Hem Broadcast Hem IT ile Uzaktan Eğitim Hem Broadcast

teknoloji makale
Hem Broadcast
Hem IT ile
Uzaktan Eğitim
Önder Özdemir / Tilda Genel Müdürü / [email protected]
Türkiye uzaktan eğitimle önce “mektupla eğitim”,
sonra da daha yaygın olarakTRT’deki Açıköğretim
dersleri ile tanıştı1. Günümüzde ise Internet teknolojilerinin sağladığı interaktif çalışma olanakları
sayesinde uzaktan eğitim daha yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Bugün “Uzaktan Eğitim” kavramı
ve uygulama yöntem ve araçları çok değişti2. Bu yazı
BoradcasterInfo okurları için “Uzaktan Eğitim” ve
bugünkü geldiği noktayı göstermek amacıyla kaleme
alınmıştır.
Uzaktan eğitim, uzaktan öğretim, e-öğrenme, eşzamanlı öğrenme, tele-öğrenme, esnek öğrenme gibi
kavramlar öğrenci ve öğretmenin fiziksel olarak ayrı
yerlerde oldukları bir eğitim sürecini tanımlamak için
kullanılan kavramlardan sadece birkaçıdır. Uzaktan
eğitim kavramı içinde çok farklı araçlar ve yöntemler
kullanılmaktadır. Eğitim ve öğretimi aktarma ortamları olarak mektupla öğretim, televizyon yayıncılığı,
uydu, video konferans ve bilgisayar ve internet destekli öğretim karşımıza ilk çıkanlardır. Ancak uzaktan eğitimin tanımı nasıl yapılırsa yapılsın aşağıdaki
temel özellikler göze çarpmaktadır;
• Eğitmen ve öğrencilerin öğrenme sürecinin bir
bölümündeki fiziksel ayrılığı,
• Düzenlenmiş bir öğretim programı,
• Bir eğitim kurumunun varlığı (programın derslerinin planlanmasında, materyallerin hazırlanmasında, akademik ve öğrenci destek hizmetlerinin
sağlanmasındaki etkisi/katkısı),
• Teknoloji araçları (derslerin içeriklerini aktarmak
ve etkileşimi sağlamak için basılı materyaller, vi-
deo, ses ve bilgisayar vb. gibi teknolojilerin ve
araçların kullanılması),
• Çift yönlü etkileşim (Keegan, 1983)
Uzaktan eğitimle doğrudan bağlantılı olarak sanal
sınıf, akıllı sınıf, e-öğrenme, geleneksel ve uzaktan
eğitimin birkite kullanıldığı hibrid karma eğitim, web
tabanlı eğitim, Eş zamanlı (senkron) uzaktan eğitim,
Farklı zamanlı (asenkron) uzaktan eğitim, Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS:Learning Management
System) kavramlarından bahsedilebilir.
Eş zamanlı (senkron) uzaktan eğitim
Farklı mekanlardaki bireylerin, aynı anda çift yönlü
iletişim teknolojileri yardımıyla sanal ortamda bir araya gelip gerçekleştirdikleri öğrenme ve eğitim.
Farklı zamanlı (asenkron) uzaktan eğitim
Öğrenenlere hem farklı zamanlarda ve hem de farklı
ortamlarda sunulan eğitim.
Hibrid, karma uzaktan eğitim
Her türlü teknolojinin kullanılabildiği, geleneksel ve
uzaktan eğitimin farklı modellerinin bir araya getirilerek düzenlendiği eğitim.
Geleneksel eğitim
Aynı mekan ve zamanda yapılan formal eğitim.
ÖYS - Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS:Learning
Management System).
Farklı zamanlı veya harmanlanmış eğitimde öğrencilerin ders seçimi ve derse kaydolmasına, içeriklerin sunulmasına, ölçme ve değerlendirme yapılmasına, kulla-
1.Türkiye’de ilk uzaktan eğitim uygulaması 1956 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü’nde başlatılmıştır. Bankada çalışanların hizmet içinde yetiştirilmesini amaçlayan bu çalışmada banka çalışanları mektupla öğrenim görmüşlerdir. 1958 yılında ise Milli Eğitim Bakanlığı
bünyesinde Mektupla Öğretim Merkezi kurup dışarıdan okul bitirmek isteyenlere hazırlık kurslarının mektupla verilmeye başlamaştır. 1974 yılında Mektupla Öğretim Merkezi, Mektupla Öğretim Okulu’na dönüştürülmüştür. Uzaktan öğretimin yüksek öğretim kademesine girmesinin ilk girişimi ise 1974 yılında Mektupla
Yüksek Öğretim Merkezinin kurulmasıdır. Başarısız YAYKUR girişimleri sonrasında 1981 yılındaki YÖK yasası ile Anadolu Üniversitesi bünyesinde Açık Öğretim
Fakültesi kurulmuştur.
2. Türkiye Bilişim Vakfı’nın 2003 yılında oldukça geniş katılımlı bir çalışma grubu ile yayınladığı “E-öğrenme Kılavuzu” broşürünü yeniden okuduğumda sadece son
6 yılda ne kadar değişiklik olduğunu gördüm.
112
Şubat • 2009
www.broadcasterinfo.net
sayar ortamına da kaydedilir. Kaydedilmiş bu seanslar
doğrudan erişime açılabildiği gibi, fragmanlar halinde
çeşitli yazılım araçlarıyla kontrol edilerek bilgi akışı en
yüksek düzeye getirilir.
Uzaktan Eğitim Modelleri
Kampüs içi uzaktan eğitimde temel olarak senkroninteraktif model kullanılmakta, ancak asenkroninteraktif model ile desteklenmektedir. Bir sınıfta
yapılmakta olan ders seansı, dijital ortama alındıktan
sonra yerel ağ üzerinden kampüs içindeki mevcut çok
sayıdaki multi-medya donanımlı sınıflarda (Akıllı Sınıf)
çoklanarak ve sonraki erişimler için bilgisayar ortamında saklanır..
Eşzamanlı (senkron) Uzaktan Eğitim
Eşzamansız (asenkron) Uzaktan Eğitim
İnteraktif
Pasif
İnteraktif
Pasif
Ders aynı anda
öğrencilere iletilir
ve öğrenciler
aynı anda soru
sorabilir.
Ders aynı anda
öğrencilere iletilir,
ancak öğrenciler
ders seansı
sırasında soru
soramazlar.
Önceden
hazırlanmış
ders notlarına
öğrenciler dilediği
zaman ve tekrarlı
olarak ulaşırlar.
Öğrenciler e-mail
yoluyla soru
gönderebilirler.
Önceden
hazırlanmış
ders notlarına
öğrenciler dilediği
zaman ve tekrarlı
olarak ulaşabilir,
ancak öğrenciler
soru soramazlar.
Çoklu Ortam İnteraktif bir Model Olarak
RichMedia:
Uzaktan eğitimde son yıllarda kullanılmaya başlanan
Richmedia Türkiye için oldukça yeni bir kavramdır.
Richmedia İnteraktif Multimedya’dan gelen bir terimdir. Bilindiği gibi multimedyadan bahsettiğimizde aynı
zamanda metin, ses, resim, animasyon, video ve interaktif içeriklerin hepsinden bahsediyoruz. Uzaktan eğitimde kullanılan Richmedia, eğitim video içeriği ile eğitmenin sunuşu (örneğin power Point dosyası) veya başka
bir multimedya eğitim içeriğinin eşzamanlı olarak web
sayfasından sunulmasıdır. Bu teknolojide ekran 2 ayrı
pencere yer alır. Bir tanesinde video örneğin 320x240
çözünürlükle çalışırken, aynı ekrandaki 640x480 çözünürlüklü ikinci ekrandan power point Slayt eşmzamanlı olarak sunulur. “Paralel streaming” adı da verilen bu
teknoloji ile örneğin eğitmenin videosunun 3. dakika ile
5. dakikasında yeralan bir sunuş dosyası, resim dosyası
olarak web sayfasından sunulmakta, eğitmen slaytları
liste halinde görülebilmektedir.Slayt listesinin bulunduğu herhangi bir slayt seçildiğinde video daki ilgili timecode çağtılır, video ilgili yerden play etmeye başlar.
Örnek Uzaktan Eğitim Uygulamaları:
Üniversiteler
Uzaktan eğitim son yıllarda, daha çok üniversitelerde
çok değişik uygulamalarla kullanılmaktadır. Yurt dışında yer alan sadece internetten senkron ya da asenkron
derslerle lisans eğitimi veren Ahmet Yesevi Üniversitesi
gibi üniversitelerden bahsedilebileceği gibi, yüksek lisans programını uzaktan eğitimle veren ODTÜ Enformatik Enstitüsü gibi Türkiye içinden örnekler de vermek mümkündür. Ancak en yaygın olarak kullanılan
yöntem “Hibrid Karma Uzaktan Eğitim” modelidir.
Türkiye’deki bir çok üniversite hem geleneksel eğitimi
hem de uzaktan eğitim teknolojilerini birlikte kullanarak uzaktan eğitimi yaygın kullanmaktadırlar.
Bu modelde video destekli olarak verilenbir seans, eşzamanlı olarak farklı ortamlardaki öğrencilere ulaştırılırken, sonraki erişimler için hazırlanmak üzere bilgi-
www.broadcasterinfo.net
teknoloji makale
nıcı bilgilerinin izlenip raporlanmasına olanak sağlayan
bir yönetim yazılımıdır. Çok farklı firmalar tarafından
çok farklı tekniklerle yazılmış bir çok seçenek sözkonusudur.
Çoğu üniversitede Kampüs dışı uzaktan eğitim ise ekonomik olması bakımından temelde asenkron-interaktif
olarak kurulmuştur.. Ancak, öğretim üyesi yetersizliği
nedeniyle, özellikle meslek yüksek okullarında akıllı sınıflar oluşturulmakta ve öğretim üyesinin dersi vereceği
uzak nokta ile bağlantı kurularak uzak bir üniversitedeki ders seansı senkron olarak sunlabilmektedir. Bugün
pek çok üniversite bu yöntemi uygulamaktadır.
İDE_A
ODTÜ İnternete Dayalı Eğitim_Asenkron
IDEA (veya İDE_A) İnternete Dayalı Eğitim_
Asenkron’un baş harflerinden oluşmuştur. İnternet üzerinden gerçekleştirilen bir öğrenme şeklidir.
Türkiye’de ilk kez Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde
(ODTÜ) bu tür eğitim başlamıştır ve bu şekilde yürütülen dersler ve programlar İDEA adı ile anılmaktadır.
Ayrıca İDEA bu tür derslerin verildiği ODTÜ’deki
web sitesinin de adıdır. İDEA’yı “ODTÜ Sanal Kampüsü” olarak da düşünebiliriz.
Internete Dayalı Eğitim_Asenkron (İDE_A) projesinin
ilk uygulaması olan Bilgi Teknolojileri Sertifika Programı (BTSP) Mayıs 1998 yılında başlamıştır ve aralıksız
olarak her yıl devam etmektedir. İnternet üzerinden ve
yüzyüze eğitimlerle desteklenen bu sertifika programının amacı Bilgisayar Mühendisliğinin temel 8 dersini
yaklaşık 9 ay gibi sürede katılımcılarına vermektedir.
Her yıl, Ağustos- Eylül aylarında öğrenci kayıtlarının
alındığı program, Ekim-Haziran tarihlerinde verilmektedir.
ANKUZEM Ankara Üniversitesi Uzaktan
Eğitim Merkezi
2002 yılın kurulan ANKUZEM bugün bir dizi uzaktan eğitim programını yürütüyor. 2006 yılında Avrupa
Uzaktan Eğitim Ağı üyesi olan ANKUZEM, uluslararası SCORM standartlarına uygun çevrimiçi ders üretimi yapmaktadır.
ANKUZEM’de ECDL, İLİTAM gibi programlar yürütülmektedir. Avrupa Bilgisayar Yetkinlik Sertifikası
Şubat • 2009
113
teknoloji makale
(ECDL), bilgisayar okuryazarlığı sertifikası denilebilecek bir sertifikasyon programıdır. Programın amacı,
tüm dünyada aynı prosedür ve yöntemleri uygulayarak,
bilgi teknolojileri ve bilgisayar kullanımı ile ilgili yeterlilikleri belgelemektir. Ankara Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Lisans Tamamlama Programı (İLİTAM), İlahiyat Fakültesi Dekanlığı ve Merkez işbirliği ile yürütülen bir lisans tamamlama programıdır. Programın ilk
öğrencileri 2005-2006 öğretim yılında kayıt yaptırmış,
2007-2008 öğretim yılında mezun olmuşlardır. Öğrencilerin yerleştirme işlemleri önlisans mezuniyet başarı
puanı ve Dikey Geçiş Sınavı puanlarına dayalı olarak
hesaplanan yerleştirme puanı ile, Ankara Üniversitesi
tarafından yapılır. Program öğretim yılı esasına göre
düzenlenmiş olup, ders geçme sistemi uygulanmak-
İMO Ankara Şube E-Seminer Projesi İMO Ankara Şube E-Seminer Projesinin amacı temsilciliklerdeki seminer sorununu ve SİM
yönetmeliği gereği serbest inşaat mühendisliği yapan üyelerimizinpuan ihtiyaçlarını çözmektir.
E-Seminer Projesi İMO Ankara Şubede yapılan seminerlerin yeni gelişmiş bir teknoloji olan
İnternet üzerinden canlı yayın teknolojisi ile İMO Ankara Şubeye bağlı tüm temsilciliklerde aynı anda
izlenmesi dayanmaktadır.Canlı yayın sadece İMO Ankara Şube temsilciliklerinden izlenebilecektir.
�����������������
�������������
�������������
��������
��������
�����������
����������������
�����������
��������
���������
����������
tadır. Tüm dersleri başarı ile tamamlayan öğrenciler
alanlarında lisans diploması almaya hak kazanırlar ve
kendilerine Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Diploması verilir.
Örnek Uzaktan Eğitim Uygulamaları: Meslek
Odaları
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB)
bağlı bazı mühendis odaları ve Ankara Serbest Muhasebeciler ve Mali Muşavirler Odası (ASMMMO) başta
olmak üzere bugün bir çok meslek odası, üyelerinin
mesleki gelişimleri için eğitimler yapmaktadır. Ancak
üyelerin farklı illerde olması, yoğun iş temposu nedeniyle uuzaktan eğitim çözümleri uygulanmaktadır.
Örneğin TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası 2008
yılında 20 adet semineri uzaktan eğitim sistemleri ile
senkron olarak verdi.
Örnek Uzaktan Eğitim Uygulamaları:
Şirketler
Özellikle sık personel eğitimi yapması gereken şirketler
Uzaktan eğitim yöntemlerine yönelmektedirler. Örneğin bankalar, teknoloji ürünlerini satan zincir mağazalar, saha personeli çok fazla olan ilaç şirketleri uzaktan
eğitimi tercih etmektedirler. İlaç şirketleri Türkiye geneline dağılmış mümessil eğitimlerinde uzaktan eğitim
kullanmaktadırlar. Personelin ve eğitmenin taşınmasının maliyetleri ile karşılaştırıldığında uzaktan eğitimler,
verim ve maliyet açısından oldukça caziptir.
Sonuç
�����
������
������������������
�����������
����������������������������������
Seminerin canlı aktarımı esnasında İMO Ankara Şubede seminer 3 ayrı kamera ile takip
edilecek, bunlardan ikisi salondan seminer sunumcusunu ve sunumunu salondaki bir izleyici
gözüyle çekecek, bir kamera ise sunumun yapıldığı ekrana takip edecektir.Bir operatör yardımıyla
hangi kameranın gösterim yapacağına karar verilecek ve seçilen kameradan görüntü salonda
bulunan özel bir aparata ulaşacaktır.Bu araç yardımıyla görüntü internet üzerinden akabilecek yapıya
dönüşecektir.
İMO Ankara Şubeye bağlı temsilciliklerdeki üyeler, temsilcilik yönetim kurulunca belirlenen bir
mekanda toplanacaklardır.İnternet bağlantısı olan bir bilgiayar,bir projeksiyon cihazı ve projektör
görüntüsünün yansıtılacağı bir perde temsilciliklerdeki seminer ekipmanını oluşturacaktır
Türkiye’de 5 milyonu geçen ADSL bağlantılarından en düşük hız olan 1024 Kbitlik bağlantı
seminerleri izlemek için yeterli bir İnternet hızıdır.E-seminer projesinde semineri izleyen üyeler
sorularını internet üzerinden Ankara Şube salonlarındaki sunucuya yazılı olarak iletebileceklerdir.
Seminerleri canlı takip ettiği temsilci tarafından tespit edilen üyeler seminerin SİM yönetmeliğince
belirtilen puanı almaya hak kazanacaktır.
E-seminer projesi ile aynı zamanda yapılmış olan seminerleri İnternet üzerinden kayıttan
ulaşılır kılarak üyelerimizin meslek içi eğitimine katkıda bulunulmaktır.Kayıttan seminer izlenmesi
sadece meslek içi eğitime katkı amaçlıdır ve kayıt seminerlerini izlenmesi ile her hangi bir puan
alınmamaktadır.
(TMMOB İMO Ankara Şubesi Bülten Sayı 2008/5)
114
Şubat • 2009
Yazılım temelli “Uzaktan Eğitim”çözümlerinin daha
çok bilgisayar okur yazarlığı yüksek olan kesimlerde
etkili ve işlevli olduğu görülmüştür. Bazen uzaktan
eğitime başlamadan ayrıca yüzyüze bilgisayar eğitimi
de vermek bile gerekmektedir. Özellikle belirli meslek
gruplarının meslek içi eğitimlerinde bilgisayar okur yazarlığı yüksek çözümler yerine daha farklı araç ve tekniklerin kullanılması öngörülmelidir. Tam da bu noktada Broadcast ve video streaming dünyasının araçları
kullanılarak verilen uzaktan eğitimlerin izlenebilirliği
kolaylaşacak ve verimliliği daha da artacaktır.
Bugün teknolojide gelinen noktada, interaktif seçenekler sunan video streaming ve richmedia teknikleri gibi
Broadcast IT teknolojileri uzaktan eğitimi yaygınlaştırmaktadır.
Ekonomik krizin şiddetini her gün artırdığı günümüzde senkron ya da asenkron video stream ve rich media
destekli uzaktan eğitim teknolojilerine ilginin her geçen
gün artacağı beklenmelidir.
Kaynakça:
Keegan, D. (1983). “On defining distance education”. D. Stewart,
D. Keegan, & B. Holmberg (der), Distance education: International
perspective içinde, 6-33. London: Croom Helm.
www.broadcasterinfo.net