bornova vet. kont.ve ars.ens. - Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü

Campylobacteriacea
Familyası
DOÇ
DOÇ.DR. HALIL IBRAHIM ATABAY
İZMİ
ZMİR YÜ
YÜKSEK TEKNOLOJİ
TEKNOLOJİ ENSTİ
ENSTİTÜSÜ
GIDA MÜ
MÜHENDİ
HENDİSLİĞİ
SLİĞİ BÖLÜ MÜ
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Campylobacteriacea
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Genel Özellikler
Yaptığı
Yaptığı Hastalı
Hastalıklar
Epidemiyolojisi
Bulaş
Bulaşma yolları
yolları ve kaynak
İzolasyon ve identifikasyonları
identifikasyonları
Kanatlı
Kanatlı hayvanlar ile iliş
ilişkisi
Kümeslerde risk faktö
faktörleri
Kontrol ve mü
mücadele yö
yöntemleri
1
Güncel Campylobacter Taxonomisi
(Vandamme ve ark. 1991)

rRNA süperfamilya VI


Campylobacter,
Campylobacter, Arcobacter,
Arcobacter, Helicobacter,
Helicobacter,
Wolinella
Campylobacteriacea Familyası
Familyası

Campylobacter ve Arcobacter (Vandamme ve De Ley,
1991)
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Thermophilic Campylobacter spp.
spp.






Gram negative,
negative, mikroaerofilik (%10CO2, %5 O2), spiral
ya da ince çomak şekilli, spor oluş
oluşturmayan, oksidaz
pozitif
En önemli tü
türler C. jejuni ve C. coli
3030-32oC’nin altı
altında üreyemezler fakat canlı
canlı kalabilirler
o
Maksimum üreme sı
sıcaklığı
caklığı  46 C
Olguları
Olguların çoğu sporadik
Salgı
Salgınlar daha az yaygı
yaygın
2
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Campylobacter species









C. jejuni subsp. jejuni
C. jejuni subsp. doylei
C. coli
C. lari
C. upsaliensis
C. fetus subsp.
subsp. fetus
C. fetus subsp.
subsp.
venerealis
C. hyointestinalis
C. sputorum ..........
Toplam 18 tü
tür

Termofilik Campylobacter
species
 C. jejuni subsp. jejuni
 C. coli
 C. lari
3
Neden Olduğu Hastalıklar

İnsanlarda
gastroenteritis;
gastroenteritis;



C. jejuni subsp. jejuni
(Tü
(Tüm Campylobacter
infeksiyonları
infeksiyonlarının %80%8085)
C. coli (10(10-15%)
C. lari,
lari, C. upsaliensis
and C. fetus (kalanlar)

Hayvanlarda

C. fetus subsp.
subsp. fetus


C. fetus subsp.
subsp.
venerealis


Sığır
ığır ve koyun abortları
abortları
Sığırlarda
ığırlarda İnfeksiyö
nfeksiyöz
infertilite
C. jejuni subsp. jejuni

Sığırlarda
ığırlarda abort ve
mastit
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Campylobacteriosis
Klinik Gö
Görünüm






Aynı
Aynı zamanda Camplyobacter enteritis or C. gastroenteritis
Infektif doz 500 - 800 organisma (NACMF, 1994)
İnkü
nkübasyon Peryodu 1–10 g genellikle 4 gü
günlü
nlük semptom
Genel belirtiler;
belirtiler; ishal (bazen kanlı
kanlı çoğu zaman sulu), ateş
ateş, karı
karın
ağrısı, uyuş
uyuşukluk hali, bulantı
bulantı ve kusma.
Akut infeksiyonlarda komplikasyonları
komplikasyonları; intestinal hemoraji,
hemoraji, toksik
megacolon ve HUS.
Uzun sü
süreli infeksiyonlarda periferal nöropati;
ropati;

GBS (her 1000 olgunun 1’
1’inde; Penner serotip HS:19 of C. jejuni ise
1/200) ve Miller Fisher Sendromu,
Sendromu, reaktif artrit gibi çeşitli sinirsel ve
romatizmal hastalı
hastalıklar
4
Dünyadaki İnsidans
Geliş
Gelişmiş
miş ülkelerde insanlarda en yaygı
yaygın bakteriyel ishal
etkeni
1.
ABD’
ABD’de 2002 yı
yılında tü
tüm gı
gıda kaynaklı
kaynaklı infeksiyonları
infeksiyonların %13’ü
%13’ü
(CDC)
1.
Ekonomik yü
k yı
yük yaklaşı
yaklaşık
yıllı
llık 4.5 milyar dolar ( Buzby ve Roberts,
Roberts, 1997)
Yılda 2.5 milyon kiş
kişinin enfekte
WHO, Batı
Batı Avrupa’
Avrupa’da her yı
yıl populasyonun %1’
%1’i olarak
tahmin etmektedir
2.
İngiltere ve Galler’
Galler’de tü
tüm gı
gıda kaynaklı
kaynaklı infeksiyonları
infeksiyonların %27’
%27’si (Adak ve
ark. 2002)
İngiltere’
ngiltere’de ekonomik yü
yük yı
yıllı
llık 500 milyon sterlinden fazla
Geliş
Gelişmekte olan ülkelerde de yaygı
yaygın,
2.
1.
2.
Özellikle yaş
yıcılık durumu sözkonusu
yaşlılarda asemptomatik taşı
taşıy
Çocuklarda (5 yaş
yaş altı
altı) yaygı
yaygın ishal etkeni
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
İngiltere ve Galler’
Galler’de önemli bazı
bazı GI patojenlere ait
laboratuvar raporları
raporları
(1977 to 2002)
2002)
Lab raporları (x1000)
60
50
40
Campylobacters
Salmonellas
Rotavirus
Shigellas
Cryptosporidium
Norovirus
30
20
10
0
1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001
Yıl
5
İngiltere ve Galler’
Galler’de 2000 yı
yılına ait çeşitli kaynaklardan tahmini
olarak elde edilen olgu sayı
sayıları
ları ve ölüm oranları
oranları (Adak ve ark.
ark.
Gut 51, 832, 2002)
Lab
raporları
raporları
% gıda Tahmini olgu
kaynaklı
kaynaklı sayı
sayıları
ları
Tahmini
Ölüm sy
Salmonella
Cl. perfringens
14463
92
41000
119
-
94
84000
89
Campylobacter
Campylobacter
L. monocytogenes
monocytogenes
57674
80
359000
86
101
99
194
68
E. coli O157
NonO157 VTEC
Diğ
Diğer E. coli
896
63
995
22
-
63
8
111
62000
2
6
Yersinia spp.
spp.
Bacillus spp.
26
90
45000
1
-
100
11000
0
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Bulaşma Yolları ve Kaynak

Zoonotik



Ana bulaş
bulaşma aracı
aracı GIDALAR
Sıcakcak-kanlı
kanlı hayvanları
hayvanların barsakları
barsaklarında ve
çevrede oldukç
ç
a
yaygı
ı
n
olduk yayg (asemptomatik
(asemptomatik
taşı
yıcılık)
taşıy
Kanatlı
Kanatlı hayvanlar en önemli bulaş
bulaşma kaynağı
kaynağı


Tavuk, hindi, ördek, yaban kuş
kuşları
ları
Çiğ süt, kı
kırmı
rmızı et ve klorlanmamış
klorlanmamış su diğ
diğer
önemli bulaş
bulaşma kaynakları
kaynakları
6
Salgı
Salgın gastrointestinal infeksiyonlarda bulaş
bulaşma yolları
yolları – İngiltere
ve Galler 1992 - 2000.
100%
Waterborne
90%
80%
Person to person
70%
60%
Other & unknown
50%
40%
Foodborne
30%
Foodborne & person
to person
20%
10%
0%
Sals
Cl. perf
VTEC
Campy
Noro
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
İzolasyon

Klasik İzolasyon

Zenginleş
Zenginleştirme (2g) + agara ekim (3(3-5g)



Mikroaerobik olarak, 4242-43C
Zenginleş
Zenginleştirme besiyerleri;
besiyerleri; Preston besiyeri,
besiyeri,
Bolton besiyeri vs.
Agar besiyerleri;
besiyerleri; mCCDA,
mCCDA, CAT agar,
agar, Karmali
agar,
,
Skirrow
agar,
,
Butzler
medium
agar
agar

Detay iç
için;
Corry, J.E.L., Atabay, H.I., Forsythe,
Forsythe, S.J. and Mansfield,
Mansfield, L.P. (2003)
Culture media for the isolation of camplyobacters,
camplyobacters, helicobacters and
arcobacters (Chapter 18). : Handbook of Culture Media for Food
Microbiology ed. Corry J.E.L., Curtis,
Curtis, G.D.W. and Baird,
Baird, R.M. sayfa:
271271-316. Elsevier:
Elsevier: Hollanda
7
Tavuklardan izolasyon

Tavuk karkasları
karkaslarından veya intestinal içeriklerinden
izolasyon iç
için


Zenginleş
Zenginleştirme genellikle gereksizdir
Tavuk karkasları
karkasları içerisinde CAT selektif ajanları
ajanları bulunan
besiyerinde zenginleş
zenginleştirdiğ
tirdiğimizde



Zenginleş
Zenginleştirme öncesi bü
bütün karkaslar termofilik Campylobacter
yönünden pozitif olduğ
olduğu halde
Zenginleş
Zenginleştirme sonrası
sonrası yalnı
yalnızca Arcobacter izole edilebildi
Bazı
Bazı Campylobacter suş
suşları
ları diğ
diğerlerine predominant olarak üreme
göstererek zenginleş
zenginleştirme sonrası
sonrası yanlış
yanlış bir bulguya neden
olabilir
Atabay HI ve Corry (1997) The prevalence of campylobacters and arcobacters in
broiler chickens.
chickens. Journal of Applied Microbiology 83: 619619-26
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Identifikasyon ve Tiplendirme

Fenotipik karakterizasyon

Çeşitli biyokimyasal, üreme ve direnç
direnç testleri



Hippurat hidroliz testi (C. jejuni +); indoxyl acetate hydrolyis,
hydrolyis, gram
reaksiyonu, hareket (kurba
ğa larvası
(kurbağ
larvası hareketi karakteristik),
karakteristik), nalidixic
acid ve cephalothine duyarlı
duyarlılık
Molekü
Moleküler metotlar; PCRPCR-tabanlı
tabanlı metotlar
Tiplendirme;




Biotiplendirme:
Biotiplendirme: Preston tiplendirme sistemi
Serotiplendirme:
Serotiplendirme: Penner and Lior serotiplendirme sistemleri
Faj tiplendirme: Londra
Genotiplendirme

PFGE, flafla-tiplendirme, RAPDRAPD-PCR, AFLP, ribotiplendirme,
ribotiplendirme, MLST
8
Kanatlı Hayvanlarda termofilik
Campylobacter


Campylobacter birç
birçok yabani kuş
kuş türünde ve tavuk, hindi ve
ördeklerde zararsı
zararsız kommensal flora olarak bulunur
Ancak zaman zaman ‘vibriyonik hepatit nedeni (C. jejuni)





Hastalı
Hastalık yumurtacı
yumurtacı tavuklarda daha yaygı
yaygındı
ndır
8 haftalı
haftalıktan az yaş
yaşlı havanlarda nadir
Mortalite %10%10-15
Yumurta veriminde %35’
%35’e varan dü
düşüşler
Civcivler genellikle 3 haftalı
haftalık oldukları
olduklarında enfekte olurlar


Deneysel çalış
malar (NK) 2 haftadan önce C. jejuni ile enfekte edilen
alışmalar
civcivlerin klinik belirti (ö
(özellikle ishal ve ölüm oranı
oranında artış
artış))
gösterdiklerini bildirmiş
bildirmişlerdir (Young
(Young ve ark. 1999; Corry ve Atabay
2001)
Tavuk ciğ
ciğerleri hem eksternal (kesim(kesim-işleme esnası
esnasında) hem de internal
olarak kontamine olabilirler (Schorr
(Schorr ve ark. 1994)
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Kanatlı Hayvanlarda termofilik
Campylobacter





İngiltere’
k %80’
ngiltere’de tü
tüketime sunulan tavukları
tavukların yaklaşı
yaklaşık
%80’nin termofilik
Campylobacter ile kontamine olduğ
olduğu bildirilmiş
bildirilmiştir
Etlerde çoğalmazlar ancak dü
düşük infektif dozdan dolayı
dolayı yeterince
piş
pişirilmemiş
irilmemiş ya da çiğ tavuğ
tavuğa temastan dolayı
dolayı enfeksiyon
kaynağı
/aracıı
kaynağı/arac
Vertikal bulaş
bulaşma pek gö
görülmez
Kümesler yeterince temizlenip dezenfekte edildiğ
edildiği ve altlı
altlıklar
değ
değiştirildiğ
tirildiği takdirde hayvan yemleri ve altlı
altlık ile bulaş
bulaşma yaygı
yaygın
değ
değildir
Sürüde enfeksiyon gö
görüldü
ldüğünde bü
bütün civcivler oldukç
oldukça hı
hızlı
zlı bir
şekilde kolonize olur (%100’
(%100’e yakı
yakını)


En fazla kalı
kalın barsaklarda (sekum ve kolon iç
içerisinde) 105 -109 kob/g
kob/g
Hayvanlar yaş
yıcılık oranları
yaşlandı
landıkça taşı
taşıy
oranları azalı
azalır
9
Tavuk karkaslarında termofilik
Campylobacter

Tavuk karkas kontaminasyonu

Taze karkaslar;
1.5 x 106 / karkas; İngiltere
 104-5 / karkas; Kuzey Amerika





Daha dü
düşük oran Stern ve ark. (1999) 102 / karkas
Sebep klorlu su iç
içerisinde soğ
soğutma
İngiltere’
ngiltere’de genellikle ‘hava ile soğ
soğutma’
utma’ kullanı
kullanılır
Dondurulmuş
Dondurulmuş karkaslarda sayı
sayı 1-2 log siklus
daha dü
düşüktü
ktür fakat kalan bakteriler aylarca
canlı
canlı kalabilirler
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Kümeslerde Risk Faktörleri

İçme suyu (klorlanmamış
(klorlanmamış ise) önemli faktö
faktör
C. jejuni su sağ
sağlayan sistemlerde oluş
oluşan biyofilimlerde
canlı
canlı kalabilirler
Klorlama etkili

Altlı
Altlık


Eğer ıslak değ
değilse Campylobacter için çok önemli bir
faktö
faktör değ
değil
Kuzey Amerika’
Amerika’da altlı
altlık çok sı
sık değ
değiştirilmez
10
Kümeslerde Risk Faktörleri (devam...)



Yabani kuş
kuşlar, kemirici hayvanlar ve personel
giysileri
Kesimden 1 hafta önce uygulanan ‘thinning’
thinning’
işleminin (sü
ü
r
ü
n
ü
n
bir
kı
ı
smı
ı
n
ı
n
daha
erken
(s
k sm
boş
boşaltı
altılması
lması işlemi) de hayvanlarda enfeksiyon
ile iliş
ilişkilendirilmiş
kilendirilmiştir
Ölü hayvanları
hayvanların zamanı
zamanında kü
kümesten
uzaklaş
ş
t
ı
r
ı
lmaması
ı
uzakla
lmamas
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Kümeslerde Kontrol/Mücadele
1.
2.
3.
İçme suyunun klorlanması
klorlanması
Yetiş
Yetiştirme peryotları
peryotları arası
arasında sulama sistemlerinin
düzgü
zgün bir şekilde montajı
montajı ve temizlenmesi
Genel Hijyenik Kurallar (Biyog
üvenlik)
(Biyogü
venlik)
Çalış
anlarıın ve ziyaretç
alışanlar
ziyaretçilerin ayakkabı
ayakkabıları
larının dezenfeksiyonuve
tercihen ayakkabı
ayakkabılar dahil giysilerin değ
değiştirilmesi kü
kümese
girmeden önce ellerin yı
yıkanması
kanması, ziyaretlerin kı
kısıtlanması
tlanması,
insekt ve kemiricilerle mü
mücadele Yabani kuş
kuşları
ların, kemiricilerin
ve insektlerin kontrolü
kontrolü (arttı
(arttırılmış
lmış biyogü
biyogüvenlik)
venlik)

Biyogü
Biyogüvenlik önlemleri (kü
(kümeslerde) infeksiyonları
infeksiyonları
önlemede en etkili
11

Yetiş
Yetiştirme sonrası
sonrası kontaminasyon


Campylobacter negatif kanatlı
kanatlı hayvan sü
sürüleri nakil, kesim ve
parç
parçalama esnası
esnasında pozitif sü
sürüler aracı
aracılığı ile kontamine
olabilirler
Kanatlı
Kanatlı hayvanlarda kontaminasyonun
azaltı
azaltılması
lması için;
1.
2.
3.
Taşı
ma kasaları
Taşıma
kasalarının uygun dezenfeksiyonu
Enfekte olmayan sü
sürülerin enfekte olanlardan önce kesimi
Kesim hatları
hatlarındaki önemli çarprazarpraz-kontaminasyon noktaları
noktalarına
azami dikkat
1.
4.
Soğ
Soğutma suyu tankı
tankına klor ilavesi önemli bir CCP’
CCP’dir (HACCP)
Son aş
aşamada uygulanacak olan dekontaminasyon önlemleri
oldukç
oldukça etkili olmaktadı
olmaktadır (lactic
(lactic acid,
acid, trisodium phosphate,
phosphate,
azaltı
azaltılmış
lmış bası
basınç uygulaması
uygulaması veya gamma radyasyon
uygulaması
uygulaması)
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Çiğ tavukların dekontaminasyonu
1.
Klorin
Yıkama ve soğ
soğutma suyuna 2525-50 ppm
2.
3.
Klor Dioksit ve diğ
diğer klor derivatifleri
Organik asitler
%1%1-2 Laktik asit, 0.5% sodyum benzoat
4.
5.
6.
7.
TSP
Radyasyon
UV
Isı
Isı
12
Genel Mücadele ve Kontrol

Çiftlik ve Çatal arası
arasında değ
değişik noktalarda
önlem:






Çiftlikte
Kesimhanede
Gıda Üretim ve İşleme
İşleme Tesislerinde
Satış
Satış sırası
rasında
Ev ya da lokantalarda
Patojene bağ
bağlı olarak kontrol noktaları
noktaları değ
değişiklik
göstermektedir
BORNOVA VET. KONT.VE ARS.ENS.
Teşekkürler
13