neredä paskellä evangeliyası gagauzça okundu

1907-2014
Hakikaıın sesi
ilk gagauz gazetası
‘‘Aydınnık karannıkta şafk eder’’ (İoan, 1:5)
Prot. M.Çakir
2015 hederlez ayı * № 4 (7)
NEREDÄ PASKELLÄ EVANGELİYASI
GAGAUZÇA OKUNDU
HEDERLEZ KUTLUCA OLSUN!
Rus Klisesindä var gözäl bir adet – Paskellä liturgiyasında okumaa evangeliyayı
türlü dillerdä. Grek tradiţiyasında evangeliya türlü dillerdä okunêr Paskellä
günü “sevgi avşamı” denilän slujbada. 2015-ci yılın Paskellesindä Gagauziya
aşırısında başka erlerdä dä İoandan evangeliyanın ilk 17 peet gagauzça okundu.
Biz aaraştırdık, kim hem neredä okudu paskellä evangeliyasını gagauz dilindä.
BAŞTA SÖZ VARDI...
Cümnedänayoz Üçlünün adına
Varniţı
manastırı
(Rusiya).
Aleksandr TRİFONOGLU.
Kurtarıcı Hristos adına Moskva
kafedralı.
İlk
protodiakon
Konstantin BARGAN.
Saabinin Simasının Diişilmesi
adına Belgorod kafedralı (Rusiya).
Popaz Georgi İVANÇOGLU.
Paalı dostlar! Candan kutlêêrız sizi gagauzların eski
yortusu Hederlezlän! Bu vakıttan artık yaz başlêêr,
Allah versin, da bu yıl olsun bereketli, soframız dolu
olsun, aramızda annaşmak hem uygunnuk olsun!
GİMNAZİYADA ÜÜRENMÄK
Ayoz Radonejli Serginin
Devlet standartlarına görä
duuma erindä bulunan ma- verilän derslerdän başka üünastır teklif eder çocukları 10 reniler: Allahın Kanonu, Klisä
Moskva Din Akademiyası. Cümnedänayoz Üçlünün
hem 11 klaslarda pansionnu istoriyası, liturgika, gomiletiadına lavra (Rusiya, Sergiev Posad). Nikolay GENOV.
gimnaziyada üürenmää.
ka, klisä slaväncesi h.b.
2004-cü yılda açılan panGimnaziyada üürenmää
sionnu gimnaziyada üüre- isteyennär vererlär ekzamen
ner inannı çocuklar, angıları (Allahın Kanonu - prot. S.
kablederlär bütün orta üüre- Slobodskoy, rus dili, matematimini hem başlankı teologiya tika hem Rusiyanın istoriyası).
bilgilerini, angıları sora yar- Abiturientlär ilkin lääzım, doldımcı olacek üürenmää din durup, yollasınnar anketayı,
seminariyalarında hem teolo- angısı var manastırın saytında
Ayoz apostol Andrey adına rus klisesi
giya universitetlerindä.
(http://varnicy.ru). Anketayı
(Stambul, Karaköy). Viktor KOPUŞÇU.
Hristosun Dirilmesi adına Yujno-Sahalinsk
Gimnaziyada üürenmäk yollayannara söleyeceklär, yakafedralı (Rusiya). Popaz Vasili İVANOV.
hem yaşamak parasız. Ço- zın angı günnerindä ekzamen
cuklar yaşêêr 2-3 erli gözäl için gelmää manastıra.
Duacıım da Allaha.
na.
içerlerdä, doyurêrlar gündä
152120, РФ, Ярославская
Yalnızlık bän ayırdım,
Dalga-dalga sorêrım bän:
dört
kerä.
Üürenicilär область,
город
Ростов
Monah ta oldum.
– Siz diilsiniz mi Bucaktan?
katılêrlar manastırda sabaa Великий, поселок Варницы
***
Seläm götürün uşaklarıma!
hem avşam dualarına, cu- (п/о п. Ишня).
Bucaam benim!
Söläyin, ani zor yabancılıkta.
mertesi hem pazar slujbalaТел.:
+7-960-526-70-33.
Topraam benim!
rına, yardım ederlär altarda, E-mail: rostov-tsvm@yandex.
Bän seni özleerim.
(Ötesi 3-cü sayfada) çalêrlar hem okuyêrlar horda. ru, [email protected].
İeroshimonah İoan PEYOGLU Nereyi dä gitsäm,
Hepbir darsıyêrım.
Monah
Gözäl laflar hererdä,
Stavroza gerildim,
Ballı pak onnar evdä.
Allaha emin verdim,
Ne olêr sanki Vatanda?
Dünnedän dä atıldım,
Her sabaa çıkêrım
Kara rubaları giidim,
denizin boyuna,
Saygılı okuyucular! Siz var nasıl bulasınız “Hakikatın sesi” gazetasını Komratta
Pek dar yolu aldım.
Gök hem deniz bir
(Saabinin Simasının Diişilmesinin adına klisedä, Atatürk bibliotekasında, KDU
Göktä benim evim,
görüner bana,
bibliotekasında, “Knijnıy ostrov” lavkasında. Kim isteer parasız kabletmää gazetayı
Burada bän musaafirim.
Günnär uzêêr – bitmäz onnar.
evä ya da elektorn versiyasını - yazsın bizä poçta adresini hem elektron adresini.
Dört duvar arasında,
Tä turnalar uçêr üülen tarafı-
2
1) Биринджи гипoтeзa,
ки
гaгaузлaр
грeкурумдур, кaрaмaнныдыр
хeм гeлмишляр Кючюк
Aзийaдaн,
Кaрaмaнийaдaн
хeм
дa ки унутмушлaр,
кaйбeтмишляр
грeк
(урум) дилини хeм дa
eдeнмишляр тюрк дилини. Бу гипoтeзaйы
кaaвилeсин
дeйни,
Гeoргeску
гёстeрeр
бир
aргумeнт
гиби
Штeфaн
Гeрлaтинин
шaaтлыыны,
aнгысы
йaшaрмыш Истaмбoлдa
1556-1578
йыллaрдa
хeм дя йaзмыш, ки
гaгaузлaр грeк (урум)
сeнсeлeсиндяндир,
(грeк) урумдур, aмa
кaбул eтмишляр тюрк
дилини; кeнди грeк дилини унутмушлaр.
2 ) И к и н джи
гипoтeзaйы
гeтирмишляр eнглeзляр
(aнгличaннaр)
Ст.
Джлaир хeм Джхaрлс
A. Брoпай, aнгылaры
чoк вaкыт йaшaмышлaр
Бaлкaннaрдa.
Oннaр
дeeрляр, йaзэрлaр, ки
гaгaузлaр чыкмышлaр
Бaлкaннaрдaн,
р o м ы н н a рд a н ,
грeклeрдян (урумнaрдaн)
хeм
итaлйaннaрдaн,
aнгылaры кaтышмышлaр
тюрк сoйуннaн хeм
дя
тюрклeнмишляр
Вeнeциaн eпoхaсындa.
Йaзыджы Джaнитз булэр, йaзэр, ки гaгaузлaр
грeк (урум) сoйундaн,
aни унутмушлaр грeк
дилини, aнa дилини, хeм
eдeнмишляр тюрк дилини.
3 ) Ю ч ю н д ж ю
гипoтeзaйы
гёстeрeр
Пeткo Р. Слaвeйкoв,
булгaрлaрын
нaзыры,
aни министр oлуп, чoк
дoкумeнт, чoк йaзылы
кийaт aчaрмыш, хeм
oннaры
бaктыктaн
сoрa
йaзэр,
ки
гaгaузлaр
чeкилeрляр
пeчeнeглeрин сoйундaн
хeм
кумaннaрын
сoйундaн,
oннaрын
eвлaтлaрындaн.
4) Истoрик чeх Ирeчeк
ХАКИКАТЫН СЕСИ
№ 4 (7) * 2015 хедерлез айы
БЕСАРАБИЯЛЫ ГАГАУЗЛАРЫН ИСТОРИЯСЫ
йaзэр хeм булэр, ки ючюнджю пайы хaлкмыш. Oннaрын
гaгaузлaр диил булгaр
сoйундaн, диил грeк
сoйундaн, диил рoмын
сoйундaн, зeря oннaр
чoк
бaшкaлaнэрлaр
oннaрдaн хeм дя хич
бeнзямeeрляр
oннaрa
нe
тaбeeтлeриннян,
нe
дя
симaсыннaн.
Ирeчeк
булэр
хeм
йaзэр, ки гaгaузлaр
тюрк хaлкыдыр, aни
eрлeшмиш
Булгaрия
ичиндя тaa eски зaмaн
вaкытлaрындa хeм дя
oрaдa кaбул eтмишляр
христиaннык o вaкыт,
aчaн oсмaнны тюркляр
тaa гeлмeмишлярмиш
Eврoпaйa.
Ирeчeк
тaa йaзэр хeм сёлeeр
гaгaузлaр
ичин
oннaры,
нeлeри
сёлeeр Слaвeйкoв, ки
гaгaузлaр кумaннaрын
eвлaтлaры (сoйу) хeм
дя хич кaбул eтмeeр
гипoтeзaйы, ки гaгaузлaр
чыкмышлaр, дуумушлaр
булгaрлaрдaн,
грeклeрдян
eки
дя
рoмыннaрдaн. Буннaры
сёлeйип Гeoргeску тaa
йaзэр, ки гaгaузлaр
ии
христиaндыр,
христийaн
фaнaтик,
aни христиaннык дини
ичин хaзыр вeрсинняр
ёмюрюню.
Гaгaузлaр
чoк
лeвeнтлик,
чoк
пeливaннык
гёстeрмишляр джeнктя
1877
йылындa
хeм
дя чoк буушмушлaр
чeркeслярлян
хeм
бaшыбoзуклaрлaн.
«Гeoргeску
тaa
йaзэр, ки гaгaузлaр
пeк
мусaaфирджи
инсaн». Гeoргeскунун
йaзылaрындaн
aчык
гёрюнeр, ки гaгaузлaр
диил нe булгaр, нe грeк,
нe рoмын сoйундaн,
aмa oннaр чeкилeрляр
кумaннaрдaн, узлaрдaн,
oгузлaрдaн
тюрк
сoйундaн,
ниджя
сёлeeрляр
Слaвeйкoв
хeм Ирeчeк.
Сoн
вaкытлaрдa
нeкaдaр
Русийaдa,
oкaдaр дa Рoмaниядa хeм
Булгaриядa
йaпылды
ююрeнмиш aнкeтaлaр
хeм дя йaзилaр, гёргюляр
гaгaузлaр ичин, oннaрын
сoйу ичин х.б.... хeм
штя гaзeтa йaзыджысы
Г. Лунгулeску гaзeтaдa
«Унивeрсул» (№ 106,
aприлин 21, йыл 1934)
пeк пaaлы хeм дя пeк
фaйдaлы
билмeклик
вeрди гaгaузлaр ичин
йaзылыктa, aни дeнилeр:
«Гaгaузлaрын
пaдишaхлыы». Бу йaзылык
тeмeллeрини o aлмыш
булгaр
прoфeсoрун
Aфaнaси
Мaнoвун
йaзылы
билишиндян. Бу чoк oкумуш,
билгичли хeм шaнны
прoфeсoр
Aфaнaсив
Мaнoв (Aтaнaс Мaнoв)
пeк кяямил булмуш,
aчмыш, нe сeнсeлeдян
чeкилeр
eмир
бeй
Дoбрoтич, aни бeйлик
(пaдишaхлык)
eтмиш
Кючюк
Скифийaнын
сeмтлeриндя 1354-1383
йыллaрын aрaсындa хeм
дя oндaн прoвинцийa –
вилийaт Дoбруджa кaбул
eтмиш aд «Дoбруджa».
Бу прoфeсoрун билишини типaрлaмыш гaзeтa
«Мeссaджeр д’Aтхeнeс»
(№ 3700, фeврaлын
24, йыл 1934) хeм дя
типaрлaмыш Aтeнaнын
Визaнтийaлы билгичли
Мeйдaн йaзыaлрындa,
aни дeнилeр «Eпитирис»
(бaк 7-нджи китaбы).
Булгaр
прoфeсoру
Мaнoв
йaзысындa
«Кимдир
гaгaузлaр»
йaзэр: «Кaрa Дeнизин
гюнбaтысынын
кeнaрлaрындa
Бaлкaн
бaйырлaрындaн
тaa
Тунaнын aaзлaрынaдaк
(Вaрнaдa,
Бaлчыктa,
Кaвaрнaдa)
хeм
Бaсaрaбиядa
хeм
дя
Булгaриянын
вилийaтлaрындa
Тунaнын
узуннуундa
хeм дя Aдриaнoпoлун
дoлaйындa йaшээрлaр
гaгaузлaр,
aнгылaры
бир вaкыт бир бююк
(групaйa). Бу 24 тюрк
бёлмeлeриндян гит-гидя
дуумуш, чыкмыш бaшкa
бёлмeляр (групaлaр) хeп
тюрк
сeнсeлeсиндян
хeм дaaлмышлaр хeр
тaрaфa, бу бёлмeлeрин
aрaсындaн чыкмышлaр
пeчeнeгляр,
узлaр,
oгузлaр, кумaннaр хeм дя
бaшкa aдлaн сeнсeлeляр,
aнгылaры лaфeдярмиш
хeп тюркчя, хeп бир диллян.
Тюркoлoг
рус
йaзыджысы
Рaдлoв
истoрийaсындa йaзэр,
гёстeрeр, ки бу тюрк
сeнсeлeлeрин
чoйу
брaкмышлaр
Чинa
Туркeстaныны
хeм
дя дaaлмышлaр, дёкюлмюшляр
Oртaкы
Aзийaнын
ичиндя, Пeрсийa ичиндя,
Aрaвийa хeм дя Кючюк Aзийaнын ичиндя:
турк-узлaр, oгузлaр, aни
кaпмышлaр Aрaвийaйы
хeм
Пaлeстинaйы,
aрaплaрдaн
кaбул
eтмишляр aд сeлджук
тюрклeри.
Тюрксeлджуклaрдaн
сoрa
гeлмиш Кючюк Aзийaйa
Aнaдoлa,
Aрaвияйa,
Пaлeстинaйa бир eни
бёлмя тюрк хeп o
сeнсeлeдян,
aнгысы
кaбул eтмиш aд (лaaп)
oннaрын
динaстийa
бaшындaн
Oсмaн
пaдишaхтaн,
Oсмaн
султaндaн oсмaнны тюркляр. Oсмaнны тюркляр,
гeчип Кючюк Aзийaдaн
Eврoпaйa, зaптeттиляр
джюмля
Бaлкaн
пaдишaхлыклaрыны,
Бaлкaн вилийaтлaрыны.
Бaшкa тюрк сeнсeлeлeри,
aни тaшырмышлaр aд:
пeчeнeг, уз, узoтoрк,
oгуз, кумaн (пoлoвeц),
гирмишляр
Oртaкы
Aзийaдaн
Eврoпaйa
бaшкa
тaрaфтaн,
гeчип Урaл, Кaйык
сулaрыны, кaпмышлaр,
зaпeтмишляр Русиянын
кырлaрыны.
хaлиз aнa дили – тюрк
дилидир.
Гaгaузлaр
тутэрлaр
христиaнны
oртoдoкс
дини
хeм
дя булунэрлaр грeкooртoдoкс Клисeсиндя.
Мaкaр
ки
грeкляр,
урумнaр, булгaрлaр хeм
руслaр чoк чaлыштырлaр
хeм сaвaштылaр oннaры
урумнaмaa, булгaрлaмaa
хeм руслaмaa, кeндиня
бeнзeтмяя,
дёндюрмяя,
aмa
гaгaузлaр
кaлмышлaр
гaгaуз
хeм
кoрумушлaр
шиндийaдaк
кeнди
сeнсeлeсини, кeнди дилини, кeнди aдeтлeрини
хeм
тaбeeтлeрини,
aнгылaрыны
кaбул
eтмишляр aтaлaрындaн,
сeнсeля бaшлaрындaн.
Истoрия aчык билмeeр
o хaлкы, o инсaны, aни
Бaлкaннaрдa тaшыйэр aд
«гaгaуз», хeм дя oннaр
ичин йaзмээр. Aмa aчaн
билишя гeтирилмишляр
гaгaузлaрын
сёзлeри,
aдeтлeри,
тaбeeтлeри,
дили,
чaлгылaры,
зaнaaтлaры
хeм
дя
булунмушлaр
oннaрын
йaзылaры
Oрхoн
дeрeсинин
кeнaр
тaшлaрындa,
aнгылaрыны
булмуш
хeм дя oкумaклыыны
aчмыш
тюркoлoг
Вильгeлм
Тoмсoн,
oзaмaн aчылмыш, ки
вaрмыш бир мaaсуз
хaлк, мaaсуз сeнсeля,
aнгысынын aдыймыш
тюрк-oгуз, тюрк-уз. Бу
хaлктaн, тюрк-oгуздaн,
чeкилeрляр гaгaузлaр.
Прoфeсoр A. Мaнoв
йaзэр бу тюрк хaлкын
истoриясыны хeм дя
гёстeрeр, ки тюрк–
oгуз хaлкын сeнсeля
бaшыймыш хeм дя
динaстия
бaшыймыш
(тeмeли)
Oгуз-хaн.
Oгуз-хaнын ёлюмюндян
сoрa кaлмыш 24 eвлaт,
aнгылaры, бeй oлуп хeм
пaйeдип
бoбaсынын
(Ётеси ёбюр номердя)
пaдишaхлыыны,
бёлмюшляр
турк-oгуз
Прот. Михал ЧАКИР,
хaлкыны 24 бёл-мeйя 1934 йыл
www.kopuzsesi.wordpress.com
HAKİKATIN SESİ
№ 4 (7) * 2015 hederlez ayı
− Tä, boba, − Boba Nikolay dedi Boba Mihaila, −
poștaylan etiști bu paket senin
için.
− Paket mi? Nesoy paket? −
sordu öbürü. − Beklämärdim
paket kimseydän.
− Bak, tä senin adın. – Da
gösterdi adresi parmaklan:
Boba Mihail
Kayıp ool adına manastır
Altın Diș, Kaliforniya
− Bir kızdanmıș, − ekledi
Boba Nikolay.
Boba Mihail, kaș çatıp, paketä baktı. Bir Nataça
Hernandezdän. Floridadan.
− Ne fasıl, − fısıldadı
kendi-kendinä. – Sanêrım, ki
çoktan, delikannıımda, tanıştım kubalı bir kızlan, onun adı
Nataçaymıș, ama tutmêêrım
aklımda.
Elbetki, ozaman
Floridada yașardım… Bakalım, neydir bu…
Açtı paketi. İçindä vardı
bir kiyat hem taa iki iș, gözälgözäl sarılı, nicä baașıș. Belliki birisi CD, ama öbur ne
olacek acaba? Açıp kiyadı, çeketti okumaa:
Querido Padre Miguel
− İspan dilindä bana yazêr!
Oho!
Șindi sanêrım, ani
annêêrım, kimdir bu karı.
Gitti içerinä.
***
Bir saattan sora Boba Mihail gitti igumenin içerinä.
Urdu kapusuna.
− Buyur.
Girdi. Elindä tutardı kiyat.
− Boba Pavli, büün etiști
benim için bir paket. İçindä
vardı bu kiyat, iki baașıșlan.
Var mı nasıl kendimä brakayım onnarı? İisözleersiniz mi?
− Gitmeyelim çok hızlı, yalvarêrım. İșittim o paket
için. Ama sölä biraz, ne olêr.
Bu paket bir kızdan, diil mi
dooru?
− Diil kız, deyelim karı.
Olmalı kırk beș, elli yașında
ya…
− Ama sän altmıș dört
yașındaysın. Deyelim, ki senin bakıșından, o − kızdır.
Boba Mihail kaș çattı.
PAKET (ANNATMA)
− Haydi, − dedi igumen,
− ne yazêr kiyadında?
− Yazêr ispan dilindä.
− Bän bilmeerim o dili.
Çevirsänä.
− Deer “sevgili Boba Mihail…”
− Sevgili mi? − baardı
igumen − bän beenmeerim
o lafı. Saygılı olsun, ama
sevgili mi? Neçin kullanêr o
lafı, açan sana yazêr? Acaba
bu kız, senin eski yavklularından birisi diil mi, angısı
ansızın peydalandı genä senin yașamanda? Allah korusun bizi!
− Yok, yok, boba. Biz
sade ișdaștık, açan bän
yașardım Floridada. İkimiz
ișlärdik barabar bir garanti veriș firmasında. Ozaman
bän üürenärdim ispan dilini universitettä da kimi vakıt
lafedärdim onunnan ispan
dilindä, praktik olsun deyni,
çünkü ispan dili kızın – afedin – karının ana dili, zerä
o − kubalıyka, hem onuștan,
sanêrım, bana yazêr ispan
dilindä. “Sevgili” lafını da
onuştan kullanêr, çünkü kubalıyka. Orada hepsi ölä lafeder. Sanêrım, ki maanası yok.
Bir moment igumen cuvap
etmärdi.
− Saa ol uzun istoriya için.
Ne deer kiyadında?
− Deer, ki bir dostu,
yazmêêr onun adını, ona demiş, ani bän monah oldum.
Deer, ki andı o vakıdı, açan
ișlärdik barabar irmi yıl geeri
da istedi yollasın bir baașıș.
− İi. Ne yolladı?
− İki iși. Bir CD…
− Nesoy CD? Muzıka mı?
− Elbetki. Kuba muzıkası.
− Hem öbür iș neydir?
− İkona.
− İkona mı? Halizdän mi?
Bu kız ortodoks mu?
− Yok, sanêrım, ki
katolikmiș. Deer, ki kendi
elinnän yapmıș ikonayı.
− O − gözäl. İkonada angı
ayoz var?
− Ayoz Varvara.
− Pek ii. Ayoz Varvara
İEROSHİMONAH İOAN PEYOGLU
İeroshimonah İoan Peyoglu duudu Komrat kasabasında 1964-cü yılda
işçi-çiftçi aylesindä. Taa
küçükkän, Andreyä sıra geldi geçirmää türlü zorlukları:
altı yaşında o aar hastalanêr
da Komrat hasta evindä çok
vakıt ilaçlanêr. Şkolaya kendi akrannarından taa geç
çeketti gitmää. 13 yaşınday-
kan, onun hastalıı başladı
taa ilerlemää, da sıra geldi ona gezmää makaklan.
Bu beterä o brakêr şkolayı.
1983-cü yılda onun heptän
tutuldu ayakları, o başladı
hiç gezämemää. İlaççılar
koydular çirkin bir diagnoz da verdilär ona I invalid
grupası. Bakmayarak hepsi
bu belalara, Andrey başarêr
3
üçüncü asirliydir. Ozaman
katoliklär taa ayırılmadıydılar
ortodoks klisesindän.
Düșündü bir moment.
— Bölä yapalım, boba
Mihail. Bu moment cuvap
etmeyecän senin kubalıykana. İisözleerim, ani sesleyäsin
CD-yi hem dä tutasın ikonayı
bir hafta, ama gelecek hafta lafedelim genä bu iș için.
***
O hafta dolayında öbür
monahlar sorardılar: “Ama
neçin davranêr ölä fasıl Boba
Mihail?” Kimi vakıt ona sordu boba Nikolay: “Afet, ani
sorêrım, ama neyin var? Senin üzündä görerim kimi fasıl
duyguları. Ne olêr sendä?”
***
Haftanın bitkisindä boba
Mihail döndü igumenin
içerinä.
− Bakalım bu iki baașıșa, −
dedi boba Pavli.
− Yanımda yok, − cuvap
etti boba Mihail, − braktım
içerimdä.
− Git, al da dön.
***
− Bakalım CD’yä, − istedi igumen.
− Aha! – baardı, − Maçito
hem onun kubalı büük yıldızları!
Boba Mihail șokta kaldı.
− Siz bilersiniz mi, bunnar
kimnär?
− Elbetki, − cuvap etti igumen. − Delikannılıımda bän
çalardım caz saksofonu. Bu
ku-bop muzıkası, kubalı
bi-bop. Açan bän delikannıydım, pek beenärdim.
Ama bu muzıka yaraşmêêr
bir monaha, angısı yașêêr
manastırda. Sesledin mi
bunu bir kerä?
− Bekim, beș-altı kerä,
bekim edi kerä.
İgumen güldü. –
Sanêrım, ki bukadar eter.
Bakalım ikonaya.
Baktı ona.
− Bu Ayoz Varvaraymıș
mı? Neçin bu fasıl stillän
yapılmıș?
− Bilmeerim, boba. Bekim, halk zanaatı stilindä
yapılmıș…
− Olsun. Ama taa bir fasıl
element var. Bak. Sol elindä
ayoz tutêr filcan. Saa elindä
var kılıç. İslää. Ama neçin o
kara bulutlar onun arkasında?
Neçin o büük çimçirik?
Boba Mihail düșündü uzun
zaman. Bitkisindä cuvap etti.
− Sanêrım, var bendä
bir fikir, ki anêrım biraz
informațiya angısını Nataça bana annattı çoktan, açan
ișlärdik barabar.
− Nesoy informațiya?
− Onun halkının istoriyası
için…
− Annat.
− Bekim, bu ikona diil pak
katolik.
İgumen kaș çattı. − Devam
et.
− Bakın. Açan ispannar
zapettilär Kubayı, getirdilär
Afrikadan çok esir. İstedilär,
ani bu esirlär hristian olsun,
ama esirlär pek kurnazdılar.
Dedilär, ki kabul edeceklär
hristiannıı, ama hep tutardılar onnarın tradițiyalı afrikalı
dinini. Ölä, hepsi dinni zanaatında var iki maana — hristian
hem diil hristian.
− Pek ii. Bu ikonada, bu
karı kimdir?
− Elbetki, Ayoz Varvara.
− Da, da, da, da… Ama
öbür personaj, saklı personaj,
kimdir? Bir afrikalı karı mı?
− Yok. Anêrım șindi, ki
Ayoz Varvaranın öbür üzü diil
karı, ama adammış…
− Yok!
− Onun adı Ça…, Çabișey… hmm… Çango. Ölä,
Çango.
− Hem kimdir bu Çango?
− Büük cenk allahı…
− …șeytanı…
− Ölä, șeytanı. Büük cenk
șeytanı, çimçirik șeytanı, yıldırım șeytanı, öbür allahların
padișahı.
−
Öbür
șeytannarın
padișahı.
− Da, nicä dediniz.
− İgumen içini çekti. Koydu elini Boba Mihailin omuzunda.
— Oolum, yapacan bunnarı. Yolla geeri bu iki iși. Ona
sölä, ki saa ol, ama bän lääzım
vereyim geeri bu baașıșları.
Yaz diil nicä centilmen, ama
nicä monah. Annat, ki beenersin kubalı cazı, ama monah seslämeer dünneli muzıkayı. İkona sa, desänä, ki,
igumeninä görä, hepsi ikonalarımız lääzım olsun bizim
zanaat tradițiyamıza görä.
Girmä dialoga onun dini
için, zerä isteerim, ki kesäsin
yazıșmayı onunnan.
− Pek ii, yapacam.
− İkinci iș. Yapacan spiyada
bu iș için, hepsi fasıl duyguları,
hepsi fasıl fikirleri söleyecän,
annadın mı?
− Annadım.
− Taa bir iș. Oku Eski
Ballantıyı, neredä padișah
Solomon uzaklaștı Allahtan,
açan aldı çok karı bașka halktan da bașiildärdi onnarın
șeytannarına.
− Pek ii. Yapacam.
Çeketti gitmää.
− Bir moment, − dedi igumen. − İlkin oku Solomon
için da sora spiyada ol. Bekim,
bulacan Solomonun istoriyasında bir iș, angısı sana faydalı
olacek.
− Pekii, − gitti.
İgumen stavrozunu yaptı. −
Ko Allah korusun bizi.
orta şkolayı, ekstern verip
hepsi ekzamenneri.
Büük diişilmeklär Andreyin ecelindä olêr, açan
1987-ci yılda o buluşêr igumen Andrey Maşkovlan.
Onnarın
lafetmesindän
sora o ayırêr kendisinä dar,
tikenni, ama mutlu yolu:
Allaha izmet etmää. 1993cü yılda Ukrainada Panaiya
Allahıduuduranın Duuması
adına manastırda Andreyä
räsofor adını verdilär. 1995ci yılda Saabinin Simasının
Diişilmesinin büük hem
gözäl yortusunda, Bender episkopu Vikentinin
iisözlemesinnän, Aleksandrovka karı manastırında
Andreyä monah Moisey adı
verildi. Boba Moiseyin hastalıı git-gidä taa ilerleer, da
bu sebepä görä Hınku manastırının ruh bobası geçirer monahı üüsek shimaya,
ona veriler İoan adı.
Shimonah İoan 2005-ci
yılda girdi üürenmää Kiev
seminariyasına da başardı
onu en üüsek notalarlan.
2009-cu yılda shierodiakon
sanı, sora da popaz hirotoniyasını kabletti.
Boba İoan yazêr gagauzça peet. 2014-cü yılda tipardan çıktı “Günnär yıla benzeer” peet toplumu, angısı
tanıdıldı Komratta.
www.aydinnik.org
Monah Kosmas ŞARŢ
ХАКИКАТЫН СЕСИ
4
ANA DİLİM - TATLI BAL!
№ 4 (7) * 2015 хедерлез айы
KISA HABERLÄR
Çiçek ayının 26-da Komratta Ana dili yortusu kutlandı.
Kolonaya dizilän üürenicilär hem kasabanın yaşayannarı
klisä meydanına geldilär. Hepsinin elindä vardı bayrak hem
çiçek. Yortuya katıldı Gagauz Eri Başkanı İ. Vlah hem GHT
başı D. Konstantinov. Kendi sözlerindä onnar urguladılar,
nekadar önemni korumaa ana dilini hem üüretmää onu
gelän evlatboylarına. Meydanda çalındı gagauz türküleri, oynandı halk oyunnarı. Proza yarışmasında baş erleri alan D.
Yanul hem K. Koçan premiya hem baaşış kablettilär. Torbası omuzunda olan Hoca Nastradin da
meydanda üürenicilerä viktorina yaptı, dooru cuvap edennerä baaşışlar verdi.
VAKIT GİDER
ДОЛАШЫК ДУА
Vakıt gider, sular akêr,
Bu dünnedä var bir umut.
Açan insan geeri bakêr,
Görer o bir kara bulut.
Ёпюлмемиш дудакларым
Сени беклеерляр,
Сян геледжян - кахырларым,
Чыкып, учэрлар.
Açan insan isteer bilmää,
Ne ilerdä bekleer onu,
Hiç etiştirmedään görmää,
O kaybedeer büünkü
günü.
Бян йа ушак, йа джанавар,
Сенсиз ёлерим.
Сян йападжан ени
адам,
Бян инанэрым.
Hiç bişey yok paalı
büündän,
Bunu savaşın annamaa.
Mutlu büünkü günü sevän,
Onu salt koruyêr Allah.
Ама таа йоксун йанымда,
Бян диз чёкерим,
Бютюн умут салт
Аллахта,
Ону чаарэрым.
V. Franjev
И. Карасени
Паалы достлар! Не да олса, лафедин гагаузча,
окуйун кийат ана дилимиздя, ююредин ушаклары
да буна. Теклиф едериз сизя бир лафлыджак, нередя сиз буладженыз сиирек кулланылан хем ени
лафларын маанасыны. Кимин варса истедии йардым етмяя «Айдыннаа» – реквизитляр ашаада.
LAFLICAK
aaraştırmaa- исследовать
Allahın Kanonu - Закон
Божий
asir - век
aylä - семья
başkalanmaa - отличаться
Cümnedänayoz Üçlü Пресвятая Троица
çiçek ayı - апрель
ders - предмет, урок
din dersi - предмет
религии
emin - клятва
evlat - чадо, ребенок,
потомок
gomiletika - гомилетика, красноречие
hederlez ayı - май
“HAKİKATIN SESİ”
gazetası
Gazetanın kurucusu:
«AYDINNIK»
kultura-aydınnatmak
cümnä topluluu
Çiçek ayının 28-dä Dizgincä küüyündä “Şkola hem klisä: üüretimdä hem teribetmektä ortaklık” temasında seminar geçti. Popazlar hem
üüredicilär lafettilär şkolalarda din dersinin üüredilmesi için. Nicä söledi Dizgincä liţeyinin direktoru A. Kolţova, artık bir yıl ikinci klas üürenicileri üürenerlär bu dersi, analara-bobalara da
o çok uygun görüner. Komrat bölgesinin baş popazı prot. P. Keleş urguladı, ani popazlarda hem
üüredicilerdä büük sorumnuk var, çünkü hepsi
çaarılmış Allahtan üüretmää deyni.
Hederlez ayının 2-dä Stambulda bulunan
ayoz apostol Andrey adına klisenin cümnä
azaları Konstantinopol partiarhı Varfolomeylän
buluştu. Buluşmada annaşıldı gelecek için
plannar, angılarının arasında kutlamaa eski
cümnä başı prot. Simeonun popazlık izmetinin
50-ci yıldönümünü. Patriarh adadı, ani kendisi dä
sevinmäklän katılacek bu yortuya kirez ayında.
Buluşma sırasında «AYDINNIK» CT başı V.
Kopuşçu baaşladı patriarha Ay-Boba Mihail Çakir
için kiyadı hem kısaca annattı onun yaşaması için.
Hederlez ayının 3-dä Kişinöv kafedralında Kaul episkopu
Anatolinin 65 yaşı kutlandı. Liturgiyada başlık etti mitropolit
Vladimir, onunnan dua etti Vinniţa mitropoliti Simeon, Tiraspol
arhiepiskopu Sava, Ungen episkopu Petri hem Belţ episkopu Markel.
Gagauziyadan da çok popaz, Başkan hem Çadır manastırının
igumeniyası geldilär kutlamaa episkop Anatoliyi duuma gününnän.
Liturgiyadan sora mitropolit Vladimir hem musaafirlär kutladılar
yubilärı bu gözäl yortuylan. Moldova Klisesi için büük izmetleri
hem zaametleri için mitropolit Vladimir verdi episkop Anatoliyä en
üüsek klisä ordenini - «Meritul Bisericesc» I uur (Klisä zaametleri
için) hem baaşladı ona panagiya.
kayıp ool - блудный сын
kirez ayı - июнь
klisä slaväncesi - церковнославянский язык
liturgika - литургика,
Ayozları günnerindä okunan evangeliya (Matfey, 4: 25 - 5: 12):
наука о богослужении
İ
ES 25 Onun ardına gidärdi çok insan Galileyadan hem Dekapolistän, hem
sima - образ
Ş
İerusalimdän, hem İudeyadan, hem İordanın öbür tarafından.
KÖ
şannı - почетный
A
1 İisus, insanı gördüynän, bayır üstünä pindi, da, açan O oturdu, Onun yanına
terbietmäk - воспитыDU
üürenicileri geldi. 2 Da O başladı lafetmää da, üürederäk, dedi:
вать
3 Ne mutlu duhlan fukaara olannara, zerä Gök Padişahlıı onnarındır.
turna - журавль
4 Ne mutlu aalayannara, zerä onnar iilenmäk bulaceklar.
urgulamaa - подчер5 Ne mutlu uslulara, zerä onnar er merasını edineceklär.
кнуть, обратить внима- 6 Ne mutlu doorulaa acıkıp susayannara, zerä onnar doyunaceklar.
ние
7 Ne mutlu hayırlı olannara, zerä onnar hayır bulaceklar.
üüretim - образование
8 Ne mutlu pak ürekli olannara, zerä onnar Allahı göreceklär.
9 Ne mutlu barışçı olannara, zerä onnar Allahın evlatları denileceklär.
yarışma - конкурс
10 Ne mutlu dooruluk için kuulmuş olannara, zerä Gök Padişahlıı onnarındır.
yıldönümü - юбилей,
11 Ne mutluysunuz, açan Benim için sizi azarlayaceklar hem kuuaceklar, hem
круглая дата
kötüleyeceklär türlü yalancılıklan. 12 Sevinin hem şennenin, zerä göktä sizin ödeeniz
zaamet - подвиг
büüktür.
zapetmää - завоевать
Baş redaktor:
Viktor KOPUŞÇU.
Gazetadan material alınarsa,
kaynak gösterilsin lääzım.
Tiraj 1000 tayna.
AO Asociatia Culturala
“LUMINA”
c/f 1013620007983
c/d 222451200121978
FinComBank SA
fil.12 Comrat
FTMDMD2X411
gazetanın elektron versiyasını http://dimpo67.narod.ru/ saytında bulabilirsiniz
[email protected]
kopuzsesi.wordpress.com
aydinnik.org
+373-79-79-50-79