWira igi, rodesac eqimma cxvirSi Seuyo mili da iZulebiT SeuSva marilis xsnari da ipekakuanas sirofi. eqimma aseve gaukeTa apomorfinis ineqcia, romelic morfinis nairsaxeobaa. Sedegad, ganmcxadebelma mcire zomis paketi amoiRo, romelSic 0.2182 g. Kokaini iyo moTavsebuli. sasamarTlo ukmayofileba gamoTqva imis Taobaze, rom mtkicebulebis mosapoveblad gulis revis gamomwvevi saSualeba gamoiyenes. prokuraturas, ubralod, SeeZlo dalodeboda, vidre narkotikebi bunebrivad gamovidoda ganmcxadeblis sxeulidan, vinaidan am meTods evrosabWos wevr-saxelmwifoTa umravlesoba narkotikebTan dakavSirebuli danaSaulebis gamoZiebisas iyenebs. rac Seexeba gulis revis gamomwvevi preparatis gamoyenebis meTods, sasamarTlom aRniSna, rom aseTi Zalis gamoyenebis Sedegad cxvirSi moTavsebuli milidan xsnari Cavida mis kuWSi fizikuri da fsiqologiuri winaaRmdegobis aRsakveTad. es ganmcxadebels tkivilsa da tanjvas miayenebda. amis Semdeg, kidev erTxel misi nebis winaaRmdeg, gaukeTes erTi gulis revis gamomwvevi saSualeba ineqciis saxiT. sasamarTlom aRniSna, rom mxedvelobaSia misaRebi ganmcxadeblis mier gancdili fsiqikuri tkivilic, sanam gulis revis gamomwvevi saSualebebi moaxdenda reaqcias da is faqtic, rom mTel am periodSi igi dakavebuli da kontrolis qveS iyo. aseT pirobebSi iZulebiT gulisrevis gamowveva damamcirebeli iqneboda misTvis, rasakvirvelia, ufro metad, vidre narkotikebis sxeulidan bunebrivad gamosvlisTvis lodini. amrigad, sasamarTlom daadgina, rom germaniis xelisuflebam ganmcxadeblis fizikuri da fsiqikuri xelSeuxebloba iZulebiT xelyo. 2.3.3.4 bavSvebis dapatimreba bavSvebis dapatimrebis sakiTxi imsaxurebs gansakuTrebul yuradRebas da mniSvnelovani msjelobis sagania. arasrulwlovanis dapatimrebisTvis unda arsebobdes Zalian Zlieri da gadaudebeli mizezi. am situaciaSi sxva SemTxvevebze ufro metad unda arsebobdes ultimum remedium. garda amisa, aucilebelia arasrulwlovanebisTvis specialuri pirobebis uzrunvelyofa, rogoricaa ganaTleba. bavSvebis moTavseba mozardebTan erTad, gansakuTrebiT ki marto, warmoadgens araadamianur mopyrobas. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeSi “mobilanzila maieka da kaniki mitunga belgiis winaaRmdeg” (2006), xuTi wlis gogona, biZasTan erTad mogzaurobda kongos demokratiuli respublikidan kanadaSi belgiis gavliT, sadac mas miRebuli hqonda ltolvilis statusi. saTanado dokumentebis ararsebobis gamo, is daakaves da marto moaTavses ucxoelebisTvis gankuTvnil sapatimroSi. aq mas hqonda igive pirobebi, rac mozardebs. gogona or Tveze meti vadiT iyo dakavebuli mozardebisTvis gankuTvnil ganyofilebaSi, imis gauTvaliswineblad, rom mas Tan arc mSoblebi axldnen da arc zedamxedveli dauniSnes. mas arc saTanado konsultacia miuRia da arc saganmanaTleblo daxmareba specialurad daniSnuli kvalificirebuli piris mxridan. ufro metic, belgiis xelisuflebam aRiara, rom sapatimro ar akmayofilebda bavSvis moTxovnilebebs da im momentSi ar arsebobda saTanado Senoba. sasamarTlom gaiTvaliswina gogonas Zalian axalgazrda asaki, is rom igi iyo ukanonod myofi ucxoeli da mas Tan ar axlda ojaxi, romelsac igi CamoSorda da darCa marto; Sesabamisad, sasamarTlom daadgina, rom gogona aRmoCnda gansakuTrebiT daucvel situaciaSi. belgiis xelisuflebis mier miRebuli zomebi ar iyo adekvaturi im valdebulebis Sesasruleblad, romlis mixedviTac maT unda ezrunaT bavSvze yvela arsebuli zomis miRebiT. patimrobis pirobebis gamo tabita mZime mdgomareobaSi aRmoCnda. saxelmwifo organoebs, romlebmac igi daakaves, unda gaeTvaliswinebinaT is seriozuli fsiqologiuri Sedegebi, romelsac gamoiwvevda misi aseT pirobebSi moTavseba. sasamarTlos azriT, misi dapatimreba ar iyo humanuri da, Sesabamisad, warmoadgens araadamianur mopyrobas. sxva saqmeebSi, sadac bavSvebis moTxovnilebebis dasakmayofileblad adekvaturi pirobebi iyo Seqmnili da metic, bavSvebis dacvisa da disciplinirebis mizniT, sasamarTlom minimaluri zRvari miRweulad ar CaTvala (ix. mag. aertsi belgiis winaaRmdeg, 1998 da d.g. irlandiis winaaRmdeg 2002). 2.3.3.5 fsiqikuri aSliloba mopyroba, romelic iwvevs ufro metad sulier vidre fizikur tanjvas, garkveul garemoebebSi, araadamianur mopyrobad kvalificirdeba. saqmeSi “irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978), eWvmitanili teroristebi daakaves ramdenime saaTiT, romlis drosac maT mimarT gamoiyenes e.w. dakiTxvis xuTi teqnika. esenia, iZulebiT farTod gaSlili xelebiTa da fexebiT dadgoma, xelebi Tavs zemoT, sakvebis ararseboba, Zilis dafrTxoba, mudmivi xmauri da saxeebze muqi feris Tavsaburavebis dafareba. sasamarTlom daadgina, rom maT mimarT erTdroulad xuTi meTodis gamoyenebam ramdenime saaTis manZilze mZime sxeulis dazianebebi Tu ara, intensiuri fizikuri da fsiqikuri tanjva da mwvave sulieri aSliloba mainc gamoiwvia dakiTxvis dros. Sesabamisad, isini araadamianuri mopyrobis msxverplni gaxdnen me-3 muxlis mniSvnelobiT. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 dazaralebulis mimarT Zaladobis muqara SeiZleba Seadgendes araadamianur mopyrobas, rodesac aseTi muqara sakmarisad realuri da gadaudebelia. muqaram unda gamoiwvios araadamianuri mopyrobisTvis damaxasiaTebeli xarisxis tanjva. sasamarTlos azriT, saqmeSi “kempbeli da kosansi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1982), 26-e paragrafi, dakavebulis mimarT wamebis muqara SeiZleba warmoadgendes araadamianur mopyrobas, Tu muqara aris realuri da gadaudebeli da iwvevs intensiur fsiqiur aSlilobas (ix. amis sawinaaRmdegod, tekini TurqeTis winaaRmdeg (2005), sadac sasamarTlom ar daadastura wamebis muqaris faqti, razec ganmcxadebeli miuTiTebda da me-3 muxli darRveulad ar cno). 2.3.3.6 SiSi da tanjva ojaxis wevrTa iZulebiTi gauCinarebis an maT mimarT sxva cudi mopyrobis gamo sasamarTlos miaCnia, rom saxelmwifo pasuxs agebs mis mier dakavebuli piris gauCinarebaze me-2 muxlis safuZvelze, iseve rogorc im sulier tanjvazec, romelic gauCinarebis Sedegad dazaralebulis ojaxs miadga. Ganmcxadebelma naTlad unda gamoxatos mis mier gancdili seriozuli tanjva ojaxis wevris gauCinarebisa da saxelmwifos mier piris adgilsamyofelis daudgenlobis gamo. saqmeSi “kurti TurqeTis winaaRmdeg” (1998), ganmcxadebeli iyo axalgazrda ymawvilis deda, romelic daapatimres samxreT-aRmosavleT TurqeTSi da mogvianebiT ugzo-ukvlod daikarga. Ganmcxadebeli miuTiTebda, rom mis mimarT dairRva me-3 muxli, vinaidan misi vaJiSvilis adgilsamyofelis arcodnis gamo mudmiv stresSi imyofeboda. sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadebeli TviTon iyo TviTmxilveli imisa, Tu rogor daapatimres misi vaJi; SemdgomSi, is cdilobda daedgina ra bedi ewia Tavis vaJiSvils, magram yoveli misi mcdeloba reagirebis gareSe rCeboda. aRniSnulis gaTvaliswinebiT, sasamarTlom miiCnia, rom ganmcxadebelma ganicada araadamianuri mopyroba da mis mimarT adgili hqonda me-3 muxlis darRvevas. Tumca, sasamarTlom, saqmeSi “kakiCi TurqeTis winaaRmdeg” (1999), aRniSna, rom kurtis saqmiT rame zogadi principi ar dadgenila, romliTac “gauCinarebuli piris” ojaxis wevri me-3 muxlis darRvevis msxverplad unda CaiTvalos. sasamarTlom ramdenime faqtorze xazgasmiT ganacxada, rom ojaxis wevris msxverplad miCneva calkeuli faqtorebis arsebobazea damokidebuli; rac ganmcxadebelSi emociuri aSlilobisgan gansxvavebul tanjvas iwvevs, romelic udaod miadgeboda adamianis uflebis uxeSi darRvevis msxverplis naTesavebs. sasamarTlom daadgina, rom erT-erTi mniSvnelovani faqtoria ojaxuri siaxlove. am konteqstSi, garkveuli mniSvneloba mieniWeba mSoblisa da Svilis urTierTobas – urTierTobis konkretul garemoebebs, gaxda Tu ara ojaxis wevri momxdari SemTxvevis mowme, ojaxis wevris mcdelobebi moipovos raime informacia gauCinarebuli piris Sesaxeb da saxelmwifo organoebis sapasuxo reagireba. sasamarTlom xazgasmiT aRniSna, rom darRvevis dasadgenad mniSvnelovania ara ojaxis wevris Tavad “gauCinarebis” faqti, aramed interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saxelmwifo organoebis reagireba da damokidebuleba iseTi SemTxvevebis mimarT, romlebic maTTvis cnobili gaxda. swored maTi pasuxismgeblobis sakiTxi dgeba, rodesac naTesavi Tavs acxadebs xelisuflebis “qmedebis” uSualo msxverplad. kakiCis saqmeSi ganmcxadebeli iyo gauCinarebuli piris Zma. igi ar iyo misi Zmis dakavebis TviTmxilveli da arc SemdgomSi miuRia zomebi misi adgilsamyofelis dasadgenad. sasamarTlom am garemoebebis safuZvelze me-3 muxli darRveulad ar miiCnia. saqmeSi “tanisi TurqeTis winaaRmdeg” (2005) sasamarTlom ganixila, Seadgenda Tu ara naTesavebis iZulebiTi gauCinarebis gamo ganmcxadeblebis emociuri aSliloba me-3 muxlis darRvevas. is, rom ganmcxadeblebi mZime gancdebSi imyofebodnen dasturdeboda imiT, rom isini cdilobdnen gaerkviaT Tu ra bedi ewiaT maT naTesavebs. vinaidan ganmcxadeblebi kvlav mZime stresul mdgomareobaSi imyofebodnen maTi naTesavebis gauCinarebis gamo, sasamarTlom CaTvala, rom ganmcxadebelTa mimarT araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas hqonda adgili. saqmeSi “bazorkina ruseTis federaciis winaaRmdeg” (2006) sasamarTlom ganixila ganmcxadeblis saCivari misi vaJiSvilis gauCinarebiT gancdili sulieri tanjvis Taobaze. sasamarTlom ganacxada, rom ganmcxadebeli iyo dazaralebulis deda, romelma video kasetaze ixila Tu rogor kiTxavdnen mis vaJs, xolo Tanmxlebi jariskacebi ki dasjiT emuqrebodnen. garda amisa, mimarTvebis miuxedavad, ganmcxadebels ar miuRia raime mniSvnelovani axsna-ganmarteba an informacia, Tu ra bedia ewia mis vaJs dakiTxvis Semdeg. sasamarTlom daadgina, rom es faqtebi gamoiwvevda dedis fsiqikur aSlilobasa da tanjvas. xolo, saxelmwifo organoebis reagireba ganmcxadeblis mimarTvebze araadamianur mopyrobad SeiZleba CaiTvalos. uaxloesi precedentuli samarTali momdevno saqmeebSi, romlebic gauCinarebulebis nacvlad im pirebis mSoblebs Seexeba, romelTa mimarT gamoiyenes me-3 muxliT akrZaluli mopyroba, gviCvenebs, rom maTac SeuZliaT iCivlon me-3 muxlis darRvevaze saxelmwifo organoebis ukanono qmedebebiT gamowveuli sulieri tanjvis safuZvelze. saqmeSi “bertkai TurqeTis winaaRmdeg” (2001), ganmcxadebeli iyo axalgazrda ymawvilis mama. Svili patimrobaSi yofnis dros aivnidan gadmovarda. Gganmcxadeblis mtkicebiT, man ganicada sulieri stresi, vinaidan komatozur mdgomareobaSi myofi vaJis zogadi profilis saavadmyofodan specializebul saavadmyofoSi gadayvanamde, aiZules xeli moewera gancxadebaze imis Sesaxeb, rom misi vaJi aivnidan gadmovarda da es ar iyo policiis brali. am SemTxvevaSi, sasamarTlom ar daadgina, rom ganmcxadeblis mimarT me-3 muxlis darRveva. sasamarTlom aRniSna, rom Svilma namdvilad miiRo saWiro mkurnaloba, Tumca mxolod mas Semdeg, rac mamam zemoaRniSnul gancxadebas xeli moawera. sasamarTlom imsjela, gaxda Tu ara ganmcxadebeli Rirsebis Semlaxavi mopyrobis msxverpli da daadgina, rom sisastikis aucilebeli zRvari miRweuli ar iyo. Tumca, sasamarTlom ar gamoricxa imis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 SesaZlebloba, rom analogiuri garemoebebis arsebobisas, mSoblis mimarT me-3 muxlis darRveva mainc dadgindes. saqmeSi “sultani oneri da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg” (2006), pirveli ganmcxadebeli, romelsac Tan axlda ori arasrulwlovani Svili (meore da mesame ganmcxadeblebi), samarTaldamcavi organoebis TanamSromlebma ukanonod daapatimres da cemes. mas Semdeg rac sasamarTlom pirveli ganmcxadeblis mimarT me-3 muxli darRveulad miiCnia, igive daskvnamde mivida meore da mesame ganmcxadeblebTan mimarTebaSic, romlebic dedis damcirebis mowmeni gaxdnen. sasamarTlom daadgina, rom maT mimarT gamoiCines gulgriloba, Sedegad, maT dedis mdgomareobiT gamowveuli usazRvro fizikuri da fsiqologiuri tkivili ganicades. saqmeSi “mubilanzila maieka da kaniki mitunga belgiis winaaRmdeg” (2006) – ix. zemoT, Tavi “bavSvebis dapatimreba” – sasamarTlom dedis uflebebTan dakavSirebiT aRniSna, rom mtkicebulebis Tanaxmad, belgiis saxelmwifo organoebma mxolod Seatyobines q-n mubilanzila maiekis qaliSvilis dakavebis Sesaxeb da telefonis nomeri, romliTac SeZlebda masTan dakavSirebas. aqedan gamomdinare, sasamarTlom daadgina, rom udavoa, igi rogorc deda, ganicdida Rrma stressa da tanjvas misi qaliSvilis dakavebis gamo. garda amisa, sasamarTlos azriT, belgiis saxelmwifo organoebma ar miawodes informacia q-n mubilanzila maiekas qaliSvilis deportaciis Taobaze; gaZevebis Sesaxeb man mxolod maSin gaigo, rodesac cdilobda SvilTan telefoniT dakavSirebas, maSin rodesac igi ukve deportirebuli iyo. sasamarTlom eWvs gareSe miiCnia, rom aRniSnulma gamoiwvia q-n mubilanzila maiekas sulieri stresi. dedis grZnobebis mimarT gamoxatuli gulgrilobisa da saqmeSi arsebuli sxva mtkicebulebis safuZvelze, sasamarTlom daadgina, rom sisastikis zRvari miRweuli iyo. sasamarTlom daskvna, rom qaliSvilis dakavebisa da deportaciis safuZvelze dairRva me-3 muxliT gaTvaliswinebuli dedis uflebebi. 2.3.3.7 soflebisa da saxlebis ganadgureba TurqeTis samxreT-aRmosavleTSi, qurTTa muSaTa partiis winaaRmdeg saxelmwifos mier warmoebuli brZolis kvaldakval, sasamarTlos gansaxilvelad mravali saqme gadaeca, romlebSic saxelmwifos edeboda brali soflebis ganadgurebaSi. Ganmcxadeblebis mtkicebiT, samarTaldamcavi organoebi Sevidnen konkretul soflebSi da dawves saxlebi iq arsebul nivTebTan erTad. zog saqmeSi, sasamarTlom daadgina me-3 muxlis darRveva im motiviT, rom aRniSnuli qmedebebi warmoadgenda araadamianur mopyrobas. saqmeSi “bilgini TurqeTis winaaRmdeg” (2000), ganmcxadebeli amtkicebda, rom samarTaldamcavma organoebma gaanadgures misi saxli, kuTvnili nivTebi da Tambaqos foTlebis mosavali da, aqedan gamomdinre, Seuwyda Semosavlis wyaro. sxva saxlic, hamletSi, sadac igi cxovrobda, aseve daangries. ganmcxadeblis saxlis ganadgurebis Sedegad, is da misi ojaxi iZulebuli iyo wasuliyo soflidan da sxvagan dasaxlebuliyo. igi Cioda, rom aseTi Careva mis pirad da ojaxur cxovrebaSi, warmoadgenda me-3 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 muxlis darRvevas. sasamarTlom aRniSna, rom komisias ganmcxadeblis saxlis da kuTvnili nivTebis ganadgurebis mizezebis Sesaxeb ar umsjelia. sasamarTlos azriT, gasaCivrebuli qmedebebi ganmcxadeblis dasjis mizniT ki ara, aramed sxvaTa dasaSinebladan an teritoristebis mier misi saxlis gamoyenebis aRsakveTad rom CaedinaT, aseT mopyrobis gamarTleba mainc ar eqneboda. sasamarTlom, ganmcxadeblis pirovnuli Tvisebebisa da im garemoebebis gaTvaliswinebiT, romelSic misi saxli da danarCeni qoneba ganadgurda, miiCnia, rom samarTaldamcavi organoebis qmedebebi ganmcxadebelSi Zlier tanjvas gamoiwvevda, ris gamoc aseTi saqcieli araadamianur mopyrobad unda CaiTvalos. saqmeSi “dulasi TurqeTis winaaRmdeg” (2001), Jandarmebi Sevidnen ganmcxadeblis sofelSi da mosaxleobas konkretul adgilas Sekreba ubrZanes. amis Semdeg, Jandarmebma cecxli waukides maT saxlebs. daiwva ganmcxadeblis saxlic, ojaxis mier aRebuli mosavali, xorbali, aveji da sxva sayofacxovrebo nivTebi. wasvlamde Jandarmebma aiZules mosaxleoba daetovebinaT ganadgurebuli sofeli. 70 wels gadacilebul ganmcxadebels waerTva TavSesafari da arsebobis saSualebebi. saxelmwifo organoebma ar aRmouCines mas raime saxis daxmareba. sasamarTlom daadgina, rom samarTaldamcavi organoebis qmedebebis Sedegad ganmcxadebels ganuzomeli tkivili miadga, rac araadamianur mopyrobad CaiTvala. soflis ganadgurebasTan dakavSirebiT, ix. “mentesi da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg” (2005) da hasan ilxani TurqeTis winaaRmdeg (2004) saqmeebi. 2.3.3.8 sxva magaliTebi araadamianur mopyrobas SeiZleba adgili hqondes ara mxolod patimrobis konteqstSi. magaliTad, saqmeSi “d. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1997) ukurnebeli daavadebis bolo stadiaze myofi piri gagzavnes qveyanaSi, sadac igi saTanado mkurnalobas ver miiRebda. sasamarTlom daadgina, rom pirma araadamianuri mopyroba ganicada (ix. aseve paragrafi 4.1.3 me-3 muxlTan dakavSirebiT gaZevebis/eqstradiciis saqmeebze). 2.4 Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja saqmeze “irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978w.) sasamarTlom daadgina (ix. paragrafi 167), rom mopyroba SeiZleba Rirsebis Semlaxav mopyrobad CaiTvalos, Tu is “dazaralebulebSi iwvevs SiSis, tanjvisa da arasrulfasovnebis grZnobas, romelsac SeuZlia maTi Rirsebis Selaxva da fizikuri an moraluri winaaRmdegobis gawevis unaris gatexva”. sasamarTlom araerTgzis gamoiyena es formulireba (da misi msgavsi ganmartebebi) momdevno saqmeebSic, magaliTad, saqmeze bekosi da kutrupulosi saberZneTis winaaRmdeg (2005w.). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 cudi mopyrobis sxva formebis msgavsad, Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja unda aRwevdes sisastikis garkveul xarisxs imisaTvis, rom igi moxvdes me-3 muxliT gaTvaliswinebul akrZalvis sferoSi. imis ganxilvisas, aris Tu ara mopyrobis calkeuli forma “Rirsebis Semlaxavi” me-3 muxlis gagebiT, sasamarTlo amowmebs igi miznad isaxavs Tu ara piris damcirebasa da misTvis Rirsebis Selaxvas da, garemoebebidan gamomdinare, iqonia Tu ara aseTma mopyrobam mis pirovnebaze me-3 muxlTan Seusabamo uaryofiTi zegavlena. Tumca, Tu aseTi mizani qmedebas ar gaaCnia, me-3 muxli darRveulad SeiZleba mainc iqnes miCneuli. 2.4.1 Rirsebis Semlaxavi dasja sasamarTlos precedentuli samarTlis Tanaxmad, pirs, romelsac sasjeli sasamarTlos mier Seefarda, SeuZlia amtkicos, rom is Rirsebis Semlaxavi mopyrobis msxverpli gaxda, Tu Rirsebis Selaxva nebismieri sasjelisTvis damaxasiaTebel damcirebis Cveulebriv zRvars scdeba (ix. taireris saqme qvemoT, paragrafi 30). me-3 muxlis miznebisTvis mniSvnelovania, rom pirs Rirseba Seelaxa ara mxolod msjavris dadebiT, aramed Sefardebuli sasjelis aRsrulebis formiTac. sakmarisia, dazaralebuli daamciron sakuTar TvalSi. saqmeze taireri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.) arasrulwlovan ganmcxadebels erovnulma sasamarTlom Seufarda fizikuri dasja imis safuZvelze, rom man Tavi damnaSaved cno sxva pirze Tavdasxmisas misTvis fizikuri dazianebebis miayenebaSi. msjavris dadebidan daaxloebiT ori Tvis Semdeg, sasjeli aRasrula policielma ganmcxadeblis SiSveli ukanalze maSin rodesac mas danarCeni ori policieli akavebda. Gganmcxadeblis ganmartebiT am sasjelis aRsruleba Rirsebis Semlaxavi iyo. sasamarTlom ganacxada, rom erovnuli sasamarTlos mier Sefardebuli fizikuri dasja uSualod gulisxmobs imas, rom erTi adamiani meore adamianze fizikur Zaladobas axorcielebs. garda amisa, es warmoadgens institucionalizebul Zaladobas, kerZod, igi aris kanoniT nebadarTuli Zaladoba, romelic saxelmwifos sasamarTlo organoebis brZanebis safuZvelze, policiam moiyvana sisruleSi. amdenad, Tumca dazaralebuls ar ganucdia raime gansakuTrebiT sastiki an xangrZlivi fizikuri tkivili, misi dasja CaiTvala swored me-3 muxlis erT-erTi miznis _ adamianis Rirsebisa da fizikuri xelSeuxeblobis dacvis Selaxvad. sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadebeli warmoadgenda Rirsebis Semlaxavi mopyrobis Sedegad dazaralebul pirs. 2.4.2. Rirsebis Semlaxavi mopyroba 2.4.2.1. dakaveba da dapatimreba sasamarTloSi saqmis warmoebisas, dakaveba an dapatimreba Rirsebis Semlaxav mopyrobad rom CaiTvalos me-3 muxlis gagebiT, misgan gamowveuli damcireba an Sercxvena unda aRwevdes garkveuli xarisxs da gansxvavdebodes dakavebis an dapatimrebisas Cveulebriv gancdili damcirebisgan. amitom, dakavebisas da interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 dakavebis adgilisken an adgilidan eWvmitanilis gadayvanisas misTvis xelborkilebis dadeba, rogorc wesi, me-3 muxlis darRvevad ar CaiTvleba. 2.4.2.2. dakavebis an dapatimrebis gamoyeneba dros adamianis mimarT fizikuri Zalis sasamarTlom aRniSna, rom TavisuflebaSezRuduli piris SemTxvevaSi, iseTi fizikuri Zalis gamoyeneba, romelic ar iyo mkacrad aucilebeli piris qmedebidan gamomdinare, amcirebs adamianis Rirsebas da, principSi, me-3 muxliT gaTvaliswinebuli uflebis Selaxvas warmoadgens. ixileT, magaliTad, italiis winaaRmdeg” da “selmani gadawyvetilebebi saqmeebze “labita safrangeTis winaaRmdeg”, romlebic qvemoTaa ganxiluli. amdenad, marTalia, marTlzomieria Zalis garkveuli xarisxis gamoyeneba moZalade dakavebulis mimarT misi qmedebis aRkveTis mizniT, magram morCili dakavebulis mimarT Zalis gamoyeneba faqtobrivad gaumarTlebelia. dakavebis dros warmoSobili dalurjebebi da sxva saxis dazianebebi mianiSnebs im arasaTanado mopyrobaze, romelic me-3 muxliTaa akrZaluli. dakiTxvis meTodebi, romlebic moicavs cemas, muqaras da sxva arasaTanado mopyrobas, me-3 muxlis darRvevad SeiZleba CaiTvalos. saqmeze irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.) me-3 muxlis darRvevad iqna miCneuli dakiTxvis xuTi sxvadasxva meTodis gamoyeneba (ix. zemoT paragrafi 2.3.3.5). saqmeze “aqsoi TurqeTis winaaRmdeg” (1996w.) ganmcxadebels dakiTxvisas amyofebdnen Tvalaxveuls, rac iwvevda disorientaciis SegrZnebas. is Camokidebuli hyavdaT zurgs ukan Sekruli xelebiT (e.w. “palestinuri dakideba”); mas uerTebdnen dens (ris efeqtsac amwvavebdnen masze wylis misxmiT), cemdnen da sityvier Seuracxyofas ayenebdnen. “palestinuri dakidebis” Sesaxeb msjelobisas, sasamarTlom daadgina, rom sastik tkivilTan erTad, romelsac ganmcxadebeli ganicdida im dros, aman gamoiwvia orive xelis paralizeba garkveuli periodis manZilze. aseTi mopyroba imdenad mZime da sastiki xasiaTisa iyo, rom igi wamebad CaiTvala. saqmeze “salmani TurqeTis winaaRmdeg” (2000w.) dazaralebuli dakavebis dros janmrTeli iyo, Semdgom ki gardaicvala. mas fexebze aReniSneboda SeSupebebi da wylulebi, gatexili hqonda gulmkerdis Zvali. gardacvlilis ojaxi acxadebda, rom mis mimarT gamoyenebuli iqna “falaka” (terfebze cema) da rom mas urtyamdnen gulmkerdis areSi. arasaTanado mopyrobis xasiaTisa da xarisxis, agreTve im dasabuTebuli varaudebis gaTvaliswinebiT, rom es mopyroba moxda pkk-s saqmianobaSi monawileobaSi eWvmitanilad dakiTxvis dros, sasamarTlom daadgina, rom dazaralebuls miayenes wamebis tolfasi Zalze mZime da sastiki tkivili. saqmeze “akdenizi TurqeTis winaaRmdeg ” (2001w.) TerTmeti adamiani dakavebuli hyavdaT daaxloebiT erTi kviris ganmavlobaSi, romelTagan erTis garda yvela dabmuli iyo. dRe-Ramis ganmavlobaSi isini iyvnen Ria cis qveS. zog maTgans scemdnen. yvelas awuxebda sicive da yvela maTgani ganicdida SiSsa da tanjvas imasTan dakavSirebiT, Tu ra bedi elodaT. sasamarTlom miiCnia, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 rom aseTi mopyroba warmoadgenda arahumanur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas. saqmeze “rivasi safrangeTis winaaRmdeg” (2004w.) ganmcxadebeli daakava da dakiTxa policiis TanamSromelma. saeWvo garemoebebSi policielma menjis Zvlis areSi muxli Caartya mamakacs, ramac gamoiwvia saTesle jirkvlis gaxeTqva da Sedegad mas qirurgiuli operaciac daWirda. Mmomxdaris Semdgom ganmcxadebeli xuTi wlis ganmavlobaSi Sromisuunaro iyo. miyenebuli tanjvisa da ganmcxadeblis asakis gaTvaliswinebiT, sasamarTlom daaskvna, rom aRniSnuli mopyroba warmoadgenda arahumanur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas. 2.4.2.3. dakavebis pirobebi me-3 muxli darRveulad maSinac CaiTvleba, Tu dakavebuli piri arasaTanado pirobebSi imyofeba dakavebis periodSi, Tundac mas kiTxavdnen Sesaferisi meTodebiT da ar ayenebdnen tkivils. aseT SemTxvevaSi dakavebis pirobebi uTanabrdeba araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas. sasamarTlom araerTxel aRniSna, rom gancdili tanjva da damcireba unda cildebodes marTlzomieri Tavisuflebis aRkveTisas Cveulebriv gansacdel stressa da damcirebas. miuxedavad amisa, konvenciis me-3 muxlis Sinaarsidan gamomdinare, saxelmwifom unda uzrunvelyos, rom piris dakavebis pirobebi adamianis Rirsebis Sesabamisi iyos, aRkveTi RonisZiebis aRsrulebis forma da meTodi ar ayenebdes adamians tkivils an tanjvas, romelic aWarbebs dakavebisTvis damaxasiaTebeli gardauvali stresis xarisxs; xolo, patimrobis praqtikuli moTxovnebis gaTvaliswinebiT, piris janmrTeloba da keTildReoba daculi unda iyos (ix. kudla poloneTis winaaRmdeg [GC], # 30210/96, §§ 92-94, ECHR-2000-XI), saWiro samedicino daxmarebisa da mkurnalobis gawevis gziT (ix. mutatis mutandis, 1998 wlis 30 ivlisis gadawyvetileba saqmeze ertsi belgiis winaaRmdeg, Reports 1998-V, gv. 1966, §64 da momdevno paragrafebi). dakavebis pirobebze msjlobisas, unda Sefasdes, rogorc am pirobebis zemoqmedebis xarisxi erTobliobaSi, agreTve ganmcxadeblis calkeuli moTxovnebi (ix. dugozi saberZneTis winaaRmdeg, # 40907/98, §46, ECHR 2001-II). saknebis gadatvirTuloba da saZile mowyobilobebis ararsebobisas me-3 muxlis darRveva SeiZleba dadgindes. aseve, araadekvaturi gaTboba, sanitaria, sakvebi, dasveneba da gare samyarosTan kavSiri SeiZleba gautoldes araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas. saqmeze “dugozi saberZneTis winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebeli ramdenime Tvis ganmavlobaSi gaZevebis molodinSi moTavsebuli hyavdaT dakavebis sakanSi.. igi acxadebda, xolo mopasuxe saxelmwifos ar uaryvia, rom saknebi, romlebSic igi iyo moTavsebuli, 20 adamianze iyo gaTvlili, magram xSirad iq 100-mde adamians amyofebdnen. dakavebulebs ar hqondaT sawolebi, leibebi an gadasafarebeli. zogi dakavebuli iZulebuli iyo derefanSi daeZina. saknebi iyo WuWyiani, sanitariuli saSualebebi arasakmarisi, radgan isini gacilebiT ufro naklebi raodenobis adamianTa momsaxurebisTvis iyo interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 gankuTvnili. cxeli wyali Znelad moipoveboda, umetesad ki saerTodac ar iyo. Ddakavebulebs ar hqondaT sufTa haeri, dRis sinaTle da ezo savarjiSod. erTaderTi adgili, sadac gaseirneba SeeZloT, sapirfareSoebisken mimavali derefani iyo. sasamarTlom miiCnia, rom ganmcxadeblis dakavebis pirobebi, kerZod xangrZlivi drois ganmavlobaSi gadatvirTuloba da Zilis saSualebebis arqona me-3 muxliT akrZalul Rirsebis Semlaxav mopyrobas uTanabrdeboda. saqmeze “kalaSnikovi ruseTis winaaRmdeg” (2002) ganmcxadebels 4 wlisa da 10 Tvis ganmavlobaSi amyofebdnen 8 patimarze gaTvlil sakanSi. sasamarTlom eWv qveS daayena, Seesabameboda Tu ara dakavebis aseTi pirobebi aRiarebul standartebs. sasamarTlom miuTiTa wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis aRkveTis evropis komitetis mier gansazRvrul standartebze: dakavebis sakanSi TiToeuli patimrisTvis gankuTvnili unda iyos 7 m2, anu 8 patimarze – 56 m2. sinamdvileSi, patimris sakanSi mudmivad imyofeboda 18-dan 24-mde patimari, xolo 2 an 3 patimari erT sawols inawilebda. sasamarTlom aRniSna, rom dakavebis mTeli periodis ganmavlobaSi, ganmcxadeblis sakanSi TiToeuli patimrisTvis faqtobrivad 0.9 – 1.9m2 farTi iyo gankuTvnili. sasamarTlom ganacxada, rom sakanSi gadatvirTuloba “me-3 muxlis darRvevas gamoiwvevda”. man daaskvna, rom ganmcxadeblis dakavebis pirobebi, romelSic is xangrZlivi drois ganmavlobaSi imyofeboda, kerZod gadatvirTuloba, arahigienuri garemo da misi uaryofiTi zegavlena ganmcxadeblis janmrTelobasa da keTildReobaze, Rirsebis Semlaxav mopyrobas uTanabrdeboda. saqmeze “poltoracki ukrainis winaaRmdeg” (2003w.1) ganmcxadebeli sikvdiliT dasjis molodinSi Raribad mowyobil, Ria sapirfareSos mqone izolirebul sakanSi iyo moTavsebuli. 8 Tvis ganmavlobaSi sakani yoveldRiurad 24 saaTiT iyo ganaTebuli, Sig ar aRwevda bunebrivi ganaTeba da ganmcxadebels am sakanSi amyofebdnen dRe-RameSi 24 saaTi. adamianebTan kontaqtis Zalian cota SesaZlebloba iyo, xolo ganmcxadebelma verc sakuTari Tavis dasaqmeba SeZlo mTeli am xnis ganmavlobaSi. am garemoebebs amZimebda isic, rom mTeli periodi ganmcxadebelma sikvdiliT dasjis molodinSi gaatara. sasamarTlom daaskvna, rom miuxedavad ganmcxadeblis damcirebis an misi Rirsebis Selaxvis ganzraxvis ararsebobisa, me-3 muxlis darRvevis sakiTxi ar gamoiricxeboda. sasamarTlom ganmartebiT, 8 Tvis ganmavlobaSi aseTi dakavebis pirobebSi yofnas, unda gamoewvia ganmcxadebelSi seriozuli fsiqologiuri stresi da misi adamianuri Rirsebis damcireba. ukrainis mZime ekonomikuri siduxWire ver gaamarTlebda an gamoricxavda saxelmwifos pasuxismgeblobas ganmcxadeblis dakavebis autaneli pirobebis gamo. saqmeze “maiziti ruseTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli dakavebuli hyavdaT metad mcire zomis, gadavsebul sakanSi, romelSic TiTo patimarze saSualod 1 kvadratuli metri farTi modioda. Dakavebulebs uwevdaT 1 ix. agreTve xoxlixi ukrainis winaaRmdeg (ganacxadi # 41707/98, 2003 wlis 29 aprili) da kuznecovi ukrainis winaaRmdeg (ganacxadi # 39042/97, 2003 wlis 29 aprili) interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 rigrigobiT Zili. isini Sxaps mxolod 10 dReSi erTxel iRebdnen. sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadebeli 9 Tvisa da 14 dRis ganmavlobaSi imyofeboda 6-14 adamianze gaTvlil saknebSi, romlebSic TiTo patimrisTvis metad mcire farTi iyo gankuTvnili. wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis aRkveTis evropis komitetis mier dadgenili standartia 7 kvadratuli metri - erT patimarze. sasamarTlom aRniSna, rom me-3 muxli dairRveoda, Tu erT patimarze saSualod 2 kvadratul metrze naklebi farTi gamoiyofoda. sasamarTlom detalurad ganixila higienur pirobebTan dakavSirebuli sakiTxebic; ganmcxadebeli amtkicebda, rom saknebi iyo binZuri, savse mwerebiT da masSi dRis sinaTle TiTqmis ar aRwevda. sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadeblis dakavebis pirobebi uTanabrdeboda Rirsebis Semlaxav mopyrobas. saqmeze “novoselovi ruseTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli sasjels ixdida dakavebis adgilas, romelic, misi TqmiT, iyo gadavsebuli da ar hqonda saTanado ventilacia da elementaruli sanitaruli da higienuri pirobebi. sasamarTlom daadgina, rom saknebi marTlac gadatvirTuli iyo. ganmcxadeblisTvis gankuTvnili farTi 1 kvadratul metrze naklebi iyo. igi sawols sxva patimrebTan inawilebda. yoveldRiurad gareT erTsaaTiani gaseirnebis garda, ganmcxadebeli Caketili iyo aseT sakanSi dRe-RameSi 23 saaTis ganmavlobaSi. am faqtorma mniSvnelovani roli iTamaSa me-3 muxlis darRvevis dadgenisas. sasamarTlom ganmeorebiT aRniSna, rom dazaralebulis damcirebis an dakninebis miznis ararsebobis miuxedavad me-3 muxlis darRvevis sakiTxi mainc SeiZleba wamoiWras. saqmeze “xudoiorovi ruseTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli aRniSnavda, rom ruseTis sapyrobileSi misi dakavebis pirobebi, agreTve erovnuli sasamarTlos Senobis mimarTulebiT da ukan misi gadayvanis pirobebi ar Seesabameboda me-3 muxlis standartebs. Mmisi poziciis gansamtkiceblad, igi uTiTebda patimarTa mopyrobis Sesaxeb gaeros standartul minimalur wesebze (1977w.). o dakavebis pirobebi. marTalia, ver Sejerdnen calkeul garemoebebTan dakavSirebiT, sasamarTlom miiCnia me-3 muxliT daculi ganmcxadeblis uflebebi darRveulad dakavebis pirobebis gamo im faqtebze dayrdnobiT, romlebic saxelmwifos sadaod ar gauxdia. sasamarTlom aRniSna Semdegi faqtebi: saknebis mcire zoma da TiToeul patimarze gamoyofili Zalze mcire farTi; patimrebi rigrigobiT sargeblobdnen sawoliT; dRe-RameSi 23 saaTs patimrebi atarebdnen saknebSi, gareT ki mxolod erTi saaTiT gahyavdaT gasaseirneblad; aseTi dakavebis pirobebSi yofnis xangrZlivoba. sasamarTlom miuTiTa “kalaSnikovi ruseTis winaaRmdeg” saqmeze gamotanil gadawyvetilebaze da aRniSna, rom saknis gadatvirTuloba TavisTavad SeiZleba gauTanabrdes me-3 muxlis darRvevas, Tundac ar hqondes adgili iseT damamZimebel faqtorebs, rogoricaa sinaTlis an ventilaciis ararseboba. sasamarTlom aRniSna, rom rodesac winamdebare saqmis msgavs saqmeze me-3 muxli darRveulad ar aris cnobili, saknebis gadatvirTuloba Cveulebriv kompensirebulia moZraobis TavisuflebiT (sasamarTlom interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 miuTiTa saqmeze valasinasi litvis winaaRmdeg gamotanil gadawyvetilebaze, paragrafebi 103 da 105, da dasaSvebobis gadawyvetilebaze saqmeze nurmagemadovi ruseTis winaaRmdeg (2004w.). garda amisa, sasamarTlom marTalia ver daadgina, rom ventilacia, gaTboba, sinaTle da sanitaruli saSualebebi araadekvaturi iyo, mas mainc gaaCnda eWvebi am TvalsazrisiT. aRniSnuli faqtorebi erTobliobaSi miuTiTebda, rom ganmcxadeblis dakavebis pirobebi scdeboda me-3 muxliT daSvebul farglebs. o gadayvanis pirobebi. ganmcxadebeli amtkicebda, rom dakavebis adgilsa da erovnuli sasamarTlos Senobamde gadayvanis pirobebi iyo araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi. “moTavsebis saknebi” da mgzavrisTvis gankuTvnili adgilebi zedmetad gadavsebuli iyo dRis sinaTlisa da haeris ararsebobasTan erTad. ganmcxadebels ar aZlevdnen sakvebs an sasmels mTeli dRis ganmavlobaSi. Yyvela es faqtori mis fsiqologiur da fizikur dauZlurebasa da gamofitvas iwvevda. am saqmeze sasamarTlom pirvelad imsjela me-3 muxlTan transportirebis pirobebis Sesabamisobis sakiTxze. sasamarTlo daeyrdno wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis sawinaaRmdego evropis komitetis gadawyvetilebebs. sasamarTlom, amjeradac, gaiTvaliswina satransporto saSualebis zoma, gadatvirTulobis xarisxi, patimris amgvar pirobebSi gadayvanis xangrZlivoba, Tu kvebavdnen da aZlevdnen gaseirnebis saSualebas. sasamarTlom xazi gausva im mniSvnelovan garemoebas, rom aseT arasaTanado mopyrobas adgili hqonda ganmcxadeblis adgilobriv sasamarTloSi miyvanis dReebSi, rodesac mas yvelaze metad esaWiroeboda Zalebis mobilizeba. sasamarTlom daaskvna, rom aRniSnuli mopyroba arRvevda konvenciis me-3 muxls. saqmeze “ostrovari moldovas winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli konvenciis me-3 muxlis darRvevaze miTiTebiT, asaCivrebda moldovas winaswari dakavebis sakanSi dakavebis pirobebs. misi saCivris gansamtkiceblad, igi uTiTebda aRniSnuli dakavebis adgilis Sesaxeb wamebis sawinaaRmdego evropis komitetis angariSebs. sasamarTlom am SemTxvevaSic daadastura saknebis ukiduresi gadatvirTuloba, romelic TavisTavad wamoWrida me-3 muxlis darRvevis sakiTxs. sasamarTlom aseve miuTiTa im faqtze, rom patimrebisTvis nebadarTuli iyo saknebSi sigaretis moweva miuxedavad imisa, rom ganmcxadebeli daavadebuli iyo asTmiT. amasTan dakavSirebiT, sasamarTlom miiCnia, rom saxelmwifom daarRvia misi valdebuleba, daecva ganmcxadeblis janmrTeloba. sasamarTlom xazi gausva samedicino daxmarebis, sanitariuli normebisa da sakvebis dabal xarisxs. am faqtorebis kumulaciuri efeqtis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo mivida daskvnamde, rom ganmcxadeblis dakavebis pirobebi scdeboda konvenciis me-3 muxliT daSvebul sisastikis zRvars. saqmeze “alveri estoneTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi xangrZlivi droiT winaswari patimrobis dros cud pirobebSi moTavseba, ris gamoc mas RviZli dauavadda da daudginda tuberkulozi, konvenciis me-3 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 muxliT akrZalul mopyrobas uTanabrdeboda. sasamarTlom, pirvel rigSi aRniSna, rom winaswari dakaveba TavisTavad me-3 muxlis Seusabamod SeiZleba CaTvliliyo. garda amisa, me-3 muxli ar SeiZleba ganimartos ise, TiTqos igi awesebs zogad valdebulebas janmrTelobis mdgomareobis gamo dakavebuli piris gaTavisuflebis an specialuri samedicino mkurnalobis mizniT misi samoqalaqo saavadmyofoSi gadayvanis Sesaxeb. rac Seexeba dakavebis pirobebs, vinaidan moTxovnis miuxedavad, saxelmwifom konkretuli informacia saknebis gadatvirTvasTan dakavSirebiT ar waradgina, sasamarTlom daaskvna, rom saknebi gadatvirTuli iyo. gansxvavebiT “valasinasi litvis winaaRmdeg” da sxva msgavsi saqmeebisgan, farTis simcire ar kompensirdeboda sxva faqtorebiT (magaliTad, dRis ganmavlobaSi Tavisuflad gadaadgileba). saknebis gadatvirTvis “damamcirebel” xasiaTs emateboda dakavebis adgilas arsebuli zogadad cudi pirobebi, magaliTad, cudi sanitaria, ventilacia da arasakmarisi sakvebi. sasamarTlom misi Sexedulebis dasasabuTeblad, aRniSnuli dakavebis adgilis Sesaxeb wamebis sawinaaRmdego evropis komitetis angariSze miuTiTa. sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadebels tuberkulozis diagnozi daesva dakavebidan or wlis gasvlis Semdeg da savaraudod, igi dakavebis periodSic daavadebuli iyo. marTalia, sasamarTlom miiCnia, rom Tavad es faqti ar gulisxmobda me-3 muxlis darRvevas, radgan ganmcxadebels mkurnalobdnen; sasamarTlom aRniSnuli garemoeba ganmcxadeblis dakavebis saerTo pirobebis damaxasiaTebel elementad mainc miiCnia. sasamarTlom saqmisTvis umniSvnelod CaTvala is, rom xelisuflebas ar gaaCnda ganmcxadeblisTvis fizikuri an fsiqikuri tanjvis miyenebis ganzraxva. sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadeblis saqmis yvela garemoeba – saknebis gadatvirTuloba, zogadad cudi pirobebi, janmrTelobis mdgomareoba da dakavebis xangrZlivoba – erTobliobaSi sakmarisi iyo iseTi gancdebisa da stresis gamosawvevad, rac aRemateba dakavebisTvis damaxasiaTebel tanjvis gardauval xarisxs. saqmeze “dugozi saberZneTis winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebeli ramdenime Tvis ganmavlobaSi imyofeboda binZur dakavebis sakanSi, romelSic xSirad 10mde adamians aTavsebdnen; maT ar gaaCndaT sawolebi, leibebi an sabnebi., ver sargeblobdnen sanitariis saSualebebiT. sasamarTlom miiCnia, rom amgvari pirobebi uTanabrdeboda me-3 muxliT akrZalul Rirsebis Semlaxav mopyrobas. dakavebis pirobebTan dakavSirebiT ixileT, agreTve, karaleviciusi litvis winaaRmdeg (2005w.), labzovi ruseTis winaaRmdeg (2005w.) (TiTqmis igive sakiTxebi, rac xudoiorovis saqmeze), romanovi ruseTis winaaRmdeg (2005w.), becievi moldovas winaaRmdeg (2005w.) da maiziti ruseTis winaaRmdeg (2005w.). 2.4.2.4 xelborkilebis gamoyeneba sasamarTlos ganxiluli aqvs ganacxadebi, romlebSic ganmcxadeblebi amtkicebdnen, rom xelborkilebis gamoyeneba da maTi izolireba uTanabrdeboda arahumanur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas. am sakiTxze sasamarTlos interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 precedentuli samarTali sakmaod mravalferovania da, rogorc yovelTvis, didi mniSvneloba calkeuli saqmeebis konkretul garemoebebs eniWeba. saqmeze “ranineni fineTis winaaRmdeg ” (1997w.) ganmcxadebels xelborkilebi daades cixidan samxedro barakebSi gadayvanisas, daaxloebiT ori saaTis savali gzis manZilze. oficeri, romelmac xelborkilebi daado ganmcxadebels, moqmedebda samxedro brZanebis safuZvelze. sasamarTlom ganacxada, rom xelborkilis dadeba, Cveulebriv, ar ewinaaRmdegeba me-3 muxls, Tu es RonisZieba gamoiyeneba kanonier dakavebasTan an dapatimrebasTan dakavSirebiT da ar gulisxmobs Zalis gamoyenebas an sazogadoebisTvis mis TvalsaCinod warmodgenas imaze metad, rac aucilebelia mocemul garemoebebSi. am pirobebSi, mniSnvelovania gairkves, arsebobs Tu ara safuZveli varaudisTvis, rom piri winaaRmdegobas gaswevs dapatimrebisas an gaiqceva, miayenebs sxvas fizikur zians an sxva zians da gaanadgurebs Tu ara mtkicebulebebs. zemoTaRniSnul saqmeze, es RonisZieba gamoiyenes ukanono dapatimrebasa da dakavebasTan dakavSirebiT da ganmcxadebeli mokle xniT sazogadoebis winaSe xelborkilebiT waradgines. Tumca, ganmcxadebelma ver ver daadastura, rom aseTi mopyrobiT mas fizikuri an fsiqikuri ziani miadga; man verc imis damtkiceba SeZlo, rom xelborkilebis dadeba gamiznuli iyo mis Rirsebis Sesalaxad an dasamcireblad. sasamarTlom daaskvna, rom igi ar warmoadgenda Rirsebis Semlaxavi mopyrobis Sedegad dazaralebul pirs. saqmeze “ojalani TurqeTis winaaRmdeg ” (2005w.) TurqeTis uSiSroebis samsaxuris warmomadgenlebma ganmcxadebels xelborkilebi gaukeTes keniaSi, TviTmfrinavSi dapatimrebis momentidan TurqeTis cixeSi meore dRes mis miyvanamde. igi amtkicebda, rom gadayvanis dros misdami mopyroba uTanabrdeboda araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas. sasamarTlos didma palatam gaiziara palatis gadawyvetileba mocemul saqmeze. palatam mxedvelobaSi miiRo garemoeba, rom ganmcxadebeli eWvmitanili iyo SeiaraRebuli separatistuli dajgufebis xelmZRvanelobaSi, romelic TurqeTis uSiSroebis samsaxurebis winaaRmdeg SeiaraRebul brZolaSi monawileobda da miCneuli iyo saSiS pirovnebad. palatam gaiziara saxelmwifos pozicia, rom ganmcxadeblisTvis xelborkilis dadeba dapatimrebis etapze usafrTxoebis uzrunvelyofad miznad isaxavda mxolod gaqcevis an sakuTari TavisTvis an sxvebisTvis zianis miyenebis aRkveTas. Sesabamisad, am saqmeze ar dadginda me-3 muxlis darRveva. zemoaRniSnuli saqmisgan gansxvavebiT, saqmeze “henafi safrangeTis winaaRmdeg” (2003w.) sasamarTlom me-3 muxli darRveulad cno, vinaidan xandazmuli ganmcxadebeli borkilebiT miajaWves saavadmyofos sawolze mTeli Ramis ganmavlobaSi qirurgiul operaciamde. ganmcxadebeli im dros sasjels ixdida. cixis samedicino samsaxurma CaTvala, rom mas esaWiroeboda yelis operacia. cixis administraciis azriT, ganmcxadeblisTvis xelborkilis dadebis aucilebloba ar arsebobda, sakmarisi iqneboda ori policiis TanamSromlis zedamxedvelobis qveS yofna saavadmyofoSi. ganmcxadebeli saavadmyofoSi miiyvanes operaciamde erTi dRiT adre. igi xelborkildadebuli imyofeboda dRis ganmavlobaSi. RamiT mas daades interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 borkilebi: cal fexze moabes jaWvi, romelic miamagres sawolis rkinaze. ganmcxadeblis TqmiT, jaWvi moWerili iyo, ris gamoc yoveli moZraoba mtkivneuli iyo, xolo Zili – SeuZlebeli. diliT ganmcxadebelma ganacxada, rom am viTarebaSi operaciis gakeTebas erCia operaciis gadadeba vidre ar gaTavisufldeboda. sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo, ganmcxadeblis asaki (75 weli), janmrTelobis mdgomareoba, iseTi winapirobebis ararseboba, romlebic usafrTxoebasTan dakavSirebul riskze miuTiTeben, cixis direqtoris werilobiTi instruqciebi ganmcxadeblis mimarT Cveulebrivi zedamxedvelobis RonisZiebebis gamoyenebis Sesaxeb, misi operaciamde erTi dRiT saavadmyofoSi miyvanis faqti. am safuZvlebze dayrdnobiT, sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblisTvis borkilebis dadeba usafrTxoebis moTxovnebis araproporciuli iyo (kerZod, gaqcevis an TviTmkvlelobis mcdelobis Tavidan acileba), miT umetes, rom mis palatasTan specialurad daayenes ori policiis TanamSromeli. sasamarTlom daadgina me-3 muxlis darRveva. rac Seexeba izolirebul sakanSi patimrobas, sasamarTlom garkveviT aRniSna, rom mTliani sensoruli da socialuri izolacia pirovnebisTvis gamanadgurebeli SeiZleba iyos da warmoadgens araadamianuri mopyrobis formas, romelic ver iqneba gamarTlebuli usafrTxoebis moTxovnebiT an sxva nebismieri mizeziT. meore mxriv, sxva patimrebTan urTierTobis akrZalva usafrTxoebis, disciplinaruli an dacviTi miznebidan gamomdinare, TavisTavad ar uTanabrdeba araadamianur mopyrobas an dasjas (ix., sxva wyaroTa Soris, gadawyvetileba saqmeze mesina italiis (1999w.). izolirebul sakanSi moTavsebasTan dakavSirebiT winaaRmdeg sasamarTlos daskvnebi da mis mier gadawyvetilebis gamotanisas mxedvelobaSi miRebuli faqtorebi ixileT gadawyvetilebaSi saqmeze rode daniis winaaRmdeg (2005). ufro axal saqmeze “avci da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg” (2006w.) msjavrdebulma ganmcxadeblebma SimSilobis aqcia moawyves. Tavdapirvelad isini moaTavses cixis saavadmyofoSi, mogvianebiT gadaiyvanes saavadmyofos intensiuri Terapiis ganyofilebaSi, sadac sawolis samagrze cali fexiT miabes erTmetriani jaWviT, miuxedavad imisa, rom yvela maTgani komaSi imyofeboda da maT sicocxles safrTxe emuqreboda. sasamarTlom ar gaiziara mosazreba, rom ganmcxadeblebs, maTi mdgomareobis gaTvaliswinebiT, SeeZloT gaqceva, gansakuTrebiT im pirobebSi, rom maT oTaxs Jandarmebi garedan icavdnen. amdenad, ganmcxadeblebis mimarT gamoiyenes usafrTxoebis moTxovnebTan Seusabamo Tavisuflebis SezRudvis RonisZiebebi, riTac dairRva me-3 muxli. xangrZlivi periodiT patimrebisTvis Tvalis axvevam sxva arasaTanado mopyrobis formebTan kombinaciaSi, SeiZleba isini moaqcios Zlieri fsiqologiuri da fizikuri zewolis qveS, da CaiTvalos Rirsebis Semlaxav an araadamianur mopyrobad. sasamarTlom aseTi mopyrobis Sedegebi TiToeuli saqmis konkretuli garemoebebidan gamomdinare unda Seafasos. saqmeze “salmani TurqeTis winaaRmdeg” (2000w.) ganmcxadebeli iyo patimris coli, romelic gardaicvala policiis patimrobaSi, TurqeTis samxreTinteraiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 aRmosavleTSi. ganmcxadebelma ganacxadiT mimarTa adamianis uflebaTa evropis komisias, ris gamoc igi TurqeTis policiis TanamSromlebma dakiTxes; dakiTxvis dros mas Tvalebi axveuli hqonda. konvenciis yofili 25-e muxlis (amJamad 34-e muxli) safuZvelze, misi dakiTxvis sakiTxis ganxilvisas, sasamarTlom ganacxada, rom Tvalis axveva aZlierebda ganmcxadebelSi daucvelobis SegrZnebas, SfoTvasa da tanjvas, rac, saqmis garemoebaTa gaTvaliswinebiT, sastik mopyrobad unda miCneuliyo. sasamarTlos es garemoebebi ar Seufasebia me-3 muxlis safuZvelze, magram, ra Tqma unda, arsebobs safuZveli imis mtkicebisTvis, rom aRniSnuli mopyroba uTanabrdeboda sul mcire Rirsebis Semlaxav mopyrobas. saqmeze “ojalani TurqeTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebels Tvalebi axveuli hqonda TurqeTis uSiSroebis samsaxuris mier keniaSi TviTmfrinavSi dapatimrebis momentidan TurqeTis cixeSi meore dRes mis miyvanamde. sasamarTlos didma palatam gaiziara palatis gadawyvetileba mocemul saqmeze, rom uSiSroebis samsaxuris mier gamoyenebuli RonisZiebis mizani iyo misi damkaveblebi terorizmis mZime braldebiT dapatimrebul eWvmitanils ver amoecno. palatam aseve gaiziara saxelmwifos pozicia, rom ganmcxadeblisTvis Tvalis axveva miznad isaxavda mxolod misi gaqcevis an sakuTari TavisTvis an sxvebisTvis zianis miyenebis Tavidan acilebas. didi palata daeTanxma palatis mier im faqtis aRniSvnas, rom dakiTxvis dros ganmcxadebels Tvalebi axveuli ar hqonia. am garemoebebSi, Tvalis axveva ar miiCnies araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobad. 2.4.2.5 arasaTanado/arasakmarisi samedicino daxmareba saxelmwifo valdebulia, daicvas TavisuflebaaRkveTili pirebis janmrTeloba. arasaTanado samedicino momsaxurebis arseboba SeiZleba me-3 muxliT akrZalul mopyrobas gauTanabrdes. saqmeze “hutardo Sveicariis winaaRmdeg ” (1994w.) ganmcxadebels ar darTes eqimTan konsultaciis neba 6 dRis ganmavlobaSi mas Semdeg, rac man eqimis naxva moiTxova da 8 dRis manZilze dakavebis momentidan. SemdgomSi rentgenografiam gamoavlina, rom mas nekni hqonda gatexili. komisiam daadgina me-3 muxlis darRveva imis gamo, rom ganmcxadebeli eqimma dakavebis momentidan 8 dRis ganmavlobaSi misi ar moinaxula. saqmeze “farbtuhsi latviis winaaRmdeg” (2004w.) gancmxadebeli, 83 wlis, qveda kidurebis paraliCis mqone adamiani, gaasamarTles adamianobis winaaRmdeg mimarTul da genocidis danaSaulebSi. igi cixeSi rCeboda erT welze meti xnis ganmavlobaSi mas Semdeg, rac cixis administraciam aRiara, rom Sesabamisi samedicino momsaxurebis gasawevad maT arc aRWurviloba hqondaT da arc personali hyavdaT. miuxedavad samedicino daskvnebisa, romelTa mixedviTac patimari unda gaeTavisuflebinaT, Sidasaxelmwifoebrivma sasamarTloebma uari Tqves mis gaTavisuflebaze. sasamarTlom ganacxada, rom dakavebis pirobebi Seusabamo iyo interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareobasTan: patimrobis pirobebi masSi mudmivi mRelvarebis, arasrulfasovnebisa da damcirebis iseT Zlier gancdas iwvevda, rac uTanabrdeboda “Rirsebis Semlaxavi mopyrobas”. saqmeze “xudobini ruseTis winaaRmdeg” (2006w.) ganmcxadebeli daavadebuli iyo imunodeficitis virusiT da mZime fsiqikuri aSlilobiT. es zrdida patimrobis periodSi nebismieri sxva daavadebis Seyris albaTobas da aZlierebda mis SiSs amasTan dakavSirebiT. am pirobebSi kvalificiuri da drouli samedicino daxmarebis ararseboba da imavdroulad xelisuflebis organoebis uari misi janmrTelobis mdgomareobis damoukidebeli samedicino gamokvlevaze qmnida daucvelobis iseT Zlier SegrZnebas, romelic fizikur tanjvasTan erTobliobaSi, sasamarTlos azriT, uTanabrdeboda Rirsebis Semlaxav mopyrobas. saqmeze “popovi ruseTis winaaRmdeg” (2006w.) sasamarTlom daadgina me-3 muxlis darRveva ganmcxadeblis dakavebis pirobebis da adekvaturi samedicino daxmarebis ararsebobis safuZvliT. aRniSnuli saqme imiT gamoirCeva, rom sasamarTlom gamoiyena sasamarTlos debulebis 39-e wesi da mTavrobas miuTiTa, ar daevalebinaT ganmcxadeblisTvis cixeSi raime fizikuri saqmianobis Sesruleba, maT Soris, fizikuri Sroma da fizikuri varjiSi, im dromde, vidre sasamarTlo Tavad ar Secvlida Tavis miTiTebas. garda amisa, mTavrobas daevala, uzrunveleyo ganmcxadeblis damoukidebeli samedicino gamokvleva specializebul urologiuronkologiur dawesebulebaSi erTi Tvis vadaSi Sesabamisi Setyobinebis miRebidan da aseve sxva damatebiTi mkurnalobis Catareba, rac saWiro gaxdeboda gamokvlevis Sedegebidan gamomdinare. mTavrobas eTxova, ecnobebina sasamarTlosTvis gatarebuli RonisZiebebis Sesaxeb. sasamarTlo dakavebis periodSi garkveuli saxis samedicino momsaxurebis ararsebobas yovelTvis rodi akvalificirebs me-3 muxlis darRvevad. saqmeze “gelfmani safrangeTis winaaRmdeg” (2004w.) sasamarTlom daadgina, rom SidsiT daavadebuli patimris grZelvadiani dakaveba SesabamisobaSi iyo me-3 muxlTan. am saqmeze, ganmcxadebeli daavadebuli iyo SidsiT TiTqmis oci wlis ganmavlobaSi. mas aseve Seyrili hqonda ramdenime e.w. oportunistuli infeqcia, romlisganac rogorc Cans ganikurna an mdgomareoba SedarebiT stabiluri iyo. samma eqspertma aRniSna, rom ganmcxadebeli “ar TanamSromlobda” maTTan da ramdenjerme uari Tqva an Sewyvita mkurnaloba. samive eqsperti miiCnevda, rom ganmcxadebels Sidsis marTvis mkurnalobaSi seriozuli progresis wyalobiT mcire an saSualo periodiT sicocxle SeunarCundeboda,. erTi eqimis azriT, ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareoba moiTxovda hospitalizacias da misi patimrobis pirobebSi datoveba dauSvebeli iyo; meore eqimma daaskvna, rom ganmcxadebeli Tavisi avadmyofobis pirobebSi SeiZleba patimrobaSi darCeniliyo, radgan mas martivi mkurnaloba esaWiroeboda, romelic cixeSic Cautardeboda. mesame eqimis azriT, cixeSi mkurnaloba sruliad dauSvebeli iyo, umjobeis iqneboda misi saavadmyofoSi gadayvana. garda interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 amisa, xelisuflebis organoebi yuradRebiT epyrobodnen ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareobas. amdenad, ganmcxadebeli saavadmyofoSi janmrTelobis zogadi mdgomareobis gauaresebis gamo moaTavses. Catarebuli gamokvlevisa da misi janmrTelobis mdgomareobis safuZvelze, saavadmyofom neba darTo mis gawerasa da cixeSi dabrunebaze, radgan cixeSi gaweuli mkurnaloba imave xarisxis iqneboda, rac mis gareT. am pirobebSi, sasamarTlom miiCnia, rom arc ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareoba da arc mis mier gancdili tanjva ar iyo imdenad mwvave, rom gamoewvia me-3 muxlis darRveva. amasTanave, ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareobis gauaresebis SemTxvevaSi, safrangeTis kanonmdebloba xelisuflebis organoebs adekvaturi zomebis miRebis saSualebas aZlevda. saqmeze “meTiu niderlandebis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli avad iyo xerxemlis mZime avadmyofobiT. neiroqirurgma gamoarkvia, rom ganmcxadebels hqonda welis areSi xerxemlis Tiaqari da saWirod miiCnia qirurgiuli Careva. 2002 wlis agvistoSi ganmcxadebels etli gamouyves, magram misiT sargeblobis ufleba CamoarTves 2003 wlis TebervalSi momxdari incidentis Semdeg, rodesac man etlis liTonis nawili iaraRis saxiT cixis TanamSromlebis mimarT gamoiyena. periodulad ganmcxadebeli fizioTerapias gadioda saavadmyofoSi; mogvianebiT, mkurnaloba Sewyda im motiviT, rom mZIme fizikuri mdgomareoba mas saknidan manqanamde gavlis saSualebas ar aZlevda, rom saavadmyofoSi mieyvanaT, mas aseve ar SeeZlo manqanaSi swor mdgomareobaSi jdoma. ganmcxadeblis TqmiT, mas saTanado samedicino daxmareba ar aRmouCines. sasamarTlom aRniSna, rom daavadebuli xerxemlis mqone ganmcxadebeli tkivilis gamo fizikur datvirTvas ver uZlebda. magram mas srulad moZraobis unari warTmeuli ar hqonda. sasamarTlom aRniSna, rom me-3 muxli ar SeiZleba ganimartos ise, TiTqos patimris yoveli survili da moTxovna samedicino mkurnalobasTan dakavSirebiT unda dakmayofildes. marTlzomieri dakavebis praqtikuli moTxovnebidan gamomdinare, patimarze SeiZleba garkveuli SezRudvebi gavrceldes. rac Seexeba etliT sargeblobis uflebis akrZalvas, xelisuflebis organoebi, usafrTxoebis TvalsazrisiT uflebamosilni iyvnen emoqmedaT amgvarad. Gganmcxadeblis mier moTxovnili fizioTerapiis Catarebis Taobaze unda aRiniSnos, rom garkvevas saWiroebda aucilebeli iyo Tu ara cixeSi mkurnaloba ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareobidan gamomdinare. marTalia, saavadmyofoSi gadayvanis dros ganmcxadebeli diskomforts ganicdida da erCia fizioTerapevts cixeSi moenaxulebina, aseTi kursis Catarebis aucilebloba ar dadginda. rig SemTxvevebSi, ganmcxadebelma gamoavlina eqstremaluri fizikuri winaaRmdegobis gawevis SesaZlebloba (etlidan moglija liTonis nawili); fizioTerapevtmac, romelmac igi Seamowma gaTavisuflebamde, aRniSna, rom miuxedavad 9 Tvis ganmavlobaSi mkurnalobis gareSe yofnisa, mas sul cota 90 metri fexiT gavla da iseTi rTuli fizikuri moZraobebis Sesruleba SeeZlo, rogoricaa welis triali da kibeze asvla-Camosvla. daskvnis saxiT sasamarTlom dasZina, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 rom ar dadasturda ganmcxadeblisTvis momsaxurebis gauwevlobis faqti. aucilebeli samedicino saqmeze “sakopulosi saberZneTis winaaRmdeg” (2004) ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi janmrTelobis mdgomareobidan gamomdinare, misi winaswari patimroba 9 Tvisa da 19 dRis ganmavlobaSi uTanabrdeboda me-3 muxlis sawinaaRmdego mopyrobas. marTalia, sasamarTlom CaTvala, rom misi janmrTelobis mdgomareoba Seryeuli iyo, magram ugulebelyo janmrTelobis gauaresebis faqti cixis administraciis mizeziT. cixeSi igi iRebda regularul samedicino mkurnalobas da ar dasturdeboda ganmcxadeblis pretenzia cixis klinikis gadatvirTulobisa da iq antisanitariuli mdgomareobis Sesaxeb. sasamarTlom aseve daadgina, rom gulis Setevis Sedegad, Cveulebriv saavadmyofoSi ganmcxadeblis gadayvanisas mcire Seferxebebi da gulgriloba me-3 muxlis standartebiT saWiro minimalur zRvars ar aRwevda, Tundac aRniSnuli xelisuflebis organoebis braleuli qmedebis Sedegi yofiliyo. sasamarTlom daadgina, rom me-3 muxli ar dairRva. saqmeze “matencio safrangeTis winaaRmdeg” (2004w.) mZime avadmyofobi ganmcxadebeli asaCivrebda mis xangrZliv dakavebasa da iq arsebul autanel pirobebs. sasamarTlom aRniSna, rom safrangeTis kanonmdeblobiT, xelisuflebis organoebs Sesabamisi zomebi unda mieRoT dakavebulis janmrTelobis mdgomareobis mniSvnelovnad gauaresebis SemTxvevaSi. safrangeTSi moqmedi sisxlis saproceso kanonmdebloba sakmaris garantiebs iTvaliswinebda patimris janmrTelobisa da keTildReobis SesanarCuneblad rac sasjelisTvis damaxasiaTebeli marTlzomieri moTxovnebis Sesabamisi unda yofiliyo. rac Seexeba im faqts, ganmcxadeblis xangrZlivi droiT dakavebam miaRwia Tu ara me-3 muxliT moTxovnil minimalur zRvars, sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadebeli Tavisufali iyo “daekmayofilebina yoveldRiuri moTxovnilebebi, piradi higiena da mieRo aucilebeli sakvebis racioni da, yvelaze mTavari, ewera da ekiTxa, rac, rogorc Cans, misTvis gansakuTrebiT mniSvnelovani iyo”. garda amisa, ganmcxadebelma ugulebelyo cixis direqtoris SemoTavazeba sxva cixeSi gadayvanis Taobaze, sadac mas mudmiv samedicino momsaxurebas gauwevdnen. sasamarTlos ver daadgina ganmcxadeblis mimarT me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis gamoyeneba. 2.4.2.6. fsiqiatriuli mkurnaloba me-3 muxli darRveulad CaiTvleba, rodesac fsiqiurad daavadebul dakavebulebs fsiqiatriuli mkurnaloba ar gaeweva. me-3 muxli maSinac dairRveva, Tu dakavebuli pirebi, romelbsac fsiqiatriuli momsaxureba esaWiroebaT, darCebian aucilebeli samedicino mkurnalobis gareSe. aseT dakavebulebTan mimarTebaSi sasamarTlo yovelTvis miiRebs mxedvelobaSi maTi daculobis xarisxs da, zog SemTxvevaSi, uunarobas logikurad Camoayalibon interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saCivari an gamoTqvan azri maTze Catarebuli mkurnalobis efeqtianobis Sesaxeb. saqmeze “hercegfalvi avstriis winaaRmdeg” (1992w.) ganmcxadebeli fsiqiurad mZimed avad iyo. igi gamoirCeoda agresiulobiT da cixis zedamxedvelebs xSirad Tavs esxmoda. is Tavis saCivarSi aRniSnavda, rom iZUlebiT kvebaze hyavdaT da ukeTebdnen damamSvidebel saSualebebs, moaTavses izolirebulad da zogjer usafrTxoebis sawolze xelborkiliT amagrebdnen. sasamarTlom aRniSna, rom arasrulfasovnebisa da uZlurebis SegrZnebis gaTvaliswinebiT, rac fsiqiatriul saavadmyofoebSi moTavsebuli patimrebisTvisaa damaxasiaTebeli, mxolod zedmiwevniT saqmis ganxilvis Semdeg SeiZleba me-3 muxlis darRvevaze msjeloba. sasamarTlom aseve ganacxada, rom marTalia, jandacvis organoebis gadasawyvetia, romel samkurnalo meTods gamoiyeneben da saWiroebis SemTxvevaSi iZulebiTac, im pacientTa fizikuri da fsiqikuri janmrTelobis dasacavad, romelTac saerTod ar SeswevT gadawyvetilebis miRebis unari da romlebzec saxelmwifo organoebi pasuxs ageben. Tumca, aseTi pacientebi me-3 muxlis dacvis qveS kvlav rCebian. samedicino mkurnalobis Catarebis aucilebloba dasabuTebuli unda iyos. arsebuli faqtebis safuZvelze, sasamarTlom ganacxada, rom mopovebuli mtkicebulebebi mTavrobis arguments ver abaTilebda imis Taobaze, rom im dros aRiarebuli fsiqiatriuli principebis Tanaxmad, gamoyenebuli mkurnalobis forma samedicino TvalsazrisiT gamarTlebuli iyo. saqmeze “kudla poloneTis winaaRmdeg” (2000w.) winaswar patimrobaSi myofi ganmcxadebeli daavadebuli iyo qronikuli depresiiT da patimrobis periodSi orjer scada TviTmkveloba, aseve moawyo SimSilobis aqcia. mTeli winaswari patimrobis periodSi mas uwevdnen samedicino da fsiqiatriul daxmarebas. Ganmcxadeblis ganmartebiT, patimrobaSi yofnisas mas sakmarisi fsiqiatriuli daxmareba ar gaewia, riTac dairRva me-3 muxliT gaTvaliswinebuli misi ufleba. sasamarTlom gaiziara mosazreba, rom ganmcxadeblis fsiqologiuri mdgomareoba mas ufro daucvels xdida sxva patimrebTan SedarebiT da dakavebam SesaZloa garkveulwilad masSi tanjvis, tkivilisa da SiSis SegrZneba gaaZliera. sasamarTlom aseve mxedvelobaSi miiRo garemoeba, rom oTxi Tvis ganmavlobaSi ganmcxadebeli dakavebuli hyavdaT, ar gaiziares ra fsiqiatrTa mosazreba imis Sesaxeb, rom TviTmkvlelobis mcdelobis maRali albaTobis gamo patimrobis gagrZelebas misi sicocxlisTvis SeiZleba safrTxe Seeqmna. sasamarTlom, saqmis garemoebaTa mTlianobaSi Sejerebis Sedegad, daadgina, rom me-3 muxliT dauSvebeli arasaTanado mopyroba ar dasturdeboda. sasamarTlom aRniSna, rom patimrobis periodSi ganmcxadebeli imyofeboda mudmivi fsiqiatriuli zedamxedvelobis qveS da iRebda saTanado mkurnalobas. Tumca, misive ganmartebiT, (paragrafi 94) saxelmwifo valdebulia Seqmnas adamianis Rirsebis adekvaturi dakavebis pirobebi, gamoiyenos aRkveTi RonisZiebis aRsrulebis iseTi forma da meTodi romelic imaze met tanjvasa da tkivils ar gamoiwvevs, rac Cveulebrvi dakavebis Tanmdevia; patimrobis praqtikuli moTxovnilebebis gaTvaliswinebiT, patimris janmrTelobis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 mdgomareoba da keTildReoba daculi unda iyos, sxva RonisZiebebTan erTad maT Soris, saWiro samedicino daxmarebis gaweviT. saqmeze “rivieri safrangeTis winaaRmdeg” (2006w.) ganmcxadebels samudamo patimroba miesaja. pirobiT vadamde gaTavisuflebis moTxovnis Semdeg is samma fsiqiatrma gasinja. maT daaskvnes, rom ganmcxadebeli, romelsac fsiqikuri aSliloba warmoeSva cixeSi yofnis periodSi, ukve qronikuli fsiqikuri avadmyofobiT daavadda, maT Soris, avlenda TviTmkvlelobisken midrekilebas. miuxedavad amisa, erovnulma sasamarTlom ganmcxadebeli pirobiT vadamde ar gaanTavisufla. safrangeTis sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad, fsiqikuri aSlilobis mqone patimrebi cixeSi yofnis nacvlad Cveulebriv savadmyofoSi unda gadaeyvanaT. garda amisa, evropis sabWos ministrTa komitetis # R(98)7 rekomendaciiT, romelic cixeSi jandacvis eTikisa da organizaciul sakiTxebs exeba, mZime fsiqikuri aSlilobiT daavadebuli patimrebisTvis saTanadod mowyobil da gawvrTnil samedicino personalis mqone saavadmyofoSi unda emkurnalaT. sasamarTlom daaskvna, rom mZime fsiqikuri aSlilobis mqone da TviTmkvlelobisken midrekils patimrebi esaWiroebaT maTi janmrTelobis mdgomareobis adekvaturi momsaxureba, miuxedavad maT mier Cadenili danaSaulis simZimisa. sabolood sasamarTlom daadgina me-3 muxlis darRveva imis safuZvliT, rom fsiqikuri aSlilobis mqone ganmcxadebeli dakavebuli hyavdaT ise rom mas mZime janmrTelobis Sesabamisi samedicino mkurnaloba ar utardeboda. 2.4.2.7. invalidTa Sesabamisi pirobebiT uzrunvelyofa mZime daavadebebis garda, invalidobis sxvadasxva formebis arasaTanado mkurnalobac uTanabrdeba me-3 muxliT dauSvebel mopyrobas. saqmeze “praisi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebels, romelsac dabadebidan ar gaaCnda kidurebi da amasTanave Tirkmelic daavadebuli hqonda, samoqalaqo samarTalwarmoebis dros sasamarTlos SeuracxyofisTvis miesaja patimroba. cixeSi moTavsebisas man iTxova misi etlis batareis damteni, razec uari miiRo. igi Zlier gacivda (rasac arTulebda gadaadgilebis SeuZleblobis faqti), ar SeeZlo Zili saTanado sawolis arqonis gamo, ganicdida damcirebas, radgan sapirfareSo mas mamrobiTi sqesis cixis TanamSromlebi uwevdnen daxmarebas, Znelad axerxebda piradi higienaze zrunvas. sasamarTlom daadgina, rom mZime invalidis moTavseba iseT pirobebSi, rogoricaa: Zlieri sicive, zedmetad myari an miuwvdomeli sawoli, rac zrdis wylulebis gaCenis albaTobas, didi Zalisxmevis gareSe tualetiT sargeblobis an sisufTavis SenarCunebis SeuZlebloba Rirsebis Semlaxav mopyrobas warmoadgens. saqmeze “p.m. ungreTis winaaRmdeg” (1998w.) komisiam daadgina, rom wels qvemoT paralizebuli patimrisTvis adekvaturi sanitaruli pirobebis aRmouCenloba me-3 muxls arRvevda. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeze vinsenti safrangeTis winaaRmdeg (2006w.) ganmcxadebeli avad iyo qveda kidurebis paraliCiT da ar SeeZlo etlis gareSe moZraoba. igi acxadebda, rom cixis sakani, sadac is moaTavses arasrulwlovnis gatacebaSi monawileobis braldebiT, etlze gaTvlili ar iyo da mas yoveldRiurad praqtikuli sirTuleebi eqmneboda. ganmcxadebels ar SeeZlo damoukideblad saknidan gamosvla da cixis teritoriaze gadaadgileba. karebSi gasasvlelad igi xelSi unda aeyvanaT, xolo etli karebze unda gadaegorebinaT. garda amisa, ganmcxadebeli mTlianad iyo damokidebuli sxvebis daxmarebis survilsa da SesaZleblobaze. man am pirobebSi 4 Tve dahyo, Tumca misi mdgomareoba SeniSna cixis integraciisa da probaciis samsaxurma da eqimma, ris Semdegac mas SesTavazes parizis regionSi mdebare ramdenime cixidan erT-erTSi gadayvana. sasamarTlom daadgina, rom invalidis moTavseba cixeSi, sadac mas ar SeuZlia gadaadgileba da saknis damoukideblad datoveba, uTanabrdeba “Rirsebis Semlaxav” me-3 muxlis gagebiT. 2.4.2.8. dakavebulTa intimuri Cxreka dakavebuli piris SiSvel mdgomareobaSi gaCxreka gamarTlebuli unda iyos usafrTxoebis mosazrebebiT ise, rom ar Seilaxos adamianis Rirseba. magaliTad, Cxrekis dros Seuracxmyofeli SeniSvnebi an sapirispiro sqesis cixis TanamSromlis daswreba SeiZleba warmoadgendes me-3 muxlis darRvevas. saqmeze “ivanCuki poloneTis winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebeli TaRliTobis braldebiT imyofeboda winaswar patimrobaSi sasamarTlo ganxilvis molodinSi. man iTxova saparlamento arCevnebSi xmis micemis nebarTva. nebarTvis misaRebad mas piradi Cxreka Cautarda. ganmcxadebeli gaaSiSvles sacvlebamde, romlis drosac cixis TanamSromlebi akeTebdnen damamcirebel SeniSvnebs misi sxeulis Taobaze da ayenebdnen sityvier Seuracxyofas. mas sacvlebis gaxda ubrZanes, razec ganmcxadebelma uari Tqva. amis gamo mas uari uTxres xmis micemis nebarTvis micemaze. sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadebeli adre nasamarTlevi ar yofila da arc ZaladobaSi yofila SemCneuli, amdenad ar arsebobda misi SiSvel mdgomareobaSi gaCxrekis safuZveli. sasamarTlom aseve ganacxada, rom marTalia, piris SiSveli Cxreka SeiZleba zogjer cixis usafrTxoebis uzrunvelsayofad an cixeSi areulobis Tavidan asacileblad aucilebeli iyos, magram aseTi Cxreka unda Catardes saTanado formiT. sasamarTlom aRniSna, rom cixis TanamSromlebis saqcieli am SemTxvevaSi gamiznuli iyo ganmcxadebelSi damcirebisa da arasrulfasovnebis grZnobebis gamowvevisken. amiT Seilaxa ganmcxadeblis adamianuri Rirseba. sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadeblis mimarT gamoyenebuli iqna me-3 muxliT akrZaluli Rirsebis Semlaxavi mopyroba. saqmeze “valasinasi litvis winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebeli ixdida sasjels. paemanze man miiRo sursaTi. paemnis Semdeg mas ubrZanes, Cxrekis mizniT gaSiSvlebuliyo, cixis qali TanamSromlis TandaswrebiT. cixis mamrobiTi sqesis TanamSromelma Seamowma misi sasqeso jirkvlebi xelTaTmanebis gareSe. misTvis gadacemuli sursaTic gaCxrikes SiSveli xelebiT da daubrunes ganmcxadebels. mas ubrZanes Seesrulebina buqnebi, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 raTa daedginaT, xom ar malavda rames ukana tanSi. patimars akrZaluli veraferi aRmouCines. sasamarTlom daadgina, rom marTalia, gaSiSvlebuli Cxreka SeiZleba aucilebeli iyos cixis usafrTxoebis uzrunvelsayofad an areulobisa da danaSaulis Tavidan asacileblad, magram aseTi Cxreka saTanado formiT unda Catardes. ganmcxadeblis qalis TandaswrebiT gaSiSvleba, da amis Semdgom mis sasqeso organoebze da sakvebze SiSveli xelebiT Sexeba mis mimarT aSkara upativcemulobis gamoxatva iyo da mis adamianur Rirsebas amcirebda. aseTma mopyrobam masSi tanjvisa da arasrulfasovnebis iseTi grZnoba datova, rasac misi damcireba da pativis Selaxva SeeZlo. amdenad, ganmcxadebeli Rirsebis Semlaxavi mopyrobis msxverpli gaxda. sasamarTlom daadgina, rom gaSiSvlebulis Cxrekis meTodis rutinulad gamoyeneba, gansakuTrebiT ki sxeulze SexebiT xangrZlivi periodis ganmavlobaSi amis aucileblobis gareSe sxva mkacr usafrTxoebis RonisZiebebTan erTad me-3 muxls arRvevs. saqmeze “lorse da van der veni niderlandebis winaaRmdeg” (2003w.) ganmcxadebeli winaswar patimrobaSi imyofeboda rigi Zaladobrivi danaSaulebis, maT Soris, mkvlelobisa da gaupatiurebis, agreTve narkotikuli danaSaulis braldebiT. igi gadaiyvanes yvelaze dacul sapyrobileSi mas Semdeg, rac miiRes operatiuli informacia misi savaraudo gaqcevis Taobaze. usafrTxoebis reJimi, sxva RonisZiebaTa Soris, gulisxmobda ganmcxadeblis sxva dakavebulebTan kontaqtisa da ojaxis wevrebTan Sexvedris SezRudvas, kviraSi mxolod erTi viziti, SuSis gamyofis saSualebiT. TveSi erTxel mas “Ria” vizitis nebarTva hqonda, romlis drosac ojaxis wevrebTan fizikuri kontaqti nebadarTuli iyo mxolod xelis CamorTmeviT. mas gaSiSvlebuls Cxrekdnen “Ria” vizitamde da mis Semdeg, agreTve klinikaSi, stomatologTan da dalaqTan vizitebis Semdeg. garda amisa, sam-naxevari wlis ganmavlobaSi, mas gaSiSvlebuls Cxrekdnen yovel kviraSi, maT Soris, saknis yovelkvireuli daTvalierebisas es Cxreka moicavda ukana tanis Semowmebasac, Tundac inspeqtirebis wina kviras mas aranairi kontaqti ar hqonoda gare samyarosTan da miuxedavad imisa, rom igi ukve amgvarad gaeCxrekaT klinikaSi, stomatologTan an dalaqTan vizitis Semdeg. amgvarad, yovelkvireuli Cxreka gaSiSvlebiT tardeboda rutinulad da ar iTvaliswinebda usafrTxoebis dacvas da arc ganmcxadeblis saqcielidan gamomdinareobda. sasamarTlom ganacxada, rom usafrTxoebis zomebis mTlianobaSi gaTvaliswinebiT, rutinuli Cxrekebi gaSiSvlebiT amcirebda ganmcxadeblis adamianur Rirsebas da iwvevda tanjvisa da arasrulfasovnebis iseT SegrZnebas, romelsac SeeZlo misi damcireba da Rirsebis Selaxva. aRniSnul saqmeze dadginda me-3 muxlis darRveva. sasamarTlom ixelmZRvanela wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis sawinaaRmdego evropis komitetis mier momzadebuli angariSebiT. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 2.4.2.9. gvamebis dasaxiCreba axlo warsulSi ganxilul saqmeze “akumi da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg” (2005w.) sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblis Svilis gvamis dasaxiCreba uTanabrdeboda me-3 muxliT akrZalul Rirsebis Semlaxav mopyrobas. 2.4.3 diskriminacia rasobriv an sqesobrivi diskriminacia SeiZleba Rirsebis Semlaxav mopyrobad CaiTvalos. PaRniSnuli problemis Taobaze komisiis mier ganxiluli pirveli saqme iyo “aRmosavleT-afrikeli azielebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1973). britanuli saimigracio kanonmdebloba azielebs, romlebic didi britaneTis da misi koloniebis moqalaqeebi iyvnen da cxovrobdnen aRmosavleT afrikaSi, qveyanaSi Sesvlas ukrZalavda. komisiam daadgina, rom am pirebis mimarT rasobrivi niSniT diskriminacias hqonda adgili. Sesabamisi kanoni miiRes maSin, rodesac “afrikanizaciis” politikis farglebSi, aRmosavleT afrikaSi azielebs arTmevdnen saarsebo saSualebebs. komisiam ganacxada, rom gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos rasobriv niSanze dafuZnebul diskriminacias; rasobrivi niSniT pirTa jgufis sajarod gamocalkeveba gansxvavebuli mopyrobis mizniT SeiZleba garkveul garemoebebSi warmoadgendes “adamianuri Rirsebis Selaxvis specialur formas” da amdenad uTanabrdebodes Rirsebis Semlaxav mopyrobas. komisiam aseve aRniSna, rom pirTa jgufis gansxvavebuli mopyroba rasobrivi niSniT SeiZleba CaiTvalos Rirsebis Semlaxav mopyrobad maSin, rodesac raime sxva niSniT gansxvavebuli mopyroba saerTod ar iwvevdes Sedegebs. komisiam, am mocemul garemobebSi, daadgina me-3 muxlis darRveva. abdulazisis saqmeze (ix. qvemoT) sasamarTlom ganmarta, rom marTalia, saxelmwifoebma wmindad rasistuli saimigracio politika ar unda gaataron, magram preferenciuli mopyrobis gamoyeneba sakuTari moqalaqeebisa da maTTan axlo urTierTobaSi myofi sxva qveynebidan Semosuli pirebis mimarT ar iTvleba rasobriv diskriminaciad. Tumca, sasamarTlom ganagrZo am kanonebis miznis ganxilva imis dasadgenad, CaiTvlebian Tu ara isini Rirsebis Semlaxavad. calkeuli rasobrivi jgufis warmomadgenlebis damcirebis ganzraxva CaiTvleba rasizmis mtkicebulebad da savaraudod gauTanabrdeboda me-3 muxlis darRvevas. saqmeze abdulazisi, kabalesi da balkandali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1985w.) ganmcxadeblebs, romlebic kanonier safuZvelze cxovrobdnen did britaneTSi, ar SeeZloT, saimigracio kanonmdeblobiT dawesebuli SezRudvebis gamo, did britaneTSi maTTan sacxovreblad mieRoT ucxo saxelmwifos moqalaqe meuRleebi. sasamarTlom daadgina, rom am kanonmdeblobis mizani mniSvnelovani iyo me-3 muxlis darRvevis dasadgenad. sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadeblebis mimarT gansxvavebuli mopyroba maTi pativis raime saxiT Seuracxyofas an maT upativcemulobasa da damcirebas ar isaxavda miznad; kanoni gamiznuli iyo mxolod Sida SromiTi bazris dacvasa da sxvadasxva rasebs Soris kargi urTierTobis xelSewyobaze. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeebze, romlebic ar exeba saimigracio politikis uxerxul sakiTxebs, sasamarTlom aRiara, rom diskriminacia SeiZleba gauTanabrdes me-3 muxlis darRvevas. saqmeze “kviprosi TurqeTis winaaRmdeg” (2001w.) sasamarTlom daadgina, rom CrdiloeT kviprosSi (Turquli nawili) mcxovrebi berZeni kviproselebi iyvnen Zalze mkacri SezRudvebis obieqtni, rac gamoixateboda ZiriTadi Tavisuflebebis ganxorcielebis xelyofaSi da mimarTuli iyo iqiTken, rom droTa ganmavlobaSi es sazogadoeba arsebobas Sewyvetda. xelisuflebis organoebi berZen kviproselebs ar aniWebdnen uZravi qonebis naTesavebisTvis memkvidreobiT gadacemis uflebas, es exeboda uaxloes naTesavebsac, garda im SemTxvevisa Tu es ukanasknelnic kviprosis CrdiloeT nawilSi cxovrobdnen. CrdiloeT nawilSi ar iyo saSualo skolebi, xolo berZen kviprosel bavSvebs, romlebic swavlas irCevdnen samxreT nawilSi mdebare saSualo skolebSi, ar aZlevdnen CrdiloeT nawilSi cxovrebis uflebas 16 wlis asakis (mamrobiTi sqesis bavSvebis SemTxvevaSi) da 18 wlis asakis (mdedrobiTi sqesis bavSvebis SemTxvevaSi) miRwevis Semdeg. berZeni kviproselebi iZulebulni iyvnen ecxovraT izolirebis, gadaadgilebis SezRudvis, kontrolisa da maTi sazogadoebis ganaxlebis an ganviTarebis yovelgvari perspeqtivis ararsebobis pirobebSi. sasamarTlom daaskvna, rom maTdami aseTi damokidebulebis safuZveli maTi warmomavloba, rasa da religia iyo. pirobebi, romlebSic es mosaxleoba iZulebuli iyo ecxovra, iyo damamcirebeli da warmoadgenda me-3 muxlis darRvevas. saqmeze “moldovani da sxvebi rumineTis winaaRmdeg” (2005w.) erT sofelSi macxovrebeli 24 ganmcxadebeli iyo boSuri warmomavlobis rumineTis moqalaqe. 1993 wlis seqtemberSi sam boSa mamakacs da soflis sxva macxovrebels Soris warmoiSva dava, ris Sedegadac am ukanasknelis vaJi gardaicvala CxubSi Carevis mcdelobisas. samma mamakacma axlos mdebare saxls Seafara Tavi. gareT Seikriba didi, gabrazebuli xalxis brbo, maT Soris adgilobrivi policiis ufrosi da ramdenime policiis sxva TanamSromeli. boSebis saxls cecxli waukides. orma mamakacma saxlidan gamosvla moaxerxa. maT daedevna brbo, romelmac isini cemaSi mokla. mesamem saxlidan gamosvla ver moaswro da cecxlSi daiwva. ganmcxadeblebi amtkiceben, rom policia brbos sofelSi mdebare boSebis kidev ufro meti qonebis ganadgurebaSi uwyobda xels. meore dRes, boSebis 13 saxli mTlianad gaanadgures, xolo ramdenime sxva mZimed daazianes. ganmcxadebelTa qonebis didi nawilic ganadgurda. aqedan darCenili saxsrebiT mxolod oTxi saxlis xelaxla aSeneba SeZles. 1994 wlis noemberSi rumineTis mTavrobam damatebiTi saxsrebi gamoyo dazianebuli an ganadgurebuli saxlebis aRsadgenad. ganmcxadeblebma warmoadgines fotosuraTebi imis dasadastureblad, rom es saxlebi Zalze uxarisxod iyo aSenebuli. saolqo sasamarTlom zianis anazRaureba miakuTvna im saxlebisTvis, romelTa aRdgena ver moxerxda, agreTve gardacvlilTa Svilebs sarCo dauniSna. ganmcxadebelTa sarCelebi piradi qonebis dakargvasTan dakavSirebiT iseve rogorc araqonebrivi zianis moTxovna usafuZvlobis motiviT ar dakmayofilda. evropis sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblebis wesierebasa da cxovrebis wesTan dakavSirebiT saxelmwifo xelisuflebis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 organoebis mier gakeTebuli SeniSvnebi sufTad diskriminaciuli iyo. rasobrivi diskriminacia, rogorc aseTi, SeiZleba uTanabrdebodes Rirsebis Semlaxav mopyrobas me-3 muxlis miznebisTvis; aRniSnuli muxlis safuZvelze, aseTi SeniSvnebi ganmcxadeblebis saCivris ganxilvisas damamZimebel garemoebebad unda Sefasdes. ganmcxadeblebis cxovrebis pirobebi da maT winaaRmdeg sajarod gamoxatuli diskriminacia, agreTve is, Tu rogor epyrobodnen maT saCivrebs xelisuflebis sxvadasxva organoebi, warmoadgenda maTi adamianuri Rirsebis Selaxvas, rac, mocemul garemoebebSi, uTanabrdeboda “damamcirebel mopyrobas” me-3 muxlis gagebiT. sasamarTlom aseve aRniSna, rom diskriminacia sxva niSnebis safuZvelze SeiZleba aseve arRvevdes me-3 muxls. saqmeze “smiti da greidi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1999w.) ganmcxadeblebi daiTxoves samxedro samsaxuridan homoseqsualizmis gamo, ris Taobazec sasamarTlom ganacxada (paragrafi 121), rom is ... ar gamoricxavs, rom mopyroba, romelic efuZneba heteroseqsualuri umravlesobis zemoaRniSnuli xasiaTis dapirispirebas homoseqsualuri umciresobis winaaRmdeg, principSi, SeiZleba moxvdes me-3 muxlis moqmedebis sferoSi. sadavoa, rom konvenciis me-14 muxliT akrZaluli diskriminaciis nebismieri forma, romelic aSkarad mimarTulia sazogadoebis umravlesobis mier Seqmnili sikeTeebis aseTi jgufisTvis akrZalvisken, sasamarTlom“adamianis Rirsebis Semlaxavad” CaTvalos, smiti da greidis saqmeze sasamarTlos mier gakeTebuli komentarebis Tanaxmad. komisiam ganacxada, rom qmedeba, romelic adamians amcirebs misi rangis, mdgomareobis, reputaciis an Tvisebis niSniT, SeiZleba Rirsebis Semlaxavad CaiTvalos da, Sesabamisad, me-3 mulis darRvevad, Tu is aRwevs sisastikis garkveul xarisxs. nebismieri qmedeba, romelic mniSvnelovnad amcirebs dazaralebuls sxvebis winaSe an aiZulebs mas imoqmedos misi nebis an sindisis sawinaaRmdegod, “aRmosavleT afrikeli azielebi didi britaneTis winaaRmdeg” (1973w.) saqmis msgavsad SeiZleba Rirsebis damamcirebel mopyrobas gautoldes. saqmeze “abdulazisi, kabalesi da balkandali didi britaneTis winaaRmdeg (1985w.) sasamarTlom mianiSna, rom Tu damtkicdeba, rom diskriminaciuli qmedeba gamoxatavs piris Seuracxyofas an misdami upativcemulobas, gamiznuli iyo da miaRwia kidec piris damcirebas an misi pativis Selaxvas, maSin aseTi qmedeba Rirsebis Semlaxav mopyrobad CaiTvleba. Tumca, faqtebis mtkiceba SeiZleba problematuri iyos. bolo periodSi ganxilul erT-erT saqmeze sasamarTlom miuTiTa, rom SeiZleba arc iyos aucilebeli imis mtkiceba, rom ama Tu im mopyrobis mizani iyo dazaralebulis damcireba. saqmeze “labita italiis winaaRmdeg” (2000w.) ganmcxadebeli daakaves mafiasTan kavSirSi danaSaulebis CadenaSi eWvis safuZvelze. is acxadebda, rom misdami gamoyenebuli iyo arasaTanado mopyrobis sxvadasxva formebi. sasamarTlom imsjela imis Taobaze, gamoyenebuli iyo Tu ara ganmcxadeblis mimarT Rirsebis Semlaxavi mopyroba: (paragrafi 120) “mopyrobis mizani iyo Tu ara dazaralebulis damcireba an misi Rirsebis Selaxva kidev erTi faqtoria, romelic mxedvelobaSia interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 misaRebi, magram aseTi miznis ararseboba sabolood ar gamoricxavs me-3 muxlis darRvevis dadgenis SesaZleblobas”. saqmeze “kurti TurqeTis winaaRmdeg” (1998w.) ganmcxadebeli iyo dazaralebulis deda, romelic gauCinarda iseT garemoebebSi, rac saxelmwifos pasuxismgeblobas iwvevda. sasamarTlom ganacxada, rom ganmcxadebeli Tavadac iyo araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi mopyrobis msxverpli, radgan igi wlobiT iTmenda saxelmwifo xelisuflebis organoebis umoqmedobasa da araferi icoda misi Svilis adgilsamyofelis Sesaxeb. 2.4.4 sikvdiliT dasja: me-2 muxlTan kavSiri sasamarTlom ganixila arRvevs Tu ara me-3 muxls sikvdiliT dasja, romelic konkretulad daSvebulia konvenciis me-2 muxliT. me-2 muxlis Sesabamis nawilSi naTqvamia: “sicocxlis xelyofa dasaSvebia mxolod sasamarTlos mier gamotanili sasikvdilo ganaCenis aRsrulebis Sedegad, iseTi danaSaulis CadenisaTvis, romlisTvisac kanoni iTvaliswinebs am sasjels.” bolo dromde amitomac sirTules warmoadgenda sikvdiliT dasjis, rogorc aseTis, sadaod gaxdoma. am TvalsazrisiT sadavo faqtorebad CaiTvleba: sasjelis aRsrulebis momlodine piris patimrobis pirobebi, ramdenad Tanazomieri iyo sikvdiliT dasja Cadenili danaSaulis, msjavrdebuli piris irgvliv arsebuli garemoebebi ZiriTadi (mag., sioringis saqme). dResdReobiT sasamarTlos precedentul samarTalSi, sikvdilis dasja SeiZleba iwvevdes me-3 muxlis darRvevas nacvlad me-2 muxlisa, konvenciis ratifikaciis Semdgom Camoyalibebuli yvela xelSemkvreli saxelmwifos praqtikis gaTvaliswinebiT. saqmeze “g.b. bulgareTis winaaRmdeg” (2004w.) ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi dakaveba sasjelis aRsrulebaze moratoriumis periodSi uTanabrdeboda wamebas da araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas me-3 muxlis gagebiT; vinaidan, igi SiSs ganicdida aRsrulebis SesaZlo ganaxlebasTan dakavSirebiT, didi xnis manZilze imyofeboda gaurkvevlobaSi da misi dakavebis pirobebi da reJimi ar iyo damakmayofilebeli. am mdgomareobas amZimebda isic, rom ar arsebobda samarTalwarmoebis raime meqanizmi, romliTac SesaZlebeli iqneboda misi mdgomareobis gaumjobeseba. ganmcxadebeli aRniSnavda, rom igi iyo “sikvdilis rigis fenomenis” msxverpli, romelzec laparakia sioringis saqmeSi. sasamarTlom, gancdili mopyrobis farglebis Sefasebisas, xazi gausva xelSemkvrel saxelmwifoebSi sikvdiliT dasjis mimarT dResdReobiT arsebuli praqtikis mniSvnelobas. sasamarTlom aRiara, rom sikvdiliT dasjiT gamowveuli SiSi da gaurkvevloba am sasjelis aRsrulebis realurobis pirobebSi, marTlac iwvevs adamianSi mniSvnelovani xarisxis tanjvas. magram sasamarTlom miiCnia, rom bulgareTSi sikvdiliT dasjis gauqmebisa da samarTlebrivi dacvis meqanizmebis arsebobis Sesaxeb informaciis safuZvelze, ganmcxadeblis mdgomareoba ar Seesabameba “sikvdilis rigSi” myofi pirebis mdgomareobas sikvdiliT dasjis praqtikis mqone qveynebSi. marTalia, sasamarTlom ar gaiziara mosazreba, rom aRsrulebaze moratoriumis periodSi dakaveba interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 TavisTavad sakmarisi iyo me-3 muxlis darRvevis dasamtkiceblad, man miiCnia, rom ganmcxadeblis dakavebis pirobebi, misi piradi mdgomareobis gaTvaliswinebiT, scdeboda me-3 muxliT gaTvaliswinebul tanjvis dasaSveb dones. ix. agreTve gadawyvetileba saqmeze “iorgovi bulgareTis winaaRmdeg” (2004w.). saqmeze “ojalani TurqeTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebels miusajes sikvdiliT dasja teroristuli danaSaulebis CadenaSi msjavrdebis Sedegad. igi acxadebda, rom sasjelis saxiT sikvdilis Sefardeba warmoadgenda araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas me-3 muxlis gagebiT da imavdroulad arRvevda me-2 muxliT gaTvaliswinebul sicocxlis uflebasac. didma palatam ar gaiziara mosazreba, rom sikvdiliT dasja, rogorc aseTi, warmoadgens me-3 muxliT akrZalul araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas, magram ganmarta, rom ukanono samarTalwarmoebis Sedegad, sikvdiliT dasjis Sefardeba namdvilad me-3 muxlis darRvevad CaiTvleboda; kerZod, im safuZvliT, rom piri aramarTlzomierad ganicdida sasjelis SiSs. sasamarTlom miiCnia, rom sikvdilis dasjiT gamowveuli momavlis SiSi da gaugebroba im pirobebSi, rodesac arsebobs sasjelis aRsrulebis realuri perspeqtiva, adamianSi tanjvis mniSvnelovan xarisxs iwvevs. aseTi tanjva ukanono marTlmsajulebis Semadgeneli nawilia, arRvevs ra konvencias, vinaidan adamianis sicocxle dgas sasworze. am konkretul SemTxvevaSi, sasamarTlom CaTvala, rom saqmis mwarmoebeli Sidasaxelmwifoebrivi sasamarTlos damoukideblobasa da miukerZoeblobis Taobaze arsebuli eWvebis fonze, sikvdiliT dasjis Sefardeba warmoadgenda me-3 muxlis sawinaaRmdego arahumanur mopyrobas da amavdroulad arRvevda me-2 muxls (sicocxlis ufleba). ixileT, agreTve, ilaSkus saqme, romelic qvemoTaa ganxiluli. saqmeze “baderi da sxvebi SvedeTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebels siriaSi miusajes sikvdiliT dasja mis dauswreblad. sasamarTlom CaTvala, rom baton baders hqonda samarTliani da dasabuTebuli SiSi, rom misTvis Sefardebul sikvdiliT dasjas sisruleSi moiyvandnen misi samSobloSi iZulebiT dabrunebisas. garda amisa, radgan am sasjelis aRsruleba sazogadoebis kontrolisa da misdami angariSvaldebulebis gareSe xorcieldeba, aRsrulebasTan dakavSirebuli garemoebebi gardauvlad gamoiwvevda baton baderSi mniSvnelovan SiSsa da tanjvas; xolo, is da yvela danarCeni ganmcxadebeli ganicdidnen autanel gaurkvevlobas sasjelis aRsrulebis drois, adgilisa da formis Taobaze. Sidasaxelmwifoebrivi samarTalwarmoeba unda CaiTvalos samarTliani sasamarTlos uflebis uxeS darRvevad, vinaidan sasjelis Sefardebis sakiTxi sakmaod martivad gadawyda dacvis mxaris uflebebis totaluri ugulebelyofis Sedegad. bunebrivia, ganmcxadeblebi kidev met gaurkvevlobaSi imyofebodnen da ganicdidnen tanjvas siriaSi samarTalwarmoebis msvlelobisas. sasamarTlom miiCnia, rom arasamarTliani sasamarTlo ganxilvis Sedegad, batoni baderisTvis Sefardebuli sikvdiliT dasja aucileblad gamoiwvevda ganmcxadeblebSi damatebiT SiSsa da tanjvas maT momavalTan dakavSirebiT, Tu maT iZulebiT daabrunebdnen siriaSi, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 radgan arsebobda am qveyanaSi sasjelis aRsrulebis realuri perspeqtiva. sasamarTlom daaskvna, rom arsebobda arsebiTi safuZveli varaudisTvis, rom samSobloSi dabrunebis SemTxvevaSi baton baders realurad emuqreboda sikvdiliT dasjis aRsruleba, rac me-2 da me-3 muxlebs arRvevda. 3. mtkicebis tvirTi da standarti mesame muxlTan mimarTebaSi 3.1.1 mtkicebis tvirTi sasamarTlos Cveulebriv miaCnia, rom me-3 muxlis darRvevis mtkicebisas, wamoyenebuli argumentebi dadasturebuli unda iyos Sesabamisi mtkicebulebebiT. sxva sityvebiT, ganmcxadebeli valdebulia warmoadginos me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis an dasjis damadasturebeli mtkicebulebebi. mtkicebulebebia: sxeulis dazianebis amsaxveli samedicino daskvnebi, mowmeTa Cvenebebi, fotomasala da sxva. amgvari mtkicebulebis Sefasebis Sedegad, unda dasturdebodes dazianebebis miyenebis faqti, maTi mZime xarisxi imisaTvis, rom mopyrobis minimaluri zRvari miRweulad CaiTvalos. Tumca, sasamarTlom aRiara, rom konvenciiseuli samarTalwarmoebisas “yovelTvis rodi xdeba principis - affirmanti incumbit probatio (mtkicebis tvirTi ekisreba momCivans) gamoyeneba, radgan zogjer mxolod mTavrobas miuwvdeba xeli informaciaze, romelsac SeuZlia daadasturos an gaabaTilos mowinaaRmdege mxaris mier wamoyenebuli argumentebi.” (ix. gadawyvetileba saqmeze “xudoiorovi ruseTis winaaRmdeg” (2005w.), paragrafebi 112-113.) Tu mTavroba ver warmoadgens aseT informacias, sasamarTlos SeuZlia daaskvnas, rom ganmcxadeblis saCivari dasabuTebulia. marTlac, sasamarTlom araerTxel aRniSna, rom “yovelgvari gonivruli eWvis gareSe” mtkicebis standartis (ganxilulia qvemoT) miRwevisTvis saWiro mtkicebuleba SeiZleba “gamomdinareobdes sakmarisad myari, mkafio da urTierTSesabamisi daskvnebis an msgavsi gaubaTilebeli faqtobrivi prezumfciebis Tanaarsebobidan.” ix., magaliTad, salmani TurqeTis winaaRmdeg, paragrafi 100, romelic qvemoTaa ganxiluli da meTiu niderlandebis winaaRmdeg (2005w.), paragrafi 154. ase magaliTad, saqmeze “salmani TurqeTis winaaRmdeg” (2000w.) sasamarTlom ganacxada, rom “Tu saqmesTan dakavSirebuli garemoebebi mTlianad an umeteswilad mxolod xelisuflebis organoebisTvisaa cnobili, magaliTad, dakavebis periodSi maT kontrols daqvemdebarebuli pirebis SemTxvevaSi, dakavebis periodSi sxeulebrivi dazianebebis warmoSoba myar faqtobriv varauds wamoWris. marTlac, SeiZleba CaiTvalos, rom mtkicebis tvirTi ekisreba xelisuflebas warmoadginos damakmayofilebeli da damajerebeli axsna-ganmarteba.” sasamarTlom araerTxel gamoxata survili, mieTiTebina saxelmwifos Secdomaze warmoadginos mtkicebulebebi saqmeebze, romlebic dakavSirebuli iyo ganmcxadeblis patimrobasTan. amiT gasagebi gaxda, rom Tu warmodgenilia mtkicebuleba, romelic adasturebs, rom dazaralebulis mimarT gamoyenebuli iyo arasaTanado mopyroba im periodSi, rodesac is saxelmwifos mier iyo interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 dakavebuli, maSin mtkicebis tvirTi saxelmwifoze gadadis; aseT SemTxvevaSi, saxelmwifom unda warmoadginos misi pasuxismgeblobis gamomricxveli mtkicebuleba. sxva sityvebiT, patimrobis/dakavebis SemTxvevaSi, saxelmwifos valdebulebaa waradginos damajerebeli axsna-ganmarteba fizikur dazianebebTan dakavSirebiT. es mniSvnelovania, radgan aseT saqmeebze Sesabamisi mtkicebulebebi mTlianad an umeteswilad mxolod saxelmwifosTvisaa xelmisawvdomi. saqmeze “berqTai TurqeTis winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebeli daapatimra policiam da Cxrekis Casatareblad missave binaSi miiyvana, romelic meoTxe sarTulze mdebareobda. Cxrekas eswreboda rva policieli. rodesac ganmcxadebelma gaaRo aivanze gasasvleli kari, misi TqmiT, igi kedlidan miwaze gadaagdes. samedicino Semowmebis Sedegad aRmoCnda, rom misi mdgomareoba mZime iyo da mis sicocxles safrTxe emuqreboda. sasamarTlom daadgina, rom policiis mowmeTa ganmartebebi ganmcxadeblis sxeulebriv dazianebebTan dakavSirebiT urTierTgamomricxavi iyo. dakavebuli pirebis Taobaze wina precedentuli praqtikis mixedviT, saxelmwifos ekisreboda iseTi mtkicebulebis warmodgenis valdebuleba, romelic saeWvos gaxdida dazaralebulis mier wamoyenebul versias. saqmeze “ribiCi avstriis winaaRmdeg” (1995w.) ganmcxadebeli amtkicebda, rom policiis dakavebaSi yofnisas mas arasaTanadod moepyrnen. mTavroba sadaod ar xdida, rom ganmcxadebels sxeulebrivi dazianebebi miadga policiis dakavebaSi yofnis periodSi; Tumca, aRniSnavda, rom Sidasaxelmwifoebrivi sisxlis samarTalwarmoebisas, policielebis mxridan braleuli qmedebis raime faqtis dadgena ver moxerxda. sasamarTlom miuTiTa policiis TanamSromelTa Cvenebebis Seusabamobaze; kerZod, erT-erTma TanamSromelma, romelic manqanas marTavda, ganacxada, rom mas ganmcxadeblis waqceva ar daunaxavs. mTavrobam ver warmoadgina raime damajerebeli axsna-ganmarteba imasTan dakavSirebiT, rom dazianebebi gamowveuli iyo manqanis karebze mijaxebiT. sasamarTlom ganacxada, rom TavisuflebaSezRuduli piris SemTxvevaSi, nebismieri fizikuri Zalis gamoyeneba, romelic mkacrad aucilebeli ar aris dakavebulis saqcielidan gamomdinare, amcirebs mis adamianur Rirsebas da principSi warmoadgens me-3 muxlis darRvevas. mocemul SemTxvevaSi, miRebuli dazianebebi miuTiTebda arasaTanado mopyrobaze, romelic uTnabrdeboda rogorc araadamianur, ise Rirsebis Semlaxav mopyrobas. saqmeze “tomazi safrangeTis winaaRmdeg” (1992w.) ganmcxadebeli amtkicebda, rom igi awames dakavebis periodSi. saqmis ganmxilvel mosamarTlesTan pirvelad miyvanisas, dakavebidan ori dRis Semdeg, man yuradRebis gaamaxvila mis sxeulze arsebul dalurjebebze. policiaSi dakavebis periodis Semdgom, ganmcxadebeli gasinja oTxma eqimma, romelTac daaskvnes, rom dazianebebis warmoSoba policiaSi dakavebis periods emTxveoda. aravin amtkicebda, rom ganmcxadeblis sxeulze arsebuli dazianebebi SeiZleba gamCdariyo mis dakavebamde an gaqcevis mcdelobisas an Tavad ganmcxadebels gamoewvia. sasamarTlom daaskvna, rom warmodgenili mtkicebulebiT dasturdeboda policiis mxridan ganmcxadeblisadmi arasaTanado mopyrobis faqti. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeze “aidini TurqeTis winaaRmdeg” (1997w.) dazaralebuli amtkicebda, rom igi gaaupatiures da scemes policiaSi dakavebis periodSi. sasamarTlom gaiziara komisiis mier dadgenili faqti, rom sakmarisi mtkicebuleba arsebobda ganmcxadeblis wamebis faqtis dasadgenad. mTavroba uaryofda, rom ganmcxadebeli aRniSnul dRes dakavebuli iyo. xelisufleba aseve amtkicebda, rom miTiTebuli policiis ganyofileba terorizmSi eWvmitanili pirebis dasakiTxad arasodes gamoiyeneboda. komisiam eWvi Seitana Sesabamisi wlis dakavebulTa siis namdvilobaSi; siaSi Setanili iyo mxolod 7 Canaweri, xolo wina wlis Canawerebis raodenobasTan SedarebiT am wlis Canawerebi 90%-iT naklebi iyo – amis Sesaxeb policias adekvaturi axsnaganmarteba ar gaukeTebia. ganmcxadeblis dakavebidan 9 dRis Semdeg Sedgenil samedicino cnobaSi naTqvami iyo, rom ganmcxadeblis saqalwule apkis dazianeba moxda gamokvlevamde erT kviraze meti xniT adre da rom ganmcxadebels barZayebis Sida mxridan aReniSneboda mravlobiTi dalurjebebi. ganmcxadebeli erTi Tvis Semdeg kvlav gasinja sxva eqimma, romelmac daadastura saqalwule apkis dazianeba, magram ver daadgina dazianebis dro, vinaidan momxdari SemTxvevidan gasuli iyo 7-10 dRe. policielebma maTi Senobis aRwerisas, ar aRniSnes sardafis an miwisqveSa sarTulis arsebobis Sesaxeb; Tumca Senobis amsaxveli videokadrebidan da Senobis rukidan aSkarad Canda, rom namdvilad arsebobda miwisqveSa sarTuli, romelic gamoiyeneboda usafrTxoebis zonis saxiT da Sedgeboda ori saknisa da erTi samuSao oTaxisgan. Kkomisiam am mtkicebulebis, ganmcxadeblis zepiri Cvenebisa da misi moqcevevaze daydnobiT, miiCnia, rom ganmcxadebeli gaaupatiures, riTac dairRva me-3 muxli. saqmeze “sunali TurqeTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli Cioda, rom policiis dakavebaSi yofnis periodSi, igi dauqvemdebares me-3 muxlis sawinaaRmdego mopyrobas. sasamarTlom gaimeora, rom Tu pirma miiRo sxeulis dazianebebi policiis dakavebaSi yofnisas da es piri am periodSi mTlianad policielebis kontrolis qveS imyofeboda, maSin mTavroba valdebulia warmoadginos damajerebeli axsna-ganmarteba aRniSnuli dazianebebis warmomavlobis Taobaze. am konkretul saqmeze mTavrobis axsnaganmarteba ar iyo damajerebeli – igi winaaRmdegobrivi iyo da srulad ver xsnida yvela dazianebis warmoSobis garemoebebs. am pirobebSi, sasamarTlom daaskvna, rom mTavrobam ver SeZlo damajereblad daedasturebina, rom batoni sunalis dazianebebi misi policiaSi dakavebisas ar warmoSobila. ganmcxadeblisTvis miyenebuli fizikuri dazianebebi mianiSnebda iseT Seuracxyofaze, romelic uTanabrdeboda me-3 muxliT akrZalul, rogorc araadamianur, ise Rirsebis Semlaxav mopyrobas. (amis msgavsi sxva saqmeebia afanasievi ukrainis winaaRmdeg (2005w.), abdulsamet iamani TurqeTis winaaRmdeg (2004w.) da fedotovi ruseTis winaaRmdeg (2005w)). mtkicebis tvirTi saxelmwifoze ekisreba maSinac, rodesac pirma miiRo fizikuri dazianebebi uSualod dakavebis momentSi. am SemTxvevaSi, saxelmwifom unda amtkicos, rom piris dasakaveblad gamoyenebuli Zala gadaWarbebuli ar iyo. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeze “reboki sloveniis winaaRmdeg” (2002w.) cameti policieli iRebda monawileobas winaswar dagegmil dakavebis operaciaSi, romlis drosac sami eWvmitanili, maT Soris, ganmcxadebeli unda daekavebinaT. samive piri eWvmitanili iyo narkotikebis gasaRebaSi. dakavebisas ganmcxadebels or adgilas gautexes ybis Zvali, ris Sedegadac mas saxis kontuzia daemarTa. ganmcxadeblis mxridan dakavebisas policiis winaaRmdeg Zalis gamoyenebis an aseTi muqaris faqti raime mtkicebulebiT ar dasturdeboda. gamoZiebis msvlelobisas, ganmcxadebeli da sxva dakavebulebi, aseve mowmeebi, romlebic policias ar mouyvania, ar daukiTxavT. mopasuxe mTavroba acxadebda, rom policiam ar gadaaWarba Zalis gamoyenebas ganmcxadeblis dakavebisas. sasamarTlom miiRo ra mxedvelobaSi dazianebebis simZIme da is, rom Sidasaxelmwifoebriv sasamarTlos ar daudgenia saqmis faqtobrivi garemoebebi (paragrafi 72), miiCnia, rom mopasuxe saxelmwifos evaleboda meti damajereblobiT emtkicebina, rom dasakaveblad gamoyenebuli Zala gadaWarbebuli ar iyo. damatebiT, sasamarTlom imazec unda imsjelos, Tu mtkicebis tvirTi ra xarisxiT unda daekisros mopasuxe saxelmwifos dakavebis mizniT adekvaturi Zalis gamoyenebis dasasabuTeblad. am TvalsazrisiT, dazaralebulis saqcielis gaTvaliswinebacaa aucilebeli. saqmeze berlinski poloneTis winaaRmdeg (2002w.) ganmcxadeblebi iyvnen aTletebi, romlebic amtkicebdnen, rom isini policielebma aTletizmis klubSi dakavebisas cemes. Mmiuxedavad sadavo faqtebis arsebobisa, sasamarTlom gaiziara mosazreba, rom ganmcxadeblebma fizikuri dazianebebi swored dakavebisas miiRes. sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadeblebi daakaves specoperaciis dros iseTi gauTvaliswinebeli garemoebebis warmoSobisas, razec reagireba policias eTxova. marTalia, eqvsi policieli raodenobiT aRemateboda or ganmcxadebels, magram isini aTletebi iyvnen da maT winaaRmdegoba gauwies klubis Senobis datovebaze policielebis kanonier moTxovnas, policielTa mier maTi dakavebis mcdelobas da fexiT cemes ori policieli. ufro metic, ganmcxadeblebi danebdnen mxolod cecxlsasroli iaraRiT damuqrebis Semdeg. mogvianebiT isini gaasamarTles policielebze Tavdasxmis braldebiT. sasamarTlom gaiziara Sidasaxelmwifoebrivi sasamarTlos daskvna, rom ganmcxadeblebma araswori reaqcia iqonies martiv valdebulebaze - damorCilebodnen samarTaldamcavi organoebis warmomadgenelTa kanonier moTxovnas; sxva sityvebiT, es aris demokratiuli sazogadoebisTvis damaxasiaTebeli zogadi samoqalaqo valdebuleba. am garemoebebma daamZimes ganmcxadebelTa mdgomareoba. sasamarTlom daadgina (paragrafi 62), rom Tu damtkicda, rom savaraudo dazaralebulebi Zalas iyenebdnen dakavebisaTvis winaaRmdegobis gasawevad, “mTavrobas naklebi valdebuleba ekisreba amtkicos, rom gamoyenebuli Zala ar iyo gadaWarbebuli”. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 3.1.2 mtkicebis standarti saqmeze “irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978w.) sasamarTlom aRniSna, rom mtkicebulebaTa Sefasebisas igi, Cveulebriv, “gonivruli eWvis gareSe” mtkicebis standarts iyenebda. aRniSnuli mtkicebis standarti gansxvavdeba sxvadasxva qveynis sisxlis samarTlis sistemebSi arsebuli standartebisgan. saqmeze “meTiu niderlandebis winaaRmdeg” (2005w.) sasamarTlom aRniSna, rom mtkicebulebaTa Sefasebisas igi iziarebs “gonivruli eWvis gareSe” standarts. Tumca, aRniSnuli standarti ar gadmouRiaT misi gamomyenebeli Sidasaxelmwifoebrivi samarTlis sistemebidan: sasamarTlos mier gamoyenebul mtkicebis standarts avtonomiuri mniSvneloba aqvs. sasamarTlos roli sisxlis samarTlebrivi braleulobis an samoqalaqo pasuxismgeblobis dadgena ki ar aris, aramed xelSemkvreli saxelmwifos konvenciiseul valdebulebebze kontrolia. marTalia, fraza - “gonivruli eWvis gareSe” ganmcxadebelze Zalian maRali mtkicebis valdebulebis dakisrebad aRiqmebodes, magram sasamarTlos precedentuli samarTlidan Cans, rom igi me-3 muxlis safuZvelze dayenebul moTxovnebs guldasmiT Seiswavlis; magaliTad, rodesac mtkicebulebebi saxelmwifos xelTaa, sasamarTlom SeiZleba mas mosTxovos axsna-ganmarteba fizikuri dazianebebis Taobaze, an daakisros pasuxismgebloba me-3 muxlis darRvevaze dasabuTebuli saCivris gamouZieblobis da ara uSualod materialuri darRvevis Cadenis gamo. qvemoT ganxilul saqmeebSi miTiTebulia is mtkicebulebebi, romelTa safuZvelze mxolod me-3 muxlis darRvevis dasabuTeba SeuZlebelia.. saqmeze “labita italiis winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebeli, yovelgvari samedicino daskvnebis gareSe, miuTiTebda mis mimarT me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis gamoyenebaze. cixeSi yofnis dros eqimis momsaxurebiT sargeblobaze uaric ar dasturdeboda. marTlac, igi cixis eqimebma ramdenjerme moinaxules. mas xeli miuwvdeboda advokatebze da ramdenjerme werilobiT gaTavisuflebac moiTxova. arasaTanado mopyrobis Sesaxeb ganmcxadebelma pirvelad pretenzia dakavebidan eqvsi Tvis Semdeg gamoTqva. sasamarTlos ganmartebiT, cixeSi yofnisas arasaTanado mopyrobis Sesaxeb informacia zedmetad zogadi xasiaTis iyo da amdenad mtkicebulebis Zala mas ar mianiWa. me-3 muxlis darRveva aRniSnul saqmeze ar dadgenila. saqmeze “indelikato italiis winaaRmdeg” (2001w.) ganmcxadebeli amtkicebda, rom mas urtyamdnen, cemdnen da Seuracxyofas ayenebdnen cixeSi, SuaRames aiZulebdnen mieRo civi Sxapi. magram man ver warmoadgina raime samedicino mtkicebulebebi misi saCivris dasadastureblad. Msis mier wardgenili sxva mtkicebulebebi gonivruli eWvis gareSe ver adasturebdnen patimris mimarT msgavsi qmedebebis Cadenas. warmodgenil mtkicebulebaTagan erT-erTi iyo organizacia “saerTaSoriso amnistiis” da italieli mosamarTlis mier momzadebuli angariSebi, romelTa mixedviTac imave cixeSi dakavebulebs arasaTanadod epyrobodnen. sasamarTlom aRniSna, rom es angariSebi ver interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 CaiTvleboda mtkicebulebad mocemuli saqmisTvis, radgan isini konkretul ganmcxadebels ar exebodnen. amitom sasamarTlom ar daadastura me-3 muxlis darRvevis faqti. saqmeze “tanli TurqeTis winaaRmdeg” (2001w.) dazaralebuli gardaicvala patimrobaSi. ganmcxadebeli, dazaralebulis mama, amtkicebda, rom misi Svili sikvdilamde awames. saflavidan amoRebuli gvamis eqspertizas araferi gamouvlenia. ramdenime mowme acxadebda, rom maT dazaralebulis sxeulze dalurjebebi SeniSnes, magram ar arsebobda samedicino mtkicebuleba imis damadasturebeli, rom dalurjebebi swored travmulma dazianebebma gamoiwvia da gvamur laqebs ar warmoadgendnen. sasamarTlom daaskvna, rom wamebis faqti veranairi mtkicebulebiT, garda sikvdilis mizezis Seusabamo ganmartebisa, ver dasturdeboda. saqmeze “xaSievi da akaeva ruseTis winaaRmdeg ” (2005w.) orive ganmcxadebeli qalaq groznoSi (CeCneTis respublikis dedaqalaqi) cxovrobda 1999 wlis miwuruls samxedro operaciebis dawyebamde. saomari moqmedebebis dawyebis Semdeg, ganmcxadeblebma saxlebi datoves da inguSeTSi wavidnen. orive ganmcxadebelma TavianTi saxlebi qalaqSi darCenil naTesavebs miabara (pirvelma ganmcxadebelma – Zmasa da das, agreTve or srulwlovan disSvils, meore ganmcxadebelma –Zmas). 2000 wlis ianvris bolos, ganmcxadeblebma Seityves maTi naTesavebis daRupvis Sesaxeb. groznoSi dabrunebulebma saxlis ezosa da iqve mdebare garaJSi naTesavebis gvamebi ipoves. gvamebs aReniSneboda mravlobiTi natyviarebi da daniT miyenebuli Wrilobebi, agreTve SeSupebebi, zog maTgans ki - gatexili Zvlebi da dasaxiCrebebi. ganmcxadeblebma cxedrebi inguSeTSi gadaitanes dasakrZalad. groznoSi meored gamgzavrebisas, meore ganmcxadebelma moinaxula mkvlelobebis adgili da ipova avtomatis daclili mWidebi da misi Zmis qudi. mezobel saxlSi man naxa xuTi gvami, romlebsac cecxlsasroli iaraRiT miyenebuli Wrilobebi aReniSnebodaT. meore ganmcxadebelma inguSeTSi moZebna cocxlad darCenili meeqvse dazaralebuli, romelmac mas Seatyobina, rom danarCenebi ruseTis jarma amoxoca. 2000 wlis maisSi daiwyo sisxlis samarTlis gamoZieba, romelic ramdenjerme SeCerda da isev ganaxlda. damnaSaveebis gamovlena ver moxerxda. 2003 wels inguSeTis samoqalaqo saqmeTa sasamarTlom Tavdacvis saministros daavala zianis anazRaurebis gadaxda batoni xaSievisTvis, daudgeneli samxedro mosamsaxureebis mier misi naTesavebis mokvlis gamo. am garemoebebze dayrdnobiT, sasamarTlom ganacxada, rom yovelgvari gonivruli eWvis gareSe ver dasturdeboda ganmcxadeblebis naTesavebis sikvdilamde wamebis faqti. 3.1.2.1. saerTaSoriso standartebi da angariSebi dakavebis saqmeebze sasamarTlos precedentuli samarTlidan Cans, rom dakavebis pirobebis Sefasebisas, sasamarTlo sul ufro xSirad wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis sawinaaRmdego evropis komitetis mier SemuSavebul standartebs iyenebs, romelic moqmedebs wamebis sawinaaRmdego interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 evropis konvenciis safuZvelze.2 rigi saqmeebis ganxilvisas, sasamarTlom miuTiTa agreTve patimarTa mopyrobis Sesaxeb standartuli minimaluri wesebis safuZvelze gaeros mier SemuSavebul standartebze. komitetis zogadi angariSebi, romlebic “komitetis standartebs” da rekomendaciebs Seicavs, agreTve qveyanaSi vizitis Sesaxeb angariSebi mniSvnelovan rols TamaSobs sasamarTlos mier saqmeTa ganxilvisas. marTalia, komitetis rekomendaciebs da mis mier dadgenil faqtebs sasamarTlosTvis savaldebulo Zala ar aqvT, magram sasamarTlo maT ganmcxadeblis dakavebis cud pirobebSi moTavsebis dasabuTebisTvis iyenebs. garda amisa, komitetis mier dakavebis adgilis Sesaxeb Sedgenili angariSebi SeiZleba ganmcxadeblis mier dayenebul faqtobriv garemoebasac adasturebdes. saqmeze “van der veni da lorse niderlandebis winaaRmdeg” (2003w.) ganmcxadeblebi dakavebulni iyvnen didi xnis ganmavlobaSi yvelaze mkacr sapyrobileSi (Extra Beveiligde Inrichting – “EBI”). “EBI” reJimi wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis sawinaaRmdego evropis komitetma “araadamianur mopyrobad” miiCnia; reJimi gansakuTrebuli sisastikiT gamoirCeoda, rac gulisxmobda piradi cxovrebis uflebisa da adamianebTan kontaqtis mkacrad SezRudvas; am pirobebSi uaresdeboda patimrebis fsiqikuri da fizikuri mdgomareobac. sasamarTlom mtkicebulebad miiRo ganmcxadeblebis mier warmodgenili fsiqiatriuli daskvnebi da cixis kompleqsis monaxulebis Semdeg 1997 wlis noemberSi wamebis sawinaaRmdego komitetis mier Sedgenili angariSi; angariSis mixedviT, “ “T(EBI)” da “EBI” reJimebiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebi SeiZleba CaiTvalos araadamianur mopyrobad. saSiSad miCneuli patimrebis aseT reJimSi moqcevam, sazogadoebisTvis SeiZleba kidev ufro saSiSebad aqcios isini. Sesabamisad sasamarTlom daaskvna, rom “EBI” reJimis pirobebSi SiSvlad Cxrekisa da usafTxoebis sxva mkacri RonisZiebebis kombinacia me-3 muxliT akrZalul araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas uTanabrdeboda. saqmeze “senbaueri xorvatiis winaaRmdeg” (2006) ganmcxadebeli amtkicebda, rom B seqtorSi Zalian cudi pirobebi iyo. kerZod, misi TqmiT, sakani iyo Zalian mcire zomis da mas ar gaaCnda sanitariuli saSualebebi da onkanis wyali. kedlebi iyo nestiani da obiani; ar iyo gaTboba. sakani iyo binZuri. sawolis TeTreuls Zalian iSviaTad cvlidnen. sasamarTlom, mxareTa mier miwodebuli masalebis, komitetis angariSebisa da sasamarTlos mier mivlinebuli delegaciis daskvnebis safuZvelze, aRniSna, rom 2001 wlis 3 ianvridan 2003 wlis 8 aprilamde ganmcxadebeli udaod imyofeboda 5.6 kvadratuli metris farTis sakanSi sxva patimarTan erTad; e.i. ganmcxadeblis sargeblobaSi arsebuli farTi 4 kvadratul metrze naklebi iyo, rac TiToeul patimarze mravalkaciani saknebisTvis minimaluri standartia, rogorc Sidasaxelmwifoebrivi kanonmdeblobis, ise komitetis standartebis mixedviT. http://www.cpt.coe.int/en/default.htm interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis 2 © interights 2007 3.1.2.2 saerTaSoriso da arasamTavrobo organizaciebis angariSebis mniSvneloba gaZevebis/eqstradiciis saqmeebze gaZevebis/eqstradiciis saqmeebze sasamarTlo did mniSvnelobas aniWebs saerTaSoriso da arasamTavrobo organizaciebis angariSebsa da gancxadebebs. Tumca zogadi angariSebi TavisTavad ar warmoadgens konkretul saqmeebze me-3 muxlis darRvevis mtkicebulebas, sasamarTlo maT mxedvelobaSi iRebs ganmcxadeblis mier gakeTebuli gancxadebebis sarwmunoobisa da obieqturobis Sefasebisas. saqmeze “hilali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2001w.) zanzibaris erTerT kunZulze mcxovrebi tanzaniis moqalaqe politikur TavSesafars did britaneTSi iTxovda. mas uari eTqva moTxovnis dakmayofilebaze, radgan misi gancxadebebi arasarwmunod miiCnies, xolo intervius dros mis mier gacemuli pasuxebi –winaaRmdegobrivad. ganmcxadebeli amtkicebda, rom zanzibaridan wamosvlamde is iyo opoziciuri politikuri partiis wevri. misi TqmiT, 1994 wlis agvistoSi igi daakaves mademas policiis ganyofilebaSi (zanzibari) sami TviT, opoziciuri partiis wevrobis gamo, da awames. dReebis ganmavlobaSi igi Caketili iyo civi wyliT savse sakanSi, fexebiT dakidebul mdgomareobaSi, Sekruli fexebiT, ra drosac sisxli wveTobiT Camosdioda cxviridan. mas uerTebdnen dens. ganmcxadebeli amtkicebda, rom tanzaniaSi misi gaZevebis SemTxvevaSi is dadgeboda wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis safrTxis qveS, ver isargeblebda samarTlian sasamarTlos uflebiTa da efeqturi dacvis saSualebebiT. sasamarTlom daadgina, rom, wardgenili masalebis safuZvelze, gancdil mopyrobasTan dakavSirebiT ganmcxadeblis gancxadebebSi eWvis Setanis safuZveli ar arsebobda. sasamarTlom aseve aRniSna, rom organizacia “saerTaSoriso amnistiis” da SeerTebuli Statebis saxelmwifo departamentis mier tanzaniasTan dakavSirebiT momzadebuli angariSebis Tanaxmad, opoziciuri partiis wevrebi jer kidev idevnebodnen mTavrobis mier, adamianis uflebaTa dacvis xarisxi Zalze dabali iyo, policia, yovelgvari sasamarTlo ganaCenis gareSe, TviTneburad klavda adamianebs, awamebda eWvmitanilebs; cixeSi kvlav mZime da sicocxlisaTvis saSiSi mdgomareoba iyo, TviTneburi da xangrZlivi dakavebebi kvlav problemad rCeboda. sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblis deportacia tanzaniaSi daarRvevda me-3 muxls. niderlandebis winaaRmdeg” da meore mxriv, saqmeebze “tampibilai “venkadaialasarma niderlandebis winaaRmdeg ” (2004w.) sasamarTlom sxvadasxva saerTaSoriso angariSebze miTiTebiT, aRniSna, rom usafrTxoebis mdgomareoba Sri-lankaSi mniSvnelovnad gaumjobesda bolo wlebSi; garkveuli periodis ganmavlobaSi, tamilebis erT adgilas Seyras da/an maT TviTnebur dakavebas saerTod ar hqonia adgili. tamilebs aRar moeTxovebodaT sxvadasxva adgilebSi gamgzavrebaze winaswar nebarTvis miReba, “LTTE”-s wevrobis an mis saqmianobaSi monawileobis eWvis safuZvelze dakavebuli pirebis mimarT arasaTanado mopyroba an wameba aRar gamoiyeneboda. am safuZvelze, sasamarTlom daadgina, rom ver dasturdeboda gaZevebis SemTxvevaSi ganmcxadeblebis wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis safrTxis qveS aRmoCenis faqti. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 4. saxelmwifos pasuxismgebloba 4.1 negatiuri valdebulebebi 4.1.1 saxelmwifos uSualo kontrolis qveS saxelmwifo valdebulia, Tavi Seikavos me-3 muxliT dauSvebeli wamebisa da arasaTanado mopyrobis sxva formebis Cadenisgan. saxelmwifo pasuxismgebelia yvela sajaro mosamsaxuris, maT Soris, policiisa da uSiSroebis samsaxuris TanamSromlebis qmedebebze. saxelmwifo pasuxismgeblobas ver moixsnis me-3 muxliT dagmobili qmedebebisTvis im motiviT, rom man araferi icoda maTi cadenis Taobaze. saqmeze “irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1978w.) mopasuxe saxelmwifo me-3 muxlis darRvevaSi daadanaSaules dakiTxvis “xuTi meTodis” gamoyenebis gamo. sasamarTlom ganacxada (paragrafi 159), rom “warmoudgenelia, rom saxelmwifo xelisuflebis umaRles organoebs ar scodnodaT an ufleba hqondeT ar icodnen msgavsi praqtikis arsebobis Sesaxeb. garda amisa, konvenciis Tanaxmad, es organoebi mkacrad pasuxismgebelni arian maT daqvemdebarebaSi myofi pirebis qmedebebze, gaaCniaT valdebuleba daimorCilon qveSevrdomebi da SeinarCunon maTze mudmivi kontroli ”. me-3 muxlidan gamomdinare saxelmwifos pasuxismgebloba ar dadgeba, Tu Cadenil calkeul disciplinur gadacdomas Sesabamisi reagireba mohyva. saxelmwifom unda uzrunvelyos darRvevaze pasuxismgebeli pirebis dasja da unda gaataros RonisZiebebi ganmeorebiTi qmedebebis Tavidan acilebis mizniT. saqmeze “kviprosi TurqeTis winaaRmdeg” (1976w.) Turqma jariskacebma erTad Seyares berZeni kviproseli mamakacebi da qalebi da TviTneburad daakaves. komisiam mtkicebulebebze dayrdnobiT daadgina, rom jariskacebma dakavebuli qalebi da bavSvebi “masobrivad da araerTgzis gaaupatiures”. komisiam ganacxada, rom “mtkicebulebebiT dasturdeba, rom gaupatiurebebi Caidines Turqma jariskacebma da, sul cota or SemTxvevaSi, oficrebmac ki, da es ar iyo cudi disciplinis mxolod erTeuli gamovlineba. Uudavoa, TurqeTis xelisuflebas ar miuRia adekvaturi zomebi aRniSnulis aRsakveTad an raime disciplinaruli RonisZiebebis gasatareblad momxdar incidentebTan dakavSirebiT. amitom, komisias miaCnia, rom TurqeTis saxelmwifos msgavsi umoqmedoba iwvevs TurqeTis pasuxismgeblobas konvenciis safuZvelze.” 4.1.2 teritoriuli sakiTxebi me-3 muxlis safuZvelze saxelmwifos negatiuri valdebulebis ganxilvisas, ori gansxvavebuli situacia SeiZleba Seiqmnas, rodesac wamebis an sxva saxis cudi mopyrobis faqtebi saxelmwifos efeqtur kontrols an teritoriis gareT iCens Tavs. pirveli situacia sasamarTlom ganixila saqmeze “ilaSku da sxvebi ruseTisa da moldoveTis winaaRmdeg” (2005w.). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 ganmcxadeblebi daakaves, rogorc separatistebi da SemdgomSi gadaiyvanes sapyrobileSi “dnestrispireTis moldovur respublikaSi” – moldovas regionSi, romelic cnobilia dnestrispireTis saxeliT da romelmac damoukidebloba gamoacxada 1991 wels. ganmcxadeblebi Ciodnen me-3 muxlis darRvevis Taobaze. isini amtkicebdnen, rom moldoveTis xelisufleba pasuxismgebeli iyo aRniSnul darRvevaze, radgan mas adekvaturi zomebi darRvevis aRsakveTad ar miuRia. ganmcxadeblebis azriT, pasuxismgebloba unda dakisreboda ruseTis federaciasac, radgan dnestrispireTis teritoria ruseTis de faqto kontrolis qveS imyofeboda. separatistTa mxardaWeris mizniT, ruseTs iq ganlagebuli hyavda samxedro Zalebi da samxedro teqnika. sasamarTlom moldoveTTan mimarTebaSi daadgina, rom mTavroba, romelic moldoveTis respublikis erTaderTi kanonieri mTavroba iyo saerTaSoriso samarTlis mixedviT, ver axorcielebda kontrols misi teritoriis am nawilSi, romelic “dnestrispireTis moldovuri respublikis” efeqturi kontrolis qveS imyofeboda. Tumca, dnestrispireTis regionSi efeqturi saxelisuflebo kontrolis ararsebobis miuxedavad, moldoveTs, konvenciis pirveli muxlis ZaliT, mainc gaaCnda pozitiuri valdebuleba mieRo mis xelT arsebuli da saerTaSoriso samarTalTan SesabamisobaSi myofi zomebi ganmcxadeblebisTvis konvenciiT garantirebuli uflebebis uzrunvelsayofad. aqedan gamomdinare, ganmcxadeblebi xvdebodnen moldoveTis respublikis iurisdiqciis pirveli muxlis gagebiT. Tumca, moldoveTis respublikis pasuxismgebloba gasaCivrebul qmedebebTan mimarTebaSi konvenciiT nakisri misi pozitiuri valdebulebebis fonze unda Sefasebuliyo. pozitiur valdebulebebSi moiazreba: dnestrispireTis teritoriaze kontrolis aRsadgenad zomebis miReba, rogorc iurisdiqciis ganxorcielebis gamoxatuleba, ise ganmcxadebelTa uflebebis uzrunvelyofad RonisZiebebis gatareba, maT Soris maTi gaTavisuflebis mizniT. sasamarTlom daaskvna, rom SesaZlebeli iyo moldoveTis pasuxismgeblobis sakiTxis dayeneba, Tu dadgindeboda, rom man ar ganaxorciela masze dakisrebuli pozitiuri valdebulebebi gasaCivrebul qmedebebTan mimarTebaSi. rac Seexeba ruseTs, sasamarTlom daadgina, rom ruseTis xelisuflebam, rogorc samxedro, ise politikuri TvalsazrisiT, xeli Seuwyo separatistuli reJimis Camoyalibebas dnestrispireTis regionSi, romelic moldovas respublikis teritoriaa. sasamarTlos azriT, rusi jariskacebis mier ganmcxadeblebis mimarT Cadenili yvela qmedeba, maT Soris maTi separatistul reJims daqvemdebareba, maSin rodesac ruseTis xelisufleba am ukanono reJimTan TanamSromlobda; Sesabamisad, separatistuli reJimis qmedebebis Sedegebze pasuxismgebloba ruseTs daekisreboda. “dnestrispireTis moldovuri respublika” rCeboda ruseTis efeqturi kontrolis an, sul cota, mniSvnelovani zegavlenis qveS. Sesabamisad, ganmcxadeblebi xvdebodnen ruseTis “iurisdiqciis” qveS da gasaCivrebul qmedebebze pasuxs ruseTic agebda. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 4.1.3. sxva qveyanaSi cudi mopyrobis msxverplad gaxdomis riski (“gauZevlobis principi”) meore situacias adgili aqvs eqstradiciis da deportaciis saqmeebze, rodesac piri unda gadaeces saxelmwifos, romelSic gonivruli varaudis safuZvelze, piri me-3 muxlis darRvevis msxverpli gaxdeba. sasamarTlom ganacxada, rom me-3 muxli konvenciis pirvel muxlTan3 erTobliobaSi, gulisxmobs, rom gamoqceuli piris eqstradicia sxva saxelmwifoSi, sadac mas dauqvemdebareben an SeiZleba dauqvemdebaron wamebas an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas, TavisTavad gamoiwvevs xelSemkvreli saxelmwifos pasuxismgeblobas me-3 muxlis safuZvelze. konvencia pirdapir ar uTiTebs TavSesafris miRebis an iZulebiT dabrunebisgan dacvis uflebaze. Tumca, konvenciis pirveli muxlis ZaliT, saxelmwifoebi valdebulni arian Tavi Seikavon maTi iurisdiqciis qveS myofi pirebis iseT mdomareobaSi Cayenebisgan sxva saxelmwifos xelSi, sadac maT emuqrebaT me-3 muxliT akrZaluli mopyroba. amasTan dakavSirebiT, sasamarTlom mkafiod ganmarta, rom me-3 muxli exeba pirebs, romelTac emuqrebaT eqstradicia (mag., sioringis saqme, romelic qvemoTaa ganxiluli) an deportacia4 an sxvagvari gadayvana qveyanaSi, sadac maT mimarT “wamebis an arasaTanado mopyrobis realuri safrTxe iarsebebs”. amdenad, saxelmwifoSi Sesvlaze uari an saxelmwifodan gaZeveba an eqstradicia5 SeiZleba gauTanabrdes me-3 muxlis darRvevas. rogorc ukve aRiniSna (ix. aRmosavleT afrikeli azielebis saqme), rasobrivi niSniT saxelmwifoSi Sesvlaze uari SeiZleba me-3 muxlis darRvevas gautoldes. saqmeze “sioringi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1989w.) did britaneTs surda ganmcxadeblis eqstradireba aSS-Si, sadac mas gaasamarTlebdnen mkvlelobis braldebiT, rac sasjelis saxiT sikvdiliT dasjas iTvaliswinebda. ganmcxadebeli acxadebda, rom misi eqstradiciisa da damnaSaved cnobis SemTxvevaSi, mas miusjidnen sikvdils da igi Tavis Tavze ganicdida “sikvdilis rigis fenomenis” Sedegebs. es fenomeni gulixsmobda sxva sikvdilmisjilebTan erTad moTavsebas, mravali apelaciis SedegebTan dakavSirebiT wlebis ganmavlobaSi gaurkvevlobaSi yofnasa da sasjelis aRsrulebis molodinSi Zlier fsiqikuri stresis gancdas. ganmcxadeblis TqmiT, sikvdilis rigSi yofna uTanabrdeboda araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas. sasamarTlom ganacxada, rom mopasuxe saxelmwifom ar unda gadasces piri sxva qveyanas, rodesac arsebobs “mniSvnelovani safuZveli” varaudisTvis, rom mimReb saxelmwifoSi am pirs wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis realuri safrTxe emuqreba, miuxedavad im danaSaulis simZimisa, romlisTvisac es piri iZebneba. 3 pirveli muxlis Tanaxmad, “maRali xelSemkvreli saxelmwifoebi maT iurisdiqciaSi myof yvela pirs uzrunvelyofen pirvel nawilSi gansazRvruli uflebebiTa da TavisuflebebiT”. 4 kruz varasi da sxvebi SvedeTis winaaRmdeg (ganacxadi # 15576/89, 1991 wlis 20 marti) 5 am nawilis miznebisTvis, sityva “gayvana” moicavs eqstradicias da deportacias. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 4.1.3.1. cudi mopyrobis albaTobis gansazRvra piris gadacemisas ,e-3 muxlis darRvevis sakiTxis ganxilvisas, sasamarTlo mxedvelobaSi iRebs informacias, romelic eqstradiciis an gaZevebis winadadebis miRebisas gadamcemi saxelmwifosTvis cnobili iyo an unda yofiliyo. garda amisa, sasamarTlo yurad iRebs agreTve informacias, romelic saxelmwifosTvis gaZevebis Semdeg gaxda cnobili. amasTan, safrTxe unda iyos realuri da ara varaudis doneze.6 saqmeze “saidi niderlandebis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli iyo eriTreis moqalaqe, romelmac politikuri TavSesafari iTxova niderlandebSi. ganmcxadebeli amtkicebda, rom igi ibrZoda eriTreis SeiaraRebuli Zalebis SemadgenlobaSi eTiopiis winaaRmdeg, magram TviTneburad datova samxedro samsaxuri da ar SeeZlo eriTreaSi dabruneba SeiaraRebuli Zalebis mimarT gamoTqmuli kritikis gamo. Ddabrunebis SemTxvevaSi mas “emuqreboda sikvdilis an/da wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis realuri safrTxe”. saxelmwifom eWvqveS daayena misi monaTxrobis namdviloba, ris gamoc sasamarTlos unda Seefasebina ganmcxadeblis argumentebis zogadi sarwmunooba. sasamarTlom dadasturebulad CaTvala, rom ganmcxadebelma namdvilad TviTneburad datova SeiaraRebuli Zalebi da aRniSna, rom marTalia omi damTavrda 2000 wlis ivnisSi, magram arsebuli informaciis mixedviT, eriTreis xelisuflebam swrafad ar moaxdina SeiaraRebuli Zalebis demobilizacia da armia srul mzadyofnaSi SeinarCuna. am garemoebebis analizis safuZvelze, saeWvo xdeboda, rogor SeZlebda ganmcxadebeli SeiaraRebuli Zalebis datovebas Tu ara dezertirobiT. Tundac, misi gaqceva raimeze mianiSnebdes, sasamarTlom eWvi ar Seitana ganmcxadeblis Cvenebis sisworeSi misi dezertirobis Taobaze. rac Seexeba, ukan dabrunebis SemTxvevaSi gaxdeboda Tu ara is arasaTanado mopyrobis msxverpli, sasamarTlo daeyrdno qveyanaSi arsebuli mdgomareobis amsaxvel sxvadasxva angariSebs, romelTa mixedviTac, eriTreaSi dezertirebs arahumanur mopyrobas uqvemdebareben. ganmcxadebeli amtkicebda, rom igi erTxel ukve daakaves eriTreis samxedro xelisuflebam batalionSi Sexvedraze sakuTari mosazrebis gamoTqmis gamo. sasamarTlom dadasturebulad arsebuli garemoebebis erTobliobaSi gaanalizebiT miiCnia, rom arsebobda safuZvliani varaudi imisa, rom im dros gaZevebis SemTxvevaSi, ganmcxadebels daemuqreboda me-3 muxliT akrZaluli mopyroba an dasja. saqmeze “baderi da sxvebi SvedeTis winaaRmdeg ” (2005w.), pirveli ganmcxadebeli iTxovda politikur TavSesafars da acxadebda, rom mas emuqreboda sikvdiliT dasja, radgan siriis saolqo sasamarTlom igi dauswreblad cno damnaSaved mkvlelobaSi da miusaja sikvdiliT dasja. TavSesafris micemaze uaris Tqmisas, man saCivriT mimarTa sasamarTlos da ganacxada, rom misi deportacia ewinaaRmdegeboda me-3 muxls. sasamarTlom miiCnia, rom sasamarTlo procesi siriaSi ar iyo samarTliani; xolo, 6 ix. zemoaRniSnuli kruz varasis saqme interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 ganmcxadeblis siriaSi dabrunebis SemTxvevaSi, mis bedTan dakavSirebiT igi mudmiv stressa da SiSSi iqneboda, radgan aRniSnul qveyanaSi Sefardebuli sasjelis aRsrulebis realuri safrTxe arsebobda. Sesabamisad, sasamarTlom CaTvala, rom gonivruli varaudis safuZvelze, batoni baderis winaaRmdeg sikvdiliT dasjasa da sastik mopyrobis gamoiyenebdnen me-2 da me3 muxlebis moTxovnaTa darRveviT. Tumca, saqmeebis umravlesobas7, romlebic Seexeba deportaciis SemTxvevaSi wamebis gamoyenebis safrTxes, sasamarTlo dauSveblad acxadebs an ar darRvevas saerTod ar afiqsirebs. sasamarTlo Zalze maRal standarts iyenebs da acxadebs, rom qveyanaSi mosalodneli sastiki mopyrobis mxolod varaudi sakmarisi ar aris; saqmis garemoebebiT aSkarad unda mtkicdebodes, rom ganmcxadebeli arasaTanado mopyrobis safrTxis winaSe uSualod dadgeba. saqmeze “vilvaraja gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1991w.) ganmcxadeblebi iyvnen Sri-lankeli tamilebi, romelTac uari uTxres did britaneTSi politikur TavSesafarze. Sri-lankaSi dabrunebis Taobaze informirebis sapasuxod, ganmcxadeblebma ganacxades, rom dabrunebis SemTxvevaSi, uSiSroebis samsaxurebi maT sastikad moepyrobodnen. im dros, saxelisuflebo Zalebsa da tamilTa ganmaTavisuflebel moZraobas Soris brZola iyo gaCaRebuli. isini mainc gadasces Sri-lankas, xolo sami maTgani marTlac dauqvemdebares arasaTanado mopyrobas. sasamarTlom aRniSna, rom maTi gadacemis droisTvis Sri-lankaSi usafrTxoebis mdgomareoba mniSvnelovnad gaumjobesebuli iyo. garda amisa, gaeros ltolvilTa umaRlesi komisari zedamxedvelobda nebayoflobiTi repatriaciis programas, romlis farglebSic, bevri tamili qveyanaSi usafrTxod dabrunda. sasamarTlom ganacxada, rom marTalia, mdgomareoba mniSvnelovnad iyo gaumjobesebuli, magram is jer kidev sakmarisad stabiluri ar iyo, ris gamoc arsebobda ganmcxadebelTa dakavebisa da maTdami cudi mopyrobis SesaZlebloba. Tumca, cudi mopyrobis mxolod varaudi TavisTavad ar iyo sakmarisi me-3 muxlis darRvevis dasafiqsireblad. gaZevebis saqmeebze (ix. qvemoT) sasamarTlo mtkicebis maRal xarisxs iyenebs da iTxovs, rom diskriminacia iyos ara zogadi xasiaTis, aramed uSualod piris winaaRmdeg mimarTuli. saqmeze “faSkami gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2004w.) sasamarTlom ganacxadi dauSveblad miiCnia miuxedavad imisa, rom ganmcxadebeli amtkicebda, rom iranSi dabrunebis SemTxvevaSi igi sikvdilis an arasaTanado mopyrobis realuri safrTxis winaSe dadgeboda misi homoseqsualuri orientaciis gamo. magram 7 ix. salkiCi SvedeTis winaaRmdeg (ganacxadi # 7702/04, 2004 wlis 29 ivnisi); tomiCi didi britaneTis winaaRmdeg (ganacxadi # 17837/03, 2003 wlis 14 oqtomberi); nasimi SvedeTis winaaRmdeg (ganacxadi # 38865/02, 2004 wlis 16 marti); hukiCi SvedeTis winaaRmdeg (ganacxadi # 13163/87, 13164/87, 13165/88 da sxvebi, 1991 wlis 30 oqtomberi); faSkami didi britaneTis winaaRmdeg (ganacxadi # 17341/03, 2004 wlis 22 ivnisi). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 sasamarTlom ganacxada, rom marTalia iranSi zogad arsebuli situacia xels ar uwyobda adamianis uflebaTa dacvas da am TvalsazrisiT homoseqsualebi SeiZleba daucvelni yofiliyvnen, ganmcxadebelma ver daadastura me-2 da me-3 muxlebiT akrZaluli qmedebis mis mimarT gamoyenebis realuri SesaZlebloba. saqmeebze “venkadaialasarma niderlandebis winaaRmdeg” (2004w.) da “tampibilai niderlandebis winaaRmdeg” (2004w.) ganmcxadeblebi iyvnen tamilebi, romelTac emuqrebodaT deportacia niderlandebidan SrilankaSi. sasamarTlom daadgina, rom deportacia me-3 muxls ar daarRvevda, radgan ganmcxadeblebi dasabuTebuli, realuri da uSualo safrTxis winaSe ar iyvnen maTi warmoSobis qveyanaSi. sasamarTlom, marTalia aRiara, rom mdgomareoba Sri-lankaSi jer kidev ar iyo stabiluri, magram miuTiTa konfliqtis monawile mxareebis samSvidobo procesisadmi loialur ganwyobaze da im “mimdinare realur procesze, ris Sedegadac manamde arsebuli myife situacia mniSvnelovnad ganimuxta”. saqmeze “muslimi TurqeTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadebeli iyo Turqmenuli warmoSobis erayis moqalaqe. igi acxadebda, rom, sadam huseinis mmarTvelobis damxobis Semdeg, TurqeTidan misi eraySi deportaciis SemTxvevaSi mas sikvdilis safrTxec ki emuqreboda. aseTi SfoTva gamowveuli iyo imiT, rom kanonieri sistema an mTavroba zogadad qveyanaSi, gansakuTrebiT ki ganmcxadeblis dabadebis adgilas ar arsebobda, xolo imxanad mimdinareobda tomobrivi dapirispireba arabebs, qurTebsa da Turqmenebs Soris. eraySi arsebuli mdgomareobis Sesaxeb arasamTavrobo da saerTaSoriso organizaciebis dokumentebisa da angariSebis safuZvelze, sasamarTlom daadgina, rom qveynis CrdiloeT nawilSi, sadac ganmcxadebels agzavnidnen, mudmivi usafrTxoebis problemebi arsebobda. Tumca, ganmcxadeblis warsulisa da zogadad eraySi arsebuli situaciis Taobaze sasamarTlosTvis wardgenili mtkicebulebebiT ar dasturdeboda, rom ganmcxadebeli Turqmeni umciresobis sxva warmoamdgenlebze an CrdiloeT erayis Tundac sxva macxovreblebze uares situaciaSi aRmoCndeboda, Tanac qveynis am nawilze Zaladobam SedarebiT naklebi kvali datova qveynis sxva nawilebTan SedarebiT. qveyanaSi droebiTi arastabilurobis safuZvliT arasaTanado mopyrobis Sesaxeb mxolod varaudis arseboba me-3 muxlis darRvevas TavisTavad ar uTanabrdeboda. meore mxriv, ganmcxadebels mkacrad ar moeTxoveba imis mtkiceba, rom dabrunebis SemTxvevaSi, misdami aradamianuri an sxva ufro sastiki mopyroba gardauvali iqneba. saqmeze “n. fineTis winaaRmdeg” (2005w.) fineTSi Casulma ganmcxadebelma politikuri TavSesafari dauyovnebliv iTxova. igi acxadebda, rom man kongos demokratiuli respublika datova 1997 wlis maisSi, rodesac lorendezire kabilas amboxebulma Zalebma xelSi Caigdes Zalaufleba da daamxes prezident mobutus mTavroba. ganmcxadeblis TqmiT, kongos demokratiul respublikaSi mis sicocxles safrTxe emuqreboda, radgan igi ekuTvnoda interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 prezidentTan daaxloebul wres; kerZod, man Camoayaliba specialuri daniSnulebis Zalebi (Division Spéciale Présidentielle), romlebic prezidentis rezidenciaSi iyvnen ganlagebulni. ganmcxadebels uari eTqva TavSesafris micemaze, radgan adgilobrivma xelisuflebam misi gancxadebebi sarwmunod ar miiCnia. amis Semdeg, man ganacxadiT mimarTa sasamarTlos, romelSic aRniSnavda, rom misi gaZevebis gadawyvetilebis aRsruleba gamoiwvevda me-3 muxlis darRvevas. sasamarTlom moaxdina faqtebis Sefaseba, maT Soris, ganmcxadeblisgan da sxva pirebisgan zepiri da uSualo Cvenebebi miiRo da daaskvna, rom ganmcxadeblis gancxadebebi iyo sarwmuno da Tanxvedri. sasamarTlom ganacxada, rom gadamwyveti mniSvneloba unda miniWeboda im faqtors, rom ganmcxadebeli prezident mobutus specialuri daniSnulebis ZalebSi asrulebda agentis da informatoris funqcias da angariSvaldebuli iyo uSualod yofili prezidentis Zalze maRali Cinosnebis winaSe. amitom, sasamarTlom mocemuli saqmis garemoebebi ganasxvava vilvarajas saqmis garemoebebisgan, romelzec ar dadasturda, rom ganmcxadeblebis gansakuTrebiT uaryofiT mdgomareobaSi yofna maTi sazogadoebis sxva wevrebisgan gansxvavebiT. arasaTanado mopyrobis safrTxis wyaro, romlis winaSec ganmcxadebeli aRmoCndeboda kongoSi dabrunebis SemTxvevaSi, xelisufleba SeiZleba arc yofiliyo; Tumca, safrTxe savaraudod disidentebis naTesavebisgan wamovidoda, romelTac prezident mobutus samsaxurSi yofnisas ganxorcielebuli saqmianobisTvis SeiZleba ganmcxadebelze Suri eZiaT. am konkretuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, arsebobda safuZveli varaudisTvis, rom ganmcxadeblis mdgomareoba ufro mZime iqneboda prezident mobutus yofili mxardamWerebis umravlesobis mdgomareobasTan SedarebiT da albaToba imisa, rom xelisufleba ver SeZlebda an ar eqneboda survili daecva igi aRniSnuli safrTxisgan. sasamarTlom aseve gaiTvaliswina, rom fineTSi ganmcxadeblis mier TavSesafris moTxovnis gaxmaurebas misTvis uaryofiTi Sedegebi SesaZloa mohyoloda. aqedan gamomdinare, sasamarTlom daaskvna, rom gaZevebis gadawyvetilebis aRsrulebiT dairRveoda me-3 muxli vidre arasaTanado mopyrobis safrTxe iarsebebda. 4.1.3.2. gaZevebis arsebobs absoluturi akrZalva, rodesac cudi mopyrobis albaToba me-3 muxliT daculi uflebis absoluturi xasiaTidan gamomdinare, gamgzavn saxelmwifos, misi iurisdiqciidan piris gayvanis sakiTxis gadawyvetisas, ufleba ar aqvs ugulebelyos mimReb saxelwifoSi arsebuli arasaTanado mopyrobis safrTxe am piris usafrTxoebis dacvis TvalsazrisiT (ix. Cahalis saqme, paragrafi 80, romelic ganxilulia qvemoT). aseTi safrTxis arsebobis SemTxvevaSi saxelmwifos erTmeva aseTi piris misi iurisdiqciidan gayvanis ufleba. saqmeze “axmedi avstriis winaaRmdeg” (1996w.) ganmcxadebeli iyo somalis moqalaqe, romelsac 1992 wels avstriaSi mianiWes ltolvilis statusi. 1994 wels mas ltolvilis statusi gauuqmda, radgan ganmcxadebels Sidsasaxelmwifoebrivi sasamarTlos gadawyvetilebiT miesaja or wel interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 naxevriT Tavisuflebis aRkveTa yaCaRobis mcdelobisTvis. evropis sasamarTlom gadamwyveti mniSvneloba am piris mier Cadenil qmedebas ar mianiWa miuxedavad misi arasasurvelobisa Tu saSiSi xasiaTisa. me-3 muxliT garantirebuli dacva ufro farToa ltolvilTa statusis Sesaxeb gaerTianebuli erebis konvenciis 33-e muxliT gaTvaliswinebulisgan gansxvavebiT. sasamarTlom gansakuTrebuli yuradReba gaamaxvila im garemoebaze, rom ganmcxadebels ltolvilis statusi Jenevis konvenciis mixedviT hqonda miniWebuli; kerZod, misi gancxadebebiT udaod dasturdeboda, rom ganmcxadeblis, rogorc opoziciuri jgufis wevris saqmianoba da somaliSi arsebuli zogadi situacia realur varauds qmnida imisa, rom dabrunebis SemTxvevaSi igi politikuri devnis msxverpli gaxdeboda. marTalia, ganmcxadebelma ltolvilis statusi dakarga ori wlis Semdeg, rasac safuZvlad mis mier danaSaulis Cadena daedo. ganmcxadeblis gaZevebis Sedegebis gaTvaliswineba ar momxdara. me-3 muxlis absoluturi xasiaTis gaTvaliswinebiT, sasamarTlomac igive mosazreba gaiziara, romelic ar Secvlila arc ganmcxadeblis sisxlissamarTlebrivi msjavrdebiT da arc im dros somaliSi xelisuflebis ararsebobis faqtoriT. Aamdenad, ganmcxadeblis somaliSi gaZevebiT me-3 muxli dairRveoda, radgan mas emuqreboda wameba an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyroba emuqreboda. 4.1.3.3 terorizmisa da eqstradiciis/gaZevebis winaaRmdeg brZola dacvis absoluturi xasiaTi kamaTis sagnad iqca terorizmis saqmeebze, romlebSic mopasuxe saxelmwifoebi amtkicebdnen, rom teroristuli Semotevebisgan mosaxleobis dacvis mizniT, maT unda mieniWoT terorizmSi eWvmitanili pirebis deportirebis ufleba Tundac safrTxis Semcvel qveynebSi. es saxelmwifoebi acxadebdnen, rom unda dabalansdes erTi mxriv sazogadoebis da meore mxriv eWvmitanili teroristebis interesebi dabrunebisas cudi mopyrobis safrTxis arsebobis pirobebSi.8 aseTi logika ewinaaRmdegeba wamebis akrZalvis absolutur xasiaTs, Tundac gaZevebis saqmeebze, rogorc es dadasturebulia sasamarTlos precedentuli samarTliT, dawyebuli Cahalis saqmidan. saqmeze Cahali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1996w.) indoeli warmoSobis londonSi mcxovrebi ganmcxadebeli wamyvani figura iyo sikhis separatistul moZraobaSi. mis winaaRmdeg ramdenjerme mimdinareobda gamoZieba teroristul saqmianobaSi monawileobis braldebiT. mas waeyena brali sazogadoebrivi wesrigis darRvevebSi londonis sikhis taZarTan momxdari areulobebis gamo, magram gaamarTles. SemdgomSi mas acnobes, rom moxdeboda misi deportacia, vinaidan sazogadoebisTvis saSiSi iyo da safrTxes uqmnida erovnuli uSiSroebis interesebs. batonma Cahalma ganacxada, rom indoeTSi misi gayvanis SemTxvevaSi mas awamebdnen. sasamarTlos warudgines mtkicebuleba, romlis mixedviTac, im periodSi punjabis policiis TanamSromlebi xSirad arRvevdnen adamianis uflebebs da maT Soris sikhis mebrZolebTan mimarTebaSi. arsebobda sxva mtkicebulebis 8 ix. ramzi niderlandebis winaaRmdeg da 2005 wlis 20 oqtombris sasamarTlos pres-relizi. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 Tanaxmad, saqmeze gadawyvetilebis gamotanis droisTvis mdgomareoba mniSvnelovnad gaumjobesda. magram sasamarTlom aRniSna, rom indoeTis policiaSi kvlav arsebobda problemebi da batoni Cahali da misi politikuri simpatiebi indoeTSi kargad iyo cnobili. sasamarTlom miiCnia, rom Tavad ganmcxadeblis pirovneba ufro meti zianis momtani faqtori iyo. mopasuxe mTavroba amtkicebda, rom saxelmwifos erovnuli uSiSroebisTvis saSiSi piris mier safrTxis Seqmna me-3 muxlis darRvevaze gadawyvetilebis miRebisas mniSvnelovani yuradsaRebi garemoebaa. aseTi midgoma gulisxmobs arasaTanado mopyrobis riskis sxvadasxva xarisxi arsebobas. safrTxe rac ufro realuria, miT naklebi mniSvneloba unda mieniWos erovnul uSiSroebas. arasaTanado mopyrobis realuri albaTobis arsebobisas, erovnuli uSiSroebis winaaRmdeg safrTxem balansi unda gaavlos individis uflebebsa da sazogadoebis saerTo interesebs Soris. sasamarTlom ar gaiziara aRniSnuli aseTi midgoma miuTiTa ra me-3 muxliT gaTvaliswinebuli akrZalvis absolutur xasiaTze. amdenad, mimReb saxelmwifoSi piris mimarT araadamianuri mopyrobis sakmarisi varaudis arsebobisas, Tu saxelmwifo mainc gaaZevebs mas, maSin mas daekisreba pasuxismgebloba imis gamo, rom ar daicva piri aRniSnuli mopyrobisgan. sasamarTlom daaskvna, rom batoni Cahalis indoeTSi dabrunebis SemTxvevaSi, igi aRmoCndeboda me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis realuri safrTxis qveS. 4.1.3.4. proceduruli kanonmdeblobaSi moTxovnebi TavSesafris maZiebelTa maregulirebel TavSesafris moTxovnisTvis mkacri xandazmulobis vadis dawesebam SeiZleba me-3 muxlis darRveva gamoiwvios, Tu misi gamoyeneba xdeba meqanikurad. marTlac, nebismieri administraciuli procedura, romelic me-3 muxliT garantirebuli dacvis SezRudvas emsaxureba, arRvevs aRniSnul muxls. marTalia, Sidasaxelmwifoebriv doneze eqstradiciis an gaZevebis dasaSvebobis Sesaxeb gadawyvetilebis mimRebi bolo instancia sasamarTloa, magram aseT saqmeebze samarTalwarmoebis procesi me-6 muxlis moqmedebis sferoSi ar xvdeba (ix. maauia safrangeTis winaaRmdeg, 2000w.). amitom eqstradiciisa da gaZevebis saqmeebze samarTalwarmoebis procesis efeqturobisa da obieqturobis xarisxi me-3 da me-13 muxlebis safuZvelze ganixileba (ix. qvemoT procesualuri valebulebebis Sesaxeb). saqmeze “jabari TurqeTis winaaRmdeg” (2000w.) ganmcxadebeli gaiqca iranidan mas Semdeg, rac xelisuflebam aRmoaCina, rom man qorwinebaSi myof mamakacTan meuRles uRalata. qalis mxridan meuRlis Ralati iranSi danaSaulad iTvleboda, romlisTvisac ganmcxadebels qvebiT Caqolva emuqreboda. igi ukanonod gadavida TurqeTSi 1997 wlis noemberSi, xolo 1998 wlis TebervalSi ecada kanadaSi gaqcevas safrangeTis gavliT, yalbi pasportis gamoyenebiT. safrangeTis xelisuflebam igi TurqeTSi daabruna. TurqeTSi Casvlisas ganmcxadebelma moiTxova politikuri TavSesafari. mas acnobes, rom TurqeTis kanoni TavSesafris mosaTxovad xuTdRian vadas awesebda. saqmeSi Caeria gaerTianebuli erebis ltolvilTa umaRlesi komisariati da ganmcxadebels mianiWa ltolvilis statusi iranSi mis mimarT devnis ganxorcielebis safuZvliT. TurqeTis xelisuflebam masze interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 binadrobis nebarTva gasca, komisiis mier mis ganacxadze saboloo gadawyvetilebis gamotanamde. mopasuxe mTavrobam ganacxada, rom ganmcxadeblis mier xuTdRiani vadis gaSvebis gamo, mas ufleba hqonda gaegzavna igi ukan iranSi. sasamarTlom ganmartebiT, Tu piri acxadebs, rom mesame qveyanaSi deportaciis SemTxvevaSi mas emuqreba me-3 muxliT akrZaluli mopyroba, misi gancxadebis guldasmiT Seswavla unda moxdes. sasamarTlom aRniSna, rom mopasuxe mTavrobam gulmodgineT ar Seiswavla TavSesafris miRebis Taobaze gancxadeba da misi safuZvlianoba. ganmcxadeblis mxridan xuTdRiani vadis daucvelobis Sedegad, aRar gadamowmda is faqtobrivi garemoebebi, romlebic miuTiTebdnen iranSi dabrunebis Sedegebze. sasamarTlos gancxadebiT, politikuri TavSesafris moTxovnis warsadgenad dawesebuli mokle vadis avtomaturi da meqanikuri gamoyeneba pirdapir winaaRmdegobaSi modis me-3 muxlSi asaxul fundamentur RirebulebasTan. gaeros ltolvilTa umaRlesi komisariatis daskvnebis safuZvelze, sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadebels iranSi dabrunebis SemTxvevaSi emuqreboda me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis realuri safrTxe. Sesabamisad, deportaciis gadawyvetileba ewinaaRmdegeboda me-3 muxls. saqmeze “Cahali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1996w.) sasamarTlom ar gaiziara mTavrobis mosazreba, rom SeiZleba gamoiyos dabrunebis SemTxvevaSi arsebuli realuri saSiSroebis Sefasebis efeqturobis sxvadasxva xarisxi. sasamarTlom ganacxada, rom formulireba samarTlebrivi dacvis saSualeba iyos “imdenad efeqturi, ramdenadac es SesaZlebelia” gamousadegaria, rodesac piri amtkicebs, rom deportaciis SemTxvevaSi mas araadamianuri mopyrobis realuri safrTxe emuqreba; aseT pirobebSi, naklebi mniSvneloba eniWeba saxelmwifos uSiSroebis sakiTxebs. sasamarTlom aseT saqeebTan mimarTebaSi damatebiT ganmarta: arasaTanado mopyrobis realobad qcevis Sedegad gamowveuli zianis gamousworebeli xasiaTisa da me-3 muxlis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, me-13 muxliT dadgenili “dacvis efeqturi saSualebis” cneba moiTxovs, rom rodesac piris gancxadebiT, is SeiZleba realurad me-3 muxlis darRvevis msxverpli gaxdes, aucilebelia misi gancxadebis damoukideblad ganxilva. aseTi gamoZieba unda Catardes miuxedavad gamZevebeli saxelmwifos erovnuli uSiSroebas SesaZlo damuqrebuli safrTxisa da ganmcxadeblis mier Cadenili danaSaulisa. 4.1.3.5. kerZo pirebis mxridan cudi mopyrobis Cadenis riski saxelmwifos pasuxismgebloba ekisreba ara mxolod maSin, rodesac pirs saxelmwifos warmomadgenlebisgan emuqreba me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis realuri safrTxe, aramed maSinac, rodesac aseTi mopyrobis realuri saSiSroeba kerZo pirebidan gamomdinareobs; magaliTad, Tu naTelia, rom mimRebi saxelmwifo piris saTanado dacvas ver uzrunvelyofs. saqmeze “h.l.r. safrangeTis winaaRmdeg” (1997w.) ganmcxadebeli, kolumbiis moqalaqe, safrangeTSi narkotikebiT vaWrobis braldebiT gaasamarTles, ris Semdegac mas acnobes deportaciis Sesaxeb. gasamarTlebamde, misi informaciis safuZvelze, policiam sxva kolumbieli narkomovaWre daakava da gaasamarTla. ganmcxadebeli acxadebda, rom kolumbiaSi dabrunebis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 SemTxvevaSi masze Surs iZiebdnen narkomovaWreebi, rac me-3 muxliT akrZalul mopyrobas uTanabrdeboda. sasamarTlom daadgina, rom me-3 muxlis absoluturi xasiaTis gaTvaliswinebiT, gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom me-3 muxli maSinac dairRveva, rodesac safrTxe momdinareobs iseTi pirebisgan, romlebic ar imyofebian saxelmwifo samsaxurSi; am SemTxvevaSi jer unda damtkicdes, rom saSiSroeba realurad arsebobs da mimRebi saxelmwifo ver moaxdens safrTxis Tavidan acilebas saTanado dacvis uzrunvelyofiTac. saqmeze “n. fineTis winaaRmdeg” (2005w.) sasamarTlom aRniSna, rom sastiki mopyrobis saSiSroeba, romelic ganmcxadebels kongos demokratiul respublikaSi dabrunebis SemTxvevaSi emuqreboda, ara mxolod xelisuflebidan, aramed disidentebis naTesavebisganac SeiZleba momdinareobdes, romlebic Seecdebian Suri iZion ganmcxadebelze prezident mobutus samsaxurSi warsul saqmianobasTan dakavSirebiT. sasamarTlom miuTiTa mis gadawyvetilebebze, romlebSic mas me-3 muxli gamoyenebis SesaZlebloba ar gamouricxavs, Tu safrTxe momdinareobs im pirebisgan an pirTa jgufebisgan, romlebic ar imyofebian saxelmwifo samsaxurSi. sasamarTlom aRniSna, rom unda dadasturdes realuri saSiSroebis arseboba da mimRebi saxelmwifos mier saTanado dacvis uzrunvelyofis gziT safrTxis aRkveTis SeuZlebloba. 4.1.3.6. gaZevebis Semdeg samedicino mkurnalobis ararseboba gamgzavn saxelmwifos pasuxismgebloba SeiZleba daekisros maSinac, rodesac arsebobs realuri safrTxe, rom mimReb saxelmwifoSi araadekvaturi samedicino mkurnalobis Sedegad dazaralebuli me-3 muxliT dadgenili standartis sawinaaRmdego mopyrobas daeqvemdebareba. magram me-3 muxlis darRvevis dadgena SeuZlebelia yovelTvis, roca ganmcxadebeli mimReb saxelmwifoSi araadekvaturi samedicino daxmarebis aRmoCenaze miuTiTebs. me-3 muxlis darRveulad miCnevisTvis, mimReb saxelmwifoSi mkurnalobis xarisxi unda iyos iseTi, romelic ganmcxadeblis sicocxles safrTxes Seuqmnis an misi sicocxlis xangrZlivobas mniSvnelovnad Seamcirebs. saqmeze “d. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1997w.) ganmcxadebeli sent kitsis kunZulidan Cavida did britaneTSi, sadac mas aRmoaCnda didi raodenobiT kokaini. man Tavi damnaSaved cno narkotikebis ukanono gadatanaSi, ris gamoc sasjelis saxiT Tavisuflebis aRkveTa miesaja. sasjelis moxdis periodSi gairkva, rom igi inficirebuli iyo SidsiT. sasjelis moxdis Semdgom, didi britaneTis xelisuflebas surda ganmcxadeblis sent kitsSi gadagzavna. ganmcxadebelma ganacxada, rom sent kitsSi ukan dabrunebis SemTxvevaSi, is darCenil cxovrebas tkivilsa da tanjvaSi, izolaciaSi, sibinZuresa da siRatakeSi gaatarebda. igi acxadebda, rom mkurnalobis dayovneba mas sikvdils uqadda, xolo msgavs mkurnalobas is sent kitsSi ver miiRebda. sent kitsSi mas arc axlo naTesavebi an megobrebi hyavda, romlebic mosalodneli sikvdilis piras myofs mouvlidnen. ganmcxadebels ar gaaCnda sacxovrebeli da finansuri saxsrebi da arc raime socialur daxmarebas iRebda. sasamarTlom ganacxada, rom me-3 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 muxli absoluturad krZalavs wamebas an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas da am muxliT gansazRvruli dacvis garantiebi piris mier dasjadi qmedebis Cadenis drosac gamoiyeneba. saqmeze “bensaidi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg ” (2001w.) ganmcxadebeli, SizofreniiT daavadebuli alJireli, samedicino mkurnalobas did britaneTSi gadioda, rodesac mas mosalodneli deportaciis Sesaxeb acnobes. man ganacxada, rom alJirSi dabrunebis Semdeg, igi adekvatur mkurnalobas veRar miiRebda da kvlav daavaddeboda, riTac mis mimarT me-3 muxli dairRveoda. sasamarTlo dawvrilebiT Seiswavlis me-3 muxlis dafuZnebul ganmcxadeblis saCivars, Tundac am darRvevaze muxliT akrZaluli qmedebis Cadenis riski mimReb saxelmwifoSi momdinareobs im faqtorebidan, romlebic am saxelmwifo organoebis pirdapir an arapirdapir pasuxismgeblobas ar iwvevs an TavisTavad ar arRveven am muxliT dadgenil standartebs. sasamarTlom imsjela dairRveoda Tu ara me-3 muxliT dadgenili standartebi ganmcxadeblis mimReb saxelmwifoSi dabrunebis Sedegad misi mimdinare janmrTelobis mdgomareobis gaTvaliswinebiT. sasamarTlom daaskvna, rom me-3 muxli ar darRveula, vinaidan ganmcxadebels saTanado medikamentebsa da samedicino daxmarebaze xeli miuwvdeboda. sasamarTlom aRniSna, alJirSi did britaneTis pirobebTan Seusabamo samedicino momsaxurebis arseboba me-3 muxlis miznebisTvis nakleb mniSvnelovani iyo. Sesabamisad, sasamarTlos daskvniT, ganmcxadeblis alJirSi dabrunebiT me-3 muxlis standartebi ar dairRveoda. saqmeze “arcila henao niderlandebis winaaRmdeg” (2003w.) patimrobis moxdis periodSi ganmcxadebels daudginda mwvave imunodeficitis virusi. ganmcxadeblis mtkicebiT, adgilsamyofel qveyanaSi gadaudebeli samedicino momsaxurebis misaRebad cxovrebis nebarTva esaWiroeboda. saxelmwifo mdivanma ganmcxadeblis moTxovna ar daakmayofila miuxedavad samedicino sakonsultacio biuros mier gacemuli mravalricxovani daskvnebisa, rom mkurnalobis Sewyveta gamoiwvevda misi janmrTelobis gauaresebas da kolumbia ver uzrunvelyofda dauyovneblivi mkurnalobis Catarebas. uaris Tqmis mizezi is iyo, rom ganmcxadebeli mkurnalobas kolumbiaSic gaivlida, misi imJamindeli saSiSi janmrTelobis mdgomareoba sajaro wesrigze ufro maRla ar idga. sasamarTlom ganacxada, rom marTalia kolumbiis pirobebi samedicino TvalsazrisiT aradamakmayofilebeli iyo, magram ganmcxadeblis janmrTelobis mdgomareoba ar uaresdeboda da arc avadmyofobis bolo stadiaze imyofeboda, Tanac mkunalobas kolumbiaSic gaivlida. saqmis faqtobrivi garemoebebi miuTiTebdnen, rom ganmcxadeblis deportaciiT me-3 muxli ar dairRveoda saqmeebi “ndangoia SvedeTis winaaRmdeg” (2004w.) da “amegnigani niderlandebis winaaRmdeg” (2004w.) aseve Seexeboda SidsiT daavadebul ganmcxadeblebs. sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo is faqti, rom ganmcxadebelTa avadmyofoba ar progresirdeboda da isini TavianTi warmoSobis qveynebSi – tanzaniasa da togoSi – Sesabamis samedicino mkurnalobasa da ojaxis mzrunvelobas interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 miiRebdnen. sasamarTlom aseve SeniSna, rom marTalia warmoSobis qveynebSi arsebuli samedicino momsaxurebis pirobebi SvedeTisa da niderlandebis stardartebs ar utoldeboda, magram aRniSnuli me-2 da me-3 muxlebze msjelobisas naklebad iyo mxedvelobaSi misaRebi. sasamarTlom orive ganacxadi dauSveblad cno. saqmeze “dragani da sxvebi germaniis winaaRmdeg ” (2004w.) sasamarTlom dauSveblad miiCnia arasrulyofili fsiqiatriuli daxmarebis Taobaze ganacxadebi. Gpirveli ganmcxadebeli - dragani, warmoSobiT rumineli, daavadebuli iyo fizikuri da fsiqikuri avadmyofobiT, maT Soris “c” hepatitiTa da mwvave depresiiT. sasamarTlom ganacxada, miuxedavad imisa, rom pirveli ganmcxadeblis samedicino momsaxurebis pirobebi rumineTSi Camouvardeboda germaniisas, am safuZvliT me-3 muxli darRveulad ver CaiTvleboda. ganmcxadeblis janmrTeloba marTlac seriozulad iyo Seryeuli. amasTan, me-3 muxlis maRali standartebiT, vinaidan zianis miyenebaSi xelSemkvreli saxelmwifos uSualo pasuxismgebloba ar vlindeba, sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadeblebis rumineTSi – konvenciis xelSemkvrel saxelmwifoSi deportacia me-3 muxlTan SeusabamobaSi iqneboda; miTumetes, rom saqme ar gamoirCeoda gansakuTrebulobiT da ucxoelTa mesame qveynebSi deportaciisa da gaZevebis saqmeebze Camoyalibebuli sasamarTlos precedentuli praqtikac igives asaxavda. 4.1.3.7. dabrunebis Semdeg mZime pirobebis arasakmarisi niSnebi saqmeze “tomiCi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2003w.) ganmcxadebeli, eTnikuri serbi xorvatiidan, omis dasawyisSi, 1991 wels, xorvatiis mier damoukideblobis gamocxadebis Semdeg, serbebis mier Seqmnili gasamxedroebuli organizacia “morielebis” wevri iyo. igi acxadebda, rom omamde xorvatiis policiam igi cema misi eTnikuri warmoSobis gamo, xolo misi coli imave mizeziT 1992 wels mokles. 1997 wels dapatimrebis SiSiT igi gadavida serbeTSi da iq 2001 wlamde imyofeboda. 2002 wels ganmcxadebeli ukanonod Sevida did britaneTSi da moiTxova politikuri TavSesafari, razec uari eTqva. sasamarTlom ganacxada, rom marTalia zogierTi angariSi miuTiTebda xorvatiaSi eTnikuri serbebis winaaRmdeg Zaladobis calkeul gamovlinebebze, magram araferi iyo naTqvami yofili mebrZolebis mimarT raime gansakuTrebul arasaTanado mopyrobaze. omSi monawileebisTvis gamosces sayovelTao amnistia, xolo ganmcxadebelma ver daasabuTa, ramdenad arsebobda imis albaToba, rom xorvatiaSi misi dabrunebis SemTxvevaSi, is rogorc yofili mebrZoli, sastiki mopyrobis msxverpli gaxdeboda. ganmcxadebelma ver daasaxela diskriminaciis romeli konkretuli niSniT moepyrobodnen mas arasaTanadod. xolo, omiT dazaralebul regionSi arsebuli saerTo siduxWire TavisTavad ar gulisxmobda me-3 muxlis darRvevas. garda amisa, ganmcxadebels aZevebdnen konvenciis monawile wevr-saxelmwifoSi, romelmac konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebis dacvis valdebuleba ikisra. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 4.1.3.8. deportaciis SeCerebis gamoyeneba (wesi 39) sasamarTlos reglamentis 39-e muxlis safuZvelze, ganmcxadeblebs SeuZliaT sasamarTlos moTxovon deportaciis SeCereba, Tu warmoSobis qveyanaSi dabrunebis SemTxvevaSi, maRali albaTobiT maT sastikad moeqcevian an sikvdiliT dasjian. Ddeportaciis SeCerebis gancxadebaSi, ganmcxadebels SeuZlia miuTiTos ara mxolod politikuri TavSesafris moTxovnis winapirobebze, aramed imJamindel saSiSroebazec, romelic mas gancxadebis ganzilvis dasrulebamde deportaciis SemTxvevaSi emuqreba. sasamarTlos Sesabamisi seqciebis prezidentebi aseT gancxadebaTa did umravlesobas ar akmayofileben. Mmxolod imis mtkiceba, rom mimReb qveyanaSi zogadi mdgomareoba saxifaToa, sakmarisi ar aris; ganmcxadebelma unda daamtkicos, rom realuri safrTxe mas piradad emuqreba. aRniSnulis dasabuTeba imiTac SeiZleba, rom is erTxel ukve gaxda arasaTanado mopyrobis msxverpli an/da mas aqtiurad eZeben xelisuflebis organoebi, romlebic msgavsi statusis pirebs awameben. 39-e muxlis asamoqmedeblad, ganmcxadebelma, upirvelesad, unda daamtkicos, rom Sesabamis qveyanaSi dabrunebiT mas gamousworebeli ziani miadgeba. garda amisa, droebiTi RonisZiebis naklebad gamoiyeneba, Tu deportacia sxva xelSemkvrel saxelmwifoSi xdeba. 39-e muxlis safuZvelze gacemuli miTiTeba savaldebuloa mxolod Sesabamisi saxelmwifosTvis, romlis Seusruleblobas konvenciis 34-e muxliT dadgenili individualuri ganacxadis wardgenis uflebis darRvevas. 4.2. saqmeze “mamatkulovi da askarovi TurqeTis winaaRmdeg” (2005w.) ganmcxadeblebi eqstradiciis wesiT gadasces uzbekeTs miuxedavad sasamarTlos miTiTebisa, rom isini ar unda gadaecaT sasamarTlos mier saqmis garemoebaTa Sefasebamde. TurqeTis xelisuflebam ganmcxadeblebi mainc gadasca uzbekeTs, ris Semdegac maT Sesaxeb raime informacia aRar moipoveboda. marTalia, sasamarTlom me-3 muxlis darRveva ar daadgina, radgan gaurkveveli rCeboda Tu ra bedi ewia ganmcxadeblebs maTi eqstradiciis Semdgom; Tumca, sasamarTlos ganmartebiT, misi miTiTebis Seusrulebloba saCivris uflebis efeqturi ganxorcielebisTvis xelSeSlas uTanabrdeboda da amdenad warmoadgenda konvenciis 34-e muxlis darRvevas. pozitiuri valdebulebebi me-3 muxli saxelmwifos ramdenime pozitiur valdebulebas akisrebs, romlebic konvenciis pirveli muxlidan gamomdinareoben. pozitiuri valdebulebebia: saxelmwifoebis mxridan maTi iurisdiqciaSi myofi yvela piris konvenciiT garantirebuli uflebebis dacva, maT Soris, piris ufleba ar daeqvemdebaros wamebas an sxvagvar arasaTanado mopyrobas. amgvari pozitiuri valdebuleba saxelmwifos valdebuls xdis, wamebis Camdeni pirebis winaaRmdeg miiRos zomebi, gawvrTnas policielebi da samxedroebi uflebamosilebebis kanonierad gamoyenebis mizniT. saxelmwifos me-3 muxlis ZaliT gaaCnia zogadi valdebuleba, uzrunvelyos mis iurisdiqciaSi myofi yvela piris dacva me-3 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 muxliT gaTvaliswinebuli arasaTanado mopyrobisgan. rac gulisxmobs saxemwifos aqtiur moqmedebas mimarTuls msgavs qmedebaTa aRsakveTisken. 4.2.1. efeqturi samarTlebrivi sistemis uzrunvelyofis valdebuleba me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis prevenciisa da misgan dacvis mizniT saxelmwifos SeiZleba daekisros pasuxismgebloba, Tu is ver uzrunvelyofs efeqtur samarTlebriv da praqtikul meqanizmebs mis iurisdiqciaSi myofi yvela piris dasacavad wamebis da/an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobisgan. saqmeze “m.s. bulgareTis winaaRmdeg” (2003w.) ganmcxadebeli, 14 wlis gogona, acxadebda, rom igi gaaupatiura orma mamakacma. policiam Caatara gamoZieba, magram prokurorma Sewyvita sisxlis samarTlis saqme im safuZvliT, rom ar arsebobda gaupatiurebis damadasturebeli sakmarisi mtkicebuleba, kerZod, Zaladobis elementi. Tavis gadawyvetilebaSi sasamarTlom gamoavlina gamoZiebis garkveuli xarvezebi, magram amasTanave miiCnia, rom uyuradRebod darCa Zaladobis gamoyenebis pirdapiri mtkicebulebis ararsebobis faqti. saxelmwifos mosazrebiT, aRniSnuli danaSaulis cneba, Sidasaxelmwifoebrivi kanonmdeblobis mixedviT, aucileblobaT gulisxmobda dazaralebulis mier fizikuri winaaRmdegobis gawevas. sasamarTlom miiCnia, rom es cneba ar uzrunvelyofda aranebelobiTi seqsualuri aqtebisgan dacvas. SedarebiTi kvlevis Tanaxmad, warsulSi gaupatiurebas ufro farTod gansazRvravdnen; sasamarTlom miiCnia, rom saxelmwifos pozitiur valdebulebad “nebismieri aranebelobiTi seqsualuri aqtis, dazaralebulis mier fizikuri winaaRmdegobis gauwevlobis miuxedavad, dasjad qmedebad gamocxadeba da Semdgomi efeqturi sisxlis samarTlebrivi devna unda CaiTvalos”. sxva sityvebiT, saxelmwifos pozitiuri valdebulebis konteqstSi “adamianebs Soris urTierTobebis sferoSi piradi cxovrebis dacvisken mimarTuli RonisZiebebis gatareba” mxolod sakmarisi ar aris saxelmwifosTvis danaSaulis dasadgenad da efeqturi sisxlis samarTlis devnis warmoebisTvis. sasamarTlo agreTve amowmebs, kanonis ganmarteba da danaSaulis niSnebi aris Tu ara konvenciis ufro farTo moTxovnebis Sesabamisi. Sesabamisad, sasamarTlom xazi gausva, rom bavSvebi da sxva daucveli pirebi saWiroeben gansakuTrebul mzrunvelobasa da dacvas, Tundac arasaTanado mopyroba kerZo pirebisgan momdinareobdes. saqmeze “a. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (1998w.) arasrulwlovani ganmcxadebeli acxadebda, rom saxelmwifo pasuxs agebda maminacvlis mier mis mimarT ganxorcielebul Zaladobriv aqtebze. pediatrma, romelmac bavSvi gasinja 9 wlis asakSi, daaskvna, rom igi wkneliT iyo araerTxel nacemi. maminacvals brali wauyenes bavSvisTvis iseTi fizikuri Seuracxyofis miyenebisTvis, ramac sxeulis dazianeba gamoiwvia. magram Sidasaxelmwifoebrivma sasamarTlo daeyrdno maminacvlis pozicias, rom qmedeba bavSvis gonivrul farglebSi dasjas warmoadgenda. Sedegad maminacvali gamarTlda. evropis sasamarTlom ganacxada, rom me-3 muxli, pirvel muxlTan erTobliobaSi, saxelmwifos avalebs daicvas mis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 iurisdiqciaSi myofi pirebi wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobisgan an dasjisgan, kerZo pirebis mier am sastik qmedebaTa Cadenis SemTxvevaSic. sasamarTlom aRniSna (paragrafi 22), rom “bavSvebisa da sxva daucveli pirebis uflebaa daculi iyvnen, efeqturi Semakavebeli RonisZiebebis saSualebiT, saxelmwifos mier piradi xelSeuxeblobis uflebis uxeSi darRvevisgan ”. saqmeze “z. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg” (2001w.) oTxi ganmcxadebeli dedmamiSvilebi iyvnen, romlebsac biologiuri mSoblebi sastikad uaryofdnen da arasaTanadod epyrobodnen. garkveuli xnis ganmavlobaSi isini imyofebodnen socialuri samsaxuris zedamxedvelobis qveS; dedis moTxovniT, sabolood, maTze mzrunvelobas socialuri samsaxuri Seudga oTx weliwad naxevris Semdeg socialuri samsaxuris mier maTi mdgomareobis Sesaxeb informaciis Setyobis dRidan. sasamarTlom ganacxada, rom mopasuxe saxelmwifom efeqturad unda daicvas bavSvebi da sxva daucveli pirebi arasaTanado mopyrobis aRsakveTad gonivruli zomebis miRebis gziT, rodesac saxelmwifo organoebisTvis cnobilia an cnobili unda yofiliyo am kategoriis pirTa mimarT danaSaulebrivi qmedebebis Cadenis Sesaxeb. amdenad, zemoxsenebul saqmeebze (a. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1998w.) da z. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (2001w.), saxelmwifos daevala, bavSvebis dasacavad Seeqmna saWiro samarTlebrivi sistema da Camoeyalibebina Sesabamisi praqtika saqmeze. a. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg dadginda, rom gonivruli dasjis argumenti ewinaaRmdegeboda bavSvisTvis kanoniT miniWebul dacvis uflebis arss, xolo saqmeze z. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg gamovlinda, rom saxelmwifos saxeliT moqmedma socialurma samsaxurma gamoiCina gulgriloba uzrunveleyo bavSvebis dacva. 4.2.2. patimarTa fizikuri xelSeuxeblobis dacvis valdebuleba saqmeze “pantea rumineTis winaaRmdeg” (2003w.) ganmcxadebeli dakavebuli iyo erT sakanSi recidivist damnaSaveebTan erTad, romlebmac mas araerTxel miayenes Seuracxyofa. aRniSnuli sakani saerTod am cixeSi cnobili iyo, rogorc “saSiSi patimrebis sakani”. ramdenime mowmis Cvenebis mixedviT, cixis zedamxedveli ugulebelyofda ganmcxadeblis Txovnas daxmarebaze da ganmcxadebeli imave sakanSi rCeboda. samedicino cnobebiT dasturdeboda ganmcxadeblisTvis miyenebuli dartymebis raodenoba da sastiki xasiaTi. am garemoebebis safuZvelze, sasamarTlom daafiqsira me-3 muxlis darRveva, radgan xelisuflebis organoebma ar Seasrules maTze dakisrebuli pozitiuri valdebuleba, daecvaT ganmcxadeblis fizikuri xelSeuxebloba. 4.2.3. proceduruli valdebulebebi 4.2.3.1. efeqturi oficialuri gamoZiebis Catarebis valdebuleba sicocxlis uflebis msgavsad, me-3 muxliT gaTvaliswinebuli wamebisa da arasaTanado mopyrobis sxva formebis akrZalva, saxelmwifoebs avaldebulebs, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 Caataron efeqturi gamoZieba, rodesac piri acxadebs, rom saxelmwifos samsaxurSi myofi pirebi mas arasaTanadod moepyrnen. sasamarTlom rig saqmeebze, maT Soris saqmeze “asenovi bulgareTis winaaRmdeg” (romelic qvemoTaa ganxiluli), ganacxada, rom rodesac piri ayenebs dasabuTebul pretenzias9, rom policiis an saxelmwifo samsaxurebis sxva warmomadgenlebi mas sastikad da ukanonod moepyrnen, aRniSnuli me-3 muxls arRvevs; me-3 muxli konvenciis 1-l muxlTan erTobliobaSi, saxelmwifos avaldebulebs “daicvas mis iurisdiqciaSi myofi yvela piris ... konvenciiT gansazRvruli uflebebi da Tavisuflebebi”, aqedan gamomdinare, saxelmwifo pasuxismgebelia efeqturi oficialuri gamoZiebis Catarebazec. nebismierma gamoZiebam, magaliTad, rogorsac me-2 muxli moiTxovs, Sedegad unda gamoiRos pasuxismgebel pirTa gamovlena da dasja. winaaRmdeg SemTxvevaSi, wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis zogad samarTlebriv akrZalvas, misi fundamenturi mniSvnelobis miuxedavad, efeqturi praqtikuli Sedegi ar eqneba; rig SemTxvevebSi saxelmwifo moxeleebs ufleba eqnebaT, Selaxon maTi iurisidiqciis qveS myofi pirebis uflebebi sruliad dausjelad. sasamarTlom aRniSnuli midgoma sxva saqmeebSic gamoiyena. am mxriv mniSvnelovania is saqmeebi, romlebSic sasamarTlo uSualod saxelmwifos mxridan me-3 muxliT akrZaluli qmedebis Cadenas ver adgens. aseT SemTxvevaSi, saxelmwifos SeiZleba daekisros pasuxismgebloba, Tu saqmeze saTanado gamoZieba ar Catardeba. ix. magaliTad, gadawyvetilebebi saqmeebze labita italiis winaaRmdeg, veznedarogli TurqeTis winaaRmdeg da indelikato italiis winaaRmdeg, romlebic qvemoTaa ganxiluli. saqmeze “aidini TurqeTis winaaRmdeg” (1997w.) dazaralebuli acxadebda, rom igi gaaupatiures da dauqvemdebares wamebis sxva formebs. sasamarTlos ganmartebiT, marTalia dazaralebuls ar aReniSneboda wamebis vizualuri niSnebi, magram prokurori valdebuli iyo, ganmcxadeblis saCivrisa da ojaxis wevrebis mier gancdili araadamianuri mopyrobis Sesaxeb gancxadebebis safuZvlianoba saTanadod Seefasebina. prokurors drouli reagireba unda moexdina yovelmxrivi da efeqturi gamoZiebis Catarebis gziT, romlis meSveobiTac dadgindeboda ganmcxadeblis saCivarSi aRniSnuli faqtebis namdviloba da pasuxismgebeli pirebi dadgindebodnen da daisjebodnen. saqmeze “asenovi bulgareTis winaaRmdeg ” (1998w.) dazaralebuli iyo 14 wlis biWi. is da misi mSoblebi acxadebdnen, rom igi policiam daakava, cema da orsaaTiani dakavebis Semdeg gaaTavisufla. dakavebis momdevno samuSao dRes, dazaralebuli gasinja eqimma. eqimma mis sxeulze SeniSna SeSupebebi da nakawrebi da daaskvna, rom es dazianebebi SesaZlebelia miyenebuli yofiliyo imgvarad, rogorc dazaralebulma aRwera. sasamarTlom 9 dasabuTebulia pretenzia, Tu is efuZneba raime mtkicebulebas. gancxadeba imis Taobaze, rom piri awames, gauTanabrdeba dasabuTebul pretenzias, Tu, magaliTad, dazaralebulma warmoadgina samedicino cnoba, rom man fizikuri dazianebebi miiRo Sesabamis periodSi an, magaliTad, Tu mosamarTles, romelsac saCivari waredgina, uSualod SeuZlia naxos da darwmundes dazaralebulis sxeulze dazianebebis arsebobaSi. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 mxedvelobaSi miiRo samedicino cnobebi, dazaralebulis Cveneba misi ori saaTis ganmavlobaSi policiis ganyofilebaSi dakavebis Taobaze. agreTve, arcerTi mowmis CvenebiT ar dasturdeboda ganmcxadeblis mamamisis mxridan cemis faqti (rasac saxelmwifo amtkicebda) iseTi sisastikiT, rom miayena sxeulis zemoaRniSnuli dazianebebi. sasamarTlom gonivruli eWvi “dasabuTebul varaudad” miiCnia da ganacxada, rom rodesac piri ayenebs dasabuTebul pretenzias, rom policiis an saxelmwifos sxva warmomadgenlebi mas sastikad da ukanonod moepyrnen, aRniSnuli me-3 muxlis darRvevad SeiZleba CaiTvalos; me-3 muxli 1-l muxlTan erTobliobaSi saxelmwifos avaldebulebs “daicvas mis iurisdiqciaSi myofi yvela piris konvenciiT gansazRvruli uflebebi da Tavisuflebebi”, rac saxelmwifos mxridan efeqturi oficialuri gamoZiebis Catarebis valdebulebas gulisxmobs. saqmeze “veznedarogli TurqeTis winaaRmdeg” (2000w.) ganmcxadebeli daakaves akrZaluli organizacia qurTTa muSaTa partiis (PKK-s) wevrobaSi eWvis safuZvelze. igi acxadebda, rom 11-dRiani dakavebis ganmavlobaSi mas awamebdnen genitaliebSi da pirSi eleqtrodenis SeerTebiT da emuqrebodnen gaupatiurebiTa da mokvliT. sasamarTlos winaSe wardgenis momentidan gasamarTlebamde, igi mudmivad aRZravda saCivrebs, romlebzec aranairi reagireba ar gakeTebula. igi gasinjes eqimebma, romlebmac mis winmklavze da fexze daafiqsires SeSupebebi. evropis sasamarTlom wardgenili mtkicebulebebis mixedviT, ganmcxadeblis wamebis faqti ver daadgina. sasamarTlos gauWirda ganmcxadeblis saCivrebSi asaxuli faqtebis namdvilobis dadgena, vinaidan maTi gamokvleva xelisuflebis organoebis mier ar momxdara. wamebis Sesaxeb gancxadebisa da samedicino daskvnis safuZvelze, prokurors ganmcxadeblis saCivari arsebiTad unda gamoekvlia, miTumetes rom igi 11 dRis ganmavlobaSi dakavebuli iyo. Sesabamisad, ganmcxadebels gaaCnda dasabuTebuli pretenzia, rom igi awames, rac, 1-li da me-3 muxlebidan gamomdinare, xelisuflebis organoebs avaldebulebda saqmis gamoZiebas. saqmeze “poltoracki ukrainis winaaRmdeg” (2003w.) ganmcxadebeli Cioda, rom cixeSi igi ramdenjerme cemes. sasamarTlom daadgina, rom am gancxadebis namdviloba ar dasturdeboda gonivruli eWvis gareSe da Sesabamisad, adgili ar hqonda me-3 muxlis darRvevas. Magram, sasamarTlom ganacxada, rom arasaTanado mopyrobis Sesaxeb gancxadebebze Catarda formaluri da zedapiruli oficialuri gamoZieba, romelic miznad WeSmaritebis dadgenas ar isaxavda. Sesabamisad, adgili hqonda me-3 muxliT gaTvaliswinebuli procesualuri garantiis darRvevas, kerZod, ganmcxadeblis dasabuTebul pretenziaze gamoZieba ar Catarebula. sasamarTlom SeiZleba ver daadginos me-3 muxlis materialuri darRveva, Tu moyvanili faqtebis namdviloba ar dasturdeba xangrZlivi drois gasvlis gamo; Tumca, sasamarTlo uflebamosilia daafiqsiros saxelmwifos mxridan procesualuri darRvevebis Cadena, Tu es ukanaskneli me-3 muxlis darRvevis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 Sesaxeb dasabuTebul saCivarze gamoZiebas ar atarebs. ix. magaliTad, gadawyvetileba saqmeze “martines sala da sxvebi espaneTis winaaRmdeg” (2004w.). 4.2.3.2. efeqturi, damoukidebeli, drouli da gamWvirvale gamoZieba sasamarTlos aRniSnuli aqvs, rom gamoZieba efeqturi unda iyos im gagebiT, rom mis Sedegad gamovlindes da daisajos pasuxismgebeli pirebi. aseTi valdebuleba gamoZiebis swori meTodebiT Catarebas. sasamarTlos precedentuli praqtika gansazRvravs mTel rig kriteriumebs, romlebsac gamoZieba unda akmayofilebdes, rom CaiTvalos efeqturad. es kriteriumebi me-2 muxliT gansazRvruli procesualuri moTxovnebis msgavsia: o drouli gamoZieba, romelic iZleva mtkicebulebaTa aRmoCenisa Senaxvis, agreTve damnaSaveTa realurad gamovlenis SesaZleblobas; da o yvela Sesabamisi mtkicebulebis Segroveba, rogoricaa samarTaldamcavi organoebis TanamSromlebis dakiTxva, TviTmxilveli mowmeebisTvis Cvenebis CamorTmeva, sasamarTlo eqspertizis daskvnebis miReba da, saWiroebis mixedviT, samedicino eqspertizis an/da gvamis sasamarTlosamedicino eqspertizis Catareba, rac iZleva janmrTelobis dazianebis Sesaxeb sruli da zusti monacemebis miRebisa da samedicino daskvnebis obieqturi Sefasebis SesaZleblobas; o damnaSaveTa drouli gasamarTleba, raTa sisxlis samarTlebrivi devna ar SeCerdes xandazmulobis vadis amowurvis gamo; o dazaralebulisa da misi naTesavebisTvis gamoZiebaze xelmisawvdomoba. saqmeze “xaSievi da akaeva ruseTis winaaRmdeg” (2005w.) orive ganmcxadebeli qalaq groznoSi cxovrobda, 1999 wlis miwuruls, samxedro operaciebis dawyebamde. saomari moqmedebebis dawyebis Semdeg, ganmcxadeblebma datoves TavianTi saxlebi da gadavidnen inguSeTSi. orive ganmcxadebelma TavianTi saxlebi qalaqSi darCenil naTesavebs miabara (pirvelma ganmcxadebelma – Zmas da das, agreTve or srulwlovan disSvils, meore ganmcxadebelma – Zmas). 2000 wlis ianvris bolos, ganmcxadeblebma Seityves maTi naTesavebis daRupvis Sesaxeb. groznoSi dabrunebulebma saxlis ezosa da iqve mdebare garaJSi naTesavebis gvamebi ipoves. gvamebs aReniSneboda mravlobiTi natyviarebi da daniT miyenebuli Wrilobebi, iseve rogorc SeSupebebi; zog maTgans ki - gatexili Zvlebi da dasaxiCrebebi. ganmcxadeblebma cxedrebi inguSeTSi gadaitanes dasakrZalad. groznoSi meored gamgzavrebisas, meore ganmcxadebelma moinaxula mkvlelobebis adgili da ipova avtomatis daclili mWidebi da misi Zmis qudi. mezobel saxlSi man naxa xuTi gvami, romlebsac cecxlsasroli iaraRiT miyenebuli Wrilobebi aReniSneboda. meore ganmcxadebelma inguSeTSi moZebna cocxlad gadarCenili meeqvse dazaralebuli, romelmac Seatyobina, rom interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 danarCenebi ruseTis armiam daxoca. 2000 wlis maisSi sisxlis samarTlis gamoZieba daiwyo, romelic ramdenjerme SeCerda da isev ganaxlda. damnaSaveebis gamovlena ver moxerxda. 2003 wels inguSeTis samoqalaqo saqmeTa sasamarTlom Tavdacvis saministros daudgeneli samxedro mosamsaxureebis mier misi naTesavebis mokvlis gamo batoni xaSievisTvis zianis anazRaurebis gadaxda daavala. sasamarTlom aRniSna, rom marTalia gamoZieba Catarda, magram saTanado eqspertizis daskvnebisa da SesaZlo sxva mowmeebis Cvenebebis ararsebobis gamo, arasaTanado mopyrobis konkretuli mtkicebulebebi ver gamovlinda, Sesabamisad, ver moxerxda pasuxismgebeli pirebis dadgena da dasja. sasamarTlom daadgina, rom Catarebuli gamoZieba ar iyo yovelmxrivi da efeqturi, ris gamoc igi ver akmayofilebda me-3 muxlis moTxovnebs. msgavsi magaliTis saxiT ixileT, agreTve, gadawyvetileba saqmeze ognianova da Cobani bulgareTis winaaRmdeg (2006w.), paragrafebi 102-107 da 124. 4.3 me-3 muxlis procedurul moTxovnebsa da me-13 muxls (ufleba efeqtur samarTlebriv dacvaze) Soris kavSiri 4.3.1 me-13 muxlis moqmedebis sfero me-13 muxlis Tanaxmad: “yvelas, visac daerRva am konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebi da Tavisuflebebi, unda hqondes samarTlebrivi dacvis efeqturi saSualeba erovnuli xelisuflebis winaSe...”. sasamarTlom araerTxel aRniSna, rom me-13 muxliT garantirebulia konvenciiseuli uflebebisa da Tavisuflebebis ganxorcielebisTvis erovnul doneze efeqturi samarTlebrivi saSualebebis arseboba, miuxedavad am meqanizmebis Sidasaxelmwifoebriv samarTlis sistemaSi asaxvis formisa. me-13 muxlis Tanaxmad, pirs unda gaaCndes Sidasaxelmwifoebrivi dacvis saSualeba, romlis meSveobiTac miaRwevs konvenciis safuZvelze “dasabuTebuli pretenziis” arsebiT ganxilvasa da Sesabamisi anazRaurebis miRebas; Tumca, xelSemkvreli saxelmwifoebi garkveuli diskreciuli uflebamosilebiT sargebloben, konvenciiT maTze dakisrebul valdebulebaTa Sesrulebis meTodebis SerCevisas. ganmcxadeblis mier konvenciis safuZvelze dayenebuli moTxovnis xasiaTis Sesabamisad me-13 muxliT gaTvaliswinebuli valdebulebis sferoc icvleba. nebismier SemTxvevaSi, me-13 muxliT dadgenili dacvis saSualeba unda iyo efeqturi rogorc praqtikaSi, ise kanonmdeblobaSi; kerZod, mis gamoyenebas xels ar unda uSlides mopasuxe saxelmwifos moqmedebebi an umoqmedobani. ixileT, magaliTad, ilxani TurqeTis winaaRmdeg (2000w.). me-3 muxlidan gamomdinare piris mier dasabuTebuli pretenziis wardgenisas, rom saxelmwifom igi awama an dauqvemdebara arasaTanado mopyrobis mZime formebs, me-13 muxliT gaTvaliswinebuli “efeqturi dacva” gulisxmobs, saWiroebis SemTxvevaSi, kompensaciis gadaxdasTan erTad, yovelmxrivi da efeqturi gamoZiebis Catarebasac, romelic Sedegad moitans pasuxismgebeli pirebis gamovlenasa da dasjas, agreTve, ganmcxadeblisTvis sagamoZiebo interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 moqmedebebze efeqtur xelmisawvdomobas. am SemTxvevaSi ki, xdeba TviTon me-3 muxliT gaTvaliswinebuli e.w. “procesualuri” valdebulebebis Canacvleba, romelic Tavis mxrivac imas moiTxovs, rom arasaTanado mopyrobis saCivrebze efeqturi gamoZieba Catardes. 4.3.2 me-3 muxlis proceduruli moTxovnebi da me-13 muxli procesualuri valdebulebebi xSirad gamoiyeneba sxvadasxva konteqstSi, rodesac aucilebelia imis garantireba, rom konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebi iyos praqtikuli da efeqturi. sasamarTlom gansakuTrebuli mniSvneloba me-2 muxlidan gamomdinare procesualur valdebulebebs mianiWa, romlis mixedviTac sicocxlis ufleba“ kanoniT daculi” unda iyos. amisgan gansxvavebiT, me-3 muxlis dispozicia ufro materialur-samarTlebrivi xasiaTisaa: misi Sinaarsi ar Seicavs raime miniSnebas procesualur moTxovnebze. garda amisa, sasamarTlos aRuniSnavs, rom wamebis an sxva arasaTanado mopyrobidan gamomdinare praqtikuli moTxovnebi xSirad gansxvavebulia sicocxlis mospobis SemTxvevebisagan: gacilebiT rTuldeba faqtebis dadgena dazaralebulis gardacvalebis SemTxvevaSi, radgan am faqtebis Sesaxeb informacias mxolod saxelmwifo moxeleebi SeiZleba flobdnen. saqmeze ilxani TurqeTis winaaRmdeg (2000w.) sasamarTlom aRniSna, rom mas me-3 muxliT ki ara, aramed me-13 muxliT gaTvaliswinebuli procesualuri valdebulebebi miaCnia efeqturi samarTlebrivi dacvaze uflebis garantad, rodesac adgili aqvs me-3 muxliT gaTvaliswinebuli materialur-samarTlebrivi valdebulebis darRvevas. sasamarTlos TqmiT, me-13 muxli, zogadad, iTvaliswinebs, rogorc ganmcxadeblisTvis zianis anazRaurebis SesaZleblobas, aseve dacvis meqanizmebs saxelmwifo moxeleebis mxridan zianis miyenebisgan dasacavad. zog SemTxvevaSi, rodesac sasamarTlo zustad ver adgens faqtebs (mag., xelisuflebis organoebma miayenes Tu ara ganmcxadebels dazianebebi) imis gamo, rom xelisuflebam me-3 muxlis safuZvelze wardgenil saCivrebze gamoZieba ar Caatara, sasamarTlom SeiZleba me-3 muxlis procesualuri darRveva daadginos, rogorc me-13 muxlis alternativa. ilxanis saqmeze, vinaidan dadginda ganmcxadeblis uSiSroebis samsaxuris warmomadgenelTa mier wamebis faqti, me-13 muxlis safuZvelze ganixiles araefeqtur gamoZiebasTan dakavSirebiT aRZruli saCivrebi. magram saqmeebze “asenovi bulgareTis winaaRmdeg” da “labita italiis winaaRmdeg” faqtebis dadgenis SeuZleblobis gamo, sasamarTlom ganixila me-3 muxlis procesualuri darRvevis sakiTxi araadekvaturi gamoZiebis safuZvliT. meore mxriv, me-2 muxlTan dakavSirebul saqmeebze, sasamarTlom miiCnia, erTi da imave saqmeze “procesualuri” saCivrebi me-2 da me-13 muxlebis safuZvelze ganexila da ganacxada, rom me-13 muxlis moTxovnebi ufro farTo moculobisaa im TvalsazrisiT, rom isini kompensaciis gadaxdasac gulisxmoben. ixileT, magaliTad, “kaia TurqeTis winaaRmdeg ” (1998w.). unda aRiniSnos, rom precedentuli praqtika aRniSnul sakiTxze ar aris sworxazovnad erTgvarovani da sasamarTlo xSirad moqnil midgomas iCens me-3 muxliT gaTvaliswinebuli dacvis sruli efeqturobis uzrunvelsayofad. saqmeze “dikme TurqeTis winaaRmdeg” (2000w.) sasamarTlom miiCnia, ganmcxadeblis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 mier araadekvatur gamoZiebis safuZvelze aRZruli saCivari me-3 muxliT ganexila, radgan ganmcxadebels raime moTxovna me-13 muxlidan gamomdinare ar dauyenebia. sasurvelia ganmcxadebelma “procesualuri” moTxovnebi rogorc me3, ise me-13 muxlebis safuZvelze daayenos, vinaidan me-3 da me-13 muxlebidan gamomdinare procesualuri valdebulebebi metwilad identuria. 4.3.3. me-13 muxlis moTxovnebis CamonaTvali me-13 muxliT gaTvaliswinebuli efeqturi dacvis saSualebebis cneba, me-3 muxlTan dakavSirebul saqmeebze, yovelmxrivi da efeqturi gamoZiebis Catarebis valdebulebas gulisxmobs; garda amisa, kanonierad Catarebuli gamoZieba pasuxismgebeli pirebis gamovlenasa da dasjas10 unda isaxavdes miznad da momCivani unda uzrunvelyos sagamoZiebo moqmedebebze efeqturi 11 efeqturi gamoZieba, Cveulebriv, moiTxovs saxelmwifo xelmisawvdomobiT. organoebis mier yvela TviTmxilvelisa da sxva mowmeTa dakiTxvas da mtkicebulebaTa safuZvelze daskvnebis gakeTebas (ix. gadawyvetileba asenovis saqmeze, paragrafi 102). aq SeiZleba igulisxmebodes agreTve dazaralebulTaTvis kompensaciis gadaxda (ix. gadawyvetileba aqsois saqmeze, paragrafi 98). samarTlebrivi dacvis saSualeba unda iyos “efeqturi”, rogorc praqtikuli, ise sakanonmdeblo TvalsazrisiT; kerZod, misi ganxorcieleba mopasuxe saxelmwifos moqmedebebis an umoqmedobebis gamo umizezod ar unda Seferxdes (ix. gadawyvetileba aidinis saqmeze, paragrafi 103). qvemoT ganxiluli saqmeebi imis magaliTia, me-13 muxli rogor gamoiyeneba me-3 muxlTan dakavSirebul saqmeebze: saqmeze “aqsoi TurqeTis winaaRmdeg” (1996w.) sasamarTlom gamoikvlia eefqturi gamoZiebis xarisxi me-13 muxlidan gamomdinare. man ganacxada, rom wamebis akrZalvis fundamenturi mniSvnelobisa da wamebis msxverplTa gansakuTrebiT daucveli mdgomareobis gaTvaliswinebiT, erovnul samarTlis sistemis sxva dacvis saSualebebisTvis zianis miyenebis gareSe, me-13 muxli saxelmwifos wamebis incidentebis yovelmxriv da efeqtur gamoZiebas avaldebulebs. “efeqturi dacvis saSualeba” gulisxmobs, saWiroebis SemTxvevaSi kompensaciis gadaxdasTan erTad, yovelmxriv da efeqtur gamoZiebas, romelic pasuxismgebel pirTa gamovlenasa da dasjas, agreTve sagamoZiebo moqmedebebze momCivanis efeqtur xelmisawvdomobas SeZlebs. garda amisa, sasamarTlom ganacxada, rom gamoZieba unda iyos swrafi da miukerZoebeli. saqmeze “aidini TurqeTis winaaRmdeg” (1997w.) sasamarTlom ganacxada, rom ganmcxadebeli mTlianad damokidebuli iyo prokurorze da misi miTiTebebis Sesabamisad moqmed policiaze misi saCivris damadasturebeli mtkicebulebebis Sekrebisas. prokurors ufleba hqonda, daekiTxa uSiSroebis samsaxuris TanamSromlebi derikis Jandarmeriis mTavar ganyofilebaSi, gamoeZaxa mowmeebi, daeTvalierebina SemTxvevis adgili, Seekriba eqspertizis 10 ix. zemoT mimoxiluli saqme asenovi bulgareTis winaaRmdeg ix. zemoT mimoxiluli saqme ilhani TurqeTis winaaRmdeg interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis 11 © interights 2007 daskvnebi da mieRo yvela aucilebeli zoma ganmcxadeblis saCivarze WeSmaritebis dasadgenad. prokuroris gadamwyveti roli mdgomareobda ara marto damnaSaveTa winaaRmdeg sisxlis samarTlis devnis ganxorcielebaSi, aramed ganmcxadeblisadmi miyenebuli zianis gamosasworeblad dacvis saSualebebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofaSi. sasamarTlom aRniSna, rom am dacvis saSualebebis efeqturoba damokidebuli iyo prokuroris mier masze dakisrebuli funqciebis saTanadod ganxorcielebaze. sasamarTlom ganacxada, rom prokurorma, romelic pasuxismgebeli iyo gamoZiebis Catarebaze, ver SeZlo dazaralebulis dakavebis TviTmxilvelis dadgena. man ar miiRo aranairi gonivruli zoma imis dasadgenad, namdvilad imyofeboda Tu ara aidinis ojaxi policiis ganyofilebaSi, rogorc isini acxadebdnen. gamoZiebis gadamwyvet etapebze, arc erTi policieli ar dakiTxula. prokurorma Cveneba, rom aidinis ojaxi maT ar daukavebiaT. igi aseve policiaSi arsebul dakavebulTa Jurnalis Canawerebs miiCnevda sarwmunod. prokurors mxridan meti dakvirvebis gamovlenisas, igi usaTuod daadgenda, rom 1993 wlis dakavebulTa Jurnalis Canawerebi mcire ricxovnobis iyo, miuxedavad regionSi arsebuli kriminogenuli mdgomareobisa. prokuroris loialuri damokidebuleba policiis mimarT gamoZiebis gansakuTrebulad seriozul xarvezs warmoadgenda. samedicino gamoZieba miznad isaxavda mxolod imis dadgenas, dakarga Tu ara dazaralebulma qalwuloba da ara imisa, gaaupatiures Tu ara dazaralebuli. am da sxva faqtorebis safuZvelze, sasamarTlom daaskvna, rom Catarebuli gamoZieba iyo araefeqturi. 5. saqmeze “asenovi bulgareTis winaaRmdeg” (1998w.) dazaralebuli, romelic im dros 14 wlisa iyo, acxadebda, rom igi daakava da cema policiam. am saqmeze sasamarTlom daskvna, rom gamoZieba araefeqturi iyo. es daskvna emyareboda ramdenime safuZvels. pirveli, bulgareTis xelisuflebis mier daniSnulma gamomZiebelma miiCnia, rom fizikuri dazianebebi dazaralebuls mamamisma miayena, rasac gamomZiebeli veranairi mtkicebulebiT ver adasturebda. meore, marTalia ganmcxadebeli sazogadoebrivi TavSeyris adgilas daakaves 40-mde adamianis Tvalwin, WeSmaritebis dadgenis mizniT, arcerTi mowme ar daukiTxavT. gamoZiebis mimdinareobisas sxva daskvnebic gakeTda, romelTagan arc erTi mtkicebulebebze damyarebuli ar iyo. rCeuli amonaridebi konvenciis sasamarTlo praqtikidan 5.1 wamebisa da araadamianuri an arsi da mniSvneloba Rirsebis Semlaxavi mopyrobis akrZalvis kostelo-robertsi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1993w.), paragrafi 27 27. ganmcxadeblis mosazrebebis safuZvelze, sasamarTlo upirvelesad aRniSnavs, rom, saxelmwifo valdebulia bavSvebi maTTvis pirveli oqmis me-2 muxliT garantirebuli ganaTlebis uflebiT uzrunvelyos. sasamarTlo aRniSnavs, rom konvenciisa da misi oqmebis debulebaTa aRqma mTlianobaSi unda moxdes. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 skolis Sida administrirebis funqciebi, rogoricaa magaliTad, disciplinis dacva, ar SeiZleba CaiTvalos saswavlo procesis, ubralod damatebad... meore, did britaneTSi damoukidebeli skolebi arseboben saxelmwifo saganmanaTleblo dawesebulebebis gverdiT. yvelas fundamenturi ufleba ganaTlebaze aris ufleba, romelic Tanabrad garantirebulia ganurCevlad, rogorc saxelmwifo, ise kerZo skolebis moswavleebisTvis. mesame, sasamarTlo iziarebs ganmcxadeblis mosazrebas, rom saxelmwifo valdebulebebis kerZo pirebze an organizaciebze delegirebiT, pasuxismgeblobas Tavs ver aaridebs. 5.1.1. uflebis absoluturi buneba irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.), paragrafi 163 163. konvencia absoluturad krZalavs wamebas da araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas, miuxedavad dazaralebulis mier Cadenili danaSaulebrivi qmedebisa. konvenciisa da misi pirveli oTxi oqmis debulebebis umravlesobisgan gansxvavebiT, me-3 muxli aranair gadaxvevas ar iTvaliswinebs da, me-15 muxlis me-2 nawilis mixedviT, misgan gadaxveva dauSvebelia Tundac sagangebo mdgomareobis dros, rodesac xalxis sicocxles safrTxe emuqreba. aqsoi TurqeTis winaaRmdeg (1996w.), paragrafi 63 63. me-3 muxli, rogorc sasamarTlom araerTxel aRniSna, asaxavs demokratiuli sazogadoebis erT-erT fundamentur Rirebulebas. yvelaze rTuli garemoebebis drosac ki, rogoricaa brZola organizebuli terorizmisa da danaSaulis winaaRmdeg, konvencia absoluturad krZalavs wamebas an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas. konvenciisa da misi pirveli oTxi oqmis debulebebis umravlesobisgan gansxvavebiT, me-3 muxli raime saxis gadaxvevas ar iTvaliswinebs da, me-15 muxlis me-2 nawilis mixedviT, misgan gadaxveva dauSvebelia Tundac sagangebo mdgomareobis dros, rodesac xalxis sicocxles safrTxe emuqreba. d. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1997w.), paragrafi 47 47. ucxoelebis gaZevebis uflebis gamoyenebisas, xelSemkvrelma saxelmwifoebma mxedvelobaSi unda miiRon konvenciis me-3 muxli, romelic demokratiuli sazogadoebis erT-erT fundamentur Rirebulebas asaxavs. misi funqciebis ganxorcielebisas, mesame qveynebSi pirebis eqstradiciasTan, gaZevebasTan an deportaciasTan dakavSirebul saqmeebze, sasamarTlom araerTxel aRniSna, rom me-3 muxli absoluturad krZalavs wamebas an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas da misi garantiebi ZalaSia miuxedavad imisa, Sesabamis pirs raoden gasakicxi qmedebac ar Caedina. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 ramires sanCesi safrangeTis winaaRmdeg (2006w.) 96. sasamarTlos moexseneba Tu ra sirTuleebs awydebian saxelmwifoebi, dRevandel droSi, teroristuli Zaladobisgan maTi sazogadoebis dasacavad. magram, konvenciisa da misi pirveli oTxi oqmis debulebebis umravlesobisgan gansxvavebiT, me-3 muxli raime gadaxvevas ar iTvaliswinebs da, me-15 muxlis me-2 nawilis mixedviT, misgan gadaxveva dauSvebelia Tundac sagangebo mdgomareobis dros, rodesac xalxis sicocxles safrTxe emuqreba (ix. labita italiis winaaRmdeg [GC], # 26772/95, paragrafi 119, ECHR 2000-IV; selmuni safrangeTis winaaRmdeg [GC], # 25803/94, paragrafi 95, ECHR 1999 V; asenovi da sxvebi 1998w wlis 28 oqtombris gadawyvetileba, bulgareTis winaaRmdeg, gadawyvetilebaTa angariSebi 1998-VIII, gv. 3288, paragrafi 93). konvencia absoluturad krZalavs wamebas an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas, miuxedavad Sesabamisi piris mier Cadenili saqcielisa (ix. Cahali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1996 wlis 15 noembris gadawyvetileba, Reports 1996-V, gv. 1855, paragrafi 79). aqedan gamomdinare, ganmcxadeblis mier savaraudod Cadenili danaSaulis xasiaTs mniSvneloba ar aqvs me-3 muxlis miznebisTvis (antonio indelikato italiis winaaRmdeg, # 31143/96, paragrafi 30, 2001 wlis 18 oqtomberi). 5.2. gansazRvrebebi, cnebebi da normebi me-3 muxlis mixedviT 5..2.1. sisastikis minimaluri zRvari irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.), paragrafi 162 162. komisiam rogorc aRniSna, arasaTanado mopyroba unda aRwevdes sisastikis minimalur zRvars imisaTvis, rom igi me-3 muxlis moqmedebis sferoSi moxvdes. am minimumis Sefaseba, garemoebebis gaTvaliswinebiT, SedarebiTia; igi damokidebulia saqmis yvela garemoebaze, rogoricaa, mopyrobis xangrZlivoba, misi fizikuri da fsiqikuri zemoqmedeba da, zog SemTxvevaSi, dazaralebulis sqesi, asaki da janmrTelobis mdgomareoba da sxva. 5.2.2. wameba irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.), paragrafi 167 167. aRniSnuli xuTi meTodi gamoyenebuli iyo kombinirebulad, winaswar dagegmilad da ramdenime saaTis ganmavlobaSi uwyvetad, ramac gamoiwvia, sxeulis fizikuri dazianeba Tu ara, sul cota fsiqikuri tanjva mainc, agreTve mwvave fsiqikuri aSlilobebi dakiTxvis dros. Sesabamisad, isini moeqcnen araadamianuri mopyrobis kategoriaSi me-3 muxlis gagebiT. es meTodebi imavdroulad damamcirebelic iyo, radgan dazaralebulebSi SiSis, tanjvisa da arasrulfasovnebis grZnobas iseTi xarisxiT iwvevda, romelsac SeeZlo daemcirebina da daeknina isini; SesaZloa, gaetexa maTi fizikuri da moraluri winaaRmdegobis gawevis unari. am or sakiTxTan dakavSirebiT, sasamarTlo iziarebs komisiis mosazrebas. sasamarTlom rom CaTvalos aRniSnuli xuTi meTodi wamebad, mxedvelobaSi unda miiRos me-3 muxlSi asaxuli gansxvaveba interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis cnebebs Soris. sasamarTlos azriT, es gansxvaveba gamomdinareobs umTavresad miyenebuli tanjvis intensiurobidan. sasamarTlos miaCnia, rom marTalia, erTi mxriv, arsebobs Zaladoba, romelic unda gaikicxos, rogorc zneobrivad, ise Sida kanonmdeblobiTac da romelic ar jdeba konvenciis me-3 muxlis sferoSi; meore mxriv, konvenciam, romelic ganasxvavebs “wamebas” da “araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas”, amaTgan pirveli cnebis meSveobiT, gansakuTrebiT dagmo Zalze mZime da sastiki tanjvis gamomwvevi ganzraxi araadamianuri mopyroba. garda amisa, rogorc Cans, es logika udevs safuZvlad gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri asambleis 1975 wlis 9 dekembris # 3452 (XXX) rezolucias, romelic acxadebs: “wameba aris sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semalxavi mopyrobis an dasjis mZime da ganzraxi forma”. marTalia, zemoaRniSnuli xuTi meTodi, kombinirebulad gamoyenebuli, ueWvelad uTanabrdeboda araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas, maTi gamoyenebis mizani iyo aRiarebiTi Cvenebis miReba, sxvebze informaciis miwodeba an/da informaciis miReba. marTalia, maTi iyenebdnen sistematurad, amas ar gamouwvevia iseTi gansakuTrebuli intensivobisa da sisastikis tanjva, rasac gulisxmobs sityva wameba.” aqsoi TurqeTis winaaRmdeg (1996w.), paragrafi 64 64. sasamarTlo aRniSnavs, rom komisiam daadgina, rom ganmcxadeblis mimarT gamoyenebuli iyo “palestinuri dakideba”; kerZod, igi zurgs ukan Sekruli xelebiT, SiSvel mdgomareobaSi iyo Camokidebuli. sasamarTlos azriT, es mopyroba mxolod ganzraxi SeiZleba yofiliyo. marTlac, mis gansaxorcieleblad saWiro iyo garkveuli momzadeba da Zalebis mobilizeba. savaraudod, aRniSnuli gamoiyenes aRiarebis an informaciis miRebis mizniT. samedicino daskvnebiT dadgenilia, rom mopyrobam orive xelis paralizeba gamoiwvia, rac garkveuli xnis ganmavlobaSi gagrZelda. sasamarTlos miaCnia, rom aRniSnuli mopyroba iyo imdenad mZime da sastiki xasiaTis, rom is mxolod wamebad SeiZleba CaiTvalos. salmani TurqeTis winaaRmdeg (2000w.), paragrafi 114 114. me-3 muxliT dadgenili gansxvaveba wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis cnebebs Soris gamoiyeneba arasaTanado mopyrobis ama Tu im formis wamebad miCnevisas. rogorc adrindel saqmeebze aRiniSna, konvenciam, cnebebs Soris aseTi gansxvavebis dadgenis Sedegad, pirveli cnebis meSveobiT gansakuTrebiT dagmo Zalze mZime da sastiki tanjvis gamomwvevi ganzraxi araadamianuri mopyroba. mopyrobis sisastikis garda, arsebobs kidev ganzraxvis elementi, rac aRiarebulia gaeros konvenciiT wamebis da sxva sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis winaaRmdeg, romelic ZalaSi Sevida 1987 wlis 26 ivniss; igi wamebas gansazRvravs, rogorc sastiki tkivilis an tanjvis ganzrax miyenebas, sxva mizanTa Soris, informaciis miRebis, dasjis an daSinebis mizniT (gaeros konvenciis pirveli muxli). interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 selmuni safrangeTis winaaRmdeg (1999w.), paragrafi 101 101. sasamarTlom adre ganxilul saqmeebSi dasZina, rom gamoyenebul mopyrobas SeiZleba mxolod wameba daerqvas. magram imis gaTvaliswinebiT, rom konvencia “cocxali instrumentia, romlis ganmarteba unda moxdes amJamindeli pirobebis fonze”, sasamarTlos miaCnia, rom zogierTi qmedeba, romelic warsulSi “araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad” iTvleboda da ara “wamebad”, momavalSi SeiZleba sxvagvarad dakvalificirdes. sasamarTlos azriT, adamianis uflebaTa da fundamentur TavisuflebaTa dacvis sferoSi sul ufro mzardi standartebi Sesabamisad da gardauvlad moiTxoven meti simtkicis gamoCenas demokratiuli sazogadoebebis fundamentur RirebulebaTa darRvevis Sefasebisas. elsi TurqeTis winaaRmdeg (2003w.) 634. me-3 muxliT dadgenili gansxvaveba wamebasa da araadamianur an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis cnebebs Soris mxedvelobaSia misaRebi, rodesac arasaTanado mopyrobis esa Tu is forma wamebad unda dakvalificirdes. rogorc adrindel saqmeebze aRiniSna, konvenciam, cnebebs Soris gansxvavebebis dadgeniT, pirveli cnebis meSveobiT, gansakuTrebiT dagmo Zalze mZime da sastiki tanjvis gamomwvevi ganzraxi araadamianuri mopyroba (ix. zemoT miTiTebuli gadawyvetileba saqmeze selmuni safrangeTis winaaRmdeg, paragrafi 96). magram rogorc sasamarTlom aRniSna, zogierTi qmedeba, romelic warsulSi “araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad” iTvleboda da ara “wamebad”, momavalSi SeiZleba sxvagvarad dakvalificirdes: adamianis uflebaTa da fundamentur TavisuflebaTa dacvis sferoSi sul ufro mzardi standartebi Sesabamisad da gardauvlad moiTxoven meti simtkicis gamoCenas demokratiuli sazogadoebebis fundamentur RirebulebaTa darRvevis Sefasebisas (iqve, paragrafi 101). ilaSku da sxvebi moldoveTisa da ruseTis winaaRmdeg (2004w.) me-3 muxliT dadgenili gansxvaveba wamebasa da araadamianur an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis cnebebs Soris gasaTvaliswinebelia arasaTanado mopyrobis ama Tu im formis wamebad miCnevisas. rogorc adrindel saqmeebze aRiniSna, konvenciam, cnebebs Soris gansxvavebebis dadgeniT, pirveli cnebis meSveobiT, gansakuTrebiT dagmo Zalze mZime da sastiki tanjvis gamomwvevi ganzraxi araadamianuri mopyroba: igive gansxvavebaa mocemuli gaeros konvenciis pirvel muxlSi (ix. zemoT miTiTebuli gadawyvetileba selmunis saqmeze, paragrafi 96): konvenciis miznebisTvis, termini “wameba” niSnavs nebismier qmedebas, romliTac xdeba pirisTvis sastiki fizikuri an fsiqikuri tkivilis an tanjvis ganzrax miyeneba, misgan an mesame pirisgan informaciis an aRiarebis miRebis, misi an mesame piris mier Cadenili an savaraudod Cadinili qmedebis gamo misi dasjis, misi an mesami piris daSinebis, an sxva nebismieri mizniT, romelic dafuZnebulia diskriminaciaze, Tu aseTi tkivili an tanjva miyenebulia saxelmwifo moxelis an oficialuri interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 uflebamosilebiT codniT. moqmedi sxva piris mier, waqezebiT, TanxmobiT an meneSeva ruseTis winaaRmdeg (2006w.) 57. sasamarTlo askvnis, rom mocemul saqmeze fizikuri tkivilis an tanjvis miyenebis faqti dasturdeba samedicino eqspertis daskvniT da ganmcxadeblis CvenebebiT imis Taobaze, rom dakavebis periodSi mas arasaTanadod epyrobodnen. movlenaTa ganviTarebac aCvenebs, rom mas ganzrax miayenes tkivili da tanjva kerZod, misgan “l”-sTan dakavSirebiT informaciis miRebis mizniT (ix. paragrafebi 53-54 zemoT). 58. ganmcxadeblisTvis miyenebuli “tkivilis an tanjvis” sisastikis Sesafaseblad, sasamarTlo mxedvelobaSi iRebs saqmis yvela garemoebas, maT Soris, mopyrobis xangrZlivobas, mis fizikur an fsiqikur Sedegebs da, zog SemTxvevaSi, dazaralebulis sqess, asaks da janmrTelobis mdgomareobas (ix. zemoT miTiTebuli gadawyvetileba batis saqmeze, paragrafi 120). sasamarTlo SeniSnavs, rom saqmisTvis mniSvnelovan dros ganmcxadebeli mxolod 19 wlis iyo da igi, rogorc qali, gansakuTrebiT daucvel mdgomareobaSi aRmoCnda, rodesac ramdenime mamakac policiels uwevda winaaRmdegobas. garda amisa, arasaTanado mopyroba grZeldeboda ramdenime saaTis ganmavlobaSi, romlis drosac igi orjer cemes da mis mimarT gamoiyenes fizikuri da moraluri Zaladobis sxva formebi. 59. am garemoebebis safuZvelze, sasamarTlo askvnis, rom, Zaladobriv qmedebaTa erTobliobisa, maTi miznisa da sisastikis mxedvelobaSi miRebiT, arasaTanado mopyroba uTanabrdeboda wamebas konvenciis me-3 muxlis gagebiT. mixeievi ruseTis winaaRmdeg (2006w.) 128. sasamarTlo aRniSnavs, rom mxareebi sadaod ar xdian im faqts, rom ganmcxadebelma mZime dazianebebi miiRo policiis ganyofilebis fanjridan gadmoxtomis Sedegad da rom is TviTon gadmoxta. magram mxareebma warmoadgines sxvadasxva versiebi imasTan dakavSirebiT, Tu ram aiZula ganmcxadebels ecada TviTmkvleloba. xelisufleba acxadebs, rom 1998 wlis 19 seqtembers Catarebuli dakiTxva iyo kanonieri, xolo ganmcxadebelma TviTmkvleloba scada mxolod fsiqikuri problemebis gamo. ganmcxadebeli ar daeTanxma am mosazrebas. igi aRniSnavs, rom incidentamde mas ar hqonia fsiqikuri aSlilobis raime niSnebi da man TviTmkvleloba scada mxolod imis gamo, rom veRar uZlebda wamebas da surda misi tanjvisTvis bolo moeRo... 135. am garemoebebis safuZvelze, miuxedavad imisa, rom 2005 wlis 30 noembris gadawyvetileba ZalaSi ar aris Sesuli, sasamarTlo mzadaa, daadasturos, rom ganmcxadeblis mimarT policiaSi dakavebis periodSi saxelmwifos warmomadgenlebma arasaTanado mopyrobis mZime formebi gamoiyenes, im danaSaulebze aRiarebiTi Cvenebis an informaciis miRebis mizniT, romlebSic igi eWvmitanili iyo. Gganmcxadeblis mimarT gamoyenebulma arasaTanado mopyrobam mas imdenad sastiki fizikuri da fsiqikuri tanjva miayena, rom ganmcxadebelma TviTmkvleloba scada; Sedegad ki saerTo Sromisunarianoba mudmivad dakarga. am sakiTxTan mimarTebaSi, konvenciis safuZvelze Seqmnili interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 precedentuli samarTlisa da arasaTanado mopyrobis sisastikis kriteriumebisa da miznis gaTvaliswinebiT (ix. sxva saqmeTa Soris, ilhani TurqeTis winaaRmdeg [GC], # 22277/93, paragrafi 85, ECHR 2000-VII), sasamarTlo askvnis, rom aRniSnuli mopyroba uTanabrdeboda wamebas konvenciis me-3 muxlis gagebiT. 5.2.3. araadamianuri mopyroba an dasja irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.), paragrafi 167 167. [...]sasamarTlom unda gaiTvaliswinos me-3 muxlSi asaxuli gansxvaveba am cnebasa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis cnebas Soris imis dadgenisas, aRniSnuli xuTi meTodi unda dakvalificirdes Tu ara wamebad,. sasamarTlos azriT, es gansxvaveba umTavresad gamomdinareobs miyenebuli tanjvis intensivobidan. labita italiis winaaRmdeg (2000w.), paragrafi 120 sasamarTlo aRniSnavs, rom arasaTanado mopyroba unda aRwevdes sisastikis minimalur zRvars imisaTvis, rom igi me-3 muxlis moqmedebis sferoSi moxvdes. am minimaluri zRvaris Sefaseba SedarebiTia: igi damokidebulia saqmis yvela garemoebaze, maT Soris, mopyrobis xangrZlivobaze, mis fizikur da fsiqikur Sedegebze da, zog SemTxvevaSi, dazaralebulis sqesze, asaksa da janmrTelobis mdgomareobaze. TavisuflebaaRkveTili piris SemTxvevaSi, fizikuri Zalis gamoyeneba, romelic ar iyo am piris saqcieliT ganpirobebuli ukiduresi aucileblobiT, amcirebs adamianis Rirsebas da principSi warmoadgens me-3 muxliT gaTvaliswinebuli uflebis darRvevas. sasamarTlom mopyroba “araadamianur mopyrobad” miiCnia, radgan, sxva mizezTa Soris, igi iyo winaswar dagegmili, grZeldeboda uwyvetad ramdenime saaTis ganmavlobaSi da gamoiwvia sxeulis faqtobrivi dazianeba an mZime fizikuri da fsiqikuri tanjva; aRniSnuli mopyroba sasamarTlom miiCnia “Rirsebis Semlaxavad”, radgan igi dazaralebulebSi iwvevda SiSis, tanjvisa da arasrulfasovnebis iseT grZnobas, romelic maT amcirebda da akninebda. imisaTvis, rom dasja an masTan asocirebuli mopyroba CaiTvalos “araadamianurad” an “Rirsebis Semlaxavad”, igi unda cdebodes tanjvis an damcirebis im gardauval xarisxs, romelic kanonieri mopyrobis an dasjis mocemul formas ukavSirdeba. iyo Tu ara mopyrobis mizani dazaralebulis damcireba an misi pativis Selaxva, yuradsaRebi damoukidebeli garemoebaa, magram aseTi miznis ararseboba avtomaturad ar gamoricxavs me-3 muxlis darRvevis SesaZleblobas. becievi moldoveTis winaaRmdeg (2005w.) 39. sasamarTlo mopyrobas “araadamianurad” miiCnevs, rodesac, sxva garemoebebTan erTad, igi iyo winaswar dagegmili, grZeldeboda uwyvetad ramdenime saaTis ganmavlobaSi da gamoiwvia sxeulis faqtobrivi dazianeba an mZime fizikuri da fsiqikuri tanjva. sasamarTlo mopyrobas “Rirsebis Semlaxavad” Tvlis, Tu igi dazaralebulebSi iwvevda SiSis, tanjvisa da interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 arasrulfasovnebis iseT grZnobas, romelic maT amcirebda da akninebda (ix., magaliTad, kudla poloneTis winaaRmdeg [GC], # 30210/96, paragrafi 92, ECHR 2000-XI). sasamarTlom mxedvelobaSi unda miiRos, miznad isaxavda Tu ara Cadenili qmedeba piris damcirebasa da dakninebas imisaTvis, rom mopyroba “Rirsebis Semlaxavad” miiCnios da daadginos, imoqmeda Tu ara mopyrobam uaryofiTad msxverplze. magram aseTi miznis ararseboba avtomaturad ar me-3 muxlis darRvevis SesaZleblobas gamoricxavs (ix. magaliTad, ranineni fineTis winaaRmdeg, 1997 wlis 16 dekembris gadawyvetileba, Reports of Judgments and Decisions, 1997-VIII, gv. 2821-22, paragrafi 55 da piersi saberZneTis winaaRmdeg, # 28524/95, paragrafi 74, ECHR 2001-III). i.i. bulgareTis winaaRmdeg (2005w.) 67. sasamarTlom mopyroba “araadamianurad” miiCnia, radgan, sxva mizezTa Soris, igi iyo winaswar dagegmili, grZeldeboda uwyvetad ramdenime saaTis ganmavlobaSi da gamoiwvia faqtiuri sxeulebrivi dazianeba an mZime fizikuri da fsiqikuri tanjva; sasamarTlom aRniSnuli mopyroba “Rirsebis Semlaxavad” miiCnia, radgan igi dazaralebulebSi SiSis, tanjvisa da arasrulfasovnebis iseT SegrZnebas iwvevda, romelic maT amcirebda da laxavda maT pativs (ix., kudla poloneTis winaaRmdeg [GC], # 30210/96, paragrafi 92, ECHR 2000-XI). calke msjelobis sagania miznad isaxavda Tu ara mopyroba dazaralebulis damcirebasa an misi Rirsebis Selaxvas, magram aseTi miznis ararseboba me-3 muxlis darRveulad cnobis SesaZleblobas avtomaturad ar gamoricxavs (ix. piersi saberZneTis winaaRmdeg, # 28524/95, paragrafi 74, ECHR 2001-III da kalaSnikovi ruseTis winaaRmdeg, # 47095/99, paragrafi 101, ECHR 2002-VI). 5.2.3.1. fsiqikuri aSliloba kempbeli da kozansi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1982), paragrafi 26 26. me-3 muxli SeiZleba dairRves im SemTxvevaSic, Tu adgili aqvs akrZaluli mopyrobiT damuqrebas, amasTan muqara sakmarisad realuri da pirdapiri unda iyos. amdenad, wamebiT damuqreba garkveul garemoebebSi sul cota “araadamianur mopyrobas” SeiZleba gauTanabrdes. kakiCi TurqeTis winaaRmdeg (199w.), paragrafi 98 sasamarTlo SeniSnavs, rom kurtis saqmeze, romelic Seexeboda ganmcxadeblis Svilis daudasturebeli dakavebis periodSi gauCinarebas, man daadgina, rom saqmis konkretuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, ganmcxadeblis mimarT me-3 muxli dairRva. kerZod, sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo is faqti, rom ganmcxadebeli iyo adamianis uflebaTa mZime darRvevis msxverplis deda da Tavadac tanjvisa da sulieri gancdis Sedegad dazaralebuli, romelic man xelisuflebis organoebis TviTkmayofilebis gamo ganicada. Tumca, kurtis saqmes ar daumkvidrebia zogadi principi, rom “gauCinarebuli piris” ojaxis wevri avtomaturad aris me-3 muxlis sawinaaRmdego mopyrobis Sedegad dazaralebuli. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 ojaxis wevri CaiTvleba Tu ara dazaralebulad damokidebulia ganmcxadeblis mier gancdili tanjvis xarisxze, romelic adamianis uflebaTa uxeSi darRvevis Sedegad dazaralebuli piris naTesavebis mier udaod gadatanili emociuri tanjvisagan mniSvnelovnad gansxvavdeba. Aq, mxedvelobaSi misaRebi faqtorebia: axlo naTesauri kavSiri – maT Soris, mSoblisa da Svilis urTierToba _, misTvis damaxasiaTebeli konkretuli garemoebebi, ojaxis wevrebi gaxdnen Tu ara movlenaTa TviTmxilvelebi, ojaxis wevris mcdelobebi, moipovos informacia gauCinarebuli piris Sesaxeb da xelisuflebis organoebis sapasuxo reagireba. sasamarTlo aseve aRniSnavs, rom me-3 muxlis darRvevis arsi am TvalsazrisiT ZiriTadad gamoixateba ara ojaxis wevris “gauCinarebaSi”, aramed xelisuflebis organoebis reagirebasa da sakiTxis mimarT maT damokidebulebaSi, rodesac faqti maTTvis cnobili gaxdeba. swored am faqtoris safuZvelze, naTesavs SeuZlia amtkicos, rom igi xelisuflebis organoebis qmedebis Sedegad dazaralda. 5.2.3.2. SiSi da tanjva ojaxis wevrTa iZulebiTi gauCinarebis an maT mimarT sxva cudi mopyrobis Sedegad bazorkina ruseTis federaciis winaaRmdeg (2006w.) 139. sasamarTlo ganmeorebiT ganmartavs, rom ojaxis wevri me-3 muxlis darRvevis msxverplad aRiareba ganmcxadeblis mier gancdili tanjvis xarisxzea damokidebuli, romelic adamianis uflebaTa uxeSi darRvevis Sedegad dazaralebuli piris naTesavebis mier udaod gadatanili emociuri tanjvisagan mniSvnelovnad gansxvavdeba. Aq, mxedvelobaSi misaRebi faqtorebia: axlo naTesauri kavSiris arseboba – maT Soris, mSoblisa da Svilis urTierToba _, urTierTobis konkretuli garemoebebi, ojaxis wevrebi gaxdnen Tu ara movlenaTa TviTmxilvelebi, ojaxis wevris mcdelobebi, moipovos informacia gauCinarebuli piris Sesaxeb da xelisuflebis organoebis sapasuxo reagireba. (ix. orhanis saqme, paragrafi 358, kakiCis saqme, paragrafi 98 da timurtazis saqme, paragrafi 95, romlebic zemoT iqna miTiTebuli). sasamarTlo aseve aRniSnavs, rom me-3 muxlis darRvevis arsi am TvalsazrisiT ZiriTadad gamoixateba ara ojaxis wevris “gauCinarebaSi”, aramed xelisuflebis organoebis reagirebasa da sakiTxis mimarT maT damokidebulebaSi, rodesac faqti maTTvis cnobili gaxdeba. swored am faqtoris safuZvelze, naTesavs SeuZlia amtkicos, rom igi xelisuflebis organoebis qmedebis Sedegad dazaralda. 140. winamdebare saqmesTan dakavSirebiT, sasamarTlo aRniSnavs, rom gancmxadebeli aris gauCinarebuli piris – haji-murat iandievis deda. ganmcxadebeli video kasetaze adevnebda Tvals misi vaJis dakiTxvis process, romelsac dasasruls mokvliT daemuqrnen, ris Semdegac igi gahyavT jariskacebs. eqvs welze meti xnis ganmavlobaSi, ganmcxadebels misi vaJis Sesaxeb araferi smenia. am periodSi man mimarTa ramdenime saxelmwifo organos, rogorc werilobiT, ise piradad Svilis Sesaxeb informaciis miRebis moTxovniT (ix. paragrafebi 21-40 zemoT). miuxedavad misi mcdelobebisa, ganmcxadebels arasodes miuRia simarTlis msgavsi ganmarteba an informacia imis Sesaxeb, Tu ra bedi ewia iandievs 2000 wlis 2 Tebervals misi dakiTxvis interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 Semdeg. sapasuxo werilebis Tanaxmad, saxelmwifos aranairi pasuxismgebloba misi Svilis dakavebisa da gauCinarebis gamo ar ekisreboda, xolo momxdarze gamoZieba mimdinareobda. me-2 muxlis procesualur mxaresTan dakavSirebiT, mxedvelobaSia misaRebi sasamarTlos mier zemoT gakeTebuli daskvnebi (ix. paragrafebi 120-125); kerZod is faqti, rom gauCinarebasTan dakavSirebiT sisxlis samarTlis gamoZieba daiwyo SemTxvevidan mxolod weliwad naxevris Semdeg. 141. zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo askvnis, rom ganmcxadebeli dRemde ganicdis Zlier sulier tanjvasa da tkivils misi vaJiSvilis gauCinarebisa da imis gamo, rom misi adgilsamyofelis Sesaxeb cnobebi ar moipoveba. xelisuflebis organoebis mxridan ganmcxadeblis saCivrebze msgavsi reagireba me-3 muxliT dagmobil araadamianur mopyrobad unda CaiTvalos. 5.2.4. Rirsebis Semlaxavi mopyroba an dasja irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.), paragrafi 167 167. [...] gamoyenebuli dakiTxvis meTodebic damamcirebeli iyo, radgan isini dazaralebulebSi iwvevda SiSis, tanjvisa da arasrulfasovnebis iseT SegrZnebebs, romlebsac SeeZloT maTi damcireba da Rirsebis Selaxva da, albaT, maTi fizikuri da moraluri winaaRmdegobis gatexva. aRmosavleT paragrafi 189 afrikeli azielebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1973w.), 189. [...] termini “Rirsebis Semlaxavi mopyroba” am konteqstSi mianiSnebs, rom misi amkrZalavi debulebis zogadi mizania adamianis Rirsebis gansakuTrebiT mZime Selaxvis aRkveTa. Sesabamisad, qmedeba, romelic adamians rangis, mdgomareobis, reputaciis an Tvisebis mxriv amcirebs, SeiZleba CaiTvalos Rirsebis Semlaxavad da me-3 muxlis moTxovnebis darRvevad, Tu is aRwevs sisastikis garkveul xarisxs. abdulazisi, kabalesi da balkandali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1985w.), paragrafi 91 91. sasamarTlo SeniSnavs, rom gasaCivrebuli mopyroba ar mianiSnebda ganmcxadeblebis pirovnebis mimarT raime Seuracxyofaze an upativcemulobaze; igi miznad ar isaxavda maT damcirebas an maTi pativis Selaxvas, mxolod garkveuli miznebis miRwevaze ... amitom igi ver CaiTvleba “Rirsebis Semlaxavad”. labita italiis winaaRmdeg (2000w.), paragrafi 120 120. sasamarTlo aRniSnavs, rom arasaTanado mopyroba unda aRwevdes sisastikis minimalur zRvars imisaTvis, rom igi me-3 muxlis moqmedebis sferoSi moxvdes. am minimaluri zRvaris Sefaseba SedarebiTia: igi damokidebulia saqmis yvela interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 garemoebaze, maT Soris, mopyrobis xangrZlivobaze, mis fizikur da fsiqikur Sedegebze da, zog SemTxvevaSi, dazaralebulis sqesze, asaksa da janmrTelobis mdgomareobaze. TavisuflebaaRkveTili piris SemTxvevaSi, fizikuri Zalis gamoyeneba, romelic ar iyo am piris saqcieliT ganpirobebuli, amcirebs adamianis Rirsebas da principSi warmoadgens me-3 muxliT gaTvaliswinebuli uflebis darRvevas. sasamarTlom mopyroba “araadamianurad” miiCnia, radgan, sxva mizezTa Soris, igi iyo winaswar ganzraxuli, grZeldeboda uwyvetad ramdenime saaTis ganmavlobaSi da gamoiwvia sxeulis faqtiuri dazianeba an mZime fizikuri da fsiqikuri tanjva; aRniSnuli mopyroba CaiTvala “Rirsebis Semlaxavad”, radgan igi dazaralebulebSi SiSis, tanjvisa da arasrulfasovnebis iseT SegrZnebas iwvevda, romelic maT amcirebda da laxavda maT pativs; imisaTvis, rom dasja an masTan asocirebuli mopyroba CaiTvalos “araadamianur” an “Rirsebis Semlaxav” mopyrobad, miyenebuli tanjva an damcireba unda scdebodes tanjvis an damcirebis im dadgenil xarisxs, romelic kanonieri mopyrobis an dasjis mocemul formas ukavSirdeba. yuradsaReb garemoebas warmoadgens, ramdenad isaxavda mopyroba miznad dazaralebulis damcirebas an misi pativis Selaxvas, Tumca aseTi miznis ararseboba avtomaturad ar gamoricxavs me-3 muxlis darRvevis SesaZleblobas. 5.3. mtkicebis tvirTi da mtkicebis standarti irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w), paragrafi 161 161. [...] sasamarTlo iziarebs komisiis midgomas imasTan dakavSirebiT, Tu rogori mtkicebulebebis gamokvlevis Sedegad unda gadawydes me-3 muxlis darRveulad cnobis sakiTxi an piriqiT. mtkicebulebaTa Sefasebisas, sasamarTlo iyenebs mtkicebis iseT xarisxs, rogoricaa mtkiceba “gonivruli eWvis gareSe”. amasTan, aseTi mtkicebis standarti SeiZleba gamomdinareobdes udaod myari, mkafio da urTierTSesabamisi daskvnebis an msgavsi gaubaTilebeli faqtobrivi prezumfciebidan. ribiCi avstriis winaaRmdeg (1995w.) 34. sasamarTlom dadasturebulad miiCnia, rom baton ribiCs dazianebebi policiaSi dakavebis periodSi miayenes, rac yvela SemTxvevaSi ukanono iyo, radgan am periodSi igi mTlianad policielebis kontrols qveS imyofeboda. avstriis saxelmwifo pasuxismgebelia konvenciis darRvevaze, miuxedavad erovnuli sasamarTlos mier, udanaSaulobis prezumfciaze dayrdnobiT, policieli marklis gamarTlebisa. Sesabamisad, mTavroba valdebuli iyo, waredgina damajerebeli axsna-ganmarteba imasTan dakavSirebiT, Tu ris Sedegad miadga ganmcxadebels dazianebebi. sapasuxod mTavrobam sisxlis samarTalwarmoebis Sedegebze miuTiTa, romlis mixedviTac piris gasamarTlebisTvis aucilebeli mtkicebis maRali standarti ar iyo miRweuli aRniSnul saqmeze. mniSvneloba mieniWa axsna-ganmartebas imis Sesaxeb, rom TiTqos ganmcxadebelma es dazianebebi manqanis karebze mirtymis Sedegad miiRo. komisiis msgavsad, sasamarTlomac ar gaiziara aRniSnuli pozicia; misi azriT, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 batoni ribiCi eskortiT gadayvanisas marTlac rom waqceuliyo, damajereblad mainc ver dasturdeba swored waqcevis Sedegad dazianebebis warmoSobis faqti. saqmis yvela masalis gamokvlevis Sedegad, sasamarTlo askvnis, rom mTavrobam sakmarisad ver daamtkica, rom ganmcxadeblis dazianebebi policiis patimrobaSi yofnisas mis mimarT ganxorcielebuli ukanono qmedebebis Sedegad ar warmoiSva. aqsoi TurqeTis winaaRmdeg (1996w.), paragrafi 61 61. sasamarTlos, komisiis mier dadgenil faqtebze dayrdnobiT, miaCnia, rom Tu dakavebis momentSi adamiani sruliad janmrTelia, magram gaTavisuflebisas mas dazianebebi aReniSneba, saxelmwifo valdebulia waradginos damajerebeli ganmarteba dazianebebis warmoSObis mizezebis Taobaze. winaaRmdeg SemTxvevaSi, me-3 muxlis darRvevis sakiTxi dgeba. reboki sloveniis winaaRmdeg (2002w.), paragrafi 72 72. ganmcxadebeli ar daukavebiaT daugegmavi operaciis Sedegad, romelsac SeiZleba moulodneli ganviTareba mohyoloda, razec policia yovelgvari winaswari momzadebis gareSe imoqmedebda. sasamarTlos winaSe wardgenili dokumentebi miuTiTebs, rom policiam dakavebis operacia winaswar dagegma da mas sakmarisi dro gaaCnda SesaZlo riskebis gaTvaliswinebisTvis da dakavebisas saWiro RonisZiebebis gasatareblad. operaciaSi monawileobda cameti policieli, romlebic sam dasakavebel eWvmitanils raodenobrivad aSkarad aRematebodnen. garda amisa, dakavebisas ganmcxadebeli ar damuqrebia policielebs, maT Soris, iaraRis meSveobiT an maTze TavdasxmiT. ganmcxadeblisTvis miyenebuli dazianebis Zalze mZime xasiaTisa da imis gaTvaliswinebiT, rom mocemul faqtobriv garemoebebze erovnul sasamarTlos saerTod ar umsjelia, mTavrobis valdebulebaa amtkicos, rom gamoyenebuli Zala ar iyo gadaWarbebuli. irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.), paragrafi 160 160. sasamarTlo ar gaiziarebs mosazrebas, rom mtkicebis tvirTi oridan erTerT mTavrobas ekisreba, imisaTvis, rom darwmundes CrdiloeT irlandiaSi me-3 muxlis sawinaaRmdego praqtikis arseboba-ararsebobaSi. sasamarTlo gansaxilvel saqmeebze yvela masalas gamoikvlevs, miuxedavad imisa, Tu vin iqneba misi wyaro – komisia, mxareebi da a.S., xolo, saWiroebis SemTxvevaSi, sakuTari iniciativiTac moipovebs masalebs. popovi ruseTis winaaRmdeg (2006w.) 193. sasamarTlo ganmeorebiT ganmartavs, rom arasaTanado mopyrobis Sesaxeb saCivrebi Sesabamisi mtkicebulebebiT unda iyos gamyarebuli. mtkicebulebaTa Sefasebisas, sasamarTlo iyenebs “gonivruli eWvis gareSe” mtkicebis xarisxs; amasTan, mtkiceba SeiZleba emyarebodes udaod myar, mkafio da urTierTSesabamis daskvnebs an gaubaTilebel faqtobriv prezumfciebs (ix. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 labita italiis winaaRmdeg [GC], # 26772/95, paragrafi 121, ECHR 2000-IV). Tu policia pirs janmrTel mdgomareobaSi akavebs, magram gaTavisuflebisas mas dazianebebi aReniSneba, am SemTxvevaSi saxelmwifos ekisreba valdebuleba, warmoadginos damajerebeli axsna-ganmarteba dazianebebis warmoSobis mizezebis Taobaze; winaaRmdeg SemTxvevaSi, me-3 muxlis darRvevis sakiTxi SesaZloa warmoiSvas (ix. tomazi safrangeTis winaaRmdeg, 1992 wlis 27 agvistos gadawyvetileba, Series A # 241-A, gv. 40-41, paragrafebi 108-111, da ribiCi avstriis winaaRmdeg, 1995 wlis 4 dekembris gadawyvetileba, Series A # 336, gv. 25-26, paragrafi 34). boiCenco moldoveTis winaaRmdeg (2006w.) 105. saqmeSi dadasturebul faqtad miiCneva is, rom 2005 wlis 20 maiss, SuadRes, ganmcxadeblis dakavebidan 11:37 saaTze saavadmyofoSi miyvanamde, igi CFECC-is patimrobaSi imyofeboda. Uudavoa agreTve, rom dakavebamde ganmcxadebels janmrTeloba Seryeuli ar hqonia (ix. paragrafi 8 zemoT), magram policiis ganyofilebis datovebis Semdeg, igi ugonod imyofeboda oTxi saaTis ganmavlobaSi (ix. paragrafebi 12-13 zemoT). 106. mTavroba amtkicebs, rom ganmcxadebelma goneba dakarga stresis gamo da rom misdami arasaTanado mopyrobas adgili ar hqonia, arc raime saxis SeSupebebi sxeulze mas ar aReniSneba. garda amisa, mTavrobas saeWvod xdis cixis saavadmyofos eqimebis mier dadgenil diagnozs, romlis mixedviTac ganmcxadebels Tavis mwvave travma da tvinis Seryeva daudginda. 107. sasamarTlo srulad eyrdnoba eqimebis mier dadgenil diagnozs. amasTan dakavSirebiT, igi aRniSnavs, rom diagnozi cixis eqimebma dasves. mTavrobas ar warmoudgenia alternatiuli samedicino daskvna da, nebismier SemTxvevaSi, aRniSnuli diagnozi SemdgomSic dadasturda 2005 wlis 28 oqtombris sasamarTlo-samedicino eqspertizis daskvniT da 2005 wlis 20 seqtembrisa da 15 noembris fsiqiatriuli eqspertizis daskvnebiT, romlebic erovnulma sasamarTlom daniSna (ix. paragrafebi 21-22 zemoT). 108. garda amisa, Tavis travmis gverdiT, ganmcxadebels sxva dazianebebic gaaCnda. cixis saavadmyofos samedicino Canawerebis Tanaxmad, mas aseve Tirkmelebic awuxebda, xolo Sardi mowiTalo feris hqonda (ix. paragrafebi 1516 zemoT). mTavrobam ver daadastura, rom es dazianebebi 2005 wlis 20 maiss Cadenili sastiki mopyrobis Sedegi ar iyo. 109. sasamarTlos azriT, gadamwyveti mniSvneloba ar aqvs imas, rom ganmcxadebels sxeulze SeSupebebi an sxva xiluli dazianebebi ar aReniSneboda. sasamarTlosTvis kargadaa cnobili, rom arsebobs Zalis gamoyenebis iseTi meTodebi, romlebic dazaralebulis sxeulze aranair kvals ar tovebs. 111. mis winaSe warmodgenili yvela masalis safuZvelze, sasamarTlo askvnis, rom mTavrobam saTanadod ver daamtkica, rom ganmcxadebelis dazianebebi policiaSi patimrobisas arasaTanado mopyrobiT gamowveuli ar iyo. Sesabamisad, adgili aqvs konvenciis me-3 muxlis darRvevas, radgan ganmcxadebeli araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas dauqvemdebares. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 5.4. 5.4.1. 5.4.1.1. saxelmwifos pasuxismgebloba negatiuri valdebulebebi saxelmwifos uSualo kontrolis qveS irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1978w.), paragrafi 159 159. [...] warmoudgenelia, rom xelisuflebis umaRlesma organoebma ar icodnen an ar unda codnodaT aseTi praqtikis arsebobis Sesaxeb. garda amisa, konvenciis Tanaxmad, es organoebi pasuxs ageben maTi qveSevrdomebis qmedebebze; isini valdebulni arian, maT daqvemdebarebaSi myofebi aiZulon, daemorCilon TavianT nebas da mudmivi kontrolis qveS unda hyavdeT isini. 5.4.2. sadavo/okupirebuli teritoria ilaSku da sxvebi ruseTisa da moldoveTis winaaRmdeg 311. pirveli muxlidan gamomdinareobs, rom wevri saxelmwifoebi pasuxs ageben konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebisa da Tavisuflebebis nebismier darRvevaze, romelic Cadenilia maTi “iurisdiqciis” qveS myofi pirebis mimarT. ... iurisdiqciis ganxorcileba aucilebeli pirobaa imisaTvis, rom xelSemkvrelma saxelmwifom pasuxi agos misTvis Seracxuli moqmedebebis an umoqmedobebisTvis, romlebic konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebisa da Tavisuflebebis darRvevis winapiroba SeiZleba gaxdnen. es valdebulebebi ZalaSi rCeba maSinac, rodesac saxelmwifo xelisuflebis ganxorcieleba SezRudulia misi teritoriis nawilSi; am SemTxvevaSi saxelmwifo valdebulia miiRos yvela SesaZlo Sesabamisi zoma. ... saerTaSoriso samarTlis Sesabamisi principebis mixedviT, saxelmwifos pasuxismgebloba SeiZleba maSinac dadges, rodesac is, kanonieri Tu ukanono samxedro moqmedebebis Sedegad, praqtikulad axorcielebs misi erovnuli teritoriis gareT arsebuli sivrcis efeqtur kontrols. aseT teritoriaze konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebis dacvis valdebuleba TviT aseTi kontrolis faqtidan gamomdinareobs, miuxedavad imisa, es kontroli uSualod misi samxedro Zalebis Tu misdami daqvemdebarebuli adgilobrivi administraciis meSveobiT xorcieldeba (iqve). ... 316. Tu xelSemkvreli saxelmwifo misi erovnuli teritoriis gareT arsebul sivrcezec axorcielebs kontrols, misi pasuxismgebloba gakontrolebul teritoriaze mxolod sakuTari samxedro mosamsaxureebis an saxelmwifo moxeleebis moqmedebebze ki ara, aramed adgilobrivi administraciis moqmedebebzec vrceldeba, romelic aRniSnuli saxelmwifos samxedro da sxva mxardaWeris ZaliT arsebobs (ix. zemoaRniSnuli kviprosi TurqeTis winaaRmdeg, paragrafi 77). 317. saxelmwifos pasuxismgebloba SeiZleba dadges aseve im qmedebebze, romlebic sakmaris zegavlenas axdenen konvenciiT gaTvaliswinebul uflebebze, Tundac aseTi zemoqmedebis Sedegebi saxelmwifos iurisdiqciis gareT interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 gamovlindes. amdenad, rodesac saqme exeba arawevr saxelmwifoSi eqstradicias, sasamarTlos naTqvami aqvs, rom xelmSemkvreli saxelmwifo daarRvevs konvenciis preambulaSi asaxul konvenciis fuZemdeblur Rirebulebebs – “politikuri tradiciebis, idealebis, Tavisuflebisa da samarTlis uzenaesobis saerTo memkvidroebas”, Tu igi Semoxiznul pirs Segnebulad gadascems sxva saxelmwifos, sadac arsebobs mniSvnelovani safuZveli varaudisTvis, rom am pirs wamebis an arahumanuri an damamcirebeli mopyrobis an dasjis realuri safrTxe daemuqreba (ix. sioringi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1989 wlis 7 ivlisis gadawyvetileba, Series A, # 161, gv. 35, paragrafebi 88-91). ... 319. saxelmwifos pasuxismgebloba SeiZleba dadges im SemTxvevaSic, rodesac misi warmomadgenlebi moqmedeben uflebamosilebis gadametebiT an miTiTebebis sawinaaRmdegod. konvenciis Tanaxmad, saxelmwifo organoebi mkacrad pasuxismgebelni arian maT qveSevrdomTa qmedebebze, valdebulni arian, daimorCilon da mudmivi kontrolis qveS iyolion isini (ix. irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1978 wlis 18 ianvris gadawyvetileba, Series A # 25, gv. 64, paragrafi 159; ix. agreTve, saerTaSoriso samarTlis komisiis mier SemuSavebuli, saerTaSoriso samarTaldarRvevebis gamo saxelmwifoTa pasuxismgeblobis Sesaxeb muxlebis proeqti, me-7 muxli (“saerTaSoriso samarTlis komisiis Sromebi”), gv. 104, da kairos saqme, romelic ganixila saerTo saCivrebis komisiam, 1929w., Reports of International Arbitral Awards 5 (RIAA), gv. 516). 5.4.3 gaZevebis an eqstradiciisas me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis gamoyeneba sioringi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1989w.), paragrafi 88 88. [...] marTalia, specialuri xelSekrulebiT detalurad unda gaiweros wamebis akrZalvidan gamomdinare specifiuri valdebulebebi, rac sulac ar niSnavs, rom msgavsi valdebuleba evropis konvenciis me-3 muxliT zogadi saxiT araa gansazRvruli. xelmSemkvreli saxelmwifo daarRvevs konvenciis preambulaSi asaxul konvenciis fuZemdeblur Rirebulebebs – “politikuri tradiciebis, idealebis, Tavisuflebisa da samarTlis uzenaesobis saerTo memkvidroebas”, Tu igi Semoxiznul pirs Segnebulad gadascems sxva saxelmwifos, sadac arsebobs mniSvnelovani safuZveli varaudisTvis, rom am pirs wamebis an arahumanuri an damamcirebeli mopyrobis an dasjis realuri safrTxe daemuqreba. am SemTxvevaSi, mniSvneloba ar aqvs piris mier Cadenili danaSaulis simZimes. aseT pirobebSi piris eqstradicia aucileblad CaiTvleba me-3 muxlis Sinaarsisa da moTxovnebis darRvevad. sasamarTlos azriT, piris gauZevlobis Taobaze valdebuleba vrceldeba im SemTxvevebzec, rodesac Semoxiznul pirs mimReb saxelmwifoSi emuqreba me-3 muxliT akrZaluli araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis realuri safrTxe. saidi niderlandebis winaaRmdeg (2005w.), paragrafebi 46, 47, 48,49 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 46. sasamarTlo imTaviTve aRniSnavs, rom xelSemkvrel saxelmwifoebs, damkvidrebuli saerTaSoriso samarTlis ZaliT da maTi saerTaSorisosaxelSekrulebo valdebulebebis – maT Soris konvenciis – gaTvaliswinebiT, ufleba aqvT TavianT teritoriaze ucxoelebis Sesvlis, cxovrebisa da gaZevebis pirobebi akontrolon. magram, ucxoelis gaZevebam SeiZleba me-3 muxli daarRvios da Sesabamisad, gamoiwvios am saxelmwifos pasuxismgebloba konvenciis safuZvelze, Tu arsebobs mniSvnelovani varaudi, rom deportaciis Sedegad pirs mimReb qveyanaSi me-3 muxlis sawinaaRmdego mopyrobis realuri safrTxe daemuqreba. am garemoebebSi, me-3 muxli gulisxmobs saxelmwifos valdebulebas, pirovneba mimReb qveyanas ar gadasces (ix., sxva gadawyvetilebebs Soris, 1997 wlis 29 aprilis gadawyvetileba saqmeze h.l.r. safrangeTis winaaRmdeg, gadawyvetilebaTa da ganaCenTa angariSebi 1997-III, gv. 757, paragrafebi 33-34). 48. sastiki mopyrobis savaraudo safrTxis arseboba unda Sefasdes im faqtebze dayrdnobiT, romelTa Sesaxebac icoda an unda codnoda xelSemkvrel saxelmwifos gaZevebis momentisTvis, ramdenadac saxelmwifoTa pasuxismgeblobis xarisxi damokidebulia pirovnebis mosalodneli arasaTanado (ix. zemoT miTiTebuli vilvaraja da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1991 wlis 30 oqtomberi, Series A # 215, gv. 36, paragrafi 107 da h.l.r. safrangeTis winaaRmdeg, gv. 758, paragrafi 37). mocemul saqmeze, mniSvnelovani faqtoria sasamarTlos mier saqmis ganxilva ganmcxadeblis gaZevebamde. marTalia, istoriuli situacia ar aris interesmoklebuli, radgan misi saSualebiT SeiZleba naTeli moefinos dRevandel mdgomareobasa da mis Semdgom ganviTarebasac, magram amJamad gadamwyvetia dRevandeli situacia da, Sesabamisad, aucilebelia im informaciis mxedvelobaSi miReba, romelic cnobili gaxda Sidasaxelmwifoebrivi organoebis mier saboloo gadawyvetilebis miRebis Semdgom (ix. 1996 wlis 15 noembris gadawyvetileba saqmeze Caxali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, gv. 1856 da 1859, paragrafebi 86 da 97, angariSebi 1996-V da h.l.r. safrangeTis winaaRmdeg). 49. sasamarTlo saqmes ganixilavs mis xelT arsebuli da, saWiroebis SemTxvevaSi, sakuTari iniciativiT Segrovili masalebis safuZvelze, imis dasadgenad, rom eriTreaSi gaZevebis SemTxvevaSi emuqreba Tu ara ganmcxadebels me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis realuri safrTxe. am konteqstSi, sasamarTlom aRiara, rom dokumenturi mtkicebulebebis mopoveba, romelic adasturebs warmoSObis qveynis dainteresebas ganmcxadeblisadmi, SeiZleba sakmaod rTuli iyos (ix. 1998 wlis 19 Tebervlis gadawyvetileba saqmeze bahadari niderlandebis winaaRmdeg, angariSebi 1998-I, gv. 263, paragrafi 45). Tumca, ganmcxadeblebs evalebaT maqsimalurad daamtkicon Sesabamisi masalebisa da informaciis wardgeniT, rom maTi gaZevebiT me-3 muxli dairRveva, raTa xelSemkvreli saxelmwifos organoebma da sasamarTlom SeZlon gaZevebis SemTxvevaSi arsebuli safrTxis Sefaseba. n. fineTis winaaRmdeg (2005w.), paragrafi 160 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 160. sasamarTlom srulad da zedmiwevniT unda gamoikvlios me-3 muxliT akrZaluli mopyrobis safrTxis realurad arsebobis faqti aRniSnuli normis absoluturi xasiaTidan gamomdinare da gaiTvaliswinos is faqti, rom masSi asaxulia evropis sabWos Semadgeneli demokratiuli sazogadoebebis fundamenturi Rirebulebebi. sasamarTlo saqmes ganixilavs mis xelT arsebuli da, saWiroebis SemTxvevaSi, sakuTari iniciativiT mopovebuli masalebis safuZvelze, imis dadgenisas, ramdenad realurad arsebobs me-3 muxliT akrZaluli qmedebis gamoyenebis saSiSroeba. (iqve, gv. 1859, paragrafebi 96-97). safrTxis arsebobis Sefaseba unda moxdes sasamarTlos mier saqmis ganxilvis momentisTvis arsebuli pirobebis Sesaxeb informaciis safuZvelze, xolo adre arsebuli mdgomareoba unda gaiTvaliswinon imdenad, ramdenadac igi zemoqmedebs dRevandel situaciaze da momavalSi movlenebis ganviTarebaze (iqve, gv. 1856, paragrafi 86). jabari TurqeTis winaaRmdeg (2000w.), paragrafebi 39-40 39. sasamarTlo aseve SeniSnavs, rom radgan me-3 muxlSi asaxulia demokratiuli sazogadoebis erT-erTi fuZemdebluri Rirebuleba da igi absoluturad krZalavs wamebas an araadamianur an damamcirebel mopyrobas an dasjas, aucilebelia zedmiwevniT imsjelon piris gancxadebaze imis Sesaxeb, rom mesame qveyanaSi deportaciis SemTxvevaSi igi me-3 muxliT akrZalul mopyrobas daeqvemdebareba. 40. sasamarTlos SexedulebiT, mopasuxe saxelmwifos xelisuflebas ar Seuswavlia ganmcxadeblis gancxadeba, maT Soris, misi safuZvlianoba. rogorc Cans, TavSesafris miniWebis Sesaxeb debulebiT dadgenili gancxadebis wardgenis xuTdRiani vadis darRvevis Sedegad, iranSi gaZevebis gamo arsebuli saSiSroebis damadasturebeli faqtobrivi garemoebebi saerTod ar ganxilula (ix, zemoT paragrafi 16). sasamarTlos azriT, TavSesafris miniWebis Sesaxeb gancxadebis SetanisTvis dawesebuli am mokle vadis avtomaturi da meqanikuri gamoyeneba unda CaiTvalos konvenciis me-3 muxlSi asaxuli fundamenturi Rirebulebis sawinaaRmdegod. mxolod gaeros ltolvilTa umaRlesi komisariatis warmomadgnelobam gamokiTxa ganmcxadebels TavSesafris moTxovnis safuZvlebTan dakavSirebiT da Seafasa is safrTxe, romelic mas emuqreboda misTvis bralad wayenebuli danaSaulis xasiaTis gaTvaliswinebiT. qalaq ankaras administraciuli sasamarTlo, ganmcxadeblis saCivris ganxilvisas, Semoifargla mxolod ganmcxadeblis deportaciis formaluri sakiTxis garkveviT; mas ar Seuswavlia gacilebiT mniSvnelovani problema _ ganmcxadeblis SiSis safuZvlebi. Tumca, ganmcxadebels gaaCnda zedmetad dasabuTebuli pretenzia imasTan dakavSirebiT, rom misi warmoSobis qveyanaSi dabrunebisTanave mas realuri safrTxe emuqreboda. h.l.r. safrangeTis winaaRmdeg (1997w.), paragrafi 40 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 40. me-3 muxliT garantirebuli uflebis absoluturi xasiaTidan gamomdinare, sasamarTlo ar gamoricxavs SesaZleblobas, rom konvenciis me-3 muxlis moqmedeba gavrceldes im SemTxvevaSic, rodesac safrTxe momdinareobs kerZo pirebisgan an pirTa jgufebisgan. magram, amisaTvis unda damtkicdes, rom arsebobs realuri safrTxe da rom mimRebi saxelmwifos xelisuflebas ar Seswevs unari aRmofxvras safrTxe adekvaturi dacvis uzrunvelyofis gziT. d. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, paragrafebi 49-50 49. marTalia, rom es principi sasamarTlos mier dRemde gamoiyeneboda im SemTxvevebSi, rodesac piris winaaRmdeg arasaTanado mopyrobis akrZaluli formebis gamoyenebis safrTxe mimRebi qveynis saxelmwifo organoebis ganzraxi qmedebebidan an amave qveyanaSi kerZo pirebisgan momdinareobda, maSin rodesac saxelmwifo organoebi pirs saTanado dacviT ver uzurnvelyofdnen. konvenciis sistemaSi me-3 muxlis fuZemdebluri mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo uflebas itovebs, sxva SemTxvevebSic gamoiyenos aRniSnuli muxli. amitom, sasamarTlo uflebamosilia damatebiT gadasinjos ganmcxadeblis mier me-3 muxlis safuZvelze dayenebuli saCivari, rodesac akrZaluli mopyrobis safrTxe mimReb qveyanaSi momdinareobs iseTi faqtorebidan, romlebic rogorc pirdapir ise iribad ar iwveven am qveynis xelisuflebis organoebis pasuxismgeblobas an, calke aRebuli, TavisTavad, ar arRveven am muxliT dadgenil standartebs. me-3 muxlis gamoyenebis SezRudva mniSvnelovnad xelyofda mis mier gaTvaliswinebuli dacvis absolutur xasiaTs. Tumca, yvela msgavsi SemTxvevis dros, sasamarTlom saqmis yvela garemoeba, gansakuTrebiT ki, gamZevebel saxelmwifoSi ganmcxadeblis mdgomareoba, Zalze guldasmiT unda Seafasos. 50. zemoaRniSnulis safuZvelze, sasamarTlo daadgens, arsebobs Tu ara realuri safrTxe imisa, rom ganmcxadeblis gaZeveba misi amJamindeli janmrTelobis mdgomareobis gaTvaliswinebiT me-3 muxlis sawinaaRmdego iqneba. amasTan, sasamarTlo safrTxes Seafasebs mis winaSe saqmis ganxilvis droisTvis warmodgenili masalebis, maT Soris, misi janmrTelobis mdgomareobis Sesaxeb bolo informaciis safuZvelze. baderi da sxvebi SvedeTis winaaRmdeg (2005w.), paragrafebi 46-47 46. sasamarTlos miaCnia, rom pirvel ganmcxadebels dasabuTebuli SiSi aqvs imasTan dakavSirebiT, rom mis samSobloSi iZulebiT dabrunebis SemTxvevaSi sisruleSi moiyvanen mis winaaRmdeg gamotanil sikvdilis ganaCens. metic, radgan am sasjelis aRsruleba xorcieldeba sazogadoebis kontrolisa da misdami angariSvaldebulebis gareSe, aRsrulebasTan dakavSirebuli garemoebebi gardauvlad gamoiwvevs pirvel ganmcxadebelSi mniSvnelovan SiSsa da tanjvas; yvela ganmcxadebeli aRmoCndeba autanel gaurkvevlobaSi imasTan dakavSirebiT, Tu rodis, sad da rogor moxdeba sasjelis aRsruleba. 47. [...] siriaSi gamotanili sasamarTlo gadawyvetilebidan irkveva, rom sasamarTlo sxdomaze zepiri Cvenebebi ar mousmeniaT, gamoikvlies mxolod prokuroris mier wardgenili mtkicebulebebi, arc braldebuli da arc misi interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 advokati sxdomas ar eswrebodnen. sasamarTlos miaCnia, rom gadawyvetilebis martivad gamotanisa da dacvis mxaris uflebebis totaluri ugulebelyofis fonze, Sidasaxelmwifoebrivi warmoeba samarTliani sasamarTlos ugulebelyofad unda CaiTvalos. bunebrivia, es ganmcxadeblebSi iwvevs damatebiTi gaurkvevlobisa da tanjvis mniSvnelovan xarisxs siriaSi damatebiTi warmoebis SesaZlo SedegebTan dakavSirebiT. zemoaRniSnulis safuZvelze, sasamarTlos miaCnia, rom ukanono marTlmsajulebis safuZvelze pirveli ganmcxadeblisTvis Sefardebuli sikvdiliT dasja ganmcxadeblebSi damatebiT SiSsa da tanjvas maT momavalTan dakavSirebiT aucileblad gamoiwvevda, maTi siriaSi iZulebiT dabrunebis SemTxvevaSi, radgan arsebobs realuri perspeqtiva am qveyanaSi sasjelis aRsrulebisa. axmedi avstriis winaaRmdeg (1996w.) 41. ... Sesabamisi piris qmedeba misi saSiSi xasiaTis miuxedavad gadamwyveti mniSvnelobis ar iqneba. amdenad, me-3 muxliT miniWebuli dacva ufro farToa, vidre ltolvilTa statusis Sesaxeb 1951 wlis konvenciis 33-e muxliT miniWebuli dacva (ix. zemoT paragrafi 24 da zemoxsenebuli gadawyvetileba Caxalis saqmeze, gv. 1855, paragrafi 80). 5.4.4. pozitiuri valdebulebebi 5.4.4.1. zogadi valdebulebebi a. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1998w.), paragrafi 22 22. dasadgenia, SeiZleba Tu ara saxelmwifos daekisros pasuxismgeloba me-3 muxlis safuZvelze imis gamo, rom ganmcxadebeli misma maminacvalma cema. sasamarTlo Tvlis, rom konvenciis pirveli muxliT, maRal xelSemkvrel saxelmwifoebze dakisrebuli valdebuleba, daicvan maTi iurisdiqciaSi myofi yvela piris konvenciiT gansazRvruli uflebebi da Tavisuflebebi, me-3 muxlTan erTobliobaSi, saxelmwifosgan moiTxovs iseTi zomebis miRebas, romlebic uzrunvelyofs maT iurisdiqciaSi myofi pirebis dacvas wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobisgan an dasjisgan, kerZo pirebis mier administrirebuli arasaTanado mopyrobis CaTvliT. gansakuTrebiT bavSvebi da sxva daucvel pirebi sargebloben saxelmwifos mxridan efeqturi RonisZiebebis gaterebis gziT piradi xelSeuxeblobis dacvis uflebiT. z. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (2001w.), paragrafi 73 73. sasamarTlo ganmeorebiT ganmartavs, rom me-3 muxli asaxavs demokratiuli sazogadoebis erT-erT yvelaze fundamentur princips. igi absuluturad krZalavs wamebas an araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas an dasjas. konvenciis pirveli muxliT, maRal xelSemkvrel saxelmwifoebze dakisrebuli valdebuleba, maT iurisdiqciaSi myofi yvela piri uzrunvelyon konvenciiT gansazRvruli uflebebiTa da TavisuflebebiT, me-3 muxlTan erTobliobaSi, saxelmwifosgan moiTxovs iseTi zomebis miRebas, romlebic uzrunvelyofs maT interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 iurisdiqciaSi myofi pirebis dacvas wamebis an araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobisgan an dasjisgan, kerZo pirebis mier administrirebuli arasaTanado mopyrobis CaTvliT. es zomebi gansakuTrebiT unda uzrunvelyofdes bavSvebis da sxva daucveli pirebis efeqtur dacvas da gonivrul RonisZiebebis miRebiT, mimarTuli unda iyos im arasaTanado mopyrobis aRsakveTad, romlis Sesaxebac icoda an unda scodnoda saxelmwifo organoebs. 5.4.4.2 efeqturi samarTlebrivi bazis uzrunvelyofis valdebuleba m.s. bulgareTis winaaRmdeg (2003w.), paragrafebi 149-153, 186-187 (a) gaupatiurebis dasjis da gaupatiurebis saqmeTa gamoZiebis pozitiuri valdebulebis arseboba 150. me-8 muxliT gaTvaliswinebuli piradi cxovrebis pativiscemis ufleba Tavis TavSi moicavs pozitiur valdebulebebs; es valdebulebebi SeiZleba gulisxmobdes uSualod pirebs Soris urTierTobis regulirebasac. marTalia, saxelmwifos diskreciuli uflebamosileba gaaCnia, uzrunvelyos me-8 muxlis moTxovnebis Sesruleba pirTa qmedebebisgan dacvis sferoSi, magram iseTi mZime qmedebebis efeqturi aRkveTa, rogoricaa, gaupatiureba, rodesac safrTxe eqmneba fundamentur Rirebulebebs da piradi cxovrebis arsebiT aspeqtebs, moiTxovs efeqturi sisxlis kanonmdeblobis arsebobas. bavSvebi da sxva daucveli pirebi sargebloben efeqturi dacvis uflebiT. 151. zog SemTxvevaSi konvenciis me-3 muxli warmoSobs oficialuri gamoZiebis Catarebis valdebulebas. gamoZiebis Catarebis valdebuleba mxolod maSin rodi warmoiSoba, rodesac arasaTanado mopyroba saxelmwifos warmomadgenlebmisgan momdinareobs. 153. zemoaRniSnulidan gamomdinare, sasamarTlo Tvlis, rom saxelmwifoebs dakisrebuli aqvT me-3 da me-8 muxlebisTvis damaxasiaTebeli valdebuleba, SemoiRon sisxlis samarTlis iseTi normebi, romlebic saSualebas iZleva efeqturad daisajos gaupatiurebis danaSauli da gaataron es normebi praqtikaSi efeqturi gamoZiebisa da sisxlis samarTlebrivi devnis warmoebis gziT. 181. rac Seexeba mTavrobis arguments, rom misi Sidasaxelmwifoebrivi sistema iZleoda damnaSaveTa winaaRmdeg samoqalaqo samarTalwarmoebis aRZvris SesaZleblobas, sasamarTlo SeniSnavs, rom mTavrobas es argumenti dasabuTebulad ar warmoudgenia. nebismier SemTxvevaSi, rogorc zemoT aRiniSna, gaupatiurebisa da seqsualuri danaSaulis winaaRmdeg efeqturi dacva moiTxovs sisxlis samarTlebrivi xasiaTis RonisZiebebis gatarebas. 187. amdenad, sasamarTlo askvnis, rom mocemul saqmeze mopasuxe saxelmwifos mier darRveulia masze konvenciis me-3 da me-8 muxlebiT dakisrebuli pozitiuri valdebulebebi. 5.4.5 proceduruli moTxovnebi 5.4.5.1 efeqturi oficialuri gamoZiebis Catarebis valdebuleba interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 asenovi bulgareTis winaaRmdeg (1998w.), paragrafi 102 102. sasamarTlos miaCnia, rom rodesac piri ayenebs dasabuTebul saCivars, rom policiis an saxelmwifo samsaxurebis sxva warmomadgenlebi mas sastikad da ukanonod moepyrnen, riTac dairRva me-3 muxli, aRniSnuli debuleba pirveli muxliT dadgenil saxelmwifos zogad valdebulebasTan erTad saxelmwifos avalebs “daicvas mis iurisdiqciaSi myofi yvela piris ... konvenciiT gansazRvruli uflebebi da Tavisuflebebi”, rac efeqturi gamoZiebis Catarebas gulisxmobs. am gamoZiebis Sedegad, me-2 muxlis moTxovnaTa msgavsad, unda dadgindes da daisajon danaSaulze pasuxismgebeli pirebi. winaaRmdeg SemTxvevaSi, wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis zogad samarTlebriv akrZalvas, efeqturi praqtikuli Sedegi ar eqneba da saxelmwifo moxeleebs, rig SemTxvevebSi, SeeZlebaT maTi xelisuflebis qveS myofi pirebis uflebebis Selaxva sruliad dausjelad. ilhani TurqeTis winaaRmdeg (2000w.), paragrafi 91-92 91. procesualurma valdebulebebma sxvadasxva formiT hpoves konvenciaSi asaxva, imisaTvis rom konvenciiT garantirebuli uflebebi Teoriuli da iluzoruli ki ar yofiliyo, aramed - praqtikuli da efeqturi. swored am mizeziT, me-2 muxlSi, romliTac sicocxlis uflebaa garantirebuli, moiazreba saxelmwifos valdebuleba, efeqturad gamoiZios saxelmwifos uSiSroebis samsaxurebis mier gamowveuli sikvdilis garemoebebi. Tumca, es norma Seicavs pirdapir moTxovnas, rom sicocxlis ufleba iyos “ kanoniT daculi ”. am SemTxvevaSi, saxelmwifom unda gamoavlinos daintereseba sikvdilis garemoebebis dasadgenad, romlebic, rogorc wesi, mxolod saxelmwifo moxeleebisTvisaa cnobili. 92. aRniSnulisgan gansxvavebiT, me-3 muxlis Sinaarsi materialur-samarTlebrivi xasiaTisaa. amasTan, marTalia, am normis savaraudo darRvevis msxverpli SeiZleba daucvel mdgomareobaSi ki iyos, magram misi mdgomareobis praqtikuli mxareebi SeiZleba mainc gansxvavdebodes sasikvdilo Zalis gamoyenebiT an saeWvo mdgomareobaSi gardacvalebis SemTxvevebisgan. sasamarTlos miaCnia, rom konvenciis efeqturi dacvis saSualebebiT uzrunvelyofis Taobaze me-13 muxlis moTxovna, rodesac pirs gaaCnia mis mimarT me-3 muxlis darRvevis Sesaxeb dasabuTebuli pretenzia, niSnavs rogorc ganmcxadeblisTvis zianis anazRaurebis miRebis, ise saxelmwifos moxeleebis arasaTanado qmedebebis winaaRmdeg aucilebeli procesualuri garantiebiT sargeblobis SesaZleblobas. sasamarTlos precedentuli samarTliT dadgenilia, rom am konteqstSi efeqturi dacvis saSualeba niSnavs iseTi yovelmxrivi da efeqturi gamoZiebis Catarebas, romlis Sedegadac moxdeba damnaSave pirebis gamovlena da dasja da uzrunvelyofs momCivans sagamoZiebo moqmedebebze efeqturi xelmisawvdomobiT. amitom, me-3 muxlis procesualuri darRvevis dafiqsireba damokidebulia konkretuli saqmis garemoebebze. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 valasinasi litvis winaaRmdeg (2001w.), paragrafi 122 122. […] me-3 muxli gansazRvravs piris uflebas “arasaTanado mopyrobis Taobaze sarwmuno gancxadebebis” adekvatur Sidasaxelmwifoebriv gamoZiebaze, romelic Sedegad gamoiRebs am mopyrobaze “pasuxismgebeli pirebis gamovlenasa da dasjas”. [...] sasamarTlom daafiqsira me-3 muxlis darRveva im safuZvliT, rom xelisuflebam ar gamoiZia gancxadeba me-3 muxlis savaraudo darRvevis Taobaze. xaSievi da akaeva ruseTis winaaRmdeg (2005w.), paragrafebi 177-180 177. procesualurma valdebulebebma sxvadasxva formiT hpoves konvenciaSi asaxva, imisaTvis rom konvenciiT garantirebuli uflebebi Teoriuli da iluzoruli ki ar yofiliyo, aramed - praqtikuli da efeqturi. rig gadawyvetilebebSi sasamarTlom daadgina, rom rodesac piri akeTebs sarwmuno gancxadebas, rom policiis an saxelmwifo samsaxurebis sxva warmomadgenlebi mas me-3 muxlis darRveviT moepyrnen, aRniSnuli debuleba pirveli muxliT dadgenil saxelmwifos zogad valdebulebasTan erTobliobaSi avalebs saxelmwifos “daicvas mis iurisdiqciaSi myofi yvela piris ... konvenciiT gansazRvruli uflebebi da Tavisuflebebi”, rac efeqturi oficialuri gamoZiebis Catarebasac gulisxmobs. me-2 muxlis msgavsad, gamoZieba miznad unda isaxavdes pasuxismgebeli pirebis gamovlenasa da dasjas. winaaRmdeg SemTxvevaSi, wamebis da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis zogad samarTlebriv akrZalvas efeqturi praqtikuli Sedegi ar eqneba da saxelmwifo moxeleebs, rig SemTxvevebSi, SeeZlebaT maTi xelisuflebis qveS myofi pirebis uflebebis Selaxva sruliad dausjelad. 178. me-3 muxlis procesualuri valdebulebebi maSin amoqmeddeba, rodesac sasamarTlo ver daaskvnis, hqonda Tu ara adgili konvenciis me-3 muxliT akrZalul qmedebas; aRniSnulis mizezi ki is aris, rom xelisuflebis organoebma saCivarze efeqturi reagireba droulad ar moaxdines. 179. sasamarTlo aRniSnavs, rom xelisuflebis organoebma Caatares garkveuli gamoZieba ganmcxadeblebis saCivrebze imis Taobaze, rom sikvdilamde maTi naTesavebi awames da dauqvemdebares arahumanur mopyrobas. magram gvamis gamokvleva ar CautarebiaT da aranairi sasamarTlo-samedicino eqspertis daskvna ar momzadebula, ris Sedegadac sikvdilis konkretuli xasiaTi da garemoebebi daudgeneli darCa. SesaZlo mowmeebi [...] da SemTxvevis dros iq dislocirebuli samxedro nawilebis mosamsaxureebi ar gamouvleniaT da daukiTxiaT, ramac aseve SeuSala xeli arasaTanado mopyrobis konkretuli mtkicebulebebis gamovlenas da pasuxismgebeli pirebis dadgenasa da dasjas. gamoZiebis efeqturobasTan dakavSirebiT gakeTebuli daskvnebis (ix. zemoT paragrafebi 156-166) gaTvaliswinebiT, sasamarTlo ver darwmunda, rom Catarebuli gamoZieba iyo sakmarisad yovelmxrivi da efeqturi imisaTvis, rom daekmayofilebina me-3 muxlis zemoaRniSnuli moTxovnebi. 180. zemoaRniSnuli garemoebebis safuZvelze da imis gaTvaliswinebiT, rom ganmcxadeblebis dasabuTebuli saCivrebis yovelmxrivi da efeqturi gamoZieba ar Catarebula, rom daedginaT maTi naTesavebis mimarT me-3 muxliT akrZaluli interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 qmedebis gamoyenebis faqti, sasamarTlo ar iziarebs mTavrobis winaswar arguments Sidasaxelmwifoebrivi dacvis saSualebebis amouwurvelobis Sesaxeb; Sesabamisad, adgens, rom adgili aqvs konvenciis me-3 muxlis procesualuri moTxovnebis darRvevas. ognianova da Cobani bulgareTis winaaRmdeg (2006w.) 105. gamoZieba efeqturi unda iyos im gagebiTac, rom man Sedegad unda gamoiRos pasuxismgebeli pirebis gamovlena da dasja. aRniSnuli valdebuleba gulisxmobs gamoZiebis kanonieri meTodebiT Catarebas. xelisuflebis organoebs unda mieRoT qmediTi zomebi saqmesTan dakavSirebuli mtkicebulebebis mosapoveblad, maT Soris, TviTmxilvelTa Cvenebebis, sasamarTlo-samedicino eqspertizis daskvnis da, saWiroebis SemTxvevaSi, gvamis gamokvlevis Sedegebis mosapoveblad, romelic iZleva janmrTelobis dazianebis da sikvdilis mizezebis Sesaxeb samedicino daskvnebis obieqturi Sefasebis SesaZleblobas. gamoZiebis nebismieri nakli, romelic xels ar uwyobs sikvdilis mizezis an pasuxismgebeli piris dadgenas, SeiZleba CaiTvalos am standartis sawinaaRmdegod (ix. zemoxsenebuli gadawyvetileba angelovas saqmeze, paragrafebi 136-139, sadac miTiTebulia sxva saqmeebic). 106. garda amisa, gamoZiebis mimarT dayenebulia moTxovnebia, misi drouli da gonivruli siswrafiT Catareba, romlis drosac gasaTvalisiwnebelia garkveuli gamoZiebis mimdinareobisas mosalodneli barierebisa an sirTuleebis gamovlena. magram sasikvdilo Zalis gamoyenebis faqtze xelisuflebis mier swrafi gamoZiebis Catareba, SeiZleba iTqvas, arsebiTi mniSvnelobisaa imisaTvis, rom xelisuflebam SeinarCunos sazogadoebis ndoba imis Taobaze, rom rom is zedmiwevniT icavs kanonis uzenaesobis princips, Tavidan unda aicilos Tavis Tavis iseTi warmoCena, TiTqos is monawilobs ukanono qmedebebSi an ar reagirebs maTze (ix. makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, # 28883/95, paragrafi 114, ECHR 2001-III, sadac miTiTebulia sxva saqmeebic). 107. amave mizeziT, gamoZiebaze an mis Sedegebze unda xorcieldebodes sazogadoebrivi dakvirveba garkveuli zomiT imisaTvis, rom SenarCundes sazogadoebisadmi angariSvaldebuleba, rogorc praqtikaSi, ise TeoriaSi; Sedegad, xelisuflebam unda SeinarCunos sazogadoebis ndoba imis Taobaze, rom is zedmiwevniT icavs kanonis uzenaesobis princips, Tavidan unda aicilos Tavis Tavis iseTi warmoCena, TiTqos is ukanono qmedebebSi monawilobs an ar reagirebs aseT qmedebebze. sazogadoebrivi dakvirvebis saWiro zoma SeiZleba gansxvavdebodes sxvadasxva SemTxvevaSi. magram yvela SemTxvevaSi dazaralebulis uaxloesi naTesavebi CarTulni unda iyvnen procesSi im zomiT, rac aucilebelia dazaralebulis marTlzomieri interesebis dasacavad (iqve, paragrafi 115; agreTve zemoxsenebuli gadawyvetileba angelovas saqmeze, sadac miTiTebulia sxva saqmeebic). 5.5. me-3 muxlis darRvevis tipiuri SemTxvevebi 5.5.1. dakaveba 5.5.1.1. dakavebulTa mimarT fizikuri Zalis gamoyeneba interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 labita italiis winaaRmdeg (2000w.), paragrafi 120 120. [...] TavisuflebaSezRuduli piris SemTxvevaSi, nebismieri fizikuri Zalis gamoyeneba, romelic mkacrad aucilebeli ar aris dakavebulis saqcielidan gamomdinare, amcirebs mis adamianur Rirsebas da, principSi, warmoadgens me-3 muxlis darRvevas. 5.5.1.2. dakavebis zogadi pirobebi dugozi saberZneTis winaaRmdeg (2001w.), paragrafi 46 46. sasamarTlos azriT, dakavebis pirobebi zog SemTxvevaSi SeiZleba gautoldes araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobas. saberZneTis saqmeze komisiam me-3 muxli darRveulad miiCnia, vinaidan saxeze iyo: araadekvaturi gaTboba, sanitaria, sakvebi, dasveneba da gare samyarosTan kavSiris ararseboba. dakavebis pirobebis Sefasebisas, mxedvelobaSis misaRebi am pirobebis kumulaciuri efeqtebi, agreTve ganmcxadeblis mier gamoTqmuli konkretuli saCivrebi. kalaSnikovi ruseTis winaaRmdeg (2002w.), paragrafi 95 95. [...] piris Tavisuflebis aRkveTis RonisZiebebi xSirad SeiZleba moicavdes am elements. Tumca, ar SeiZleba iTqvas, rom winaswari patimroba TavisTavad wamoWris sakiTxs konvenciis me-3 muxlidan gamomdinare. aRniSnuli muxli arc ise unda ganimartos, TiTqos igi awesebdes janmrTelobis mdgomareobis gamo piris gaTavisuflebis Sesaxeb zogad valdebulebas an valdebulebas, piri moaTavson samoqalaqo saavadmyofoSi specifiuri samedicino mkurnalobis Catarebis mizniT. saxelmwifom unda uzrunvelyos piris dakaveba iseT pirobebSi, romlebic ar laxavs mis adamianur Rirsebas, RonisZiebis aRsrulebis forma da meTodi ar iwvevs masSi iseT sulier tanjvasa da tkivils, romelic scdeba dakavebisTvis damaxasiaTebeli tanjvis gardauval xarisxs, misTvis xelmisawvdomi unda iyos patimrobidan gamomdinare praqtikuli moTxovnebi, unda SenarCundes misi janmrTeloba da keTildReoba. dakavebis pirobebis Sefasebisas, mxedvelobaSia misaRebi am pirobebis kumulaciuri efeqtebi, agreTve ganmcxadeblis mier gamoTqmuli konkretuli saCivrebi. 5.5.1.3 samedicino Careva mtkicebulebaTa mopovebis mizniT jalohi germaniis winaaRmdeg (2006w, GC) 82. saqmis yvela garemoebis gaTvaliswinebiT, sasamarTlos miaCnia, rom gasaCivrebuli RonisZieba aRwevda sisastikis im minimalur dones, rac me-3 muxlis darRvevas iwvevs. xelisuflebis organoebma Zlier Selaxes ganmcxadeblis fizikuri da fsiqikuri janmrTeloba misi nebis sawinaaRmdegod. maT ganmcxadebels Rebineba aiZules, ara samkurnalo, aramed mtkicebulebaTa mopovebis mizniT, romelTa moZieba maT nakleb Zaladobrivi meTodebiTac SeeZloT. gasaCivrebuli qmedebis ganxorcielebas SeeZlo ganmcxadebelSi SiSis, interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 tanjvisa da arasrulfasovnebis iseTi SegrZnebebi gamoewvia, romlebic misi damcirebisa da pativis Selaxvis tolfasi iyo. garda amisa, es procedura Seicavda safrTxes ganmcxadeblis janmrTelobisaTvis, maT Soris imis gamo, rom winaswar saTanado anamnezi ar gakeTebula. marTalia, es ar momxdara ganzraxviT, magram ganxorcielda imgvarad, rom ganmcxadebels miayena rogorc fizikuri, ise fsiqologiuri tkivili. aqedan gamomdinare, igi dauqvemdebares me-3 muxlis sawinaaRmdego araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobas. 5.5.1.4 saTanado samedicino daxmarebis ararseboba ilhani TurqeTis winaaRmdeg (2000w.), paragrafebi 86-87 86. sasamarTlo eTanxmeba komisiis daskvnas abdulatif ilhanisadmi miyenebul dazianebebTan dakavSirebiT; kerZod, ganmcxadebels cemdnen da sul cota erTxel mainc Caartyes TavSi “G3” sistemis SaSxana. amis Sedegad, mas gauCnda mZime SeSupebebi da ori dazianeba Tavis areSi, ramac gamoiwvia Tavis tvinis dazianeba da funqciis xangrZlivi nawilobrivi dakargva. Tavis areSi xiluli dazianebebisa da im aSkara xarvezebis miuxedavad, romelic abdulatif ilhans siarulisa da laparakis dros etyoboda, misi saavadmyofoSi gadayvana 36 saaTis ganmavlobaSi daagvianes. 87. abdulatif ilhanis mier gancdili arasaTanado mopyrobis sisastikis da masTan dakavSirebuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, maT Soris, rom didi dro gavida saTanado samedicino daxmarebis miRebamde, sasamarTlo adgens, rom ganmcxadebeli aris Zalze mZime da sastiki tanjvis msxverpli, rac SeiZleba daxasiaTdes wamebad. hercegfalvi avstriis winaaRmdeg (1992w.), paragrafi 82 82. sasamarTlo Tvlis, rom arasrulfasovnebisa da uZlurebis SegrZnebis gaTvaliswinebiT, rac fsiqiatriul saavadmyofoebSi moTavsebuli patimrebisTvisaa damaxasiaTebeli, gansakuTrebuli gafrTxilebis gamoCenaa saWiro konvenciasTan Sesabamisobis sakiTxis gadawyvetisas. marTalia, jandacvis organoebma unda gadawtviton konkretuli samkurnalo meTodis gamoyenebis sakiTxi da SesaZloa iZulebiTac, im pacientTa fizikuri da fsiqikuri janmrTelobis dasacavad, romelTac gadawyvetilebis miRebis unari saerTod ar SeswevT da romlebzec es organoebi arian pasuxismgebelni. aseTi pacientebi rCebian me-3 muxlis dacvis qveS, romlis moTxovnebidan gadaxveva dauSvebelia. aseT SemTxvevebSi, principSi, gadamwyvetia medicinaSi damkvidrebuli principebi; rogorc wesi, Terapiuli aucileblobiT gamowveuli RonisZieba ar SeiZleba CaiTvalos araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobad. miuxedavad amisa, sasamarTlo unda darwmundes, rom damajereblad dadasturebulia msgavsi samedicino Carevis aucilebloba. kudla poloneTis winaaRmdeg (2000w.), paragrafebi 93-94 93. piris Tavisuflebis aRkveTis RonisZiebebi xSirad SeiZleba moicavdes am elements. Tumca, ar SeiZleba iTqvas, rom winaswari patimroba TavisTavad interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 wamoWris sakiTxs konvenciis me-3 muxlidan gamomdinare. aRniSnuli muxli arc ise unda ganimartos, TiTqos igi awesebdes janmrTelobis mdgomareobis gamo piris gaTavisuflebis an specifiuri samedicino mkurnalobis mizniT misi samoqalaqo saavadmyofoSi moTavsebis zogad valdebulebas. 94. saxelmwifom unda uzrunvelyos piris iseT pirobebSi dakaveba, romlebic: ar laxavs mis adamianur Rirsebas, RonisZiebis aRsrulebis forma da meTodi ar iwvevs masSi iseT sulier tanjvasa da tkivils, romelic scdeba dakavebisTvis damaxasiaTebeli tanjvis gardauval xarisxs, adekvaturadaa uzrunvelyofili misi patimrobidan gamomdinare praqtikuli moTxovnebi, SenarCunebulia piris janmrTeloba da keTildReoba, maT Soris, misTvis saWiro samedicino daxmarebis gaweviT. xudobini ruseTis winaaRmdeg (2006w.) 95. ... sasamarTlo aRniSnavs, rom ganmcxadebels ar gaewia saWiro samedicino daxmareba. TviT cixis saavadmyofoSi yofnis periodSi, is itanjeboda misi janmrTelobis mdgomareobiT gamowveuli fizikuri travmisgan. rac Seexeba fsiqikur efeqtebs, mas unda scodnoda, rom yovel wuTs igi gadaudebeli samedicino momsaxurebis saWiroebis winaSe idga, rasac SeiZleba Zalze mZime Sedegebi gamoewvia; xolo, saTanado samedicino momsaxureba misTvis xelmisawvdomi ar iyo. (ix. zemoT paragrafi 29 da misi momdevno paragrafebi). cixis administraciam uari uTxra ganmcxadebels saTanado samedicino daxmarebis rogorc adgilze, ise sxva wyaroebidan miRebazec (ix. paragrafi 27 zemoT); rasac ganmcxadebelSi unda gamoewvia mniSvnelovani xarisxis SeSfoTeba. 96. ufro metic, ganmcxadebeli daavadebuli iyo mwvave imunodeficitis virusiT da mZime sulieri avadmyofobiT. dakavebis yofnisas, ganmcxadeblis SiSi am avadmyofobebis garTulebasTan dakavSirebiT, kidev ufro zrdida aseT safrTxis arsebobas. am garemoebebSi, kvalificiuri da drouli samedicino daxmarebis ararseboba da aseve xelisuflebis uari misi janmrTelobis mdgomareobis damoukidebel samedicino gamokvlevaze, qmnida daucvelobis iseT Zlier SegrZnebas Tanamdev fizikur tkivilebTan erTad, rom mopyroba Rirsebis Semlaxav mopyrobas uTanabrdeboda me-3 muxlis gagebiT. 5.5.1.5 dakavebulTa intimuri Cxreka ivanCuki poloneTis winaaRmdeg (2001w.), paragrafi 59 59. garda amisa, marTalia, gaSiSvlebul mdgomareobaSi Cxreka SeiZleba aucilebeli iyos cixis usafrTxoebis an cixeSi areulobis Tavidan asacileblad, magram igi unda Catardes Sesaferisi formiT. mocemul SemTxvevaSi, cixis guSagebi sityvier Seuracxyofas ayenebdnen da dascinodnen ganmcxadebels. maTi saqcieli gamiznuli iyo ganmcxadebelSi damcirebisa da arasrulfasovnebis grZnobebis gamowvevisaken. sasamarTlos azriT, es saqcieli warmoadgenda upativcemulobas ganmcxadeblis adamianuri Rirsebisadmi. vinaidan, es mopyroba gamoyenebuli iyo ganmcxadeblis mimarT im specialuri RonisZiebebis farglebSi, romlebic SemoRebuli iyo vroclavis cixeSi winaswar patimrobaSi myofi pirebisTvis da imis gaTvaliswinebiT, rom interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 sasamarTlosTvis ar warudgeniaT damajerebeli dasabuTeba aseTi RonisZiebebis arsebobis saWiroebisTvis, sasamarTlo Tvlis, rom mocemul SemTxvevaSi, aRniSnuli saqcieli, romelic amcirebda da akninebda gancmxadebels, warmoadgenda me-3 muxlis sawinaaRmdego Rirsebis Semlaxav mopyrobas. valasinasi litvis winaaRmdeg (2001w.), paragrafi 117 117. sasamarTlo Tvlis, rom, marTalia, SiSvel mdgomareobaSi Cxreka SeiZleba aucilebeli iyos cixis usafrTxoebis an cixeSi areulobis an danaSaulis Tavidan asacileblad, magram igi unda Catardes Sesaferisi formiT. ganmcxadeblisTvis qalis TandaswrebiT gaSiSvlebis iZuleba, da amis Semdgom mis sasqeso organoebze da sakvebze SiSveli xelebiT Sexeba warmoadgenda aSkara upativcemulobis gamoxatvas ganmcxadeblis mimarT da amcirebda mis adamianur Rirsebas. es procesi masSi datovebda tanjvisa da arasrulfasovnebis iseT grZnobas, rasac SeeZlo misi damcireba da pativis Selaxva. amdenad, sasamarTlo askvnis, rom 1998 wlis 7 maiss Catarebuli Cxreka uTanabrdeboda damamcirebel mopyrobas konvenciis me-3 muxlis gagebiT. 5.5.2 diskriminacia, rogorc Rirsebis Semlaxavi mopyrobis forma kviprosi TurqeTis winaaRmdeg (2001w.), paragrafebi 307-310 307. am mosazrebebis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo saWirod Tvlis, SeniSnos, rom gaeros generalurma mdivanma Tavis 1995 wlis 10 dekembris, “karpasis reziumeTi” cnobil qveynis mimdinareobis amsaxvel angariSis Tanaxmad: UNfiCYP-is mier karpaseli berZeni kviproselebis cxovrebis pirobebis Sesaxeb Catarebulma kvlevam daadastura, rom isini iyvnen Zalze mkacri akrZalvebis msxverplni, rac gamoixateboda ZiriTadi Tavisuflebebis ganxorcielebis Zalze mkacr SezRudvaSi da ganuxrelad mimarTuli iyo iqiTken, rom droTa ganmavlobaSi es sazogadoeba Sewyvetda arsebobas. generalurma mdivanma ganacxada, rom berZen kviproselebs xelisuflebis organoebi ar aZlevdnen uZravi qonebis naTesavebisTvis memkvidreobiT gadacemis SesaZleblobas, Tundac es uaxloesi naTesavebi yofiliyvnen, garda im SemTxvevisa, Tu es ukanaknelnic CrdiloeT nawilSi cxovrobdnen. CrdiloeT nawilSi ar iyo saSualo skolebi, xolo berZen kviprosel bavSvebs, romlebic swavlas irCevdnen samxreT nawilSi mdebare saSualo skolebSi, ar aZlevdnen CrdiloeT nawilSi cxovrebis uflebas 16 wlis asakis (mamrobiTi sqesis bavSvebis SemTxvevaSi) da 18 wlis asakis (mdedrobiTi sqesis bavSvebis SemTxvevaSi) miRwevis Semdeg. 308. sasamarTlo aRniSnavs, rom “karpasis reziumeSi” mocemuli humanitaruli kvleva exeboda 1994-1995 wlebis periods, rac emTxveva winamdebare ganacxadSi miTiTebul saCivrebSi aRniSnul dros. sasamarTlo ixsenebs, rom gaeros generaluri mdivnis angariSSi aRniSnuli sakiTxebi, sasamarTlos dakvirvebiT, iZleva safuZvels davaskvnaT, rom adgili hqonda berZeni kviproselebis anklavis konvenciuri uflebebis darRvevas. sasamarTlo damatebiT aRniSnavs, rom am sazogadoebis wevrebis gadaadgilebis Tavisuflebis SezRudva uxeSad xels uSlis piradi da ojaxuri cxovrebis uflebisa da religiis aRmsareblobis uflebis ganxorcielebas. aqedan gamomdinare, sasamarTlo adgens, rom am TvalsazrisiT darRveulia konvenciis me-8 da me-9 muxlebi. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 309. sasamarTlos ganmartebiT, karpaseli berZeni kviproselTa sazogadoebis wevrebis mimarT zemoaRniSnuli akrZalvebi swored imis gamo xorcieldeboda, rom isini sazogadoebis swored am nawils ekuTvnodnen. miTiTebul periodSi, maTdami aseTi damokidebulebis arseboba SeiZleba aixsnas im damaxasiaTebeli niSnebis arsebobiT, romlebiTac isini Turqi kviproselebisgan gansxvavdebodnen, kerZod – eTnikuri warmomavlobis, rasisa da religiuri niSnebiT. sasamarTlo aRniSnavs, rom mopasuxe saxelmwifo axorcielebs politikas, romelic efuZneba sazogadoebebs Soris dialogis farglebSi bizonalur da or-sazogadoebriobis principebs. mopasuxe saxelmwifos mier am principebis ganuzreli dacva imaSic gamoixata, rom karpasel berZen kviproselebs uwevT izolaciis, gadaadgilebis SezRudvis, kontrolisa da sazogadoebis ganviTarebis aranairi perspeqtivis pirobebSi. pirobebi Tavisi bunebiT damamcirebelia da am mosaxleobis wevrebis mimarT adamianuri Rirsebis pativiscemis cnebas arRvevs. 310. sasamarTlos azriT, gamoyenebuli diskriminaciuli mopyroba aRwevs sisastikis im xarisxs, romelic Rirsebis Semlaxavi mopyrobis arsebobisTvis aucilebel moTxovnas warmoadgens. moldovani da sxvebi rumineTis winaaRmdeg (2005w.), paragrafi 111 111. ganmcxadeblebis saCivrebis ganxilvisas, xelisuflebis organoebis mier wamoyenebuli dausabuTebeli SeniSvnebi ganmcxadeblebis gulwrfelobasa da cxovrebis wesTan dakavSirebiT (ix. samoqalaqo da sisxlis samarTlis sasamarTloebis gadawyvetilebebi da qalaq Cetanis meris mier gakeTebuli gancxadebebi, paragrafebi 44, 66 da 71 zemoT) pirdapir diskriminaciad unda CaiTvalos. amasTan dakavSirebiT, sasamarTlo imeorebs, rom rasobrivi niSniT diskriminacia TavisTavad SeiZleba Rirsebis Semlaxav mopyrobas uTanabrdebodes (ix. aRmosavleT afrikeli azielebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, komisiis angariSi, 1973 wlis 14 dekemberi, DR 78, gv. 5, paragrafi 62). amdenad, aRniSnuli SeniSvnebi mxolod damamZimebel garemoebebad unda CaiTvalos konvenciis me-3 muxlis safuZvelze ganmcxadeblebis saCivris ganxilvisas. smiti da greidi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1999w.), paragrafi 121 121. sasamarTlom zemoT ganmarta, ratom miaCnia mas, rom Catarebuli gamoZieba da ganmcxadeblebis samsaxuridan daTxovna, Tavdacvis saministros zogad politikasTan erTad, gansakuTrebiT rTuli xasiaTisa iyo. amasTanave, sasamarTlo ar gamoricxavs, rom mopyroba, romelic dafuZnebulia zemoaRniSnuli xasiaTis winaswar Camoyalibebul mikerZoebaze heteroseqsualuri orientaciis umravlesobis mxridan homoseqsualuri umciresobis mimarT, principSi, SeiZleba moxvdes me-3 muxlis moqmedebis sferoSi. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 5.5.3 soflebisa da saxlebis ganadgureba bilgini TurqeTis winaaRmdeg (2000w.), paragrafebi 99 da 102 99. komisiam daafiqsira konvenciis me-3 muxlis darRveva imis gamo, rom ganmcxadeblis qonebis dazianeba da misi saxlis dawva warmoadgenda Zaladobis aqts mimarTuls ganmcxadeblis usafrTxoebisa da keTildReobis sruli ugulebelyofisken; Sedegad, ganmcxadebeli Tavis ojaxTan erTad darCa usaxlkarod, ramac masSi didi tanjva da mwuxareba gamoiwvia. amasTan dakavSirebiT, komisiam miuTiTa ganmcxadeblis pirovnebis Sesaxeb delegatebis StabeWdilebaze; kerZod, maT daaxasiaTes ganmcxadebeli rogorc moridebuli da ubralo adamiani, romelzec materialurma zaralma mZime zegavlena iqonia, radgan man dakarga saarsebo saSualeba. 102. komisias ar gaukeTebia raime daskvnebi ganmcxadeblis saxlisa da qonebis ganadgurebis motivebTan mimarTebaSi. magram, Tundac aRniSnuli qmedebebi ganmcxadeblis dasjas ar isaxavda miznad, aramed sxva pirebis ganzraxvebis aRkveTas an teroristebis mier ganmcxadeblis saxlis gamoyenebisTvis xelSeSlas, es mainc arasaTanado mopyrobis gamarTlebad ver CaiTvleba. 5.5.4 sikvdiliT dasja ojalani TurqeTis winaaRmdeg (2003w.), paragrafebi 194-204 da 207 (miTiTebuli didi palatis gadawyvetilebaSi) 194. sasamarTlo ganmeorebiT aRniSnavs, rom evropis sabWos wevri saxelmwifoebis sisxlis-samarTlebriv politikaSi momxdari cvlilebebi da farTod damkvidrebuli standartebi mxedvelobaSia misaRebi, rodesac esa Tu is mopyroba an dasja SeiZleba CaiTvalos araadamianur an Rirsebis Semlaxav mopyrobad me-3 muxlis miznebisTvis. miTumetes, rom me-3 muxliT gansazRvrulma cnebebma mniSvnelovani cvlileba ganicades 1950 wels, konvenciis ZalaSi Sesvlisa da sasamarTlos mier 1989 wels saqmeze sioringi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg gadawyvetilebis gamotanis Semdeg. 195. aseve, sasamarTlo SeniSnavs, rom sikvdiliT dasjasTan dakavSirebiT arsebulma samarTlebrivma midgomam mniSvnelovani evolucia ganicada sioringis saqmis Semdeg. am saqmeze 1989 wels gamotanil gadawyvetilebaSi miTiTebul ocdaor xelSemkvrel saxelmwifoSi sikvdiliT dasjis de faqto gauqmeba de iure gauqmebad iqca ormocdaoTxidan ormocdasam xelSemkvrel saxelmwifoSi – maT Soris, mopasuxe saxelmwifoSi; xolo darCenil erTaderT saxelmwifoSi, ruseTSi, sadac jer es sasjeli ar gauqmebula, moratoriumia gamocxadebuli. evropaSi mSvidobis pirobebSi sikvdiliT dasjis TiTqmis sruli gauqmeba gamoixata imaSic, rom yvela xelSemkvrelma saxelmwifom me-6 oqms moawera xeli da ormocdaoTxma maTganma misi ratificireba moaxdina, e.i. yvelam TurqeTis, somxeTisa da ruseTis garda. evropis sabWoc axali wevri saxelmwifoebisgan moiTxovs sikvdiliT dasjis gauqmebas, rac maTi sabWoSi gaerTianebis erT-erT winapirobad SeiZleba CaiTvalos. aseTi cvlilebebis Sedegad, evropis sabWos wevri-saxelmwifoebis teritoria faqtobrivad sikvdiliT dasjisgan Tavisufal zonad iqca. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 196. es mniSvnelovani saxecvlileba mianiSnebs xelSemkvrel saxelmwifoTa urTierSeTanxmebaze gaauqmon an, sul cota Secvalon me-2 muxlis pirveli punqtis me-2 winadadeba, vinaidan ukve yvela xelSemkvrelma saxelmwifom xeli moawera me-6 oqms da ormocdaerTma maTganma moaxdina misi ratificireba. saWiroa Tu ara im sami saxelmwifos dalodeba, vidre isini me-6 oqmis ratificirebas moaxdenen, imisaTvis rom me-2 muxliT gaTvaliswinebuli sikvdiliT dasjis gamonaklisma norma modificerebulad CaiTvalos. SeiZleba iTqvas, rom mSvidobis dros sikvdiliT dasja dasjis araadamianur formad Tu ara miuRebel sasjelad mainc iTvleba, romelic aRar daiSveba me-2 muxliT. 197. sasamarTlosTvis cnobilia me-13 oqmis xelmosawerad gaxsnis Sesaxeb, romlis mixedviTac, sikvdiliT dasjis gauqmebis politikis ganxorcielebis gzaze, xelSemkvrelma saxelmwifoebma airCies konvenciis teqstSi cvlilebis Setanis tradiciuli meTodi. amasTan, es oqmi sikvdiliT dasjas yvela garemoebaSi auqmebs – anu rogorc mSvidobis, ise omis dros. es bolo nabiji sikvdiliT dasjis sruli gauqmebisaken SeiZleba CaiTvalos xelSemkvreli saxelmwifoebis praqtikiT damkvidrebul sasjelis gauqmebis tendenciad. 198. sasamarTlos azriT, momxdari ganviTarebebis fonze, ar aris gamoricxuli, rom saxelmwifoebi TavianTi praqtikis ZaliT ukve SeTanxmdnen me-2 muxlis pirveli punqtis meore winadadebis Secvlis Taobaze im nawilSi, romliTac igi mSvidobis dros sikvdiliT dasjas uSvebs. amasTan, sikvdiliT dasjis aRsruleba SeiZleba CaiTvalos me-3 muxlis sawinaaRmdego araadamianur da Rirsebis Semlaxav mopyrobad. Tumca, qvemoT ganmartebuli mizezebis gamo, Tundac me-2 muxli sikvdiliT dasjas uSvebdes, sasamarTlo konvencias daarRvevad, Tu igi ukanono marTlmsajulebis Sedegad Sefardebul sikvdiliT dasjis aRsrulebas daeTanxmeboda. (b) arasamarTliani samarTalwarmoeba da sikvdiliT dasja 199. sikvdiliT dasjis me-2 da me-3 muxlebTan Sesabamisobis ganxilvisas, sasamarTlom mxedvelobaSi unda miiRos xelSemkvreli saxelmwifoebis midgoma sikvdiliT dasjis gauqmebis sakiTxisadmi. rogorc zemoT aRiniSna, sasamarTlo sikvdiliT dasjas dasaSvebad miiCnevs zogierT garemoebebSi. 200. rogorc sasamarTlom me-3 muxlis konteqstSi miuTiTa, sikvdiliT dasjis dakisrebis an aRsrulebis forma, msjavrdebulis piradi garemoebebi da Cadenil danaSaulTan Seusabamoba, agreTve dakavebis pirobebi sasjelis aRsrulebis molodinSi, is faqtorebia, romelTa gamoc msjavrdebuli piris mopyroba an dasja SeiZleba me-3 muxlis akrZalvis sferoSi moxvdes. 201. me-2 muxliT gaTvaliswinebuli sicocxlis ufleba iTvleba ra konvenciis erT-erT yvelaze fundamentur normad, romlidanac gadaxveva me-15 muxlis ZaliT mSvidobis periodSic dauSvebelia da asaxavs evropis sabWos Semadgeneli demokratiuli sazogadoebebis erT-erT ZiriTad Rirebulebas, misi debulebebi da miT umetes me-2 muxlis meore winadadeba viwrod unda ganimartos. 202. me-2 muxli romc iTvaliswinebdes sikvdiliT dasjas, sasamarTlos miaCnia, rom sikvdiliT dasjis gamoyenebiT sicocxlis TviTneburi warTmeva ar daiSveba. es gamomdinareobs moTxovnidan, rom “yvelas sicocxlis ufleba daculi unda iyos kanoniT”. konvenciis mixedviT, TviTneburi qmedeba kanonierad ver CaiTvleba. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 203. me-2 muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, sicocxlis warTmeva unda moxdes “sasamarTlos gadawyvetilebis aRsrulebis” Sedegad; evropis sasamarTlos precedentuli samarTali gansazRvravs, rom sasjelis Semfardebeli “sasamarTlo” unda iyos damoukidebeli da miukerZoebeli sisxlis samarTalwarmoebis yvela etapze, pirveli instanciisa da zemdgomi instanciebis CaTvliT, daculi unda iyos samarTlianobis mkacri standartebi. sikvdiliT dasjis aRsrulebas vianidan Seuqcevadi xasiaTi aqvs, misi sisruleSi moyvana iseTi formiT unda moxdes, romelic gamoricxavs sicocxlis TviTneburad da ukanonod warTmevas. daskvnis saxiT, me-2 muxlis pirveli punqtis moTxovna, rom sasjeli unda iyos “kanoniT gaTvaliswinebuli”, niSnavs ara mxolod imas, rom Sidasaxelmwifoebriv samarTalSi arsebobdes am sasjelis Sefardebis safuZveli, aramed imasac, rom kanonis moTxovnac unda iyos daculi; kerZod, samarTlebrivi safuZveli unda iyos “xelmisawvdomi” da “gaTvaliswinebadi” ise, rogorc es damkvidrebulia sasamarTlos precedentuli samarTliT. 204. me-2 muxlis zemoaRniSnuli ganmartebidan gamomdinareobs, rom ukanono samarTalwarmoebsi Sedegad piris mimarT sikvdiliT dasjis aRsruleba, dauSvebelia. 207. sasamarTlos azriT, pirisTvis ukanono samarTalwarmoebis Sedegad sikvdiliT dasjis Sefardeba niSnavs am adamianSi sasjelis aRsrulebis SiSis aramarTlzomierad gamowvevas. sikvdiliT dasjiT gamowveuli SiSi da gaurkvevloba, rodesac arsebobs misi sisruleSi moyvanis realuri albaToba, adamianSi iwvevs mniSvnelovan tanjvas. aseTi tanjva gamowveulia ukanono sasamarTlo ganxilvis Sedegad sasjelis aRsrulebis Sesaxeb gadawyvetilebiT, romelic, konvenciis Tanaxmad ukanonod iTvleba, vinaidan adamianis sicocxle dgas sasworze. xelSemkvreli saxelmwifoebis mier sikvdiliT dasjis gauqmebis gamo, romelic demokratiul sazogadoebaSi marTlzomierad aRar miiCneva, aseTi sasjelis Sefardeba TavisTavad araadamianuri mopyrobis formad unda CaiTvalos. interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saqmeebis CamonaTvali a gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacxadis #100/1977/844/1096, 1998 wlis 3 seqtemberi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1, 55 abdulazisi, kabalesi da balkandali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #15/1983/71/107-109, 1985 wlis 24 aprili) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 abdulsamet iamani TurqeTis winaaRmdeg (ganacxadis #32446/96, 2004 wlis 2 noemberi). . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . .40 afanasievi ukrainis winaaRmdeg (ganacx. #38722/02, 2005 wlis 5 aprili). . . 40 axmedi avstriis winaaRmdeg (ganacx. #25964/94, 1996 wlis 17 dekemberi). . . . 49, 75 akdenizi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #25165/95, 2001 wlis 31 maisi). . . . . . 22 akumi da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #21894/93, 2004 wlis 24 marti). . . 33 aqsoi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #21987/93, 1996 wlis 19 dekemberi). . . . .. 2, 9, 22, 60 alveri estoneTis winaaRmdeg (ganacx. #64812/01, 2005 wlis 8 noemberi). . . . . . . 25 amegnigani niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. #25629/04, 2004 wlis 25 noemberi). . . .52 arcila henao niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. #13669/03, 2003 wlis 24 ivnisi). . . 52 asenovi bulgareTis winaaRmdeg (ganacx. #24760/94, 1998 wlis 28 oqtomberi). . . .56, 60 aidini TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #23178/94, 1997 wlis 25 seqtemberi). . . . . .4, 8, 39, 56, 60 baderi da sxvebi SvedeTis winaaRmdeg (ganacx. #13284/04, 2005 wlis 8 noemberi). . . .46 balogi ungreTis winaaRmdeg (ganacx. #47940/99, 2004 wlis 20 ivlisi). . . . .. . . 14 bati da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #33097/96, 57834/00, 2004 wlis 3 ivnisi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. … . . . . . . . . . . . . . .14 bazorkina ruseTis federaciis winaaRmdeg (ganacx. #69481/01, 2005 wlis 8 dekemberi). . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .18 becievi moldoveTis winaaRmdeg (ganacx. #9190/03, 2005 wlis 4 oqtomberi). . . . . . 26 bekosi da kutropulosi saberZneTis winaaRmdeg (ganacx. #15250/02, 2005 wlis 13 dekemberi). . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .21 bensaidi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #44599/98, 2001 wlis 6 Tebervali). . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 berqTai TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #22493/93, 3002 wlis 1 marti). . . . . . . . . . 19, 38 berlinski poloneTis winaaRmdeg (ganacx. #27715/95, 329/96, 2002 wlis 20 ivnisi). . . . 5, 40 bilgini TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #23819/94, 2000 wlis 16 noemberi). . . . . . . 20 bursuki rumineTis winaaRmdeg (ganacx. #42066/98, 2004 wlis 12 oqtomberi). . . .. 11 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 kakiCi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #23657/94, 1999 wlis 8 ivlisi). . . . . . . . 10, 18 kempbeli da kozansi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (1982) (ganacx. #7511/76, 1982 wlis 25 Tebervali). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .17 kenbaueri xorvatiis winaaRmdeg (ganacx. #73786/01, 2006 wlis 9 marti). . . . . . . .42 Caxali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #22414/93, 1996 wlis 15 noemberi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2, 49 kostelo-robertsi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #13134/87, 1993 wlis 25 marti). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1, 4 kviprosi TurqeTis winaaRmdeg (komisiis angariSi, 1976 wlis 10 ivlisi). . . . . . 44 d gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #3024/9, 1997 wlis 2 Tebervali). . . .2, 51 dikme TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #20869/92, 2000 wlis 22 ivlisi). . . . . . . .. 59 dugozi saberZneTis winaaRmdeg (ganacx. #4907/98, 2001 wlis 6 marti). . . . . . . .26 dragani da sxvebi germaniis winaaRmdeg (ganacx. #33743/03, 2004 wlis 7 oqtomberi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 aRmosavleT afrikeli azielebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (komisiis angariSi, 1973 wlis 14 dekemberi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 elCi da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #23145/93, 2003 wlis 13 noemberi). . .8, 11 faSkami gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #17341/03, 2004 wlis 22 ivnisi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . .47 fedotovi ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #5140/02, 2005 wlis 25 oqtomberi). . . . . .40 g.b. bulgareTis winaaRmdeg (ganacx. #42346/98, 2004 wlis 11 marti). . . . . . . . . . 36 gelfmani safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. #25875/03, 2004 wlis 14 dekemberi). . . . .. . 6, 28 saberZneTis saqme (komisiis angariSi, 1969 wlis 5 noemberi). . . . . . . . . . . . . .. 3, 9 h.l.r. safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. #24573/94, 1997 wlis 29 aprili). . . . . .. 51 hasan ilxani TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #22494/93, 2004 wlis 9 noemberi. . . . 20 henafi safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. #65436/01, 2003 wlis 27 noemberi). . . . . . 26 hercegfalvi avstriis winaaRmdeg (ganacx. #10533/83, 1992 wlis 24 seqtemberi). . . 30 hilali gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #45276/99, 2001 wlis 6 marti). . . . .43 hulki gunesi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #28490/95, 2003 wlis 19 ivnisi). . . .. 14 hutardo Sveicariis winaaRmdeg (komisiis angariSi, 1994 wlis 26 ianvari). . . . 28 ilaSku da sxvebi moldoveTisa da ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #48787/99, 2004 wlis 8 ivlisi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 ilxani TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #22277/93, 2000 wlis 27 ivnisi). . . . . . . . . 11, 59 indelikato italiis winaaRmdeg (ganacx. #31143/96, 2001 wlis 18 oqtomberi). . . . 41 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 iorgovi bulgareTis winaaRmdeg (ganacx. #40653/98, 2004 wlis 11 marti). . . . . 36 irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #5310/71, 1978 wlis 18 ianvari). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14, 17, 21, 22, 40, 44 ivanCuki poloneTis winaaRmdeg (ganacx. #25196/94, 2001 wlis 15 noemberi). . . . . . 32 jabari TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #40035/98, 2000 wlis 11 ivlisi). . . . . . . .50 jaloxi germaniis winaaRmdeg (ganacx. #54810/00, 2005 wlis 23 noemberi). . . . . .16, 80 kalaSnikovi ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #47095/99, 2002 wlis 15 ivlisi). . . . . . 23 karaleviciusi litvis winaaRmdeg (ganacx. #53254/99, 2005 wlis 7 aprili). . . . . . 26 kaia TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #22729/93, 1998 wlis 19 Tebervali). . . . . . . .59 xaSievi da akaieva ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #57942/00, 57945/00, 2005 wlis 24 Tebervali). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 58 xudobini ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #59696/00, 2006 wlis 26 oqtomberi). . . . .28, 81 xudoiorovi ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #6847/02, 2005 wlis 8 noemberi). . . . .. 24, 38 kmeti ungreTis winaaRmdeg (ganacx. #57967/00, 2003 wlis 16 dekemberi). . . . . . . . .57 kudla poloneTis winaaRmdeg (ganacx. #30210/96, 2000 wlis 26 oqtomberi). . . . . . 5, 30 kurti TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #24276/94, 1998 wlis 25 maisi). . . . . . . . . . . 3, 18, 35 labita italiis winaaRmdeg (ganacx. #26772/95, 2000 wlis 6 aprili). . . . . . . . . . .2, 35, 41 labzovi ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #62208/00, 2005 wlis 16 ivnisi). . . . . . . . . .9 ilxani TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #22277/93, 2000 wlis 27 ivnisi). . . . . . . . . .. 59 lopez-ostra espaneTis winaaRmdeg (ganacx. #16798/90, 1994 wlis 9 dekemberi). . . . 5, 7 m.s. bulgareTis winaaRmdeg (ganacx. #39272/98, 2003 wlis 4 dekemberi). . . . . . . . . 54 mamatkulovi da askarovi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #46827/99, 46951/99, 2005 wlis 4 Tebervali). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 martines sala da sxvebi espaneTis winaaRmdeg (ganacx. #58438/00, 2004 wlis 2 noemberi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . 57 matencio safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. #58749/00, 2004 wlis 15 ianvari). . . ..6, 30 meTiu niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. #24919/03, 2005 wlis 29 seqtemberi). . . . 38, 40 meiziti ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #63378/00, 2005 wlis 20 ianvari). . . . . .. 24, 26 makglinCi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #50390/99, 2003 wlis 29 aprili). . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 meneSeva ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #59261/00, 2006 wlis 9 marti). . . . . . . .13, 65 mentese da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #36217/97, 2005 wlis 18 ianvari). . .. 20 mesina italiis winaaRmdeg (ganacx. #25498/94, 2000 wlis 28 seqtemberi). . . . . .. 27 mikaievi ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #77617/01, 2006 wlis 26 ianvari). . . . . . .10, 65 moldovani da sxvebi rumineTis winaaRmdeg (ganacx. #41138/98, 64320/01, 2005 wlis 12 ivlisi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 moiseli safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. #67263/01, 2002 wlis 14 noemberi). . . . 15 mobilanzila maieka kaniki mitunga belgiis winaaRmdeg (2006). . . . . . . . . . . . . 7, 16, 19 n fineTis winaaRmdeg (ganacx. #38885/02, 2005 wlis 26 ivlisi). . . . . . . . . . . . .48 narcisio niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. #47810/99, 2005 wlis 27 ianvari). . . . . . 6 ndangoia SvedeTis winaaRmdeg (ganacx. #17868/03, 2004 wlis 22 ivnisi). . . . . . . ..52 nevmerJitski ukrainis winaaRmdeg (ganacx. #54825/00, 2003 wlis 5 aprili). . . . . .12 novoselovi ruseTis winaaRmdeg (ganacx. #66460/01, 2005 wlis 2 ivnisi). . . . . . . .24 ntumba kabongo belgiis winaaRmdeg (ganacx. #52467/99, 2005 wlis 2 ivnisi). . . . . .6 ojalani TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. #46221/99, 2005 wlis 12 maisi). . . . . . . . .26, 27, 36 ognianova da Cobani bulgareTis winaaRmdeg (ganacx. #46317/99, 2006 wlis 23 Tebervali). . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58, 78 ostrovari moldoveTis winaaRmdeg (ganacx. #35207/03, 2005 wlis 13 seqtemberi). . . .25 p.m. ungreTis winaaRmdeg (komisiis angariSi, 1998 wlis 9 seqtemberi). . . . . . .31 pantea rumineTis winaaRmdeg (ganacx. #33343/99, 2003 wlis 3 ivnisi). . . . . . . . 55 poltoracki ukrainis winaaRmdeg (ganacx. #38812/97, 2003 wlis 29 aprili). . . . 57 popovi moldoveTis winaaRmdeg (ganacx. #74153/01, 2005 wlis 18 ianvari). . . . . .. 4 praisi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. #33394/96, 2001 wlis 4 ivlisi). . . . 31 r.l. da m.-j.d safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. #44568/98, 2004 wlis 19 maisi). . . . .15 ramires sanCesi safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. #59450/00, 2005 wlis 27 ianvari). . . . .2, 7 ranineni fineTis winaaRmdeg (ganacx. #20972/92, 1997 wlis 16 dekemberi). . . . . . . 26 rejani martineli italiis winaaRmdeg (ganacx. #22682/02, 2005 wlis 16 ivnisi). . . . .7 reboki sloveniis winaaRmdeg (ganacx. #29462/95, 2002 wlis 28 noemberi). . . . . 40 ribiCi avstriis winaaRmdeg (ganacx. #18896/91, 1995 wlis 4 dekemberi). . . . . . . .38, 69 rivasi safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. # 59584/00, 2004 wlis 1 aprili). . . . . . . . .5, 15 rode daniis winaarmdeg (ganacx. # 69332/01, 2005 wlis 21 ivlisi). . . . . . . . . .. 27 romanovi ruseTis winaaRmdeg (ganacx. # 63993/00, 2005 wlis 20 oqtomberi). . . . . 26 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 saidi niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. # 2345/02, 2005 wlis 5 ivnisi). . . . . . 46 sakopulosi saberZneTis winaaRmdeg (ganacx. # 61828/00, 2004 wlis 15 ianvari). . . . .. 29 salmani TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. # 21986/93, 2000 wlis 27 ivnisi). . . . . . 9 selmouni safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. # 25803/94, 1999 wlis 28 ivlisi). . . . .10 smiti da greidi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. # 33985/96, 33986/96, 1999 wlis 27 seqtemberi). . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .5, 7 sioringi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. # 14038/88, 1989 wlis 7 ivlisi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 sunali TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. # 43918/98, 2005 wlis 25 ianvari). . . . . . .39 tanisi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. # 65899/01, 2005 wlis 2 agvisto). . . . . . . 18 tanli TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. # 26129/95, 2001 wlis 10 aprili). . . . . . . .41 tampibilai niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. # 61350/00, 2004 wlis 17 Tebervali). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . 48 tomazi safrangeTis winaaRmdeg (ganacx. # 12850/87, 1992 wlis 27 agvisto). . . . .14, 39 tomiCi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. # 17837/03, 2003 wlis 14 oqtomberi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 toteva bulgareTis winaaRmdeg (ganacx. # 42027/98, 2004 wlis 19 maisi). . . . . .4 taireri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. # 5856/72, 1978 wlis 25 aprili). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3, 13, 21 valasinasi litvis winaaRmdeg (ganacx. # 44558/98, 2001 wlis 24 ivlisi). . . . . . 32 van der veni niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. #50901/99, 2003 wlis 4 Tebervali). . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . .32 venkadajasalarma niderlandebis winaaRmdeg (ganacx. # 58510/00, 2004 wlis 17 Tebervali). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 48 veznedaroglu TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. # 32357/96, 2000 wlis 11 aprili). . . .56 vilvaraja gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. # 13163/87, 13164/87, 13165/88, 1991 wlis 30 oqtomberi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .47 uiqsi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. # 9787/82, 1987 wlis 2 marti) . . . . . . . .4 iurtasi TurqeTis winaaRmdeg (ganacx. # 25143/94, 27098/95, 2004 wlis 27 maisi) . . . . . . . . . .6 z gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (ganacx. # 29392/95, 2001 wlis 10 maisi). . . . . . . . . 1, 55 interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007 @ interaiTsis saxelmZRvanelo iuristebisaTvis © interights 2007
Benzer belgeler
gakveTilis Tema veqtorTa Sekrebisa da veqtoris ricxvze
moswavleTa raodenobis Semowmeba da ganwyobis Seqmna 1wT.
rom xma amoeRo... germaniaSi nacistebi rom komunistebs
oTx sagans, rac miRwevadi
amocanaa. magram aqac garkveuli uxerxuloba warmoiqmneba:
rogor unda gavceT atestati
mxolod oTxi sagnis mixedviT?
ase rom, jerjerobiT
erTmniSvnelovani pasuxi am
kiTxvaze ar...