1 - anatomi (kemik)

ÇİĞNEME SİSTEMİNİN
ANATOMİ VE FİZYOLOJİSİ
DR. HÜSNÜ YAVUZYILMAZ
OKLÜZYON
-2012-2013 YAZ DÖNEMİ 3. SINIF DR. AYŞE VAYISOĞLU
 DR. CANAN AKAY
DR. HÜSNÜ YAVUZYILMAZ
 DR. MEDİNE GÜLVERDİYAVA
 DR. MURAT KAYA
 DR. SERTAÇ BAYRAK
G.Ü EĞİTİM-ÖĞRETİM –SINAV YÖNERGESİ
M.20- ÖĞRENCİLERİN TEORİK DERSLERE %70, UYGULAMALI DERSLERE, PRATİK
VE KLİNİK UYGULAMALARA %80 ORANINDA DEVAMLARI ZORUNLUDUR.
M.28- TEK DERS SINAVI MEZUN OLMAK İÇİN BİR DERSTEN BAŞARISIZ OLAN SON
SINIF ÖĞRENCİLERİNE UYGULANIR.
ÇİĞNEME SİSTEMİ



Dişler, destek diş dokuları, çeneler,
eklemler, kaslar ve damar - sinir
sisteminden oluşan fonksiyonel
yapı.
Çiğneme sisteminin tüm elemanları
mandibula hareketlerinin kontrol
ve koordinasyonunda az yada çok
etkindir.
Çiğneme sisteminin fizyolojik işlevi
çiğneme fonksiyonudur. Sistem
ayrıca; konuşma, yutma, nefes
alma fonksiyonları ile fasiyal
kompozisyonun korunmasında
etkendir.
ÇİĞNEME SİSTEMİNİN KEMİK YAPISI
Kafa iskeleti (Cranium);
1- Neurokranium
2- Viscerocranium
(Splanknokranium) olarak
iki ana bölüme ayrılır.

Neurokranium:
Beyni içine alan bölümdür. Kafa
kemikleri "Ossa cranii" tarafından
sınırlanmıştır. Bu bölgede;
Os Occipitale,
Os Sphenoidale,
Os Frontale,
Os Parietale (2),
OsTemporale (2),
Os Etmoidale adı verilen 8 adet
kemik bulunur.
Viscerocranium
(Splanknokranium): Ağız ve burun
boşluklarını sınırlayan ve yüz
iskeletini oluşturan bölge olup yüz
kemiklerini kapsar (Ossa Faciei).
Bu bölgede;
Os Maxilla (2),
Os Palatinum (2),
Os Lacrimale (2),
Os Nasale (2),
Os Vomer,
Os Zygomaticum (2),
Os Mandibula
Concha Nasalis Inferior (2) adı
verilen 14 adet kemik bulunur.
NÖROKRANİUM (neurocranium):
1-Os occipitale, 2-Os sphenoidale, 3-Os ethmoidale, 4-Choncha nasalis inf.,
5-Os temporale, 6-Os Frontale, 7-Os parietale,
8-Os lacrimale, 9-Os nasale,10-Os Vomer, 11- Os maxillae, 12-Os palatinum,
13- Os zygomaticum, 14-Os mandibulae).
SPLANKNOKRANİUM (splanchnocranium-viserocranium):
1-Os occipitale, 2-Os sphenoidale, 3-Os ethmoidale,
4-Choncha nasalis inferior, 5-Os temporale,
6-Os Frontale, 7-Os parietale, 8-Os lacrimale, 9-Os nasale,
10- Vomer, 11- Os maxillae, 12-Os palatinum,
13- Os zygomaticum, 14-Os mandibulae.
Viscerokranium'u oluşturan kemiklerden
sadece mandibula, hareketli eklemler yardımı
ile kafa iskeletine bağlanmıştır.
Mandibula; çiğneme ve yutkunma
fonksiyonlarına katkıda bulunacak özel
konum ve yapıda oluşmuştur.
Her iki maksilla birbirlerine ve komşu
kemiklere sıkı şekilde tutunarak sabit bir blok
oluştururlar.
MAKSİLLA VE MANDİBULA NIN
ALVEOLAR ARK BÖLÜMLERİ
Her iki maksilla nın processus alveolaris leri
birleşerek arcus alveolaris superior adı
verilen üst çene alveol arkını oluştururlar
(128mm).
 Corpus mandibula nın üst bölümü arcus
alveolaris inferior adı verilen alt çene alveol
arkını oluşturur (126mm).

MAKSİLLA VE MANDİBULA NIN
ALVEOLAR ARK ŞEKİLLERİ
NORMAL
OVOİD
ÜÇGEN
DAR OVOİD
DAR ÜÇGEN
Kemik yapı (Oklüzyonu ilgilendirenler)
Neurokranium : Os Temporale
 Viscerocranium (Splanknokranium):
Os Maxilla, Os Palatinum, Os
Mandibula

Os Temporale
İki adettir
 Os parietale, Os occipitale, Os
sphenoidale, Os Zygomaticum ile sabit
olarak, Os mandibula ile eklemler
aracılığı ile ilişkidedir.
 İşitme ve denge organlarının yanı sıra
çene ekleminin yapısını da oluşturur.

Os Temporale üç bölümden
oluşur
1-Pars Squamosa
2-Pars Petrosa
3-Pars Tympanica
Pars Squamosa
Pars Petrosa
Pars Squamosa
Pars tympanica
Pars Petrosa
Pars Squamosa



Dış yüz “Facies temporalis” adını alır, Yüzün ön alt
çıkıntısı “Processus zygomaticus” eklem yapısına
katılan “Tuberculum articulare” adı verilen çıkıntı ile
uzanarak arcus zygomaticus un yapısına katılır.
Tuberculum articularenin arkasındaki çukur “Fossa
mandibularis” adını alır bu yapı eklemin kafa
kaidesindeki konumuna uyumludur ve “Fissura
petrotympanica(Glaser Yarığı)” ile ikiye ayrılır.
Fossa mandibularis in yarığın önünde bulunan bölümü
eklem kıkırdağı ile kaplı olup “Facies articularis” adını
alır ve eklem yapısına katılır.
Pars squamosa nın iç yüzü beyin ile komşudur. Üst
kenar parietal ön kenar sphenoid ile birleşir.
1-Crista supramastoidea
2-Foramen mastoideum
3-Fovea suprameatica
4-Porus acusticus externus
5-Fissura tympanomastoidea
6-Fossa mandibularis
Pars Petrosa
 “Pyramis” ve “Pars Mastoidea” olarak





iki bölümden oluşur,
Pyramis üç yüzlü yapılanmıştır;
Facies anterior patris petrosa; cerebrum ile,
Facies posterior patris petrosa; cerebellum ile
Facies inferior patris petrosa; kafa iskeleti ile
komşuluk yapar.
Pars Mastoidea; kemiğin arkasında aşağı
uzanan bölümüdür. Sponjiöz yapıda olup
içinde çok sayıda boşluk bulunur.
Bunlardan üsttekiler hava alttakiler kemik
iliği ile doludur.
1-Eminentia arcuata
2-Sulcus sinus petrosis
superior
3-Fossa subarcuata
4-Porus acusticus internus
5-Facies anterior partis
petrosa
6-Apertura canaliculi
vestibuli
7-Facies posterior partis
petrosa
8-Sulcus sinus sigmoidei
Pars Tympanica

Pars Tympanica; “Porus acusticus
externus” u dıştan sınırladığından “anulus
tympanicus adını alır.
Pars Squamosa
Stura
petrosquamosa
Pars
tympanica
Pars Petrosa
Os Maxilla
 “Stura
intermaxillaris” ile orta hatta
birleşen iki kemikten oluşur,
 Mandibuladan sonra yüz iskeletini
oluşturan en büyük kemiktir,
 Ağız ve burun boşlukları ile orbita ve
sinus boşluklarını sınırlar.
MAKSİLLANIN KOMŞULUKLARI
Os Frontale,
 Os Ethmoidale,
 Os Nasale,
 Os Zygomaticum,
 Os Lacrimale,
 Os Palatinum,
 Os Vomer,
 Concha nasalis inferior,
 Komşu maksilla

Maksillanın komşulukları
lateral dış görünüm:
1- Os Frontale,
2- Os Nasale,
3- Os Lacrimale,
4- Os Zygomaticus,
5- Os Ethmoidale,
6- Os Maxillae,
7- Sinus Maxillaris,
8- Concha Nasalis İnferior,
9- Os Palatinum,
10- Corpus ossis sphenoidale,
11 Lamina pterygoideus Ossis Sphenoidalis,
12- Os Temporale,
13- Tuber Maxilla.
1.Sinus maxillaris
2.Os nasale
3.Os lacrimale
4.Lamina orbitalis ossis
ethmoidalis
5.Sinus frontalis
6.Hiatus maxillaris
7.Processus orbitalis ossis
palatini
8.Foramen sphenopalatinum
9.Tuber maxillae
10.Fossa pterygopalatina
ve Fissura pterygomaxillaris
11.Lamina lateralis processus
pterygoidei
12.Lamina perpendicularis
ossis palatini
13.Concha nasalis inferior
KUVVET HATLARI
FOSSA CANINA HATTI
ZYGOMA HATTI
TÜBER MAKSİLLA HATTI
Os Maxillae
I- Corpus maxillae; beş yüzü bulunur:





Facies anterior
Facies Infratemporalis
Facies Orbitalis
Facies Palatinus
Facies Nasalis
II- Processus maxillae; dört çıkıntısı bulunur:




Processus Frontalis
Processus Zygomaticus,
Processus Alveolaris,
Processus palatinus
Corpus maxillae
Facies anterior
 Facies Infratemporalis
 Facies Orbitalis
 Facies Palatinus
 Facies Nasalis

Facies anterior















Incisura nasalis
Apertura priformis,
Spina nasalis anterior,
Processus frontalis
Sulcus lacrimalis
Canalis nasolacrimalis
Foramen infraorbitale
Fossa canina
Processus zygomaticus,
Processus alveolaris,
Arcus alveolaris superior
Juga alveolaria
Alveoli dentales
Septum inter alveolare
Septum inter radiculare
Maksilla
1- Processus Frontalis,
2- Foramen Infraorbitale,
3- Spina Nasalis Anterior,
4- Fossa Canina,
5- Juga Alveolaria,
6- Tuber Maxilla,
7- Foramina Alveolaria,
8- Processus Zygomaticus,
9- Facies Infratemprolalis,
10- Facies Orbitalis,
11- Margo Lacrimalis,
12- Alveolus Dentales.
Facies Infratemporalis
Foramina alveolaria,
 Canales alveolaris,
 Tuber maxillae

Facies Orbitalis
Margo infra orbitalis,
 Fissura orbitalis inferior,
 Sulcus infraorbitalis,
 Canalis infraorbitalis,
 Foramen infraorbitale,

Facies
Palatinus
Processus palatinus,
 Palatum durum,
 Canalis incisivus,
 Foramen incisivum.

STURA PALATİNA MEDIANA
STURA PALATİNA TRANSVERSA
Facies Nasalis
Hiatus maxillaris
 Sinus maxillaris (cavum hygmori),
 Crista conchalis,
 Canalis alveolaris,

8
1 = processus frontalis, 2 = cellulae ethmoidales, 3 = lamina perpendicularis
ossis palatini, 4 = lamina horizontalis ossis palatini, 5 = canalis inzisivus,
6 = facies nasalis, 7 = hiatus maxillaris, 8- christa conchalis.
Os Palatinum



Sert damağın arka bölümü, burun
boşluğunun yan duvarları ve orbita
tabanını şekillendirir. İki adettir.
Os ethmoidale, os maxilla, os
sphenoidale, os vomer, concha nasalis
inferior ve karşıt palatin kemik ile
komşuluk yapar.
Lamina perpendicularis ve lamina
horizontalis olarak tanımlanan iki
parçadan oluşur.
KOMŞULUKLARI
Os ethmoidale,
Os maxilla,
Os sphenoidale,
Os vomer,
Concha nasalis inferior
Komşu palatin kemik
LAMINA PERPENDICULARIS İN İKİ YÜZÜ VARDIR ;
•FACIES MAXILLARIS (Maxilla nın “facies nasales”i ile birleşir,
maksillar sinus ve fossa pterygopalatina nın iç duvarlarının
yapısına katılır).
•FACIES NASALES (Burun boşluğuna bakan bu yüzdeki iki
kristadan üstteki “Crista ethmoidalis” e “Concha nasalis medius”,
alttaki “Crista conchalis” e “Concha nasalis inferior” tutunur).
LAMINA HORIZONTALIS İN İKİ YÜZÜ VARDIR;
FACIES PALATINA ( Sert damağın 1/3 arka bölümünü oluşturur, tükürük
bezlerinin çukurları ile “foramina palatina minora” adı verilen küçük delikler ve
bunlar ile bağlantılı olarak (canalis palatinus minor) önde yer alan Foramen
palatinum majus” lar yer alır).
FACIES NASALIS (Burun boşluğunun arka alt duvarını şekillendirir).
FACİES NASALIS
FACİES PALATINA
1-Lamina horizontalis,
2-Stura palatina transversa,
3-Crista nasalis,
4-Spina nasalis posterior,
5-Foramina palatina minora,
6-Processus pyramidalis,
7-Crista conchalis,
8-Crista ethmoidalis,
9-Lamina perpendicularis,
10-Processus orbitalis,
11-Processus sphenoidalis,
12-Incisura sphanopalatina,
13- Foramen sphenopalatinum
(Sulcus palatinus major Canalis palatinus major).
Os Mandibula
Yüz iskeletinin ön ve yan bölümünü oluşturur.
 Yüz bölümünün(splanknokranium) en büyük ve
hareketli tek kemiğidir.
 Articulatio temporomandibularis ler ile kafa
kaidesine bağlanır.
 Üç bölümden oluşmuştur:




Corpus mandibula
Ramus mandibula
Angulus mandibula
Corpus mandibula

Mandibula nın horizontal parçası olup; dişleri,
alveolleri (Pars alveolaris) ve kemiğin kaide
bölümünü (Basis mandibula) kapsar. Corpus
mandibula nın iç ve dış olarak iki yüzü vardır.
PARS ALVEOLARİS
BASİS MANDİBULA
Os Mandibula üst lateral görünüm:
1- Corpus Mandibula, 2- Ramus Mandibula, 3- Angulus Mandibula, 4- Collum Mandibula, 5- Fovea
Pterygoidea, 5- Processus Coronoideus, 6- Condylus Mandibula (Processus Condylaris) 7- Incisura
Mandibula, 8- Processus Coronoideus, 9- Foramen Mandibula, 10- Lingula Mandibula, 11- Sulcus
Mylohyoideus, 12- Linea Obliqua Interna, 13- Linea Obliqua Externa, 14- Facies Masseterica
(Tuberositas Pterygoidea), 15- Linea Mylohyoidea, 16- Sulcus Sublingualis, 17- Sulcus
Submandibularis, 18- Pars Alveolaris, 19- Protuberentia Mentalis, 20 - Foramen Mentale.
GENİAL TÜBERKÜLLER
s.m.genioglossi
s.m.geniohyoidei
Ramus mandibula
Corpus mandibula nın arka yönde devamı olup;
önde A.Facialis in geçtiği “Sulcus Facialis”,
arkada “Angulus Mandibula” ile sınırlıdır.
A- Dış Lateral Görünüm; 1- Basis Mandibula (Corpus
Mandibula), 2- Angulus Mandibula, 3- Ramus Mandibula, 4Collum Mandibula, 5- Caput Mandibula (Processus Condylaris), 6Fovea Pterygoidea, 7- Processus Cronoideus, 8- Linea Obliqua
Externa, 9- Juga Alveolaria,10- Pars Alveolaris, 11- Foramen
Mentale, 12- Protuberantia Mentalis,13- Sulcus Arteria Facialis,
14- Tuberositas Masseterica, 15- Incisura Mandibula.
B- İç Lateral Görünüm; 1- Pars Alveolaris, 2- Processus
Coronoideus, 3- İncisura Mandibula, 4- Caput Mandibula
(Processus Condylaris), 5- Fovea Pterygoidea, 6- Lingula
Mandibula, 7- Canalis Mandibularis, 8- Sulcus Mylohyoideus, 9Linea Mylohyoidea, 10- Fossa Submandibularis, 11- Fossa
Sublingualis, 12- Fossa Digastrica, 13- Spina Musculi
Geniohyoidei, 14 – Spina Musculi Genioglossi, 15- Tüberositas
Pterygoidea.
Angulus mandibula
Ramus mandibula nın basis mandibula ile açı oluşturduğu
bölümdür.
1.Spina mentalis
2.Angulus mandibulae
3.Tuberositas pterygoidea
4.Sulcus mylohyoideus
5.Foramen mandibulae
6.Processus condylaris
7.Incisura mandibulae
8.Processus coronoideus
9.Lingula mandibulae
10.Fovea submandibularis
11.Linea mylohyoidea
12.Fovea sublingualis
13.Collum mandibulae
ANGULUS MANDİBULA
AÇILANMALARI

175
125
Doğumda angulus
mandibula nın
açılanması 175 derece
iken dişlerin sürmesi
ile gittikçe daralarak
erişkinde 120
dereceye kadar iner,
ileri yaşlarda açı tekrar
büyür.
MANDİBULADA BÖLGESEL KIRIK YÜZDELERİ
Proc.C %2
Kondil%30
Ramus %3
Angulus %25
Corpus %25
Mental %15
2
3
1
4
1-Tuberositas Masseterica
2- İncisura Mandibula
3- Linea Mylohyoidea (Linea
obliqua interna =mylohyoid ridge)
4- Linea Obliqua Externa
.
ALT ARKA YÜZ
ÇİĞNEME SİSTEMİNİN
ANATOMİ VE FİZYOLOJİSİ
DR. HÜSNÜ YAVUZYILMAZ