KARAKTER EĞİTİMİ SORUMLULUK [4

KARAKTER EĞİTİMİ
SORUMLULUK
Değerli Öğretmen Arkadaşım,
Günümüz eğitim anlayışı içersinde öğrencileri geleceğe hazırlarken salt okul dersleri ve bu
derslerden elde edilen başarıya dayalı “öğretim” merkezli uygulamaların yetersiz olduğu
anlaşılmaktadır. Eğitim deki bu eksikliği giderme amacı ile Samanyolu Eğitim Kurumları olarak bizler
karakter eğitimi çalışmalarını başlatmış bulunmaktayız.
Karakter Gelişimi ve eğitimi, insan yaşamını anlamlı ve üretken hale getirebilmek, bireylerin yaşama dair
amaç edinmelerini sağlamak, bununla birlikte sağlıklı gelişen bir toplum ortaya çıkarabilmek için erdemler
geliştirme çabasıdır. Bu eğitim, evrensel ve toplumsal bir takım değerlerin okul ve aile yaşamına sistemli olarak
yerleştirilmesi sürecidir.
İnsan yaşamında okul öncesi ve okul çağı çocukluk dönemi sağlıklı bir kişilik kazanımında ve topluma uyum
sağlanmasında en kritik dönemlerdir. Bir bilge: Çocuklar toplumumuzun %25'ini ama geleceğimizin %100 'ünü
oluşturmaktadır demiştir. Geleceğin sağlıklı toplumunu oluşturacak çocukların, sosyal beceriler ve olumlu
karakter özellikleri kazanmaları gerekmektedir.
İlköğretim dönemi çocukların bu özellikleri kazanmaya en açık olduğu dönemdir Bu dönemde anne baba ve
öğretmenler çocuklar için model aldıkları en önemli figür haline gelirler. İlköğretim öğrencilerinin bu eğitimi
öğretmenlerinden almaları onların bu konuyu 'içselleştirebilmelerine' ve uygulamaya koymalarına olanak
sağlayacaktır.
Karakter eğitimi kapsamına ele alacağımız konular.
• Sorumluluk
• Dostluk arkadaşlık
• Doğruluk, dürüstlük
• Saygı
• Sabır
• Vefa ve sadakat
olacaktır.
Karakter Gelişimi ve Eğitimi kitapçıkları, içerik yönünden eğitim sistemimize olumlu katkı sağlayacağını
düşündüğümüz, kültürümüze uygun bir tarazda hazırlanmaktadır
Eğitim sürecinize katkı sağlamak amacı ile içersinde o ayın konusu ile ilgili çeşitli hikayeler güzel
sözler, etkinliklerden oluşan bir kitapçıklar her ay sizlere ulaştırılacaktır. Ama işin mutfağında ki asıl
kişiler sizler olduğunuzdan etkinlikleri bilgi ve birikiminizle uygun hale getirmek çoğaltmak ve
projenin başarısını artırmak için pano çalışmaları, şiir kompozisyon yarışmaları, hikâye yazma
yarışmaları sınıf gazetesi oluşturma drama çalışmaları,afiş hazırlama vb. alanlarda sizin özverili
çalışmalarınıza ihtiyaç duyulmaktadır.
Eğitim ve öğretim ortamlarının dinamikliğinin gereği olarak, sizden alacağımız geri bildirimler bundan
sonraki süreçte yapacağımız çalışmalara ışık tutacaktır.
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Servisi
01
KARAKTER EĞİTİMİ
SORUMLULUK
Sorumluluk
02
Kimi zaman çocuğumuzun gurur duyduğumuz bir özelliği kimi zamanda neredeyse el yakıcı bir sorun nasıl
çözeceğimizi bilemediğimiz tıkandığımız bir problemdir “O”. Sorumluluk gündelik yaşamımızı toplumsal
ilişkilerimizi buna bağlı olarak en nihayetinde psişik doyumumuzu etkileyen kavramlardan birisidir. İçinde
olduğumuz yaş ve döneme toplumsal rollerimize içinde yaşadığımız kültüre ve zamana bağlı olarak içeriği
değişen ve yeniden tanımlanabilen bir olgu sorumluluk. Tüm bu değişkenlere rağmen “sorumluluk” için genel bir
tarif yine de yapılabilir. Sorumluluk; bir görevi üstlenme bu görevin gereklerini yerine getirebilme ve bu sürecin
olumlu ve olumsuz yanlarının sonuçlarını yüklenebilme anlamına gelir.
Sorumluluk tarifindeki bu basit görünüm aslında biraz yanıltıcı olabilir. Çünkü belirli sorular söz konusudur:
kim hangi yaşta ne gibi sorumluluklar alacaktır? Bu sorumluluklar nasıl denetlenecektir? Sorumlulukla karşılıklı
olma diye bir ilke var mıdır? Tüm bu sorulara özenle yanıt verildiğinde dahi sorumlulukla ilgili sıkıntılar
yaşanıyorsa ne yapmak gerekir?
Sorumlulukla özgüven ve çocuk yetiştirme tutumları arasında doğrudan bir bağ vardır. Bir çocuğun
sorumluluk alabilmesi için öncelikle özgüveninin pekiştirilmesi yüreklendirilmesi alacağı sorumluluğun tarifi ve
nedenleri sorumluluğu yerine getirmede güçlük çektiği zamanlarda olası nedenlerin tartışılması ve bunların geri
bildirimi gereklidir. Anne babaların sorumluk kavramını çocukları ile paylaşmaya başlamalarından önce kendi
sorumluluk anlayışlarını algılamalarında ve bu konuda eleştirel olmalarında yarar vardır.
Anne ve baba olma sorumluluğundan işe başlamak gerekir. Ebeveynler öncelikle çocuklarının haklarını
koruma ve doğal yaşam gereksinimlerini sağlama sorumluluğu almalı bunun yanı sıra çocuğun ruhsal
gereksinim ve yaşantılarına uyarlı olmalı eğitim sürecini ise bir aile organizasyonu anne ve babanın ortak
sorumluluk alanı olarak görmelidir.
Farklı çocuk yetiştirme anlayışlarına sahip ebeveynler eğer çocuğun sorumluluklarını yüklenmekte ortak
tutumlar geliştiremiyorsa çocukların sorumluluk alması konusunda sıkıntı yaşamaları da olasıdır.
Sorumluluğu öğrenmek bir beceri öğrenmek gibidir. Ne kadar çok denenirse o kadar iyi öğrenilir. O halde
sorumluluk duygusunun gelişmesinin önündeki en büyük engel nedir? Bu sorunun cevabı bir kısmımızı üzebilir
belki . Çünkü çocukların sorumluluk sahibi bireyler olmasının önündeki en büyük engeller “ya gevşek eğitim
stratejileri uygulayan aşırı iyi anne ve babalar ve Korumacı tutum sergileyen anne ve babalar” olduğu
gözlenmektedir
Birinci tip ailede çocuğun yetersiz olduğu ve söz konusu görevleri kendiliğinden başaramayacağına dair bir
inanç vardır ve bu tip aile de çocuklarda ciddi bir özgüven sorunu vardır.
Aşırı iyi anne ve babalar onların yerine her şeyi yapmaları gerektiğini düşünürler. Çocuk erken uyandığı için
okula uykusuz gider düşüncesiyle çocuğunu uyandırmadan okul kıyafetlerini giydiren ebeveynler tanıyorum. Ya
da yemek yemediği için gıdaları püre haline getirerek çocuğuna yediren ebeveynler… Çocukların kendi yaş
gruplarına göre yapabileceği işler vardır Belki siz bu olayları okurken bunları yapmadığınızı düşünebilirsiniz ama
çocuğunuzun unuttuğu resim dosyasını arkasından okula getirmek, proje- performans ödevlerini yapmak,
çantasını düzeltmek, defterlerini kaplamak, arkadaşının doğum gününde hediye almak (o daha hiç
düşünmeden)… saydıklarımızdan bir kaçı size tanıdık gelebilir Fakat çocuğumuzun yerine yaptığımız her işin,
sorumluluk kazanmasının önünde bir engel olduğunu unutmamalıyız.
Her ihtiyacı anne-baba tarafından karşılanan, devamlı neyi nerede ve nasıl yapacağı kendisine hatırlatılan,
yanlış yaptığında azarlanan ve kınanan çocuklar, gölge bir kişiliğe sahiptir. Anne babaya sormadan bir iş yapmayı
tercih etmezler, kendilerine güvenlerini kaybedebilirler. Karşılaştıkları bir problemi çözmekte güçlük çekebilirler.
Duygularını, tepkilerini rahatça ifade etmesine, gerektiğinde 'hayır' demesine izin verilmeyen çocuklarda
bağımsız bir kişilik gelişmediği için sorumluluk duygusunu da kazanmakta zorlanırlar. “O daha çocuk, kendi
başına karar veremez." , “Onun için doğru olanı yapıyoruz.”, “Hayır, öyle demek istemiyorsun.”, “O zayıf alıyor, ben
üzülüyorum.” cümleleri sıklıkla kaçınılması gereken cümlelerdir.
Unutmayalım ki, çocuklar
“yaşayarak- yaparak” öğrenirler Bu nedenle sorumluluk duygusunun
gelişmesinde en etkili yöntemlerden biri çocuğun davranışının sonucunu yaşamasına fırsat vermektir Annebabalar genellikle çocuklarını olumsuzluklardan koruma içgüdüsüyle hayatı çocuklar için kolaylaştırmaya
çalışırlar. Sabahları okul için giysileri giydirmek, ayakkabıları bağlamak, ödevini yapmadan okula gidip de
öğretmeninden uyarı almasın diye ödev ile ilgili araştırmaları yapmak… Tüm bunlar kısa vadede çocuğu olumsuz
sonuçlardan korur gibi görünse de uzun vadede maalesef kişilik gelişimini, özgüven oluşumunu olumsuz olarak
etkileme riskini taşırlar Biri her gün sizin için işlerinizi yapsa siz işinizi yapmak için çaba gösterir miydiniz?
Çocuklar da doğal olarak anne-baba tarafından desteklenen becerilerini geliştirmeye ihtiyaç duymazlar, daha
doğrusu duymuyor gibi görünürler ama bir gün anne-baba desteğini azalttığında o zaman büyük zorluklar
yaşarlar Çünkü zamanın da gelişmeyen becerileri sonradan kazanmak için çok daha fazla emek harcamak
gerekir. 5. sınıfa kadar okul ödevlerinde destek alan bir çocuk, 6. sınıfta “artık büyüdün, derslerinin sorumluluğu
sana ait” denildiğinde beklenilen sorumluluğu yerine getirmekte zorlanacaktır.
Korumacı tutum sergileyen ailelerde ise varsayılan demokratik tutum adına çocukların tüm istekleri aile
tarafından doyurulur bu tip ailede de yine çocuklarda özgüven sorunu görünmekle birlikte bu çocuklar güven
eksikliklerini bir çok yöntemle kamufle etmeye çalışırlar.
Korumacı tutum sergilemenin diğer ucunda ise çocuktan sorumluluklarını yerine getirirken “en iyi
yapmasını” beklemek bulunur. Her yeni beceri başta acemice olan girişimlerle başlar. Bu nedenle çocukların
sorumlulukları öğrenirken zamana ve anne-babanın sabrına ihtiyaçları vardır. Yemeğini kendi başına yemeğe
başladığında döküp saçması normaldir ya da bardağı taşırken elinden düşürmesi… Bu tip durumlarda annebabanın eleştirel davranması “bırak dökeceksin, sen yapamazsın” gibi geri bildirimler vermesi ya da daha hızlı
sonuçlar istedikleri için kendilerinin yapmaları sorumlulukların kazanılmasını engelleyebilir.
Çocuğumuzdan beklentilerimizin gerçekleşmesi durumuna göre onun sorumluluklarını öğrendiğini ya da
öğrenmediğini düşünürüz. Her ebeveynin farklı beklentileri olacaktır. Her çocuk aynı zamanda, aynı sorumluluğu
alamaz. Çocukların kişilik özellikleri, fiziksel yapıları dikkate alınmalıdır. Burada önemli olan çocukların kendi işini
yaparken engellenmemesidir. Sık sık görürüz; bir soru sorulduğunda çocuğun yerine cevap vermeye kalkan annebabaları… İşte bu ve benzeri davranışlar çocukta sorumluluk duygusu ve kişilik gelişimini olumsuz etkileyen
ebeveyn tutumlarıdır.
Her iki grup ailede ebeveynler araya girmedikçe çocuklar temel öz-bakım becerileri dahil yaş dönemi
özelliklerine uygun olarak almaları gereken bir çok sorumluluğu alamazlar. Güvenli bir sorumluluk anlayışı için
ailelerin önce kendi çocuk yetiştirme tutumlarını incelemesi gerekir. Bunun arkasından öz bakım becerilerinden
başlamak üzere yaşına uygun bir şekilde çocuğun sorumlulukları arttırılmalıdır. Bu sorumluluklar
cinsiyet rolleri ve özgül gelişim özelliklerine uygun verilmelidir.
Çocuğun söz konusu sorumluluklarını yerine getirebilmesi için
K
LULU
M
U
seçenekler oluşturulmalı onun kişiliğine de saygı göstererek karar
SOR
süreçlerinde yer alması sağlanmalıdır. Yerine getirilen sorumluluklar için
takdir edilmeli yerine getirmeye çalıştıklarında ise çabası olumlu biçimde
desteklenmelidir. Sorumlulukların alınması hiçbir zaman kişilik savaşlarına
dönüştürülmemeli çocuğun istek ve yapabilme gücüne uygun olmayan
sorumluluklar dayatılmamalıdır. Yaşının üzerinde verilen sorumluklar ise
çocuk için örseleyici olabilir yinelenen başarısızlıklar öz saygı konusunda
yaralanmalara neden olabilir. Bir çocuğa sorumluluk verilirken neden
verildiği kendisinden neler beklendiği başarısız olduğu zamanlarda ise ne
yapması gerektiği mutlaka anlatılmalıdır. Bütün bunlara rağmen sorumluluklar
konusunda sıkıntılar yaşanıyorsa çocuğun ev dışı alanlardaki sorumluluk anlayışı
değerlendirilmelidir. Bazı çocuklarda evde sorumluluk almazken okulda
almakta ya da tam tersi olmaktadır. Bu nedenle çocuğun sorumluluk anlayışı
çok yönlü değerlendirilip ona uygun manevralarla desteklenmelidir.
03
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
DÜNYAYI KURTARMAK
Sorumlulukla İlgili Olumlu ve Olumsuz Kavramlar
04
Olumlu
Olumsuz
Başarı
İstikrarsızlık
Özdisiplin
Plansızlık
Önemsemek
İhmal etmek
İlgi
Özenmemek
Sözünde Durmak
Boş vermek
Ciddiyet
Hayal kırıklığı
Cesaret
Lakaytlık
Dert Edinmek
Duyarsızlık
Umursamak
Umursamamak
Emin
Önemsememek
Dikkat Etme
Güvensizlik
İnanma
Dağınıklık
Ünlüler Ne Diyor?
Dünyanın filan yerinde
bir rahatsızlık varsa
bana ne dememeliyiz.
Böyle bir rahatsızlık varsa
tıpkı kendi içimizde olmuş gibi
ilgilenmeliyiz.
ATATÜRK
Eğer herkes,
birer fert olarak,
kendi vazifesini başarır,
kendi meslek ve sanatında
gayret gösterirse, o zaman
umumun refahı
temin edilmiş olacaktır.
Goethe
“Herkes
kendi kapısının önünü temizlerse,
her yer tertemiz olur”
Anonim
“Her doğru,
insana bir sorumluluk, her fırsat
bir zorunluluk ve sahip olduğu her şey de
ona bir görev yükler”
John D Rockefeller Jr
Çok az şey,
bir insana sorumluluk vermek
ve ona güvendiğinizi belli etmek kadar
onun gelişmesine hizmet eder”
Booker T Washington
İnsan
sadece sorumluluk üstlenerek
zihnini sağlam ve
dengeli bir şekilde geliştirebilir.
John DEWEY
·Sorumluluk:
kendini olgun ve
büyük hisseden insanların
bir büyüme aşaması.
Berat Tonga
Vazifesini
yerine getirmemiş olanın
vicdan yarasına ne mazeretin devası,
ne ilacın şifası deva getiremez.
Mevlana
Sorumluluk,
büyük olmanın bedelidir.
Einston CHURCHIL
İnsan,
yaşadığı sorunlardan dolayı
çevresini suçlamaktan vazgeçmeli.
Dinsel ve ahlaki değerler çerçevesinde
irade gücünü ve sorumluluk duygusunu
arttırmak için çalışmalıdır.
Albert SCHWEİTZER
Adam, bir haftanın yorgunluğundan sonra pazar sabahı kalktığında bütün haftanın yorgunluğunu çıkarmak
için eline gazetesini aldı ve bütün gün miskinlik yapıp evde oturacağını düşündü. Tam bunları düşünürken oğlu
koşarak geldi ve sinemaya ne zaman gideceklerini sordu. Baba oğluna söz vermişti bu hafta sonu sinemaya
gidilecekti ama hiç dışarıya çıkmak istemediğinden bir bahane uydurması gerekiyordu sonra gazetenin
promosyon olarak dağıttığı dünya haritası gözüne ilişti.
Önce dünya haritasını küçük parçalara ayırdı ve oğluna “eğer bu haritayı düzeltebilirsen seni sinemaya
götüreceğim” dedi.
Sonra düşündü; “oh be kurtuldum en iyi coğrafya profesörünü bile getirsen bu haritayı akşama kadar
düzeltemez.”
Aradan on dakika geçtikten sonra oğlu babasının yanına koşarak geldi ve “baba haritayı düzelttim artık
sinemaya gidebiliriz” dedi.
Adam önce inanamadı ve görmek istedi. Gördüğünde de halen hayretler içindeydi ve bunu nasıl yaptığını
sordu.
Çocuk; “bana verdiğin haritanın arkasında bir insan vardı”.
Sonra ekledi:
“İNSANI DÜZELTTİĞİM ZAMAN DÜNYA KENDİLİĞİNDEN DÜZELDİ.” OLMAYACAK
MESULİYET VE VİCDAN
Özi Kalesi, Ukrayna'da, Odesa yakınlarında, Osmanlı'nın Doğu Avrupa'daki son kilit noktası idi.
1787 Osmanlı-Rus savaşında, Osmanlılar yine iki cephede birden savaşmak zorunda kalmıştı. Asıl ordu
Nemçe (Avusturya) üzerine gitmişti. Ruslar bütün kuvvetleriyle Özi'ye yüklendiler.
Mareşal Potemkin'in kumanda ettiği Rus ordusu, kaleyi karadan ve denizden kuşattı. Ruslar, gece gündüz
kaleye gülle yağdırıyordu. Aşın soğuk ve kardan ötürü bir türlü yardım alamayan Özi, altı ay kendini müdafaa etti.
Ruslar, bu muhteşem savunma karşısında çaresiz kalmıştı. Muhasarada elli bin askerini kaybeden Potemkin,
kale alınırsa üç gün yağma ve katliama müsaade edeceğini söyleyerek askerlerini kışkırttı. Ocak ayının başlarında şiddeti artan kardan Ötürü sular donmuştu. Rus askerleri nehir tarafındaki surlara yöneldi. Mehmetçikler son
barutlarına ve kurşunlarına kadar savaştılar. Son asker de toprağa düşünce Ruslar kaleye girebildi. Moskof,
iliklerine kadar sinmiş olan vahşeti savunmasız İnsanların üzerine kustu. Kadın, çocuk, yaşlı demeden yirmi beş
bin insanı şehit ettiler.
Tahtta I. Abdulhaınİd Han Hazretleri vardı. Özi'nin düştüğünü anlatan rapor eline verildi. Rusların sivil halka
yaptıklarının anlatıldığı yere gelince derin bir "ah!" : çekti. Bu parçalanan bir yüreğin iniltisiydi. Buna dayanamamıştı. Kan beynine fırladı, beyin damarları çatladı ve vücuduna felç indi. Yığılıp kalmıştı. Ve koca sultan bu
büyük üzüntüye daha fazla dayanamayarak birkaç gün sonra vefat etti.
Onlar bu idi. Milletleri İçin yaşıyor, koca bir milletin ve devletin yükünü omuzlarında taşıyor, mesuliyetlerini
yüreklerinde duyuyorlardı. Ve zaten devleti idare edenler, liderler böyle olmalıydı. Öleni, üzüleni, ezileni, fakiri
kendi evladından ayrı düşünemezlerdi.
Millet kan ağlarken el sallamalar, gülüp eğlenmeler sonradan çıktı. "Mehmetçik şehit oldu" denince,
annesinden evvel yığılıp kalan mesulleri, gözünü uyku tutmayan büyükleri göremedik. Değil o kadarına, zevkinden
feragat edenine bile hasret kaldık. Doyasıya karnını doyurmayan, "Karnım tok olursa, fakirlerin halini
hissedemem!" diyen Ömer bin Abdulazizleri hayal bile edemedik. Onun için Azerbaycan işgal edilince bayılıp
düşenin yüreği anlaşılamadı. Televizyonlar aleyhinde bir görüntü imiş gibi defalarca yayınladı.
Beyin damarlarını çatlatacak mesuliyet ufkunu, vicdanı ve yüreği anlamak çok zor. Hadise akılları
donduracak çapta... Öyle olamayınca istense de yapılamaz ve anlaşılmaz. Kulaklar duyar, yürekler duymaz.
Bazıları onun için seçilmiştir.
05
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
Sorumluluklarını YAPMAYAN insanlar
Bir gün bir çiçek hiç kimse sorumluluklarını yapmıyor diye çok üzülüyormuş. Arkadaşlarına dönüp:
- Şu etrafın haline baksanıza çok kirli. Hiç kimse sorumluluğunu yerine getirip etrafı temizlemiyor. Herkes
birazcık evinin önündeki çöpleri toplasa sorumluluğunu yerine getirmiş olur. Arkadaşları çiçeğe dönüp:
- Bence de diye bağırmışlar. Bu olaya bir çözüm bulmalıyız demişler. O sırada çiçeklerin önünden geçen kız
onların ne dediklerini duymuş. Çiçekler olan bitene çok şaşırmışlar.
Hemen kıza dönüp:
- Sen anlattıklarımızı duyabiliyor musun? demişler. Kız çiçeklere dönüp:
- Benim adım Elif. Sizleri tabi ki duyabiliyorum. Bende bu durumdan memnun değilim.İnsanlar artık işlerine
bile gitmemeye karar verdiler,dedi.Bundan birkaç gün sonra ihtiyaçlarını karşılamak için markete gittiklerinde
market açık değildi. Çünkü marketteki çalışanlar sorumluluklarını yapmıyorlardı. Başka ihtiyaçlarını karşılamak
için başka yerlere gittiklerinde yine böyle oluyordu. Elif gidip diğer insanlara bunun kötü olduğunu ve herkesin
sorumluluklarını yapması gerektiğini söylemiş.İnsanlar bu yaptıklarına çok pişman olup çok üzülmüşler ve artık
bütün sorumluluklarını yapacaklarına söz vermişler. Artık çok mutlu ve temiz bir yaşam sürmüşler. Çiçekler ve
Elif'e çok teşekkür etmişler ve bu sorunda ortadan kalkmış.
AĞAT DİKEN İHTİYAR
06
Harun Reşit ile İhtiyar
Harun Reşit Veziri iIe birIikte tedbiIi kıyafet doIaşırken bahçesinde hurma fidanIarı diken bir ihtiyar görür.
SeIam verir ve araIarında şu konuşma geçer:
- KoIay geIsin, ne yapıyorsun böyIe?
- Hurma fidanIarı dikiyorum.
- Peki bu diktiğin hurma fidanIarı ne zamana kadar büyür ve meyve vermeye başIar?
- Kim biIir beIki on, beIki yirmi sene sonra yetişir ve meyve vermeye başIar.
- Peki onIarın meyveIerini görebiIecekmisin?
- Bu yaşIı haIimIe beIki göremem. Ama bizden öncekiIerin diktikIeri ağaçIarın meyveIerini biz yedik. Biz de
bizden sonrakiIerin istifadeIeri için bu hurma fidanIarını dikiyoruz.
Bu cevap Harun Reşidin hoşuna gider ve bir kese aItın verir. İhtiyar, AIIaha hamdeder ve:
- Diktiğim ağaçIar hemen meyve verdi.
Bu söz üzerine Harun Reşid bir kese daha aItın verir ve ihtiyar yine AIIaha hamdeder ve:
- Herkesin diktiği meyve ağaçIarı yıIda bir defa mahsüI verir, benim diktiğim fidan hem hemen meyve verdi
hemde senede iki defa ürün vermeye başIadı.
HAMALLIK YAPAN HALİFE
Halife Hazret-i Ömer bir gece şehri dolaşırken, bir evden çocukları iki gündür aç olan annenin feryadını duyar.
— Yavrularım, Allah sizin hakkınızı Ömer'den sorsun! Bu sözü işiten halife kapının Önünde titremeye başlar.
İçeriye seslenir:
— Ömer'den ne istiyorsun?
— Sen ne soruyorsun, dost musun, düşman mısın?
— Allah için, dost olarak soruyorum.
— Ömer'den şunu istiyorum: Bu çocukların babasını askere gönderdi. İki gündür çocuklarım aç, ocağım
üzerine tencere koydum, suyu karıştırıyorum. Yemek pişiriyorum diye onları avutuyorum. Dün uyutmuştum. Ama
bugün açlıktan uyuyamıyorlar. Birbirlerine sarılmış halde sızlanıp duruyorlar.
— Peki, Ömer'e haber verdin mi?
— Neyi haber vereyim? Adamlarımızı askere almayı biliyor da, gerideki çocukların durumunu hiç
düşünmüyor mu? İnsanlara baş olmak, başa belâ olmak mıdır? Hazret-1 Ömer ağlayarak evine koşar. Arkasına
bir çuval un eline bir teneke yağ alıp kadının evine gelirken karşısına sahabelerden bir zat çıkar.
— Ey mü'minlerin Emiri, bu ne hal, nereye koşuyorsun? Ver şu tenekeyi ben taşıyayım.
— Yok vermem, bunlar Ömer'in günahlarıdır. Bugün yükümü alırsın ama, yarın Allah'ın huzurunda günahlarımı alamazsın. Bırak da ben taşıyayım.
Eve girip çuvaldan biraz un çıkarır, tencereye koyar. Sönmek üzere olan ateşi üflerken sakalının bir tarafı hafifçe yanar. Un çorbası pişirip çocukların kamını güzelce doyurur. Çocukların annesine de:
— Yarın mutlaka Halife'yi göreceksin der.
Kadın tanımadığı bu yabancı adamın yaptığı iyiliklerden dolayı, son derece memnun olur. Evden çıkarken arkasından söyle konuşur:
— Allah Ömer'in yerine başımıza seni geçirsin.
Halife Ömer hiç sesini çıkarmadan oradan ayrılır. Sabahleyin kadın halifenin yanına gider; bakar ki
kendisine çorba pişiren zat, Halifelik makamında oturmaktadır. O zaman özür dilemeye başlar:
— Kusura bakma Ya Ömer, akşam canımın acısından size acı söyledim, sizi incittim.
— Hayır sen vazifeni yaptın. Ömer suçludur. Asıl siz hakkınızı helâl edin...
İşte onlar böyleydi...
HASTA OLARAK SATILAN AT
OsmanIıIarın ilk ŞeyhüIisIamı MoIIa Fenari (1350-1431) ŞeyhüIisIam olmadan önce Bursa kadısı idi. Onun
kadılığı sırasında bir adam pazardan bir at satın aIdı. Fakat aIış-verişin hemen arkasından atın hasta olduğunu
fark etti. Geri vermesi gerekiyordu, ama satın aldığı adamı zorluk çıkartır, atın hastalığını kabul etmez diye önce
kadıya gidip resmi kanaldan işi sağlama bağlamak istedi. Mahkemeye gittiğinde kadıyı (MoIIa Fenari) yerinde
bulamadı. İşini ertesi güne bıraktı. Fakat at o gece öldü. Adam ertesi gün olanları kadıya anlattı, mağdur
olduğunu, ne yapması gerektiğini sordu. MoIIa Fenari “Senin zararını ben ödeyeceğim” dedi. Adam hayretle
kadıya baktı, “Niçin siz ödeyeceksiniz, konuyla hiçbir ilginiz ve suçunuz yok ki…” dedi. MoIIa Fenari, “Evet öyle
görünüyor ama aslında benim de suçum büyük. Eğer sen dün makamıma geldiğinde ben yerimde olsaydım, olaya
müdahale eder, atı geri verdirir, paranı iade ettirirdim. At da sahibinin elinde ölmüş olurdu. Bu imkân şimdi yok
olmuştur. Senin zararına benim makamımda bulunmamam sebep olduğu için zararını ben ödeyeceğim” dedi ve
ödedi.
07
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
Hikaye
“Yaşlı adam, şehir içindeki bir sokakta ağır adımlarla yürüyordu, ara sıra dinlenip tekrar ilerliyordu. Gençlik
yıllarında tamamen düz zannettiği bu yolun hafif bir yokuş olduğunu son yıllarda anlamış ihtiyarlığı kabul etmişti.
Adamcağız biraz sonra aniden durdu. Gözleri, bir tekerlekli sandalyeyi itmeye çalışan küçük bir kıza takılmıştı.
Hem de yukarı itiyordu.
İhtiyar adama göre, sandalyenin boş olması lâzımdı ama yanına gidince şaşkına döndü. Sandalyede, felçli
olduğu anlaşılan ve hiç kımıldamadan duran bir adam vardı. Yaşlı adam, küçük kızla konuşmaya başladı.
Sandalyede oturan, biricik babasıydı. Annesiyle birlikte onu gezdirirlerken, kadıncağız bir anda fenalaşmış,
aceleyle en yakın eczaneye koşmuştu. Babası da elbette, küçük kıza kalmıştı. İhtiyar adam; kızın hâlâ sandalyeyi
ittiğini görünce:
- Benim melek yavrum! diye seslendi. Senin gücün onu itmeye yetmez! Küçük kız:
- Bunu ben de biliyorum! diye atıldı ama babam için, bir şeyler yapmalıyım.
- Peki, dedi ihtiyar. Mademki biliyorsun, o zaman itme!
Küçük kız :
- Babam için bir şey yapmam gerekir, diye tekrarladı. Onun sandalyesini itemesem de, geriye doğru
kaymasını engellerim ya!”
ETKİNLİK - 1
Etkinliğin Adı
Hepimizin Eşyaları
Amaç
Kamu eşyalarını doğru kullanma ve korumayla ilgi
sorumluluk davranışı geliştirebilme
Davranışlar
• Eşyalara, zarar vermeden kullanmanın önemini anlama
• Eşyaların doğru kullanım kurallarını söyleme
• Eşyaların doğru kullanımı ile ilgili sorumluluklarının farkına varma
Öğrencileri sosyal çevrenin ortak kullandığı çeşitli nesnelerin doğru kullanılması konusunda toplumsal rol
üstlenmeye teşvik edin.
• Mesela; telefonla konuşma kurallarını birlikte belirleyin. Bu kuralları liste olarak yazıp çoğaltarak telefon
kulübelerine asmaları için onları yönlendirin. (bunları çoğalta bilirsiniz; sınıf, dolap, sıra, bahçe vs.)
• Etrafı sürekli kirli olan otobüs duraklarına daha rahat kullanım için temizlik ve düzen önerileri listesini
birlikte hazırlayın. Hazırlanan listeleri uygun yerlere asmaları için destek olun.
Yolun Kenarına Diken Eken Adam
08
Adamın biri, kendi arazisinin sınırını belli etmek için yol kenarına dikenli çalı dikmiş. Çalı gün geçtikçe
büyüyormuş. Çalı büyür de dikenle durur mu? Onlar da büyüyormuş zamanla dikenli çalı yola yayılmaya başlamış.
Yol zaten çok darmış.İnsanlar yoldan geçerken zorlanmaya başlamışlar. Dikenler canlarını acıtıyormuş. Gelip
geçenler adama,”Bu çalıyı sök! İnsanları rahatsız ediyor.” diyorlarmış. Fakat adam hiç oralı olmuyormuş. Çünkü
çalıyı sökmek dikmekten daha zormuş. Bir gün, herkesin saygı duyduğu bilge bir kişi oradan geçerken adama,”Bu
dikenli çalıyı mutlaka sök!” diye tembihlemiş. Adam itiraz etmemiş.”Tamam, mutlaka sökeceğim.” demiş. Fakat
bu işi durmadan erteliyormuş. Ha bugün, ha yarın, ha ertesi gün derken dikenler gittikçe büyüyüp sertleşiyor.
İnsanların canını daha da acıtıyormuş. Günler sonra bilgenin yolu yine diken eken adamın evinin yakınına düşmüş.
Yoldan geçerken çalıların hala sökülmediğini görmüş. Dikenleri sökmeye üşenen adama şöyle seslenmiş:”Ey
sözünde durmayan adam! Sök şu dikenleri, bu işi erteleyip durma!” Adam yine itiraz etmemiş.”Efendim, oldukça
bol zamanımız var. Bu gün olmazsa yarın ve ya başka bir gün bu işi mutlaka yapacağım.” demiş.
Adamın bu sözleri üzerine bilge,”Sen hep yarın diyerek işini erteliyorsun. O dikenler her geçen gün büyüyüp
güçleniyor. Oysa senin gücün azalıyor. Bir iş bugüne aitse bugün yapılır. Yarına bırakırsan işler büyür, sorun
olmaya başlar. Sorumluluğunu bil, dikenlerin boyu seni aşmadan onları temizle!” demiş.
HERKES, HERHANGİ BİRİ, BİRİSİ VE HİÇ KİMSE
Bu hikâye dört kişi hakkındadır
Bunların isimleri; herkes, herhangi biri, birisi ve hiç kimse idi
Yapılması gereken önemli bir iş vardı
Herkes’in yapması istenmişti
Herkes, birisi’nin o işi yapacağından emindi
Herhangi biri yapabilirdi ama hiç kimse yapmadı
Birisi çok kızdı çünkü bu herkes’in işiydi
Herkes herhangi biri’nin yapacağını düşünmüştü
Herhangi biri yapabilirdi ama
Hiç kimse herkes’in yapmayacağını anlamamıştı
09
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
ETKİNLİK - 2
ETKİNLİK - 3
Etkinliğin Adı
DÜNYANIN HARİKALARI
Etkinliğin Adı
EV ÖDEVİ
Hedef
Yaşadığımız dünyaya karşı sorumluluk bilinci geliştirebilme
Hedef
Sorumluluk bilincini geliştirebilme.
Davranışlar
• Sorumluluğun ne olduğunu söyleme
• Yaşadığımız dünyaya karşı sorumluluklarının farkına varma
• Yaşadığımız dünyaya karşı sorumluluklarını sıralama
Davranışlar
• Kişiler arası ilişkilerde gereken sorumlulukların farkına varma.
• Kişiler arası ilişkilerde gereken sorumlulukları üstlenme.
Süre
1 haftaya yayılmış olarak toplam bir saat
Süre
20-30 dakika.
Malzemeler
Pano, gazetekupürleri, grafikler, resimler
Malzemeler
Kağıt, Kalem
• Öğrencilere "Dünyanın Harikaları" adlı bir pano hazırlayacağınızı duyurun.
• Öğrencilerin aşağıdaki durumu canlandırmalarını isteyin.
• Panoyu "Hayvanlar Âleminden","Doğadan” "Bitkilerden" gibi isimler altında çeşitli bölümlere ayırın.
• Sorumsuz davranışlar ve sorumluluklarımızla ilgili tartışın.
• Belirleyeceğiniz bir süre içinde öğrencileri çizim, fotoğraf, yazı, gazete haberi ve benzeri malzemelerle panoya
• Saat akşam 9.30'dur ve Zeynep ev ödevini yapmaktadır. Sene sonunda takdirname ya da teşekkür belgesi
katkı sağlamaya teşvik edin.
almayı çok arzulamaktadır. Tam bu sırada arkadaşı Betül, elinde Zeynep'in de uzun zamandır görmek istediği bir filmin
video kasetiyle çıkagelir.
• Gönüllülük esas olmak üzere, öğrencileri her bir başlık için gruplara da ayırabilirsiniz.
• Drama için yeni sonlar yazmalarını isteyin. Gönüllülerin yazdıklarını grupla paylaşmaları için ortam hazırlayın.
• Panoya katkıda bulundukça öğrencilerle bu konulardaki sorumlulukları hakkında konuşun.
10
11
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
ETKİNLİK - 4
ETKİNLİK - 5
Etkinliğin Adı
HİKAYEDEN KAHRAMANLAR
Etkinliğin Adı
SORUMLUYUM / SORUMLUSUN / SORUMLU
Hedef
Kendine ve başkalarına karşı sorumluluk duygusu geliştirebilme
Hedef
Sorumluluk davranışlarıyla ilgili bilinç geliştirebilme
Davranışlar
• Sorumluluğun ne olduğunu açıklama.
• Kendine karşı sorumluluklarını söyleme.
• Çevresindeki diğer sorumluluklarını söyleme.
• Sorumluluklarını yerine getirmediğinde neler olacağını öngörme.
Davranışlar
Sorumluluk kavramını tanıma.
Hayatımızdaki sorumlukların farkına varma.
Süre
30-40 dakika.
Malzemeler
Kağıt, Kalem
Süre
40-50 dk.
• Üzerinde konuşmak üzere, ister bir grup öğrencinin, isterseniz sınıfın tamamının bir sonraki derse kadar bir
hikaye okumalarını isteyin.
• Öğrencilerden, hikayede gecen kişileri ve sorumluluklarının neler olduğunu betimlemelerini isteyin.
• Öğrencileri üçerli veya dörderli bicimde gruplayarak karakterlerden birinin sorumluluklarını yerine
getirmediğinde neler olabileceğini içeren bir hikaye yazmalarını ya da okudukları hikayeyi bu şekilde dönüştürmelerini
isteyin.
• Her grubun, kendi hikayesini sınıfla paylaşmasını sağlayın.
İsteyen öğrencilerin evde hikayelerini genişletebileceklerini iletin. Sonraki günlerde bu yeni hikayeleri paylaşmaları
için ortam hazırlayın
12
Kim Yapar? Çalışma kâğıdını öğrencilere dağıtın.
• Doldurma işlemi tamamlanınca öğrencilerden cevaplarını sınıfla paylaşmalarını isteyin.
• Öğrencilerinizin bu çalışmayla ilgili değerlendirmelerini alarak etkinliği tamamlayın
Kim Yapar?
Adı-soyadı
: ............................................................
Sınıf
: ............................................................
Tarih
: ............................................................
Evde herkesin sorumlu olduğu işler vardır. Aile fertleri birlikte çalışırsa bütün işler yolunda gider. Aşağıdaki
işleri ailede kimlerin yaptığını belirtin. Eğer o işi herkes yapıyorsa yanına herkes yazın. İki tanede siz ekleyin.
Aile fertlerinin listesi
1 : .................................................................................
4 : .................................................................................
2 : .................................................................................
5 : .................................................................................
3 : .................................................................................
6 : .................................................................................
Evdeki işlerEn çok kim yapar?
Odanı kim temizler
: ....................................................................................................................................................
Telefonlara kim bakar
: ....................................................................................................................................................
Işıkları kim kapatır
: ....................................................................................................................................................
Kahvaltıyı kim hazırlar
: ....................................................................................................................................................
Bulaşıkları kin yıkar
: ....................................................................................................................................................
Derslerine kim yardım eder : ....................................................................................................................................................
Evi kim süpürür
: ....................................................................................................................................................
Faturaları kim öder
: ....................................................................................................................................................
Çamaşırları kim yıkar
: ....................................................................................................................................................
Evin gelirini kim sağlar
: ....................................................................................................................................................
Çöpü kim döker
: ....................................................................................................................................................
Alış verişi kim yapar
: ....................................................................................................................................................
13
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
ETKİNLİK - 6
Etkinliğin Adı
ELEKTRİK TASARRUFU
ELEKTRİK TASARRUFU
Hedef
Enerji tasarrufuyla ilgili sorumluluk bilinci geliştirebilme.
Davranışlar
• Enerji tasarrufunun gereğini fark etme.
• Tasarruf edebileceği alan görme.
• Enerji tasarrufuyla ilgili girişimde bulunma.
• Enerji tasarrufuyla ilgili üzerine düşenleri yerine getirme.
Tasarruf Öncesi
Evinizdeki elektrik saatini bir hafta boyunca okuyunuz. Her gün aynı saatte okuduğunuz sonuçlan aşağıdaki
tabloya işleyiniz.
Gün
Saat
Okunan Değer
Son 24 Saatte Harcanan kwh
Pazartesi
Süre
Malzeme
14
Her gün ortalama 2 dk. ve çalışma kâğıdı değerlendirme oturumunda
15-20 dakika.
Salı
Elektrik Saati [SR-02] çalışma kağıdı kalem, elektrik saati.
Çarşamba
Öğrencilerle elektirik tasarrufu hakkında konuşun
Elektirik saatinin nasıl ölçüm yaptığı watt ve kilowat terimleri hakkında öğrencilere bilgi verin. Bir elektrik
saatinin incelenmesi ile bile bir çok şeyi değiştirebileceklerini söyleyin. Bu konuda onlardan yardım istediğinizi
belirtin.
Kabul ettikleri taktirde; her gün elektrik saatini belirledikleri bir saatte okuyarak çalışma kâğıdına gösterge
rakamını işlemelerini isteyin (elektrik saati okunmasıyla ilgili bilgi vermeyi unutmayın).
Projenin ikinci haftalık dönemi başlamadan önce kısıtlanabilecek elektrik tüketimlerinin neler olduğu
konusunda sınıfta bir beyin fırtınası oluşturun.
Ortaya çıkan başlıkları dikkate alarak evlerinde aileleriyle aynı tartışmayı yapmalarını ve ortaya çıkacak
tasarruf başlıklarını ev halkı olarak uygulamalarını söyleyin. Yine elektrik saatini okuyarak her gün gösterge
rakamını çalışma kâğıdına işlemelerini isteyin.
Öğrencilerin topladıkları verileri karşılaştırarak tasarruf öncesi ve sonrası ortaya çıkan değişimi belirleyin.
Elektrik tasarrufuyla çevreye karşı koruma sorumluluğuna hizmetin, ailenin bütçesine katkının mümkün
olabildiğine dikkat çekin ve bu çerçevede bir tartışma ortamı oluşturun.
Adı - Soyadı:
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
Sınıfı:
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
Tarih:
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
.............................................................
Perşembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
Bu işlemi tamamladıktan sonra elektrik tasarrufu için neler yapabileceğinizi düşünün ve listesini aşağıya
çıkartın (Listenizi oluştururken sınıfta yapılacak beyin fırtınası ve ailenizle yapacağınız tartışma sonrasında bir
takım verileriniz olacağını unutmayınız):
1 : ...............................................................................................................................................................................................................
2 : ...............................................................................................................................................................................................................
3 : ...............................................................................................................................................................................................................
4 : ...............................................................................................................................................................................................................
Gün
Pazartesi
Salı
Çarşamba
Perşembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
Saat
Okunan Değer
Son 24 Saatte Harcanan kwh
15
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
ETKİNLİK - 7
Etkinliğin Adı
TOPARLANALIM
Etkinliğin Adı
BÜTÇE
Hedef
Sorumluluk bilinci geliştirebilme.
Hedef
Aileye karşı sorumluluk bilinci geliştirebilme.
Davranışlar
• Birlikte yaşamanın getirdiği sorumlulukları görme.
• Sorumluluklarının farkına varma.
• Gerektiğinde üzerine düşen görevlerin sorumluluğunu üstlenme.
Davranışlar
• Aile bütçesiyle ilgili bilgi sahibi olmanın gereğini açıklama.
• Aile bütçesine duyarlı olma.
Süre
30-40 dakika.
Malzemeler
Kâğıt, kalem.
Süre
16
ETKİNLİK - 9
20-25 dk.
Aşağıdaki kısa olayı öğrencilere okuyun/anlatın ve devamındaki soruları tartışma ortamında cevaplamalarını
isteyin.
Ayşe Öğretmenin iş eğitimi dersinde bir grup öğrenci boya malzemelerini birlikte kullanarak çalışmaktaydı. Ayşe
Öğretmen çalışmayı bitirip temizlik işlerine başlama zamanının geldiğini söyledi. Öğle yemeğine de sadece beş
dakika kalmıştı. Fırçalar temizlenmeli, malzemeler yerlerine kaldırılmalı, masalara veya zemine dökülen boyalar
temizlenmeliydi. l Ahmet fırçaları temizlemek için gönüllü oldu. Öğretmen geri geldiğinde, diğer işleri yapması
gereken Fatma, Ali ve Nihat'ı konuşurken buldu.
1. Fatma, Ali ve Nihat temizliğe niçin yardim etmediler?
2. Fatma, Ali ve Nihat sorumluluklarını niçin ihmal ettiler?
3. Ahmet ne yapmalı?
4. Ahmet temizliğe devam etmeli mi, etmemeli mi? Niçin?
5. Sınıfımızda ve/veya evinizde benzer şeyler oldu mu?
6. İçinde bulunduğunuz herhangi bir grupta bir kişinin sorumluluklarını yerine getirmediği oldu mu?
7. Herkesin sorumluluğunu yerine getirmesi niçin önemlidir
• Sınıfta aile bütçesinin ne olduğu, ailelerin böyle bir bütçeye niçin ihtiyaç duydukları konusunu tartışmaya
açın
• Öğrencilerden ailelerinin bir ay boyunca yapacakları harcamaların listesini hazırlamalarını isteyin. Daha sonra
ailelerin her bir gider kalemi için yaptıkları harcamaları yaklaşık olarak yazmalarını isteyin.
• Ortalama gelir düzeyine sahip bir kişinin bu giderleri karşılamak için günde ne kadar çalışması gerektiğini
hesaplamalarını isteyin. Saat ücretini yaklaşık olarak siz belirleyin.
• Bir öğrenci olarak para kazanmak için neler yapabilecekleri konusunda görüşlerini alın.
• Öğrencilerden aşağıdaki kişiler arasında geçen konuşmaları yazmalarını isteyerek dersi tamamlayın:
• Haftalık harçlığına göre kendisine bir bütçe yapmak isteyen bir öğrenci ile buna gerek olmadığını düşünen
ETKİNLİK - 8
arkadaşı.
Etkinliğin Adı
TOPU AT PUANI KAP
Hedef
Sorumluluk davranışıyla ilgili bilinç geliştirebilme.
Davranışlar
• Sorumluluğun ne olduğunu söyleme.
• Sorumlu-sorumsuz davranışları ayırma.
Süre
30-40 dakika.
Malzemeler
Oyun salonu, lobudar topu, puanların tutturacağı şablon
• Oyun için kullanım yeri olabilecek salonu ayarlayın.
• Öğrencileri iki grup halinde sıralayarak karşılarına lobutları dizin.
• Belli bir mesafeden topu atan öğrenci, lobutu devirebilirse, sorumlulukla ilgili bir davranış söyleyerek, devirdiği
lobut sayısı kadar puan alıp sıranın dışına çıksın.
• Lobut deviremeyen öğrenci davranış söylemeden sırasına geri dönsün.
• Bu şekilde iki grubu sırayla oynatın.
• Elemanları önce biten grup oyunun galibidir.
• Elemanlar eş zamanda bitirilirse puanı çok olan gurubu oyunun galibi ilan edin.
• Yeterli parası olmadığını söyleyen aile ile yeni bir spor ayakkabısı almakta ısrar eden çocuk
Uygulayıcıya Not
Çalışmanın, sınıfınızın sosyo-ekonomik tablosuna ve öğrencilerinizin gelişim düzeylerine uygunluğunu
değerlendirdikten sonra bu etkinliği uygulayın.
17
SORUMLULUK
KARAKTER EĞİTİMİ
ETKİNLİK - 10
ETKİNLİK - 11
Etkinliğin Adı
BAŞKASININ PARASI
Etkinliğin Adı
Kim Yapar ?
Hedef
Para harcamayla ilgili sorumluluk bilinci geliştirebilme.
Hedef
Sorumluluk ile İlgili Bilinç Geliştirebilme
Davranışlar
• Parayı doğru yere harcamanın önemini fark etme.
• Para harcamada üstüne düşen sorumlulukları söyleme.
• Para harcamada üstüne düşen sorumlulukları yerine getirme.
Davranışlar
• Aile içinde sorumlulukların dağılımını fark etme
• Sorumlulukların farkına varma
• Üzerine düşen sorumlulukları yerine getirme
Süre
1 hafta.
Süre
30-40 dakika
Malzemeler
Kâğıt, kalem.
Malzemeler
“Kim Yapar?” çalışma kağıdı, kalem
Öğrencilere aşağıdaki senaryoyu verin:
Bir yardımsever size kendiniz için harcamamak kaydıyla 5 bin lira verdi. Parayı yaşadığınız semt veya
seçtiğiniz başka bir yer için harcayacaksınız. Parayı sadece bir yere bağışlamak da yok- Parayı bir takım
malzemeler veya hizmetler satın alarak kullanmalısınız. Yapılabilecek işler enerji tasarrufu kirliliğin azaltılması,
doğal çevrenin korunması alanlarıyla ilgili olmalıdır. Parayı son derece dikkatli olarak kullanmaktan siz
sorumlusunuz.
Daha sonra ise ister proje ekipleri oluşturarak ister teker teker çalışmalarını sağlayarak
aşağıdaki işlem sırasını takip etmelerini isteyin:
18
1. İlk önce bir anket hazırlayıp çevrelerindeki en az beş kişinin (komşu, aile fertleri, muhtar, öğretmenler vb.)
bu konularla ilgili fikirlerine başvursunlar.
2.Bir liste veya tablo yaparak her bir konuyla ilgili kendi fikirlerini de ekleyerek önerileri alt alta sıralasınlar.
3. Verileri topladıktan sonra parayı bu üç alanda sorumlu biçimde nasıl harcayacaklarına karar versinler.
4. Satın alacakları ürün ve hizmetlerin fiyatlarını öğrensinler.
5. 5 bin lirayı nasıl harcayacaklarını bir bütçe yapar gibi sıralasınlar; bu ürün ve hizmetleri niçin satın
aldıklarını açıklasınlar.
6. Bütün bu işlemleri raporlaştırsınlar.
Bu süreç için gerekli zamanı tanıyıp projelerin tartışıldığı bir grup toplantısı düzenleyin.
• “ Kim Yapar?” çalışma kâğıdını öğrencilere dağıtın.
• Doldurma işlemi tamamlanınca öğrencilerden cevaplarını sınıfla paylaşmalarını isteyin.
• Öğrencilerinizin bu çalışma ile ilgili değerlendirmelerini alarak etkinliği tamamlayın.
Adı - Soyadı:
................................................................................................
................................................................................................
Sınıfı:
.............................................
.............................................
Tarih:
.............................................................
.............................................................
Kim Yapar?
Evde herkesin sorumlu olduğu işler vardır. Aile fertleri birlikte çalışırsa işler yolunda gider.
Aşağıdaki işleri ailede kimlerin yaptığını belirtin. Eğer o işi herkes yapıyorsa yanına herkes yazın. İki
tane de siz ekleyin.
Aile Fertlerinin Listesi
1. .......................................................................
4. .......................................................................
2. .......................................................................
5. .......................................................................
3. .......................................................................
6. .......................................................................
Evdeki İş
En Çok Kim Yapar?
Odanı kim temizler?
: ........................................................................................................................................................
Telefonlara kim bakar?
: ........................................................................................................................................................
Işıkları kim kapatır?
: ........................................................................................................................................................
Kahvaltıyı kim hazırlar?
: ........................................................................................................................................................
Bulaşıkları kim yıkar?
: ........................................................................................................................................................
Derslerine kim yardım eder?
: ........................................................................................................................................................
Evi kim süpürür?
: ........................................................................................................................................................
Faturaları kim öder?
: ........................................................................................................................................................
Çamaşırları kim yıkar?
: ........................................................................................................................................................
Evin gelirini kim sağlar?
: ........................................................................................................................................................
Çöpü kim döker?
: ........................................................................................................................................................
Alışverişi kim yapar?
: ........................................................................................................................................................
19
KARAKTER EĞİTİMİ
ETKİNLİK - 12
Etkinliğin Adı
HEPİMİZİN MEKANLARI
Hedef
Toplum içinde uyulması gereken kurallarla ilgili
sorumluluk bilinci geliştirebilme.
Davranışlar
• Toplum içinde kurallara uymanın önemini fark etme.
• Toplum içinde uyulması gereken kuralları söyleme.
Süre
Plânlama 1 5 dakika, uygulama 25 dakika
Malzemeler
Sınıf içi araç gereçler
• Öğrencilerinize toplumsal mekânlara (tiyatro, sinema, stadyum, konser salonu, banka, otobüs durağı) dair
sorumluluklarını hatırlatın. Bu sorumluluklarını üstlenmek ve başkalarına da hatırlatmak üzere rol almaları için
onları yüreklendirin.
• Meselâ; toplumsal birliktelik alanlarında uyulması gereken kuralları, hatırlatma notu (ya da basit bir bildiri)
şeklinde hazırlayarak ilgili toplumsal mekânda, bizzat kendilerinin dağıtabileceklerini hatırlatın. Bu bağlamda bir
konuşma sonrası bir tiyatroya gitmeyi planlayabilirsiniz
• Tiyatroya gitmeden. önce orada uyulması gereken kurallarla ilgili konuşun. Sonra kuralları yazılı hâle
20
getirerek tiyatroda dağıtmalarını sağlayın
• Öğrenciler, oyunun sonunda kurallara uyulmasından dolayı teşekkürlerini ifade eden bir yazıyı geri bildirim
olarak dağıtabilirler ya da söz alıp bu çerçevede bir konuşma