Nitel Araştırmaların Doğası

Nitel Araştırmaların
Doğası
Dr. M. Şahin BÜLBÜL
Kafkas Üniversitesi
Teşekkürler
Teşekkürler
İçerik
 Nitel araştırma denilince ne anlamalıyız?
 Karşılaştırmalı olarak nitel araştırmaların
anlaşılması
 Nitel bir makale nasıl yazılır?
 Nitel araştırma çeşitleri nelerdir?
 Ulusal ve Uluslararası Nitel araştırma
örnekleri
(Johnson & Christensen,
2012)
YÖNTEM
Nicel-Tümdengelim
(teori testi)
Nitel-Tümevarım
(teori oluşturma)
AMAÇ
Nicel-Açıklama, öngörü
Nitel-Keşif, buluş
VERİ
Nicel-Sayılar
Nitel-Kelimeler, resimler
SONUÇLAR
Nicel-Genellenebilir
Nitel-Kişisel görüş
Karşılaştırma – Aynılaştırma
Ayrılığı fark etme
Doğa ve Sistem Kavramları
Saat kaç?
Saat nasıl çalışıyor?
Genelleme
Atomun içinde ne var?
İnsanın beyninde ne var?
Soru sorarak aldığımız cevaplar yapıyı
anlamamızı sağlıyor.
Öneriler
(Merriam, 2013)
 Sorgulayıcı duruş
 Belirsizliğe karşı hoşgörü
 Dikkatli gözlemler
 Nitelikli sorular
 Yeni kavram ve
kategorilere açık olma
(Newton ve ivme
kavramı)
 Yazmada rahatlık
(Özgün yazma gücü)
Arabanın içinde ne var?
Protonun içinde ne var?
Grup tartışmaları ile daha çeşitli yapılar açığa
çıkarabilirsiniz.
Belirsizlik mikroskobu
düşünce deneyi
O halde grup görüşmelerinden önce bireysel
görüşmeleri yapmak daha doğrudur. Peki ya tersi?
Nitel araştırma nereden
geliyor?
Barney Glaser-1967
Egon Guba-1978
Bogdan ve Taylor- 1975
Guba ve Lincoln-1981
Patton-1981
Cresswell-2007
Üç nitel veri türü
Mülakat/Görüşme
Gözlemler
Dökümanlar
Temel kaynaklar
(Wolcott, 1992)
Görüşme tipleri
(Merriam, 2013)
Tam
yapılandırılmış
Yarı
Yapılandırılmış
Yapılandırılmamış
Soruların sırası ve
içeriği değişmez
Sorular vardır
ama esnektir
Sorular genel bir
fikir edinmek için
açıktır.
Etik sorunlar kontrol listesi
(Merriam, 2013)
Amacını ve yöntemi anlat
Taahhütlerini net söyle
Risklerin değerlendirmesini yap
Mahremiyete saygı göster
Verilere erişim ve sahiplenme
Onay almadan hareket etme
Görüşmeyi yapan akıl ve ruh
sağlığı yerinde olsun
• Etik konularda kime
danışacağınıza karar verin
• Veri toplama için sınır koyun
• Yasal boyutları inceleyin
•
•
•
•
•
•
•
Yöntemi yazarken

(Merriam, 2013)
Araştırma Deseni
 Nitel, altındaki felsefe, nedeniyle birlikte seçilen özel desen (gömülü teori,
öyküsel, fenomenoloji, etnografi, durum çalışması, vb.)

Örneklem
 Örneklemi seçme kriteriniz, nasıl seçeceğinizi ve kaç kişi olduğunu anlatınız.

Veri toplama
 Görüşmeler tipi, direk ya da dolaylı görüşme, görüşme kaydı, ön görüşmeler
neleri değiştirdi
 Gözlemin süresi ve zamanı, gözlenecek şey, gözlemcinin rolü
 Belgelerin edinilme biçimi makale/hatıra defteri, belgenin oluşma biçimi
(istek üzerine)

Veri analizi
 Veri setinin özelliği, kullanılan araç,

Pilot çalışma

Geçerlik ve güvenirlik

Araştırmacı ön yargısı ve varsayımları

Çeviri sorunları
Geçerlik ve Güvenirlik
(Merriam, 2013)
 Üçgenleme (Birden çok araştırmacı, yöntem ve veri
kaynağı kullanma)
 Katılımcı doğrulatma
 Yeterli veriye ulaşıncaya kadar toplamaya devam
etmek
 Araştırmacının konumu
 Uzman görüşü
 Detaylı kayıt
 Zengin tanımlama
 Az çeşitlilik
Ne gözlemlenmeli?
(Merriam, 2013)
 Fiziksel ortam ne durumda?
 Katılımcılar kimler, özellikleri nelerdir?
 Ne gibi faaliyet ve etkileşim var?
 Etkileşimlerin (örneğin konuşmanın) içeriği nedir?
 Görünenin ayrıntısı nedir?/ Neler görünmemektedir?
 Gözlemcinin etkisi olarak neler gözlemlediniz?
Katılımcı ………….Gözlemci
 Tam katılımcı
 Deneyi yapanlar
 Gözlemci + Katılımcı
 Deneyi yönlendiren ama
gözlem yapan
 Tam gözlemci
 Katılmayan sadece gözlem
yapan
Isıdevinimsel yasalar ve
kayıplar
 Enerji iletiminde verimlilik hiçbir zaman %100 olmaz;
kayıp olur.
 Anlattıklarınız hiçbir zaman sizin zihninizdeki gibi
anlaşılmaz.
 Örnek; düşünce deneyleri
Araştırmayı sınırlandırmak
Verileri kaydetmek
 Görüntülü kayıt hem dökümü kolay hem de ek veri
içerir.
 Sesli düşünme tekniği
 Ses tonlamasına bakıyor muyuz?
 Vücut dili nasıldı?
 Göz hareketlerini kaydediyor muyuz?
Aynı verilerden aynı
çıkarımları yapmak
Kullanılan kelimelerin sıklığı
 Çalışmanın tamamında kullanılan en çok kelimeler ve
araştırma problemi arasındaki ilişki
(Cresswell, 2012)
Nitel araştırmalar insanın olduğu ortamlarda oluşur
Veri toplayan insandır.
Nitel araştırmalar tarafsız değil, özneldir.
(Gay, Mills & Airasian 2012)
Gerçekleşebilir olay,
Teoriye dayanan sonuç,
Katılımcının onaylaması,
Toplumda karşılığını bulması,
Yargılayıcı olmayan yaklaşım
çalışmanın geçerliliğini
güçlendirir. (Maxwell)
Toleranslı, transfer edilebilir
(bağlamın detaylı anlatıldığı),
Verilerin kararlılığı
ve doğrulanabilirliği sağlanıp
Geçerlilik güçlendirilir. (Guba)
Var mı? İlişkili mi?
Claude Bernard (1813-1878)
Fransız Fizyolog
«Doğru ya da
yanlış kuram
yoktur,
Doğurgan ya
da kısır
kuramlar
vardır»
Özgünlük ve işlevsellik
Model ve gerçek
Derinlerde daha çok şey var!
Birikimler ve çözümler
Birikimler ve kavrayış
Tekrarlanabilirlik
Bibliyografya
 Fen eğitiminin öncüleri
 Bakanların fen eğitimi anıları
Etnografya
 CMS deneyini yapan bilim insanların yaşam ortamları
Fenomenoloji
Öğrenciler X olayına ilişkin yaşanmış deneyiminin anlamı, yapısı ve özü nedir?
Durum çalışması
Sayılar ve kelimeler birlikte
okunur
Beyin boşlukları dolduruyor
Cevizli kadayıf
Ne görüyorsunuz?
META Kategori
Çırak-Kalfa-Usta
Örnek örnek
Verileri nasıl göstereceğiz?
 Durumlar içi gösterimler
 Etki matrisi
 Durumlar arası gösterimler
 Zaman sıralı
 Veri analizi:
 Verilerin azaltılması
 Verilerin gösterimi
 Verilerin anlamlandırılması
HyperQualLite
Ethnograph
Aranan özellikler
(Miles & Huberman, 2015)
 İşletim sistemi uyumu? (Inspretion Mac- Quad DosWindows)
 Konlama yapılabiliyor mu? (Atlas/ti, HyperRESEARCH ve
Kwalitan kullanıcı dostudur)
 Arama ve geri çağırma yapabiliyor mu? ( Folio Views bu
özelliği ile bir adım önde)
 Veri tabanı yönetimi
 Hatırlatıcı not alma
 Veri bağlantısı
 Matris oluşturma
 Ağ gösterimi
 Kuram oluşturma
Mendeley ile etiketler oluştur
Express Scribe ile yazma
hızında görüntüyü oynat
Dar örneklem tehlikesi
(Cezmi hoca affect)
B planınız olsun
Yanlılığınızı kontrol altına alın
Tipik, olumsuz ve sıradışı
durumları ayırın
Gözlemler, görüşmeler,
belgeler yanıltıcı olabilir…
Veriyi analiz eden hep
sizsiniz!
Gözlem görüşme yaptıkça
pratiğiniz artacaktır.
Daha öncesini, neye bakmanız
gerektiğini ve nasıl
inceleyeceğinizi bilmeden
başlayamazsınız.
Doğal, esnek ve amaçlı
dokunuşlar
Normal şartlar altında (NŞA)
Standard temperature and
pressure (STP)
Sunum
Sunum
Durumun betimlemesi
Alan yazın
Büyük Veri (Big data)
Veri bilimi (Data Science)
Fraktal ve yeni yaklaşımlara
doğru…