Sağlık

Transkript

Sağlık

Sağlık
İSVIÇRE SAĞLIK REHBERİ
nl
ze
2.
YE
Nİ
D
E
Ba e n m N
sk iş

Elinizdeki Sağlık Rehberi, İsviçre’de yaşayan insanların
– öncelikle de göçmenlerin – İsviçre Sağlık Sistemini tanımaları için yol gösterir. Bu rehber, genel sağlık hizmetleriyle ilgili bilgiler ve hastalık ya da maluliyet sigortası
ve benzeri konulara ilişkin önemli yasa ve yönetmelikler üzerine açıklamaları içermektedir.
Dü
Sağlık İsviçre Sağlık Rehberİ, Düzenlenmiş 2. Bask
2.
ze
YE
Nİ
D
nl
E
Ba enm N
sk i ş

Türkisch, turc, turco
SAĞLIK
Dü
▲
Albanisch, albanais, albanese
Arabisch, arabe, arabo
Deutsch, allemand, tedesco
Englisch, anglais, inglese
Farsi, farsi, persiano
Französisch, français, francese
Italienisch, italien, italiano
Japanisch, japonais, giapponese
Kroatisch, croate, croato/Serbisch, serbe, serbo/Bosnisch, bosniaque, bosniaco
Portugiesisch, portugais, portoghese
Russisch, russe, russo
Somalisch, somalien, somalo
Spanisch, espagnol, spagnolo
Tamilisch, tamoul, tamil
Thai, thaï, thai
Türkisch, turc, turco
Urdu, ourdou, urdu
Vietnamesisch, vietnamien, vietnamita
Basım ve yayım
1. basım: 2001
Genişletilmiş ve yeniden düzenlenmiş 2. basım: 2005
Yayımlayan: Sağlık Bakanlığı, İsviçre Kızılhaç ve İsviçre Caritas
Yazarlar: Maja Loncarevic, Iris Stucki, Rahel Stuker
Yeniden düzenleme: Osman Besiç
Çeviri: Mustafa İdeli
Sayfa düzeni: visu’l AG, Bern
Baskı: Merkur Druck AG, Langenthal
Ön baskı: www.alscher.ch
Çizimler: Claude Zellweger
Yeniden düzenlenmiş 2. baskı adedi: Türkçe (8000)
İlişki ve danışma:
Schweizerisches Rotes Kreuz, Dept. Migration,
Fachbereich Bildung und Gesundheitsförderung, Rainmattstrasse 10, 3001 Bern
İnternet siparişi: www.migesplus.ch,
www.bbl.admin.ch, E-Mail: [email protected]
Dağıtım ve sipariş: BBL/EDMZ, 3003 Bern,
Art.-Nr. 311.610.tur
Rehber’in oluşumu
İsviçre sağlık sistemi karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu
sistem içerisinde izlenmesi gerekli yollar, özellikle
göçmenlerin gözünde büsbütün dolambaçlı hale
gelmektedir. Federal Sağlık Bakanlığı, İsviçre Kızılhaç
ve İsviçre Caritas kurumları, sağlık alanında bir
«Rehber»e acil olarak ihtiyaç duyulduğu sonucuna
vardılar. Bu yüzden pratik ve elde taşınabilir bir
Rehber’in ortaklaşa kaleme alınmasını kararlaştırdılar.
Hazırlıklara, grup toplantılarında Rehber’in içereceği
konular belirlenerek başlandı. Bu sürece hem uzman
kişiler, hem de Rehber’den yararlanacağı düşünülen
çevrelerden kişiler çağrıldı. İlk taslak göç ve sağlık
alanlarında çalışan geniş bir uzman çevresine sunuldu.
Böylece Rehber’in hem içeriği gözden geçirilmiş oldu,
hem de metnin anlaşılır olup olmadığı denetlendi. En
sonunda da bir yayın kurulunun denetiminden geçtikten
sonra çeviri sürecine geçildi.
Bu vesileyle, elinizdeki Sağlık Rehberi’nin üretimine
katkıda bulunmuş herkese içtenlikle teşekkür etmek
isteriz.
1
Rehber’in oluşumu
Yeni baskıya (2005)
önsöz
İsviçre Sağlık Rehberi’nin ilk baskısının üzerinden beş
yıl geçmiş ve bu süre içinde 200’000 adet Sağlık Rehberi
dağıtılmıştır. Bu başarının bugün de sürdürülebilmekte
olması bizleri sevindirmektedir. İsviçre Sağlık Rehberi,
elinizdeki 2. baskıda yeniden düzenlenip geliştirilmiş,
böylece hem içeriği güncelleştirilmiş, hem de sayfa
düzeni daha çağdaş ve çekici hale getirilmiştir. Rehberin
ana çizgilerinde herhangi bir değişiklik yapılmazken,
veriler güncelleştirilmiş ve yeni bazı konular eklenmiştir.
Elinizdeki güncelleştirilmiş baskıda İsviçre sağlık
sisteminin daha anlaşılır, daha geniş ve ayrıntılı
özetlenmiş olduğunu umuyoruz. Rehberin İsviçre sağlık
sistemini aydınlatıcı bir işlevi olduğuna ve sistemi
anlaşılır kıldığına inanıyoruz. Sağlık Rehberi’nin
yeniden düzenlenmesinde az ya da çok katkısı olan
herkese içtenlikle teşekkür ederiz.
2
İçindekiler
Önsöz
6
1
Sağlık Rehberi’ni Nasıl Kullanmalıyım?
8
2
En Sık Sorulan 20 Soru
9
3
4
Sağlık Hizmetleri Hakkında Önemli Bilgiler
11
Yemek ve Hareket
Bağımlılık ve Uyuşturucu
Sigara İçmek
Alkol
HIV/AIDS
Aşı
Ruh Sağlığı
Hasta Hakları ve Yükümlülükleri
Kültürlerarası Çevirmenler
11
12
13
13
14
15
15
16
17
Genel Sağlık Hizmetleri
19
Uzman Doktor
AYAKTA TEDAVİ VE BAKIM
Temel Bakım ve Özel Tedavi
Poliklinik
Eczane
Acil Servis
Diş Doktorları
Psikiyatrist ve Psikolojik Tedavi
YATAKLI (YATILI) TEDAVİ VE BAKIM HİZMETİ
Hastanede
Hastanede Ziyaret
Hastanede Beslenme
Ameliyat
Hastane Sosyal Hizmetleri
EVDE ve TEDAVİ SONRASINDA BAKIM
Spitex (Spiteks)
Rehabilitasyon ve Terapi
Yaşlıların Tıbbi Bakımı
19
21
21
25
26
27
29
30
32
32
33
34
35
35
36
36
37
39
4
İçindekiler
ANNE ve ÇOCUK
Kadın Hastalıkları Kontrolları
Gebelik (Hamilelik)
Kontrol Amaçlı Muayeneler
Doğuma Hazırlık
Doğum
Loğusalık Dönemi
Süt Bebeklerinin Bakımı
Çocukların Tıbbi Bakımı
ÇOCUK ALDIRMA
5
40
40
41
41
42
43
43
44
44
47
Yasa ve Yönetmelikler
48
HASTALIK SİGORTASI
Hastalık Sigortası Şirketleri
Temel (Genel) Hastalık Sigortası
Ek Sağlık Sigortaları
Hastalık Sigortası Aylık Primleri (Ödentileri)
Yıllık Ödenti (Franchise) ve Sigortalının
Masraflara Katkısı
Ödentilerde İndirim
Kaza Sigortası
SOSYAL SİGORTALAR
Yaşlılık (Emeklilik ) ve Dulluk-Yetimlik
Sigortası (AHV)
Maluliyet Sigortası (IV)
Ek Destekler (EL)
Ek Emeklilik Sandığı (BVG)
48
48
49
51
52
53
55
56
57
58
58
60
60
6
Küçük Sözlük
61
7
Adres Listesi
67
5
Önsöz
Kendimi hasta hissettiğimde nereye başvurmalıyım?
Tıbbi tedavi parasız mıdır, yoksa ödeme yapmak
zorunda mıyım? Acil durumlarda nasıl davranmalıyım?
Dişlerimi parasız kontrol ettirmeye hakkım var mı? Bu
ve benzeri sorular, gündelik yaşamda ortaya çıkabilir,
özellikle de kendimi sağlıklı hissetmediğim durumlarda.
Elinizdeki Sağlık Rehberi, İsviçre’de yaşayan insanlara,
sağlık sistemimiz içinde doğru yolu bulmaları için
yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Rehber, genel sağlık
hizmetleri konusundaki bilgilerin yanı sıra, hastalık ya
da maluliyet sigortası ve benzeri konulara ilişkin önemli
yasa ve yönetmelikler üzerine açıklamaları da içermektedir. Elinizdeki yeni baskıda içerik ve adres listesi
güncelleştirilirken, sağlık hizmetleri gibi bazı bölümler
de genişletilmiştir.
Farklı sağlık sistemlerine alışık olan göçmenlerin pek
çoğu, İsviçre sağlık sistemi hakkında yeterli bilgiye
sahip değildir. Bu durum, göçmenlerin İsviçre halkı
içindeki benzer gruplardan daha kötü bir sağlık
durumuna sahip olmalarına yol açmaktadır.
Bu böyle olmak zorunda değil. Dünya Sağlık Örgütü
(WHO) sağlık alanında herkes için fırsat eşitliği talep
etmektedir ve biz bu ilkeyi temel alıyoruz. Sağlık, en
büyük insani ihtiyaçlardan biridir. Bütün insanlar, etnik
kökenleri ve oturum izinlerinin türü ne olursa olsun,
sağlık sorunlarının çözümünde nereye başvuracaklarını
bilebilmelidir.
6
Önsöz
Elinizdeki Sağlık Rehberi sadece göçmenler için
hazırlanmamıştır. Rehber aynı zamanda İsviçrelilere,
göçmenlerle ilgili alanlarda çalışanlara ve İsviçre sağlık
sistemi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen herkese
seslenmektedir.
Prof. Thomas Zeltner
Sağlık Bakanlığı Müdürü
7
1
1
Sağlık Rehberi’ni Nasıl Kullanmalıyım?
Rehber’in ilk sayfalarında sağlık ve hastalık üzerine en
sık karşılaşılan soruların ve bunlara verilen cevapların
hangi sayfalarda olduğunu gösteren bir liste
bulacaksınız.
Rehber’de sağlık hizmetleri ve bunlara ilişkin yasa ve
yönetmelikler üzerine en önemli bilgiler yer almaktadır.
Rehber’e ayrıca bazı kavramları anlaşılır kılmak
amacıyla küçük bir sözlük ekledik. Bu sözlükte
açıklamasını bulacağınız kelimelerin yanında (➞) işareti
vardır. Sözlük Rehber’in sonunda bulunmaktadır.
Sorularına rehberde cevap bulamayanlar, doğrudan
yetkili kurumlara başvurabilirler. En önemli başvuru
kurumlarının ve danışmanlıkların isim, adres ve telefon
numaralarını Rehber’in son sayfalarında bulacaksınız.
Bu adresler rehberde (&) işareti ile gösterilmiştir. Adres
listesinde, İsviçre genelinde etkin olan merkezi
kurumlara ve danışmanlıklara yer verilmiştir.
Sağlık Rehberi’ni
Nasıl Kullanmalıyım?
8
2
2
Nasıl sağlıklı kalabilirim?
11
Çevirmen isteme hakkım var mı?
17
Ev doktoru ne demektir, ne yapar?
21
Randevu alıp gittiğim halde muayene odasına
girmeden önce niçin bekletiliyorum?
23
Doktorum tarafından anlaşılmadığımı hissettiğim
durumlarda, doktorumu değiştirebilir miyim?
24
İlk yardım gerektiren acil bir durumda nasıl
davranmalıyım?
27
Dişlerimi ücretsiz kontrol ettirme hakkım var mı?
29
Zor durumdaysam, korkuyorsam ya da üzgünsem
ve kendi kendime yardım edemeyecek bir
durumdaysam, kime başvurabilirim?
30
Hastalandığımda kendi başıma
hastaneye gidebilir miyim?
32
Hasta akrabalarımı ve arkadaşlarımı hastanede
ziyaret edebilir miyim?
33
Hastanede yatan yakınlarıma yemek
götürmek zorunda mıyım?
34
Evde kendi bakımım ya da ev işleri için yardıma
ihtiyacım olduğunda kime başvurabilirim?
36
Bir kadın olarak kendi sağlığım için
neler yapabilirim?
40
Çocuk doktoru ne demektir?
45
9
2
Kimler hastalık sigortası yaptırmak zorundadır?
48
Hastalık sigortalarının temel (genel) sigorta
bölümünde hangi hizmetler için sigortalıyım?
49
İsviçre’de sağlık hizmetleri ücretsiz midir?
52
Hastalık sigortası primlerinden nasıl tasarruf
edebilirim?
54
Neden yaşlılık sigortası (AHV) ve maluliyet
sigortası (IV) aidatlarını ödemek zorundayım?
57
Malulen emekliliğe ne zaman hak kazanırım?
58
10
3
3
NASIL SAĞLIKLI KALABİLİRİM?
Uygun sağlık önlemleriyle kendinizi
hastalıklardan koruyabilirsiniz.
Almancada tıp dilinde «Prävention» denen uygun
önlemlerle sağlığımızı koruyabiliriz. Bunun için kişinin
öncelikle kendini ve vücudunu iyi gözlemlemesi gerekir.
Hastalıklar erken teşhis edilirse, tedavi edilme şansları
daha yüksek olur. Kadın doktoruna düzenli aralıklarla
görünmek, kadınlar için koruyucu sağlık önlemine iyi
bir örnektir.
Sağlık önleminin anlamı, öncelikle sağlığımıza dikkat
etmemiz ve nelerin sağlıksız olduğu konusunda bilgi
edinmek demektir. Sigara kullanmamak, az içki içmek,
bolca meyve ve sebze yemek, bol bol hareket etmek ve
ağır işlerde çalışırken vücudumuzu doğru hareket
ettirmek sağlığı korumada yardımcı olacaktır.
Yemek ve Hareket
Sağlıklı yemek yemek (& S.68) ve düzenli hareket
etmek, sağlık için önemlidir. Yeterince su içmek (günde
yaklaşık 1-2 litre kadar), günde beş kez meyve ya da
sebze ve her öğün sırasında tahıl ürünleri yemek, sağlıklı
beslenme için gereklidir. Mümkünse kaba öğütülmüş
tahıl unu ürünleri tercih edilmeli. Değişken olmak üzere
günde bir porsiyon et, balık, yumurta, peynir ya da
protein içeren başka besinler alınmalı, bunlara ek olarak
süt içilmeli ya da süt ürünleri yenmeli. Yemek pişirirken
olabildiği kadar az hayvansal ya da bitkisel yağ
kullanılmalı. Tatlılar, tuzlu kurabiyeler ve fazla kalori
içeren içecekler (şekerli ve alkollü içecekler) ölçülü
alınmalı.
11
3
Her gün en az yarım saat, etkin biçimde hareket etmek
önemlidir (örneğin hızlı yürümek, bisiklet sürmek,
bahçede çalışmak ya da ev işleri yapmak). Hareketsizlik
bel ağrılarına, fazla kiloya, kan dolaşımı bozukluklarına,
kalp ve metabolizma hastalıklarına yol açabilir.
Bağımlılık ve
Uyuşturucu
Uyuşturucular (& S. 69) psikoaktiv etkileri olan
maddelerdir. Bunlar kişinin ruh hali, duyguları, algılama
yetisi ve bilinci üzerinde değişikliklere yol açarlar. Tütün
ve alkolün yanısıra ağrı dindirici, uyku verici ve
sakinleştirici ilaçlar, uyuşturucu maddelerden
sayılmaktadır. Ayrıca hintkeneviri (esrar), kokain ve
eroin benzeri yasadışı maddeler de aynı sınıfa girerler.
Uyuşturucu tüketimi bedensel, ruhsal ve toplumsal
sorunlara yol açar. Keyif almaktan alışkanlığa ve
buradan bağımlılığa geçiş süreci hızlı ve karmaşık bir
yol izler. Bağımlılığa karşı kişinin tavrını etkileyen farklı
etmenler sözkonusudur. Örneğin kişilik, sosyal çevre,
toplumsal koşullar ya da uyuşturucunun gücü bu
etmenlerden bazılarıdır.
Aile içinde uyuşturucu sorunuyla karşılaştığınızda ne
yapabilirsiniz? Yakınları arasında uyuşturucu sorunu
olan kişi birçok zorlukla karşılaşacaktır. Sadece
uyuşturucu bağımlısı olan kişi değil yakınları da bu
durumdan dolayı ağır bir yük altında kalacatır. Dışarıdan
destek aramakta gecikmeyin. Yörenizde bulunan
uyuşturucu danışmanlık kurumlarında çalışan uzmanlar
size bu konuda destek olacaklar ve eşlik edeceklerdir.
Danışma hizmeti ücretsizdir ve danışmanlar meslek sırrı
ilkesine uymakla yükümlüdür. Telefon rehberinde ilgili
kurumların adreslerini bulabilirsiniz, ayrıca ev
doktorunuza da sorabilirsiniz.
12
3
SİGARA İÇMEK
Sigara içmek (& S. 69) vücudun tamamı için
zararlıdır. Kanser, kalp krizleri, akciğer
hastalıkları ve damar tıkanıklığı sigara içmenin
sonuçlarından bazılarıdır. Günümüzde ölüm
olaylarının üçte biri sigara içmekten
kaynaklanmaktadır. Sigara dumanı içeren hava,
sigara içmeyenler için bile zararlıdır, özellikle
çocuklara zarar verir. Dumanlı havayı tenefüs
etmek zorunda kalan çocuklar, öteki çocuklara
göre ortakulak ve akciğer iltihaplanması, bronşit
ya da astım benzeri hastalıklara iki kat daha fazla
yakalanmaktadır.
Kaç tane sigara içtiğim pek önemli değil
demeyin! Günde bir kaç tane az içmeyi
başarmakla bile, sağlığınız için bir şeyler yapmış
olursunuz. Kapalı yerlerde sigara içmemek hem
size hem de çevrenizdekilere yararlıdır. Sigarayı
bırakmak istiyorsanız, bu konuda ev doktorunuzla
görüşmelisiniz.
Sigarayı bırakmanın sağlık için büyük yararları
vardır: Sigarasız geçen bir günün sonunda kan
temizlenir, üç ay içinde akciğerler, bir yıl sonra da
damarlar temizlenmiş olur. Sigarayı bıraktıktan
beş yıl sonra kanser tehlikesi azalır ve vücut
bütünüyle arınır.
ALKOL
Alkol (& S. 69) çeşitli olumsuz sonuçlara yol
açabilir: Düzenli olarak fazla alkol tüketimi
tehlikelidir. Az miktarda alkol tüketimi bile
kişinin yoğunlaşma yeteneğini kısıtlar, tepki
gösterme ve tavır belirleme hızını düşürür. Bu da
kişinin tehlikeyi göze alma cesaretini ve kaza
tehlikesini arttırır. Aşırı ve yüksek dozlu alkol
tüketimi insan vücudunun hemen her organına
zarar verir. Ayrıca bir dizi ruhsal ve sosyal
sorunları da yanında getirir. Aile içinde ya da
13
3
dışında rastlanan şiddet uygulamaları genellikle
alkol tüketimiyle ilintilidir.
Alkolün tehlikesizce keyfini çıkarmak
istiyorsanız, şu kurallara uymalısınız: sağlıklı ve
yetişkin erkekler günde iki standart bardaktan
fazla alkol almamalı. Standart bardak derken,
restoranlarda genellikle alkol için kullanılan
bardaklardan söz ediyoruz. Kadınlar erkeklere
oranla alkole daha duyarlı tepki gösterirler, bu
nedenle günde bir standart bardaktan fazla alkol
içmemelidirler. Araba kullanırken, çalışırken ve
ilaç aldığınız dönemlerde ya da herhangi bir
hastalığınız varsa, alkol tüketiminden tamamen
vazgeçmelisiniz. Gebelik ve çocuk emzirme
döneminde de alkol kullanmamalısınız. Alkol ile
sorununuz varsa, bölgenizdeki alkol danışmanlık
kurumlarından birine zaman geçirmeden
başvurunuz. Danışmanlık hizmetleri ücretsizdir
ve danışmanlar meslek sırrı ilkesine uymakla
yükümlüdür. Telefon rehberinde ilgili kurumların
adreslerini bulabilirsiniz, ayrıca ev doktorunuza
da danışabilirsiniz.
HIV/Aids
Bağışıklık sistemi zayıflığı ➞Aids ve benzeri cinsel
ilişki yoluyla bulaşan hastalıklara (örneğin papağan
hastalığı, belsoğukluğu, hepatit) karşı en iyi kondomla
korunabilirsiniz. Kondom hemen her eczaneden, super
marketten ve drogerielerden satın alınabilir. Konuya
ilişkin sorularınız için kantonal Aids-Hilfe (& S. 69) ya
da doktorunuzla görüşünüz.
HI-Virusu (Aids) taşıyıcısı olmaktan korkuyorsanız
kantonal Aids-Hilfe ya da doktorunuzla görüşünüz. Bu
durumda Aids-Hilfe ya da doktorunuz bir test yapmanın
gerekli olup olmadığı konusunda size yardımcı
olacaklardır. Test yaparken kimliğinizi gizli tutma
hakkınız vardır.
14
3
Aşı
Aşı yaptırmak da sağlık önlemleri arasındadır. Aşı
yaptırarak bir çok bulaşıcı hastalık önlenebillir. Federal
Sağlık Bakanlığı şu hastalıklara karşı aşı yapılmasını
önermektedir: Kuşpalazı, tetanos, boğmaca, çocuk felci,
menenjit, gırtlak iltihabı, kızamık, kabakulak,
kızamıkçık, hepatit B (sarılık) (& S. 70). Bunlara ek
olarak başka aşılar da gerekli olabilir, örneğin yurt dışına
yolculuklar öncesinde. Ayrıca henüz yaptırmamış
olduğunuz aşılar varsa onları da her zaman
yaptırabilirsiniz.
İsviçre’de aşılar genellikle çocuk doktorları ya da ev
doktorlarınca yapılmaktadır. Aşı konusunda sorularınız
için doktorunuzla görüşebilirsiniz.
Ruh Sağlığı
Morali yerinde olmak ve yaşama sevinci duymak ruh
sağlığının temel öğeleridir. Aile, iş, boş zaman etkinlikleri ve okul çevresinde iyi işleyen ilişkiler, kendinizi
daha iyi hissetmenizi sağlar. Dünya Sağlık Örgütü
(WHO) sağlıklı olmayı «kişinin hastalıksız ve sağlam
olmasının yanı sıra, kendini bedensel, ruhsal ve
toplumsal olarak tam anlamıyla iyi hissetmesi» olarak
tanımlıyor. Yani sağlık için bedensel etmenler yanında
ruhsal ve toplumsal etmenlerin de önemli olduğu
belirtilmiş oluyor bununla.
Ruh hastalıkları en sık karşılaşılan hastalıklar
arasındadır. Her üç kişiden birinin yaşamında en az bir
kez ruhsal bunalım geçirdiği bilinmektedir. Pek çok kişi
yaşadığı bunalımın üstesinden kendi başına gelebilmektedir. Her on kişiden biri ise, benzer sorunlar nedeniyle
ruh hastalıkları kliniklerinde tedavi görmektedir.
İsviçre’de ruhsal sorunların tedavisi için geniş bir hizmet
sistemi mevcuttur. Bu konuda yardıma ihtiyacınız
olduğunda (& S. 70) doktorunuzla görüşünüz.
Doktorunuz sizi durumunuza uygun bir tedaviye
gönderecek ya da gerekiyorsa ilaç verecektir.
15
3
Hasta Hakları ve
Yükümlülükleri
Hastalanmanız halinde, uygulanacak tıbbi tedavi
konusunda sizin de söz hakkınız vardır (& S. 70).
Doktorunuz sizi muayene ederken, ➞teşhis ettiği
hastalık, uygulanması düşünülen tedavi ve öteki tedavi
seçenekleri ile hastalık tedavisinin getireceği tehlikeler
konusunda sizi bilgilendirmek zorundadır. Verilecek
karara sizin de katılmanız ancak bu şekilde mümkün
olabilir. Herşeyi doğru anlamış olmak için, doktora
gerekli soruları sormanız önemlidir. En az bunun kadar
önemli olan bir başka nokta da, doktorun sizin söylediklerinizi ve sorularınızı doğru anlamış olmasıdır.
Doktorlar halk dilinde «meslek sırrı» diye bilinen sır
saklama ilkesine bağlıdırlar. Yani hastalarla ilgili bütün
bilgileri kesinlikle gizli tutmakla yükümlüdürler. Ayrıca
doktorlar sizinle ilgili bilgileri ancak sizin onayınızla
başka kişilere aktarabilirler.
Herhangi bir hastalık nedeniyle doktora gittiğinizde,
doktorla işbirliği içinde olmanız gerekir.
16
3
Kültürlerarası
Çevirmenler
Bir hastalığın doğru tedavi edilebilmesi ancak iki şeyle
olanaklıdır; birincisi hastanın doktorları, hastabakıcıları,
sosyal hizmet uzmanlarını ya da tedavide yer alan öteki
kişileri yeterince anlaması, ikincisi de bu kişilerin
hastayı yeterince anlamaları. Ne var ki doktor muayenehanelerinde, hastanede, sosyal hizmet ve benzeri
kurumlarda dil engeli ya da yetersizliği sık sık karşılıklı
yanlış anlamalara yol açmaktadır.
Konuşmalarda ➞kültürlerarası bir çevirmen (& S. 70)
hazır bulunursa, olası yanlış anlaşılmalar önlenebilir.
Sağlıklı ve doğru bir çeviri için, çevirmenin hem uygun
bir öğrenim görmüş olması, hem de hastanın akrabası ya
da yakını olmaması gerektiği deneyimlerden bilinmektedir. Bu hem hastanın akraba ya da yakınlarının genellikle
tercümanlık öğreniminden yoksun olmasından, hem de
duygusal açıdan etki altında olmalarından ötürü
böyledir. Bu kişilerin yapacağı çeviriler yanlış sonuçlar
doğurabilir. Sadece istisnai - ➞acil yardım - durumlarda
çocuklar, akrabalar ya da hastane personeli tercüman
olarak çağırılabilir.
ÇEVİRMEN İSTEME HAKKIM VAR MI?
Hayır, İsviçre’de çevirmen isteme hakkı yoktur.
Tercümanlk
17
3
İsviçre’de çevirmen isteme hakkı (henüz) olmadığı için,
çeviri yapabilecek bir kişiyi belki de kendiniz bulmak
zorundasınız. İyi çevirmenleri hizmete sunan bir çok
aracı kurum bulunmaktadır (& S. 70). İsviçre’deki bir
çok büyük hastanenin kendi çevirmenlik servisleri
vardır.
Çevirmen ücretleri İsviçre’de (henüz) belli bir standarta
göre düzenlenmemiştir. O nedenle her görüşmeden önce
olanaklar ve ödeme koşulları üzerine bilgi edininiz.
18
4
4
İsviçre’de tıbbi bakım, ayakta tedavi ve bakım ya da
yataklı tedavi ve bakım şeklinde yapılır. Yataklı
muayene ve tedavi gerektiğinde, hastalar hastane, klinik
ya da bir bakımevine yerleştirilir. Tıbbi ilk müdahale,
muayene ya da tedaviden sonra hasta hastanede
yatmıyor ve hemen eve dönebiliyorsa buna «ayakta tedavi» denmektedir. Hastalık durumunda kişinin
başvurduğu ya da göründüğü danışmanlık ve bakım
kurumlarının hepsi «ayakta tedavi» kurumları olarak
adlandırılır. Yataklı bakım ya da tedavi için İsviçre’de
hastayı bir doktorun uygun bir kuruma göndermesi
gerekir.
PSİKOSOSYAL DANIŞMANLIKLAR
İsviçre’de tıbbi hizmet kurumlarının yanı sıra,
kendiniz, ailenizden biri ya da bir tanıdığınız
sorunlarla (kişisel, ailesel, parasal vb.) karşı
karşıya kaldığında, yardım ve destek almak
amacıyla başvurabileceğiniz bir dizi danışmanlık
kurumu bulunmaktadır. Örneğin bağımlılık,
borçlanma ve benzeri konularda sunulan
danışmanlık hizmetlerinin yanısıra ana baba, aile,
kadınlar vs. için danışmanlık kurumları vardır. Bu
kurumlarda çalışanlar, genellikle uygun bir
öğrenim (sosyal hizmet, sosyal pedagoji, ruhbilim
vb.) görmüş kişilerdir. Danışmanlar da meslek
sırrı ilkesine bağlı kalmakla yükümlüdür.
Danışmanlık hizmetleri ücretsizdir. Size, daha
doğrusu sorununuza uygun düşecek bir
danışmanlık kurumu bulabilmeniz için ev
doktorunuz yardımcı olabilir. Bir çok danışmanlık
kurumuna telefonla da ulaşabilirsiniz ya da onları
internette bulabilirsiniz (& S. 71).
UZMAN DOKTOR
Hemen bütün doktorlar tıp doktoru diplomasını aldıktan
sonra belirli bir uzmanlık alanında öğrenimlerini
sürdürürler. Örneğin genel tıp, cerrah, kadın hastalıkları
19
4
vb. alanlarda uzmanlık öğrenimi yapılabilir. Ev
doktorları, öteki uzman doktorlar ya da hastane
doktorları eşdeğer bir öğrenim görürler ve bu öğrenim
İsviçre Doktorlar Federasyonu (➞FMH) tarafından
denetlenir.
ÖNEMLİ UZMAN DOKTORLAR
Genel tıp doktoru
Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilecek
ya da çıkmış olan hastalıklara karşı önlem ve
tedavi. Genel tıp doktorları genellikle ev doktoru
olarak çalışırlar ve gerekli hallerde hastanın
uzman doktora ya da hastane, klinik vb. yerlere
sevki için öteki doktorlarla işbirliği yaparlar.
İç hastalıkları doktorları (Dahiliyeciler)
Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilecek
ya da çıkmış olan hastalıklara karşı önlem ve
tedavi (ev doktorları, genel iç hastalıkları
doktorları). Daha özgün alanlarda uzmanlaşmış
dahiliyeciler de vardır. Örneğin, solunum yolları
ve organları, kalp ve kan dolaşımı (Kardiyoloji)
ya da mide ve bağırsaklar (Gastro-Enteroloji).
Çocuk doktorları (Pediatristler)
18 yaşına kadar olan çocukların ruh ve beden
hastalıklarının tedavisiyle ilgilenirler.
Kadın hastalıkları doktorları (Jinekologlar)
Erken teşhis amaçlı muayeneler, kadın
hastalıklarının tedavisi, doğuma yardım.
Cerrahlar (Ameliyat doktorları)
Hastalık ve kazalarda cerrahi tedavi (ameliyat).
Ruh hastalıkları doktorları (Psikiyatristler)
Ruhsal rahatsızlıkların tedavisi.
20
4
Ayakta Tedavi ve
Bakım Hizmeti
TEMEL BAKIM VE ÖZEL TEDAVİ
EV DOKTORU NE DEMEKTİR, NE YAPAR?
Ev doktorları İsviçre’de hastalık durumunda ilk
başvurulan kişilerdir.
Hastalandığınızda ev doktoru tedavi için ilk
başvuracağınız kişidir. Ev doktorları genel olarak
hastalıkla ilgili ➞temel bakımdan sorumludur ve ilk
tedaviden sonra sizi gerekli hallerde uzman doktor,
hastane, klinik benzeri uygun yerlere sevkederler.
Özel durum:
İltica talebinde bulunan kişilerin kaldığı
kamplarda hastalık halinde ilk önce kamp
çalışanlarına başvurulması gerekiyor. Genel
olarak kampların kendi doktorları vardır. Bu
doktorlar hasta kişinin ilk tedavisini yapar ve
gerekli hallerde hastayı uzman doktor, hastane,
klinik benzeri uygun yerlere sevkederler.
Ev doktorları çoğunlukla genel tıp, iç hastalıkları ya da
çocuk doktorluğu konularında uzmandırlar (bkz. S. 20).
Özel tedaviler, yani bedenin belli bir kesimine ya da
organına (örneğin kalp ve kan dolaşımı) yönelik
muayene ya da tedaviler bu konuda uzman doktorlar
tarafından gerçekleştirilir. Uzman doktorlara genel
olarak ev doktorunuzun havalesiyle ulaşabilirsiniz. Ama
kendi başınıza da uzman doktorlara başvurabilirsiniz.
Kendi başınıza bir uzman doktora başvurmadan önce
şuna dikkat etmeniz önemlidir: temel hastalık
sigortanızda uzman doktora başvurma konusunda
herhangi bir sınırlama olup olmadığına bakınız
(bkz. S. 54).
21
4
TEMEL BAKIM
Ev doktorları
ör. uzman genel tıp doktoru
ör. iç hastalıkları uzmanı
ör. çocuk doktorları
vb.
ÖZEL TEDAVİ
Her uzman doktor özel bir alanda uzmandır:
ör. kalp ve kan dolaşımı (Kardiyoloji)
ör. mide ve bağırsak (Gastro-Enteroloji)
ör. deri (Dermatoloji)
ör. göz (Optalmoloji)
ör. kulak, burun ve boğaz
Doktorla ➞görüşmek istendiğinde önceden telefonla
randevu alınmalıdır. Bu telefon görüşmesi sırasında
➞doktor yardımcısına şikayetlerinizi ayrıntılı
anlatmanız önemlidir (örneğin ne zamandan beri bu
şikayetleriniz var, belirtileri nelerdir gibi.). Tam
kararlaştırılan saatte muayenehaneye gidiniz ve doktor
yardımcısına geldiğinizi bildirin. O size doktorunuzu
nerede bekliyebileceğinizi gösterecektir.
Doktorun randevusuna herhangi bir nedenle gidemeyecekseniz, kararlaştırılan saatten en az 24 saat önce
telefon ederek randevunuzu iptal ettirmeniz gerekir.
AYAKTA TEDAVİ VE BAKIM HİZMETİ
22
4
RANDEVU ALIP GİTTİĞİM HALDE, MUAYENE ODASINA GİRMEDEN
ÖNCE NEDEN BEKLETİLİYORUM?
Bir ➞görüşme (muayene) öngörülenden daha
uzun sürebilir. Bu durum sıradaki hastaların
bekleme sürelerinin uzamasına yolaçar. ➞Acil
durumlarda genellikle bir kaç saat sonrası için
doktor randevusu ayarlanabilir. Acil hastaların
tedavileri, sıradaki hastaların randevuları arasına
sıkıştırılır. Böylece acil müdahaleler olanaklı olur,
ancak bekleme odasında bekleme süresini de
uzatır. Doktor muayenehanesinde genellikle
akşama doğru bekleme süreleri uzar. Normal
olarak ➞doktor yardımcısı sıra bekleme süresinin
yaklaşık ne kadar olacağını bilir. O nedenle
muayenehaneye geldiğinizde, kendisine bekleme
odasında beklemek zorunda olup olmadığınızı ya
da bu zamanı örneğin başka işleriniz için kullanıp
kullanamayacağınızı sorabilirsiniz.
Ev doktoru hastasını iyi tanır ve hastalığı üzerine
ayrıntılı bilgi sahibi olursa, çok daha kolay teşhis koyar,
doğru tedaviyi çok daha kolay belirler ve hastanın başka
bir uzman doktora ya da hastaneye gönderilmesi
konusunda daha rahat karar verebilir. O nedenle
hastalandığınızda hep aynı ev doktoruna gitmeniz daha
yararlıdır. Doktorunuzla kuracağınız iyi bir ilişki bunun
için önemli bir temel oluşturacaktır. Doktorunuza
güvenebilmeli, sizi iyi anladığından emin olabilmeli ve
kendinizi onun yanında rahat hissedebilmelisiniz.
23
4
DOKTORUM TARAFINDAN ANLAŞILMADIĞIMI HİSSETTİĞİM
DURUMLARDA, DOKTORUMU DEĞİŞTİREBİLİR MİYİM?
Evet, doktor seçiminde özgürsünüz ve yanında
kendinizi rahat hissedebileceğiniz bir doktor
arayabilirsiniz.
➞Özgürce doktor seçimi, uygun doktorları bulmanıza
olanak sağlayacaktır. Örneğin kadınlar bir erkek
tarafından muayene edilmekten rahatsızlık duyarsa, bir
kadın doktor seçebilirler; aynı şey erkekler için de
geçerlidir. Ama bu kural, ancak sağlık sigortanız doktor
seçiminde bir sınırlama getirmemişse geçerlidir
(bkz. S. 54).
Özel durum:
İltica başvurusu henüz kabul edilmemiş kişilerin
kendi doktorlarını seçme hakkı genellikle yoktur.
Doktorunuzun yanında kendinizi rahat
hissetmiyorsanız, size bakan kurum ya da kişiye
başvurunuz.
Nasıl siz doktorunuzu özgürce seçme hakkına
sahipseniz, doktorlar da yeni hasta kabul edip etmeme
de özgürdürler.
Bekleme Salonunda
24
4
DOĞAL TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Başka ülkelerde olduğu gibi İsviçre’de de insanlar
sağlık sorunlarıyla karşılaştıklarında sık sık ev
reçetelerine göre hazırlanan ilaçlara başvururlar.
Bu ilaçlar (örneğin şifalı otlar, çay vb.) doğal
malzemelerden ya da şifalı otlardan yapılmıştır, o
nedenle kimyasal maddelerden yapılan ilaçlara
göre daha hafif bir etkileri vardır. Ev reçetelerine
göre üretilen benzeri ilaçları hemen herkes
kullanmıştır. Ancak doktor görüşmesine gelmeden
önce evde yapılan hangi ilaçları kullandığınızı
doktorunuza bildirmeniz önemlidir. Hangi ilaç ya
da yöntemlerin tedaviyi kolaylaştırabileceği
konusunda doktorlar sizi bilgilendirebilir.
Ev reçetelerine göre üretilen ilaçların yanısıra,
alışılmış tedavi yöntemlerinin yerini alabilecek ya
da alışılmış tedavi yöntemlerini tamamlayacak
başka doğal tedavi uygulama ve yöntemleri de
vardır. Bunlardan bazıları için doktorlar ek bir
öğrenim görebilirler. Doktorların uyguladığı
doğal tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:
➞Akupunktur, ➞Homeopati, ➞Çin Hekimliği,
➞Antroposofcu Hekimlik, ➞Sinir Noktaları
Terapisi ya da ➞Pitoterapi.
Benzeri doğal tedavi masrafları 01.07.2005
tarihinden başlamak üzere hastalık sigortalarınca
üstlenilmeyecektir. Ancak doğal tedavi yöntemleri
için ek sigorta yaptırmak olanaklıdır. Bu konuda
sigorta şirketinizden bilgi edinebilirsiniz.
POLİKLİNİK
Poliklinik (Ambulatorium), hastaların ilk başvuruyu
yapabilecekleri bir başka kurumdur. Genellikle bir
hastaneye bağlı olan poliklinik bir ➞ayakta tedavi
kuruluşudur. Ev doktorlarının muayenehanesinde olduğu
gibi poliklinikte de ➞görüşme, muayene ve tedavi
yapılır. Polikliniğe gitmeden önce de bir randevu almak
zorundasınız. Uzmanlık gerektiren bazı tedaviler için
sözkonusu alana ilişkin poliklinikler vardır. Bazı
klinikler, ancak bir doktor sevketmişse sizi kabul ederler.
25
4
Polikliniğin avantajlı yanı, hastane araç-gereç ve
personelinin polikliniğin de hizmetinde olması ve
bunların gerektiğinde kolayca erişilebilir olmasıdır. Bir
muayene için hastane içinde başka bir bölüme gönderilirseniz uzun süre beklemek zorunda kalabilirsiniz.
Poliklinik genellikle doktorlar için bir eğitim yeridir. Bu
nedenle doktorlar sık sık değişirler ve uzun süreli bir
tedavinin aynı doktorca yapılması pek enderdir.
ECZANE
Eczane de hastaların ilk başvuru yerlerinden biridir.
Eczacılar ilaçlar konusunda uygun öğrenim görmüş
uzman kişilerdir. Hastalandığınızda size gerekli
önerilerde bulunabilecek yetkinliktedirler: Hastalığınızın
durumuna göre size ya ilaç vereceklerdir ya da sizi
doktorunuza göndereceklerdir.
Eczanede
26
4
Eczaneden satın alabileceğiniz ilaçlar bilimsel denetimden geçmiş ve kaydedilmiştir. Hastalık sigortasınca
bedeli ödenecek ilaçlar özel bir listede yazılıdır (➞özel
liste). İlaçların çoğu reçete ile verilir. Bu tür ilaçları
ancak doktor reçetesiyle satın alabilirsiniz.
İsviçre’de hemen bütün ağrı kesici ve tedavi edici
ilaçları tablet şeklinde bulmak mümkündür. Doktorlar bu
yüzden seyrek olarak iğneye başvururlar.
Eczanede jenerik (türev) ilaç sormak yararlı olabilir.
Jenerik (türev) ilaç orjinal ilacın başka isim altındaki
kopyasıdır. Orjinal ilaçların yapıldığı maddelerin
aynısını içermelerine karşın türevler (jenerikalar)
genellikle çok daha ucuzdurlar. Doktorların orjinal ilaç
mutlaka verilmelidir gibi bir talepleri yoksa, eczacılar
doktorların yazmış olduğu orjinal ilaçlar yerine türev
(jenerik) ilaç verebilirler.
ACİL SERVİS
➞Acil durumlar yaşam tehlikesi içeren ve bu nedenle de
hızlı müdahale gerektiren anlardır. Acil servise ancak
durum çok ciddi ve tehlikeliyse gidilmeli. Bütün öteki
durumlarda daima önce kendi ev doktorunuzla
görüşmelisiniz. Bir çok ev doktoru acil durumlarda istek
üzerine hastayı evinde de ziyaret eder. Acil durumlarda
ev doktorlarına genellikle geceleri ve hafta sonları da
ulaşılabilir.
İLK YARDIM GEREKTİREN ACİL BİR DURUMDA NASIL
DAVRANMALIYIM?
Acil servise durum ancak çok ciddi ve tehlikeliyse
gidiniz. Her zaman önce kendi ev doktorunuzla
görüşmeyi denemelisiniz.
27
4
Ev doktoruna ulaşılamıyorsa, genellikle telesekreter aciI
durumlar için görevli doktora nasıl ulaşılabileceğinizi
bildirir. Ayrıca her büyük şehirde geceleri de nöbetçi bir
eczane bulunur. Hangi eczanenin nöbetçi olduğu ya da
acil durumlar için görevli doktorlara nasıl ulaşılabileceği
dağıtılan resmi ➞bedava günlük gazetelerde yayınlanır.
Ne olup bittiğini acil serviste tam olarak anlatmanız
önemlidir.
ACİL DURUMU BİLDİRME
Kimsiniz?
Nereden telefon ediyorsunuz?
Ne oldu?
Şimdiye kadar neler yaptınız?
Kamu hastanelerinin çoğunda 24 saat açık bulunan bir
acil servis hizmeti bulunur. Bir ➞cankurtarana
ihtiyacınız olursa, acil yardım servisinden () 144)
telefonla isteyebilirsiniz. Kural olarak cankurtaranla
yanlızca hastalar götürülür. Yani hastaya eşlik etmek
isteyen kişiler cankurtarana alınmaz. Cankurtaranla
hastaneye götürülme masrafının bir bölümünü hastalar
kendileri ödemek zorundadır (bkz. S. 51).
Acil durumlarda İsviçre’de her doktora ve her hastaneye
baş vurabilirsiniz. Aynı şekilde doktorlar da yaşam
tehlikesiyle karşı karşıya kalan herkesi tedavi etmek ya
da gerekli yerlere havale etmek mecburiyetindedirler.
28
4
DİŞ DOKTORLARI
Dişlerinizin sağlıklı kalması için düzenli aralıklarla ve
esaslı bir şekilde temizlemeniz gerekir.
DİŞLERİMİ ÜCRETSİZ KONTROL ETTİRME HAKKIM VAR MI?
Hayır, diş doktorlarının yaptığı kontrollar hastalar
kendileri ödemek zorundalar.
Kişiler, diş tedavilerini genel olarak kendileri ödemek
zorundalar. Hastalık sigortası, ancak bedensel hastalık ya
da kazaların yol açtığı diş ya da çene kemiği
bozukluklarının tedavisini ücretsiz. Yirmi yaş dişlerinin
çekim masraflarını hastalık sigortası pek ender öder.
Kişinin dişlerini bedeva kontrol ettirme hakkı yoktur.
Ancak hastalık sigortaları diş tedavisi masraflarının
bir bölümünü üstlenen ek sigortalar (bkz. S. 51)
sunmaktadır.
Diş Doktorunda
29
4
Dikkat:
İlticacılar, geçici olarak kabul edilenler ile
koruma altındaki kişiler, diş doktoruna, tedavi
ücretinin garanti edildiğini bildiren yazılı bir
belge (Kostengutsprache) göstermelidir. Bu belge
yetkili bakım kurumundan talep edilebilir. Diş
doktorları ➞acil durumlarda garanti belgesi
olmaksızın ağrıyı dindirici müdahalelerde
bulunabilirler.
PSİKİYATRİST VE PSİKOLOJİK TEDAVİ
Kişisel ya da ailesel güçlükler yaşıyorsanız, kronik
ağrılar ve sürekli uykusuzluktan şikayet ediyorsanız, hiç
umulmadık anda birdenbire ya da düzenli aralıklarla
aşırı korkuya kapılıyorsanız, sürekli üzüntülü iseniz ve
bu durum gündelik yaşamınızı felç edici bir düzeye
ulaştıysa, psikiyatristler ya da psikologlar bu sorunların
çözümünde size yardımcı olacaktır.
ZOR DURUMDAYSAM, KORKUYORSAM YA DA ÜZGÜNSEM VE
KENDİ KENDİME YARDIM EDEMEYECEK BİR DURUMDAYSAM KİME
BAŞVURABİLİRİM?
Sorunlarınızın üstesinden gelmek için psikiyatristler ya da psikologlar size yardım edebilirler.
Bu ve benzeri sorunları yaşıyor olmak gündelik
yaşamınızda sizleri engelliyecektir. Psikiyatrisler ya da
psikologlar sorun üzerine sizinle ayrıntılı konuştuktan
sonra, yaşamınızı iyileştirecek yeni yol ve olanakları
sizinle birlikte bulmaya çalışırlar. Tek tek kişiler için
psikiyatrik ve psikolojik tedaviler olduğu gibi, eş, aile ya
da grup üyelerine yönelik birlikte terapi olanağı da
vardır.
30
4
Psikiyatristler, doktorluk öğrenimine ek olarak psikiyatri
ve psikoterapi alanlarında eğitim görmüş uzmanlardır.
Aynı şekilde psikologlar da normal psikoloji
öğreniminden sonra psikoterapi alanında ek öğrenim
görmüş uzmanlardır. Ancak psikologlar doktor
değildirler ve bu nedenle, örneğin ilaç veremezler.
Psikiyatrist ve psikologlar psikoterapi yapabilirler. Ne
var ki genel hastalık sigortaları (bkz. S. 49) çoğunlukla
terapiyi ancak psikiyatristler yaparsa psikoterapi
ücretlerini üstlenmekteler. Doktor sıfatı taşımayan
uzmanlar tarafından yapılacak psikoterapiler için ek
sigorta (bkz. S. 51) yapma olanağı vardır. Ancak
doktorun kişiyi psikoterapi için bir psikologa göndermesi halinde genel hastalık sigortaları masrafların bir
bölümünü üstlenmektedir.
Bir kimse yoğun bir koruma ve gözetime muhtaçsa,
örneğin kendisine ya da başkasına zarar verebilecek
durumdaysa, o kişinin bir ➞psikiyatri kliniğine
gönderilmesi zorunludur. Çok özel durumlarda, hastalar
istemese de onları psikiyatri kliniklerine göndermek
mümkündür. Hasta iradesi dışında, yani istemine karşın
kliniğe yatırılırsa (➞FFE: Fürsorgerische Freiheitsentziehung) tedaviden sorumlu doktorlar, hastaları ve hasta
yakınlarını sahip oldukları haklar üzerine ayrıntılı
şekilde sözlü ve yazılı olarak bilgilendirmekle yükümlüdürler. Hasta taburcu edilmeden önce sorunları yeniden
konuşmak ve çözümlemeye çalışmak amacıyla ➞ayakta
tedavi (uzmanla görüşme) gerçekleştirilir.
31
4
Yataklı (yatılı)
Tedavi ve Bakım
Hizmeti
HASTANEDE
Hastaları bir hastaneye gönderme işini ev doktorları ya
da öteki uzman doktorlar yaparlar. Örnek olarak şunları
hastaneye gönderme nedenleri arasında sayabiliriz:
Ayrıntılı muayene ve teşhisler, durumu açıklığa
kavuşturma, hastalığın seyrini izleme, ameliyat ya da
terapi.
HASTALANDIĞIMDA KENDİ BAŞIMA HASTANEYE GİDEBİLİR
MİYİM?
Hayır, ancak sizi tedavi eden doktor sizi
hastaneye gönderebilir.
Randevuya uygun olarak hastaneye varır varmaz, önce
hasta kayıtlarının yapıldığı büroya (Patientenanmeldung) geldiğinizi bildirin. Orada sizinle ilgili önemli
bilgiler kayda geçirilecektir. Başvurudan sonra yatmanız
gereken bölüme gönderilirsiniz. Sigorta sözleşmenize
uygun düşecek bir odaya yerleştirilirsiniz (bkz. S. 51).
Bölümler, yani odalar genel (çok yataklı), yarı özel (iki
yataklı) ve özel (tek yataklı) olarak ayrılır. Ek masrafları
kendiniz üstlenmeyi kabul ederseniz bölüm değiştirmek
olanaklıdır.
Hastanenin her bölümünde sorumlu bir doktor vardır.
Sorumlu doktorun dışında hastanede gerektiğinde
çağrılabilecek çeşitli başka uzman doktorlar
çalışmaktadır. Bu nedenle hastanede kaldığınız sürede
birden fazla doktorun sizinle ilgilenmesi mümkündür.
Hastanede hasta bakımının büyük bir bölümünü
hemşireler ve hastabakıcılar yapar. Hastanenin belli bir
bölümünde çalışan hemşireler, hastabakıcılar ve
doktorlar sıkı bir işbirliği sergilerler. Bu kişiler
gözlemlerini düzenli olarak birbirlerine aktarırlar.
Böylece hem doktor hem de hemşire ve hastabakıcılar
tarafından tedavi ve bakımınızın uygun şekilde yapılması
32
4
güvence altına alınmıştır. Aynı şekilde hastane
çalışanlarının hasta ve hasta yakınlarıyla düzenli
görüşmeleri de önemlidir. Doktorlar gibi hemşireler ve
hastabakıcılar da meslek sırrı ilkesine uymakla
yükümlüdür (bkz. S. 16).
Üniversite ve kanton hastaneleri gibi büyük hastaneler,
küçük hastanelere göre daha fazla uzmanlık gerektiren
tıbbi hizmetler sunmaktadırlar. Bu nedenle karmaşık bir
durum sergileyen ve özel tedavi yöntemleri gerektiren
hastalıkların tedavisi için hastalar bölge hastanelerinden
genellikle büyük hastanelere ya da uzmanlaşmış
kliniklere gönderilir. Çocuklar için hastanelerde özel
bölümler ya da çocuk hastaneleri vardır.
HASTANEDE ZİYARET
HASTA AKRABALARIMI VE ARKADAŞLARIMI HASTANEDE ZİYARET
EDEBİLİR MİYİM?
Evet, belirlenmiş ziyaret saatleri içinde hastanın
yattığı bölümde ziyaretlere izin verilir.
Hastanade Ziyaret
33
4
Her hastanede hastalar ziyaret edilebilir. Ancak
ziyaretçiler odadaki öteki hastaları rahatsız etmemeye ve
hastane işleyişini bozmamaya özen göstermelidir. Bu
nedenle hastanelerin önceden belirlenmiş ziyaret saatleri
vardır. Ziyaret saatlerini hastanede öğrenebilirsiniz. Bir
çok hastanede, hastane üzerine en önemli bilgilerin ve
hastane hizmetlerinin yer aldığı broşürler de bulunur.
Hastane ziyaretçileri hastaları tehlikeye düşürmemek
için sağlıklı olmalıdırlar (ör. soğuk algınlığı, ateş,
bulaşıcı cilt hastalıkları hallerinde ziyaretten vazgeçilmeli). Bazı bölümlerde uyulması gereken özel hijyen
(temizlik) yönetmelikleri vardır. Böyle yerlerde o
bölüme ya da odaya girmeden önce ziyaretçilerden
ellerini yıkamaları ve dezenfekte etmeleri ya da yüz
maskeleri takmaları ve elbiselerinin üstüne koruyucu
önlük giymeleri istenebilir. Ayrıca benzeri önlemler
ziyaretçileri de salgın hastalıklara karşı koruyabilir.
HASTANEDE BESLENME
Hastanede kaldıkları sürece hastalar yemeklerini
bulundukları bölümde yerler. Yemek hastaların sağlık
durumuna ve gerekli ➞diyet önlemlerine göre hastaların
neyi ne kadar yiyebilecekleri hastane yetkililerince
belirlenir. Yemekler hazırlanırken hastaların arzu ve
yemek alışkanlıkları (bitkisel tercih - vejeteryan -,
domuz eti yememek, vb.) göz önünde bulundurulur. Bu
nedenle hemşireler ve hastabakıcılara yemek arzularınızı
iletmeniz önemlidir.
HASTANEDE YATAN YAKINLARIMA YEMEK
GÖTÜRMEK ZORUNDA MIYIM?
Hayır, hastaların yemekleri hastanece hazırlanıp
verilir.
Hastanın yanında çok uzun süre kalsalar bile hasta
yakınlarına hastane yemek vermez. Bu durumlar için her
hastanede kamuya açık lokantalar ya da kafeteryalar
vardır.
34
4
AMELİYAT
Her ameliyat, hasta için belli bir tehlike olasılığı taşır. Bu
nedenle ameliyata karar vermeden önce, başka tedavi
olanaklarının olup olmadığı ve hastanın genel durumunun ameliyatı kaldırıp kaldıramayacağı yeterince
açıklığa kavuşturulmalıdır. Bir ameliyat öncesi hem
yetkili doktor hem de hasta bakımdan sorumlu personel
tarafından ayrıntılı olarak bilgilendirilirsiniz. Ayrıca
anestezi doktorları ➞anestezinin türü, hazırlığı ve olası
yan etkiler konusunda bilgi verirler. Bundan sonra
ameliyat salonuna alınırsınız. Ameliyat sırasında
aralıksız denetim altında tutulursunuz. Ameliyattan
sonra tekrar bölümünüze getirilirsiniz. Ağır bir ameliyat
geçiren ve bu nedenle yoğun bakıma gereksinim duyan
hastalar, odalarına getirilmeden önce bir kaç gün
➞yoğun bakım bölümünde tutulur.
HASTANE SOSYAL HİZMETLERİ
Hastanede kalmayı gerektiren sağlık sorunları, sadece
hastalar için değil, genellikle hastanın ailesi için de bir
yüktür. Bu sorunlar çoğunlukla hastaların iş yaşamını ve
maddi (parasal) durumlarını da etkiler. Hemen her
hastanede benzer durumlarda yardımcı olabilecek sosyal
hizmet birimi bulunur. Bu birimde hastalara ve ailelerine
danışmanlık yapacak ve destek sunacak eğitimli sosyal
hizmet uzmanları çalışmaktadır. Hastalar hasteneden
ayrıldıktan sonra, sürdürülmesi gereken hasta bakımı
konusunda var olan olanaklar üzerine bu uzmanlar
yeterli bilgiye sahiptir (ör. hastaya kendi evinde ya da
dinlenme ve kür evlerinde bakım). Ayrıca ailesel,
hukuksal (sigorta hakları) ve maddi sorunlar üstüne bilgi
verirler. Hastane dışındaki danışmanlık ve sosyal hizmet
kuruluşlarıyla ilişki kurmanız için yardımcı olurlar.
Hastanedeki sosyal hizmet, tıpkı hasta bakımı ve tıbbi
hizmetler gibi, hastanenin sunduğu hizmetlerden biridir.
Hastane sosyal hizmet birimleri, hastalar ile hasta
yakınlarının ücretsiz olarak hizmetindedir. Hastane
sosyal hizmet biriminde görevli uzmanlar meslek sırrı
ilkesine uymakla yükümlüdürler (bkz. S. 16).
35
4
Evde ve Tedavi
Sonrasında Bakım
SPITEX (SPİTEKS)
➞Ayakta tedavi ve ➞yataklı tedaviye ek olarak
İsviçre’de hastane dışında hasta bakımı - Spiteks
(& S. 71) - hizmeti sunulur. Spiteks, kişilerin evde
bakımı ve desteklenmesi anlamına gelir.
EVDE KENDİ BAKIMIM YA DA EV İŞLERİ İÇİN YARDIMA İHTİYACIM
OLDUĞUNDA KİME BAŞVURABİLİRİM?
Böyle durumlarda Spiteks size yardım edebilir.
Örneğin hastalık ve kaza durumlarında, ➞ameliyat
benzeri ağır tıbbi müdehaleleri izleyen evde dinlenme
döneminde, sorunlu gebeliklerde ve doğum sonrası ilk
günler için evde bakım amacıyla Spiteks hizmetlerini
talep edebilirsiniz. Spiteks hizmetleri, bakıma muhtaç
hasta yakınları için de destek sunar. Spiteks yemek
getirme, arabayla kişileri taşıma hizmetleri sunar, koltuk
değnekleri, solunum gereçleri, tekerlekli sandalyeler vb.
yardımcı araç ve gereçlerin kiralanmasında da yardımcı
olur.
Evde Bakım ve Yardım
36
4
Spiteks hizmetleri şu alanları kapsar: Bakım (açıklama
ve bilgilendirme, vücut bakımında ve gündelik işlerde
yardım, ilaç verme, yara bakımı) ve ev işlerinde
(alışverişte destek, ev temizliği, çamaşırların yıkanması,
yemek pişirme). Genel hastalık sigortası Spiteks hizmet
ücretlerini – gerekliliği bir doktor tarafından
bildirilmişse – üstlenir. Ev işleriyle ilgili Spiteks ücret
tarifesi, hastaların gelir ve mal durumuna göre belirlenir.
Genel hastalık sigortasına ek olarak, bu alana ilişkin
sigorta yapma olanağı vardır (bkz. S. 51).
Spiteks hizmetlerinin düzenlenmesi bölgelere göre
farklılıklar gösterir. Kendi bölgenizdeki Spiteks
hizmetleri üzerine belediyenizden bilgi edinebilirsiniz:
REHABİLİTASYON VE TERAPİ
Bir ameliyat, hastalık ya da yaralanma tedavisi
sonrasında hastanın tam olarak iyileşmesi ve kendi
ayakları üzerinde durabilmesi için bazen ek bir tedavi
gerekebilir (➞Rehabilitasyon). Böylesi ek tedavilerde
uygulanacak özel terapileri (örneğin fizik terapi,
ergoterapi) tedaviden sorumlu doktorlar belirler.
İsviçre’de genel hastalık sigortası, havuz kürleri
(Badekur) için ancak küçük katkılarda bulunmaktadır.
Rehabilitasyon
EVDE VE TEDAVİ SONRASINDA BAKIM
37
4
Havuz kürünün doktorca talep edilmesi ve resmi
makamlarca tanınmış bir kaplıcada yapılması
önkoşuluyla (bunun için hastalık sigortanızdan bilgi
alınız), genel hastalık sigortası bir yıl içerisinde toplam
21 günü aşmamak şartıyla günde 10 Frank ödemektedir.
Hastalık sigortası, doktor ya da fizik terapi ücretlerini
ayrıca üstlenir.
Rehabilitasyon, fizyoterapist ve ergoterapistlerce kendi
muayenehanelerinde, hastanelerde ya da rehabilitasyon
kliniklerinde yapılır.
Bedensel işlevlerde aksamalar varsa, ya da egzersiz
yetersizliği nedeniyle vücutta genel bir zayıflık
oluşmuşsa, fizyoterapiyle kasların güçlenmesi ve
gevşemesi ve böylece bedenin eski hareketliliğine
kavuşması sağlanır. Bedensel egzersiz çalışmalarıyla
bedenin eski hareketlerini yeniden ögrenmesi sağlanır
(ör. hastalara özgü jimnastik ya da doğru nefes alma
terapisi) ya da yeni, daha hafif hareketler denenir.
Hastaların acı hissetmeden hareket edebilmeleri için (ör.
masajlarla, çeşitli havuz kürleriyle, ➞ultraşal terapileriyle) ağrıların (sırt ve eklem ağrısı gibi) dindirilmesinde
de yardımcı olan fizik terapi uygulanır.
Bir ameliyat sonucunda, hastalık ya da kaza nedeniyle
hareket yeteneğinde düşüş görülen hastalar ergoterapiye
gönderilir. Ergoterapi bu gibi durumlarda kişinin
gündelik yaşamında ve iş hayatında kendi başına hareket
etme yeteneğini yeniden kazanmasına yardımcı olur.
Hastalar ergoterapiyle -gerekli hallerde- yardımcı
gereçlerle (ör. protezlerle) yaşamayı öğrenirler.
38
4
YAŞLILARIN TIBBİ BAKIMI
Yaşlılık döneminde oluşan hastalıklarla ilgilenen tıp
alanının adı Geriatri’dir. Bazı hastanelerde yaşlı
hastaların bakımının yapıldığı özel Geriatri bölümleri
vardır. Bir süre hastanede kalan yaşlı hastalardan bir
kısmının tekrar evlerine dönememeleri rastlanılan bir
durumdur. Bunun nedeni genellikle bu kişilerin evde
yalnız yaşıyor olmaları ya da yakınlarının onlara bakmak
için gereken zaman ya da olanaktan yoksun olmasıdır.
Bu durumlarda hastalar bir yaşlılar-bakımevine alınırlar.
Yaşlı insanlar kendi başlarına da bir yaşlılar yurduna
başvurabilirler. Yaşlı kişiler için başvuruyu, bir (hastane)
sosyal hizmetler bölümü ya da yakınları da yapabilirler.
Yaşlılar yurdunda yatak sayısının sınırlı olması ve çoğu
kez uzun süre bekleme listeleri olduğundan uygun bir
yeri vaktinde aramaya başlamak önemlidir. Yaşlı
kişilerin yeni evlerine taşınmadan önce, orası hakkında
fikir edinmeleri de önemlidir. Bazı yurtlarda ziyaret ve
bilgilendirme günleri vardır. Bu günlerde bakım, yurt
kuralları ve yurt ücreti gibi konularda bilgi verilir. Bu
vesileyle kişisel gereksinimlerinizi (yemek, ziyaret, din
vs.) konuşma olanağı da doğar. Belediyelerde ve
Curaviva’da (İsviçre Yurtlar Birliği’nde) (& S. 70)
sözkonusu adresler mevcuttur.
Hastalık sigortası sadece yaşlılar yurdundaki bakım
ücretini üstlenmektedir. Bütün öteki masrafları (oda
kirası, yiyecek vs.) kişi kendisi karşılamak zorundadır.
Bu nedenle yaşlılar yurdunda kalmanın kaça mal
olacağını önceden açıklığa kavuşturmak önemlidir.
39
4
Bir evde tek başlarına kalabilen ama bakıma ve ev
işlerinde yardıma gereksinim duyan yaşlı insanlar için
bu hizmetlerin üstlenildiği özel yaşlı evleri
(Spitex, bkz. S. 36, & S. 71) vardır. Erken başvuru
gerekliliği buraları için de geçerlidir. Gerekli bilgiyi
➞Pro Senectute’den (& S. 71) alabilirsiniz.
Anne ve Çocuk
KADIN HASTALIKLARI KONTROLLARI
Kadın doktolarınca yapılan muayeneler, olası bulaşıcı
hastalıklarda ve kanserde erken tanıyı olanaklı kılar.
Ayrıca kadın sağlığı üzerine kadınların bilgilendirilmesini gerçekleştirir (➞Menapoz, ➞gebelikten korunma,
➞aile planlaması vb.).
BİR KADIN OLARAK KENDİ SAĞLIĞIM İÇİN NELER YAPABİLİRİM?
Düzenli aralıklarla yapılan jinekolojik kontrolları,
olası hastalıkların erken tanısını olanaklı kılar.
Kadın doktorunuz muayeneye başlamadan önce genel
sağlık durumunuz üzerine bilgi alır sizden. Bir çok
hastalık, kadınlarda adet kanamalarındaki düzensizlikler
görünümünde ortaya çıktığından, doktorun ilk soruları
adet kanamasıyla ilgili olacaktır. Bundan sonra muayene
geçilir. Kadın doktoru muayenenin bu evresinde bir
doku örneği alır: Bir çubukla dölyolundan (vajina)
dölyatağı (rahim) ağzına girilir ve birkaç deri hücresi
alınır. Duyarlı yerler ve ➞normaldışı belirtiler olup
olmadığı konusunda dölyatağı (rahim) içerden ve
dışardan incelenir. Dölyatağından alınacak doku
örneğinin laboratuvar incelemesi, olası bir kanser
tehlikesinin erken teşhisini olanaklı kılar. Parmakla
dokunma yolluyla yapılacak dölyatağı kontrolleri ise,
yumurtalık kanseri tespitinde yardımcı olur. Memeye
dokunma yoluyla yapılacak muayene de önemlidir. Bu
muayene ile memede sert kitleler olup olmadığı kontrol
edilir.
40
4
Genel sağlık önlemleriyle ilgili jinekolojik kontrolleri
kadın doktorları kendi muayenehanelerinde yaparlar.
Büyük şehirlerde ise kanton hastanelerine ya da
üniversite kliniklerine bağlı kadın klinikleri de vardır.
GEBELİK (HAMİLELİK)
Bir kadının yaşamı gebelikle değişir. Gebelikle kadının
eşi ve bütün ailesi için yeni ve farklı bir yaşam süreci
başlar. Bu zaman diliminde anne ve çocuk için sağlık ve
güvenlik çok önemlidir. Hamile kaldığınızdan
kuşkulanıyorsanız, eczaneden bir gebelik testi satın alıp
kendi kendinize test yapabilirsiniz. Konu üzerine bir ilk
danışma için doğrudan kendi doktorunuza ya da ➞kadın
sağlığı konularında danışmanlık hizmeti veren bir
kuruluşa başvurun. Gebelik testi olumlu (pozitif)
sonuçlanmışsa, doktor sizinle yaşamınızın konuyla ilgili
önemli yanları (sağlık durumunuz, daha önceki
hamilelikleriniz, geçirmiş olduğunuz hastalık ve
ameliyatlarınız) ve hamileliğinizin o ana kadarki seyri
üzerinde sohbet edecek, dahası size bu konularda önemli
sorular sorararak hakkınızda bilgi sahibi olacaktır.
KONTROL AMAÇLI MUAYENELER
Hamilelik sürecinde düzenli aralıklarla muayene
edilirsiniz. Bu muayeneler bir yandan hamilelik
sürecinin sağlıklı bir akış izlemesi için denetim altında
tutulmanızı, öte yandan anne ve çocuk için olası
tehlikelerin erken teşhisini amaçlamaktadır. Bu
muayenelerde annenin ağırlığı ve kan basıncı ölçülür,
kan ve idrar değerleri saptanır ve jinekolojik (dölyolu ve
dölyatağı) muayeneler yapılır. Bebeğin kalp atışları ve
dölyatağındaki konumu kontrol edilir. Kadın doktorları
muayene sırasında ➞ultraşal yardımıyla bebeğin
hareketlerini ve gelişimini gözlemleyebilirler.
ANNE VE ÇOCUK
41
4
DOĞUMA HAZIRLIK
Anne ve baba adaylarına doğuma hazırlık amacıyla
kurslar sunulmaktadır. Kadınlar ya da çiftler için
hamilelik, doğuma hazırlık ve ana babaların yeni
ödevleri, doğuma hazırlık kurslarında işlenen konular
arasındadır. Gebeliğin 26. ile 30. haftaları arasında
benzer bir kursa başlanması önerilir. İsviçre’nin bazı
bölgelerinde doğuma hazırlık kursları değişik dillerde
sunulmaktadır. Konuya ilişkin ayrıntılı bilgileri ➞kadın
sağlığı konularında danışmanlık yapan kuruluşlardan
alabilirsiniz.
İsviçre’de bir hastanede (➞yatısız ya da yatılı doğum
servisinde), bir doğumevinde ya da evde doğum
yapabilirsiniz. Doğumun yapılacağı yere başvuru,
doktorunuz ya da ebe tarafından hamilelik sürecinde
yapılır. Nerede doğum yapmak istediğinize çoğunlukla
kendiniz karar verebilir ve hastane ya da doğumevini
önceden ziyaret edebilirsiniz. Aynı şekilde ➞doğum
biçimleri konusunda da bilgi edinebilirsiniz.
Doğuma Hazrlk Kursunda
ANNE VE ÇOCUK
42
4
DOĞUM
Doğum sancıları ya da ➞doğum öncesi dölüt (cenin)
suyu akıntısı başlamışsa seçmiş olduğunuz – doğum
yapacağınız – yere telefon edip ➞ebeyi telefona
çağırmalısınız. Ebe sizinle durumunuz hakkında
konuşacaktır. ➞Acil durumda doğum yerine hemen de
gidebilirsiniz, bunun için bir taksi çağırmanız daha iyi
olacaktır.
Hastaneye ya da ➞doğumevine girişte ebe tarafından
karşılanır ve zamanı geldiğinde doğum salonuna
alınırsınız. Orada önce bütün önemli kontrollar yapılır.
Sonra özgün bir araç yardımıyla bebeğin kalp atışları ve
doğum sancısı dalgaları tespit dilir. ➞Doğurma biçimini
kendiniz seçebilirsiniz. Ebe size doğumda yardım eder.
Bedeninizi nasıl gevşetebileceğinizi gösterir ve ağrı
dindirici masajlar yapar. Bütün muayeneler boyunca ve
doğum sırasında, isterseniz eşiniz ya da bir başka
yakınınız yanınızda bulunabilir.
Hastanede normal olarak doktorlar doğumun son
aşamasında yanınızda hazır bulunarak doğumu izlerler.
Evde ya da bir doğumevinde yapılacak doğum sırasında
ise çoğunlukla doktor bulunmaz. Bu nedenle zor ya da
sorunlu bir doğum sezinlenirse hastaneye kaldırılırsınız.
LOĞUSALIK DÖNEMİ
Doğumu izleyen ve loğusalık dönemi olarak adlandırılan
ilk hafta, annenin bedensel ve ruhsal olarak dinlenip
toparlandığı günlerdir. Bu dönemde çocuk annenin
yanında kalabilir. Çocuğun bakımını, olanaklar
elveriyorsa anne kendisi yapar. ➞Ebeler ya da doktorlar
bu ilk hafta içinde anne ve çocuğu düzenli ziyaret
ederler.
ANNE VE ÇOCUK
43
4
Kural olarak doğumdan dört - altı hafta kadar sonra anne
son bir kontrol için doktora ya da ebeye görünür.
İsviçre’de 2005 yılında başlayan kamusal bir hamilelik
sigortası vardır. Çalışan anneler doğumdan sonra 14
haftalık bir süre için, doğum öncesi ortalama maaşlarının
%80 kadarını alırlar (günde en fazla 172 Frank). Bu
konuda işvereninizden bilgi alınız.
SÜT BEBEKLERİNİN BAKIMI
Annelere daha doğumu izleyen ilk günlerde bebek
emzirilmesi ve bakımı üzerine öneri ve bilgiler verilir.
Ayrıca çocuk için önemli ve gerekli muayeneler
konusunda da bilgilendirilirler. Anne ve babalar
isterlerse loğusa haftasından sonra yörelerindeki anababalar için danışma kurumlarından birine bilgi almak
üzere başvurabilirler. Sözkonusu danışma kurumları
çocukların gelişmesi, beslenmesi ve bakımı konularında
olası soruları cevaplamak için telefon görüşme saatleri,
ev ziyaretleri ve danışma günleri gibi olanaklar sunarlar.
Ayrıca anneler emzirmeye ilişkin soru ve sorunları
olduğunda bu konuda danışmanlık yapan kurumlara
başvurma olanağına da sahipler. Emzirmeyle ilgili
danışmanlık hizmetleri hastaneler ve özel emzirme
danışmanlarınca verilir. Ana-babalar için danışmanlık
hizmetleri parasızdır. Emzirme konusundaki
danışmanlık görüşmelerinde ücret, üç kez genel hastalık
sigortasınca karşılanacaktır (bkz. S. 50). Size en yakın
danışma kurumlarının adreslerini belediyenizden
(Gemeinde) öğrenebilirsiniz.
ÇOCUKLARIN TIBBİ BAKIMI
Nasıl sizin bir ev doktorunuz varsa, çocukların da bir
çocuk doktoru olmalıdır.
Çocuk doktoru gerekli muayeneleri yapar, bir ➞aşı planı
hazırlar ve çocuk hastalandığında tedavisini yapar.
Çocuk doktorları çocuğunuzun hangi aralarla muayeneye götürülmesi gerektiğini söylerler. Çocukların sağlık
durumları yanında, beslenmeleri, büyümeleri ve
bedensel, ruhsal ve zihinsel gelişimleri sürekli kontrol
ANNE VE ÇOCUK
44
4
altında tutulur. Düzenli aralıklarla çocuk doktoruna
gitmek, olası bir hastalık ya da ➞acil durumla
karşılaşıldığında, hızlı ve doğru bir müdahaleyi olanaklı
kılar.
ÇOCUK DOKTORU NE DEMEKTİR?
Çocuk doktoru, çocuğunuz hastalandığında ilk
başvuracağınız kişidir.
Çocuk Doktorunda
ANNE VE ÇOCUK
45
4
Acil durumlar yetişkinlere oranla çocuklarda daha sık
görülür. Şu belirtiler acil bir durumun göstergesi
sayılabilir:
GENEL DURUM
39,5 dereceyi aşan yüksek ateş
Sık sık kusma ve /ya da sık sık ishal
Belirgin iştahsızlık
İşerken acı duymak
SOLUNUM
Yeni baş gösteren her türlü nefes zorluğu,
gürültülü nefes (tıslama, inleme, vb.)
Nefes darlığı ya da soluk alıp vermede güçlük
çekmek
Derinin mavimsi bir gri renk alması (Oksijen
eksikliği)
KAN DOLAŞIMI
Cildin açık gri bir renk alması
BİLİNÇ
Çocuğun her zamankinden fazla uyuması ve
uyandırmakta zorluk çekilmesi
Çevresine ilgisizlik ve duygularını yansıtma
eksikliği
Kasılmalar ya da tuhaf hareketler
Alışılmamış davranışlar
Yukarıdaki belirtilerden birini ya da daha fazlasını
çocukta fark ederseniz, hemen çocuk doktoruna telefon
etmelisiniz. Doktora ulaşamıyorsanız, yetişkinler için
acil durumlarda izlenmesi gereken yolu bu durumda da
izleyin (bkz. S. 27).
Çocuklar okula gidiyorlarsa, ek olarak ➞okul doktorları
tarafından düzenli muayene edileceklerdir.
ANNE VE ÇOCUK
46
4
Çocuk Aldırma
1 Ekim 2002 den bu yana çocuk aldırma (kürtaj)
İsviçre’de yasallaşmıştır. Gebeligin ilk 12 haftası
içerisinde istenmeyen bir hamileliğe son vermeye (çocuk
aldırmaya) her kadın kendisi karar verebilir. 13. haftadan
sonra çocuk aldırmanın mümkün olup olmadığına ancak
bir doktor karar verebilir. Ayrıca 13. haftadan sonra
çocuk aldırma, ancak ve ancak gebelik kadının bedensel
ve ruhsal sağlığı için ağır bir tehlike oluşturuyorsa
olanaklıdır.
Genel hastalık sigortası çocuk aldırma masraflarını
üstlenmektedir.
İsteminiz dışında hamile kaldığınızı düşünüyorsanız,
kendi kendinize bir test yapınız (gerekli aracı eczaneden
alabilirsiniz) ve kadın doktorunuzla (jinekoloğunuzla)
görüşünüz. Çocuk aldırma ya da aldırmama
konusundaki karar hem ağır bir yük oluşturabilir hem de
bir dizi sorun çıkarabilir ortaya. Gerekli danışmanlık ve
destek için bir aile planlama ve danışmanlık kurumuna
başvurabilirsiniz (& S. 71). Danışma ücretsizdir.
Danışmanlar meslek sırrı ilkesine uymakla
yükümlüdürler.
47
5
5
Hastalık Sigortası
Hastalık ve kaza durumu ya da annelik halinde ➞sigorta
koruması altında olmak İsviçre’de oturan herkes için bir
zorunluluktur.
KİMLER HASTALIK SİGORTASI YAPTIRMAK ZORUNDADIR?
Hangi devletin uyruğu olduğuna bakılmaksızın
İsviçre’de yaşayan herkes. Bu zorunluluk
ailenin her üyesi için geçerlidir! Başvuru
(doğumdan ya da yerleştikten sonra) ilk üç ay
içinde yapılmalıdır .
Eşdeğerde bir sigorta güvencesine sahip
olmayan ya da üç aydan fazla İsviçre’de
kalacak yabancı devlet vatandaşları.
İltica başvurusunda bulunanlar, ülkeye geçici
olarak kabul edilenler ve koruma altındaki
kişiler.
Yasal oturma iznine sahip olmayan kişiler
(➞Sans-Papiers)
HASTALIK SİGORTASI ŞİRKETLERİ
İsviçre’de Yaklaşık 90 tane hastalık sigortası şirketi
vardır. Hastalık sigortası şirketleri herhangi bir sınırlama
getirmeksizin herkesin temel sigorta başvurusunu kabul
etmek zorundadırlar. Bazı küçük sigorta şirketleri sadece
bulundukları bölgelerde oturan kişileri kabul etmekle
yükümlüdürler.
Herkes bir hastalık sigortası şirketini özgürce seçebilir.
Özel durum:
İltica başvurusunda bulunanların (N), ülkeye
geçici olarak kabul edilenlerin (F) ve koruma
altındaki kişilerin (S) hastalık sigortası şirketlerini
seçme hakları yoktur! Bu kişilere yönelik genel
sağlık hizmetleri kantonlara göre farklılıklar
gösterir. Bu kişiler kendileriyle ilgilenen sorumlu
48
5
kişilerden, hangi hastalık sigortasında
sigortalanmış olduklarını ve hastalık halinde kime
başvurmak zorunda olduklarını öğrenebilirler.
Kendi hastalık sigortası şirketinizden memnun
değilseniz, başka bir sigorta şirketine geçebilirsiniz. 300
Franklık Franchise’si (kişinin üstleneceği yıllık miktar)
olan bir temel (genel) hastalık sigortası sözleşmesini üç
ay önceden çıkış verme koşuluyla, yıl içinde iki ayrı
zamanda yazılı olarak iptal edebilirsiniz (çıkış verebilirsiniz). Çıkış yazısı 31 Mart’a ya da 30 Eylül’e kadar
iadeli-taahütlü (Einschreiben) olarak şirketin elinde
olmalıdır. Ancak yeni bir şirketle yaptığınız hastalık
sigortası sözleşmesi kesinleştikten sonra eski hastalık
sigortası şirketi ile varolan sözleşme kesin olarak sona
erer.
TEMEL (GENEL) HASTALIK SİGORTASI
Temel hastalık sigortası yaptırmış olan herkes, bu sigorta
hangi hastalık sigortası şirketinde yapılmış olursa olsun,
aynı hizmetler için sigorta edilmiştir.
HASTALIK SİGORTASININ TEMEL (GENEL) SİGORTA BÖLÜMÜNDE
HANGİ HİZMETLER İÇİN SİGORTALIYIM?
➞Ayakta (yatısız) tedavi
Doktorlukları resmi olarak tanınmış doktorlarca yapılacak tedaviler (bkz. S. 21)
➞Yatl tedavi
Halen ikamet ettiğiniz kantonda bulunan ve
resmi (➞hastaneler listesi) listede gösterilen
hastanelerden birinin genel bölümünde (çok
yataklı odalarda) yatma ve tedavi (bkz. S. 32).
İlaçlar (iyileştiriciler)
Doktorların yazdığı ve ➞özel bir listede
belirtilen ilaçlar ve laboratuvar tahlilleri
(bkz. S. 27).
HASTALIK SİGORTASI
49
5
Hamilelik ve doğum
Hamilelik sürecinde kontrol amaçlı
yedi muayene ve iki ➞ultraşal muayene
(bkz. S. 41).
Doğuma hazırlık kursu için 100 Frank
(bkz. S. 42).
Hastanede, evde ya da ➞doğumevinde doğum
masrafları (bkz. S. 42).
Üç kez emzirme konusunda danışmanlık ve
bir kez tamamlayıcı kontrol (bkz. S. 44).
Çocuk aldırma (bkz. S. 47).
Koruyucu sağlık önlemleri (Prävention)
➞Aşılar (kızamıkçık, kızamık, kabakulak;
tetanos, kuşpalazı; çocuk felci) ve bu aşıların
tekrarı (bkz. S. 15).
Okula başlamadan önce çocuklar için sekiz
kez sağlık muayenesi (bkz. S. 44).
Kadın doktorlarınca yapılacak önlem amaçlı
muayeneler (üç yılda bir; 50 yaşın üstündeki
kadınlar için iki yılda bir) (bkz. S. 40).
Rehabilitasyon
Yataklı rehabilitasyon (ameliyat sonrası, ağır
sancılar söz konusu ise).
Doktorun gönderdiği fizik terapi / ergo terapi
(bkz. S. 37).
Havuz (kaplıca) kürü: Doktorun gönderdiği ve
sigortalarca da tanınmış kaplıcalarda kalınacak
her gün için 10 Frank (yılda en fazla 21 gün)
(bkz. S. 37). Doktorun gönderdiği fizik terapi /
ergo terapi üstlenilmektedir (bkz. S. 37).
HASTALIK SIGORTASI
50
5
➞Acil durum
Cankurtaranla taşıma masraflarının yarısı,
yılda 500 Frankı geçmemek üzere ödenir
(bkz. S. 28).
Yaşam tehlikesi içindeki kişilerin
kurtarılmasında da (ör. dağ kazaları, kalp krizi)
masrafların yarısı, yılda 5’000 Frankı
geçmemek üzere ödenir.
Yurdışında hastalık (sadece sınırlı bir süre
yurdışında kalacaklar için geçerlidir)
Acil durumlarda yurdışında yapılacak bütün
masraflar ödenir. Ancak bu masrafların
İsviçre’de benzeri durumda yapılacak
müdahale masrafının iki katını aşmaması
koşulu aranır.
EK SAĞLIK SİGORTALARI
Temel hastalık sigortasına ek olarak, hastalık sigortası
şirketlerinde kendinize ek sigortalar yaptırabilirsiniz.
Yaptırabileceğiniz ek sigortaların bazıları şunlardır:
diş tedavisi için sigorta (bkz. S. 29), doktor olmayan
uzmanlarca yapılacak psikoterapi için sigorta
(bkz. S. 31), İsviçre’deki bütün hastanelerde tedavi olma
ve kalabilme olanağı için sigorta (hastane seçiminde
özgürlük), hastanelerin yarı-özel ya da özel
bölümlerinde kalmak istediğinizde oluşacak masrafların
karşılanması için sigorta (bkz. S. 32) ya da ek Spiteks
hizmetleri (bkz. S. 36) için yapılabilecek sigorta.
Ek sigorta yaptırmak isteğe bağlıdır ve ek maliyeti
vardır. Ek sigortaları temel hastalık sigortasını
yaptırdığınız hastalık sigortasında yaptırmak zorunda
değilsiniz.
HASTALIK SIGORTASI
51
5
Ek sigortaları yaptırma zorunluluğu olmadığından,
hastalık sigortası şirketleri ek sigorta yaptırmak
istediğinizde sizi sigortalama konusunda kendileri karar
verme hakkına sahiptirler, yani sigortalar ek sigorta için
başvurunuzu sağlık durumunuzdan kaynaklanabilecek
gerekçelerle reddedebilirler. Bu nedenle, halen
yürürlükte olan ek sigorta sözleşmelerinizi iptal etmeden
önce başka bir hastalık sigortası şirketine ek sigortanızı
kesin olarak yapmış olmanız (kaydın kabulünü gösteren
yazının elinize geçmiş olması) ya da söz konusu alana
ilişkin ek sigortaya artık ihtiyacınız olmadığından emin
olmanız önemlidir. Bir ek sigorta yaptırmak
istediğinizde, doğrudan hastalık sigortası şirketinden
bilgi edininiz.
İSVİÇRE’DE SAĞLIK HİZMETLERİ ÜCRETSİZ MİDİR?
Hayır, her ay ➞hastalık sigortası primi ödemek
ve ayrıca doktora göründüğünüzde
oluşacak masrafların bir bölümünü de normal
olarak karşılamak zorundasınız.
HASTALIK SİGORTASI AYLIK PRİMLERİ (ÖDENTİLERİ)
Hastalık sigortasına her ay belli bir ➞prim ödemek
zorundasınız. Çocuklar 18 yaşına kadar yetişkinlerden
daha düşük prim öderler. Bazı hastalık sigortaları genç
yetişkinler (19–25 yaş arası) için de primleri daha düşük
tutmaktalar. Temel hastalık sigortası çerçevesinde bütün
hastalık sigortaları aynı hizmetleri sundukları halde,
sigortaların istedikleri aylık primler farklılıklar
gösteriyor. Federal Sosyal Sigortalar Kurumu (& S. 72)
her yıl bölgelere göre düzenlenmiş, hastalık sigortası
şirketlerinin aylık primlerini bir liste halinde yayınlar.
Yeni primler (değişiklikler) size hastalık sigortası
tarafından yazılı olarak bildirilir. Sizden istenen primde
herhangi bir değişiklik varsa, bir ay önceden bildirmek
koşuluyla (ay sonundan ay sonuna) hastalık sigortası
şirketinizi değiştirebilirsiniz.
HASTALIK SİGORTASI
52
5
YILLIK ÖDENTİ (FRANCHISE) VE SİGORTALININ MASRAFLARA KATKISI
➞Primlere ek olarak tedavi masraflarına katılmak
zorundasınız. Bu katılım 300 Frank miktarında yıllık bir
ödenti (Franchise) şeklindedir. Yani, bir yıl içinde size
gelen bütün tedavi faturalarının toplam tutarının 300
Frank’lık bölümünü kendiniz ödemek zorundasınız.
Faturaların tutarı 300 Frank’ı aşarsa, ek olarak maliyetin
%10’unu da (kişinin üstleneceği masraf) kendiniz
ödemek zorundasınız. Ancak kişinin üstleneceği masraf
yılda 700 Frank’tan fazla olamaz. Bu durumda, başka bir
sigorta çeşidi seçmediyseniz (aşağıya bakınız), her
yetişkin kişi başına tedavi masrafları olarak yılda 1’000
Frank’tan fazla ödemeyeceksiniz (300 Frank yıllık
ödenti ve en fazla 700 Frank kişisel katkı payı).
Örnek:
Tedavi masraflarınız (doktor, ilaç, hastane vb.) bir
yılda 1’500 Frank tutuyor. 300 Frank’lık yıllık
ödentinin yanısıra kalan masraflar tutarının
%10’unu (1’200 Frank’ın %10’u) ödeyeceksiniz.
Yani toplam olarak 420 Frank (300 + 120)
ödeyeceksiniz. Geri kalan 1’080 Franklık
masrafları hastalık sigortası şirketi ödeyecektir.
Annelik (hamilelik ve doğum) masraflarına katılmak
zorunda değilsiniz.
Çocuklar için yıllık ödenti (Franchise) yoktur ve onlar
için ödenecek kişinin masraflara katkı payı toplamı yılda
350 Frank’tır. Yani çocuklar için fatura tutarının %10’u
ödenir; ancak bunun toplam tutarı yılda 350 Frank’ı
aşamaz.
HASTALIK SİGORTASI
53
5
Primlerin düşürülmesi için hastalık sigortası şirketleri
çeşitli sigorta şekilleri sunmaktalar. Bunlarden birini
seçebilirsiniz:
HASTALIK SİGORTASI PRİMLERİNDEN NASIL TASARRUF
EDEBİLİRİM?
Ev doktoru modeli ve HMO (Health Maintenance
Organization-Sağlık Koruma Örgütü):
Sigortalı kişi, hastalık hallerinde daha önce
sigortaca tanınmış bir ev doktoruna ya da HMOsağlık merkezine gitme yükümlülüğünü kabul
eder. Bunu yapan kişiler daha düşük primler
öderler. Ayrıca bazı hastalık sigortaları bu
kişilerden yıllık ödenti (Franchise) ve masraflara
kişisel katkı payını almaktan vazgeçiyorlar. Bu
sisteme göre uzman doktorlarca yapılacak
muayene ve tedavi masrafları ancak ev doktoru ya
da sağlık merkezince gönderilmişseniz hastalık
sigortasınca üstlenilir. Ev doktoru modeli ya da
HMO tipi bir hastalık sigortasını her sigorta
şirketi yapmamaktadır.
Sigorta biçiminde bir değişiklik yapmak, bir
ay önceden sigortaya haber vermek koşuluyla,
sigortaya girişten en erken bir yıl sonra, yıl
sonunda geçerli olmak üzere olanaklıdır.
Hastalk Sigortas Ödentileri
HASTALIK SİGORTASI
54
5
(Bonus) Ödüllü hastalık Sigortası:
Ödüllü sigorta araba sigortasına benzer şekilde bir
basamak sistemi gibi işlemektedir. Başlangıçta
%10 daha yüksek bir primle başlarsınız. İlk yıl
herhangi bir hizmet talebinde bulunmazsanız,
gelecek yıl daha az prim ödersiniz (beş yıl içinde
%45 kadar indirim).
Sigorta biçiminde bir değişiklik yapmak, bir
ay önceden sigortaya haber vermek koşuluyla,
sigortaya girişten en erken beş yıl sonra, yıl
sonunda geçerli olmak üzere olanaklıdır.
Yıllık ödentinin (Franchise) yükseltilmesi:
Bazı hastalık sigortası şirketleri daha yüksek
yıllık ödenti sunmaktalar. Çocuklar için de yıllık
ödenti seçimi yapılabilir. Yıllık ödenti tutarını –
Franchise – ne kadar yüksek seçerseniz, ödemek
zorunda olduğunuz prim miktarı da o kadar düşük
olacaktır (yıllık ödeme yetişkinler için en yüksek
2’500 / çocuklar için 600 Frank’tır).
Sigorta biçiminde bir değişiklik yapmak için,
bir ay önceden sigortaya haber vermek
koşuluyla, sigortaya girişten en erken bir yıl
sonra, yıl sonunda geçerli olmak üzere
sigortaya başvurulabilir.
ÖDENTİLERDE (PRİMLERDE) İNDİRİMLER
Parasal sıkıntılar nedeniyle hastalık sigortası primlerini
ödemede zorlanıyorsanız, halen ikamet ettiğiniz kanton
yetkililerine primlerde indirim yapılması konusunda
bilgi edinmek için başvurabilirsiniz. Sosyal Yardım
Kurumu size ödeme yapıyorsa ya da sağlık sigortası
masraflarınız belediye ya da kanton tarafından ödeniyorsa, sığınmacı adayları örneğinde görüldüğü gibi, sağlık
sigortası primlerinde ek bir indirim hakkınız yoktur.
Prim indirimlerinin ne kadar olacağı kanton tarafından
düzenlenir ve sizin geliriniz dikkate alınarak hesaplanır.
HASTALIK SİGORTASI
55
5
KAZA SİGORTASI
İş kazalarıyla iş dışındaki kazalar arasında ayrım
yapılmaktadır. İş kazaları, işyerinde ya da iş yolunda
meydana gelen kazalardır. Bütün öteki kazalar, iş
dışındaki kazalar olarak kabul edilir. İş saatleri dışında
örneğin boş zamanda, evde, spor yaparken meydana
gelen kazalar ile trafik kazaları iş dışında meydana gelen
kazalardan sayılır.
İsviçre’de bütün çalışanlar iş kazalarına karşı otomatik
olarak sigortalanır. Haftada en az sekiz saat çaIışan
herkes iş dışındaki kazalara karşı da sigortalıdır. Kaza
sigortası ödentileri çalışanlar ve işverenlerce ortaklaşa
ödenir. Sizin payınıza düşen ödenti kısmı maaşınızdan
kesilir. Özel bir kaza sigortası da yaptırabilirsiniz.
İsviçre’deki en önemli zorunlu kaza sigortası SUVA’dır
(İsviçre Kaza Sigortası Kurumu) (& S. 72).
Hastalık sigortasında yaptırdığınız temel sigortayla
kazalara karşı da otomatik olarak sigortalanırsınız.
Çalıştığınız işyeri üzerinden kazaya karşı
sigortalanmışsanız, hastalık sigortası şirketinizden sizin
hastalık sigortanızdan kaza sigortasını çıkarmasını talep
edebilirsiniz. Böylece sizin ➞priminiz de düşecektir.
Artık çalışmıyorsanız, kaza sigortasını yeniden hastalık
sigortası şirketine yaptırmak zorundasınız.
Kaza Sigortas
HASTALIK SİGORTASI
56
5
Bir kazayı işvereninize ya da sigorta şirketine hemen
bildirmek zorundasınız. Bu bildirim, işverenden ya da
hastalık sigortası şirketinden alacağınız bir formular ile
yapılır.
Sosyal Sigortalar
İsviçre’de yaşayan ya da çalışan herkes yaşlılık ve
dulluk-yetimlik sigortası (AHV) ve maluliyet sigortası
(IV) aylık ödentilerini ödemek zorundadır. Bunlar sosyal
güvenliğinizin sağlanmasının ön hazırlığıdır. Sosyal
güvenliğin amacı yaşlılıkta, ailenin bir üyesinin ölümü
ya da sakatlanması halinde (bkz. aşağıya) geçiminizi
güvence altına almaktır.
NEDEN YAŞLILIK SİGORTASI (AHV) VE MALULİYET SİGORTASI (IV)
AİDATLARINI ÖDEMEK ZORUNDAYIM?
Bu aidatlarlar yaşlılıkta, ailenin bir
üyesinin ölümü ya da sakatlık halinde mali
olarak güvencede olmanız içindir.
Sigorta ödentisi doğrudan maaşınızdan kesilmekte ve
işveren tarafından sigortaya ödenmektedir. İşsizseniz ya
da kendi işinizde çalışıyorsanız, sigorta ödentilerinizin
ödenmesinden kendiniz sorumlusunuz. Bu konuda
doğrudan AHV (& S. 72) kurumundan bilgi alınız.
Ödentiler 20 yaşından (daha erken çalışma durumunda
ise 17 yaşından) itibaren ya da İsviçre’ye giriş tarihinden
sonra ödenmek zorunda. AHV ödentileri ile birlikte IV
ödentilerini de ödüyorsunuz.
57
5
YAŞLILIK (EMEKLİLİK) VE DULLUK-YETİMLİK SİGORTASI (AHV)
Yaşlılık ve Dulluk-Yetimlik Sigortası (AHV) (& S. 72)
yaşlılıkta, eşinizin ölümü ya da anne-babadan birinin
ölümüyle eksilecek gelirinizi kısmen tamamlamayı
amaçlar. Yaşlılık (emeklilik) aylıkları yaşlılık döneminizde birer mali güvencedir. Dul ve yetim aylığı, annebaba ya da eşlerden birinin ölümü halinde ekonomik
açıdan sıkıntıya düşülmesini engeller.
AHV aylıklarının yüksekliği, ödeme yaptığınız yılların
sayısına ve yatırmış olduğunuz ödentilerin yüksekliğine
göre hesaplanır. Ödentileri kesintisiz ödemeniz
önemlidir, aksi takdirde bir boşluk oluşacaktır ve AHV
aylığının miktarı düşecektir.
MALULİYET SİGORTASI (IV)
Maluliyet, sağlığınızda bedensel ya da ruhsal
bozuklukların yol açmış olduğu, çalışma ve gelir
getirecek iş yapma yeteneğinin sınırlanmasıdır.
Maluliyet sigortası (IV) öncelikle çalışma yeteneğinin
iyileştirilmesine yardımcı olacak destekler sunar. Bunlar
örneğin doğuştan gelen sakatlıklar için tıbbi önlemler,
yardımcı araç-gereçlerin temini, meslek için danışma ve
iş bulmada aracılık yapma gibi meslek ve eğitime
yönelik önlemler ya da meslek değiştirmek için
yapılacak bir eğitimin masraflarını üstlenmektir.
MALULEN EMEKLİLİĞE (IV) NE ZAMAN HAK KAZANIRIM?
Bir yıl boyunca kesintisiz olarak çalışma
yeteneğinden yoksun kalmış olmaya ek olarak
malulen emeklilik için şu önkoşullar aranır:
çalışma yeteneğini düzeltmeye yönelik önlemlerin başarısız kalmış olması, bir göçmen olarak en
az beş sene İsviçre’de yaşamış olma ve sakatlanma olayının İsviçre’de gerçekleşmiş olması.
SOSYAL SİGORTALAR
58
5
Ancak çalışma yeteneğini yeniden kazanmaya yönelik
mesleki ve eğitim önlemleri başarısız kalmışsa size
maluliyet aylığı (IV) ödenir. Bu en erken, bir yıldan
fazla aralıksız olarak çalışma yeteneğinden yoksun
bulunmanız halinde sözkonusu olur. Göçmenler
İsviçre’de en az beş yıl yaşadıktan sonra maluliyet
aylığına (IV) hak kazanırlar. Bu ancak en az bir yıl
boyunca maluliyet sigorta (IV) ödentisi ödemişseniz ve
maluliyeti gerektirecek sağlık bozukluğu İsviçre’de
oluşmuşsa geçerlidir.
Maluliyet aylığı (IV) sakatlığın (maluliyet) çalışma
yeteneğini engellediği orana göre hesaplanır (1⁄4 aylık,
1
⁄2 aylık ve tam aylık vardır). Maluliyet maaşı aldığınız
hallerde de, herhangi bir ödenti boşluğunun oluşmaması
için sigorta ödentilerini hiç ara vermeden yatırmaya
devam etmekle yükümlüsünüz.
Emeklilik (AHV) yaşına (kadınlar için 64, erkekler
için 65) ulaşır ulaşmaz size yaşlılık aylığı (AHV)
ödenmeye başlanacaktır. Emeklilik aylığının (AHV)
ödenmeye başlamasıyla maluliyet maaşı (IV) hakkını
kaybedersiniz.
Maluiyet Sigortas
SOSYAL SİGORTALAR
59
5
EK DESTEKLER (EL)
Tamamlayıcı ek destekler (EL), AHV ve IV aylıkları
geçim masraflarını karşılamaya yetmediği zaman
tamamlayıcı ek destekler (EL) devreye girer. Göçmenlerin bu haktan yararlanabilmeleri için İsviçre’de en az on
yıl kesintisiz yaşamış olmaları gerekir.
EK EMEKLİLİK SANDIĞI (BVG)
Bir çeşit ek emeklilik kasası olan BVG (Almanca’da
2. Säule ya da Pensionskasse olarak adlandırılır) AHV
ve IV maaşlarına ek olarak öngörülmüştür. Ek emeklilik
maaşına, yaşlılık (AHV) ya da maluliyetten emekli (IV)
olduğunuzda hak kazanırsınız. 18 yaşından itibaren bir iş
yerinde yılda en az 18’900 Frank gelir (01.01.2005
belirlemesi) tutarında AHV/IV sigortası yaptırmış olan
herkes Ek Emeklilik Sandığı’nda da sigortalıdır. Ek
Emekli Sandığı aylık ödentisi, otomatik olarak
maaşınızdan işverence kesilir ve işveren buna kendi
ödemesi gereken bölümü de ekleyerek toplam tutarı Ek
Emeklilik Sandığı’na öder. Ek Emeklilik Sandığı’nda
biriken paranızı her istediğinizde alamazsınız. Birikmiş
parayı ancak belli koşullar yerine getirildiğinde alma
hakkınız vardır. Örneğin İsviçre’yi kesin olarak terk
etmek istediğinizde Ek Emeklilik Sandığı’nda biriken
paranızı alabilirsiniz.
SOSYAL SİGORTALAR
60
6
6
Küçük Sözlük
Acil durum
(Notfall)
Aids/HIV
Aile planlaması
Akupunktur
Anestezi
Antroposofcu
Hekimlik
Aşı
Aşı planı
Ayakta (yatısız)
hizmet
(Ambulant)
Yaşam için tehlike yaratan durumlar (yaralanma, yanma,
zehirlenme ya da ansızın başgösteren hastalıklar gibi).
Acil durum hızlı müdahaleyi gerektirir. Aksi halde
kişinin sağlığına büyük zararlar verecek ya da yaşamını
tehlikeye düşürecek sonuçlarla karşılaşılabilir.
Aids bir bağışıklık sistemi zayıflığıdır. Zamanla zayıf
düşen vücut, hastalıklara yol açan mikroplara karşı
kendini savunamayacak hale gelir. Böylece bulaşıcı
hastalıklar ve tümörler oluşur. HIV (Human Immunodeficiency Virus – İnsan Bağışıklığını Etkisizleştiren
Virüs), Aids hastalığına yol açabilen virüsün adıdır.
Kadınlara ve ailelere çocuk sayısını ve ne zaman çocuk
yapacaklarını belirleme olanağı veren önlemler.
Bedenin üzerindeki belli noktalara ince iğneler batırarak
hastalıklı iç organları olumlu yönde etkileyen Çin
kökenli bir tedavi yöntemi.
Hastaya ilaç vererek, bedensel duyumlarını uyuşturma
ve ağrı duymasını engelleme. Hasta bütünüyle bilinçsiz
hale getirilebileceği (narkoz) gibi, bedenin sadece belli
bir bölümü de uyuşturulabilir (lokal anestezi).
Özel besinler, sanatsal yöntemler, hareket terapisi ve
doğal ilaçlarla yapılan bir tedavi, iyileştirme yöntemi.
Belirli hastalıklara karşı bedeni uzun süre koruyucu
etkiler yapan bazı maddelerin vücuda verilmesi. En
önemli aşılar, difteri (burun ve gırtlak iltihaplanması),
tetanos, boğmaca, çocuk felci, kızamık, kabakulak,
kızamıkçık ve hepatitis B (karaciğer iltahabı/sarılık) gibi
hastalıklara karşı yapılanlardır. Bazı aşılar, ancak tekrar
yapılırlarsa (kural olarak 10 yılda bir) yararlı olurlar.
Federal Sağlık Bakanlığı ve İsviçre Aşı İşleri Komisyonu birlikte her yıl bir aşı planı yayımlarlar. Bu plan,
gerekli aşıların hangi zamanlarda yapılacağını gösterir.
Hastanın hastaneye yatırılmadan muayene, tedavi ve
sağlık bakımının yapılması. Örneğin doktor muayenehanesinde muayane ya da tedavi edilmesi gibi.
61
6
Küçük Sözlük
Yatsz Doğum,
hastaneye
yatmadan
(Ambulante Geburt)
Bedava gazete
(Gratisanzeiger)
Cankurtaran
(Ambulanz)
Çin hekimliği
Diyet önlemleri
Doğumevi
Doğurma biçimleri
Doktor yardımcısı
Döl kesesi
Dölüt (cenin) suyu
Ebe
Hastanede ya da doğumevinde yapılan bir doğumdan
sonra, annenin ve yeni doğmuş bebeğin orada kalmayıp
bir kaç saat içinde kendi evlerine gitmeleri.
İlk sayfasında önemli adreslerin ve acil durum telefon
numaralarının liste halinde yayımlandığı yerel parasız
gazete.
Acil durumlarda hastayı hastaneye götüren hasta taşıma
aracı.
Çin hekimliğinin iyileştirme yöntemlerindan bazıları
şunlardır: Geleneksel teşhis yöntemleri (ör. dil ve nabız
teşhisi), şifalı otlardan elde edilen ilaçlarla tedavi, masaj
ve hareket egzersizleri.
Hastalıkların önlenmesi ya da tedavisi için, doktorun
önerisi üzerine hastanın durumuna uygun olarak
düzenlenen beslenme biçimi.
Tehlikesiz doğum yapacağı düşünülen kadınlar için
düzenlenmiş doğum evi. Doğum öncesinde, doğum
sırasında ve sonrasında ebeler kadınlarla özel olarak
ilgilenirler. Doğum sırasında kadının eşi ya da bir yakını
kendisinin yanında kalabilir.
Kadınların doğurma biçimleri: Örneğin (doğum
yatağında uzanarak, (doğum taburesinde ya da öteki
adıyla Maya sandalyesinde) oturarak, ayakta ya da suda
doğum.
Muayenehanede doktora yardımcı olan, muayenehanenin idari işleriyle ilgilenen ve telefonuna bakan, tıp
eğitimi görmemiş kişi.
Doğmamış çocuğu anne karnında koruyan dölüt
(cenin) suyuyla dolu zar kese. Doğumdan önce döl
kesesi kendiliğinden yırtılır.
Döl kesesinde bulunan koruyucu sıvı.
Doğumda hazır bulunan, ama doktor olmayan
profesyonel doğum yardımcısı. Ebe bir doğumu kendi
başına yönetebilir ve sadece zor durumlarda doktor
çağırmak zorundadır. Ebeler hastanelerde,
doğumevlerinde ya da kendi başlarına çalışırlar.
62
6
Küçük Sözlük
Ek sigorta
(Zusatzversicherung)
FMH - İsviçre
Doktorlar
Federasyonu
(Foederatio Medicorum Helveticorum)
Gebelikten Korunma
(Verhütung)
Görüşme saati
(muayene)
(Sprechstunde)
Hastane listesi
Homeopati
İyileşme ve
dinlenme dönemi
Kadın sağlığı
konusunda
danışmanlık
kuruluşu
(Frauenmedizinische Anlaufstelle)
İsteğe bağlı olan ve mecburi sigortaya ek olarak yapılan
bir sigortadır. Örnegin, hastanede özel ya da yarı-özel
bölümlerde kalındığında masrafları bu sigorta üstlenir ya
da başka sağlık masraflarını karşılar. Örneğin doğal
tedavi uzmanlarınca yapılan tedavileri ya da diş
tedavilerini öder. Sigorta şirketi, sağlık durumunuzu göz
önünde tutarak size ek sigorta yapıp yapmamakta
serbesttir.
İsviçre Doktorlar Federasyonu. FMH’nın temel
görevlerinden biri, doktorların, okulu bitirme sınavlarını
verdikten sonra alacakları ek eğitimlerin düzenlenmesi
ve denetlenmesidir. Bu ek eğitimden geçen doktorlara
İsviçre Doktorlar Federasyonununca uzman doktor
ünvanı verilir.
Gebe kalmayı engellemenin yöntemleri: örneğin doğum
kontrol haplarıyla ya da kaputla (prezervatifle).
Doktorların, hastaya ayırdıkları zaman dilimi. Bu süre
içerisinde hastanın soruları cevaplandırılır, tedavisi
yapılır, önerilerde bulunulur.
Kanton yetkililerince hazırlanan ve geçerli hastane
adlarını içeren resmi liste. Sigorta şirketleri, sadece
bunlardan gelecek faturaları öderler. Böyle bir listeyi
sigorta şirketinizden alabilirsiniz.
Benzerlik, yani «benzeri benzerle tedavi» ilkesine
dayanan iyileştirme yöntemi. Büyük miktarlarda
alınması halinde hastalanmaya yol açacak maddelerden,
çok küçük miktarlarda verilerek hastalığın iyileşmesi
sağlanır.
Tam anlamıyla iyileşme dönemi. Örneğin, bir hastalığı,
bir ameliyatı ya da bir kazayı atlattıktan sonra yeniden
eski sağlığına kavuşma dönemi.
Sağlık sorunları üzerine kadınlara danışmanlık hizmeti
sunan ve kendileriyle ilgilenen kurumdur. Bu bir kadın
doktoru muayenehanesi, bir aile planlaması danışma
kuruluşu, bir kadın polikliniği ya da bir ebenin
muayenehanesi olabilir.
63
6
Küçük Sözlük
Kişisel özgürlüklerden yoksun
bırakılma (Kısıtlılık
altına alınma)
(Fürsorgerische
Freiheitsentzug FFE)
Kültürlerarası
Çevirmen
Menopoz
Normaldışı durum
Okul doktoru (Schularzt/Schulärztin)
Özel liste
(Spezialitätenliste)
Özgürce doktor
seçme hakkı
Pitoterapi
Prim – ödenti
(Prämie)
Pro Senectute
(Yaşlılar için
danışma kurumu)
Psikiyatri kliniği
Rehabilitasyon
Kendisi ya da başkaları için tehlikeli olabileceği
düşünülen kişinin, istemi dışında ya da istemine karşın
bir ıslah evinde tutulması. Kısıtlılık altına alınma, büyük
sınırlamalar getiren bir önlem olduğundan, ancak çok
zorunlu durumlarda uygulanır.
Farklı dil ve sosyo kültürel kökenlerden kişiler arasında
sözlü aracıllık yapan kişi.
Kadınlarda adet kanamalarının kesilmesinden sonraki
yaş döneminin adı.
Her zamankinden, alışılagelmiş olandan farklı
olma hali.
Bir okuldaki öğrencilerin (ve öğretmenlerin) sağlık
durumlarıyla ilgilenen doktor.
Doktorlarca yazılmış olması koşuluyla hastalık
sigortaları tarafından ödenecek ilaç ve laboratuar
tahlilleri listesi. Bu Listeyi eczaneden ya da doktorunuzdan temin edebilirsiniz.
Hastalar ilke olarak doktorlarını kendileri seçme
özgürlüğüne sahiptir (ancak bu ilke, bu konuda
sınırlamalar getiren bir sigorta yapmamışsanız
geçerlidir).
Kurutulmuş ya da hazırlanmış şifalı otlarla (ör. çay) ya
da ağırlıklı olarak bitkilerden yapılan ilaçlarla
hastalıkları iyileştirmeyi deneyen tedavi metodu.
Hastalık ve kaza sigortaları için hastaların ödediği aylık
ödenti.
Bakıma muhtaç yaşlı insanların bilgi almak üzere
başvurabilecekleri bir kurumdur. Pro Senectute yaşlılara
yaşam kalitelerini arttırma ve kendi ayakları üzerinde
durabilmeleri için teşvik ve destek sunar.
Ruhsal hastalıkların, rahatsızlıkların ve davranış
bozukluklarının tedavi edildiği hastane. Kapalı ve açık
bölümleriyle yatılı tedavinin gerçekleştirildiği
psikiyatri kliniklerinin yanı sıra, yarı yatılı günlük tedavi
klinikleri ve yatısız (ayakta) hizmet veren psikiyatri
poliklinikleri de vardır.
Herhangi bir hastalık ya da kazadan sonra hastaların
mesleki ve toplumsal yaşama yeniden uyum
sağlamalarına yönelik bilgilendirme, yardım ve bakım
hizmetlerinin tümü.
64
6
Küçük Sözlük
Sans-Papiers
(oturma izni
olmayan kişiler)
Sigorta koruması
(Versicherungsschutz)
Sinir noktaları
terapisi
Temel bakım
Temel (genel)
hastalık sigortası
(Grundversicherung)
Teşhis / tanı
(Diagnose)
Ultraşal
Yatl (yataklı) tedavi
hizmeti (Stationär)
Yeni bir meslek
eğitimi / öğrenimi
(Umschulung)
Yoğun bakım
(Intensivstation)
İsviçre’de oturma iznine sahip olmayan göçmenler.
Federal Sosyal Sigorta Dairesi’nin (BSV) hastalık
sigortası şirketlerine gönderdiği 19 Aralık 2002 tarihli
yazısında sigorta yapma yükümlülüğünün oturma izni
belgesine sahip olmayan göçmenler için de geçerli
olduğuna dikkatleri çekti. Bu durumdaki göçmenler
danışma kurumlarına başvurabilirler.
Bir sigorta anlaşmasının imzalanmasıyla olası zararlara
karşı kendini güvence altına alma, ör. hastalık ve kaza
hallerine karşı.
Rahatsızlık veren yerleri ve ağrıyan noktaları bölgesel
uyuşturma ( Anestezi) ile etkileyerek yapılan tedavi
yöntemi.
Bütün olası şikayetlerde ilk tıbbi bakım.
Sigortalı olan herkes için eşit, kaliteli ve kapsamlı temel
sağlık hizmetleri sunmaktadır. Bu sigortayı yaptırmak
İsviçre’de zorunludur.
Hastalık belirtilerini gözleyerek ve muayene ederek bir
hastalığı tanımak ve adlandırmak.
Bir muayene ya da tedavi yöntemi. Ultraşal kullanarak iç
organların bir ekrana yansıtılması ve böylece muayene
edilmesi sağlanır (örneğin, döl kesesindeki bebeğin
hareketlerinin ölçümü yapılır). Ultraşal ile yapılan bir
tedavide hastalıklı bölgelere masaj etkisinde bulunulur
ve böylelikle kan dolaşımı ve iyileşme hızlandırılır.
Hastanede hastaların tıbbi tedavi ve sağlık bakımlarının
yapıldığı yataklı bölüm.
Belli bir mesleği olan kişilerin başka bir meslek için
eğitim ve öğrenim görmesi. İşsizlik, değişen ihtiyaçlar
ya da engelli olma yeni bir meslek eğitimini gerekli
kılabilir.
Yaşam tehlikesi bulunan acil durumda ya da hastalığın
kritik devresinde ve bir çok organın yaralanması,
kanama, ağır zehirlenme, yanık vb. hallerde hastanın
tedavisinin yoğun gözetim altında yapıldığı yataklı
bölüm.
65
6
Glossar
66
7
7
Adres Listesi
Aşağıdaki listede öncelikle ulusal kurumların adreslerini bulacaksınız
Yayımlayanlar
Schweizerisches Rotes Kreuz
Geschäftsstelle, Rainmattstrasse 10, 3001 Bern
www.redcross.ch, [email protected]
031 387 71 11
Caritas Schweiz
Löwenstrasse 3, Postfach, 6002 Luzern
www.caritas.ch, [email protected]
041 419 22 22
Bundesamt für Gesundheit
031 323 30 15
Direktionsbereich Gesundheitspolitik, Abt. Multisektorale
Gesundheitspolitik, Sektion Chancengleichheit und Gesundheit
3003 Bern
Hess-Strasse 27e, 3097 Liebefeld
www.bag.admin.ch; www.suchtundaids.bag.admin.ch
Göçmenlik ve Sağlıkla İlgili Kurumlar / Bilgilendirme
migesplus – die Internetplattform für Gesundheitsinformationen
in Migrationssprachen
031 387 71 11
Rainmattstrasse 10, 3001 Bern
www.migesplus.ch, [email protected]
Zentrum für Migration und Gesundheit
Rainmattstrasse 10, 3001 Bern
Caritas – Fachstelle Gesundheit und Integration
031 387 71 11
071 227 34 47
ya da 071 227 34 30
Klosterhof 6e, Postfach, 9000 St. Gallen
www.caritas.ch/gesundheit, [email protected]
67
7
Adres Listesi
Eidgenössische Ausländerkommission (EKA)
Quellenweg 9, 3003 Bern-Wabern
www.eka-cfe.ch, [email protected]
031 325 91 16
Fachstelle für Rassismusbekämpfung
Inselgasse 1, 3003 Bern
www.edi.admin.ch/ara, [email protected]
031 324 10 33
İşkence ve Savaş Mağdurları
Ambulatorium für Folter- und Kriegsopfer SRK
Freiburgstrasse 44a, 3010 Bern
031 390 50 50
Ambulatorium für Folter- und Kriegsopfer Zürich
044 255 49 07
afk Zürich, Psychiatrische Poliklinik
Culmannstrasse 8 (Postadresse), Sonneggstrasse 6 (Besucheradresse)
8091 Zürich
www.psychiatrie.unispital.ch
Genel Bilgilendirme ve Danışmanlık
Beslenme
Schweizerische Gesellschaft für Ernährung
Postfach 8333, 3001 Bern
www.sge-ssn.ch, [email protected]
031 385 00 00
Schweizerische Diabetes-Gesellschaft
056 200 17 90
Generalsekretariat, Rütistrasse 3 A, 5400 Baden
www.diabetesgesellschaft.ch, [email protected]
Stiftung Ernährung und Diabetes
031 302 42 33
www.diabetes-ernaehrung.ch, [email protected]
Hareket
SUISSE BALANCE
www.suissebalance.ch, [email protected]
031 389 92 91
68
7
Adres Listesi
Uyuşturucu ve Bağımlılık
Schweizerische Fachstelle für Alkohol- und andere
Drogenprobleme (SFA)
Postfach 870, 1001 Lausanne
www.sfa-ispa.ch, [email protected]
021 321 29 11
KOSTE/FASD
031 376 04 01
Schweizerische Koordinationsstelle für stationäre Therapieangebote
im Drogenbereich
Schweizerische Fachstelle für Schadenminderung im Drogenbereich
Eigerplatz 5, Postfach 460, 3000 Bern 14
[email protected], [email protected]
www.koste-fasd.ch, www.infoset.ch
Bağımlılık üzerine geniş bir internet sitesi
www.infoset.ch
Sigara İçmek
Arbeitsgemeinschaft Tabakprävention (AT)
Effingerstrasse 40, 3001 Bern
[email protected], www.at-schweiz.ch
031 389 92 46
Krebsliga Schweiz
Effingerstrasse 40, Postfach 8219, 3001 Bern
www.swisscancer.ch, [email protected]
031 389 91 00
Lungenliga Schweiz
Südbahnhofstrasse 14 c, 3000 Bern 14
www.lung.ch, [email protected]
031 378 20 50
HIV ve Aids
Aids Hilfe Schweiz (AHS)
Konradstrasse 20, 8005 Zürich
www.aids.ch, [email protected]
044 447 11 11
69
7
Adres Listesi
Aşı
Bundesamt für Gesundheit
Abteilung Epidemiologie und Infektionskrankheiten
3003 Bern
www.bag.admin.ch/sichimpfen, [email protected]
Ruh Sağlığ
pro mente sana
Hardturmstrasse 261, Postfach, 8031 Zürich
www.promentesana.ch, [email protected]
Die Dargebotene Hand
Zentralsekretariat
Zähringerstrasse 53, Postfach 835, 3000 Bern 9
www.143.ch, [email protected]
Hasta Hakları ve Yükümlülükleri
Dachverband Schweizerischer Patientenstellen (DVSP)
Hofwiesenstrasse 3, 8042 Zürich
Schweizerische Patienten-Organisation (SPO)
Häringstrasse 20, 8001 Zürich
www.spo.ch, [email protected]
031 323 87 06
044 563 86 00
031 301 91 91
044 361 92 56
044 252 54 22
Kültürlerarası Çeviri
Kültürlerarası Çeviri Konusunda Yardımcı/
Aracı Olabilecek Kuruluşların Adresleri
www.eka-cfe.ch/d/adressen.asp, [email protected]
INTERPRET’
031 351 38 28
Schweizerische Interessengemeinschaft für Übersetzen und Vermitteln
Monbijoustrasse 61, 3007 Bern
www.inter-pret.ch, [email protected]
Yaşlılık
CURAVIVA
Verband Heime und Institutionen Schweiz
Lindenstrasse 38, 8008 Zürich
www.curaviva.ch, [email protected]
044 385 91 91
70
7
Adres Listesi
Pro Senectute Schweiz
Geschäftsstelle
Lavaterstrasse 60, Postfach, 8002 Zürich
www.pro-senectute.ch
Çocuklar
Pro Juventute
Zentralsekretariat
Seehofstrasse 15, 8032 Zürich
www.projuventute.ch
Kadnlar
Fraueninformationszentrum für Frauen aus Afrika, Asien,
Lateinamerika und Osteuropa (FIZ)
Badenerstrasse 134, 8004 Zürich
www.fiz-info.ch, [email protected]
044 283 89 89
044 256 77 77
044 240 44 22
Unité mobile de soins communautaires (Umsco)
Anlaufstelle für medizinsche Beratung
rue Hugo de Senger 2–4, 1205 Genf
022 382 53 11
Schweizerischer Verband der Mütterberaterinnen
Elisabethenstrasse 16, Postfach 8426, 8036 Zürich
www.muetterberatung.ch, [email protected]
044 382 30 33
PLANes – Schweizerische Stiftung für sexuelle
und reproduktive Gesundheit
Avenue de Beaulieu 9, Case postale 313, 1000 Lausanne 9
www.plan-s.ch, [email protected]
Schweizerischer Hebammenverband
Rosenweg 25C, Postfach, 3800 Bern 23
www.hebamme.ch, [email protected]
Evde Bakım
Spitex
Spitex Verband Schweiz
Belpstrasse 24, 3007 Bern
www.spitexch.ch, [email protected]
021 661 22 33
031 332 63 40
031 381 22 81
71
7
Adres Listesi
Sosyal Sigortalarla İlgili Bilgiler
AHV
022 795 91 11
Für Auskünfte über AHV im Zusammenhang mit zwischenstaatlichen
Abkommen: Schweizerische Ausgleichskasse, Av. Edmond-Vaucher 18,
1211, Genf
Bundesamt für Sozialversicherung
Effingerstrasse 33, 3003 Bern
www.bsv.admin.ch, [email protected]
031 322 90 11
Stiftung Auffangeinrichtung BVG
044 284 55 15
Administration Freizügigkeitskonten, Postfach 2831, 8022 Zürich
www.aeis.ch, [email protected]
Suva – Schweizerische Unfallversicherungsanstalt
Hauptsitz
Fluhmattstrasse 1, 6004 Luzern
www.suva.ch
0848 830 830
Zentralstelle 2. Säule
[email protected]
031 320 61 75
Oturma İzni Belgesine Sahip Olmayanlar (Sans-Papiers) İçin Danışmanlık:
Anlaufstelle für Sans-Papiers
Gewerkschaftshaus
Rebgasse 1, 4058 Basel
www.sans-papiers-basel.ch, [email protected]
061 681 56 10
72

Sağlık

Transkript

Benzer belgeler

Sigorta - İstanbul - İPOP, İstanbul Park Oto Pazarı

isviçre sağlık rehberi

Yurtdışından Gelip Yerleşenler İçin Yararlı Bilgiler

HDI Sigorta`da yeni isim

Virüs Bakteri Genel Bilgi

Science Translational Medicine

Yapılması Zorunlu Sigortalar ve Bu Sigortalara İlişkin Uygulamalar

https://uyg.sgk.gov.tr/SigortaliTescil/jsp/istenAyrilisDuyuru.jsp

ekinciler_201010141287072468_ST

Hasta Sevk İzinleri

T.C. SOSYAL GÜVENLĠK KURUMU BAġKANLIĞI DENETĠM

REHBER