Kentlerin Ilk Gelisimi

Transkript

INSA467 Toplu Taşımacılık
Toplu Taşımacılığın Başlangıcı
Dr. Mehmet M. Kunt
İnşaat Müh., DAÜ
• 19. Yüzyıldan önceki Toplu Taşımacılık
– Atlı arabalar
– Tekneler, feribotlar
• Atla çekilen otobüsler(omnibuses)
• Atla çekilen Tramvaylar
• 1880 öncesi makineli transit teknolojisi
Dr. Mehmet M. Kunt
• 19. Yüzyıl Öncesi Toplu Taşımacılık
Atla çekilen otobüsler(omnibuses)
– İlk omnibus servisi 1826 da Nantes'da; Bordeaux
kentinde 1827
– 1828 100 yeni araç Pariste 10 güzergahta
– Kapasite 14/omnibus
Atla çekilen Tramvaylar
1880 öncesi makineli transit teknolojisi
Dr. Mehmet M. Kunt
• Atla çekilen Tramvay veya at arabası (US
terimleri)
– omnibus raylar üzerinde
– Omnibusler ile kıyaslandığında:
• Daha düşük rolling resistance hareket resistansı
• Daha verimli güç kullanımı,
• Yüksek yolcu kapasitesi ve daha iyi komfor
• İlk hat Harlemden aşağı Manhattan'a yapıldı ve
amacı önerilen Harlem Albany demiryolunu
besleme amacı ile oluşturuldu
Dr. Mehmet M. Kunt
1880 öncesi makineli transit teknolojisi:
Omnibuses
– Omnibus ve sokaklardaki raylı operasyonları
hareketleri atlara bağlı olduğu için önemli derecede
kısıtlanıyordu
Dr. Mehmet M. Kunt
1880 öncesi makineli transit teknolojisi: Buharlı
lokomotifler
– İngilterede 1821 ve 1840 arasında buharlı toplu taşıma araçları
üretildi.
– Bu araçlar ağır, yavaş, gürültü ve sorunluydu;
– Avrupa kıtasında tahmini olarak 2500, Amerika Birleşik
Devletlerinde 700 ve İngilterede 500 adet buharlı tramvay olduğu
tahmin ediliyordu. Fakat bunların küçük bir kısmı transit araci
olarak kullanılırken diğerleri ise kırsal bölgelerdeki düşük
yoğunluklu nüfus için hafif raylı hat olarak kullanılmıştır.
– Buharlı tramvaylar gürültülü ve kirli ve bu sebepten dolayı gerek
halk gerekse belediyeler tarafından benimsenmiyorlardı
Dr. Mehmet M. Kunt
1880 öncesi makineli transit teknolojisi:
Kazansız buharlı makine
– Merkezi bir noktada basınçlı kazanlar dolduruluyor
– Kazana gerek olmadığı için duman, ateşleme düzeneği de
yoktur. Bu şekilde lokomotifin ölü ağırlığı azaltılmıştır.
– İlk Paris banilyösü New Orleans'da 1873 yılında ve 1870li yılların
sonlarında 1880li yılların başlarında ise diğer bölgesel kentlerde
de uygulamaya konmuştur
– 1905 yılına kadar Lyon kentinde kullanılmıştır.
– Dezavantajı: Olağan seyahat menzili (15 km) yollardaki
tıkanıklıklar ve rayların üzerindeki engellerden dolayı ciddi
şekilde azalmış ve bazen de buharı bitmiş şekilde seyahat
hattının herhangi bir yerinde durup kalabilirierdi.
Dr. Mehmet M. Kunt
1880 öncesi makineli transit teknolojisi: Cable
Car
– Yol yüzeyinin altından geçen halatlara kenetlenerek seyahat
eden bir tramvay teknolojisi
– Halatlar palanga (pulley) sabit buhar kazanı sistemi sayesinde
sürekli döndüğü için tramvay da kenetlenerek seyahat edebiliyor.
İlk olarak 18. yüzyılda İngilterede dik yamaçlardaki madenlerde
madeni taşımak için tasarlanan bir sistemdir
– Dünyanın ilk kablolu tramvayı 1873 yılında San Francisco’nun
Clay Street Hill hattında kullanılmıştır. Bu projenin icadını yapan
ve uygulanması girişimini Andrew Hallidie yapmıştır.
– Instigator: urge forward
Dr. Mehmet M. Kunt
Günümüzde
1880 öncesi makineli transit teknolojisi: Cable
Car
– Birçok yönden Hallidie’ın sistemi atlı tramvaydan üstündü: temiz,
operasyon maliyeti çok düşük ve yüksek seyahat hızına
(15km/sa kadar) tam yolcu yüküyle ulaşılabilirdi.
– Kayma tehlikesi olmadan yokuş yukarı veya aşağı sabit hızda
hareket edebilirdi.
– Hala bugün çok yüksek eğimli yollarda kablolu hareketin diğer
modlar üzerinde avantajları vardir.
– En büyük ağ Şikago kentinde bulunmaktaydı (135 km ray, 496
kenetleme yapan vagongrip, ve 1000 standard vagon.
– Füniküler (funiculars) ve teleferikler (aerial tramways),
günümüzde dağlık bölgelerde yoğun bir şekilde kullanılmaktadır.
(örnek, İstanbul(Tünel, Taksim-Kabataş), Pittsburgh, Hong Kong,
Salzburg, ve New York’taki Roosevelt Island)
Dr. Mehmet M. Kunt
Füniküler(Funiculars)
Füniküler(Funiculars)
Teleferik-Aerial Tramway
Hong Kong
Elektrikli Tramvayların İcadı
• 1870 lerde dinamo ve elektrik motorunun
gelişimi
• 1879'da, Siemens ﬁrmasının bir kuruluşu
olan Siemens & Halske, gösteri amaçlı Berlin
Ticaret Fuarı için elektrikli demiryolu inşa
etti. İki yıl sonra ise yine ayni firma
tarafından dünyanın ilk elektrik
tramvayı(streetcar) Berlin hakınlarındaki
Lichterfelde kentinde hizmete girdi.
Dr. Mehmet M. Kunt
• ABD'de Elektrikli Tramvayın Başlangıcı
– Thomas Edison 1880'de Menlo Park fabrikasında
deneysel bir tramvay inşa etti.
– Frank Sprague (1857–1934), eski Amerikan Deniz
Kuvvetleri mensubu, Edison ile bazı elektrikli raylı
deneylerde çalışmış ve 1884 yılında Sprague Electric
Railway and Motor Company şirketini kurmuştur.
– 19 kilometrelik Richmond ray ağı Şubat 1888'de açıldı
Dr. Mehmet M. Kunt
CIVL466 Urban Public Transportation:
Systems and Technology
ABD'de Elektrikli Tramvayın Başlangıcı
• 1880'de
– Caddelerdeki toplam raylı hat uzunluğu 3300 km
(tümü atla çekilen)
• 1890: Toplam uzunluk 9,305 km
– 800 km kablolu (cable)
– 1,900 km elektrikli (electric traction)
• 1900: 26,782 km
– Tümü elektrikli
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
– Kablolu tramvay ve elektrikli tramvay kullanımı transit
kurumlarında birtakım değişikliklere sebep oldu.
– Atlı tramvay servisleri farklı kurumlar(şirketler) tarafından
sağlanıyordu. Bu şirketlerden bazıları sadece tek bir hat
işletiyordu. Şirketler arasındaki koordinasyon zayıf olduğu
için halk zorluklar çekiyordu.
– Birden fazla hat kullanan yolcular verimsiz transferlerden
dolayı çifte ücret ödemek zorunda kalıyorlardı.
Dr. Mehmet M. Kunt
– Kablolu transit (cable car) ve özellikle elektrikli sistemler
kapsamlı yatırım gerektirdiği için uygulamaları da küçük
şirketlerin birleşmesine sebep oldu.
– Bu birleşmeler (konsolidasyonlar) beraberinde büyük
verimlilik getirdi ve transit servisinin kalitesini artırdı. Artan
yolcu talebi de gelirleri artırdı.
Dr. Mehmet M. Kunt
– 1882'de Boston'da American Street Railway
Association, bugünkü American Public Transportation
Association (APTA) öncü kuruluşu oluşturuldu. O
dönemde 415 demiryolu şirketinde 18,000 tramvay ve
100,000 at bulunmaktaydı.
Dr. Mehmet M. Kunt
– Birçok belediye kentlerde raylı transit işletmeleri ile
sonsuz imkan sağlayan anlaşmalar imzladılar. Kar
amaçlı hatlar oluşturuldu ve bu yapılırken halka ve
çevreye olan etkisi düşünülemedi.
– Gazimağusa'da durum nedir?
Dr. Mehmet M. Kunt
Avrupada Elektrikli Tramvayın Başlangıcı
1890, toplam elektrikli tramvay hat uzunluğu 96 km.
1890 ve 1910 arasında kişi başına düşen seyahat
miktarındaki artış:
•Dört büyük ABD kentinde 195 den 293'e
•Dört büyük İngiltere kentinde 56 dan 226'ya
•Dört büyük Almanya kentinde 56 dan 203'e
Dr. Mehmet M. Kunt
• Avrupada Elektrikli Tramvayın Başlangıcı
1890 ve 1910 arasında kişi başına düşen seyahat
miktarındaki artış:
•Dört büyük ABD kentinde 195 den 293'e
•Dört büyük İngiltere kentinde 56 dan 226'ya
•Dört büyük Almanya kentinde 56 dan 203'e
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
A typical European two-axle car with two trailers in
Hamburg, operating between the 1920s and 1960s
Dr. Mehmet M. Kunt
Open four-axle streetcar in New Haven, operated until the late 1940s
(Courtesy of William D. Volkmer collection)
Dr. Mehmet M. Kunt
Large four-axle motorcar in Newark, New Jersey in 1935 (From the
collection of Jeffrey Marinoff)
Dr. Mehmet M. Kunt
Articulated streetcar (over 30 m in length) in the Public Square, the
main transit junction in Cleveland, ca. 1946 (From the collection of J.
W. Vigrass)
Dr. Mehmet M. Kunt
PCC car, circa 1950 (From the collection of J. W. Vigrass)
Dr. Mehmet M. Kunt
The ﬁrst model of DÜWAG’s articulated cars, produced for many cities
between 1956 and 1970, shown in Jan Wellem Platz, Düsseldorf, in
1972
Dr. Mehmet M. Kunt
1990 den bugüne Kentsel Transit
Gelişme
• Tramvaylar
• Motorlu otobüsler
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
1990'dan Sonraki Kentsel Transit
Gelişimi
• Tramvaylar
• Motorlu otobüsler (Motorbuses)
– Carl Benz (1844–1929), Mannheim, Almanya ilk arabayı inşa etti.
1890'lardaki diğer bir buluş otobüsler için önemli bir etki yaptı: Rudolf
Diesel (1858–1913), yine bir Alman mühendisi yüksek hızlı basınçateşleme motorunu icat etti.
– ABD'de New York kenti atlı otobüslerden motorlu araçlara (motorbus)
geçişi yapan ilk kent oldu.
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
Dr. Mehmet M. Kunt
Yüksek Hızlı Raylı Toplu
Taşımacılığın Gelişimi
– Banilyö demiryolları (Suburban railways)
– Kentler arası (lnterurbans)
– Hızlı transit (Rapid transit)
• Banliyö Demiryolları / Bölgesel Raylı
(Suburban Railways/Regional Rail)
• Electric Interurban Railways
• Hızlı Transit / Metro (Rapid
Transit/Metro)
Dr. Mehmet M. Kunt
Rapid Transit
Dr. Mehmet M. Kunt
Rapid Transit
Dr. Mehmet M. Kunt
Toplu taşımacılık kullanımı yüksek olan
ABD kentleri
Sıra
Kentsel Bölge
Nüfus(2012)
Birey başı seyahat
1
New York-Newark, NY-NJ-CT
18,617,730
229.8
2
San Francisco-Oakland, CA
3,368,743
131.5
3
Washington, DC-VA-MD
4,782,117
99.6
4
Athens-Clarke County, GA
128,615
99.5
5
Boston, MA-NH-RI
4,261,138
94.3
6
Urban Honolulu, HI
820,535
88.4
7
Champaign, IL
144,685
87.4
8
State College, PA
87,702
85.0
9
Chicago, IL-IN
8,666,409
74.7
10
Philadelphia, PA-NJ-DE-MD
5,477,933
67.8
11
109,437
Iowa http://fivethirtyeight.com/datalab/how-your-citys-public-transit-stacks-up/
City, IA
12 M. Kunt
Seattle, WA
Dr. Mehmet
3,169,595
66.0
63.6
Günlük seyahat edenlerin toplu taşımacılığı
Kullananların en yüksek olduğu ABD kentleri
1. New York City, New York - 55.66%
2. Jersey City, New Jersey - 45.82%
3. Philadelphia, Pennsylvania - 39.19%
4. San Francisco, California - 34.05%
5. Boston, Massachusetts - 32.82%
6. Arlington, Virginia - 28.54%
7. Washington, D.C. - 26.61%
8. Cambridge, Massachusetts - 26.60%
9. Newark, New Jersey - 26.50%
10. Chicago, Illinois - 26.50%
11. Yonkers, New York - 24.95%
12. Daly City, California - 21.45%
13. Hartford, Connecticut - 21.19%
14. Alexandria, Virginia - 21.12%
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_U.S._cities_with_high_transit_ridership
Dr. Mehmet M. Kunt
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_U.S._cities_with_high_transit_ridership
Dr. Mehmet M. Kunt
Günlük seyahatlerde en fazla yaya yüzdesi olan ABD kentleri
1. Cambridge, Massachusetts 25.76%
2. Ann Arbor, Michigan 16.52%
3. Berkeley, California 15.99%
4. New Haven, Connecticut 14.0%
5. Columbia, South Carolina 13.78%
6. Provo, Utah 13.39%
7. Boston, Massachusetts 13.36%
8. Providence, Rhode Island 12.56%
9. Washington, D.C. 12.27%
10. Madison, Wisconsin 10.99%
11. New York City, New York 10.72%
12. Syracuse, New York 10.31%
13. Pittsburgh, Pennsylvania 10.02%
14. San Francisco, California 9.82%
15. Wichita Falls, Texas 9.29%
16. Philadelphia, Pennsylvania 9.22%
17. Jersey City, New Jersey 8.17%
18. Newark, New Jersey 8.03%
19. Seattle, Washington 7.72%
20. Allentown, Pennsylvania 7.55%
21. Baltimore, Maryland 7.28%
22. Worcester, Massachusetts 7.11%
23. Norfolk, Virginia 7.05%
24. Minneapolis, Minnesota 6.85%
25. Honolulu, Hawaii 6.8%
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_U.S._cities_with_most_pedestrian_commuters
Dr. Mehmet M. Kunt
En yüksek bisiklet kullanımı olan ABD kentleri
1. Davis, California 19.1%
2. Boulder, Colorado 12.1%
3. Palo Alto, California 9.5%
4. Eugene, Oregon 8.7%
5. Cambridge, Massachusetts 8.5%
6. Fort Collins, Colorado 7.9%
7. Berkeley, California 7.6%
8. Santa Barbara, California 6.9%
9. Madison, Wisconsin 6.3%
10. Missoula, Montana 6.2%
11. Portland, Oregon 6.0%
12. Gainesville, Florida 6.0%
13. Chico, California 5.7%
14. Mountain View, California 5.5%
15. Evanston, Illinois 5.3%
16. Santa Monica, California 5.2%
17. Miami Beach, Florida 5.1%
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_U.S._cities_with_most_bicycle_commuters
Dr. Mehmet M. Kunt

Kentlerin Ilk Gelisimi

Transkript

Benzer belgeler

Kentsel Yolcu Ulasim Modlari Kiyaslama

yolcu memnuniyeti

Istanbul 8 - Index (Chapter)

1540 Northwest Highway For Lease

Emzirme Önerileri

İnovasyon ve Stil Bir Arada