Haberin PDF Dökümanı

SERTİFİKALI TOHUMLUĞUN ÖNEMİ
Gerek coğrafi özellikleri, gerek iklim özellikleri itibariyle çok zengin bir tarımsal ürün
çeşitliliğine sahip olan ülkemizde, ağırlıklı tarımsal ürünü tahıllar oluşturmaya devam
etmektedir. Toplam ekilen alanlar içinde % 35 ile en çok ekimi yapılan buğday önemini
korumaktadır. Buğday üretiminde kalite yıllara göre değişmekle birlikte ne yazık ki istenilen
kalite standardına ulaşılamamıştır. Buğday kalitesi hem çiftçiler hem de sanayiciler için oldukça
önemlidir. Kaliteli buğday kaliteli un demektir. Buğdayda kaliteye de ancak sertifikalı tohum
kullanılarak ulaşılabilmektedir.
Peki sertifikalı tohum nedir ve kaliteye etkisi nasıl olur?
Sertifikalı tohum; tarla ve laboratuvar kontrolleri neticesinde genetik, fiziksel ve biyolojik
değerleri belirlenmiş Bakanlık tarafından her türlü deneme ve incelemeleri yapılarak satışına
izin verilen, çeşit saflığı sağlanmış ve adı belirli olan belgeli tohuma sertifikalı tohum denir.
Sertifikalı tohumun üreticiye faydaları nelerdir?
•Sertifikalı tohumlukta çeşit saflığı tamdır. İçerisinde yabancı madde ve yabancı tohum
olmadığı için hangi ürünü ekmişseniz onu alırsınız.
• Sertifikalı tohumluklarda yüksek çimlenme kabiliyeti vardır. Yani tarlaya attığınız her tohum
çimlenir. Bu sayede kuvvetli bir gelişme gösterir, bu da bazı bitkilerde dekara ekilecek tohum
miktarında %25’e varan verim artışı ve tasarruf sağlayarak tohum maliyetini düşürür ve
üreticiye kazanç sağlar.
• Söz konusu tohum ıslah edilmiştir. Bu nedenle toprak rutubetinden ve bitki besin
elementlerinden (gübre) yararlanma kabiliyeti sertifikasız tohumlara oranla daha yüksektir.
• Ekilen tohumların tamamı aynı günlerde çıkış sağladığı için (tekdüze çıkış) tarlada dalgalanma
ve boşluklar olmaz, dolayısıyla da ürün kaybı görülmez.
• Bitkilerin tümünün gelişmesi aynı dönemdedir, böylece; bakım, çapalama, sulama, ilaçlama
gibi işlemlerin yararı tam olarak kendini gösterir. Buda üreticiye zaman ve kazanç sağlar.
• Olgunlaşma tüm bitkilerde aynı zamanda olacağından hasat kolaylığı sağlar.
• Çeşit özellikleri bilindiğinden ekim zamanı tam olarak ayarlanabilir. Çeşit özellikleri
bilindiğinde ürünün gelişimi sırasında izlenecek olan uygulama (bakım, sulama vs.) programı
da daha rahat belirlenir.
• Elde edilen ürünler aynı özelliklerde ve kaliteli olduğundan pazar değerleri yüksektir, bu da
satış kolaylığı sağlar.
• Verim kabiliyeti diğer tohumlara göre daha yüksek olduğundan daha yüksek kazanç sağlar.
• Söz konusu tohumlar toprakta mevcut ve tohumla taşınan bazı hastalıklara karşı koruyucu
olarak ilaçlandığından kayıplar minimum düzeydedir, ekimde fazla tohum kullanılmasına gerek
kalmadığından tasarruf sağlar.
• Tarım Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. Sertifikalı tohum kullanan çiftçilerimiz
sertifikalı tohumluk kullandıklarını faturaları ile tespit ettirdikleri takdirde kullanılan tohumluk
miktarına göre destekleme ödemesi almaktadırlar.
KONYA TİCARET BORSASI LABORATUVARI OLAN KONYA LABORATUVAR VE DEPOCULUK
A.Ş.’YE YETKİ DEVRİ YAPILMIŞTIR
Konya ili, yöre olarak Türkiye’nin buğday ve arpa üretim merkezi olmayı geçmişten
günümüze sürdürmektedir. Konya ilinde her geçen yıl sertifikalı buğday ve arpa tohumu
kullanımı yaygınlaşmaktadır. Kalitesi ve verimi yüksek olan sertifikalı tohum yöre çiftçisinin
artık vazgeçilmez girdisi olmaya başlamıştır. Çiftçinin bu talebini gören Konyalı sertifikalı
tohum üreten kuruluşlar ve firmalar her geçen yıl üretim miktarlarını artırmaktadırlar. 2012
yılında Konya ilinde yaklaşık olarak 100.000 ton sertifikalı buğday ve arpa tohumu üretilmesi
beklenmektedir.
Bu yüksek potansiyelin neticesinde firmaların kendi bölgelerinde bir merkezde tohumlarını
analiz edecek bir laboratuvara ihtiyaçları doğmuştur. Bu bağlamda Konya ilinde faaliyet
gösteren özel sektör sertifikalı tohum üreten firmalara yerinde ve de hızlı hizmet etmek
amacıyla Konya Ticaret Borsası, mevcut laboratuvarı olan Konya Laboratuvar ve Depoculuk
A.Ş.’ye tevsi yatırım yaparak safiyat ve çimlendirme analiz laboratuvarlarını da eklemiştir. Eş
zamanlı olarak T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü’ne
müracaat yapılarak; Tohumculuk hizmetlerinde Yetki Devri Yönetmeliği hükümlerine göre
Konya Laboratuvar ve Depoculuk A.Ş.’ye 01.08.2012 tarihinde buğday ve arpa türlerinde
‘’Laboratuvar Analizi ve Belgelendirme’’ konusunda Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek yetki
alınması sağlanmıştır. 01.08.2012 tarihi itibari ile Konya’da faaliyet gösteren özel sektör tohum
kuruluşları numunelerini Konya Ticaret Borsası kuruluşu olan Konya Laboratuvar ve Depoculuk
A.Ş.’ye göndermeye başlamışlardır.
TOHUMLUK SERTİFİKASYONU VE ANALİZLERİ
Numune Kabul ve Kodlama Bölümü
Sertifikalandırılmak amacıyla tohumluk numunelerinde, her bir tohumluk çeşidi için, sınıfı ve
kademesi aynı olan, bir veya birden fazla parselden oluşan fiziki olarak tek bir üretim alanı olan
bir tohumluk beyannamesi düzenlenir. Beyannameleri kabul edilen tohumluk çeşitleri için
Bakanlıkça yetkilendirilen kontrolörler tarafından tarla kontrolleri ve numune alma işlemi
gerçekleştirilir. Numune alma işlemi Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak Tarım İl
Müdürlüğü personelince yapılır ve ilgili sertifikasyon kuruluşuna (KLD A.Ş.) gönderilir. Usulüne
uygun olarak alınan tohumluk numuneleri ilk olarak laboratuarda numune kabul ve kodlama
bölümünce gerekli kontrolleri yapılarak teslim alınır. Teslim alınan temsili tohumluk
numuneleri hem resmi kayıt defterine hem de internet tabanlı TVYS “Tohumluk Veri Yönetim
Sistemi” programına kayıt edilir. Safiyet, Tür Çeşit ve Çimlendirme Analizleri için çalışılacak
numuneler oluşturularak Safiyet Analiz Laboratuarına teslim edilir.
SAFİYET ANALİZ LABORATUARI
Sertifika düzenlenebilmesi amacıyla laboratuar tarafından Safiyet ve Çeşit analizleri ile
Çimlenme analizlerinin yapılması gerekmektedir. Buna göre laboratuarımızda, yönetmelik
gereği yapılan analizler şöyledir.
Safiyet Analizi: Analiz edilen numunenin ağırlıkça yüzde oranını ve numuneyi oluşturan çeşitli
tohum ve cansız kısımların tespiti amacıyla yapılır. Safiyet analizleri;
 Saf Tohum: Göndericinin beyan ettiği tür, tür beyan edilmemiş ise içerisinde en fazla
olan tür ve bozulmamış tohumlar
 Diğer Tohumlar: Saf tohum dışındaki tüm bitki türleridir ve Ot tohumu ve Mahsul
tohumu olarak ikiye ayrılır.
 Cansız Yabancı Madde: Toprak, kum, taş parçacığı, sap, saman, kök, çavdar mahmuzu,
orijinal büyüklüğünün yarısı veya yarısından daha küçük kırık yada hasar görmüş taneler vs..
Tahıllarda İstenmeyen Ot Tohumları





Pelemir: Cephelaria syriaca
Delice: lolium temulantum
Deli Yulaf : Avena fatua
Kısır Yulaf: Avena sterilis
Yabani Yulaf: Avena ludoviciana
Safiyet Analiz raporunda; Saf tohum, Diğer tohumlar, Cansız yabancı madde oranı, diğer tür ve
tohumların cins ve tür isimleri teşhis edilir. Cansız yabancı maddelerin nitelikleri ve diğer
tohumların her bir türünün bilimsel adları rapor edilmelidir. Saf tohum türlerinin bilimsel
adları sertifika üzerinde belirtilmelidir.
Tür Çeşit Analizleri: Sertifika düzenlenecek olan tohumluğun içerindeki diğer tür çeşitlerin
belirlenmesi analizidir. Diğer tür çeşitlerin belirlenmesi kimyasal madde içerisinde belirli bir
süre tohumluğun bekletilmesi neticesinde, diğer tür çeşitlerin ayrılarak tespitine dayanır. Tür
çeşit analizlerinde kimyasal olarak, %5’lik NaOH veya %5’lik KOH çözeltisi kullanılır. Bu
çözeltide belirli bir süre bekletilen tohumluklarda oluşan renge göre ayrım sağlanır. Kırmızı
daneli buğdaylarda portakal rengi, kahverengi bir renk oluşurken, beyaz daneli buğdaylar
saman sarısı renk alırlar.
ÇİMLENDİRME ANALİZ LABORATUARI
Çimlendirme Analizleri: Laboratuar şartlarında belirli koşul ve sürelerde tohumların
çimlenmesi, fidenin ortaya çıkması ve temel yapıları oluşan bitkilerin değerlendirilmesi
işlemidir. Bir tohum partisinin çimlenme kapasitesini belirlemek, tarla çıkış değerini tespit
etmek, tohum partisi hakkında bilgi edinmek ve farklı tohum partilerinin kalitesini
karşılaştırmak amacıyla yapılır. Çimlendirme analizleri; safiyeti yapılmış numune üzerinden
yapılır. Çimlendirme koşulları buğday ve arpa için aşağıdaki gibidir.
TÜR ADI
ORTAM
SICAKLIK
SAYIM GÜNLERİ
ARPA
Kağıt Arası veya
Kum
20
4 -- 7
BUĞDAY
Kağıt Üstü Kağıt
Arası veya Kum
20
4 -- 8
ÖN İŞLEMLER
Ön Üşütme Ön
Kurutma
Ön Üşütme Ön
Kurutma
Çimlenme Şekilleri:
Epigenal Çimlenme: Kotiledonların toprak üzerinde oluştuğu çimlenme (Ayçiçeği, Fasulye)
Hipogenal Çimlenme: Kotiledonların toprak içinde oluştuğu çimlenme şekli
Çim değerlendirmede; Normal çim, Anormal çim ve çimlenmeyen tohumlar (Sert, Dormant,
Ölü) belirlenir.
Normal Çim: Kusursuz çimlenmiş, Hafif kusurlu çimlenmiş, sekonder enfeksiyonlu bitkiler
olarak değerlendirilir.
Anormal Çim: Zarar görmüş çimlenmiş bitkiler, Deforme olmuş çimlenmiş bitkiler, Primer
enfeksiyonlu bitkiler olarak değerlendirilir.
Çimlenme Çeşitleri
Çimlenmeyen Tohumlar




Sert Tohumlar : Çimlendirme koşullarında su alamaz ve sert kalırlar.
Taze Tohumlar: Çimlendirme koşullarında su alabilirler ancak çimlenme süreci
engellenir.
Ölü Tohumlar: Yumuşak, Renksiz, sıklıkla küflüdürler ve fide gelişiminin hiçbir işaretini
göstermezler.
Diğer Kategoriler: Boş tohumlar, embriyosuz tohumlar, böcek tarafından zarar görmüş
tohumlar
Laboratuar Standartları (Buğday, Arpa, Çavdar, Yulaf ve Tritikale)
Faktörler
Saf tohum (en az %)
Cansız yabancı madde (en çok %)
Diğer mahsul tohumları (en çok adet/kg)
Diğer tür ve çeşitler (en çok adet/kg)
Ot tohumları (en çok adet/kg)
Zararlı ot tohumları (en çok adet/kg)
Delice (Lolium temulentum),
Pelemir (Cephalaria cyriaca),
Avena fatua, Avena sterilis, Avena
ludoviciana
Çavdarmahmuzu (en çok %)
(Claviceps purpurea)
Tohumla Geçen Hastalıklar (en çok adet/kg)
Buğday sürmesi (Tilletia caries, Tilletia
foetida)
Arpa kapalı rastığı (Ustilago hordei)
Yarı açık arpa rastığı (Ustilago nigra)
Yulaf kapalı rastığı (Ustilago kollei)
Yulaf açık rastığı (Ustilago avenae)
Çimlenme (en az %)
Elit*
2
2
4
Orijinal
98
2
2
4
8
Sertifikalı I
97
3
6
20
16
Sertifikalı II-III
97
3
40
100
50
0
0
0
0
0
0,1
0,1
0,2
0
2
4
10
-
85
85
85