AMAÇ Hastanemizde gerçekleştirilecek ameliyatların planlanması

AMELİYATHANE İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ
KODU:AH.PR.01
YAYINLANMA TARİHİ:12.11.2015
REVİZYON TARİHİ:
REVİZYON NO:00
SAYFA SAYISI:04
AMAÇ
Hastanemizde gerçekleştirilecek ameliyatların planlanması, giriş-çıkış uygulamaları,
ameliyathanenin ameliyata hazırlanması, temizliği ve bakımı, ameliyathane ihtiyaçlarının temini,
hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanması ve çalışma esaslarını açıklar.
KAPSAM
Hastanemizdeki tüm ameliyat faaliyetlerini içermektedir.
SORUMLULAR
 Anestezi doktor ve teknisyenleri
 Cerrahi branş doktorları
 Ameliyathane sorumlu hekimi
 Ameliyathane sorumlu hemşiresi ve hemşireleri
 Ameliyathane personelleri
 Ameliyathane bilgi işlem personeli
TANIMLAR:
ANTİSEPSİ: Özellikle vücudun yüzeysel dokularının ve lezyonlarının kimyasal maddeler
kullanılarak patojen mikroorganizmalardan arındırılması işlemidir.
STERİLİZASYON: Bir madde ya da cismin birlikte bulunduğu tüm mikroorganizmaların her
türlü canlı ve aktif şekillerinden arındırılması işlemidir.
DEZENFEKSİYON: Bir ortamdan patojen mikroorganizmaları elimine ederek ancak sporları
etkilemeyen bir işlemdir. Bu işlem yalnızca dezenfektan denilen kimyasal maddelerle, mekanik
temizlik ve ısı ile de sağlanabilir.
PREOPERATİF:Ameliyat öncesi bakım
PREMEDİKASYON: Ameliyat öncesi ilaç desteği
UYGULAMA
Ameliyat Kararı ve Hasta Onayı:
Ameliyat Kararının Verilmesi: Cerrahi müdahaleler yüksek seviyede risk taşıyabileceği için
dikkatle planlanmalıdır. Uygun cerrahi girişimin seçilmesi için hasta değerlendirmesi temel
alınmalıdır. Müdahalenin seçimi; hastanın öyküsü , fiziksel durumu ve tanısal veriler kadar
müdahalenin hasta için riskleri ve yararlarına bağlıdır. Müdahale seçiminde , başvuru bulguları,
tanısal test ve diğer kaynaklardan gelen bilgiler de göz önüne alınmalıdır. Acil bir hastaya
cerrahi müdahale gerektiğinde, değerlendirme süreci kısa bir zaman diliminde
yapılmalıdır. Ameliyat kararını ilgili konuda uzman operatör hekim verir.
Hasta Onayı: Hastaya hekimi tarafından tüm riskler, tedavi süreci vb. anlatılır. Hasta tedaviyi
kabul ederse yapılacak ameliyata özel onam formu doldurularak hekim ile hasta tarafından
imzalanır. Hasta tedaviyi kabul etmez ise formun onaylatılmasına gerek yoktur. Ancak hastanın
hayati tehlikesi söz konusu ise hastaya bu konu tekrar aktarılır. Buna rağmen hasta tedaviyi
kabul etmemekte ısrarlı ise “Hayati tehlike riskine rağmen tedaviyi kabul etmiyorum” şeklinde
ifadesi imzalatılıp alınır.
1
Hasta imzadan imtina eder ise tutanak düzenlenir. Tutanak ve izinler hastanın dosyasına konulur.
Karar veremeyecek durumda olan hastaların (Akli dengesi yerinde olmayan, bilinci
kapalı,çocuk,18 yaş altı,bunamış vb.) vasi veya vekilleri ile belirtilen konular görüşülür ve
imza altına alınır.
Ameliyathane Giriş ve Çıkışı


Ameliyathanemizde personel ve hasta girişi ayrılmıştır. Giriş-çıkış kuralları Nonsteril,
Yarısteril ve Steril alana göre düzenlenmiştir. Ameliyathanemiz steril olmayan alan, yarı
steril alan ve steril alan olmak üzere 3 bölümden oluşur. Bu bölümlere ilişkin kurallar Steril
Olmayan Alan Talimatı, Yarı Steril Alan Talimatı ve Steril Alan Talimatı ile
belirlenmiştir.
Ameliyathaneye giriş-çıkışlar Ameliyathaneye Giriş Talimatı ve Ameliyathaneden Çıkış
Talimatı ile belirlenmiştir.
 Nonsteril alan: Ameliyathane personel girişi genel cerrahi servisinin içinden olup
şifreli kapıyla ayrılmıştır ve personelden başkasının girişi engellenmiştir. Personelin
giriş-çıkış yaptığı alanlar non-steril alan olup, lavabolar bu alandadır.
 Yarı-steril alan: Personel odası ve soyunma odalarının olduğu alan yarı steril alan
olup bu alana girişte ayakkabı çıkartılıp yeşil terlik giyinmelidir ve ayakkabı nonsteril alanda bulunan raflara konulmalıdır.
 Steril alan: Soyunma odalarından sonraki alan steril alan olup bu alanda petrol yeşili
forma ve lacivert terlik giyinmelidir. Bu bölümde bariyeri geçmeden temiz terlik
rafından terlik alınarak giyilir ve çıkarılan yeşil terlikler yarı- steril alanda bırakılır.
Yarı-steril alanda giyilen terlik ile bu bölüme basılmaz. Bu bölümde ameliyat
forması dışında bir giysi ile bulunulmaz ve bu formayla kesinlikle diğer alanlara geçiş
yapılmaz.
 Hastalar için non-steril alan olarak ameliyathane girişindeki alan olarak
belirlenmiştir. Hastalar bu alana serviste soyunarak ameliyat önlüğü giymiş vaziyette
gelirler. Steril alan, nonsterilalan ile ameliyathane hasta girişi arasındaki bariyerden
sonraki kısım olarak belirlenmiştir ve bu alan steril odaya kadar devam eder.
Ameliyat gömleği ile gelen hastaya bone takılır ve sedyeye alınır. Hasta giriş
kapısından sedyenin tekerlekli alt bölümü dışarıda kalır, nonsteril ile steril alan
arasındaki bariyerden sedye transferi ile steril alana alınır. Hasta bu alanda kesinlikle
yürütülmez. Personel için steril alan kabul edilen yerlerle hastalar için de aynı
bölümlerdir. Hasta bu bölümde sedye üzerinde ve ameliyat önlüğü, bonesi takılı
vaziyette bulunabilirler.
Malzeme ve İlaç Temini
Ameliyathane ve anestezinin ihtiyaçları bilgisayar kayıtlarından depolardaki stok miktarı ve
tahmini sarf durumuna göre tespit edilerek eksik ilaç ve malzemeler ameliyathane sorumlu
hemşiresi ve teknisyeni tarafından istem formlarına yazılır. Ameliyathanenin deposu
bulunmaktadır. Ameliyathanede sürekli kullanılan sarf malzeme ve ilaçlar depoda muhafaza
edilir. İstem formuna malzeme adı, jenerik ismi, ölçüsü, miktarı yazılır. Birim sorumlu hekimi
tarafından imzalanır ve Başhekimlik tarafından onaylanır. Sıhhi sarf malzeme deposundan temin
edilir.Depoda olmayan malzemeler eczane çalışma prosedürünün ilgili maddesine göre sağlanır.
Eksilen veya yeni ihtiyaç duyulan demirbaş malzeme listesi Başhekimlikçe onaylandıktan sonra
temin için şartnamesiyle birlikte Satın Alma birimine gönderilir.
Ameliyathane Çalışma Süreci
 Ameliyathane sorumlu hemşiresi ameliyathane hemşirelerinin, ameliyathane personelinin
aylık çalışma programlarını, aylık nöbet listelerini tanzim eder.Ameliyathane sorumlu uzman
doktor ve Başhekim yardımcısına onaylatır.
 Ameliyathane temizliği her ameliyattan sonra ve günün sonunda olmak üzere ameliyathane
temizlik talimatına göre temizlik personeli tarafından yapılmaktadır.
2








Ameliyathanede genel olarak tüm vakalar mesai saati içerisinde ve acil vakalar 24 saat
kesintisiz olarak sürdürülür.
Ameliyatı olan branşların uzmanları tarafından hazırlanan ameliyat listeleri ameliyat
gününden bir gün önce saat 15:00’e kadar anestezi kliniğine gönderilir. Hastalar anestezi
uzmanı tarafından konsilte edilir.
Ameliyathane ekibi hazırlıklarını bitirdikten sonra doktorun belirlediği sıraya göre servis
hemşiresinden hastayı ister. Servis hemşiresi dosyası ile birlikte hastayı teslim eder.
Ameliyathane hemşiresi ve anestezi teknisyeni hasta kolunda bulunan isimlikten ve direk
hastaya sorarak adını teyit ettirir.
Hasta tekerlekli sandalye veya sedyeyle personel tarafından ameliyathaneye alınır. Doktor
tarafın dan insizyon bölgesine konan işaret hastaya teyit ettirilir.
Cerrahi güvenlik kontrol listesine uygun biçimde ameliyathane ye alınan hasta cerrahi ekibe
teslim edilir.
Ameliyatı biten hasta hayati fonksiyonları düzelince anestezi uzmanı onayı ile anestezi
teknisyeni refakatinde servisine gönderilir.
Ameliyat esnasında alınan numune ve biyopsi örnekleri patoloji plastik kaplarına konur.
Her ameliyat sonrası ameliyathane temizliği yapılıp, en az 15dk sonra diğer ameliyata
başlanır.
Ameliyathane Kayıtları
 Ameliyat sonrası protokol numarası verilerek hastaya ait bilgiler ameliyathane ve anestezi
kayıt defterlerine hemşire ve anestezi teknisyenleri tarafından kaydedilir.
 Cerrahi işlemlerde kullanılan sarf malzeme ve ilaç bilgisayara,cerrahi ekibin isimleri
ameliyat kayıt defterine kaydedilir.
 Spanç sayımı yapılan ameliyatlarda spanç sayım formu kullanılır.Bu formlar daha sonra
arşivlenir.
 Anestezi ilaç ve sarf malzemeleri anestezi teknisyenlerince bilgisayara girilir.Yazılı kayıtlar
teknisyenlerce tutulur.
 Ameliyata giren doktor her ameliyat sonrası ameliyat defterine notunu yazar.
 Ameliyathanedeki bütün kayıtların bir nüshası ameliyathanede ve bilgisayar kayıtlarında
saklanır.Yıl sonunda arşive gönderilir.Bunlar arşiv yönetmeliğine göre saklanır.
Depolar
 Ameliyathane de yalnızca 15 günlük malzeme stoğu depolar içerisinde muhafaza edilir.
 İlaç ve malzeme miad ve miktar kontrolü yapılarak eksikler tespit edilir.Miadı geçmek üzere
olan malzemeler belirlenir.Son üç ay kala işaret konarak erken tüketilmeye çalışılır veya
başka birimlere sevk edilir.
 Ameliyathane sorumlu hemşiresi ameliyathane malzemelerinden birinci derece sorumludur.
Ameliyathanede Hasta ve Çalışan Güvenliği
Ameliyat hazırlığından, bitimine kadar bütün aşamalarında ameliyat ekibinin her üyesi
enfeksiyon kontrol komitesinin yayınlamış olduğu talimatlar doğrultusunda tüm enfeksiyon
kontrol önlemlerini alır.
Ameliyata alınan her hasta kan yoluyla bulaşan hastalıklar yönünden potansiyel enfekte kabul
edilir ve standart kişisel koruyucu önlemler alınır. Hastaya steril olarak kullanılması gereken tüm
malzemelerin steril olmasını sağlar. Koruyucu giysi ve ekipman kullanılır. Bilinen damlacık,
temas, sıkı temas, hava yolu ile bulaşan enfeksiyon mevcutsa; Ameliyathane çalışanları
bilgilendirilerek enfeksiyonla bağlantılı özgün izolasyon gereklilikleri yerine getirilir.Cerrahi
yara sınıflamasına göre kontamine veya kirli infekte sınıfına giren ameliyatlardan (gazlı gangren
dahil) ve Hepatit-B, Hepatit-C, HIV ile infekte hastaların ameliyatları vakanın durumu elverdiği
sürece gün sonuna bırakılır. Bu tür vakaların ameliyatından sonra ameliyathanede diğer
ameliyatlardakinden farklı özel bir temizlik yapılmamalı, ameliyat odası veya ameliyathane
kapatılmamalıdır.
Ameliyathaneye sağlık personeli eşliğinde getirilen hasta, anestezi teknisyeni ve ameliyathane
hemşiresi tarafından teslim alınır. Kimlik doğrulama, güvenli cerrahi kontrol listesi, onam formu,
kontrol edilerek hasta ameliyat odasına alınır. Anestezi Güvenlik Kontrol Listesine göre hasta
3
değerlendirilir, ekipman kontrolü yapılır. Ameliyat odasında kimlik doğrulama tekrarlanır.Doğru
bölge ve taraf işaretlemesi kontrol edilerek hastaya doğrulatılır. Güvenli Cerrahi Kontrol
Listesi, kontrol listesi sorumlusu tarafından anestezi verilmeden önce, ameliyat kesisinden önce
ve hasta ameliyathaneden çıkmadan önce uygulanır. Ameliyatı biten hasta, servisten gelen
hemşire ve personele teslim edilir.
Hastaya kan transfüzyonu yapılacaksa; transfüzyon öncesinde çapraz karşılaştırma test sonucu,
hasta bilgileri, kan veya kan ürününün türü, miktarı, veriliş süresi iki sağlık çalışanı tarafından
kontrol edilerek doğrulanır, Kan Transfüzyonu Takip Formuna kayıt edilir. Kan transfüzyonu
reaksiyonu gelişirse Kan ve Kan Ürünleri Aktarım Tepkimeleri Bildirim Formu anestezi
teknisyeni tarafından doldurularak seti ile birlikte kan torbası kan merkezine
gönderilir. Hastadan alınan iki tüp kan örneği ( hemogram + biyokimya tüpü) ve ilk idrar örneği
alınarak kan merkezine gönderilir.
Delici kesici alet yaralanmalarını önlemek amaçlı; atıkların kaynağında ayrıştırılarak delici
kesici nitelikteki atıkların delici kesici atık kutularına atılması sağlanır. Bu konuda tüm
çalışanlara eğitim verilir. Delici kesici atıklarla yaralanma söz konusu olursa „„Güvenlik
Raporlama Bildirim Formu‟‟ doldurulur.
Hasta düşmelerini önemek amacıyla “Hasta Düşmeleri Önleme Talimatı uyulur.
Kan ve kan ürünleri transfüzyonunda “Kan Yoluyla Bulaşan Enfeksiyonlardan Korunma
Talimatı”, “Kan ve Kan Ürünleri Uygulama Talimatı” na uygun çalışılır.
Tıbbi atıklarla ilgili olarak “Tıbbi Atık Talimatı”na göre işlemler yapılır.
Güvenli ilaç kullanımı için “İlaç Güvenliği Yönetim Prosedürü göre çalışılır.
Ameliyathanede hasta ve çalışan güvenliği; hastanemizin Hasta ve Çalışan Güvenliği
Prosedürü göz önünde bulundurularak gerekli önlemler ve çalışmalar yürütülür.
Genel Bakım ve Temizlik
 Ameliyathanenin günlük temizliği ameliyatların bitiminde Ameliyathane Temizlik Talimatı
na göre yapılır.
 Ameliyat aralarında odalar 15dk temizlenir.
 Ameliyathanenin genel temizliği her hafta sonu Ameliyathane Temizlik Talimatı na göre
yapılır.
 Ameliyathanede her türlü bakım ve onarım gerektiren durum ameliyathane sorumlu
hemşiresi tarafından günlük olarak tespit edilir, arıza formu düzenlenerek teknik servise
bildirilir.
 Ameliyathaneden çıkan tüm çöpler Tıbbi Atıkların Toplanması ve Uzaklaştırılması
Talimatı na göre toplanır.
 Tüm cihazların bakım ve kalibrasyonları Tıbbi Cihaz Bakım ve Kalibrasyon Prosedürü ne
göre yapılır.
4