marul tohumunun teknik özellikleri
Transkript
marul tohumunun teknik özellikleri
MARUL TOHUMUNUN TEKNİK ÖZELLİKLERİ MARUL TOHUMUNUN FİZİKSEL YAPISI NASILDIR? MARUL TOHUMLARI HANGİ RENKLERDEDİR? TOHUM ÜRETİM DÖNEMİNE GÖRE RENK FARKLILIK GÖSTERİR Mİ? Marul tohumları kirli beyaz, sarımtırak, krem, gümüş, kahverengi, siyah renklerde olabilir ve çeşitlere göre renkler farklılık gösterebilir. Ancak bir çeşidin rengi her zaman aynıdır ve üretim dönemine ve ya lot numarasına göre değişim göstermez. Bu özellikleri ile tohum rengi çeşitler için ayırt edici bir özellik olarak kullanılabilir.  MARUL TOHUMLARININ ŞEKLİ VE BOYUTLARI NEDİR? Marul tohumlarının şekli genel olarak yassı oval olarak tanımlanabilir. Uzunluk : 3 – 5 mm Genişlik : 0,7 – 1,0 mm Kalınlık : 0,3 – 0,6 mm MARUL ÇEŞİTLERİNDE TİCARİ TOHUM TİPLERİMİZ HANGİLERİDİR? NS : NORMAL SEED – NORMAL TOHUM PS : PRECISION SEED – SEÇİLMİŞ TOHUM ( YÜKSEK KALİBRE EDİLMİŞ TOHUM ) LP : LETTUCE PILLS – KAPLANMIŞ TOHUM Kaplı tohumlar; PRIMED SEED ( = ÖN ÇİMLENDİRİLMİŞ TOHUM ) olarak adlandırılan ve homojen çimlenme sağlamak, çimlenmede marul tohumlarının ışığa duyarlılığını azaltmak vb. amaçlarla ön çimlendirme yapılmış olarak satışa sunulmaktadır. MARUL ÇEŞİTLERİNDE AYNI ÇEŞİT TOHUM İÇİN TOHUM İRİLİĞİ NEDEN FARKLILIK GÖSTEREBİLİYOR? Tohum iriliğine ( küçüklük veya büyüklük ) en çok etki eden faktör tohumluk üretim dönemindeki sıcaklıklardır. Buna göre sıcak dönemlerde gerçekleştirilen tohumluk üretimlerinde genellikle küçük tohumlar, serin dönemlerde gerçekleştirilen tohumluk üretimlerinde genellikle iri tohumlar elde edilir. 30 - 31 MARUL TOHUMLARINDA ÇİMLENME ARASINDA BİR İLİŞKİ VAR MIDIR? VE IŞIK Bilinenin aksine marul tohumlarında çimlenme sırasında ışık olumsuz bir etki yapmaz. Işık şiddeti azaldıkça çimlenme oranı da azalmaktadır. Çimlenme üzerine olumsuz etki yapan esas faktör gün uzunluğudur. Işık ve sıcaklığın birine veya ikisine duyarlı/az duyarlı/duyarsız tipler bulunabilir. Ancak yine de yeni ekilmiş tohumların direk güneş ışığı görmesi engellenmelidir. MARUL TOHUMLARINDA TERMODORMANSİ VE TERMODORMANSİYE BAĞLI ÇİMLENME PROBLEMLERİ NEDEN OLUŞMAKTADIR? Marul tohumlarında özellikle hava sıcaklıklarının 26 oC ve üzerinde seyrettiği yaz aylarında çimlenme oranlarında ciddi düşüşler gözlemlenebilmektedir. Buna bağlı ola-rak özellikle çiftçi şartlarında yapılan çimlendirmelerde tohumların neden çimlenmedikleri, eksik çimlendikleri ve kademeli çimlendiklerine dair sorular gelmektedir. Bu soruların cevabını vermek için marul tohumlarının çimlenme fizyolojisi hakkında bazı tanımları açıklamak gereklidir. Yeni olgunlaşmış taze marul tohumlarının çimlendirilebilir hale gelmesi için 2 – 6 aylık bir dinlenme süresi geçmesi gerekmektedir. Bu dinlenme süresi karşılanmış tohumlar firmalar tarafından paketlenip satışa sunulur. Bu dinlenme süresini geçirmemiş taze tohumlar 2 – 5 oC sıcaklıkta 2 gün bekletilerek dinlenme süresi isteği karşılanabilir. Çeşitli içsel ve dışsal faktörler nedeniyle tohum çimlenmesinin önlenmesi olayı DORMANSİ (=DURGUNLUK) olarak adlandırılır. İçsel faktörlerden kaynaklanan dormansi, İçsel Çimlenme Durgunluğu olarak adlandırılır ve sebepleri şunlardır; Tohum kabuğunun fiziksel olarak suyu ve oksijeni geçirmemesi, embriyo gelişimini engellemesi, embriyonun kendisinin durgun olması, tohum içerisindeki çimlenme engel- leyiciler ( inhibitörler ). Bu sebeplerden oluşan çimlenme bozukluklarında laboratuvar ortamında dahi çimlenme problemli olmalıdır. Çünkü çimlenme içsel faktörler tarafından engellenmektedir. Dışsal faktörlerden kaynaklanan çevresel dormansi ise Dışsal Dinlenme hali olarak adlandırılır. Örneğin; yüksek toprak ve hava sıcaklığı koşullarında marul tohumlarında oluşan dışsal dinlenme hali TERMODORMANSİ olarak adlandırılır. Marul tohumlarının çimlenme özellikleri incelendiğinde; çimlenme için tohum ekimi sonrası vernalizasyon ( = soğuklama ) ihtiyacı olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle yüksek hava sıcaklıklarında ( 26 oC ve üzeri ) oluşan termodormansi kaynaklı çimlenme bozukluklarını önlemenin tek yolu tohum ekimi sonrası bu soğuklama ihtiyacının karşılanmasıdır. Marul tohumlarında yüksek çimlenme sağlanabilmesi için en uygun çimlendirme sıcaklığı 15 – 22 o C’dir. Kullanılan yetiştirme materyali ( torf, toprak, vermikulit vb.) sıcaklıklarının da yüksek olmamasına özen gösterilmeli, gerekirse ön nemlendirme yapılmalıdır. Viyöllere ekilen, sulanan marul tohumlarının soğuklama ihtiyacının karşılanabilmesi için çimlenme odasının sıcak dönemlerde 16 – 18 oC, daha serin geçiş mevsimlerinde 18 – 20 oC, % 90 nemde tutulması önerilmektedir. Soğuklama ihtiyacının eşit şekilde karşılanabilmesi önemlidir. Aksi durum çimlenme oranında düşme ve ya kademe oluşumuna yol açabilir. Bunun için, çimlendirme odasında bu sıcaklıkların viyöller konulmadan sağlanması ve üst üste dizilen her viyölün arasına çıtalar konularak eşit hava girişi sağlanması önerilmektedir. Tohum ekimi yapılmış ve çimlenme odasında 24 – 48 saat arasında tutulan ve eşit şekilde soğuklama ihtiyacı karşılanan viyöller sabah serinliğinde ve ya akşamüzeri fideliğe serilmelidir. Fideliğe serilen viyöller hemen sulanmalı ve ilk 48 saat sulama rejimine dikkat edilmelidir. Özellikle çiftçi şartlarında gerçekleştirilen çimlendirmelerde ise serin saatlerde tohum ekimi yapılarak, sık yapılan sulamalar ile, gölgeleme yapılarak, tohumların ekim öncesi düşük sıcaklıklardaki (2 – 5 oC) suda bir müddet tutulmasıyla, bazı kimyasal uygulamalarıyla termodormansi azaltılmaya çalışılır. Ayrıca yine uzun günlerde gün ışığının 10 saati geçmemesi için gerekli koruyucu önlemler alınmalıdır. MARUL ÇEŞİTLERİNDE TOHUM İRİLİĞİNİN TERMODORMANSİ İLE İLİŞKİSİ VAR MIDIR? Sıcak dönemlerde üretilmiş tohumlar genellikle daha küçük olmakta ancak yine sıcak dönemde üretilmiş tohumlar genellikle termodormansiden daha az etkilenmektedirler. MARULDA ÖNEMLİ FUNGAL HASTALIK ETMENLERİ NELERDİR? MARUL MİLDİYÖSÜ (Bremia lactucae) (Bl:16-31) (ing.Downy mildew)  Hastalık Belirtisi • Marul mildiyösünün etmeni mantardır. • Fungus, kışı hastalıklı yapraklar üzerinde geçirir. • Uygun sıcaklık ve nemde genç fidelere bulaşarak ilk enfeksiyonları meydana getirir. • Hastalıklı bitkilerinden rüzgâr ve diğer yollarla sağlam bitkilere taşınır. • Marul yapraklarında ilk belirtiler açık yeşil veya sarımtırak lekeler halinde görülür. • Genellikle köşeli ve damarlarla çevrili olan bu lekeler daha sonra esmerleşir. • Nemli havalarda bu kısımlar kararıp çürürler ve alt yüzünde beyaz kül gibi bir görünüm alır. • Özellikle marul fidelerinde zararlı olur. • Tarlada genellikle marulların alt yapraklarında görülür. • Ancak fazla serin ve nemli koşullarda üst yapraklara da geçerek marulların satış değerinin düşmesine neden olur. • Epidemi durumunda bitkinin yaprakları ticari değerini kaybederek zarar yüzde yüze yaklaşır. • Bütün marul yetiştirme alanlarında hastalık görülebilmektedir. Mücadele Yöntemleri Kültürel Önlemler • Bir yıl önce mildiyö görülen fideliğin yeri veya toprağı değiştirilmeli veya toprak dezenfekte edilmelidir. • Tohum sık ekilmemelidir. • Aşırı sulamadan kaçınılmalıdır. • Marul mildiyösü görülen fideler, hastalıklı yapraklar ve bitkiler sökülüp yok edilmelidir. • Toprak analizi sonuçlarına göre gübre kullanılmalıdır. • Tarlada sık dikimden kaçınılmalıdır.
Benzer belgeler
Fide, Fide Yetiştirme ve Fide Bakımı, Ceren Ekşi
• Çökerten hastalığı bitki üzerinde fide
döneminde etkili olmaktadır. Çıkıştan
önce zarar meydana gelebilir. Bitki, fide
dönemindeyken toprakla temas eden kök
boğazından itibaren yatmaya başlar.
Fi...