Mikotoksinlerin Önemi ve Mikotoksin Test Metotları

Mikotoksinlerin Önemi
ve
Mikotoksin Test Metotları
Dilek ÇİMEN
TÜBİTAK ATAL
8-9 EKİM 2008
İZMİR
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
MİKOTOKSİNLER
Mikotoksinler,
Mantarlar tarafından uygun ortam, ışık,sıcaklık ve nem
şartlarında sentezlenen toksik metabolitlerdir.
2
MİKOTOKSİNLER
Günümüzde 300 civarında mikotoksin bilinmektedir.
Bu mikotoksinlerin çoğu
•
Aspergillus,
•
Penicillium,
•
Fusarium,
•
Alternaria
•
Rhizopus
gibi küf türlerince sentezlenmektedir.
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
Mikotoksinlerin Sıklıkla Bulunduğu Gıdalar
•
•
•
•
•
•
•
•
Arpa, mısır, buğday, pirinç gibi hububatlar
Yer fıstığı, fındık, badem
Pamuk çekirdeği
Kuru meyveler (kuru incir, kuru üzüm)
Baharatlar
Süt ve süt ürünleri
Yeşil kahve taneleri
Yemler
Mikotoksin Problemi
• Mikotoksinler insan ve hayvan sağlığına etki eder.
• Bazı mikotoksinler kanserojendir diğerleri ise organlarda geri
dönüşümü olmayan hasarlara sebep olmaktadır
• Düşük seviyede bulunmaları bile karaciğerde depo edildikleri
için tehlikelidir.
• EU miktoksinlerin gıdalarda bulunmasına sınırlamalar
getirmektedir.
5
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
Mikotoksinlerin Önemi
İnsan Sağlığı: Mikotoksinler direkt ya da indirekt olarak insanlara
bulaşabilir.
Ülke (firma) ekonomisi: Ürünün piyasadan toplanarak ya da
imha edilerek üretimden kaldırılması veya ihraç ürünlerinin iadesi
gibi ekonomik kayıplara neden olmaktadır.
Ürün/kalite kaybı: Hayvanlarda verim kaybına, kümes
hayvanlarında yumurta veriminde azalmaya yol açmaktadır.
6
Gıdalarda Öngörülen Mikotoksin seviyeleri (ppb)
Mikotoksinler
Mısır
Tahı
Tahıl
Yem
Aflatoksin B1
5
2
0.02
Aflatoksin M1
Süt
Bebek
Maması
0.1
0.05
Ochratoksin A
Zearalenone
100
Fumonisin B1 + B2
1000
3
0.5
75
20
200
Uluslararası Mikotoksin
Regulasyonları
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
Mikotoksinler Nasıl Analiz Edilir?
TARAMA (SCREENİNG) HIZLI METOTLAR (TEST KİTLERİ)
ELISA (Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay)
ELISA Membrane Card Tests (MCT)
Lateral Flow Devices (LFD)
ALETSEL METOTLAR
LC/MS/MS
LC/MS
HPLC/FLD
GCMS
TLC
7
Analiz Metot Seçimi – Pratik yaklaşımlar
Yer
Düzenek
Maliyeti
Maliyet/
Numune
Hız
Temizleme
Yetenek
Test kart
ELISA
Arazi
Arazi
$
$$
$$
$
Yok
Yok
Az
Az
TLC
HPLC
LC/MS
Lab
Lab
Lab
$
$$$
$$$$$
$
$
$
+++
+
+
+
++
+++
Kapsamlı Çok
Kapsamlı Çok
Opsiyonel Çok Çok
9
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
Tarama Metotlarının Kullanım Amacı
* Gıdaların pek çoğu mevzuatlar çerçevesine alınmıştır.
* Bu durum gıda sektöründe şu an ve gelecekte ön görülen
mevzuatlara uygun analizler yapma zorunluluğu getirmektedir
* Yeni mevzuat daha detaylı kesin sonuçlar istemektedir
* Hızlı metotların en büyük amacı en kısa sürede numunenin
yasal mevzuata uygunluğunu saptamaktır.
Avantajlar- Dezavantajlar
 AB mevzuatlarındaki limitlere uygun Tarama Testleridir.
 Analizler donanımlı teknik personel gerektirmez.
 Cihaz maliyeti düşüktür.
 Tehlikeli olmayan solventler kullanılır.
 Tehlikeli mikotoksin standartlarıyla temas yoktur.
 Kantitatif analiz mümkün değildir.
 Kalitatif veya yarı kantitatif analiz yapılır.
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
Tarama (Screening) Metotlar
 Kullanım için basit ve uygun.
 Genellikle başlangıç limitlerinin üzerinde EVET/HAYIR veya
ÜST/ALT LİMİT cevabı verir.
 %Hata oranı (pozitif hata) KABUL EDİLEBİLİR.
Kart Metotları
Amaç
• Numunenin yasal limite uygunluğunu test eder
• Sonuçlar belirlenen limitin altında veya üstünde
şeklinde yarı kalitatif bilgi verir
Prensip
Membran yüzeye bağlı yüksek spesifitede monoklonal antikor içeren cep
boyutunda kartlardır
Kapsam
Tüm gıda ürünleri
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
ELISA (Enzyme-Linked Immuno Sorbent Assay )
Antijen-antikor ilişkisini, antikora bağlanmış bir enzimin
aktivitesini araştırmak temeline dayanan kantitatif ölçüm yöntemidir.
Antijene karşı antikor ya da antikora karşı antijen aramak mümkündür
Elisa Prensibi
• Micro plate’lerin yüzeyi antibody ile kaplıdır.
• Numune uygulaması ardından numunede bulunan toksin ve enzime
bağlı antibody arasında bağ oluşur
• Bağlanmamış maddeler yıkama işlemi ile yüzeyden uzaklaştırılır
• Renk oluşumunu sağlamak için kromojenik bir substrat eklenir
• Sonuç spektrometre yardımıyla okunur
Elisa Metotları
ELISA okuyucu kullanılarak 450nm’de okuma yapılır.
Standart kalibrasyon eğrisini oluşturmak ve bu eğri yardımıyla numune sonuçlarının
yorumlanmasının sağlamak için özel bir program kullanılır.
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
Aletsel Metotlar
Geçerli Metotlar - Laboratuvar İçi Validasyon
- Laboratuvarlararası Validasyon (resmi)
Metot performansı amaca uygun olmalı
Valide edilmiş metodun hedefi, bu metotla yapılmış
sonuçlara güvenilirlik sağlamaktır.
16
Aletsel Metotlar
Ekstraksiyon
Temizleme
Ayırma
Tespit ve miktar tayini
1 part per billion (ppb) 32 yılda 1 saniye
Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.
TEŞEKKÜRLER….
17