SB 303 – Çağdaş Siyasi Düşünceler

Pazartesi: 12.30-14.20 (derslik – 208)
Perşembe: 11.30-13.20 (derslik – 308)
http://ovuncongur.com/dersler/cagdas-siyasi-dusunceler/
SB 303 – Çağdaş Siyasi Düşünceler
2014-2015 Bahar Dönemi
Hakan Övünç Ongur
Dersin Amacı:
Bu dersin amacı, on sekizinci yüzyıldan günümüze, (post-)modern siyaset algısını, söylemini
ve pratiğini biçimlendiren temel teorik tartışmalara giriş yapabilmektir. Dönem, özgürlük ve
eşitlik kavramlarının teorik karşılaştırması ve bunların modern siyasal çözümlemeleri ile
başlayacak; önce, bu iki kavramın orta-yoluna, ardından da ekstrem izdüşümlerine yer
verilecektir. Dönemin ikinci yarısı ise bu noktaya kadar değinilen yaklaşımlara getirilen
eleştirilere ve modernitenin geç-dönemi için ortaya atılan yeni fikirlere ayrılacaktır. Temel
hedef, öğrencilerin, yaşamlarında karşılaştıkları gündelik siyasi-toplumsal olaylara, teorik
çerçevede yaklaşabilmelerini sağlamaktır.
Değerlendirme
1.
2.
3.
4.
Derse katılım (%15)
Ara sınav (%25)
Dönem ödevi (%30)
Final (%30)
Öğrencilerin Yükümlülükleri
Sınavlara ve derslere katılamayacak öğrencilerin, söz konusu mazeretlerini öğretim elemanına
bildirmeleri gerekmektedir.
Bu dersin özelinde, tüm öğrencilerden sınıfta yapılacak tartışmalara katılmaları, konular ve
sorular hakkındaki fikirlerini, karşılıklı saygı çerçevesinde, özgürce öne sürebilmeleri
beklenmektedir. Bu nedenle, öğretim elemanının özel izni olmadan derste ses/görüntü kaydı
almak kesinlikle yasaktır. Aksi durumda, hukuki işlem başlatılacak ve bu eylemi
gerçekleştirdiği saptanan öğrencilerin hiçbir sınavı/ödevi değerlendirmeye alınmayacaktır.
Ders planında sunulmuş olan okumaların bir kısmı zorunlu nitelikte diğer bir kısmı ise tavsiye
niteliğindedir. Ders planında zorunlu nitelikteki okumaların yanında (+) işareti bulunmakta ve
öğrencilerden, derse gelmeden önce bu okumaları yapmaları ve değişikliklerden haberdar
olmak amacıyla internet sayfasına üye olmaları beklenmektedir.
1
Tavsiye Edilen Ek Okumalar
Çağdaş Siyasi Düşünceler dersi kapsamındaki konular üzerinde çalışmak veya bu konular
üzerine yoğunlaşmak isteyen, aynı zamanda bu dersteki tartışmalardan en fazla verimi
alabilme amacında olan öğrenciler için ders okumalarına ek olarak aşağıdaki kitap listesi de
tavsiye niteliğinde eklenmiştir.




















Benedict Anderson, Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Etnik Kökenleri ve
Yayılması, İ. Savaşır (çev.), 1983/2007, İstanbul: Metis.
Birsen Örs (der.), 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler, 2007,
İstanbul: İ.B.Ü.Y.
Charles Tilly, Zor, Sermaye ve Avrupa Devletlerinin Oluşumu, K. Emiroğlu
(çev.), 1992/2001, İstanbul: İmge.
Eric J. Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl: 1914-1991 Aşırılıklar Çağı, Y. Alogan
(çev.), 1994/2006, İstanbul: Everest.
Eric J. Hobsbawm ve Terence Ranger, Geleneğin İcadı, M. M. Şahin (çev.),
1983/2006, İstanbul: Agora.
Fernand Braudel, Medeniyet ve Kapitalizm, M. A. Kılıçbay (çev.), 1967/2004,
İstanbul: İmge.
Frederic Jameson, Postmodernizm: Ya Da Geç Kapitalizmin Küresel Mantığı,
N. Plümer ve A. Gölcü (çev.), 1991/2008, Ankara: Nirengi.
Henri Lefebvre, Modern Dünyada Gündelik Hayat, I. Gürbüz (çev.),
1968/2013, İstanbul: Metis.
Gilles Deleuze ve Felix Guattari, Anti-Ödipus: Kapitalizm ve Şizofreni I, F.
Ege vd. (çev.), 1973/2012, Ankara: BS.
Jacques Derrida, Gramatoloji, İ. Birkan (çev.), 1967/2010, Ankara: BilgeSu.
Karl Marx, Kapital I-III, A. Bilgi vd. (çev.), 1867/1997, Ankara: Sol.
Max Horkheimer, Akıl Tutulması, O. Koçak (çev.), 1941/2009, İstanbul: Metis.
Michael Hardt ve Antonio Negri, İmparatorluk, A. Yılmaz (çev.), 2000/2008,
İstanbul: Ayrıntı.
Michel Foucault, Deliliğin Tarihi, M. A. Kılıçbay (çev.), 1961/2013, İstanbul:
İmge.
Richard Rorty, Olumsallık, İroni ve Dayanışma, Alev Türker ve Mehmet
Küçük (çev.), İstanbul: Ayrıntı, 1989/2011.
Sigmund Freud, Uygarlık ve Hoşnutsuzlukları, A. Yardımlı (çev.), 1929/2000,
İstanbul: İdea.
Theodor W. Adorno, Minima Moralia: Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar, O.
Koçak ve A. Doğukan (çev.), 1951/2012, İstanbul: Metis.
Vladimir İ. Lenin, Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması, C. Süreya
(çev.), 1916/2006, Ankara: Sol.
Will Kymlicka, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş, E. Kılış (çev.), 2002/2006,
İstanbul: İ.B.Ü.Y.
William H. McNeill, Dünya Tarihi, A. Şenel (çev.), 1967/2013, İstanbul:
İmge.
2
1. Hafta – Giriş: Siyaset, Felsefe, Sosyoloji





Theodor W. Adorno ve Max Horkheimer, Teori ve Pratik Üzerine Bir
Tartışma, O. Kılıç (çev.), İstanbul: Metis, 1956/2013, ss. 11-8. (+)
David Miller, Political Philosophy, Oxford: Oxford University Press, 2003, ss.
1-18. (+)
Janet Newman ve John Clarke, Publics, Politics & Power: Remaking the
Public in Public Services, Londra: Sage, 2009/2010, ss. 10-26.
André Botelho, “Political Sociology: State-Society Relations,” Current
Sociology Review, 62(6), 2014, ss. 868-85.
Stéphane Hessel, Öfkelenin!, İ. Yerguz (çev.), İstanbul: Cumhuriyet,
2011/2013, ss. 31-49.
 Film: Instinct (Yön. Jon Turtletaub, 1999)
2. Hafta – Jeremy Bentham / John Stuart Mill




John Stuart Mill, On Liberty and Other Essays, Oxford: Oxford University
Press, 1859/2008, ss. 83-103. (+)
Jeremy Bentham, Panoptikon: Gözün İktidarı, B. Çoban ve Z. Özarslan (der.)
(çev.), İstanbul: Su, 1787/2008, ss. 9-75. (+)
Will Kymlicka, “Faydacılık”, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş içinde, Ebru
Kılış (çev.), İstanbul: İ.B.Ü.Y., 2002/2006, ss. 13-72.
John Gerard Rugie, “What Makes the World Hang Together? NeoUtilitarianism and the Social Constructivist Challenge,” International
Organization, 52(4), 1998, ss. 855-85.
 Film: The Beach (Yön. Danny Boyle, 2000)
3. Hafta – Friedrich von Hayek / Robert Nozick / Murray Rothbard




Robert Nozick, Anarşi, Devlet ve Ütopya, A. Oktay (çev.), İstanbul: İ.B.Ü.Y.,
1974/2006, s. 203-40. (+)
Will Kmlicka, “Liberterlik”, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş içinde, E. Kılış
(çev.), İstanbul: İ.B.Ü.Y., 2002/2006, s. 141-232. (+)
Jack Birner, “Popper and Hayek On Reason and Tradition,” Philosophy of the
Social Sciences, 44(3), 2014, ss. 263-81.
Henrik Karlstrøm, “Do Libertarians Dream of Electric Coins? The Material
Embeddedness of Bitcoin,” Distinktion: Scandinavian Journal of Social
Theory, 15(1), 2014, ss. 23-36.
 Film: The Fountainhead (Yön. King Vidor, 1949)
3
4. Hafta – John Rawls




John A. Rawls, A Theory of Justice, Oxford: Oxford University Press,
1971/1999, ss. 47-101. (+)
Will Kmlicka, “Liberal Eşitlik”, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş içinde, E.
Kılış (çev.), İstanbul: İ.B.Ü.Y., 2002/2006, s. 73-140. (+)
Steinar Bøyum, “Rawls's Notion of the Political Conception As Educator,”
European Journal of Political Theory, 12(2), 2012, ss. 136-52.
Jürgen Habermas, “Reconciliation Through the Public Use of Reason:
Remarks On John Rawls's Political Liberalism,” The Journal of Philosophy,
92(3), 1995, ss. 109-31.
 Film: The Matrix (Yön. Andy & Lana Wachowski, 1999)
5. Hafta – Antonio Gramsci / Louis Althusser / Nicos Poulantzas




Antonio Gramsci, Hapishane Defterleri - Cilt IV, J. A. Buttigieg (der.), B.
Baysal (çev.), 1930-1932/2014, İstanbul: Kalkedon, ss. 188-225. (+)
Louis Althusser, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, A. Tümertekin (çev.),
1968/2006, İstanbul: İthaki, ss.127-49. (+)
Martin Carnoy, Devlet ve Siyaset Teorisi, M. Yetiş ve S. Coşar (çev.),
1984/2013, Ankara: Dipnot, ss. 91-162. (+)
Mark Rupert, “Globalising Common Sense: A Marxian-Gramscian (Re)Vision of the Politics of Governance/Resistance,” Review of International
Studies, 29(1), 2003, ss. 181-98.
 Film: La Grande Bellezza (Yön. Paolo Serantino, 2013)
6. Hafta – Pierre-Joseph Proudhon / Mikhail Bakunin / Peter Kropotkin




Paul Eltzbacher, The Great Anarchists: Ideas and Teachings of Seven Major
Thinkers, S. T. Byington (çev.), New York: Dover, 1908/2004, ss. 3-39. (+)
Pierre-Joseph Proudhon, Mülkiyet Nedir?, D. Çetinkasap (çev.), İstanbul:
Türkiye İş Bankası, 1840/2011, ss. 178-88. (+)
Mihail A. Bakunin, Devlet ve Anarşi, M. Uyurkulak (çev.), İstanbul: Agora,
1873/2006, ss. 168-79. (+)
Chamsy el-Ojeili, “Anarchism As the Contemporary Spirit of Anti-Capitalism?
A Critical Survey of Recent Debates,” Critical Sociology, 40(3), 2014, ss. 45168.
 Film: Tout va Bien (Yön. Jean-Luc Godard, 1972)
4
7. Hafta – Carl Schmitt / Hannah Arendt / Giorgio Agamben




Carl Schmitt, Siyasal Kavramı, E. Göztepe (çev.), İstanbul: Metis, 1932/2006,
ss. 29-99. (+)
Hannah Arendt, Totalitarizmin Kaynakları III - Totalitarizm, İ. Serin (çev.),
İstanbul: İletişim, 1951/2014, ss.174-215. (+)
Giorgio Agamben, Kutsal İnsan: Egemen İktidar ve Çıplak Hayat, İ. Türkmen
(çev.), İstanbul: Ayrıntı, 1995/2013, ss. 143-83. (+)
John Lechte ve Saul Newman, “Agamben, Arendt and Human Rights: Bearing
Witness to the Human,” European Journal of Social Theory, 15(4), 2012, ss.
522-36.
 Film: Brazil (Yön. Terry Gilliam, 1985)
8. Hafta – Frankfurt Okulu / Jürgen Habermas




Theodor W. Adorno ve Max Horkheimer, Aydınlanmanın Diyalektiği: Felsefi
Fragmanlar, N. Ülner ve E.Ö. Karadoğan (çev.), İstanbul: Kabalcı, 1944/2010,
ss. 19-67. (+)
Herbert Marcuse, Özgürlük Üzerine Bir Deneme, S. Soysal (çev.), İstanbul:
Ayrıntı, 1971/2013, ss. 55-79. (+)
Jürgen Habermas, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, T. Bora ve M. Sancar
(çev.), İstanbul: İletişim, 1962/2013, ss. 93-133. (+)
Bradley J. Macdonald, “Theodor Adorno, Alterglobalization, and Non-Identity
Politics,” New Political Science, 34(3), 2012, ss. 321-37.
 Film: Fight Club (Yön. David Fincher, 1999)
9. Hafta – Chantal Mouffe / Ernesto Laclau / Slavoj Žižek




Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe, Hegemonya ve Sosyalist Strateji: Radikal
Demokratik Bir Politikaya Doğru, A. Kardam (çev.), İstanbul: İletişim,
1985/2012, ss. 151-229. (+)
Slajov Žižek, Yamuk Bakmak: Popüler Kültür'den Jacques Lacan'a Giriş, T.
Birkan (çev.), İstanbul: Metis, 1992/2010, ss. 13-72. (+)
Ernesto Laclau, Evrensellik, Kimlik ve Özgürleşme, E. Başer (çev.), İstanbul:
Birikim, 1996/2003, ss. 163-89.
Allan D. Hansen ve André Sonnichsen, “Radical Democracy, Agonism and the
Limits of Pluralism: An Interview with Chantal Mouffe,” Distinktion:
Scandinavian Journal of Social Theory, 2014.
 Film: Abre Los Ojos (Yön. Alejandro Amenábar, 1997)
5
10. Hafta – Michel Foucault




Michel Foucault, Cinselliğin Tarihi, H.U. Tanrıöver (çev.), İstanbul: Ayrıntı,
1976/2010, s. 99-118. (+)
Zygmunt Bauman ve David Lyon, Akışkan Gözetim, E. Yılmaz (çev.),
İstanbul: Ayrıntı, 2013, ss. 58-79. (+)
Mitchell Dean, The Signature of Power: Sovereignty, Governmentality and
Biopolitics, Londra: Sage, 2013, ss. 163-197.
Helle Malmvig, “Free Us From Power: Governmentality, Counter-Conduct,
and Simulation in European Democracy and Reform Promotion in the Arab
World,” International Political Sociology, 8(2), 2014, ss. 293-310.
 Film: The Island (Yön. Michael Bay, 2005)
11. Hafta – Jean Baudrillard / Jean-François Lyotard




Jean Baudrillard, Simulakrlar ve Simülasyon, O. Adanır (çev.), Ankara: DoğuBatı, 1982/2008, s. 13-69. (+)
Jean-François Lyotard, Postmodern Durum, İ. Birkan (çev.), Ankara: BilgeSu,
1967/2014, ss. 63-92. (+)
Jean Baudrillard, Tüketim Toplumu: Söylenceleri/Yapıları, H. Deliçaylı ve F.
Keskin (çev.), İstanbul: Ayrıntı, 1970/2002, ss. 51-101.
Mariona Ferrer-Fons ve Marta Fraile, “Political Consumerism and the Decline
of Class Politics in Western Europe,” International Journal of Comparative
Sociology, 54(5-6), 2014, ss. 467-89.
 Film: The Game (Yön. David Fincher, 1997)
12. Hafta – Henri Lefebvre / David Harvey




Henri Lefebvre, Mekanın Üretimi, I. Ergüden (çev.), İstanbul: Sel, 2000/2014,
ss. 9-30. (+)
David Harvey, Asi Şehirler: Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru, A. D.
Temiz (çev.), 2012/2013, İstanbul: Metis, ss. 217-226. (+)
David Harvey, Sermaye Muamması: Kapitalizmin Krizleri, S. Savran (çev.),
İstanbul: Sel, 2010/2012, s. 11-49.
Ben Gidley, “Landscapes of Belonging, Portraits of Life: Researching
Everyday Multiculture in An Inner City Estate,” Identities: Global Studies in
Culture and Power, 20 (4), 2013, ss. 361-76.
 Film: Chinatown (Yön. Roman Polanski, 1974)
6
DÖNEM ÖDEVLERİ HAKKINDA
Dersin içeriği dahilinde tüm öğrencilerden, ikili gruplar halinde ve bu derste anlatılan
herhangi iki karşıt kavram çerçevesinde, okuma listesinde verilen filmlerden bir tanesi
hakkında aşağıdaki şu şemaya uygun bir eleştirel makale yazması beklenmektedir.
-
-
Kısaca, seçilen film ne hakkındadır? Filmin bu ‘meselesi,’ neden siyasetle ile ilgili bir
‘olay’ sayılmalıdır?
Seçilen kavramın ve kavramın sahibi olan düşünürün/düşünürlerin hangi varsayımları
ve argümanları, filmin hangi üç (3) sahnesine uygulanabilir veya bu sahnelerin ‘teorik’
bir çerçevede ele alınabilmesini sağlar?
Seçtiğiniz kavram neden filmi açıklamak için en uygun kavramdır?
Ödevleri değiş tokuş yaptıktan sonra - grup arkadaşınızın seçtiği kavram ve film
arasında kurduğu ilişki hangi noktalarda eleştirilebilir? Sizin seçmiş olduğunuz
kavram, bu filmi açıklamaya neden daha uygundur?
Tüm ödevler için uyulacak kurallar şu şekildedir:
-
-
-
Seçtiğiniz filmi, seçtiğiniz kuramı ve grup arkadaşınızı, en geç 4. haftanın sonuna
kadar bildirmiş olmanız gerekmektedir.
Seçmiş olduğunuz kuram ile filmi açıkladığınız kısım için 1000-1500 kelime arasında
bir makale yazmanız; yazmış olduğunuz bu makaleyi grup arkadaşınıza göndermeniz;
ve kendisinden aldığınız ödev için 500-1000 kelime arasında bir eleştiri yazısı
yazmanız gerekmektedir.
Yanıt dosyanızı, grup arkadaşınızla ortak olarak, Microsoft@Word formatında, Times
New Roman, 12 punto, çift satır aralıklı ve her iki yana dayalı şekilde hazırlayınız.
Word dosyanızın başlığı (İsim 1, İsim 2, Film Adı, Kavram 1, Kavram 2) biçiminde
yazılmış olmalıdır.
Her bir öğrencinin, seçtiği kavram ile ilgili en az 5 tane referans kaynak kullanması
ZORUNLUDUR. Referanslar için aşağıdaki formatı kullanabilirsiniz:
o
o
o
o
o
-
Kitap için: Yazarın Adı, Kitap Adı, Basım Yeri: Yayıncı Adı, Yayım Yılı, s.
sayfa numarası.
Editörlü Kitap için: Yazarın Adı, "Kitaptaki Bölümün Adı", Kitap Adı içinde,
Editörün Adı (der.), Basım Yeri: Yayıncı Adı, Yayım Yılı, s. sayfa numarası.
Dergi için: Yazarın Adı, "Makalenin Adı", Derginin Adı, cilt(sayı), Yayım
Yılı, s. sayfa numarası.
Gazete için: Yazarın Adı, "Gazete Haberinin/Makalesinin Adı", Gazete
Adı'nda yayımlanan makale, Yayım Tarihi.
Internet Kaynakları için: Yazarın Adı, "Haberin/Makalenin/Yazının Adı",
http://www...
Seçtiğiniz film ve kavram hangisi olursa olsun, verdiğiniz yanıtın doğruluğundan çok,
sizin soruya getirdiğiniz yorum/eleştiri/fikir değerlendirilecektir.
Ödevlerinizin her aşamasında grup arkadaşları olarak birbirinizden sorumlu olduğunuzu
belirtmek isterim. Doğrudan internetten veya başka kaynaklardan kopyala-yapıştır şeklinde
verilen ödevleri önce arkadaşınıza, sonra da bana bildirmeniz ZORUNLUDUR. Böyle bir
durumla karşılaşılırsa, söz konusu problemden tüm grup elemanları sorumlu olacaktır.
7