Gıda Patojenlerine Karşı Cyclamen mirabile Hildebr. Kök Özütlerinin

Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 5(2): 1-7, 2014
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Araştırma Makalesi
Gıda Patojenlerine Karşı Cyclamen mirabile Hildebr. Kök
Özütlerinin Antimikrobiyal Aktivitesi Üzerine Bir Çalışma
Gülten ÖKMEN*, Olcay CEYLAN, Pınar ERDAL, Dilek IŞIK, Duygu BAYRAK,
Şükran KARDAŞ, Güven GÖRK, Ali ARSLAN
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 48000, Kötekli, Muğla, Türkiye.
*[email protected]
Özet: Bu çalışmanın amacı Cyclamen mirabile özütlerinin antimikrobiyal potansiyellerinin araştırılmasıdır. Metanol ve etanol
özütleri gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal aktivite yönünden taranmıştır. 8 çeşitli mikroorganizma bu çalışmada kullanılmıştır,
bunların biri mayadır. Cyclamen mirabile metanol özütü Bacillus subtilis’e karşı maksimum inhibisyon zonu göstermiştir (13 mm).
Minimum inhibisyon konsantrasyonu Bacillus subtilis, Enterecoccus faecalis, Escherichia coli, Yersinia enterocolita için 6500 µg/mL
ve Staphylococcus aureus, Salmonella Typhimurium, Listeria monocytogenes, Candida albicans için 3250 µg/mL’ dir. Cyclamen
mirabile kök özütleri gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal potansiyele sahiptir.
Anahtar Kelimeler: Cyclamen mirabile, gıda patojeni, antimikrobiyal aktivite.
A Study on Antimicrobial Activity of Cyclamen mirabile Hildebr. Root Extracts
Against Food Pathogens
Abstract: The aim of this study was to investigate the antimicrobial potentials of Cyclamen mirabile extracts. Methanol and
ethanol extracts were scanned for antimicrobial activity against food pathogens. 8 various microorganisms were used in this study,
one of these is yeast. The methanol extract of Cyclamen mirabile against Bacillus subtilis showed maximum inhibition zone (13
mm). Minimum inhibition concentrations 6500 µg/ mL for Bacillus subtilis, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Yersinia
enterocolitica and minimum inhibition concentrations are 3250 µg/ mL for Staphylococcus aureus, Salmonella Typhimurium,
Listeria monocytogenes and Candida albicans. The root extracts of Cyclamen mirabile have an antimicrobial potential against food
pathogens.
Keywords: Cyclamen mirabile, food pathogen, antimicrobial activity.
Giriş
Gıda kaynaklı hastalıklar tüm Dünya’da giderek artan ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza
çıkmaktadır. Bunun ana nedeni mikroorganizmalar olarak saptanmıştır. Patojenlerin kontrolü gıda kaynaklı
hastalık salgınlarını önemli derecede azaltabilir (Kiran ve ark., 2008). 2005 yılında, 1.8 milyon kişinin ishalli
hastalıklar yüzünden öldüğü bildirilmiş (www.who.int/mediacentre/factsheets/fs237/en/), bunun nedeni büyük
oranda kontamine gıda ve içme suyundan kaynaklanmakta olduğu rapor edilmiştir. Bu sadece gelişmekte olan
ülkelerin bir sorunu değildir. Sadece Birleşmiş Milletler’ de her yıl yaklaşık 76 milyon gıda kaynaklı hastalık
vakasının meydana geldiği, bunun 325000’ inin hastaneye yatış ve 5000’ inin ölüm ile sonuçlandığı bildirilmiştir
(Mead ve ark., 1999).
Tüketiciler, gıdalarda kimyasal koruyucuların kullanılmasının halk sağlığı riski ile ilişkili olduğundan dolayı
hoşlanmamaktadır. Tüketici, bunların gıdalardan uzaklaştırılması için ve daha doğal araçların kullanımı yönünde
baskı oluşturmaktadır. Çeşitli yaklaşımlar olmasına rağmen bu güne kadar en fazla benimsenen biyokontrol
olmuştur. Nitekim, gıda endüstrisinde doğal katkıların kullanımı son yıllarda artmıştır (Nazzaro ve ark., 2009).
Gıda koruyucularını ve organik asitleri kapsayan antibakteriyal ajanlar, gıda bozan bakterileri inhibe etmek için
ve işlenmiş gıdaların raf ömrünü uzatmak için kullanılmıştır. Yenilebilir ve şifalı bitkiler, otlar ve baharatlarda
bulunan çoğu doğal olarak meydana gelen bileşiklerin, antimikrobiyal fonksiyona sahip olduğu gösterilmiş ve
gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal maddelerin bir kaynağı olarak hizmet vermektedir (Lai ve Roy, 2004).
- 1-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 5(2): 1-7, 2014
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Gıdalarda antimikrobiyal aktivite için sıklıkla kullanılan bitki özütü formu, uçucu yağlardır. Bu yağların, E. coli
O157:H7, Salmonella, Shigella, Campylobacter, Listeria, Staphylococcus, Bacillus ve Vibrio cinslerini kapsayan
gıda bozan patojenlere karşı geniş çapta etkili olduğu rapor edilmiştir. Bu yağlar, genel olarak Gram-pozitiflere
ve funguslara karşı çok fazla etkilidirler (Burt, 2004).
Antimikrobiyal direnç gıda zincirindeki bakteriyel patojenler için özel bir sorundur. 50 yılı aşkın bir süredir,
enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde hem insanda hem de veteriner tıbbında antimikrobiyal maddelerin
kullanımı hastalıkların tedavisinde önemli bir etken olmuş ancak bunun sonucunda antimikrobiyal direnç
gelişimi artmış ve yaygınlaşmıştır. Bu direncin halk sağlığı açısından sonuçları tedavide başarısızlık, uzun süren
hastalıklar, sistemik enfeksiyonların ilerlemesi, artan hastanede yatış sayısı ve artan mortalite olmuştur (www.
who.int/foodsafety/publications/micro/en/report.pdf).
Gıda, antimikrobiyal dirençli bakterilerin ve direnç genlerinin her ikisinin de bir kaynağı olabilir. Salmonella
spp. veya Campylobacter spp., gibi antimikrobiyal dirençli patojenik bakterilerin gıdada ki varlığı sindirim veya
gıda işlemeyi takiben doğrudan enfeksiyon tehlikesi yaratabilir. Ya doğrudan ya da kommensal yol ile E. coli ve
Enterococcus spp., gibi insanlar için patojenik bir bakterinin direnç genlerinin transferi dolaylı bir tehdit olarak
görülmektedir.
Günümüzde bakteriler tarafından geliştirilen bu dirence karşı çözüm arayışları devam etmektedir. Tıbbi
bitkiler antimikrobiyal ajanlarca zengindirler. Bu bitkiler farklı ülkelerde tıbbi olarak kullanılmakta ve çoğu
kuvvetli ilaçların kaynağıdırlar (Srivastava ve ark., 1996). Dünya Sağlık Örgütüne göre (WHO), tıbbi bitkiler farklı
ilaçların sağlanması için en iyi kaynaklardır ancak, bu bitkilerin güvenirliliğinin ve etkisinin araştırılması
gerekmektedir (Nascimento ve ark., 2000). Birçok bitki sekonder metabolizması sırasında sentezlediği bileşikler
nedeni ile antimikrobiyal aktivite çalışmalarında kullanılmaktadır. Türkiye’ de yaklaşık 3400’ ü endemik olan ve
9000’ den fazla bitki türünü içeren zengin flora içinde 500’ den fazla soğanlı bitki türü bulunmaktadır (Özhatay,
2005).
Soğanlı bitki türlerinden biri olan siklamen genellikle Akdeniz Bölgesi, Güney Avrupa, Batı Asya ve Kuzey
Afrika’ da yayılış gösteren Primulaceae (Çuhaçiçeğigiller) familyasından küçük bir cinstir ve 21 tür içermektedir.
Bu 21 türden 12 takson Türkiye’de doğal olarak yetişmekte olup, bunların 6 tanesi oldukça sınırlı yayılış
gösteren endemik türlerdir (Mathew ve Özhatay, 2001). Cyclamen mirabile ekonomik ve ekolojik değere sahip
endemik türlerden biri olup, ülkemizde Güneybatı Anadolu’ da yetişen (C2 Muğla, C3 Isparta), Kızılçam
ormanları ve tepe yamaçlarında maki ile, kireçtaşı üzerinde, metamorfik ve granitik kayalarda 400- 1600 m
yüksekliklerde, Kasım ve Eylül aylarında çiçeklenen bir türdür (Davis, 1978). Otsu yapıdaki bitkiler olup,
yuvarlağımsı veya geniş olarak yumurta yürek şeklinde yapraklı, yaprağın üst yüzü donuk yeşil, kenarı tam veya
bazen düzensiz olarak dişli olup, çiçekleri tamdır. Çiçekleri büyük kırmızı, pembe ve beyaz renklerde bitkilerdir
(MEGEP, 2009).
Günümüze kadar Cyclamen mirabile kök özütlerinin gıda patojenlerine karşı antimikrobiyal aktivitesine
yönelik çalışmalara rastlanmamıştır. Bu çalışma Cyclamen mirabile özütlerinin gıda patojenlerine karşı
antimikrobiyal aktivitesi hakkında bilgi eksikliğini gidermeyi ve sonuçları tartışmayı amaçlamıştır.
Materyal ve Metotlar
Bitki Materyali
Araştırma materyali olan C. mirabile örnekleri Muğla, Kavaklıdere İlçesi civarından, deniz seviyesinden 900
metre yükseklikte, N37° 27' 10' E28° 21' 78' koordinatlarından 20.11.2013' de toplanmıştır. Bitki materyali Dr.
Olcay Ceylan tarafından teşhiş edilmiş ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Biyoloji Bölümü (Türkiye)
- 2-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 5(2): 1-7, 2014
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Herbaryumunda (Herbaryum No: MUH 1229) saklanmıştır. Bitki materyallerinin identifikasyonları Davis' e (
1978) göre yapılmıştır.
Mikroorganizma
Çalışmada kullanılan gıda patojeni etkenleri 8 tane olup, bunlardan 1 tanesi C. albicans olan mayadır. Bitki
kök özütleri Bacillus subtilis RSKK245, Staphylococcus aureus RSKK2392, Salmonella Typhimurium RSKK19,
Enterococcus faecalis ATCC8093, Escherichia coli ATCC11229, Listeria monocytogenes ATCC7644, Yersinia
enterocolitica NCTC11174 ve Candida albicans RSKK02029 gibi gıda patojenlerine karşı test edilmiştir. Bakteriler
24 saat 37°C’ de Mueller- Hinton Broth (Merck) ortamında geliştirilmiştir. C. albicans ise 24 saat 30°C’ de
Sabouraud Dextrose Broth (Merck) besiortamında gelişimi sağlanmıştır. Bakteriler ve C. albicans suşları ATCC
(American Type Culture Collection, USA), RSKK (Refik Saydam Ulusal Kültür Koleksiyonu, Türkiye) ve NCTC
(National Collection of Type Cultures)’ den temin edilmiştir.
Bitki Kök Materyalinin Hazırlanması
Kök örnekleri 2-3 kez akan suda ve bir kez de steril damıtık suda yıkanmıştır. Taze bitki kökleri havada
kurutulmuş ve kuru kökler parçalayıcı içerisinde toz haline getirilmiştir. Tüm materyaller örnek hazırlanmasına
kadar oda sıcaklığında depolanmış, daha sonra analiz için ihtiyaç duyuluncaya kadar 4°C’ de saklanmıştır.
Bitki Kök Özütlerinin Hazırlanması
Havada kurutulmuş ve toz haline getirilmiş kök örnekleri (15g) metanol ve etanol ile soksalet aparatı
kullanılarak ekstrakte edilmiştir. Özütler uçurulduktan sonra her biri kendi çözücüsü içinde küçük steril opak
şişeler içersinde kullanılıncaya kadar buzdolabı şartlarında korunmuştur. Tüm özütlerin konsantrasyonları 60
mg/mL olacak şekilde ayarlanmıştır.
Kültivasyon
Tüm denemelerde 18 saatlik aktif kültürlerden yararlanılmış olup, bakteriyel kültürlerin turbitidesi 0,5
McFarland’ a göre ayarlanmıştır. Çalışmada kullanılan gıda patojen etkenleri Bacillus subtilis RSKK245,
Staphylococcus aureus RSKK2392, Salmonella Typhimurium RSKK19, Enterococcus faecalis ATCC8093,
Escherichia coli ATCC11229, Listeria monocytogenes ATCC7644, Yersinia enterocolitica NCTC11174 ve Candida
albicans RSKK02029’ dır. Bitki kök özütleri ayrı ayrı gıda patojenlerine karşı test edilmiştir. Bakteriler 37°C’ de
Mueller- Hinton Broth ortamında 24 saat süre ile inkübasyona bırakılarak üretilmiştir. C. albicans ise 24 saat
30°C’ de Sabouraud Dextrose Broth besiortamında kültive edilmiştir.
In vitro Antimikrobiyal Aktivitenin Saptanması
Antimikrobiyal aktivite çalışmaları Bauer- Kirby (1966) disk difüzyon metodu kullanılarak yapılmıştır. Kök
örnekleri metanol ve etanol özütleri (60mg/mL) disk difüzyon yöntemi ile test edilmiştir. Bakteriler MuellerHinton Agar plakları üzerinde (MHA, Merck), 37°C’ de 24 saat inkübe edilmiştir. Bakteri kültürlerinin turbitidesi
0,5 McFarland’ a göre ayarlanmıştır. Tüm denemeler üç tekrarlı olarak gerçekleştirilmiştir. İnkübasyon sonrası,
oluşan inhibisyon zonları mm cinsinden kayıt altına alınmıştır.
Minimum İnhibitör Konsantrasyonunun Saptanması (MİK)
Çalışmada antimikrobiyal aktivite olarak bitki kök özütlerinin minimum inhibitör konsantrasyonuna ait (MİK)
değerler de saptanmıştır. MİK, inkübasyon sonrası gelişimi inhibe eden en düşük konsantrasyon olarak ele
alınmıştır. Sıvı dilüsyon yöntemi CLSI standartlarında tanımlandığı gibi denenmiştir. Denemelerde her bir özütün
final konsantrasyonları 6500; 3250; 1625; 812,5; 406,25 µg/mL olacak şekilde ayarlanmıştır. Çalışmada
- 3-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 5(2): 1-7, 2014
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
kullanılan her bir özüt için denemeler üç tekrarlı ve eş zamanlı olarak kurulmuş ve elde edilen sonuçlar ortalama
olarak kaydedilmiştir (n=3) (CLSI, 2003; CLSI, 2006).
Bulgular
C. mirabile köklerine ait metanol ve etanol özütlerinin antimikrobiyal aktivitesi 8 test organizması üzerinde
denenmiştir. Test organizmalarına karşı kullanılan bitki kökünün farklı özütlerinin antimikrobiyal aktivitesine ait
inhibisyon zon çapları Tablo 1‘ de özetlenmiştir. Çalışma sonuçları göstermiştir ki, C. mirabile köklerine ait tüm
özütler test bakterilerine karşı antibakteriyel aktiviteye sahiptir. C. mirabile kök özütlerinin her ikisi de hem
Gram pozitif hem de Gram negatif bakterilere karşı antibakteriyel aktivite göstermiş ve ayrıca mayaya karşı da
antifungal aktiviteye sahip olduğu belirlenmiştir. En yüksek antibakteriyel aktivite köklerin metanol özütünden
B. subtilis ve etanol özütünden L. monocytogenes’ e karşı (13 mm) elde edilmiştir. En düşük antibakteriyel
aktivite ise metanol özütlerinden sırasıyla L. monocytogenes, Y. enterocolitica ve C. albicans' a karşı (9 mm)
olmuştur. Etanol özütlerinden ise en düşük antimikrobiyal etki E. faecalis’ e (9mm) karşı saptanmıştır.
Staphylococcus aureus‘ a karşı ise metanol özütünden 11 mm inhibisyon zonu elde edilirken, etanol özütünden
12 mm inhibisyon zonu belirlenmiştir (Tablo 1).
Tablo 1. Gıda patojenlerine karşı C. mirabile' nin kök özütlerinin antimikrobiyal aktivitesi (60 mg/mL)
Mikroorganizma
İnhibisyon zon çapları (mm)
Metanol Etanol
Bacillus subtilis RSKK245
13
11
Staphylococcus aureus RSKK2392
11
12
Salmonella Typhimurium RSKK19
10
11
Enterococcus faecalis ATCC8093
10
9
Escherichia coli ATCC11229
11
10
Listeria monocytogenes ATCC7644
9
13
Yersinia enterocolitica NCTC11174
9
12
Candida albicans RSKK02029
9
10
Test organizmalarına karşı denenen referans antibiyotiklerin inhibisyon zon çapları Tablo 2’ de
özetlenmiştir. Bu çalışma sonucunda tekrasiklinin en yüksek aktiviteyi gösterdiği suş Yersinia enterocolitica
NCTC11174 (20 mm) olmuştur. Nistatinin gösterdiği antifungal aktivite ise 7 mm olarak Candida albicans
RSKK02029 ‘ ta saptanmıştır (Tablo 2).
Tablo 2. Test mikroorganizmalarına karşı referans antibiyotiklerin inhibisyon zon çapları
Mikroorganizma
Antibiyotik (inhibisyon zon çapı- mm)
TE
NS
P
Bacillus subtilis RSKK245
(nt)
(nt)
10
Staphylococcus aureus RSKK2392
(nt)
(nt)
(nt)
Listeria monocytogenes ATCC7644
(nt)
(nt)
10
Enterococcus faecalis ATCC8093
(nt)
(nt)
(-)
Escherichia coli ATCC11229
14
(nt)
(nt)
Yersinia enterocolitica NCTC11174
20
(nt)
(nt)
Salmonella Typhimurium RSKK19
14
(nt)
(nt)
Candida albicans RSKK02029
(nt)
7
(nt)
TE: Tetrasiklin (30μg); NS: Nistatin (100μg); P: Penisilin (10μg); (-) : zon yok; (nt) : test edilmedi
- 4-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 5(2): 1-7, 2014
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Tablo 3’ de, C. mirabile köklerine ait sıvı dilusyon metodu ile sağlanmış farklı çözücü özütlerinin MİK
değerleri verilmektedir. Metanol özütlerinde en düşük MİK değeri 3250 µg/mL olarak 4 mikroorganizmada
belirlenirken, etanol özütlerinde ise tüm suşlarda en düşük MİK değeri 3250 µg/mL olarak belirlenmiştir (Tablo
3).
Tablo 3. C. mirabile kök özütlerinin minimum inhibitör konsantrasyonları
Metanol
Etanol
(µg/mL)
(µg/mL)
Bacillus subtilis RSKK245
6500
3250
Staphylococcus aureus RSKK2392
3250
3250
Salmonella Typhimurium RSKK19
3250
3250
Enterococcus faecalis ATCC8093
6500
3250
Escherichia coli ATCC11229
6500
3250
Listeria monocytogenes ATCC7644
3250
3250
Yersinia enterocolitica NCTC11174
6500
3250
Candida albicans RSKK02029
3250
3250
Mikroorganizma
Tartışma
Tıbbi bitkiler geleneksel olarak çeşitli insan hastalıklarının tedavisinde Dünya çapında kullanılmaktadır
(Chitme ve ark., 2004). Bunların sağladıkları biyolojik aktif bileşiklerin çoğu yeni farmasötiklerin geliştirilmesi
için kullanılmaktadır (Palombo, 2011). Siklamenler süs bitkileri içinde önemli bir yere sahip olmanın yanında,
tıbbi değeri olan bir bitki olduğundan bu çalışma için seçilmiştir (Çalış ve ark., 1997a; Çalış ve ark., 1997b;
Özhatay, 2000; Speroni ve ark., 2007; http://www.cyclamen.org/indexCS.html, 2008; Foubert ve ark., 2008;
Quave ve ark., 2008). Birçok bitki türlerinin uçucu yağlarının antibakteriyal aktivitesi çalışılmasına rağmen
Muğla’ da yetişen C. mirabile hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. Doğada ki terpenler ve fenolikler, uçucu
yağların aktif antimikrobiyal bileşikleridir (Janssen ve ark., 1987; Saxena ve ark., 1994). Flavonoidler ve fenolik
bileşikler bitkilerde zaten rapor edilmiştir (Chopra ve ark., 1986). Bu bileşikler antibakteriyal ve antifungal
aktivitelere sahiptir. Bundan başka, El-Darier ve El-Mogaspi (2009)’ da siklamenin diyabet ve apse tedavisinde
geleneksel anlamda kullanıldığını rapor etmişlerdir. Türkan ve arkadaşları ise (2006) yaptıkları çalışmada,
siklamenin Ordu ve çevresinde romatizmal ağrı ve eklem ağrılarının gideriminde kullanıldığını rapor etmişlerdir.
Çalışma sonuçlarına göre, C. mirabile kök özütlerinin tüm mikroorganizmalara karşı yüksek antibakteriyal
aktiviteye sahip olduğu saptanmıştır (Tablo 1). Çalış ve arkadaşları (1997a) yaptıkları çalışmada C. mirabile’ in
triterpenoidlerini çalışmış ve biyolojik aktiviteye (antibakteriyal ve antifungal) sahip 6 saponin izole etmişlerdir
(Çalış vd., 1997a; Çalış vd., 1997b). Zhong ve arkadaşları (2007) yaptıkları çalışmada Liquidambar formosana
Hance yapraklarının S. aureus, Staphylococcus epidermidis, Shigella flexneri, Salmonella Typhi ve Pseudomonas
aeruginosa’ ya karşı yüksek antibakteriyel aktiviteye sahip olduğunu rapor etmişlerdir. Bu da çalışmalarımızı
desteklemektedir.
Çalışmada, en düşük antibakteriyel aktivite metanol özütünden L. monocytogenes ATCC7644 ve Y.
enterocolitica NCTC11174 karşı (9 mm) saptanmıştır (Tablo 1). Ancak etanol özütünde ise en yüksek
antibakteriyal aktivite L. monocytogenes ATCC7644’ e (13 mm) karşı saptanmıştır. L. monocytogenes’ in son
yıllarda gıda kaynaklı salgın hastalıklara neden olduğu tespit edilince, bu organizmaya olan ilgi giderek artmıştır
(McLauchlin ve ark., 2004). L. monocytogenes sporsuz Gram pozitif basil olup, genellikle antimikrobiyal tedaviye
duyarlıdır ve direnç gelişimi nadirdir. Ancak eritromisin ve tetrasiklin antibiyotiklerinin in vitro etkili olduğu ve
bununla birlikte etkisinin bakteriyostatik olduğu rapor edilmiştir, bir çalışmada klinik etkinlikleri kesin olmadığı
ve plazmid kaynaklı direnç gelişebileceği bildirilmiştir (Charpentier ve ark., 1995).
Metanol ve etanol özütleri Salmonella Typhimurium RSKK19‘ a karşı (10 ve 11 mm) etkili bulunmuştur
(Tablo 1). Ratha ve arkadaşları (2012) yaptıkları çalışmada Hemidesmus ve Vetiveria sp. kök özütlerinin
- 5-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 5(2): 1-7, 2014
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Salmonella Typhi’ nin gelişimine yüksek antibakteriyel etkili olduğunu rapor etmişlerdir. Bu da bizim
çalışmalarımız ile benzer sonuçlar sağlamaktadır.
Bu çalışmanın sonuçları göstermiştir ki, S. aureus RSKK2392’ e karşı (12 mm) etanol özütü daha yüksek
etkilidir (Tablo 1). Quave ve arkadaşları (2008) yaptıkları çalışmada Cyclamen hederifolium Aiton’ un medikal
kullanımlarının olduğunu ve etanol özütlerinin metisilin dirençli S. aureus üzerinde etkili olmadığını
bildirmişlerdir. Aliyu ve arkadaşlarının (2008) bildirdiğine göre, Vernonia blumeoides ve Phyllanthus amarus’ un
sulu özütleri metisilin dirençli S. aureus‘ a (MRSA) karşı sırasıyla 11 ve 13 mm maksimum inhibisyon zonu
göstermiştir. Bu sonuçlar çalışmalarımız ile benzerdir.
Sıvı dilusyon metodu ile C. mirabile kök farklı özütlerine ait MİK değerleri Tablo 3’ de verilmektedir. Test
bakterilerinin tamamında etanol özütünün MİK değeri 3250 µg/mL olarak belirlenirken, metanol özütünün MİK
değerleri farklı bulunmuştur. Oskay ve arkadaşları (2009) L. orientalis ile yaptıkları çalışmada, metisilin dirençli
S. aureus’ a karşı MİK değerinin etanol özütüne (9,4 mg/mL) ait olduğunu bildirmektedirler. Çalışmalarımızın
sonuçlarının daha düşük olduğu saptanmıştır.
Sonuç olarak C. mirabile kök özütlerinde, hem metanol özütünün hem de etanol özütünün gerek Gram
pozitif gerekse Gram negatif bakterilere karşı yüksek antibakteriyel etkili olduğu belirlenmiştir. Çalışmada
kullanılan tüm gıda patojenlerine karşı C. mirabile kök özütleri potansiyel antibakteriyel aktiviteye sahiptir.
Çalışmalar sonucunda elde edilen MİK değerleri düşük konsantrasyonlarda etkili bulunmuştur. Çalışma
sonuçlarımız gıda patojenlerine karşı bu bitkilerin kullanımının desteklenebilir olduğunu ve bitkinin kök
özütlerinin yeni ilaçların aranmasında antibakteriyel ajan olarak kullanım potansiyeline sahip olabileceğini
göstermiştir. Sonuçlarımız geleneksel tıpta bu bitkinin kullanımını desteklemektedir. Bununla birlikte tıbbi
bitkilerin seçiminde biyoaktif bileşenlerin belirlenmesine ihtiyaç duyulmakta ve bundan sonraki çalışmalar bu
aktif bileşiklerin karakterizasyonu ve fraksiyonu yönünde olmalıdır.
Kaynaklar
Aliyu, A.B., Musa, A.M., Abdullahi, M.S., Oyewale, A.O., Gwarzo, U.S. 2008. Activity of Plant Extracts Used in Northern Nigerian Traditional
Medicine Against Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus (MRSA). Nigeria Journal Pharmaceutical Sciences. 7(1): 1–8.
Bauer, A.W., Kirby, W.M., Sherris, J.C., Turck, M. 1966. Antibiotic susceptibility testing by a standardized single disk method. Americana
Journal Clinical Pathology. 45: 493-496.
Burt, S. 2004. Essential oils: their antibacterial properties and potential applications in foods – a review. International Journal Food
Microbiology. 94(3): 223.
Charpentier, E., Gerbaud, G., Jacquet, C. 1995. Incidence of antibiotic resistance in Listeria species. Journal Infectious Diseases. 172: 277.
Chitme, H.R., Chandra, R., Kaushik, S. 2004. Studies on anti-diarrhoeal activity of Calotropis gigantea R. Br. in experimental animals. Journal
Pharmaceutical Sciences. 7(1): 70-5.
Chopra, R.N., Nayar, S.L., Chopra, L.C. 1986. Glossary of Indian medicinal plants. Council of Scientific and Industrial Research, New Delhi. pp.
329.
CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute). 2003. Methods for Dilution Antimicrobial Susceptibility Test for Bacteria that Grow
th
Aerobically; Approved Standard M7-A 6 edn. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Wayne, Philadelphia.
th
CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute). 2006. Performance Standards for Antimicrobial Susceptibility Testing. 16 Informational
Supplement M100-S16. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Wayne, Philadelphia.
Çalış, İ., Satana, M.E., Yürüker, A., Kelican, P., Demirdamar, R., Alacam, R., Tanker, N., Rüegger, H. and Sticher, O. 1997a. Triterpene
saponins from Cyclamen mirabile and their biological activities. Journal of Natural Products. 60(3): 315-318.
Çalış, İ.,Yürüker, A., Tanker, N., Wright, A.D., Sticher, O. 1997b. Triterpene saponins from Cyclamen coum var. coum. Planta Medica. 63(2):
166-170.
Davis, P.H. 1978. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. I-X. Edinburg University Press. Edinburg. 6: 128-135.
El-Darier, S.M., El-Mogaspi, F.M. 2009. Ethnobotany and Relative Importance of Some Endemic Plant Species at El-Jabal El-Akhdar Region
(Libya). World Journal of Agricultural Sciences. 5(3): 353- 360.
- 6-
Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 5(2): 1-7, 2014
(Journal of Anatolian Natural Sciences)
Foubert, K., Theunis, M., Apers, S., Vlietinck, A.J., Pieters, L. 2008. Chemistry, distribution and biological activities of 13, 28-epoxy-oleanane
saponins from the plant families Myrsinaceae and Primulaceae. Current Organic Chemistry. 12(8): 629-642.
http://www.cyclamen.org/indexCS.html . 2008. Cyclamen Society.
Janssen, A.M., Scheffer, J.J.C., Svendsen, A.B. 1987. Antimicrobial activity of essential oils. A 1976-1986 literature review. Aspects of the
test methods. Planta Medica. 53: 395-398.
Kiran, R.S., Sita, D.P., Janardhan, R.K. 2008. Evaluation of in vitro antimicrobial activity of leaf and stem essential oils of Chloroxylon
swietenia. DC. World Journal of Microbiology and Biotechnology. 24(9): 1909-1914.
Lai, P., Roy, J. 2004. Antimicrobial and chemopreventive properties of herbs and spices. Current Medical Chemistry. 11(11): 1451- 1460.
Mathew, B., Özhatay, N. 2001. Türkiye’nin Siklamenleri, Türkiye’de Doğal Olarak Yetişen Siklamen Türlerinin Tanıtım Rehberi, Doğal Hayatı
Koruma Derneği. İstanbul, s.32.
McLauchlin, J., Mitchell, RT., Smerdon, WJ., Jewell, K. 2004. Listeria monocytogenes and Listeriosis: A Review of Hazard Characterisation for
Use in Microbiological Risk Assessment of Foods. International Journal of Food Microbiology. 92: 15-33.
Mead, P.S., Slutsker, L., Dietz, V., McCaig, L.F., Bresee, J.S., Shapiro, C., Griffin, P.M., Tauxe, R.V. 1999. Food-related Illness and Death in the
United States. Emerging Infectious Diseases. 5, 607–625.
MEGEP. 2009. Millî Eğitim Bakanlığı, Cyclamen yetiştiriciliği, MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi),
ANKARA, 2009.
Nascimento, G.G.F., Lacatelli, J., Freitas, P.C., Silva, G.L. 2000. Antibacterial Activity of Plant Extracts and Phytochemicals on AntibioticResistant Bacteria. Brazilian Journal Microbiology. 31: 886-891.
Nazzaro, F., Caliendo, G., Arnesi, G., Veronesi, A., Sarzi, P., Fratianni, F. 2009. Comparative Content of Some Bioactive Compounds in Two
Varieties of Capsicum annuum L. Sweet Pepper and Evaluation of Their Antimicrobial and Mutagenic Activities. Journal of Food
Biochemistry. 33(6): 852-868.
Oskay, M., Oskay, D., Kalyoncu, F. 2009. Activity of Some Plant Extracts Against Multi-Drug Resistant Human Pathogens. Iranian Journal of
Pharmaceutical Research. 8(4): 293-300.
Özhatay, N. 2000. Yabani siklamenler, Sky Life. 1-2.
Özhatay, N., Byfield, A., Atay, S. 2005. Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı. WWF Türkiye Doğal Hayatı Koruma Vakfı Yayınları. İstanbul. 476.
Palombo, E.A. 2011.Traditional Medicinal Plant Extracts and Natural Products with Activity Against Oral Bacteria: Potential Application in
the Prevention and Treatment of Oral Diseases. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. doi:
10.1093/ecam/nep067. 15 pages.
Quave, C.L., Plano, L.R.W., Pantuso, T., Bennett, B.C. 2008. Effects of Extracts from Italian Medicinal Plants on Planktonic Growth, Biofilm
Formation and Adherence of Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus. Journal of Ethnopharmacology. 118(3): 418–428.
Ratha, M., Subha, K., Senthilkumar, G., Panneerselvam, A. 2012. Screening of Phytochemical and Antibacterial Activity of Hemidesmus
indicus (L.) and Vetiveria zizanoides (L.). European Journal of Biology. 2(2): 363-368.
Saxena, G., McCutcheon, A.R., Farmer, S., Towers, G.H.N., Hancock, R.E.W. 1994. Antimicrobial Constituents of Rhus glabra. Journal of
Ethnopharmacology. 42: 95-100.
Speroni, E., Cervellati, R., Costa, S., Dall’acqua, S., Guerra, M.C., Panizzolo, C., Utan, A., Innocenti, G. 2007. Analgesic and Antiinflammatory
Activity of Cyclamen repandum S. et S. Phytotherapy Research. 21(7): 684- 689.
Srivastava, J., Lambert, J., Vietmeyer, N. 1996. Medicinal Plants. An Expanding Role in Development, World Bank Technical Paper. 320:
Washington.
Türkan, Ş., Malyer, H., Öz Aydın, S., Tümen, G. 2006. Ordu İli ve Çevresinde Yetişen Bazı Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Süleyman
Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2): 162-166.
www.who.int/foodsafety/publications/micro/en/report.pdf
www.who.int/mediacentre/factsheets/fs237/en/
www.cyclamen.org/indexCS.html
Zhong, You-Tian., Wang, Xiao-Li., MA, Lian-Lan. 2007. Studies on Antimicrobial Activity of Liquidambar formosana Hance's Leaf. Lishizhen
Medicine and Materia Medica Research.2007-07.
- 7-