YUSUFELİ BARAJI VE HES - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

Transkript

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI
DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
EMLAK VE KAMULAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI
YUSUFELİ BARAJI VE HES
YENİDEN YERLEŞİM EYLEM
PLANI
BÖLÜM 2
PROJENİN ETKİLERİNİN VE ETKİLENEN
NÜFUSUN SAPTANMASI
Çevre Danışmanlık Ltd. Şti.
Temmuz 2006 (Rev B), Ankara
2. PROJENİN ETKİLERİNİN VE ETKİLENEN NÜFUSUN SAPTANMASI
Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali, nüfusun istem dışı yer değiştirmesini
gerektiren bir gelişme projesidir. Bu yer değiştirme fiziksel ve ekonomik yer
değiştirmeyi içerir. Yusufeli Projesinin etkilenen nüfusun geçim kaynakları üzerinde
yaratacağı olumsuz etkiler çoğunlukla toprak kaybından (ev ve etrafındaki arazi ile
toprağın, özellikle de tarıma elverişli alanların kaybı) ve buna bağlı olarak nüfusun
yer değiştirmek zorunda kalmasından kaynaklanmaktadır.
Projeden etkilenen insanlar (PEİ’ler) esas olarak Yusufeli merkezde ve 19 köyde
yaşayan, topraklarını kısmen veya tamamen kaybedecek olan kişilerden
oluşmaktadır. Bunların arasında kadınlar, engelliler, yaşlılar ve çocuklar gibi hassas
gruplar özel bir ilgiye gereksinim duymaktadırlar.
PEİ’lerin ikinci grubu, yerinden edilen nüfusun yerleştirileceği bölgelerde yaşayan,
evsahibi nüfus ya da evsahibi topluluk olarak adlandırılan kişilerden oluşmaktadır.
Yusufeli Projesi örneğinde, yeni ilçe merkezi olacak bir kentsel yeniden yerleşim
alanı kurulacaktır. Sosyo-ekonomik incelemelere dayanarak ve yeni bir ilçe merkezi
olması nedeniyle bu alanın yeni yerleşimcilerin çoğunluğuna ev sahipliği yapması
beklenmektedir. Mevki seçimi süreci boyunca birkaç değişik alan bölge merkezi
olarak düşünülmüş (bkz.Bölüm 6), mevki seçimi çalışmaları sonucunda, Yansıtıcılar
ve Sakut Çayı olarak anılan bölge (bundan sonra Yansıtıcılar olarak anılacaktır)
yeniden yerleşim alanı olarak seçilmiştir (yeni Yusufeli ilçe merkezi). Bu alan mevcut
Yusufeli ilçe merkezinin güneybatısına yaklaşık 500 m. mesafede olup deniz
seviyesinden yüksekliği 735 m ile 900 m arasıdır ve Çoruh Nehri’nin (ve Yusufeli
Baraj Gölü’nün) sol kıyısında yer almaktadır. Yansıtıcılar mevcut durumda yerleşim
barındırmayan boş bir mevkidir. Bu yüzden etkilenecek evsahibi nüfus yoktur.
Kırsal yeniden yerleşim alanları için aday olan mevkiler çoğunlukla etkilenen köylerin
daha yüksek kotları olarak belirlenmiştir (ayrıntı için bkz. 6. Bölüm). Tespit edilen
aday bölgelerde şu an için yerleşim bulunmamaktadır. Bu alanlarla ilgili teknik
çalışmalar, kırsal yeniden yerleşimi tercih eden PEİ’ler için uygunluğunu tespit etmek
amacıyla Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yürütülecektir. Bu çalışmalar
BAİB’in resmi yeniden yerleşim araştırmalarının başlangıcından önce
tamamlanacaktır.
2.1. Etkilerin Kapsam ve Kategorileri
2.1.1. Etkilerin Kapsamı
Yusufeli Projesi Çoruh Nehri’nin kollarıyla birlikte (Barhal, Oltu ve Tortum) 60 km.
uzunluğundaki bir bölümünü kapsamaktadır ve Yusufeli ilçe merkeziyle, 19 köyünü
tamamen ya da kısmen etkilemektedir. Etkiler göz önüne alındığında yerleşim
birimleri doğrudan ve dolaylı etkilenenler olarak sınıflandırılabilir. Doğrudan etkilenen
yerleşim merkezleri, baraj inşası (inşaat alanları, malzeme alanları ve kamp tesisleri)
Doküman Adı: YUSUFELI BARAJI VE HES PROJESİ
YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
ENC - YSF - YYP - 02
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 1 / 54
ve baraj gölü oluşumu yüzünden fiziksel kayıplar yaşayan alanlardır. Dolaylı olarak
etkilenen merkezler ise yeni bir yerleşim alanı inşası, yolların yeniden düzenlenmesi
ve elektrik nakil hatlarını da içeren çalışmalar yüzünden etki altında kalanlardır.
Yusufeli Projesinden doğrudan etkilenecek olan Yusufeli ilçe merkezi ve 19 köy
Bölüm 1, Tablo 1.2’de verilmiştir. Yürütülen YYEP araştırmalarının (2005)
sonuçlarına göre, 12,124 kişilik bir nüfus ile 3,031 hane (HH) doğrudan etkilenen
yerleşim merkezlerinde yaşamaktadır.
Kentsel yeniden yerleşim alanının kurulmasından dolaylı olarak etkilenen yerleşim
birimi yoktur. Yusufeli Projesine göre yeniden düzenlenen yollar Artvin-Erzurum
karayolunun 31 km.lik, Artvin-Bayburt karayolunun ise 55 km.lik bir bölümünü
oluşturmaktadır. Her iki yol da, Yusufeli Projesi kapsamı içinde inşa edilecektir. Bu
yollar çoğunlukla baraj gölü sınırlarına paralel olarak uzanacak ve yollardan dolaylı
olarak etkilenen yerleşim birimleri zaten baraj gölünden doğrudan etkilenmektedir.
Yeni iletim hatlarının yapımından etkilenecek olan yerleşim birimleri, Türkiye Elektrik
İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından ÇED raporunun hazırlanmasını da içeren planlama
faaliyetlerinin kapsamında çalışılmıştır. Türkiye’de elektrik iletim hatları (EİH) TEİAŞ
tarafından planlanmakta ve inşa edilmektedir. Yusufeli Projesi’ne ilişkin iletim hattı
projeleri 154 kV Borçka HES-Artvin HES-Yusufeli HES (80 km. uzunluğunda) ve
Yusufeli HES-Tortum HES-Oltu (55 km. uzunluğunda) projeleridir. Bu iki projenin
yapımı için 2005 yılı içinde teklif verilecektir. Hazırlanan ÇED Raporlarına göre, söz
konusu enerji iletim hattı projeleri nedeniyle yeniden yerleşim gereksinimi yoktur. Bu
iletim hatlarının doğrultusunu seçilirken yerleşim birimlerinden mümkün olduğunca
uzak durulmuştur. Mümkün olmayan durumlarda ise, enerji kulelerinin kapladığı alan
kamulaştırılacaktır. Kuleler için kamulaştırılacak olan arazi yaklaşık 100 m2‘dir.
Ayrıca, EİH uzunluğu boyunca 50 m. genişliğindeki koridor (merkez hattının her iki
yanında 25 m. olmak üzere) için irtifak haklarının Türk Kamulaştırma Kanunuyla
uyumlu olarak tesis edilmesi amacıyla tazminat ödenecektir. İrtifak hakkı alanında
yeni yapıların inşa edilmesine izin verilmemektedir ancak tarımsal faaliyetler
yürütülebilir.
YYEP çalışmalarında Yusufeli Projesi nedeniyle ikincil etkilerle karşılaşma ihtimali
olan yerleşim merkezleri de hesaba katılmıştır. Bu bağlamda yürütülen çalışmalar
Bölüm 2.3’de sunulmuştur. Bu kategori içinde düşünülen Yusufeli İlçesi’nin 42 adet
köyü, projeden fiziksel olarak etkilenmemektedir. Söz konusu yerleşim birimleri
çoğunlukla ilçe merkezinin ve yolların yer değiştirmesi nedeniyle etkilenecektir. Ancak
yeni ilçe merkezi mevcut merkeze çok yakın olacağı için ve yeniden düzenlenen
yollar su tutma işleminden önce tamamlanacağı için bu yerleşim birimleri üzerindeki
etkilerin minimumda tutulması mümkün olacaktır. Bunların arasında Yusufeli baraj
alanının akışaşağısında bulunan köylere önem verilmiştir. Örneğin, Yusufeli baraj
alanına yakınlığı nedeniyle Sebzeciler köyü, hane anketi çalışmalarına dahil edilmiştir
ve kilit bilgilendirici anketleri diğer akışaşağı köylerinde de yürütülmüştür. Projenin
akışaşağısına etkileri, ÇED raporunda değerlendirilmiştir. Bu etkiler, Çoruh nehrinin
Yusufeli baraj alanı akışaşağısındaki mevcut duruma ve bu duruma tahmin edilen
değişikliklere göreceli olarak değerlendirilmiştir. Bu etkiler, bu kısımdaki akış
rejimindeki değişiklikler ve sedimanların taşınımı ile balık popülasyonlarına etkilerle
ilgili olabilir
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 2 / 54
Etkiler açısından bakıldığında, doğrudan etkilenen yerleşim birimlerinin projeden
kısmen ya da tamamen etkilendiği görülür. Projeden tamamıyla etkilenen yerleşim
birimleri tüm arazi ve binalarını (örn. evlerini v.s) yitiren ve yaşamak için elverişli
durumu kalmayan yerlerdir. Kısmen etkilenen yerleşim birimleri ise arazi ve
binalarının yalnızca bir kısmını yitirmektedir. Yusufeli ilçe merkezi, Kınalıçam,
Irmakyanı ve Yeniköy köyleri proje nedeniyle tamamen etkilenen yerleşim merkezleri
olup diğer yerleşim birimleri kısmen etkilenmektedir.
2.1.2. Etkilerin Kategorisi
Yusufeli Projesi’nin başlıca sosyo-ekonomik etkisi gelir kaynaklarının yitirilmesine
neden olan fiziksel kayıplardır. Söz konusu kayıplar, evlerin, gelir getiren mülklerin
(örn. tarımsal araziler, meyve bahçeleri ve dükkanlar, v.s) ve kamu mallarının (örn.
ormanlık alanlar, kültürel değeri olanlar, altyapı yatırımları.) kaybıdır. Yeni ilçe
merkezinin tayini ile yol uzunluklarının değişmesine bağlı olarak ikincil etkiler ile
akışaşağısındaki akış rejimi değişikliği oldukça sınırlı kalacaktır. Bu etkilere, Bölüm
7.2’de yer verilirken akışaşağısındaki etkiler ÇED’de işlenmiştir.
Yukarıda sözü edilen kayıplar/etkiler toplum ve hane bazında çalışılmıştır. Toplum
seviyesindeki kayıplar; ormanlık alanlar, meralar, yollar, okullar, camiler, v.b kamu
mallarının kaybıdır. Hane seviyesindeki kayıplar da, kamulaştırma ve yeniden
yerleşim için hak sahipliliği konusunda bir temel oluşturacak şekilde aşağıda
sıralanmıştır.
•
•
•
•
•
•
•
•
Evlerini, evlerine bağlı yapıları ve arazilerini kamulaştırma nedeniyle yitiren
PEİ’ler
Evlerini ve evlerine bağlı yapıları kamulaştırma nedeniyle yitiren ancak
arazilerini yitirmeyen PEİ’ler
Arazilerini kamulaştırma nedeniyle yitiren fakat evlerini ve evlerine bağlı
yapıları yitirmeyen PEİ’ler
Projenin geçim kaynakları üzerindeki olumsuz etkileri dolayısıyla ekonomik
sebepler yüzünden yer değiştirmek zorunda kalan PEİ’ler. Ekonomik yer
değiştirme, gelir akışının ve gelir kaynaklarının kaybından (arazilerin
kamulaştırılması ya da arazi ve orman gibi geçim kaynaklarına erişimin
engellenmesi) kaynaklanan yer değiştirmedir.
Başka yerleşim birimlerinde ikamet eden, fakat arazi ve mülklerinin bir kısmını
projeden etkilenen alanda yerleşmiş PEİ’lere kiralayan ve bu yolla gelir elde
eden PEİ’ler.
Geçimlerini seyyar satıcılıktan kazanan PEİ’ler
Herhangi bir mülk veya araziye sahip olmayan fakat (1) devlet memurları gibi
devlet işlerinde çalışarak, (2) sosyal destek ağları vasıtasıyla, (3) projeden
etkilenen alandaki ortak mülkler üzerindeki haklarını kullanarak gelir elde eden
PEİ’ler.
Yeniden yerleşim alanında yaşayan ve geçimleri yaşadıkları alana taşınan
PEİ’lerin yarattığı ekonomik, sosyal veya kültürel baskılar nedeniyle etkilenen
PEİ’ler (Seçilen kentsel yeniden yerleşim alanında evsahibi nüfus olmadığı
için, bu kategori yalnızca kırsal yeniden yerleşim alanları için geçerli olabilir).
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 3 / 54
2.2. Doğrudan Etkilenen Yerleşim Birimleri
2.2.1. Toplum ve Hane Bazındaki Etkiler
Doğrudan etkilenen yerleşim birimleri için belirlenen toplum ve hane düzeyindeki
etkiler Tablo 2.1’de sunulmaktadır. Bu tabloda, “Evet” sözcüğü o satırda yer alan
yerleşim birimi için kolonda yazılmış etkinin var olduğunu, “Hayır” sözcüğü ise söz
konusu satırda yer alan yerleşim birimi için kolonda yazılan etkinin var olmadığını
belirtmektedir. Bu tablolarda etki ve kayıpların düzeyleri teşhis edilmemiştir. Bu
yerleşim birimlerinin özellikleri ve etkilerin düzeyleriyle ilgili ayrıntılar Ek D’ de
verilmiştir.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 4 / 54
Tablo 2.1. Doğrudan Etkilenen Yerleşim Birimlerine Projenin Etkileri
No
Yerleşim
Toplumsal Düzeyde Etkiler ve Kayıplar
Orman
Mera
Kültürel Varlıklar
Ortak Mülkler
Ticari Binalar
Hane Düzeyinde Etkiler ve Kayıplar
Tarım Arazisi
Evler ve Ek Yapılar1
2
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
1 Yusufeli İlçesi
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Evet
Evet
2 Alanbaşı
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
3 Arpacık
Hayır
Evet3 / Hayır4
Hayır
Hayır
Hayır
Evet3 / Hayır4
4 Bahçeli
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
5 Bostancı
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Evet
Evet
6 Çeltikdüzü
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
7 Çevreli
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
8 Çıralı
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
9 Darıca
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
10 Dereiçi
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
Evet
Evet
11 Irmakyanı
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Evet
Evet
12 İşhan
Evet
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
13 Kılıçkaya
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Evet
Evet
14 Kınalıçam
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
15 Küplüce
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
16 Morkaya
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
17 Pamukçular
3
4
Hayır
Evet
Hayır
Hayır
Evet / Hayır
Evet3 / Hayır4
18 Sebzeciler
Hayır
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
19 Tekkale
Evet
Evet
Hayır
Evet
Evet
Evet
20 Yeniköy
1
Ahırlar, kiler, vb.
2 Trabzon Kültürel ve Doğal Varlıkları Koruma Komitesi Hamzat I ve Hamzat II Kiliselerinin yer değiştirme gerekliliği ile ilgili olarak saha çalışması yürütecektir.
3 Sosyoekonomik anket çalışmalarının sonuçlarından (PEİ’lerin beyanlarından).
4 Arazi Kullanımı Haritaları çalışmaları sonuçlarından (saha çalışmaları ve uydu görüntüleri dahil).
Doküman Adı: YUSUFELİ BARAJI VE HES PROJESİ
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
Evet
Evet
Evet
Evet3 / Hayır4
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet3 / Hayır4
Evet
Evet
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 5 / 54
2.2.2. Doğrudan Etkilenen Yerleşim Birimlerinde Yaşayan Hanelerin Görüşleri
Projeden Beklenen Yararlar
Sosyo-ekonomik incelemeler süresince, doğrudan etkilenen yerleşim merkezlerinde
yaşayan hanelerle, projeden beklenen yarar ve zararlar konusunda görüşüldü.
Hanelerden, projenin dezavantajlarını önleme ya da tazmin etme konularındaki
görüşleri de alındı. Beklenen yararlarla ilgili anket analizlerinden elde edilen sonuçlar
aşağıda Şekil 2.1’de sunulmaktadır.
23%
31%
12%
2%
5%
2%
13%
2%
3%
7%
Enerji üretimiyle ulusal ekonomiye katkıda bulunacak olması
İş imkanlarının artması
Kamulaştırma bedeli alacak olmaları
Köylerinin yeni ilçe merkezi olması durumunda ya da ilçenin köye yakın bir yere kurulması
durumunda bundan faydalanacak olmaları
Sulama, tarım ve hayvancılık imkanlarının gelişmesi
Nüfusun artacak olması, ulaşım, eğitim ve altyapının iyileşmesi
Diğer
Yusufeli ilçe merkezinin gelişmesi, turizm ve balıkçılık olanaklarının artması
Fikri yok
Projenin yararı yok
Şekil 2.1. PEİ’lerin Yusufeli Projesi’nden Beklediği Yararlar
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 6 / 54
Araştırma kapsamında incelenen 3,031 haneden %31’i projenin ana faydasının enerji
üretimi yoluyla milli ekonomiye yapılacak katkı olacağını düşünmektedir. Bu sonuç,
görüşülen PEİ’lerin üçte birinin yararları, kişisel çıkarlardan çok milli çıkarlar
bağlamında değerlendirdiğini göstermektedir. Proje nedeniyle iş olanaklarının
artacağı yönünde bir beklenti vardır ve bu beklenti hanelerin %13’ü tarafından
yansıtılmaktadır. Bazı haneler (%7) kamulaştırma bedeli almanın kendileri için yararlı
olacağını düşünmektedir. Bu haneler önemli miktarda mülk sahibi olanlar ve/veya
projenin gerçekleşmesinden sonra bölgeyi terk etmeyi planlayanlardır. Görüşülen
hanelerin yaklaşık dörtte biri (%23) projenin kendilerine hiçbir fayda sağlamayacağını
düşünürken %12’si herhangi bir fikir belirtmemiştir. Sonuç olarak PEİ’lerin yaklaşık
üçte biri projeden çıkar sağlayacaklarını düşünürken, yaklaşık üçte biri de projenin
ülke ekonomisine fayda sağlayacağını belirtmektedir.
Halkın Projeye Yönelik İlgisi
Proje alanında yaşayan insanlar esas olarak ev/arazilerinin kaybıyla ve/veya
yaşadıkları yeri terk etmek zorunda kalma hususlarıyla ilgilenmektedir (Şekil 2.2). Bu
konular araştırma kapsamında incelenen hanelerin %31’ini ilgilendirmektedir.
PEİ’lerin yaklaşık %10’u yaşadıkları yeri terk etmek zorunda kalma konusuyla
ilgilenmekte, %10’u ise sosyal bağlarını yitireceklerini ve kültürel değerlerinin
olumsuz etkileneceğini düşünmektedir. Yeni ilçe merkezi olarak seçilen Yansıtıcılar
bölgesinin mevcut Yusufeli ilçe merkezine çok yakın olması durumunun, yeniden
yerleşecek insanların karşılaşacakları sıkıntı ve üzüntüleri (yerini terk etmek zorunda
kalmalarından doğan) hafifleteceği düşünülmektedir. Kırsal yeniden yerleşim alanına
yerleşecekler için, aday bölgeler mevcut yerleşim yerlerine mümkün olduğunca yakın
olarak belirlenmiştir. Gerekli teknik araştırmalar yaptıktan sonra, BAİB köylülerin toplu
bir şekilde yeniden yerleşimini teşvik edecektir. Bu şekilde (kırsal yeniden yerleşim
için uygun alanlar bulunabilirse) sosyal bağlardaki çözülmenin minimuma indirilmesi
beklenmektedir. Araştırmalar yapılırken yeni ilçe merkezi yerinin henüz belirlenmemiş
olduğu da göz önünde tutulmalıdır.
Yapılan araştırmaya göre hanelerin %21’i proje yüzünden herhangi bir mal kaybına
uğramayacaklarını ve önemli bir olumsuz etkiyle karşılaşmayacaklarını belirtirken,
%7’si projenin olası dezavantajlarına yönelik bir fikir öne sürmemiştir.
Araştırma sonuçlarına göre hanelerin %70’i projeyle ilgilenmekte ve projenin olumsuz
etkileri olacağını düşünmektedir. Hanelerin çoğunun bu fikirde olmasının sebebi
mallarının su altında kalacak olmasıdır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 7 / 54
7%
31%
21%
2%
1%
4%
1%
2%
11%
5%
6%
9%
Evimiz ve/veya toprağımız sular altında kalacak
Memleketimizi terk etmek zorunda kalacağız
Sosyal bağlar ve kültürel değerler zarar görecek
Kamulaştırma bedelleri düşük olursa olumsuz etkileniriz
İlçe sular altında kalacak ve yeni ilçenin uzağa kurulması halinde olumsuz etkileniriz
Ulaşım sorunları olacak
Çevre ve doğa olumsuz etkilenecek
İşimi kaybedeceğim
İnsanlar yöreden göç edecek
Diğer
Projenin zararı olmayacak
Fikri yok
Şekil 2.2. PEİ’lere göre Yusufeli Projesi’nin Zararları
Projenin Beklenen Olumsuz Etkilerini Azaltmak için Öneriler
Araştırma süresince PEİ’lere karşılaşacakları kayıpları ve olumsuz etkileri en aza
indirmek için alınabilecek önlemlerle ilgili fikirleri sorulmuştur. PEİ’lerin önerileri Şekil
2.3’de sunulmuştur.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 8 / 54
4%
3%
3%
9%
3%
3%
41%
2%
4%
3%
18%
3%
4%
Kamulaştırma bedelleri yeterli olmalı ve zamanında ödenmeli
Yollar yeniden yapılmalı ve yol inşaatı su tutmadan önce bitirilmeli. Yolların altyapısı sağlam
olmalı
İnşaat sırasında bizlere iş olanakları sağlanmalı, inşaattan sonra da iş edinmemizi sağlamak için
programlar geliştirilmeli ve uygulanmalı
Yeniden yerleşim alanları uygun olmalı, bize yeterli arazi sağlanmalı
Dış göç önlenmeli ve kültür korunmalı. Devlet toplu yerleşim sağlamalı
Projenin tüm aşamalarında PEİ'lere bilgi verilmeli ve danışılmalı
Yeni ilçe merkezi bu köyde veya yakın bir yerde kurulmalı
Projenin inşaatı hemen başlamalı ve belirsizlikler son bulmalı
Alternatif projeler değerlendirilmeli
Baraj yapılmamalı
Diğer
Önerisi yok
Fikri yok
Şekil 2.3. Karşılaşılabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması Konusunda PEİ’lerin
Önerileri
Şekil 2.3 ‘ten de görülebileceği gibi, önemli miktarda PEİ (%41) herhangi bir fikir
belirtmemiştir. Fikir belirten PEİ’lerin başlıca önerileri/beklentileri projenin inşaatı ve
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 9 / 54
işleyişi süresince kendilerine sağlanabilecek iş imkanlarıdır (%18). PEİ’ler için bir
diğer önemli husus da mallarına karşılık verilecek kamulaştırma bedelinin yeterli
miktarda olması ve bu bedelin hemen ödenmesidir. Sular altında kalmış olan yolların
yeniden yapılması, yeterli araziye sahip olacakları uygun bir yeniden yerleşim
alanının seçimi ve projenin mümkün olduğunca çabuk başlaması, projenin
gerçekleşmesi konusundaki belirsizliklerin ortadan kaldırılması PEİ’lerin projeden
doğabilecek olası olumsuz etkileri en aza indirmek için sunduğu diğer
önlemlerdendir.
Kilit Bilgi Kaynaklarıyla Yapılan Görüşmeler
Etkilenen yerleşim birimlerinin muhtarlarıyla yürütülen kilit bilgilendirici anketler
yoluyla, bu yerleşim birimlerindeki kilit mevkideki şahısların görüşlerine ulaşıldı. Bu
anketler 16 köyün muhtarlarıyla doğrudan görüşmeler aracılığıyla, Pamukçular,
Bahçeli ve Bostancı Köyleri’nin muhtarlarıyla ise telefon görüşmeleri aracılığıyla
yapılmıştır. Ayrıca anketler Yusufeli kasabasının dört mahallesinin muhtarları ile de
yapılmıştır.
Bu muhtarlara projenin refah seviyeleri, gelir kaynakları ve geçimleri üzerindeki
etkileriyle ilgili görüşleri sorulmuştur. 19 köy muhtarı arasından 15’i verimli ve
ekilebilir arazilerinin sular altında kalacak olması nedeniyle geçimlerinin olumsuz
yönde etkileneceğini ifade etmiştir. Muhtarlardan sadece üçü (Kılıçkaya, Küplüce ve
Pamukçular), arazilerinin yalnızca küçük bir bölümünün sular altında kalacak olması
nedeniyle gelir kaynaklarının önemli ölçüde etkilenmeyeceğini belirtmiştir. Ayrıca
Pamukçular Köyü muhtarı inşaat işlerinde iş olanağının sağlanması durumunda,
projenin kendileri üzerinde olumlu bir etkisi olacağını beyan etmiştir. Bahçeli Köyü
muhtarı da yalnızca ilçe merkezi kendilerine uzak bir yere taşınırsa etkileneceklerini
belirtmiştir. Öte yandan Sebzeciler Köyü muhtarı, baraj inşaatı esnasında oluşacak
kirlenmenin kendilerini olumsuz etkileyebileceğini söylemiştir.
İlçe merkezinin taşınmasının yaratacağı etkiler söz konusu olduğunda tüm köylerin
muhtarları yeni merkezin köylerine uzaklığının önemli bir etmen olduğunu ifade
etmişlerdir. İlçe merkezinin uzak bir yere taşınması durumunda ulaşım, eğitim ve
sağlık gibi kamu hizmetlerine erişimlerinin olumsuz yönde etkileneceğini
düşünmektedirler. Ayrıca muhtarlardan bazıları köylerinde ikamet eden fakat
Yusufeli’nde çalışan kişilerin ilçe merkezi uzağa taşınırsa olumsuz yönde
etkileneceklerini beyan etmişlerdir. Fakat seçilen yeni ilçe merkezinin bugünkü ilçe
merkezine çok yakın olması sebebiyle bahsedilen etkilerin minimum düzeyde olması
beklenmektedir.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 10 / 54
2.3. Yusufeli Kasabasındaki Diğer Yerleşim Merkezleri
Yusufeli İlçesinin projeden doğrudan etkilenmeyen köyleri, ilçe merkezinin ve/veya
ana yolların yer değiştirmesinden etkilenmiş olabilirler. Projeden dolaylı olarak
etkilenen bu yerleşim birimleri, Yusufeli İlçesi’nin 42 adet köyüdür. Bu 42 köyün
arasından, Yusufeli barajı alanı ile planlanan Deriner rezervuarının durgun suları
arasındaki akışaşağısı bölümünde yer alan köyler, Yusufeli barajının işletmesinden
kaynaklanan akış rejimi değişikliklerinden etkilenebilir.
Projeden etkilenen yollar, proje kapsamında yeniden yerleştirilecektir. Relokasyon
yollarının yapımı, su tutma işleminden önce tamamlanacak ve inşaat esnasında
ulaşımdaki aksaklıkları en aza indirmek için gereken bütün önlemler alınacaktır.
Yeni ilçe merkezi için seçilen alan, mevcut ilçe merkezinin çok yakınında bulunan
Yansıtıcılar mevkiidir. Böylelikle Yusufeli’nin merkezi konumu ve işlevleri değişikliğe
uğratılmayacak ve yeni ilçe merkezi köylere uygun yollarla bağlanacaktır. Eğer bu
bağlantı yollarından birinde aksaklık meydana gelirse, yeni yollar inşa edilecektir.
Projeden dolaylı olarak etkilenen yerleşim birimlerinin proje hakkındaki görüşleri kilit
bilgilendirici anketler ve telefon görüşmeleri aracılığıyla öğrenilmiştir. 42 köyün 30
tanesinde muhtarlara anket yapılmış, 12 köyle ise telefon vasıtasıyla görüşülmüştür.
Bu araştırmaların sonuçları Tablo 2.2’de özetlenmektedir.
ÇED raporunda belirtildiği üzere, Yusufeli barajı alanının akışaşağısındaki köyler
sulama veya nehir tarafından taşınan sedimanların oluşturduğu alanlardaki tarımsal
faaliyetler için Çoruh Nehri’ni kullanmamaktadır. Yukarıda belirtilen komşu
akışaşağısı bölümünde balıkçılık faaliyeti olmadığı varsayılmıştır. Dolayısıyla Yusufeli
projesinin bu yerleşimler üzerindeki sosyoekonomik etkisi önemli olmayacaktır. Bu
köyler Artvin barajı ve hidroelektrik santrali tarafından farklı derecelerde
etkilenecektır. Projenin yeniden yerleşim planlama çalışmaları ve uygulama
faaliyetleri, Yusufeli projesi YYEP’sinin uygulamasıyla koordinasyonlu olarak
yürütülecektir. Yeniden yerleşim uygulamasından sorumlu taraflar zaman içinde her
iki proje için aynı olacaktır.
Tablo 2.2. Projenin Gelir Kaynakları Üzerindeki Beklenen Etkileri ile İlgili Köy
Muhtarlarının Görüşleri
Yerleşim
Birimleri
Altıparmak
Avcılar
Bademkaya
Bakırtepe
Balalan
Balcılı
Bıçakçılar
Boyalı
Çağlayan*
Projenin Gelir Kaynakları Üzerine Etkileri
Gelir kaynaklarımız etkilenmeyecek.
Yolların mesafesinin uzaması durumunda gelir kaynaklarımız etkilenecek.
İnşaat faaliyetleri nedeniyle yaşanacak olan iç göç satışları artıracak ve biz bu
durumdan olumlu yönde etkileneceğiz.
Fikri yok
İlçe merkezinin uzağa taşınması durumunda ürünlerimizi satmak için gitmemiz
gereken mesafe artacak ve biz bundan olumsuz yönde etkileneceğiz.
Proje süresince yaşanacak nüfus artışı sayesinde gelirlerimiz olumlu olarak
etkilenecek.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 11 / 54
Tablo 2.2. Projenin Gelir Kaynakları Üzerindeki Beklenen Etkileri ile İlgili Köy
Muhtarlarının Görüşleri
Yerleşim
Birimleri
Çamlıca
Projenin Gelir Kaynakları Üzerine Etkileri
Yusufeli Barajı’nın bir etkisi olmayacak fakat Artvin Barajı yüzünden arazilerimiz sular
Cevizlik
altında kalacak.
Dağeteği
Demirdöven Ulaşımın olumsuz etkilenmesi durumunda gelir kaynaklarımız da etkilenecek.
Demirkent
Demirköy
Dokumacılar Gelir kaynaklarımız etkilenmeyecek.
İnşaat faaliyetleri nedeniyle yaşanacak olan iç göç satışları artıracak ve biz bu
Erenköy*
durumdan olumlu yönde etkileneceğiz.
Esendal
Esenkaya
Gümüşözü
Günyayla
Yusufeli Barajı’nın bir etkisi olmayacak fakat Artvin Barajı yüzünden zeytin ağaçlarımız
Havuzlu
sular altında kalacak.
İnanlı
altında kalacak.
Yusufeli Barajının bir etkisi olmayacak fakat Artvin Barajı yüzünden arazilerimiz sular
Kirazalan*
altında kalacak
Kömürlü
İlçe merkezinin dağılması halinde ürünlerimizi satamayacağız.
Köprügören Gelir kaynaklarımız etkilenmeyecek.
Narlık*
altında kalacak.
İlçe merkezi yeniden oluşturulmazsa, kamu hizmetlerinden faydalanma ve ürünlerimizi
Ormandibi
satma konusunda pek çok güçlükle karşılaşacağız.
Özgüven*
altında kalacak.
Öğdem*
Ulaşımın olumsuz etkilenmesi durumunda gelir kaynaklarımız da etkilenecek.
Sarıgöl*
Proje sayesinde enerji üretilecek ve biz sulama kolaylıklarına sahip olacağız.
Serinsu*
Tarakçılar*
Taşkıran*
Yusufeli Barajı’nın bir etkisi olmayacak fakat Artvin Barajı yüzünden zeytin ağYağcılar
açlarımız sular altında kalacak.
Yamaçüstü Gelir kaynaklarımız etkilenmeyecek.
Yusufeli Barajı’nın bir etkisi olmayacak fakat Artvin Barajı yüzünden zeytin ağaçlarımız
Yarbaşı
sular altında kalacak.
Yol uzunluğunun artması durumunda turizm olumsuz etkilenebilir ayrıca Yusufeli ilçesi
Yaylalar
nüfusunun azalması ticarete zarar verebilir.
Yokuşlu
Yüksekoba* Ulaşımın olumsuz etkilenmesi durumunda gelir kaynaklarımız da etkilenecek.
Yüncüler
Zeytincik*
* Telefon aracılığıyla görüşülen yerler
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 12 / 54
Köy muhtarlarıyla yapılan görüşmelerden anlaşıldığı üzere çoğu muhtar Yusufeli
Projesi’nin gelir kaynakları üzerine etkisi olmayacağını düşünmektedir. Projeyle ilgili
en çok üzerinde durdukları konu yeni ilçe merkezinin köylerine olan uzaklığıdır. Yeni
ilçe merkezi için seçilen alan düşünüldüğünde, ulaşım ağının yeniden oluşturulması
durumunda projenin bu köyler üzerinde önemli bir etki yaratması beklenmemektedir.
2.4. Potansiyel Olarak Hassas Gruplar
Hassas gruplar yeniden yerleşim projelerinin planlanması ve gerçekleştirilmesi
hususlarında özel bir ilgiyi hak etmektedir. Yeniden yerleşim, bu grupların durumlarını
iyileştirmek için bir imkan konumundadır. Hassas gruplar Dünya Bankası’nın
gönülsüz yeniden yerleşimle ilgili politikaları çerçevesinde, “cinsiyet, etnik konum,
yaş, bedensel veya zihinsel yetersizlik, ekonomik dezavantaj ya da sosyal statü” gibi
etmenler yüzünden yeniden yerleşimden daha fazla etkilenen ve yeniden yerleşim
yardımı talep etme veya bundan faydalanma imkanı kısıtlı olan kişiler” olarak
tanımlanmıştır. Yeniden yerleşimin genel amacı etkilenen tüm kişilerin yaşam
standartlarını, güvenliklerini ve gelir düzeylerini artırmak veya en azından makul bir
sürede proje öncesi seviyeye getirmek olduğu için (Dünya Bankası, 1999), risk
altında olan grup ve sektörleri belirlemek özellikle önem taşımaktadır. Yeniden
yerleşim etkilenen herkes için çok zor olmasına rağmen, nispeten güçsüz durumda
olanları ya da yaşadıkları yere derinden bağlı insanları çok daha büyük oranda
etkileyecektir.
Bu açıklamaya göre, kadın ve çocuk hane reisleri ile yerel yasa ve geleneklerin arazi
ve/veya mülk edinme ya da girişimde bulunma hakkını (bazı durumlarda) tam
anlamıyla tanımadığı gruplar da bu kategoriye dahil edilmiştir. Ayrıca cinsiyet faktörü
de dikkate alınması gereken önemli konulardandır. Hassas grupların ve onları
ilgilendiren olumsuz etkilerin tespiti özellikle bu hassas grupların geçim
kaynaklarındaki kayıpları azaltacak önlemlerin oluşturulması için gereklidir.
Üçüncü dünya ülkelerinde; uluslararası düzeyde artan farklılıkların kültürel, siyasi ve
sosyal bağlantıları önemini kaybetmemiştir. Ne var ki, iktisadi ve siyasi koşullar ile
nüfus harketleri gibi değişimlerin dinamizmine karşın statik ve önyargılı bir yaklaşım
kullanmaya eğilim vardır. Aynı zamanda sorunların; bölgede eşsiz ve statik
çözümlerin o üçüncü dünya ülkesinin o bölgesini “kurtarabileceği” savıyla
önemsemendiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla olgular ile kurumlarda saklı anlamların
anlaşılması için sistemin çözümlenmesi gerekmektedir.
Moser’a göre Batı’nın düşük gelirli topluluklara yönelik teori ve uygulamasında,
hassas grup kategorilerine dair iki varsayımda bulunma eğilimi vardır. İlkine göre,
hane; bir baba, anne ve çocuklardan meydana gelen bir çekirdek aileden
müteşekkildir. İkincisine göre hane içinde, iş bölüşümünde açık bir sınır vardır. Buna
göre baba evin geçimini sağlayan kişi olarak ev dışında üretken faaliyetlerde yer alır,
anne ise ev kadını olarak üreme ve ev işleriyle ilgilenmektedir. Bu varsayımın
dayanağı olan mantığa göre iki eş ve ev halkının diğer üyeleri arasında kaynak ve
karar vermede kontrolünün eşit bölüşümü vardır (Moser, 1993: 85). Dahası,
hanelerin cinsiyet ilişkilerinin kendini gösterdiği önemli bir kurum olmasına karşın
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 13 / 54
cinsiyet ilişkilerinin sadece ev ile sınırlı olmadığı, birçok kurumsal alanda kurulduğu,
yeniden yapılandığı ve tartışıldığı belirtilmiştir. Marshall (1994) ise geleneksel tanım,
norm, rol ve davranışların mevcut olup; kültürel ve sosyal alanlarda, fakirliğin
sürdürülmesinde ve kadınlar, engelliler ve yaşlıların kaynaklarına ulaşımında olduğu
kadar karar vermede bir belirleyici etken olduğunu ve bunların bu grupları yoksulluğa
daha hassas kıldığını belirtmektedir. Buna ek olarak sosyal normlar; popüler kültür,
radyo, televizyon, geleneksel sanat türleri, adetler, kanunlar, günlük uygulamalar,
atasözleri ve hikayeler tarafından desteklenmektedir.
Aile reisin kadın olduğu haneler konusunda ise; dünyanın birçok yerinde kadınların
mal sahibi olamadığı, arazi miras alamadığı, evin hakim gelirini karşıladığı
durumlarda dahi aile reisi olarak belgelenmediği, eve yönelik sorumlulukları, katı
sosyal normlar ve geleneklerden dolayı çalışma hayatında yer alamadıklarına dikkat
çekilmelidir. Buna ek olarak düşük okur yazarlık nedeniyle devlet yetkilileri veya halk
liderleri ile bağlantı kuramamaktadırlar. Yukarıda bahsi edilenler, bu insanları birçok
etkene karşı hassas kılmaktadır.
Yoksulluk sınırı altında yaşayan insanlar, özellikle de çocuklar ve ergenler (yine
özellikle kızlar) bu hanelerin önemli üyeleri olup hassas grup kategorilerinde
önemlidir. Elder ve Monica (2000), nesiller arası bağların; bir neslin tecrübelerini
diğerine aktardığını belirtir. Bundan sonra her nesil, kaçınılmaz kararlar ve olgular ile
yüzyüze kalırken genç yetişkinlerin talihsizlikleri ve fırsatları özel konular olduğu
kadar nesiller arası da olur. Ardından sosyal, sembolik ve ekonomik sermaye
tecrübeleri nesilden nesile aktarılır (özellikle yüksek doğum ve düşük okur yazarlık
oranları ile katı sosyal normlar çocuk ve genç kızları diğerlerinden daha hassas
kılmaktadır). Buna ek olarak hanenin diğer üyeleri de bu olumsuz tecrübeleri
yaşamak durumunda kalabilmektedir.
Her toplumda yaşlı insanlar; farklı yaşam tarzı, yeni ortam veya farklı istihdamı
getiren yeniden yerleşim gibi hızlı değişim süreçlerinden yeterince uyum
sağlayamamayıp etkilenebilmektedir. Aynı zamanda bu kişiler, kendi evlerini
yapmalrına yol açacak yeniden yerleşim durumlarında dezavantajlı konumda
olacaktır. Yeniden yerleşim sırasında genç insanlar ile büyüklerinin farklı ihtiyaçlar
belirlemesi veya farklı sonuçlar istemesi nedeniyle nesil çatışması ortaya çıkabilir.
Buna ek olarak iş piyasası, temel hizmetler ve sosyal ağlardan yoksun kişiler
yoksulluk yaşama riski açısından daha hassas olur (Bauman, 1999). Bu kavram,
bireyler ile toplumun geri kalanı arasındaki bağları zayıflatan çok boyutlu bir süreç
olarak tanımlanmıştır (ILO ve UNDP, 1996). Bu bağlar; ekonomik, hukuki, siyasi,
sosyo-kültürel ve uzaysal boyutlara yansır. Bir insanın bu boyutlardan yoksun
kalması, hassaslaşmasına neden olur. Yoksunluğun özellikleri; iş piyasası, temel
hizmetler ve sosyal ağlara erişim ile bağlantılıdır. İş ve gelir kaybı, evsizlik, yoksulluk
ve ayrılma, bu yoksunluk zincirinin halkalarıdır (Bauman, 1999).
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 14 / 54
YYEP çalışmaları kapsamında öncelikle potansiyel olarak hassas grupların teorik bir
listesi çıkarılmıştır. Arazi çalışmaları süresince, hassas gruplardaki kişilerin sayıları
belirlenmiş ve onların görüş, gereksinim ve öncelikleri tespit edilmiştir. Araştırmalar
süresince gereken niceliksel ve niteliksel veriler esas olarak anketler ve
bilgilendirme/danışma toplantıları aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırma yöntemi
konusundaki detaylar Bölüm 5 ve Bölüm 9’da sunulmaktadır. Araştırma sonuçlarına
dayanarak yerleşim birimleri için her kategoriye uygun düşen potansiyel hassas
gruplar belirlenmiş ve Tablo 2.3’de gösterilmiştir. Arazi çalışmalarının sonuçlarına
göre projeden etkilenen alanda çocuk hane reisi, göçebe ve bulduğu araziye izinsiz
olarak yerleşen insanlar bulunmamaktadır. Diğer hassas grup kategorilerine ilişkin
sonuçlar aşağıda sunulmaktadır. Özet bir nüfus verisi ile söz konusu hassas
grupların görüşlerine dair bilgiler yine aşağıda verilmektedir. Bunların yanı sıra tüm
potansiyel hassas gruplarda yer alan hanelerin hak sahipliği durumu da EK K’da
verilmiştir.
Ek K, projeden etkilenenlerin kişilerin farklı tiplerdeki tazminatlara yönelik gerçek
hassaslıklarını, sosyoekonomik ve haksahipliği durumlarına göre tespit etmek için
kullanılmıştır. Özellikle hassas hanelere özel tazminat önlemleri geliştirilmiş ve
Bölüm 7’de sunulmuştur. Bu önlemlerin maliyeti YYEP bütçe maddeleri ile gelir
kazanım maddelerine dahil edilmiştir.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 15 / 54
İşhan
Kılıçkaya
Kınalıçam
Küplüce
Morkaya
Pamukçular3
Sebzeciler
Tekkale
Yeniköy
3
7
0
27
0
54
112
1
11
0
4
136
0
0
1
0
9
0
140
191
2
31
1
42
48
0
0
2
0
2
0
64
62
0
9
1
47
136
0
1
6
0
6
1
57
61
0
4
1
11
49
0
0
1
0
4
0
57
61
0
4
1
5
63
0
1
2
0
12
0
22
33
0
0
0
7
129
0
3
5
0
35
0
89
111
1
22
0
5
17
0
1
6
0
12
1
170
221
0
43
0
21
92
0
1
3
0
10
0
149
190
1
9
0
49
144
0
0
2
0
3
0
105
112
1
19
1
38
199
0
0
2
0
7
0
53
71
0
9
0
10
125
0
0
0
0
4
0
108
156
0
17
0
10
49
0
2
2
0
11
1
26
27
2
2
0
15
139
0
0
0
0
3
0
169
172
1
20
0
5
31
0
Irmakyanı
1
1
0
23
0
104
115
0
10
0
4
16
0
Dereiçi
Darıca
0
1
1
6
0
27
29
0
4
1
6
30
0
Bostancı3
1
0
0
2
0
28
39
1
1
0
20
71
0
Bahçeli3
0
1
0
0
0
89
104
1
10
1
58
961
0
Arpacık
Çıralı
Bekar1
Evli1
Boşanmış1
Dul1
Ayrı1
Yalnızca yaşlılardan oluşan haneler1
Çocuklar (15 yaş altı)1
Çocuk hane reisi1
Yoksul (yoksul sınırının altında yaşayanlar –
1 USD/gün) 1
28
14
0
47
3
2
3
2
0
237
56
5
3
0
0
2454 2454 855
2868 2868 892
12
12
1
296 296
52
10
10
4
382
58 379
2641 961 2641
0
0
0
Çevreli
Kadın
Bekar1
Evli1
Boşanmış1
Dul1
Ayrı1
Çeltikdüzü
Kadın
Hane
Reisi
Alanbaşı
Toplam
Yusufeli
Tablo 2.3. Yerleşim Birimlerindeki Potansiyel Hassas Grupların Dağılımları
136
28
136
28
3
2
1
7
5
15
1
2
3
1
12
9
15
4
5
10
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Özürlü
272
52 224
45
6
4
3
11
10
19
9
5
12
7
8
15
14
Seyyar satıcı, sokak satıcısı vb.2
36
U4
36
U4
0
0
10
0
1
0
0
0
0
0
0
2
3
Göçebeler2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
Gecekonduda yaşayanlar
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Notlar: 1 Veri, hane halkı anketlerinden elde edilmiştir.
2 Veri, kilit bilgilendirici (köy muhtarları) anketlerinden elde edilmiştir.
3 Veri, köy muhtarları ile yapılan telefon görüşmelerinden elde edilmiştir.
4 İlçede bulunan sokak satıcılarının ve seyyar satıcılarının sayısı kesin değildir. 50-70 arasında seyyar satıcının pazar açmak için Yusufeli’ne geldikleri gözlenmiştir.
8
0
0
0
3
0
0
0
19
0
0
0
2
20
0
0
Farklı kültürel grup, topluluk ya da kimlik 2
kişiler1
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 16 / 54
Kültürel Gruplar
Potansiyel olarak hassas gruplar tespit edilirken kültürel miras ve farklılıklar göz
önüne alınmalıdır. Kilit bilgilendirici anketlerden ve hanehalkı anketlerinden
anlaşıldığı üzere projeden etkilenen yerleşim birimlerinde özel kültürel gruplar
bulunmamaktadır. Hane anketlerine göre, incelenen nüfus içinde 213 kişi Gürcüce
konuşmakta ve/veya anlamakta, 23 kişi Rusça konuşmakta ve/veya anlamakta, 19
kişi Lazca konuşmakta ve/veya anlamakta, 12 kişi Kafkas dillerini konuşmakta
ve/veya anlamakta, 13 kişi ise Ermenice konuşmaları yalnızca anlamaktadır. Bu
kişilerin hiçbiri kendini ayrı bir “halk”, “topluluk”, veya “kimlik” adı altında
tanımlamamakta ve bölgedeki diğer kişiler tarafından ayrı bir grup olarak
görülmemektedir. Bu nedenle bu kişilerin ayrı bir “halk”, “topluluk”, veya “kimlik”
olarak tanımlanması uygun görülmemiştir.
Kadınlar
Dünyanın pek çok yöresinde kadınlar hanenin gelirini temin eden kişi olsalar dahi
kendilerine ait mülk edinememekte, arazi mirasından pay alamamakta, hane reisi
olarak gözükmemekte, evin sorumlulukları ile katı sosyal kural ve gelenekler
yüzünden iş hayatında yer edinme olanağını pek fazla bulamamaktadırlar. Ayrıca
çoğunlukla kadınların devlet görevlileriyle ya da toplum içindeki lider kişilerle
iletişimleri sınırlıdır (Okur yazarlık düzeyinin düşük olması nedeniyle). Erkeklere
oranla düşük olan eğitim seviyeleri ve işgücüne katılım oranları onları tümüyle erkeğe
bağımlı kılmaktadır. Bunun yanı sıra toplumda hakim olan değer yargıları kadınlara
çeşitli kısıtlamalar dayatmakta ve asli vazifelerini evin bakımı ve çocuk yetiştirmek
olarak görmelerine sebep olmaktadır.
Evlilikler parçalandığı ve evde ekmek parası kazanan tek insan kadın olduğu zaman
durum daha da kötüye gitmektedir. Yukarıda bahsedilen faktörler bu insanları birçok
unsura karşı daha hassas konuma sokmaktadır. Bu nedenle Yusufeli Projesi için
yapılan YYEP çalışmaları kapsamında, projeden etkilenen alanda (PEA) yaşayan
kadınlar hakkındaki veri ve bilgileri içeren detaylı bir çalışma yürütülmüştür.
Projeden etkilenen alanda yaşayan 12,124 kişiden 5,960’ı kadındır. Tablo 2.3’de de
görüldüğü gibi, bu kadınların 318’i hane reisidir. Yusufeli ilçe merkezindeki kadın
hane reisleri, araştırma kapsamında incelenen alandaki toplam kadın hane reislerinin
%23’ünü oluşturmaktadır. Kalan %77’lik kısım ise köylerde yaşamaktadır. Söz
konusu kadınların yaş ortalaması 57.6’dır. Bu kadınların en genci 22 yaşındayken en
yaşlısı 93 yaşındadır. Tablo 2.3 bu kadınların %9’unun bekar, %15’inin evli, %1’inin
boşanmış, %74’ünün dul olduğunu ve %1’inin yalnız yaşadığını göstermektedir.
Hane reisi kadınların eğitim düzeyleri Tablo 2.4’te verilmiştir. Tablodan da anlaşıldığı
üzere hane reisi kadınların %41.3’ü okur yazar değildir ve bu ülke ortalamasının iki
katından daha yüksek bir orana işaret etmektedir. İlkokul mezunlarının toplam hane
reisleri içindeki oranı %31.6’dır. Kadın hane reislerinin yaklaşık %10 kadarı daha
yüksek düzeyde eğitim almıştır, bunların % 3.1’i ise üniversite mezunudur.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 17 / 54
Tablo 2.4. Kadın Hane Reislerinin Eğitim Durumu
Eğitim Durumu
Okur yazar değil
Okuma yazması var fakat eğitimsiz
İlkokul terk
İlkokul öğrencisi
İlkokul mezunu
Ortaokul terk
Ortaokul mezunu
Lise terk
Lise mezunu
Yüksek okul öğrencisi
Yüksek okul mezunu
Üniversite terk
Üniversite öğrencisi
Üniversite mezunu
Toplam
Frekans
132
29
24
1
101
1
2
1
6
1
8
1
1
10
318
Yüzde
41.3
9.1
8.1
0.3
31.6
0.3
0.6
0.3
1.9
0.3
2.5
0.3
0.3
3.1
100.0
Kümülatif Yüzde
41.3
50.4
58.5
58.8
90.3
90.6
91.3
91.6
93.4
93.8
96.3
96.6
96.9
100.0
Hane reisi kadınların meslekleri Tablo 2.5’de verilmiştir. Bu tablodan da görüldüğü
üzere, kadın hane reislerinin çoğunluğu (%37.8) ev kadınıdır. Bu kadınların yaklaşık
beşte biri çiftçilerden, %17’si ise emeklilerden oluşmaktadır. Yaklaşık %7’si de devlet
memuru olarak görev yapmaktadır.
Tablo 2.5. Kadın Hane Reislerinin Mesleklere Göre Dağılımı
Meslek
Emekli
Çiftçi
Ev kadını
Tüccar
Memur
İşçi
Mesleği yok
Diğer
Toplam
Frekans
53
69
121
4
20
1
20
30
318
Yüzde
16.9
21.6
37.8
1.2
6.6
0.3
6.3
9.4
100.0
Kadın hane reisleri ortalama olarak ayda 162.5 YTL kazanmaktadır, yiyecek için
yapılan harcamaların miktarı ise 100 YTL’dir (medyan değer, ortalama 145.6 YTL,
standart sapma 106 YTL) ve bu aylık kazançlarının %61.5’ine denk gelmektedir.
Kadınların hane reisi olduğu hanelerdeki kişi sayısı 2.69’dur ve bu değer bölgenin
ortalamasından düşüktür. Aylık ortalama gelir miktarı evde yaşayan ortalama kişi
sayısına bölündüğünde bir bireye düşen pay aylık 60.2 YTL, günlük 2 YTL (1.48
USD) olarak bulunmaktadır. Borçlar söz konusu olduğunda, kadın hane reislerinin
%22’si borçlu olduklarını beyan etmişlerdir. Dul kadınların borcu olanlar arasında
daha yüksek bir orana sahip olmasına rağmen istatistiksel açıdan evlilik ve borç
arasında belirli bir ilişki bulunmamaktadır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 18 / 54
Bölgede geleneksel olarak hanelere ait tüm mülkler erkeklerce sahiplenilmiş
durumdadır. Köylerde mülke sahip olan kişi öldüğünde mirası çoğunlukla erkek
evlatlara kalmaktadır. Bazı köylerde miras, kızlar ve oğullar arasında, kızların payı
erkeklerinkinin yarısı kadar olacak şekilde bölüşülmektedir. Sadece yetişkin erkek
bulunmayan hanelerde mallar hane reisinin karısının mülkiyetine geçmektedir.
Dolayısıyla köylerde kamulaştırma bedelinin çoğunlukla erkekler tarafından alınacağı
sonucuna varılabilir. Öte yandan ilçe merkezinde miras, Tapu Kadastro Genel
Müdürlüğü’nün ilgili birimi tarafından Türk Medeni Kanunu’na göre pay edilmektedir.
Yasaya göre anne mirasın dörtte birini alırken, kalan üç çeyrek kız ve erkek kardeşler
arasında eşit şekilde paylaşılmaktadır.
Kadınların beyanlarına göre, hane reisleri (erkek) kazançlarını ne şekilde
kullanacakları ve yatırımlarını ne şekilde yapacakları konusunda karılarına nadiren
danışmaktadır. Dolayısıyla bu durumun kamulaştırma bedelleri konusunda da
yaşanması yüksek bir olasılıktır. Yine de kadın ve erkeklerle ayrı ayrı yapılan
toplantılarda, kamulaştırma bedellerini nasıl kullanacakları sorulduğu zaman her iki
grup da benzer yanıtlar vermişlerdir. Bu yanıtlar çoğunlukla “Ev ve/veya arazi satın
alacağım”, “çocuklarım için kullanacağım”, “Hayatımı kazanacağım bir iş kuracağım”
şeklindedir.
Ayrıca yöredeki aile ilişkilerinin çok sıkı olması (özellikle karı koca arasındaki
dayanışma) sebebiyle erkeklerin kamulaştırma bedellerini alınca eşlerinden boşanma
olasılıkları düşük olarak nitelendirilmiştir. Tablo 2.3’te de görüldüğü gibi boşanmış
veya ayrılmış kadınların sayısı altıdır. Bu nedenle Yusufeli’nde bu olasılığın bir risk
oluşturmadığı düşünülmektedir.
Sosyal ilişkiler ve sosyal faaliyetlere katılım açısından bakıldığında Yusufeli’ndeki
kadınların aktif bir sosyal hayata sahip olmadığı ve zamanlarını genellikle ev ya da
tarlada geçirdikleri görülür. En belirgin sosyal faaliyetleri komşuluk ilişkileridir. Bu
durumun kadınların komşuluk ilişkileri dışında bir sosyal faaliyet seçenekleri
olmamasından kaynaklandığı söylenebilir.
“..Köyde yapacak bir şey yok. Kışın elişi yaparak
oyalanırız, yazın tarlada çalışırız biz. Bir kızın yapacağı
tek şey evlenmektir burada. Şehirde olsak böyle mi
olurdu hiç, okurduk, çalışırdık.”
Komşuluk ilişkilerinde kadın ve erkekler çok farklı hayatlar yaşamaktadır. Erkekler
zamanlarını cami ve kahve gibi kamuya açık alanlarda geçirmekte ve çoğunlukla eve
yemek vaktinden önce dönmemektedir. Kadın ve kızlar çoğunlukla bu alanlardan
hariç tutulmaktadır. Kadınların dünyası evlerinden, köy çeşmesinden, bahçe ve kapı
önlerinden ibarettir. Toplumda kadınlar, yoksul hanelerin yaşamlarını sürdürmesinde
hayati önem taşıyan akrabalık ve komşuluk ilişkilerinin kurulması ve sürdürülmesinde
esas rolü oynar. Bu kişiler, kadınlar tarafından yürütülen aile ve komşuluk
ilişkilerinden yoksun oldukları zaman zarar görmeye daha açık olurlar.
“…Yusufeli’nde yaşamak için paraya gerek yoktur.
Bende zeytin olur ona veririm, onda başka şey olu bana
verir... Geçinip gideriz.”
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 19 / 54
“...Ben şehre indim. Orada bir şeye ihtiyacınız olduğu
zaman
konuşacak,
yardım
isteyecek
kimseyi
bulamazsınız. Ha şehre inmişsiniz, ha dağa çıkmışınız
tek başınıza, aynı şey... Burada öyle değildir. Herkes
birbirinin yardımına koşar.”
Haneler genellikle köyde yaşamakta ve yazları yaylalara taşınmaktadır. Kadınlar
özellikle kış mevsiminde, tarlada çalışmadıkları zamanda, vakitlerinin çoğunu yemek,
temizlik, ütü, çocuk bakımı, kimi zaman yaşlı ve hasta bakımı gibi ev içi
sorumlulukları üstlenerek ve komşu ziyaretleriyle geçirmektedir. Kadınların yaptığı
çeşitli faaliyetler Şekil 2.4’de görülmektedir.
Arpacık Köyü – Kadınlar köy tandırında hep
birlikte ekmek yapıyorlar.
Tekkale’de bir kadın hane reisi
Şekil 2.4 Köylerden Kadın Fotoğrafları
Yusufeli Kasabasında hem kız hem de erkek çocuklar yasal zorunluluk gereği
ilkokula gitmektedir. İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden alınan verilere göre, ilkokullardaki
kızların erkeklere oranı 1.02’dir. Ancak liselerde bu oran 0.42’ye düşmektedir ki, bu
durum kızların büyük kısmının ilkokuldan sonra okumadığını göstermektedir. Bunun
altında yatan esas neden eğitim masraflarını karşılayacak yeterli ekonomik imkanın
bulunmamasıdır. Aileler çocukları arasında bir seçim yapmaları gerektiği zaman
erkeklerin okumaya devam etmesini tercih etmektedir.
“…Burada kızlar liseye gitmez. Lise uzakta, Yusufeli’nde.
Yoldu, kitaptı.. bizim gücümüz yetmez ona.”
“Ben okuma arzusuyla dolu bir öğrenciyim. Ve benim gibi
birçok arkadaşım da okuma arzusuyla dolu. Ama köyde
yaşadığımız için okumayı rüyamızda bile göremiyoruz.
İlçemiz Yusufeli, yani kızlar için okuma kısıtlı...
Şimdilerde bizim için bir kurtuluş yolu olan baraj konusu
gündemde. Hepimizin yüzünde güller açıyor. Ne kadar
biz bu durumdan yararlanamasakta bizden sonra
gelecekler okuyacak diye seviniyoruz”
Kompozisyon Yarışması (Yaş 12)
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 20 / 54
Kadınlarla gerçekleştirilen forumlarda pek çok kadının Yusufeli Projesi konusunda
bilgilendirilmemiş olduğu gözlemlenmiştir. Kadınlar, kocalarının onlara proje hakkında
bir şey söylemediğini ifade etmişlerdir. Öte yandan çoğu kadının, eğitim düzeylerinin
düşük olması sebebiyle baraj hakkında yeterli bilgiye ulaşamadıkları görülmüştür.
Yusufeli Projesi’yle ilgili fikirler söz konusu olduğunda bazı kadınların baraja karşı
çıkarken, bazılarının da barajın yapılmasını istediği tespit edilmiştir. İtirazlarının
altında yatan temel nedenler, topraklarını ve evlerini yitirecekleri korkusu ile sosyal
bağların yok olacağı endişesidir.
“Ben 65 yaşındayım.. Kocam 75. Oğlum askerden döndü
hala iş bulamadı. Biz bu yaştan sonra nereye gideriz,
nasıl yeni bir ev yaparız? Ne olacak bizim halimiz?”
“Barajın faydası devletedir, bize bir faydası yoktur.
Topraklarımızı kaybedeceğiz. Bir küçük evimiz bir de
bahçemiz var. Çok kazanmıyoruz ama burada kendi
kendimize yetebiliyoruz. Baraj yapıldığında alacağımız
kamulaştırma bedeli yeni bir hayat kurmamıza yetecek mi
bilmiyoruz.”
Diğer yandan bazı kadınlar barajın kendileri için faydalı olacağını düşünmektedir.
“Bizim gibi evi olmayan insanlar için, bu baraj ev edinmek
için bir fırsat. Gençler için iş olanakları da artacak.”
“Baraj bizim için hayırlı olacak. Kocam da oğlum da işsiz.
Baraj yapılırsa bir iş bulabilirler.”
Baraja karşı olmamalarına karşın bazı kadınlar konuyla ilgili ihtiyaç ve önceliklerini
ifade etmişlerdir.
“Bu yöre insanı için iş olanakları sağlanmalı ve öncelik
projeden etkilenen insanlara verilmeli. Bir de yol, su gibi
altyapı hemen yapılmalı.”
“Ben taşınacağım ev hazır olmadan yerimi terk etmek
istemiyorum. Devlet önce evimizi yapmalı, hazır etmeli,
sonra taşınmalıyız. Devlet okul, cami, hastane gibi
ihtiyaçlarımızı da karşılanmalı.”
Toplantılar boyunca yapılan gözlemlerden anlaşıldığı üzere kadınlarda bağımsız
değil toplu olarak yeniden yerleşme eğilimi görülmektedir. Bunun temel sebebi
kadınların sosyal ilişki ve bağlarını korumak istemeleridir. Araştırma sonuçlarına
göre, Yusufeli’nde yaşayan pek çok kadın eğitim almaya ve çalışmaya heves
duymaktadır. Bazı toplantılarda okuma yazma kurslarının ve lise eğitimini
tamamlamak için verilecek açık öğretim kurslarının gerekliliği konuşulmuştur. Yörede
geleneksel olarak evin geçimi erkekler tarafından sağlanmakla birlikte, gerek
kadınlar, gerekse erkekler, kadınların çalışmasına karşı değildir. Hem Yusufeli ilçe
merkezindeki hem de köylerdeki kadınlar çalışarak ev ekonomisine katkıda bulunmak
istediklerini belirtmişler ve mevcut durumda kadınlar için iş imkanı olmadığını ifade
etmişlerdir.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 21 / 54
Çocuklar
Hassas gruplar içinde çocuk ve ergenler (özellikle kızlar) önemli unsurlardandır. Elder
ve Johnson’a (2000) göre kuşaklar arası bağlar bir neslin deneyimlerinin bir sonraki
nesle aktarılmasını sağlamaktadır. Bu bağlamda, sosyal, sembolik ve ekonomik
yapıyla ilgili deneyimler yeni kuşaklar yoluyla geleceğe aktarılır (özellikle yüksek
doğum ve düşük okuryazarlık düzeyleri ile katı sosyal normlar, çocukları ve genç
kızları diğerlerinden daha hassas kılar). Cernea’ya göre (2000) yeniden yerleşim,
çocukların eğitimlerini aksatabilen bir etmendir. Pek çok hanede, gelir seviyesinde ve
yaşam standartlarında meydana gelen düşüşler yüzünden çocuklar bir daha okula
dönememekte ve olması gerekenden erken yaşta işgücüne katılmaktadırlar.
Ayrıca, memleketlerinden ayrılmak zorunda kalma durumu ile birlikte artan
duygusallıkları, çocukların yeniden yerleşim sonrası kendilerini önemsiz hissetmeleri
ve toplumdan dışlandıklarını düşünmeleri olasılığını arttırmaktadır. Yeniden yerleşim
planı hazırlanması çalışmaları kapsamında çocukların duygu ve düşüncelerini
öğrenmek üzere resim ve kompozisyon yarışması düzenlenmiştir. Resim
yarışmasına 99 öğrenci katılmıştır. Resimlerin %68’i baraj yapımına ilişkin olumsuz
duygular, %19’u olumlu görüşler içermektedir. Eserlerin %13’ü ise tarafsız olarak
nitelendirilebilecek şekilde resmedilmiştir. Çocukların resimleri ile betimledikleri
görüşlerden bazıları aşağıdaki gibi özetlenebilir.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Büyüdükleri, yaşadıkları yerlerin, zeytinliklerin, mezarlıkların su altında kalacak
olması
Yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda olmanın üzüntüsü
Yaşlıların yöreye bağlılıkları ve yerlerini terk etmek istememeleri,
Kültürel değerlerini kaybedecek olmaları,
Baraj yapımı dolayısıyla raftingin bitecek olması
Baraj yapımının enerji üretimi ile Türkiye ekonomisine sağlayacağı katkı
Barajın temiz enerji üretmesi
Baraj inşaatının kirliliğe sebep olması
Barajın Yusufeli’ndeki doğal güzelliği bozması
Barajın tarihi eserleri su altında bırakması
Barajın tarıma zarar vermesi, iklimin değişmesine sebep olması
Daha güzel görünümlü ve mutlu insanlarla dolu bir Yusufeli
Çocuklar genellikle duygularını su altında kalan evler, ağlayan bir güneş ve karanlık
gökyüzü gibi mutsuzluk sembolleri çizerek göstermeye çalışmışlardır. Çocukların
resimlerin arkasına yazmış oldukları ifadelerden çoğunlukla barajı, kendilerini
sevdiklerinden (okulları, öğretmenleri, arkadaşları) ayıracak bir tehdit olarak
gördükleri ortaya çıkmaktadır. Olumlu duygular ise genellikle mutlu çocuklar ile
gösterilmektedir. Resimlerden bazı örnekler Şekil 2.5’de gösterilmektedir.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 22 / 54
Sol– Resim yarışması, yaş 13
Su tutma anında yaşanan
hüzün resmedilmiştir. Çocuk
evinden ve sevdiklerinden
ayrılacak olmaktan dolayı
üzüntü duymaktadır.
Çocuğun bilincindeki Yusufeli
halkının birliktelik duygusu
insanların kenetlenmişçesine
çizilmesiyle resme
yansımıştır.
Resim Yarışması(Yaş 9)
Alt sol köşede su altında kalan
evler, alt sağ köşede taşınmakta
olan insanlar, üstte ise Yeni
Yusufeli resmedilmiştir. Çocuk
taşınacak insanlar için üzüntü
duymakta olduğunu taşınanların
arkasından ağlayan kız ile
göstermektedir. Yeni Yusufeli’ndeki
çocukları mutlu çizmesi ise bu
konudaki umutlarını
simgelemektedir.
Resim Yarışması (Yaş 12)
Bir adamın Yusufeli’ne
gelip önceden yaşadığı
yerleri hüzünle anması
anlatılmaktadır. Barajın
siyahla boyanmış olması
çocuğun baraja karşı
olumsuz duygular içerisinde
olduğunu göstermektedir.
Şekil 2.5. Çocukların Resimlerinden Örnekler
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 23 / 54
Kompozisyon yarışmasına ise ilköğretim okullarından toplam 25 öğrenci katılmıştır.
Kompozisyonları olumlu ya da olumsuz olarak nitelendirmek zordur. Çünkü çoğu
çocuk barajın olumlu ve olumsuz yönlerini bir arada ele almıştır. Kompozisyonlarda
ele alınan konular arasında:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Barajın iş sahası yaratacak olması,
Baraj yapılınca komşularından, topraklarından, okullarından, arkadaşlarından,
öğretmenlerinden ayrılacak olmaları
Barajın ülkemize elektrik sağlayacak olması
Köylerinden ayrılmak zorunda kalacak olmaları. Köy hayatının şehir hayatına
göre daha güvenli, daha sağlıklı olduğu, daha sıcak, samimi ilişkilerin
bulunduğu,
Büyük şehirlerde sağlık ve eğitim gibi hizmetlerin daha iyi verilmekte olduğu
ancak elektrik, su, kira, yakacak gibi masrafların kendilerine ağır gelecek
olması. Köylerde kira vermiyor olmaları, kışlık yakacaklarını ormandan
toplamaları, sebze ve meyvelerini bahçelerinde yetiştirmeleri
Yusufeli ilçesinin çok güvenli olduğu, şehirlerin ise tehlikeli olduğu
İlçenin tarihi ve doğal güzelliklerinin baraj altında kalacak olması
Devletin kamulaştırma değerlerini zamanında vererek halkı mağdur
bırakmaması
Yusufeli’nde kız çocukların ilköğretimden sonra okutulmuyor olmaları, baraj
yapımıyla ailelerin maddi durumlarının iyileşeceği ve kız çocuklarının
okuyabilecek olmaları
Kültürel değerlerin yok olacak olması
Büyüklerinin mezarlarının su altında kalacak olması
Yaşlıların baraj yapımı sebebiyle büyük üzüntüye kapıldıkları, bu insanların
gidecek yerlerinin olmaması
Barajın iklimi ılımanlaştıracağı, tarımın gelişeceği
Baraj sayesinde yapılacak olan sulama ile tarımın gelişeceği
Barajın içme suyu sağlayacağı,
Balıkçılığın gelişeceği, ormanların artacağı, su sporlarının gelişeceği
Barajın turizmi geliştireceği
Pirinç üretiminin biteceği
Barajın termik santrallere oranla çevreye daha az zarar verdiği
Yeni Yusufeli’nde her türlü olanağın olacağı, Yusufelililerin bu yeni ilçeyi
güzelleştirecekleri
Büyük emekler harcanarak büyütülen zeytin ağaçlarının su altında kalacak
olması, zeytincilikle geçinen halkın geçim kaynağını kaybedecek olduğu
Gidecekleri yeni yerde yabancı olacakları, kimliklerin kaybetmek istemedikleri
Çocukların ele aldıkları konuların çeşitliliği hem konuya olan ilgilerini hem de
farkındalık düzeylerinin oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Eserlerinde sık sık
aile büyüklerinin konuşmalarından edindikleri bilgi ve fikirler yer almaktadır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 24 / 54
“Köyde iş koşulları az olsa da yine de kendimizi
geçindiriyoruz. Köy hayatı şehir hayatına göre daha
temiz, daha güvenli, daha sağlıklı, insan ilişkileri ve
dostluklar daha samimidir. Baraj olduğunda bunların
hepsinden ayrı ayrılacağız… Büyük illerde elektrik, su,
kira, yakacak, mutfak masrafları olacaktır. Fakat bu
masrafların çoğu köylerde yoktur. Mesela köylerde kira
vermeyiz, herkesin kendi evi vardır. Kışlık yakacağını
ormandan getirir. Ev masraflarını tarladan karşılar.”
Kompozisyon yarışması (Yaş10)
“Aslında herşey daha iyi olabilir. Çünkü bizden önceki
nesli işsizlik yüzünden tarıma, inşaata yönelten, hatta
üniversite mezunu ağabeylerimizi, ablalarımızı bile dört
dağ arasına sıkıştırıp körelten bu küçük ilçemizin baraj
olması bir çok insanımıza iş imkanı, haklarımızın tam
olarak ödenmesi ile halkımıza ekonomik rahatlık
getirebilir.”
“Baraj olsun istemiyorum. Çünkü hayvanların çoğu, tarihi
değer taşıyan yerlerimiz, mezarlarımız, geçmişimiz yani
herşeyi ile memleketimiz sular altında kalacak. Yiyecek
olsun mekan olsun zorluk çekeceğiz... En önemlisi
gittiğimiz
yerde
nerelisiniz
dediklerinde
cevap
veremeyeceğiz... Ben yabancı olmak istemiyorum.”
Gerek kompozisyon yarışmasında, gerekse resim yarışmasında çocukların anılarına
ve alıştıkları yere/yaşama olan bağlılıkları eserlerin çoğuna yansımıştır. Çocukların
çoğu yeni ve bilinmeyene karşı kendilerini güvensiz hissetmektedir.
Yaşlılar
Tüm toplumlarda, yeniden yerleşim süreci gibi hızlı değişimler söz konusu olduğunda
yaşlı kişiler, yaşam tarzlarındaki değişikliklere, yeni bir çevre ve yeni iş kollarına
kolayca uyum sağlayamamalarından dolayı hassas konumdadırlar. Ayrıca kendi
evlerini inşa etme imkanı da bulamayabilirler ve bu onları daha dezavantajlı bir
konuma sokar. Yeniden yerleşim süresince farklı ihtiyaçları ve farklı beklentileri olan
gençlerle, yaşlı insanlar arasında kuşak çatışmaları meydana gelebilir.
Araştırma kapsamında incelenen 3,031 hane içinde bir, iki ya da üç adet yaşlıdan
(64 yaşın üzerinde) oluşan toplam 379 tane hane vardır. PEA’da bulunan yaşlı
insanların yerleşim birimlerine göre dağılımı Tablo 2.6’da verilmiştir.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 25 / 54
Tablo 2.6. Yaşlı Hane Üyelerinin Yerleşim Birimlerine göre Dağılımı
Yaşlı Hane Üyelerinin Sayısı
Yerleşim Birimi
Yusufeli
Alanbaşı
Arpacık
Bahçeli
Bostancı
Çeltikdüzü
Çevreli
Çıralı
Darıca
Dereiçi
Irmakyanı
İşhan
Kılıçkaya
Kınalıçam
Küplüce
Morkaya
Pamukçular
Sebzeciler
Tekkale
Yeniköy
Toplam
Bir Yaşlı
20
7
1
1
0
14
22
4
0
2
3
8
18
7
2
1
7
0
5
1
123
İki Yaşlı
38
13
5
3
4
26
24
7
5
5
2
13
31
31
8
9
8
5
11
5
253
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
Üç Yaşlı
Yaşlı Bulunan
Toplam Hane
Sayısı
0
0
0
0
0
2
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
58
20
6
4
4
42
47
11
5
7
5
21
49
38
10
10
15
5
16
6
379
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 26 / 54
Evlerini yeniden inşa edebilecek fiziksel güce veya imkanlara, devlet tarafından
verilecek evlerin bedelini ödeyebilecek ekonomik koşullara sahip olmamaları veya
sosyal bağlarını yitirmeleri halinde projenin yaşlılar üzerindeki etkisi diğer insanlara
göre daha fazla olabilecektir. Toplantılar süresince, yaşlı insanların çoğunun projeye
karşı olduğu gözlemlenmiştir.
“Ben zar zor bir ev inşa ettim ve o evi yaparken gözlerimi
kaybettim. Kocam sakat. Nasıl yeni bir ev yapacağım
ben?”
Yoksul ve Engelli İnsanlar
Projeden etkilenen alanda yaşayan çok yoksul haneleri tespit etmek için, yoksulluk
sınırı olarak dünyaca kabul edilen “günlük 1$’ın altında yaşayan” (bir insanın
yaşamak için gerekenleri satın almaya gücünün yetmeyeceği düzey) tanımı ölçüt
alınmıştır. Dolayısıyla, yoksulluk sınırının altında yaşayan kişiler makul
geçinebilecekleri bir gelire sahip değildir. Araştırma sonuçlarına göre, projeden
etkilenen alanda 551 kişi ile toplam 136 hane yoksulluk sınırının altında
yaşamaktadır. Bu hanelerin yerleşim birimlerine göre dağılımları Tablo 2.7’de
verilmiştir.
Tablo 2.7. Yoksulluk Sınırının Altında Yaşayan Hanelerin Yerleşim Birimlerine göre
Dağılımı
Yerleşim Birimi
Yoksulluk Sınırının Altında
Yaşayan Hanelerin Sayısı
Yusufeli
Alanbaşı
Arpacık
Bahçeli
Bostancı
Çeltikdüzü
Çevreli
Çıralı
Darıca
Dereiçi
Irmakyanı
İşhan
Kılıçkaya
Kınalıçam
Küplüce
Morkaya
Pamukçular
Sebzeciler
Tekkale
Yeniköy
Toplam
Yoksulluk Sınırının Altında
Yaşayan Kişi Sayısı (HH Üyesi)
28
3
2
1
7
5
15
1
2
3
1
12
9
15
4
5
10
2
11
0
136
107
9
7
3
30
31
43
1
4
10
4
53
41
73
24
15
46
9
41
0
551
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 27 / 54
Köy muhtarlarının verdiği bilgiye göre tüm köylerde köylüler çok yoksul/engelli ve
başkalarının yardımlarına muhtaç kişilerden haberdar durumdadır. Köylüler genellikle
bu kişilere yiyecek ve giyecek tedarik ederek yardımda bulunmaktadır. Ayrıca kendi
evlerini inşa edemeyecek ya da ev kirası ödeyemeyecek durumda olmalarına
rağmen, bu kişilerin hiçbiri evsiz değildir çünkü ev ihtiyaçları akrabaları veya diğer
köylülerce karşılanmaktadır. Yaşamlarını sürdürmelerini sağlayan sosyal bağlarını
yitirme ihtimalinden dolayı, yeniden yerleşim bu insanlar için büyük risk
oluşturmaktadır. Aynı risk Yusufeli’ndeki engelli insanlar için de söz konusudur.
Araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre projeden etkilenen alanda yaşayan
zihinsel ve bedensel engelli insan sayısı toplam 248’dir. Engelli kişilerin ve bu
kişilerin bulundukları hanelerin yerleşim birimlerine göre dağılımı Tablo 2.8 ve Tablo
2.9’da verilmiştir.
Tablo 2.8. Engelli Kişilerin Yerleşim Birimlerine göre Dağılımı
Yerleşim
Birimi
Bedensel Engelli Kişiler (1)
Zihinsel Engelli Kişiler (2)
Toplam
Yusufeli
30
17
47
Alanbaşı
5
1
6
Arpacık
2
2
4
Bahçeli
2
1
3
11
3
14
9
4
10
14
11
25
Çıralı
8
1
9
Darıca
3
2
5
Dereiçi
12
0
12
Irmakyanı
7
2
9
İşhan
8
1
9
Kılıçkaya
9
7
16
Kınalıçam
13
4
17
Küplüce
6
2
8
Morkaya
2
1
3
15
7
22
2
0
2
Tekkale
13
8
21
Yeniköy
5
1
6
Bostancı
Çeltikdüzü
Çevreli
Pamukçular
Sebzeciler
Toplam
176
72
248
(1) Bedensel engelli kişiler ama, sağır ve/veya dilsiz, vücudunun bir kısmı veya kol ya da bacağı eksik
veya kullanılamayacak durumda olan, tamamen felçli, bir ortopedik sorun yüzünden hareket yeteneği
sınırlı olan, Fibromyalgia Arthritis Multiple Sclerosis (MS) hastalığı yüzünden engelli olan, Parkinson
veya Alzheimer hastalıklarından muzdarip kişileri ifade etmektedir.
(2) Zihinsel engelli kişiler tanımı ise Down sendromlu, otistik ve gelişim bozukluğu yüzünden zihinsel
anlamda yetersizlik çeken kişiler için kullanılmıştır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 28 / 54
Tablo 2.9. Engelli Kişilerin Yaşadığı Hanelerin Yerleşim Birimlerine göre Dağılımı
Engelli kişileri barındıran hane sayısı
Engelli kişi
bulunan
toplam
hane sayısı
Engelli
kişilerin
sayısı
Bir engelli
Yusufeli
Alanbaşı
47
43
2
0
45
6
6
0
0
6
Arpacık
4
4
0
0
4
Bahçeli
3
3
0
0
3
Bostancı
14
9
1
1
11
Çeltikdüzü
10
10
0
0
10
Çevreli
25
14
4
1
19
Çıralı
9
9
0
0
9
Darıca
5
5
0
0
5
Dereiçi
12
12
0
0
12
Irmakyanı
9
6
0
1
7
İşhan
9
7
1
0
8
Kılıçkaya
16
14
1
0
15
Kınalıçam
17
10
3
1
14
Küplüce
8
8
0
0
8
Morkaya
3
3
0
0
3
Pamukçular
22
16
3
0
19
Sebzeciler
2
2
0
0
2
Tekkale
21
17
2
0
19
Yeniköy
6
4
1
0
5
Toplam
248
202
18
4
224
Yerleşim Birimi
İki engelli
Üç engelli
Seyyar Satıcılar
Baraj yapımıyla birlikte hak sahibi olamadığı için mağdur olma riski olan bir başka
grup da seyyar satıcılardır. Yusufeli ilçesinde her Çarşamba kurulan pazara yaklaşık
50-70 seyyar satıcının geldiği gözlenmiştir. Köy muhtarı anketlerinde ise köylere
yaklaşık 26 seyyar satıcının geldiği belirtilmiştir. Seyyar satıcıların görüş ve
düşüncelerini öğrenmek amacıyla rastgele örneklem metoduyla 15 anket yapılmıştır.
Bu anketlerin sonuçlarına göre seyyar satıcıların çoğu barajın kendileri için zararlı
olacağını düşünmektedirler. Bunun nedeni olarak baraj yapımı sonucunda göç
olması halinde satışlarının düşeceğini düşündüklerini belirtmektedirler. Ancak baraj
yapımı sırasında yörenin nüfusunun artması halinde bunun kendilerini olumlu
etkileyeceğini de belirtmektedirler. Seyyar satıcıların üzerinde durduğu bir diğer konu
da ulaşım koşullarının zorlaşması halinde kendilerinin bu durumdan olumsuz
etkilenecek olmalarıdır. Seyyar satıcılarının barajdan olumsuz etkilenmemek için
talepleri;
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 29 / 54
•
Yolların yapımının baraj inşaatından önce başlatılarak ulaşım sorunun
giderilmesi,
•
İlçenin merkezi bir yere kurulması,
•
Dış göçü önlemek için gerekli tedbirlerin alınması,
•
İş imkanlarının sağlanması.
Gerçek Hassasiyet Analizleri
Yukarıda hassas gruplar hakkında verilen bilgiler ışığında analiz yapmak
gerekmektedir. Bu aşamada bu grupların bazı bellik kategorilere tasnifinde ve
kimlerin başkalarında daha hassas olduğunu tayin etmede bir başka terim, önem
kazanmıştır. Bu bilgi ışığında göreceli yoksunluk kavramı ayrıntılı bir şekilde
tanımlanmalıdır. Bu noktada esas olarak yoksunluğun nasıl yaşandığının anlaşılması
için Robeyns kriterleri 1 (2003) geniş bir çapta kullanılmıştır. Bu kriterler temel olarak,
en başarılı gelişim iktisatçılarından Sen’in (1992), bireylerin seçebileceği ve seçtiği
yaşamlara 2 odaklanan “işlev” ve “kabiliyet” yaklaşımına bağlıdır. Bu yaklaşıma göre
olanaklar, insanların potansiyel işlevleridir ve işlevler varlıklar ve yapılanlardır.
Aralarındaki fark, bir başarı ile bir başarıyı elde etme özgürlüğü veya bir sonuç ile bir
fırsat arasındaki farka benzer. Örneğin; iyi beslenmek, bir toplumun içinde yer almak,
barınmak, başka insanlarla ilişki kurmak, iş piyasasında faal olmak, başkalarına
bakmak ve sağlığını korumak, işlevselliğe güzel örneklerdir (Robeyns, 2003) ve bu
doğrultuda Robeyns (2003), endüstrileşme sonrası olanakların listesini teşkil eder.
İlerideki paragraflarda, daha fazla Robeyns kriterleri olmasına karşın, arazi
çalımasında elde edilen bilgiler ışığında sadece bazı kriterler dikkate alınmıştır. Ne
var ki, olanak yaklaşımının tamamen geliştirilmemiş bir kuram olması, ileri
spesifikasyonlarının çeşitli olabileceği anlamına gelir. Bir işlev listesi çıkarırken,
aşağıdaki beş kriter karşılanmalıdır:
En Açık Şekilde Formüle Etme Kriteri: En temel kriter, listenin açık, tartışılır ve
savunulur olması gereğidir.
Metodolojik Olarak Doğrulamanın Kriteri: Bir liste hazırlanırken listenin
çıkarılmasında kullanılan yöntemin açıklanması ve irdelenmesi, son olarak da konu
için uygunluğunun kabul ettirilmesi gerekmektedir.
Kapsama Olan Hassaslıkla İlgili Kriter: Listenin oluşturulduğu soyutlama seviyesi,
olanak yaklaşımının kullanılmasının hedeflendiği amaçların gerçekleştirilmesi için
uygun olmalıdır. Bu kriter böylece bir listenin oluşturulmasında, içine girilecek
tartışmada kullanılan dilin kullanılmasının öneminin kabul edildiği bir pragmatik
yaklaşım önermektedir. Örneğin felsefi tartışmalarda liste çok soyut bir düzeyde
belirlenmekteyken; siyasi, sosyal veya ekonomik tartışmalarda liste daha somut olur.
Bu tartışmalarda dahi soyutluk mertebesi değişkenlik gösterebilir: yasal haklar
konusu, sosyo-ekonomik eşitsizlik ölçüsüne göreceli yüksek düzeyde soyutluk
gerektirir.
1
Bu kriterler Kardam ve Alyanak’ın Ankara’nın gecekondu bölgelerinde uygulanan yoksulluk çalışmasında (2002)
faydalanılan metodolojide daha ayrıntılı bir şekilde kullanılmıştır.
2
Olanaklara odaklanmak, kaynak kullanımında eşitsizliğin olanak kullanımında eşitsizliğin nedeni olmasında
önemli etken olabileceğini inkar etmez (Robeyns, 2003).
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 30 / 54
Değişik Seviyelerde Genellemenin Kriteri: Dördüncü kriter üçüncüsüyle ilgili ancak
ondan bağımsızdır. Bu kriter, bir spesifikasyonun ampirik uygulamayı hedeflemesi
durumunda veya uygulanabilir politika önerilerine öncülük edilmesi istendiğinde
listenin en az iki aşamada oluşturulmasını öngörür. İlk aşama, veri veya ölçü tasarımı
veya sosyo-ekonomik veya siyasi fizibilite olmadan özgürce tasarlanmış bir “ideal”
listenin oluşturulmasını dahil edebilir. İkinci aşamada bütün kısıtlayıcıların dikkate
alındığı daha pragmatik bir liste oluşturulabilir. İdeal ile ikinci en iyi arasındaki farkın
anlaşılması önemlidir, çünkü kısıtlayıcılar zaman içinde değişebilir. Buna bir örnek
olarak bilginin arttıkça ampirik araştırma yöntemleri daha rafine olur veya siyasi veya
ekonomik fizibilite gerçekleri değişir.
İndirgenememe Kriteri: Listelenmiş kabiiyetler bütün önemli unsurları dahil
etmelidir. Ayrıca dahil edilen unsurlar diğer unsurlara ayrıştırılmamalıdır. Çok fazla
olmadığı sürece bazı örtüşmeler olabilir. Bu, bir alt kümenin kendi başına, ana
kümeden bağımsız olarak değerlendirilmesini gerekli kılacak kadar önemli bir
statüsünün olmasına engel olmaz.
Son olarak, mevcut önyargılı yaklaşımların kuvvetlendirilmesi ihtimaline karşı
olanakların seçiminin dikkat gerektirdiği belirtilmelidir. Bu teorik çerçeveye ek olarak,
hassas grup kategorilerinin belirlenmesine yardımcı olan bir araç, arazi çalışmaları
olmuştur (ayrıntılı olarak Bölüm 5’te anlatılmıştır). Bu, yöredeki ilgili insanların
belirlenmesine yardımcı olmuştur. Bu grupların analizi, temel seviyede yoksulluk ve
yoksunluk odaklı katılımcı uygulamalarına destek amacıyla fakir ve hassas kişilerin
katılımını sağlayacaktır. Her iki katılım türü ve seviyesi, uygun örgütsel ve kurumsal
düzenlemeler yoluyla ihtiyaçlara cevap verecek geliştirme inisiyatiflerinin
tasarlanmasında önemlidir. Yukarıda bahsi edilen teorik çerçeveye göre
çalışmamızda dört hassas grup kategorisi halihazırda belirlenmiştir. Bunlar yaşlıların
oturduğu, kadınların reisi olduğu, engellilerin bulunduğu ve yoksulluk sınırı altında
yaşayan insanların yaşadığı hanelerdir. Ancak bahsekonu teorik yapıyla ilgili olarak
hassas grupların analizinde bazı kriterler verimli bir analiz için belirlenmiştir. Arazi
çalışması esnasında da sonrasında da şu kriterler ilgili analizler için sıkça
kullanılmıştır:
Yaşam ve Fiziksel Sağlık: Bu konunun iki boyutu vardır. Bir tanesi doğabilmek ve
bir kere doğduktan sonra, normal uzunlukta ve sağlıklı bir hayat sürebilmektir.
Zihinsel Sağlık: Zihinsel sağlık, daha çok uykusuzluk, kaygı, depresyon, yalnızlık ve
huzursuzluk hissi gibi olumsuz zihinsel süreçlerin olmamasıyla ilişkilidir.
Beden bütünlüğü ve güvenliği: İnsanların şiddet (hem ev içinde hem ev dışında)
tecavüz, cinsel istismar ve takip gibi şeylere maruz kaldıklarında bundan olumsuz
biçimde etkileneceklerdir.
Eğitim ve bilgi: Robeyns’in (2003) iddiasına göre erkek ve kız çocukları örgün
eğitime eşit olarak katılsalar da, toplumsal cinsiyet normları ve gelenekler kız
çocuklarının bilgiye erişimini ve mevki elde etmelerini daha zor hale getirmektedir.
Bu durum araştırma boyunca hemen her kadında gözlemlenmiştir. Kız çocuklarının
evde ve tarlalarda çalıştırılmak üzere okuldan alınması oldukça yaygındır. Ayrıca, bu
konuda en hassas olanlar da (eğer birden fazla kız çocuk varsa) genelde en büyük
kızlardır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 31 / 54
Hane içi çalışma ve ücretsiz bakım: Robeyns (2003) bu çeşit yapabilirliğin çocuk
yetiştirmeyi, diğer muhtaçların ve özellikle yaşlıların bakımını üstlenmeyi içerdiğini
söylemektedir. Ayrıca bu konunun toplumsal cinsiyetle oldukça ilintili olduğunu ve
kadınların çocukların yanı sıra yaşlıların ve hastaların ücretsiz bakımını da daha çok
üstlendiğini belirtilmektedir. Öte yandan da, en büyük eşitsizlik ev işlerinin yapımında
ortaya çıkmaktadır. Robeyns,ayrıca, bu işlerin kadınların hayattaki işlevlerini,
sağlıklarını, eğitim ve bilgilerini, beden bütünlüğü ve güvenliklerini, sosyal ilişkilerini
ve boş zaman aktivitelerini de etkilediğini eklemektedir. Bununla birlikte, bu işler
monoton ve uzun dönemde önemli bir yük haline gelebilmektedir.
Ücretli iş ve diğer projeler: Robeyns (2003) ortalama olarak kadınların iş
piyasasında daha az yer aldığını ve daha kötü koşullarda, daha vasıfsız işlerde
çalıştıklarını belirtmektedir.
Barınma ve çevre: Konutun insanların refahı için önemli olduğu belirtilir. İlk
aşamada, iyi konutun iyi bir zihinsel ve fiziksel sağlıkla kesinlikle ilgisi vardır, ve konut
“kişinin kendisiyle en çok özdeşleşen fiziksel mekan” (Bratt Robeyns’de alıntılandığı
şekilde, 2003:81) olarak da değerlendirilebilir.
Hareketlilik: Robeyns (2003) bunu diğer yapabilirliklerden farklı olan yardımcı
olanaklarla ilgili bir kriter olarak tanımlıyordu. Burada büyük ölçüde hareket edebilme
potansiyelinden bahsedilmektedir.
Boş zaman aktiviteleri: Robeyns (2003) maddi zenginliğin, insanların televizyon
izlemek, okumak, yürüyüş yapmak, spor yapmak, oyun oynamak, sanatla uğraşmak
ve bunlar gibi rahatlama, yaratıcılık ve zevk alma gibi refahın olmazsa olmaz
özelliklerini sağlayan aktiviteleri yapmalarına fırsat sağladığını söylüyor. Ayrıca
erkeğin boş zaman aktivitelerine daha uzun zaman ayırdığı da belirtilmektedir.
Özel zaman: Robeyns’e göre toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin temeli emekteki
toplumsal cinsiyet bölüşümüdür, yani iş piyasası, piyasa dışı işler ve boş zaman
sorumluluğunun toplumsal cinsiyet bölüşümündedir (Robeyns, 2003). Ayrıca, hane
içindeki zaman kullanım paylaşımı müşterek ve kişisel olmayan bir karardır ve birçok
bireyin, hane halkının ve topluluğun özelliklerinin etkisi altındadır (Bubeck, 1995;
Agarwal 1997; Robeyns’de bahsedildiği şekliyle Robeyns 2001a, 2003:82).
Bu olanakların seçiminden sonra bu kategorilerde ayırım yapılmıştır ve üç kategori
oluşturulmuştur. Bu ayırım sırasında bir sosyal gelişim ve kalkıma iktisadı konusund
uzman olup arazi çalışmasında da bulunmuş uzmanlardan oluşan bir grup, bu
alternatiflerin kategorizasyonuna katılmıştır. Bir beyin fırtınası toplantısından sonra
değerlendirilecek kriterlerin belirlenmesi konusunda ortak karara varılmıştır. Buna ek
olarak değerlendirme formları düzenlenmiş ve bir önceki toplantıya katılan uzmanlara
doldurmaları için dağıtılmıştır. Sonrasında Delphi kalitatif yöntemi bu kriterlerin
değerlendirmesi için kullanılmıştır. Bu beyin fırtınası sürecinde her seansta her
katılımcı bu olanakların en önemli kategorileri konusunda fikirlerini dile getirmiştir. Bu
fikirler grup lideri tarafından bir kara tahtaya, her katılımcının fikrinin bütün
katılımcıların izlemesini mümkün kılmak üzere kayıt edilmiştir. Bu seanslar, tatmin
edici sonuçlar elde edilene kadar devam etmiştir. Beyin fırtınası seansı sırasında da
piyasanın genel durumu, iktisat veya teknolojik ilerlemeler veya sosyolojik
değişimlerin tahmini için Delphi yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem, beş yıl veya daha
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 32 / 54
uzun bir vadede hissedilecek etkilerin tahmininde kullanılır. Bir Delphi tahmini
yürütmenin süreci bunun bir türevidir: bir gelecekçi paneline, “Hangi kategori en
önemlisidir ve insanları yeniden yerleşim konusunda nasıl daha hassas kılar?”
sorusu yöneltilir. Her uzman bireysel olarak panel koordinatörüne bir liste iliştirir.
Birleştirilmiş listeler sonra her pano üyesine değerlendirme ve oluşma ihtimali
değerlendirmesi için dağıtılır. Pano üyeleri daha önce düşünmedikleri bir şeyi görüp
onu yüksek değerlendirebilir. Ayrıca üyelerin kendi sunduklarıyla ilgili tereddütleri
olabilir. Yeterli sayıda döngüden sonra (bu sayı genelde 2 veya 3 olur), sonuç ortak
karar listesidir. Bu, kısa dönem tahminler için uygun değildir. Bu seanstan elde edilen
verilere göre kategorizasyon yapılmıştır.
Son olarak, bu olanaklar üç ana kategori altında tasnif edilmiştir. Birinci tip; fiziksel ve
zihinsel sağlık, bedensel bütünlük ve güvenlik, barınma ve çevre ile saygıyı dahil
eden en önemli kategori olmuştur. İkinci tip; eğitim ve bilgi, hareketlilik, boş zaman
aktiviteleri ve özel zamanı dahil eder. Üçüncü tip; sosyal ilişkileri, siyasi yetki, ev işi,
piyasa dışı bakım ve ücretli iş gibi olanakları dahil eder. Bu kategorizasyona göre
hassas grupların dördü kendi aralarında sıralanmıştır.
İlk sırada, engelliler en dezavantajlı kişiler olarak kabul edilirken, ikinci sırada
kadınların aile reisi olduğu haneler, üçüncü sırada yaşlıların bulunduğu haneler ve
dördüncü yoksulluk sınırı altında yaşayan haneler vardır. Bu kategorizasyon,
yoksulluk ve üçüncü dünya ülkelerinde yeniden yerleşimi konu alan yakın zaman
literatürü ve arazi çalışmaları tarafından onaylanmıştır. Örneğin, yakın zamanda Orta
Doğu Teknik Üniversitesi tarafından yoksulluk konusunda uygulanan bir araştırmaya
göre engelliler, iş piyasasından mahrum olmaları nedeniyle en hassas grubu teşkil
eder. Bu hassasiyetlerin birleşimi daha da ağır olabilir. Buna göre, Tablo 2.10
hazırlanmıştır. Ancak yasal durumların da belirtilmesinin önemi nedeniyle dört vaka
da tabloda gösterilmiştir. Vakalardan biri, ev veya binasını kaybedip arazi kaybının
olmadığı hanenin durumudur. İkinci vaka, evlerini ve arazilerini kaybeden haneleri
temsil eder. Üçüncü vakada haneler arazilerini kaybeder ancak evleri baki kalır.
Dördüncü vaka haneleri ilgilendiren en ciddisidir: devlet eliyle yeniden yerleşim veya
kamulaştırma tazminatı hakkına sahip olmayan haneler. Proje başlangıcından sonra
bu 14 hane için gerekli önlemler ilgili il veya ilçe idareleri ile yerel belediyeler ve
STK’lara iletilecektir (ayrıntıları için bkz. Bölüm 7). Bu kanallar aracılığıyla ilgili sosyal
veya ekonomik kaynaklar sunulacaktır (örneğin ilgili idareler yeniden yerleşenler için
maddi yardımda bulunacaktır ve ilgili fonlardan en hassas gruplara yeşil kart tahsis
edecektir). Buna ek olarak bu çözümlerin ayrıntıları ilgili bölümlerde işlenmiştir.
Tablo 2.10’un sıralarıyla ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde hanelerin dördünün
birleşimi en kötü hali teşkil edecektir (yani; engelli kişilerin, aile reisi kadın, yaşlıların
ve yoksulluk sınırı altında yaşayan haneler). Bu durumda olan iki hane vardır; birinde
sadece toprak kaybedilmektedir ve ayrıca ev kiradadır. Bu hanenin yeniden yerleşim
maliyeti karşılanacaktır ve yeşil kart hizmetinden yararlanma imkanı sağlanacaktır.
Ancak diğer hane daha kötü durumdadır çünkü yeniden yerleşim nedeniyle bu hane
söz konusu hakların hiçbirine sahip olmayacaktır. Diğer hanelerin ayrıntıları ayrıntılı
bir şekilde Tablo 2.10’da görülebilir. Son olarak bu tablonun muhtemel hassas
grupların genel bir tablosunu çizmeye yardımcı olduğunu belirtmek gerekir. Böylece
söz konusu kategorilerde önerilerde bulunmak mümkün ve daha kolay olmuştur. Bu
bilgi ışığında bu hassasiyetin giderilmesiyle ilgili önlemler için yasal mevzuat Bölüm
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 33 / 54
7’de açıklanmıştır. Ancak önlemler konusunda fikir edinebilmek için aşağıdaki
kategoriler şöyle verilmiştir:
Engelliler ve yaşlıların bulunduğu haneler: Sağlık hizmetleri ve bakım maliyetleri
karşılanacaktır. Toplum merkezleri ve rehabilitasyon merkezleri kurulacaktır.
Yoksulluk sınırı altında yaşayan haneler: İnşaat aşamasında istihdam, PEİ’lerden
uygun olanlarına sağlanacaktır.
Kadınların reisi olduğu haneler: Sağlık hizmetleri ve bakım sağlanacaktır, gelir
sağlayan faaliyetler için eğitim kursları açılacaktır. Buna ek olarak yerel idare
ürünlerin sergileneceği ve satılacağı fuarların düzenlenmesi için tesis kuracaktır.
Yukarıda sunulan bilgilerin yanı sıra kamulaştırma tazminatı veya devlet eliyle
yeniden yerleşime hak sahibi olan bütün PEİ’ler (haneler); sağlık kontrolü, yurt veya
yaşlı bakım evi, kamu binaları, inşaat aşaması hakları, fazla borç/kredi, dolaylı
önlemler (Şekil 7.9), eğitim, yardım ve geliştirme projeleri (Şekil 7.10) gibi devlet
yardımı haklarına sahiptir.
Gelir kazandırma faaliyetleri arasında eğitim programları ve bu programlara katılımın
sağlanması gerekmektedir. Bu çerçevede bu faaliyetler, yerleşim alanındaki kimi lider
kız ve kadınlar tarafından yönlendirilebilir. Liderler, kalkınma konularının temel
kavramları konusunda eğitilebilir ve planlama, programlama, izleme ve
değerlendirme aşamalarında katılımları sağlanabilir. Bu liderlerin katılımı aynı
zamanda “kelebek etkisi” gibi hedef grupların aktif katılımını sağlayacaktır. Bütün
plan, program ve proje uygulamasıyla ilgili amaçların yakından izlenmesi ve kimi
kriter ve göstergelere göre değerlendirilmesi çok önemlidir. Ancak bu işlevlerin
düzgün işleyişi, hedef grupların değerlendirme sürecinde etkin katılımını şart kılar.
Dahası, katılım; dikkate alınması gereken en önemli konulardan biridir. Bütün bu
faaliyetlerle ilgili olarak ulusal ve uluslararası düzeyde ilgili devlet kurum ve taraflar
plan ve programların daha verimli uygulaması için işbirliği yapacaktır. Halkın katılımı
ve halkın bilgilendirilmesi planı ile ilgili ayrıntılar Ek L’de sunulmuştur.
Önlemlerle ilgili resmi mekanizmalara ek olarak yeniden yerleşim aşamasında gayrı
resmi mekanizmalar da geliştirilip kullanılacaktır. Dolayısıyla PEİ’lerin çoğunun yeni
alanlarda tanıdıklarıyla birlikte yerleşmek istediği belirtilmelidir. Bu; psikolojik olarak
aidiyet, güvenlik ve koruma ortamı sağlar. Hatta resmi politikaların baş edemediği
durumlarda bu ağlar mevcut devlet yapısına dahil edilmiştir. Bu doğrultuda aile/akran
bağlarının ulusal sınırlar ötesinde dahi ekonomik yoksunluğun üstesinden gelmek için
kullanıldığı iddia edilebilir. Resmi mekanizmaların PEİ’lerin yararına işleyemediği
durumda bu dayanışma ağlarının görevi devraldığını tekrar etmekte fayda vardır.
Dahası, hassasiyet derecesi; yakınlık ağları zayıfladıkça artmaktadır (RittersbergerTilic ve Kalaycıoğlu, 2000). Son olarak aile ağlarının, hassas kategorilerin
hassasiyetini yumuşatması için sağlandığı belirtilmelidir.
Yusufeli projesinin başarısının dikkatlice planlanmış bir kalkınma programına bağlı
olduğu görülmektedir. Bu bakış açısına göre bu konuda önerilerin geliştirilmesi uygun
olacaktır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 34 / 54
Çağdaş kalkınma projelerinin iki önemli unsuru, katılım ve organizasyondur. Katılımcı
geliştirme çalışmaları kalıcı ve kendini yenileyen süreçlerdir. Saklı yaratıcılığı gün
ışığına çıkarmak için insanların özgüveninin olması ve katılıma açık olması
gerekmektedir. Özgüvenin temel göstergeleri kalkınma konularının (köyler, kadınlar,
gençlik, işsizler, vb.) sorunları tanımlama, çözüm geliştirme ve seçenek ile öncelik
belirlemede özgürlük derecesidir. Özgüven kazanımı, yalnızlığa engel olan bir
süreçtir. Bu sürecin devamı; maddi, zihinsel, örgütsel ve idari yeterlilikte belli bir
düzeye erişim ve insanların özgüvenlerinin gelişmesine bağlıdır.
Kalkınma programında hedef grupların hareketlerinde özgüvenin geliştirilmesi için
örgütsel yaklaşımlar gerekmektedir. Dolayısıyla sistemde katılımcı karar verme
sürecinin işletilmesi önemlidir. Katılım, insanların inisiyatifle kendi ihtiyaçları ve fikirleri
doğrultusunda birçok kendi gözetimleri altında olan araç, kurum ve kuruluş kullandığı
bir süreçtir. Daha önce de bahsedildiği gibi bir etken katılım süreci, bilgi seviyesi ile
tarafların olanaklarıyla doğrudan bağlantılıdır.
Katılım; inisiyatif kullanma anlamına geliyorsa örgüt, bu amaca ulaşmaya yönelik bir
araçtır. Geliştirme örgütleri, amaca ulaşmaya yönelik araç vazifesinden öteye
gitmemeli ve insanların yaratıcılığıyla uyumlu olmalıdır. Buna ek olarak, örgüt ile ilgili
idari ve sorumluluk bölüştürme ilkeleri, insanların yeni inisiyatifleri ve denemelerini
engelleyecek kadar katı olmamalıdır.
Yukarıda bahsedilenler doğrultusunda, örgütlenmenin başarılı olması için şu hususlar
dikkate alınmalıdır: entellektuel yetenek ve bilgilerin geliştirilmesi, eğitim ve katılımın
önemsenmesi, örgütlenmenin teşvik edilmesi ile örgütlerin objektif ve sübjektif katılım
koşulları geliştirmesi için kendilerini yönetmesi ve insanların yakınlık, konu ve sektöre
göre örgütlenmesinin sağlanması. Bunlara ek olarak bilgi, teknoloji, vb. maddi
olanaklara erişimde engellerin önlenmesi, kaynakların uygun kullanımı ile
sürdürülebilir üretimin dayanağının kuvvetlendirilmesi ve kırsal bölgelerde tarıma
dayalı ve tarıma dayalı olmayan sanayinin kurulması; öncelikler arasındadır. Bu
önerilerin hepsi, dezavantajlı gruplar hakkında verimli ve sağlıklı planların
geliştirilebilmesi için çok faydalıdır. Planların uygulama sürecinde sistematik eğitim
programları ve medya çok faydalı olabilmektedir.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 35 / 54
C
B
A
D
BC
AC
CD
BCD
ABCD
AB
BD
AD
Fakirlik Sınırının Altındaki
Haneler (D)
Sakat Barındıran Haneler (A)
Kadın Hane Reisli Haneler (B)
Yaşlı Barındıran Haneler (C)
Hassaslık Kategorisi
Tablo 2.10. Olası Hassas Gruplar ve Hak sahipliği Durumları
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Durum Toplamı (HH)
X
X
X
X
X
A. Durum 1
B. Durum 2
C. Durum 3
D. Hak sahibi Değil
E.Diğer
Yapısını
Fiziksel
kaybeden ancak
Arazisini kaybeden
Olarak
Yapısını ve arazisini
Mal sahipliği
arazi kaybı
ancak yapı kaybı
Etkilenmeyen
kaybeden haneler
olmayan haneler
olmayan
olmayan haneler
haneler
Mal
Kiracı Mal Sahibi
Kiracı Mal Sahibi
Kiracı
Sahibi
(44)
(38)
(303)
(242)
(1143)
(85)
(739)
(109)
(32)
Toplam
HH
HH
HH
HH
HH
HH
HH
HH
HH
HH
25
24
18
17
9
0
4
0
0
0
1
3
101
2
9
9
3
0
0
1
0
0
0
0
2
26
130
87
67
31
36
11
1
1
0
0
4
5
373
1
7
3
2
0
0
0
0
0
0
0
0
13
76
52
61
29
19
8
3
1
1
2
3
4
259
4
10
7
4
4
0
0
0
0
0
0
1
30
0
12
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
12
2
0
3
3
5
0
0
0
1
0
0
0
14
18
17
14
7
10
4
1
1
0
0
2
0
74
74
258
218
182
96
83
23
10
3
2
2
10
15
127
386
289
26
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
902
Bölüm 2
Sf. 36 / 54
2.5 Paydaş Analizi
Paydaşlar, önerilen kalkınma projesinden kazancı ya da kaybı olan, birbirleriyle resmi
veya gayrı resmi ilişkiler içerisinde olan grup veya kişiler olarak tanımlanabilir.
Paydaşlar; PEİ’leri ve diğer bireyleri, projeyi gerçekleştiren kurumları, sivil toplumdan
çeşitli grupları, yerel, ulusal ve küresel STK’ları, yerel sosyo-ekonomik kuruluşları,
köy ve il düzeyindeki resmi ve gayrı resmi kurumları, etkilenen alandaki ticaret
firmalarını, projenin ilgilendirdiği veya projeden potansiyel olarak etkilenecek ve
projeyi etkileyebilecek konumda olan herkesi içermektedir.
Özellikle STK’lar birlikte çalıştıkları, kaynaklarını birleştirdikleri ve lobi faaliyetleri
organize ettikleri zamanlar kalkınma projeleri açısından çok faydalı olabilirler. Küresel
karar alma mekanizmasında demokrasi ve sorumluluk tartışmaları sürerken STK’ların
bu süreçte çok önemli bir rolü olduğu giderek açıklık kazanmaktadır.
Projenin paydaşlarının belirlenmesi ve onların gerçek/potansiyel çıkarlarının
incelenmesi; projeden olumlu ya da olumsuz etkilenenlerin ve yeniden yerleşim
planının işleyişi üzerinde olumlu ya da olumsuz etkisi olanların saptanmasında temel
faktördür. Bu yüzden paydaşların mümkün olduğunca geniş kapsamlı bir şekilde
belirlenmesi önemlidir.
Ayrıntılı bir paydaş analizi için öncelikle tüm paydaşların bir listesi derlenmiş ve
paydaşlar genel kategorilere ayrılmıştır. Bu kategoriler;
•
Proje Sponsoru
•
İlgili Kamu Kuruluşları ve Yerel Yönetim
•
Fon Sağlayan Kurumlar
•
PEİ’ler
•
STK’lar
•
Konsorsiyum
Her paydaşın Yusufeli Projesi’ndeki genel sorumluluk ve işlevleri ile özel ilgileri göz
önüne alınmıştır. Paydaşların projeyle ilgileri, kurdukları iletişime ve gösterdikleri
katılıma dayanarak belirlenmiştir. Genel fonksiyonlarına ve YYEP planlaması süreci
boyunca elde edilen bilgilere dayanarak, paydaşlar önemleri ve YYEP uygulamalarını
etkileyebilme güçleri baz alınarak tanımlanmıştır. Bu tanımlama uzman görüşlerine
göre yapılmıştır (özellikle YYEP çalışmalarına katılan, halkın katılımı konusundaki
uzmanların) ve şimdiye dek gerçekleştirilmiş olan iletişim ve bilgi alışverişindeki
algılamalara dayandığı için, bir dereceye kadar öznellik taşıyabilir. Dikkate alınması
gereken bir diğer konu da paydaşların yeniden yerleşim sürecinin hazırlık ve işleme
konulma aşamalarında bulundukları konumu değiştirebileceğidir. Paydaşların etki ve
öneminin tanımlanmasında aşağıdaki hususlar dikkate alınmıştır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 37 / 54
Etki
Yeniden yerleşim sürecinin sonuçlarını etkileyebilme gücü; resmi işlevlerle sahip
olunan yetkiye (kurumlar), yasal haklarla sahip olunan yetkiye (PEİ’ler) veya siyasi
nüfuza (yerel liderler, STK’lar) dayanır.
Etkiler değerlendirilirken aşağıdaki ölçek kullanılmıştır:
4 = En Yüksek Etki - Paydaşlar projenin sonuçlarını doğrudan etkileyebilir (yeniden
yerleşimin gerçekleştirmesi sürecinde).
Örnek: Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), yeniden yerleşim faaliyetlerinin
işleyişiyle ilgili tüm devlet kurumlarını koordine etme yetki ve sorumluluğuna
sahip olması dolayısıyla, projenin sonuçlarını olumlu yönde etkileyebilecek
önemli bir potansiyele sahiptir. Bu nedenle DPT en yüksek etki katsayısı olan 4
ile nitelendirilmiştir.
3 = Orta Yüksek Etki - Paydaşlar projenin sonuçlarını etkileyebilecek önemli bir
potansiyele sahiptir fakat bu potansiyel 4 ile belirtilen düzeydeki kadar yüksek
değildir.
Örnek: Türk Kalkınma Vakfı (TKV), şikayet çözüm komitesine katılarak,
projeden etkilenen alandaki yoksulluk riskinin azaltılması projelerini üstlenerek
ve/veya geliştirme uygulamalarını inceleyip eleştirerek, projenin sonuçları
üzerinde önemli etkisi olan bir konumda bulunabilir. Yine de TKV’nin,
uygulamayı üstlenen tek kurum olmaması sebebiyle, yeniden yerleşim sürecini
doğrudan etkileyemeyeceği açıktır. Bu yüzden TKV için 3 katsayısı uygun
görülmüştür.
2 = Orta Düşük Etki - Paydaşlar projenin uygulanması üzerinde nispeten az bir
etkiye sahip oldukları veya yeniden yerleşime yönelik doğruda bir alaka
duymadıkları zaman orta düşük etki katsayısı olan 2 ile değerlendirilmiştir.
Örnek: Kılıçkaya Belediyesi; Yusufeli Belediyesi, Yusufeli Kaymakamlığı, diğer
devlet kurumları ve STK’lar ile işbirliği yaptığı taktirde yeniden yerleşim
faaliyetlerine katılma potansiyeline sahip olacaktır. Yine de projeden etkilenen
bölge bir bütün olarak düşünüldüğünde, Kılıçkaya Belediyesi’nin hizmet alanı
sınırlıdır ve etkisi Yusufeli Belediyesi’ne oranla daha az olacaktır. Bu yüzden
Kılıçkaya Belediyesi için 2 katsayısı uygun görülmüştür.
1=
Düşük Etki - Paydaşların proje sonuçlarını etkileme olasılığı çok düşük ise
ve/veya projeden önemsiz düzeyde etkileniyorlarsa 1 katsayısı uygun
görülmüştür.
Örnek: Hassas gruplar projenin başarısı açısından büyük önem taşımasına
rağmen, projeye katılma kapasitelerinin ve kilit kararları etkileme güçlerinin
olmaması sebebiyle 1 katsayısı ile nitelendirilmiştir.
Öncelik
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 38 / 54
Paydaşların yeniden yerleşim sürecinden etkilenme derecesidir. Bir başka deyişle,
paydaşların hedeflerinin geçekleşmesinin yeniden yerleşim sürecinin sonuçlarına
dayanması oranında bahse konu paydaşlara odaklanmak ve onları sürece dahil
etmek gerektiğini gösterir. Bu tanım ayrıca paydaşların özel önlem ve faaliyete
katılma ve olumsuz etkilerin hafifletilmesine dair olan önceliklerini de belirtir.
4 = En Yüksek Öncelik - Paydaşın projenin sonuçlarından (yeniden yerleşim
uygulamalarından) doğrudan ve yüksek oranda etkilenmesi durumudur Bu
öncelik grubunda yer alan paydaşlara gereken önem verilmezse proje başarı
kazanmış sayılmaz.
Örnek: Evlerini ve arazilerini yitiren PEİ’ler projenin sonuçlarından doğrudan
etkilenmektedir. Proje PEİ’lerin eskisine kıyasla daha iyi koşullara kavuşmasını
sağlamayı amaçladığı için, söz konusu grup yüksek öncelik taşımaktadır. Bu
nedenle en yüksek öncelik belirten 4 katsayısı ile ifade edilmektedir.
3 = Orta Yüksek Öncelik - Paydaş projenin hedeflerine ulaşması söz konusu
olduğunda önemli konumdadır ancak önceliği 4 ile ifade edilen kadar yüksek
değildir.
Örnek: Zirai Yayım Derneği Yusufeli’nde tarımsal faaliyetlerle uğraşan kesimleri
temsil eder. Projenin tarımsal üretim üzerinde olumsuz etkisi olma ihtimali
bulunduğu ve ana hedeflerden biri de tarımsal gelişmeyi sağlamak olduğu için
bu grup 3 katsayısı ile ifade edilmiştir.
2 = Orta Düşük Öncelik - Paydaş projenin sonuçlarından nispeten düşük bir oranda
etkilenmektedir.
Örnek: Kılıçkaya Belediyesi’nin hizmet alanı, bölgenin bir kısmının sular altında
kalması yüzünden küçülecektir. Ancak sular altında kalacak olan alanın oldukça
az olması sebebiyle belediyecilik faaliyetleri çok etkilenmeyecektir. Bu yüzden 2
katsayısı ile nitelendirilmiştir.
1 = Düşük Öncelik - Paydaşın projenin sonuçlarından etkilenme olasılığı çok
düşüktür. Bu yüzden projenin öncelikleri içinde yer almamaktadır.
Örnek: Projenin uygulanması sürecinde hazine arazilerinin tahsisinden Milli
Emlak Genel Müdürlüğü (MEGM) sorumludur. Ancak söz konusu kurum,
projeden sahip olduğu arazilerin çok küçük bir kısmını kaybetmek hariç (tüm
Türkiye’de ki arazileri düşünüldüğünde) etkilenmemektedir. Bu nedenle 1
katsayısı ile nitelendirilmiştir.
Tablo 2.11’de paydaşların listesi sunulmuş ayrıca paydaşlar sınıflandırılmış ve etkileri
ile öncelikleri tanımlanmıştır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 39 / 54
Paydaş Grubu
Paydaş
Öncelik
Kod
Etki
Tablo 2.11. Yusufeli Projesi için Paydaş Analizi
Proje Geliştirme ve Planlama
Çoruh Havzasında etkin bir su yönetimi sağlamak
Çoruh Gelişme Planının uygulamak
Proje hedeflerine ulaşmak
Bütçe faaliyetlerini kontrol etmek
Kamunun güvenini sağlamak
Enerji üretmek
4
4
Kamulaştırma ve iskan için yeterli bütçe
akışını sağlamak
Proje için uygun miktarda bütçe ayrılmasını sağlamak
Nakit akışını sağlamak
4
4
Yerel yönetimlerin idaresi ve
koordinasyonu
İlçe merkezinin yeniden kurulmasına ilişkin gerekli önlemleri almak
Köyün dağılacak olması halinde köy tüzel kişiliğinin alınmasına ilişkin
işlemlerin yapılması
Yerel yönetimlerin görevlerini uygun şekilde yapmalarını sağlamak
4
4
Çevresel konularla ilgili yasama ve
yürütme yetkisi
Projenin çevresel etkilerinin en aza indirgenmesini sağlamak
3
4
Kırsal gelişme plan ve programları
oluşturmak ve uygulamak.
Projenin tarım üzerindeki etkilerini en aza indirgemek
Tarımsal üretimi iyileştirmek
Balıkçılık, arıcılık, hayvancılık ve tarım konularında eğitimler düzenlemek
ve destek sağlamak
Gelir restorasyonu için projeler ve alt projeler uygulamak
Kooperatiflerin kurulmasına destek olmak
4
4
Görevi
P1
Devlet Su İşleri Genel
Proje Sponsoru Müdürlüğü (DSI)
G1
Maliye Bakanlığı
G2
İçişleri Bakanlığı
G3
İlgili Devlet
Kurumları
Çevre
ve
Bakanlığı (ÇOB)
Orman
G4
Tarım ve Köy
Bakanlığı (TKİB)
İşleri
İlgisi
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 40 / 54
Paydaş Grubu
Öncelik
Kod
Etki
Tablo 2.11. Yusufeli Projesi için Paydaş Analizi (Devamı)
4
4
Enerji ve Tabii Kaynaklar Türkiye’deki doğal kaynakların yönetimini Projenin uygulanmasına karar vermek
Bakanlığı (ETKB)
ve enerji üretimini sağlamak
Proje ile enerji üretmek
4
4
Kültürel, tarihi ve değerlerin
Kültür ve Turizm Bakanlığı
araştırılmasını, korunmasını ve
(KTB)
geliştirilmesini sağlamak
Proje alanındaki tarihi eserlerin korunmasını sağlamak
Trabzon Kültür ve Doğa Varlıkları Komitesi (Bakanlığın altında çalışan)
Tekkale Kalesini yeniden yerleştirecektir.
3
4
İller Bankası Genel
Müdürlüğü
Kamu hizmetleri için gerekli üst ve
altyapılar için plan ve projeler üretmek
İlçe merkezi için gerekli planları hazırlamak
Yusufeli Belediyesine fon sağlamak
2
3
Milli Emlak Genel
Müdürlüğü (MEGM)
Hazine mallarının idaresi
Baraj yapımı ve iskan için hazine arazilerini tahsis etmek
3
1
4
4
Paydaş
Görevi
G5
Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı (BİB)
G6
G7
İlgili Devlet
Kurumları
G8
G9
G10
Karayolları Genel
Müdürlüğü
İskan araştırmalarını, yeniden yerleşim
alanı seçimini yürütmek, iskan projeleri
yapmak ve PEİ’lere iskan konusunda
gerekli desteği sağlamak
İlgisi
PEİ’lere iskan sağlamak
Projenin hedefine ulaşmasını sağlamak
İlçe için imar planını onaylamak
İnşaat işlerini ihale etmek
Alanda kredi verilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak
Devlet eliyle iskan isteyenler için iskan fonunu yönetmek
Yol ve köprülerin yapımı, iyileştirilmesi ve Konsorsiyum tarafından hazırlanan planları onaylamak
bakımı
Yol yapımını kontrol etmek
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 41 / 54
Paydaş Grubu
Paydaş
Öncelik
Kod
Etki
Tapu ve kadastro işlerini yürütmek
Alanda kadastro çalışmalarını yapmak
Tapu işlemlerine ilişkin tüm işleri yürütmek
3
2
Kamu projeleri için finans sağlamak
Kredi garantörü
4
4
4
4
2
2
Görevi
İlgisi
G11
Tapu Kadastro Genel
Müdürlüğü (TKGM)
G12
G13
Hazine Müsteşarlığı
İlgili Devlet
Kurumları
G14
Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Enerji iletim ve dağıtım şebekelerini
(TEİAŞ)
kurmak
Projenin ulusal ve bölgesel hedeflerle uyum içerisinde uygulandığını
kontrol etmek
Proje için yeterli miktarda ödenek ayrılmasını sağlamak ve bu ödeneğin
ilgili kurumlar tarafından uygun şekilde kullanılması için gerekli kontrolü
yapmak
Kurumlar arasında koordinasyonu sağlamak
Gelir restorasyonu için dış fon bulma çabalarına destek olmak
Yusufeli Projesinde üretilecek enerjinin taşınması için gerekli iletim
hatlarını ve trafo merkezlerini inşa etmek
G15
Toplu Konut İdaresi
Başkanlığı (TOKİ)
Toplu konutların inşaatını yapmak
İskan alanlarını inşa etme olanağı
2
2
Alandaki yapılarını kaybedecektir. Bu yapıların tekrar inşa edilmesi
gerekmektedir.
Periyodik sağlık kontrolleri yapmak
2
4
G16
Devlet Planlama Teşkilatı İskan işlerinin takip ve koordinasyonu
için iskan komitesini organize etmek
(DPT)
Kalkınma planlarını hazırlamak,
uygulamak ve koordine etmek
Sağlık Bakanlığı
Sağlık kurumları kurmak ve işletmek
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 42 / 54
Paydaş Grubu
G17
G18
Paydaş
Görevi
Milli Eğitim Bakanlığı
İlgili Devlet
Kurumları
Elektrik
(EÜAŞ)
Üretim
Okul ve eğitim kurumları kurmak ve
yürütmek
A.Ş. Enerji santrallerini işletmek (hidroelektrik
santralleri dahil)
LG1
Artvin Valiliği
LG2
LG3
İlin kamu işlerini yürütmek. Yerel
faaliyetleri koordine etmek.
Yerel
Yönetimler
Yusufeli Kaymakamlığı
İlçenin idaresi ve kalkındırılması, kamu
hizmetlerinin sağlanması
Yusufeli Belediyesi
Belediye hizmetlerini sağlamak
Öncelik
Kod
Etki
Alandaki yapılarını kaybedecektir. Bu yapıların tekrar inşa edilmesi
gerekmektedir.
2
4
Proje tamamlanınca hidroelektrik santrali işletmek
1
2
4
4
4
4
3
4
İlgisi
İskan işlerinin kanun veya ilgili kurumlar tarafından belirtildiği üzere en
uygun şekilde yürütülmesini sağlamak
İlgili paydaşlar ve il düzeyindeki devlet kurumları arasında gerekli
koordinasyonu sağlamak
İlgili yerel komiteleri kurmak
İskan işlerinin en uygun şekilde yürütülmesini ve PEİ’lerle ilgilenilmesini
sağlamak
İlgili paydaşlar ve yerel devlet kurumları arasında gerekli koordinasyonu
sağlamak
Yerel iskan komisyonunu kurmak
İdari binasını kaybetmeyecektir.
İskan inşaatını izlemek
Kayıpların kaydını tutmak
Sus tutma alanının uygun şekilde boşaltılmasını sağlamak
Kalkınma fonlarının koordinasyonu ve dağıtımı (örn. SRAP fonları)
Kırsal iskanı izlemek ve gerekli idari işleri yapmak
Belediye mülklerini kaybetmektedir. Bunların tekrar inşaatı için
kamulaştırma bedeli alacaktır.
Kalkınma için ilçede altyapı hizmetleri sağlamak
Kalkınma projelerine katılmak, katılımı sağlamak
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 43 / 54
Paydaş Grubu
LG4
LG5
Kılıçkaya Belediyesi
Yerel
Yönetimler
LG6
C
Paydaş
muhtarı ve ihtiyar heyeti
(kısmen ve tamamen su
altında kalan köylerin)
Görevi
Belediye hizmetlerinin
sağlanması,
Halkı temsil etmek,köyün
yönetimini yürütmek
Köy muhtarı ve ihtiyar heyeti Halkı temsil etmek,köyün
(su altında kalmayan köylerin) yönetimini yürütmek
Müteahhit
PEİ1
PEİ2
Projeden
Etkilenen
İnsanlar
Konsorsiyum
Evleri ve/veya arazileri
etkilenen PEİ’ler
Herhangi bir taşınmazı su
altında
kalmayan
fakat
projenin gelir kaynakları
üzerindeki etkisi yüzünden
ekonomik
olarak
yer
değiştirmek zorunda kalacak
PEİ’ler
Projenin plan ve programını
geliştirmek, yönetmek ve
yürütmek.
-
-
Öncelik
Kod
Etki
2
2
4
4
Projenin gerçekleşmesinden ötürü ortaya çıkabilecek olumsuz etkileri azaltmak
veya önlenmek
2
3
Projeyi başarılı ve karlı bir biçimde inşa etmek. Kamu imajı ve saygınlık.
PEİ’lere istihdam fırsatları yaratmak
2
2
Evlerini ve gelir kaynaklarının kaybetmek
Kamulaştırma bedeli kazanımı
3
4
2
4
İlgisi
Rezervuar alanından dolayı belediye alanı azalacak
İskan uygulaması için bilgilendirme ve yardım sağlama. Köyün tüzel kişiliğini
yitirmesi durumunda köyün tüm ortak mülklerinin kamulaştırma bedelleri
kaymakamlıklarca idare edilecektir. Yeniden yerleşim uygulaması süresince
iletişim için kaymakamlar, yerel anahtar bilgilendiriciler gibi, olacaklardır
.Komisyonun üyeleri zilyetlik haklarının tespit edeceklerdir.
Evlerini ve gelir kaynaklarını herhangi bir kamulaştırma bedeli almadan
kaybetmek.
İskan hakları yolulya ev/kredi almak.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 44 / 54
Paydaş Grubu
PEİ3
PEİ6
PEİ7
PEİ8
Hayatını seyyar satıcılık gibi marjinalsektörel olmayan işlerde çalışarak kazanan
PEİ’ler
Projeden
Etkilenen
İnsanlar
Herhangi bir mülke sahip olmayıp devlet
memuru olarak görev yapan PEİ’ler
Herhangi bir taşınmaza sahip olmayan
fakat yaşamlarını etkilenen alandaki sosyal
destek ağlarından faydalanarak ve/veya
ortak mallar üzerindeki haklarını kullanarak
sürdüren PEİ’ler
Potansiyel Olarak Hassas
(Kadınlar, yaşlılar vb.)
-
Geçimlerinin bir bölümünü kaybetmek, Kamulaştırma bedeli kazanmak
1
4
-
Geçim yolları ve müşteri kaybetme olasılığı
1
4
-
Yeni yerleşim yerleri tahsis gönderilecekler
Sosyal Bağlarını kaybedebilirler
1
4
-
Geçim kaynaklarını ve ortak mülkleri kullanım haklarının ve/veya sosyal
destek ağlarının kaybı
1
4
-
Yeniden yerleşim nispeten güçsüz ve olumsuz etkilere açık gruplar için daha
zor olabilir.
1
4
3
4
Görevi
Projenin etki alanı dışında yaşayan fakat
etki alanında bulunan taşınmazlarını kiraya
veren PEİ’ler
PEİ4
PEİ5
Paydaş
Öncelik
Kod
Etki
Gruplar
Planlanan
yeniden
Yeni ilçe merkezinde ev sahibi halk yoktur. Yani kırsal iskan
alanlarında ev sahibi halk olabilir.
yerleşim
alanlarındaki ev
sahibi nüfuslar
İlgisi
Ortak mülklere ulaşmak sınırlanacak Yeni insanlara uyum sağlamakta
güçlükler.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 45 / 54
Etki
Öncelik
Sosyal riskleri azaltan fonları
sağlamak
Programın amaçları doğrultusunda önerilen sosyal kalkınma faaliyetlerine
fon aktarmak
2
3
UNDP - DOKAP
Doğu karadenizin kalkınması için fon
sağlamak
Proje bölgesindeki gelir restorasyonu faaliyetlerine fon aktarmak
3
3
F3
UNDP&BTC Çevre
Yatırım Fonları - Küçük
Yatırım Fonları
BTC boru hattı boyunca olan çevre ve
kalkınma projelerine fon sağlamak
Proje bölgesindeki gelir restorasyonu ve amaçlarına uygun başarılı proje
faaliyetlerine fon aktarmak.
1
3
F4
Küresel Çevre
Uygulamaları (GEF)
Çevre ve kalkınma projelerine fon
sağlamak
1
3
REC, Türkiye
sağlamak
1
3
WWF (Caucasian Proje)
sağlamak
Çevre korunması bağlamında, bölgedeki çevre koruma projelerine ve
amaçlarına uygun başarılı projelere fon sağlamak
1
2
2
3
Kod
Paydaş Grubu
F1
Başbakanlık (SRAP)
F2
F5
F6
Paydaş
Fon Sağlayan
Kurumlar
Görevi
İlgisi
F7
ve
Ticaret
Sanayi
Bölgeyi canlandırmak için, küçük ve
Bakanlığı, Küçük ve Orta
orta ölçekli girişimleri büyütmek ve
Ölçekli Sanayi Geliştirme
geliştirmek.
ve Destekleme Dairesi
Proje bölgesindeki gelir restorasyonu faaliyetlerine fon aktarmak
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 46 / 54
Paydaş Grubu
N1
Tarım faaliyetleri ve/veya kayıplarıyla ilgili kamu çıkarını temsil
etmek
2
3
Yoksul kırsal ailelerin gelirlerini yükselterek,
Türkiye Kalkınma Vakfı (TKV) yoksulluklarını azaltmak ve hayat şartlarını
iyileştirmek.. İskan ve izleme konularını
tecrübe etmek.
Kalkınma ile ilgili kamu çıkarını temsil etmek
3
4
Türkiye Odalar ve Borsalar KOBİ’lerin ekonomideki yerlerini
Birliği (TOBB)
sağlamlaştırmak için meslek odaları yoluyla
danışma ve bilgilendirme hizmeti sağlamak.
Proje kapsamında yüklenilen faaliyetler ile ilgili kamu çıkarını
temsil etmek
2
3
Ekolojik Araştırma Derneği
(EKAD)
Çevre ve tabiatı koruma konularında
çalışmak
Ekolojik koruma konularında kamu çıkarını temsil etmek
U*
1
Türkiye Çevre Vakfı (TCV)
Çevre ve tabiatı koruma konularında
çalışmak
Çevre koruma konularında kamu çıkarını temsil etmek
U*
1
Paydaş
Türkiye Erozyonla Mücadele
Ağaçlandırma ve Doğal
Varlıkları Koruma Vakfı
(TEMA)
N2
N3
Sivil Toplum
Kuruluşları
N4
Öncelik
Kod
Etki
N5
Görevi
Ormansızlaşmayı engellemek, üst toprak ve
buradaki doğal yaşam alanını korumak
İlgisi
N6
Doğal Hayatı Koruma Derneği Çevre ve tabiatı koruma konularında
(DHKD)
çalışmak
Ekolojik koruma konularında kamu çıkarını temsil etmek
U*
1
N7
Yeşil Artvin Derneği
Çevre koruma konularında kamu çıkarını temsil etmek
2
3
Çevre konularında çalışmak
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 47 / 54
Paydaş Grubu
N8
Artvin Çevre Koruma
Derneği
Artvin Kültür ve Dayanışma
Derneği
Artvin Kültür ve Dayanışma
Derneği/ Kocaeli
Artvinliler Derneği
N9
N10
N11
N12
N13
N14
N15
N16
Paydaş
Artvinliler Kültür ve
Dayanışma Derneği
Sivil Toplum
Kuruluşları
Yusufeli Kültür ve
/ANKARA
Yusufeli Kültür ve
Dayanışma Derneği /
İSTANBUL
Yusufelililer Kültür,
Yardımlaşma ve Dayanışma
Derneği / BURSA
Derince Yusufelililer
Yardımlaşma ve Dayanışma
Derneği / KOCAELİ
Öncelik
Kod
Etki
Çevre koruma konularında kamu çıkarlarını temsil etmek
U*
3
Projenin Artvin Kültürüne etkisi konusunda kamu çıkarlarını temsil etmek
U*
2
1
2
1
2
Artvinliler arasında dayanışma
sağlamak ve Artvin Kültürünü korumak
1
2
Yusufelililer arasında dayanışma
sağlamak ve Yusufeli Kültürünü
korumak
korumak
korumak
korumak
Projenin Yusufeli Kültürüne etkisi konusunda kamu çıkarlarını temsil
etmek
Yusufeli su altında kalacaktır
etmek
etmek
etmek
2
3
2
3
2
3
2
3
Görevi
Çevre konusunda faaliyet yapmak
İlgisi
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 48 / 54
Paydaş Grubu
LN1
Yusufeli Kurs ve Okul
Talebelerine Yardım
Derneği
Halk Eğitim Merkezi
Yönetimi Faaliyetlerini
Destekleme ve Öğrencileri
Koruma Derneği
LN2
LN3
LN4
LN5
LN6
LN7
Paydaş
Öncelik
Kod
Etki
Finansal yardım ve/veya
Yusufeli’ndeki öğrencilere ayni
yardım.
Projenin eğitim ve öğrenciler üzerindeki etkileri ile ilgili kamu çıkarlarını
temsil etmek.
Göçten dolayı dernek üyelerini kaybedebilir
2
3
Yusufeli’nde Kamu eğitimi / mesleki
eğitimler.
Projenin eğitim ve öğrenciler üzerindeki etkileri ile ilgili kamu çıkarlarını
temsil etmek.
Çeşitli eğitim programları hayata geçirilecektir.
Daha çok öğretmenin istihdam edilebilmesi için fırsatlar
2
3
3
3
2
3
1
1
U*
1
2
2
Görevi
İlgisi
Tarımsal alanlar yok olacak
Yusufeli’ndeki tarımsal kalkınma için
Tarımsal projeler için gereklilik artacak
projeler üstlenmek.
Rafting kurları azalmaktadır
Kayak, Rafting ve Dağ
Bölgedeki dağcılık, rafting ve kayak
Sporları Kulübü
Baraj su sporları için yeni fırsatlar sunacaktır
sporlarının geliştirilmesi
Bölgedeki spor faaliyetlerini
Yusufeli Gençlik ve Spor
geliştirmek. Bu dernek oldukça pasif Göçten dolayı dernek üyelerini kaybedebilir
Derneği
durumdadır.
İşhan köy okulu ve tarihi
İlhan köyünü güzelleştirmek . Bu
anıtları yenileme ve koruma dernek oldukça pasif durumdadır.
Yusufeli İlçesini
Bu dernek baraja karşı olan insanlar
Güzelleştirme, Yaşatma ve tarafından kurulmuştur. Baraj karşıtı
Baraj inşaatını önlemek
Kültür Varlıklarını Koruma kampanyalar veya gösteriler
Derneği
organize etmek derneğin ana
görevidir.
Zirai Yayım Derneği
Yerel Sivil
Toplum
Kuruluşları
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 49 / 54
Paydaş Grubu
Öncelik
Kod
Etki
2
3
1
1
Doğal yaşam ve avlanma hakkında
Yusufeli Avcıları
Bilinçlendirme Topluluğu bilinçlendirme
Bölgeye iç göç avcıların sayısını arttırabilir
U*
1
Yusufeli Doğa ve Su
Sporları Derneği
2
2
2
3
Paydaş
Görevi
LN8
Kılıçkaya Kültür,
Yardımlaşma ve
LN9
Derneğin amacı bölgedeki turizmi
Yusufeli Kültür, Turizm ve
geliştirmek. Bu dernek oldukça pasif
Baraj Derneği
durumdadır.
LN10
LN11
Yerel Sivil
Toplum
Kuruluşları
İlgisi
Aktif durumdaki organizasyon bölgenin
çevresel ve sosyal açıdan kalkınması Göçten dolayı dernek üyelerini kaybedebilir
için çalışmaktadır.
Bölgedeki doğa ve su sporlarını
geliştirmek
LN12
Barsal Bilim, Kültür,
Derneğin misyonu, bilim, kültür ve
Gençlik ve Spor Kulübü
sporla ilgili faaliyetler yürütmektir.
Baraj
su sporları için yeni fırsatlar sunacaktır
Derneği
*Paydaşın potansiyel etkisine ilişkin yeterli bilgi edinilemediği hallerde etki kolonunda “U” kullanılmıştır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 50 / 54
Tablo 2.11’de yapılan değerlendirmeler Şekil 2.6’da olduğu gibi gösterilebilir. Bu
şekil, etkilerin derecesini ve her grubun birbirine göre önemini belirtmektedir.
Şekil 2.6’da kutucuklar yer almakta ve her bir kod için açıklamalar da aşağıda
sunulmaktadır.
Kutu 1: Yüksek Etki/Düşük Öncelik
Kutu 1, yetki ve güçleri sayesinde önemli bir etkileme potansiyeline sahip olan
paydaşlardan oluşmaktadır. Bunlar arasında kalkınma projeleri, kamulaştırma ve
yeniden yerleşim gibi çeşitli faaliyetler için devlet bütçesinin tahsis edilmesinde rolü
olan paydaşlar bulunmaktadır. Ancak söz konusu paydaşların öncelik derecesi, proje
sonuçlarından doğrudan etkilenmemeleri sebebiyle düşüktür.
G9.
G11.
Milli Emlak Genel Müdürlüğü (MEGM)
Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM)
Kutu 2: Yüksek Etki/Yüksek Öncelik
Kutu 2, projenin ana paydaşlarından oluşmaktadır. Yeniden yerleşim eylem planının
etkinliği konusunda aşağıda bahsedilen paydaşların işbirliği büyük öneme sahiptir.
Bu nedenle, bu paydaşların temsilcileri yeniden yerleşim koordinasyon komitesinde
ve/veya şikayet çözüm mekanizmasında yer alırlar. Ayrıca proje sponsoru, projeyle
ilgili bilgilendirme ve danışma sürecinde tüm bu paydaşların kapsanmasını
sağlamalıdır.
P1.
G1.
G2.
G3.
G4.
G5.
G6.
G7.
G10.
G12.
G13.
LG1.
LG2.
LG3.
LG5.
PEİ1.
N2.
LN3.
F2.
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSI)
Maliye Bakanlığı
İçişleri Bakanlığı
Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB)
Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı (TKİB)
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (BAİB)
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB)
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB)
Karayolları Genel Müdürlüğü (TCK)
Hazine Müsteşarlığı
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)
Artvin Valiliği
Yusufeli Kaymakamlığı
Yusufeli Belediyesi
Köy muhtarı ve ihtiyar heyeti (kısmen ve tamamen su altında kalan köylerin)
Evleri ve/veya arazileri etkilenen PEİ’ler
Türk Kalkınma Vakfı (TKV)
Zirai Yayım Derneği
DOKAP
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 51 / 54
Kutu 3: Düşük Etki/Yüksek Öncelik
Kutu 3, mevcut durumda proje üzerinde etkisi düşük olan paydaşlardan oluşmaktadır.
Ancak, projenin sonuçları bu paydaşları doğrudan etkileyeceği için katılımları teşvik
edilmelidir. Bu grubun katılımı oldukça önemli olabileceği için katılımın sağlanması
hedeflenmelidir (fon sağlayan kurumların yardımları gibi).
LN8.
G16.
G17.
LG6.
N1.
N3.
N7.
LN1.
LN2.
LN12.
F3.
F4.
F5.
F7.
F1.
G8.
N13.
N14.
N15.
N16.
LN4.
PEİ2.
PEİ3.
PEİ5.
PEİ4.
PEİ6.
PEİ7.
Kılıçkaya Kültür, Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Sağlık Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
Köy muhtarı ve ihtiyar heyeti (su altında kalan köylerin)
Türkiye Erozyonla Mücadele Vakfı (TEMA)
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
Yeşil Artvin Derneği
Yusufeli Kurs ve Okul Talebelerine Yardım Derneği
Halk Eğitim Merkezi Yönetimi Faaliyetlerini Destekleme ve Öğrencileri
Koruma Derneği
Barhal Bilim, Kültür, Gençlik ve Spor Kulübü Derneği
UNDP&BTC Çevre Yatırım Fonları - Küçük Yatırım Fonları
Küresel Çevre Uygulamaları (GEF)
REC, Türkiye
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve
Destekleme Dairesi
Başbakanlık (SRAP)
İller Bankası Genel Müdürlüğü
Yusufeli Kültür ve Dayanışma Derneği /ANKARA
Yusufeli Kültür ve Dayanışma Derneği / İSTANBUL
Yusufelililer Kültür, Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği / BURSA
Derince Yusufelililer Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği / KOCAELİ
Kayak, Rafting ve Dağ Sporları Kulübü
Herhangi bir taşınmazı su altında kalmayan fakat projenin gelir kaynakları
üzerindeki etkisi yüzünden ekonomik olarak yer değiştirmek zorunda kalacak
PEİ’ler
Projenin etki alanı dışında yaşayan fakat etki alanında bulunan
taşınmazlarını kiraya veren PEİ’ler
Herhangi bir mülke sahip olmayıp devlet memuru olarak görev yapan PEİ’ler
Hayatını seyyar satıcılık gibi marjinal-sektörel olmayan işlerde çalışarak
kazanan PEİ’ler
Herhangi bir taşınmaza sahip olmayan fakat yaşamlarını etkilenen alandaki
sosyal destek ağlarından faydalanarak ve/veya ortak mallar üzerindeki
haklarını kullanarak sürdüren PEİ’ler
Potansiyel Olarak Hassas Gruplar (Kadınlar, yaşlılar vb.)
Kutu 4: Düşük Etki/Düşük Öncelik
Kutu 4, proje üzerindeki etkisi düşük olan ve düşük öncelikli paydaşları
kapsamaktadır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 52 / 54
C.
G14.
G15.
G.18.
LG4.
N10.
N11.
N12.
LN5.
LN9.
LN7.
LN11.
F.6
Konsorsiyum
Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ)
Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)
Kılıçkaya Belediyesi
Artvin Kültür ve Dayanışma Derneği/ Kocaeli
Artvinliler Derneği
Artvinliler Kültür ve Dayanışma Derneği
Yusufeli Gençlik ve Spor Derneği
Yusufeli Kültür, Turizm ve Baraj Derneği
Yusufeli İlçesini Güzelleştirme, Yaşatma ve Kültür Varlıklarını Koruma
Derneği
Yusufeli Doğa ve Su Sporları Derneği
Dünya Yaban Hayatı Koruma Derneği (WWF) - Kafkasya Projesi
YYEP çalışmaları boyunca paydaşların yeniden yerleşim planlamasına katılımına
önem verilmiştir. Paydaşların katılımı YYEP’nın uygulanma süreci boyunca da devam
etmeli hatta yoğunlaştırılmalıdır. Yukarıda yer alan paydaş analizi, hedeflenen
paydaş katılımını destekleyebilir.
Yeniden yerleşim faaliyetlerine katılım için sunulan fırsatlar, paydaşların olumlu ve
yapıcı bir tutum içine girmesine yardımcı olabilir ve bu durum özellikle projeye yönelik
olumsuz bir tavır içinde olan ve işbirliğini reddeden kesimlerin katılımı için söz
konusudur. Katılımın sağlanması, paydaşların yeniden yerleşim sürecindeki
etkinliğini arttırır. Bu bağlamda, söz konusu faaliyetler için önerilen metodoloji Bölüm
9’da daha ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 53 / 54
Yüksek Etki
KUTU 1
P1 LG1 G10
KUTU 2
LG3
G4 LG2 G13
G5 LG5
G1
G2 G6
G7
G11
G3
G9
N2
LN3
LN11 G15
KUTU 4
G14
C
LG4
LN7
N10 N11
LN9
PEİ1
F2
KUTU 3
G8
N13
LG6
LN12
N3
N14
LN4
G16
LN1
LN8
N7
F7
G17
LN2
N1
F1
N15
N16
N12
LN5 G18
G12
PEİ7
F3
PEİ3
F4
PEİ2 PEİ4
F5
PEİ5
F6
PEİ6
Yüksek Öncelik
Şekil 2.6. Paydaşların Önem ve Etkisi
Dok. Kodu:
Revizyon:
Tarih:
B
Temmuz 2006
Bölüm 2
Sf. 54 / 54

YUSUFELİ BARAJI VE HES - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

yusufeli barajı ve hes projesi - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

YusufeliProjesi-RevB-Temmuz2006-Bolum7

Çoruh Nehri ve Yusufeli Barajı - Birey ve Toplum Sosyal Bilimler

YusufeliProjesi-RevB-Temmuz2006-Bolum5

hazar deNİzİ`NİN sualtı tarİhİ

TOPLANTI BİLGİLERİ TARİH : 24.06.2014 TOPLANTI SAYISI : 923

TOOM!!!

KL-034-Domino Internet Explorer Web Mail Ayarlari Kilavuzu

Yusufeli CED - EkJ - RevF - Temmuz 2006