3MB

ÌÖÑÒßÃÈËËÈÉÈÌÈÇ ÄÀÈÌÈÄÈÐ, ÄÞÍÌßÇÄÈÐ, ßÁßÄÈÄÈÐ
ÝßÍÚßÍÈÍ
Áèç ùàìûìûç - ùàðàäà éàøàìàñûíäàí
àñûëû îëìàéàðàã, ùÿð áèð àçÿðáàéúàíëû
Ýÿíúÿ èëÿ, îíóí ãÿäèì âÿ çÿíýèí
òàðèõè èëÿ ôÿõð åäèðèê.
ÑßÑÈ
ÝßÍÚß ØßÙßÐ ÈÚÐÀ
ÙÀÊÈÌÈÉÉßÒÈÍÈÍ
ÃßÇÅÒÈ
www.genceninsesi.com
1920-úè èëäÿí ÷ûõûð
¹ 15-16 (22 411-22 412)
Ãèéìÿòè 60 ãÿïèê
ÚÖÌß, 26 àâãóñò 2016-úû èë
Ýÿíúÿ ñîí 5 èëäÿ:
òàðèõèëèêëÿ ìöàñèðëèéèí âÿùäÿòè
ãåéðè-àäè ìþùòÿøÿìëèê éàðàäûá
Þëêÿìèçèí èíêèøàô éîëóíäà àòäûüû èíàìëû àääûìëàð ìöäðèê âÿ óçàãýþðÿí ñèéàñÿò÷è,
ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìåìàðû âÿ ãóðóúóñó óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ
òÿðÿôèíäÿí ãîéóëìóø ìþùêÿì òÿìÿëÿ ÿñàñëàíûð. Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿò÷èëèéèíèí
ÿñàñ àìàëû âÿ ìÿðàìû ýöúëö õàëã, ýöúëö äþâëÿò âÿ ýöúëö ëèäåðèí âÿùäÿòèäèð. Ùåéäÿð
ßëèéåâ êóðñóíóí ëàéèãëè äàâàì÷ûñû, þëêÿ Ïðåçèäåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí øÿõñèíäÿ
Àçÿðáàéúàíûí äèíàìèê èíêèøàôû, îíóí áóýöíêö ìöðÿêêÿá âÿçèééÿòäÿ àïàðäûüû äàõèëè
âÿ õàðèúè ñèéàñÿò, ÿëäÿ îëóíàí íàèëèééÿòëÿð âÿòÿíäàøëàðûìûçäà ýÿëÿúÿéÿ èíàìëà áàõìàüà ÿìèíëèê éàðàäûð. Ùå÷ êèìÿ ñèðð äåéèëäèð êè, áó ýöí Àçÿðáàéúàí ðåýèîíóí ëèäåð äþâëÿòèíÿ ÷åâðèëèá âÿ îíóí èøòèðàêû îëìàäàí áåéíÿëõàëã ëàéèùÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè
ìöìêöí äåéèëäèð. Áóíà Àçÿðáàéúàíäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ÿñàñëû âÿ åëìÿ èñòèíàä åäÿí
÷îõìèãéàñëû èñëàùàòëàðûí ìöñáÿò íÿòèúÿñè êèìè áàõìàã ëàçûìäûð.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
Ïðåçèäåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí
èìçàëàäûüû “Ðåýèîíëàðûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôû äþâëÿò ïðîãðàìëàðû”,
ùàáåëÿ îíóí øÿùÿðèìèçÿ ñÿôÿðëÿðè
çàìàíû éåðëè èúðà ùàêèìèééÿòèíÿ
âåðäèéè õöñóñè òàïøûðûãëàð, äÿðèí
ìÿçìóíëó âÿ ïðîãðàì õàðàêòåðëè
òþâñèéÿëÿð øÿùÿð ðÿùáÿðëèéè òÿðÿôèíäÿí äÿãèãëèê âÿ ìÿñóëèééÿòëÿ èúðà
îëóíóð. Áóíóí íÿòèúÿñèäèð êè, àç
ìöääÿò ÿðçèíäÿ ãÿäèì ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðÿ èñòèíàä åäÿí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíèí ùÿéàòûíäà ÷îõ ìöùöì äÿéèøèêëèêëÿð áàø âåðäè.
Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí ñþéëÿäèéè:
“Ýÿíúÿ ÷îõ ãÿäèì, ýþçÿë òàðèõè
øÿùÿðäèð. Áóðàäà ïàðêëàð, áèíàëàð
Þëêÿ áàø÷ûñûíûí ñÿðÿíúàìû èëÿ
òÿñäèã îëóíìóø “Àçÿðáàéúàí
2020: Ýÿëÿúÿéÿ áàõûø” Èíêèøàô
Êîíñåïñèéàñû Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí éàõûí ïåðñïåêòèâëÿðÿ ùåñàáëàíìûø ÷îõ ìöùöì äþâëÿò ñÿíÿäèäèð. Êîíñåïñèéàíûí áàøëûúà ñòðàòåæè
ìÿãñÿäëÿðè ñûðàñûíäà éöêñÿê ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòëè èãòèñàäèééàòûí
éàðàäûëìàñû, áþëýÿëÿðèí òàðàçëû èíêèøàôû, èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè, ñîñèàë ìöäàôèÿ ñèñòåìèíèí
ãóðóëìàñû, ýÿíúëÿðèí ïîòåíñèàëûíûí
âÿ èäìàíûí èíêèøàôû, ìÿäÿíè èðñèí
ãîðóíìàñû, ÿòðàô ìöùèòèí ãîðóíìàñû âÿ åêîëîýèéà ìÿñÿëÿëÿðè êèìè
ìöùöì ìöääÿàëàð þç ÿêñèíè òàïìûøäûð. Áó ïðîãðàìûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ñöáóò åäèð êè, þëêÿ Ïðåçèäåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàíûí ÿëäÿ åòäèéè íàèëèééÿòëÿðè
äàèì àðòûðìàã âÿ èíêèøàô åòäèðìÿê
ÿçìèíäÿäèð.
Ìÿëóìäóð êè, Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàô åòìèø äþâëÿòëÿð ñûðàñûíà ÷ûõìàñûíà ðÿâàú âåðÿí ÿí öìäÿ ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðè ùàêèìèééÿòëÿ õàëã
àðàñûíäà âÿùäÿò éàðàäàí ðåýèîíëàðäàêû éåðëè èúðà ñòðóêòóðëàðûäûð.
Ìÿùç áó ñòðóêòóðëàðûí þëêÿ Ïðåçèäåíòèíèí âåðäèéè ãÿðàð âÿ ñÿðÿíúàìëàðû äöçýöí âÿ âàõòûíäà ùÿéàòà êå÷èðìÿñè ðåýèîíóí ñîñèàë-èãòèñàäè, ìèëëè-ìÿíÿâè éöêñÿëèøèíè ñöðÿòëÿíäèðèð.
Þòÿí 5 èë âÿòÿíèìèçèí ãÿäèì
åëì âÿ ìÿäÿíèééÿò ìÿðêÿçëÿðèíäÿí áèðè îëàí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíèí òàðèõèíÿ ñöðÿòëè ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàô,
ãóðóúóëóã âÿ àáàäëûã, ìèëëè-ìÿíÿâè
äÿéÿðëÿðÿ âåðèëÿí þíÿì êèìè ùÿêê
îëóíìóøäóð. Ìöàñèð äöíéàìûçäà
ìóëòèêóëòóðàëèçì âÿ õàëãëàðûí áèðýÿ
éàøàéûø ìÿäÿíèééÿòè êèìè ìöùöì
èíñàíè äÿéÿðëÿðèí éöçèëëèêëÿð áîéó
ãîðóíóá ñàõëàíûëäûüû, ñöëù âÿ
ÿìèí-àìàíëûã ìÿðêÿçè îëàí þëêÿìèçäÿ ãÿäèì Ýÿíúÿ øÿùÿðèíèí õöñóñè éåðè âÿ ÿùÿìèééÿòè âàðäûð.
Ýÿíúÿ øÿùÿðè òàðèõè ðåôîðìàëàðûí
äàèì áàø âåðìÿñè, ìèëëè-ìÿíÿâè
äÿéÿðëÿðèìèçÿ ìþùêÿì òåëëÿðëÿ ñûõ
áàüëû îëìàñû èëÿ ôÿðãëÿíìèøäèð. Òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, áó øÿùÿð çàìàíçàìàí òàëåéèí ñÿðò ñûíàãëàðû èëÿ öç-
ëÿøìèø, äþâëÿò÷èëèê âÿ ìöñòÿãèëëèéèìèçèí ãîðóíìàñûíäà äàèì þç ñÿäàãÿòèíè ñöáóò åòìèøäèð.
Øÿðãèí èëê äåìîêðàòèê úöìùóðèééÿòèíèí ìÿùç Àçÿðáàéúàíäà éàðàíìàñû âÿ îíóí èëê ïàéòàõòûíûí
Ýÿíúÿ øÿùÿðè îëìàñû áóðàäà ìèëëè
ìöñòÿãèëëèê âÿ äþâëÿò÷èëèê ãàéäàãàíóíëàðûíûí, ìèëëè äèð÷ÿëèø àäÿò âÿ
ÿíÿíÿëÿðèíèí ãöââÿòëè îëìàñûíäàí
õÿáÿð âåðèð.
2011-úè èëäÿí þëêÿ Ïðåçèäåíòè
úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí ýþñòÿðèø âÿ
ñÿðÿíúàìëàðûíà ÿñàñëàíàðàã Ýÿíúÿäÿ ñöðÿòëè âÿ ýåíèøìèãéàñëû ãóðóúóëóã âÿ àáàäëûã èøëÿðèíÿ ñòàðò
âåðèëìèø, èñòÿð ñîñèàë, èñòÿðñÿ äÿ èãòèñàäè ñàùÿäÿ áèð-áèðèíäÿí äÿéÿðëè
ëàéèùÿëÿð âÿ áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿð
ùÿéàòà êå÷èðèëìÿêäÿäèð. Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí èúòèìàèééÿòëÿ
ñûõ ÿëàãÿñè, ùÿð áèð ùàäèñÿéÿ úÿñàðÿòëÿ âÿ ÷åâèêëèêëÿ éàíàøûëìàñû
ñàêèíëÿð àðàñûíäà ðóù éöêñÿêëèéè
èëÿ ãÿáóë åäèëÿðÿê öìóìõàëã èøèíÿ
÷åâðèëìèøäèð. Øÿùÿð ðÿùáÿðëèéèíèí
õàëãûíà, òîðïàüûíà áàüëûëûüû, òÿøêèëàò÷ûëûüû, ãÿòèééÿòëèëèéè âÿ èøýöçàðëûüû ÿùàëèíèí ýþðöëÿí èøëÿðÿ èíàìûíû
àðòûðûð âÿ áþéöê íàèëèééÿòëÿð ÿëäÿ
åòìÿéÿ èìêàíëàð éàðàäûð. ßëäÿ
îëóíàí íàèëèééÿòëÿð èñÿ ñÿìÿðÿëè âÿ
äÿãèã èø öñëóáóíà, èäàðÿ÷èëèê òÿúðöáÿñèíÿ, øÿõñè òÿøÿááöñêàðëûüà,
ñÿìèìèééÿò âÿ öíñèééÿòÿ ÿñàñëàíàí ôÿàëèééÿòèí íÿòèúÿñèäèð.
áÿðïà åäèëèð, ýþçÿë êö÷ÿëÿð ñàëûíûð.
Ýÿíúÿ äöíéà ñÿâèééÿëè øÿùÿðÿ
÷åâðèëèð” - ñþçëÿðè áó èíêèøàôà, òÿðÿããèéÿ âåðèëÿí éöêñÿê ãèéìÿòäèð.
Þëêÿ ðÿùáÿðèíèí äèããÿò âÿ ãàéüûñû ñàéÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí áöòöí áþëýÿëÿðè êèìè ãÿäèì Ýÿíúÿ
øÿùÿðè äÿ þçöíöí èíêèøàôûíûí ÿí
ìöùöì äþâðöíö éàøàéûð, éåíè-éåíè óüóðëàðà èìçà àòûð, èãòèñàäè âÿ
ñîñèàë-ìÿäÿíè èíêèøàôûíûí éöêñÿëèøè èëÿ ôÿðãëÿíèð.
Èëê íþâáÿäÿ, øÿùÿðèìèçèí ùÿéàòûíäà èãòèñàäè ñàùÿ èëÿ áàüëû áèð íå÷ÿ ìöùöì ôàêòû ãåéä åòìÿê èñòÿðäèì. Òÿêúÿ 2014-úö èë - “Ñÿíàéå
èëè”íäÿ èííîâàòèâ òåõíîëîýèéàëàðà
ÿñàñëàíàí, Ýÿíúÿäÿ òèêèëÿí âÿ ãóðóëàí “ÄÅÒ-ÀË Àëöìèíèóì” ÌÌÚíèí òÿðêèáèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí
çàâîäëàð þëêÿ èãòèñàäèééàòûíûí âÿ
ÿëâàí ìåòàëëóðýèéà ñÿíàéåñèíèí
èíêèøàôûíà, ìöàñèð âÿ ïðèîðèòåò èñòåùñàë ñàùÿëÿðèíèí éàðàäûëìàñûíà,
éåíè èø éåðëÿðèíèí à÷ûëìàñûíà âÿñèëÿ îëìóøäóð. Þëêÿìèçäÿ ÿí ìöàñèð òåõíîëîýèéàëàðà ÿñàñëàíàí, âàúèá èñòåùñàë ñàùÿëÿðèíäÿí áèðè îëàí
âÿ Àçÿðáàéúàí-Èñâå÷ðÿ áèðýÿ
“Ñòàäëåð” âàãîí èñòåùñàëû çàâîäóíóí òÿìÿëãîéìà ìÿðàñèìè äÿ þëêÿ Ïðåçèäåíòèíèí èøòèðàêû èëÿ éàääà
ãàëìûøäûð. Áó éåíè éàðàäûëàí áèðýÿ
ìöÿññèñÿ þëêÿìèç ö÷öí âàúèá
îëàí éåðöñòö âÿ éåðàëòû íÿãëèééàò
âàãîíëàðûíûí èñòåùñàëûíà øÿðàèò éàðàäàúàãäûð.
Òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, øÿùÿð ñàêèíëÿðè èëÿ ýþðöøöíäÿ úÿíàá Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Ýÿíúÿíèí ñöðÿòëè èãòèñàäè èíêèøàôû ùàããûíäà äåìèøäèð: “Ýÿíúÿ ìöàñèðëÿøèð, áóðàäà
éåíè áèíàëàð òèêèëèð, î úöìëÿäÿí ñÿíàéå èíêèøàô åäèð, áþéöê ñÿíàéå
êîìïëåêñëÿðè éàðàäûëûð, éåíè èø éåðëÿðè à÷ûëûð. Ýÿíúÿ Àçÿðáàéúàíûí ñÿíàéå ìÿðêÿçèíÿ ÷åâðèëèð”.
Àðòûã ýöúëö èãòèñàäè ïîòåíñèàëà
ìàëèê îëàí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ Èñâå÷ðÿíèí “Ñòàäëåð Ðàèë Ýðîóï” øèð-
êÿòè èëÿ Àçÿðáàéúàíûí “Ðàèëwàé Èíòåðíàòèîíàë Äèñòðèáóòèîí” Ìÿùäóä
Ìÿñóëèééÿòëè Úÿìèééÿòè àðàñûíäà
âàãîí èñòåùñàëû öçðÿ áèðýÿ ìöÿññèñÿíèí éàðàäûëìàñû ùàããûíäà ìöãàâèëÿ èìçàëàíìûøäûð. Çàâîäóí
ýÿëÿúÿêäÿ Èñâå÷ðÿ èñòåùñàëû îëàí
ÿí ñîí òåõíîëîæè àâàäàíëûãëà òÿúùèç îëóíìàñû, “Ñòàäëåð Ðàèë Ýðîóï”
øèðêÿòèíèí èñÿ Èñâå÷ðÿ, Àëìàíèéà,
Ïîëøà, Àâñòðèéà, Èòàëèéà, ÀÁØ âÿ äè-
ýÿð þëêÿëÿðäÿ çàâîäëàðûíûí ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿñè âÿ ìÿùñóëëàðäàí
äöíéàíûí 13 þëêÿñèíäÿ èñòèôàäÿ
îëóíìàñû áó ëàéèùÿíèí åëìè òóòóìëóëóüóíóí ñöáóòóäóð.
Õöñóñè îëàðàã ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, Àçÿðáàéúàí ùàçûðäà
Ãÿðá èëÿ Øÿðã àðàñûíäà ÿí ìöùöì
íÿãëèééàò äÿùëèçè ðîëóíó îéíàìàãäàäûð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ þëêÿäÿ íÿãëèééàò-ëîýèñòèêà ñàùÿñèíèí
èíêèøàôûíà õöñóñè ãàéüû ýþñòÿðèð.
“Ñòàäëåð Ðàèë Ýðîóï” øèðêÿòè èëÿ
Àçÿðáàéúàíûí “Ðàèëwàé Èíòåðíàòèîíàë Äèñòðèáóòèîí” ÌÌÚ àðàñûíäà
áàüëàíìûø áó ìöãàâèëÿ ñîí èëëÿð
þëêÿìèçäÿ íÿãëèééàò èíôðàñòðóêòóðóíóí äàâàìëû èíêèøàôû öçðÿ äþâëÿò
ñèéàñÿòèíèí òÿðêèá ùèññÿñèäèð. Áó
ýöí Àçÿðáàéúàíäà íÿãëèééàò èí-
ôàñòðóêòóðóíóí ìöàñèðëÿøäèðèëìÿñè,
éåíè íþâ òåõíèêàëàðûí àëûíìàñû þëêÿ
Ïðåçèäåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí
ùÿéàòà êå÷èðäèéè ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñè âÿ èãòèñàäè õÿòòèí áÿùðÿñèäèð.
Ñîí èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàíûí íÿãëèééàò èíôðàñòðóêòóðó äèíàìèê èíêèøàô
åäÿðÿê Èïÿê éîëóíóí áÿðïà îëóíìàñûíû âÿ þëêÿìèçèí Øÿðãëÿ Ãÿðáèí
áèðëÿøìÿñèíäÿ øÿêñèç ëèäåðëèéèíè òÿìèí åòìÿéÿ èìêàí âåðèá.
Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç úÿíàá Èëùàì ßëèéåâ ãÿðá áþëýÿñèíäÿ
ìåòàëëóðýèéà ñÿíàéåñèíèí 60-úû èëëÿðäÿí èíêèøàô åòäèéèíè íÿçÿðÿ àëàðàã “Ïîëàäÿðèòìÿ êîìïëåêñè”íèí
éàðàäûëìàñû ùàããûíäà ñÿðÿíúàì
èìçàëàìûøäûð. Áó êîìïëåêñèí ôÿàëèééÿòÿ áàøëàìàñû íÿòèúÿñèíäÿ éåðëè õàììàë ÿñàñûíäà 1 ìèëéîí òîí
èñòåùñàë ýöúö îëàí ìåòàëëóðýèéà
çàâîäó ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿúÿêäèð êè,
áó äà íÿèíêè ðåñïóáëèêàìûçûí ìåòàëà îëàí òÿëÿáàòûíû þäÿéÿúÿê, ùÿì
äÿ äèýÿð þëêÿëÿðÿ éåðëè ìÿùñóëó èõðàú åòìÿéÿ èìêàí âåðÿúÿêäèð. Áó
èñòåùñàë êîìïëåêñè íÿçäèíäÿ åëì
òóòóìëó âÿ èííîâàòèâ õàðàêòåðëè
òåõíîïàðêëàðûí éàðàäûëìàñû äà íÿçÿðäÿ òóòóëóð.
Ñîí èëëÿðäÿ øÿùÿðèìèçäÿ òèêèíòè
ìàòåðèàëëàðû èñòåùñàëû âÿ éöíýöë
ñÿíàéå ñàùÿëÿðèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí ìöÿññèñÿëÿðèí ñàéû ñöðÿòëÿ
àðòìàüà áàøëàìûøäûð êè, áó äà èñòåùñàëûí àðòûìû èëÿ éàíàøû, éåíè èø
éåðëÿðèíèí à÷ûëìàñûíà ñÿáÿá îëìóøäóð.
Ñîñèàë ñàùÿäÿ äÿ øÿùÿðèìèçäÿ
ñîí 5 èë ÿðçèíäÿ îíèëëèêëÿðè ãàáàãëàéàí áþéöêìèãéàñëû ãóðóúóëóã âÿ
àáàäëûã èøëÿðè ùÿéàòà êå÷èðèëìèø âÿ
êå÷èðèëìÿêäÿäèð. Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí:
“Ýÿíúÿ ýþçÿëëÿøèð, àáàäëàøûð. Èíäè
áèíàëàð ãÿäèìëèéèíè ñàõëàìàãëà
ìèëëè ìåìàðëûã öñëóáóíäà òÿìèð
åäèëèð, êö÷ÿëÿð ýåíèøëÿíèð, ýþçÿë
áÿðïà èøëÿðè àïàðûëûð. Áó, ÷îõ
þíÿìëèäèð” - ñþçëÿðè øÿùÿð ðÿùáÿðëèéèíèí òÿøÿááöñö èëÿ áó ñàùÿäÿ
÷îõ ýåíèø ìèãéàñëû òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿí õÿáÿð âåðèð.
Èëê íþâáÿäÿ, ãåéä åòìÿê èñòÿðäèì êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìåìàðû âÿ ãóðóúóñó óëó þíäÿð
Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿçèç õàòèðÿñè ùÿð
áèð àçÿðáàéúàíëûíûí ãÿëáèíäÿ äàèì
éàøàéûð. Ùåéäÿð ßëèéåâ èäåéàëàðûíà ñàäèã îëàí Ýÿíúÿäÿ ìöãÿääÿñ áèð ìÿêàí âàð. Øÿùÿðèí Ãóðó
Ãîáó àäëàíàí ýåíèø áèð ÿðàçèñèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí èøòèðàêû èëÿ 21 éàíâàð 2012-úè èëäÿ óëó
þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àäûíû äàøûéàí ìþùòÿøÿì Ìÿðêÿçèí òÿìÿëãîéìà, 2 èë ñîíðà - 21 éàíâàð
2014-úö èëäÿ èñÿ þç ýþçÿëëèéè âÿ ôöñóíêàðëûüû èëÿ èíñàíû ùåéðÿòÿ ýÿòèðÿí Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíèí à÷ûëûø ìÿðàñèìè êå÷èðèëìèøäèð. Èôòèõàðëà
ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, áó ïàðêêîìïëåêñ äöíéàíûí ÿí áþéöê 5
ïàðêûíäàí áèðèäèð. Ïàðêûí ÿðàçèñè
450 ùåêòàð ñàùÿíè ÿùàòÿ åäèð.
Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç Èëùàì
ßëèéåâèí ãåéä åòäèéè êèìè, “Øÿùÿð
Èúðà Ùàêèìèééÿòè âÿ ñàêèíëÿðè áóðàäà ìþúöçÿëÿð éàðàòìûøëàð”.
Áóðàäà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçè èëÿ éàíàøû, Àçÿðáàéúàíûí ãóðòóëóø ýöíöíö òÿìñèë åäÿí Çÿôÿð òàüû,
3500 íÿôÿðëèê êîíñåðò çàëû - àìôèòåàòð, èíñàíëàðûí çþâãöíö îõøàéàí
Ýÿíúÿ ýþëö âÿ øÿëàëÿ êîìïëåêñè,
ôîíòàíëàð âÿ Õàí ÷èíàðëàð àëëåéàñû,
“ÝÿíúËàíä” ÿéëÿíúÿ êîìïëåêñè
éàðàäûëìûøäûð.
Õàëãûìûçûí ãóðòóëóø òàðèõèíèí
ÿáÿäèéàøàð ìåìàðû îëàí óëó þíäÿðèìèç 1993-úö èëäÿ èêèíúè äÿôÿ
Àçÿðáàéúàíà äîüìà õàëãûíû ìÿùâäÿí õèëàñ åòìÿê ö÷öí ýåðè äþíÿíäÿ èëê äÿôÿ ìÿùç âÿòÿíäàø ãàðøûäóðìàñûíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû
ö÷öí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíÿ ñÿôÿð åòäè
âÿ ìèëëè ãóðòóëóø òàðèõèìèçèí èëê
øàíëû ñÿùèôÿñè äÿ áàøëàíüûúûíû áó
ãÿäèì øÿùÿðäÿí ýþòöðäö.
Àðäû 4-úö ñÿh.
2
ÝßÍÚßÍÈÍ ÑßÑÈ
26 àâãóñò 2016-úû èë
Òÿáðèê åäèðèê!
Èúðà Áàø÷ûñûíûí ãÿáóëóíäàí
Âÿòÿíäàøûí ìöðàúèÿòè ùÿëëèíè òàïûð
Ýÿíúÿäÿ àïàðûëàí áþéöê
ãóðóúóëóã èøëÿðè, îíóí òàðèõèíèí ãîðóíóá ñàõëàíûëìàñû èëÿ
éàíàøû ÿí ìöàñèð, ñèâèë øÿùÿðëÿð úÿðýÿñèíäÿ éåð òóòìàñû
íÿ ãÿäÿð öðÿêà÷àíäûðñà, øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí ôÿàëèééÿòèíäÿ ïðèîðèòåò ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðè îëàí èíñàí ùöãóãëàðûíûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ âÿ
ãîðóíìàñûíäà ìöùöì âàñèòÿ
îëàí âÿòÿíäàøëàðûí òÿêëèô, ÿðèçÿ âÿ øèêàéÿòëÿðèíÿ áàõûëìàñû, îíëàðûí ãÿáóëó, ÿùàëè òÿðÿôèíäÿí ãàëäûðûëàí ïðîáëåìëÿðèí
ãàíóíâåðèúèëèéÿ ìöâàôèã ùÿëëè
éîëëàðûíûí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñè äÿ áèð î ãÿäÿð ãÿíàÿòáÿõø âÿ óüóðëóäóð.
Þëêÿ áàø÷ûñû úÿíàá Èëùàì
ßëèéåâèí äåäèéè: “Àçÿðáàéúàíûí ùÿð éåðèíäÿ ãàíóíóí àëèëèéè òÿìèí åäèëìÿëèäèð, åäèëèð,
ùÿð áèð éåðäÿ èíñàíëàð ðàùàò
éàøàìàëûäûð” ñþçëÿðèíè ýöíäÿëèê ôÿàëèééÿòèíäÿ äèããÿòäÿ
ñàõëàéàí øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Åëìàð Âÿëèéåâèí ìöòÿìàäè îëàðàã êå÷èðäèéè âÿòÿíäàøëàðûí ãÿáóëó
çàìàíû îíëàðûí ìöðàúèÿòëÿðè
þéðÿíèëèð, éàðàíìà ñÿáÿáëÿðè
àðàøäûðûëûð, ìöâàôèã âÿ îïåðàòèâ òÿäáèðëÿð ýþðöëöð. Áåëÿ êè,
ùÿð áèð ìöðàúèÿò äèããÿòÿ àëûíûð âÿ ãàëäûðûëàí ùàãëû òÿëÿáëÿð
úàâàáñûç ãàëìûð.
Èíñàíëàðû ñÿáèðëÿ, òÿìêèíëÿ äèíëÿìÿê, îíëàðûí ãàéüûñûíà ãàëìàã øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí þçöíÿìÿõñóñ èø
öñëóáóäóð. Áèð ãàéäà îëàðàã
èúðà áàø÷ûñûíûí êå÷èðäèéè ãÿáóëëàðäà ùÿì äÿ ìöõòÿëèô
èäàðÿ âÿ ìöÿññèñÿ ðÿùáÿðëÿðè
äÿ èøòèðàê åäèðëÿð. ×öíêè áó
çàìàí ñàêèíëÿðè íàðàùàò
åäÿí ìÿñÿëÿëÿð áàðÿäÿ äàùà
îïåðàòèâ òÿäáèðëÿð ýþðìÿéÿ
èìêàí éàðàíûð.
Þëêÿ áàø÷ûñûíûí òàïøûðûã
âÿ òþâñèéÿëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã Ýÿíúÿäÿ âÿòÿíäàøëàðà
ãàéüû äàèì àðòûðûëûð, îíëàðûí
ìöðàúèÿòëÿðèíÿ ìàêñèìóì
äèããÿò ýþñòÿðèëèð. Ãàéüûéà
åùòèéàúû îëàí øÿùèä àèëÿëÿðè
âÿ Ãàðàáàü ìöùàðèáÿñè ÿëèëëÿðèíÿ èñÿ õöñóñè ùþðìÿò âÿ
åùòèðàì âàðäûð.
Ñåéìóð Ðçàéåâ ÛÛ ãðóï
Ãàðàáàü ìöùàðèáÿñè ÿëèëèäèð.
Ãûçûíûí òîéóíà ùàçûðëàøûð. Àòà
ö÷öí ÿí áþéöê ñåâèíúëè ýöíëÿð-
äÿ ãàðøûéà ÷ûõàí ìàääè ïðîáëåì îíó ùÿð çàìàí ãàéüûñûíäàí áÿùðÿëÿíäèéè èúðà áàø÷ûñûíà ìöðàúèÿò åòìÿéÿ âàäàð åòäè. Íÿòèúÿ èñÿ ñåâèíäèðèúè îëäó.
Ñåéìóð Ðçàéåâèí èñòÿéè àðòûãëàìàñû èëÿ òÿìèí îëóíäó.
Ãàðàáàü ìöùàðèáÿñè ÿëèëè
Ìåùìàí
Ìÿììÿäîâóí
ìöàëèúÿ ö÷öí ïóòéîâêà èëÿ
òÿìèí îëóíìàñû, ÛÛÛ ãðóï ÿëèë
Åëøàä Ãóëèéåâèí þâëàäëàðûíûí
ìöàëèúÿ îëóíìàñû ö÷öí ìöâàôèã òàïøûðûãëàð âåðèëäè.
Áðèëéàíò Ìóõòàðîâàíûí
éàøàéûø øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû, Û ãðóï ÿëèë Òîôèã Úÿôÿðîâóí þâëàäûíûí èøëÿ òÿìèí
îëóíìàñû, Òöíçàëÿ Ùöñåéíîâàíûí ãåéäèééàò ìÿñÿëÿñè þç
ùÿëëèíè òàïäû.
Øÿùèä àíàñû Êèôàéÿò Íÿúÿôîâàéà ñàüëàìëûüûíû áÿðïà åò-
ìÿê ö÷öí ìöàëèúÿ ìöÿññèñÿñèíÿ ýþíäÿðèø âåðèëìÿñè âÿ
1000 ìàíàò ìÿáëÿüèíäÿ
ìàääè éàðäûì ýþñòÿðèëìÿñè
øÿùèä àíàñûíûí öðÿéèíúÿ îëäó.
Ìàääè éàðäûì, òîðïàã
ìÿñÿëÿñè, èøëÿ òÿìèíàò ìöðàúèÿòëÿðèíèí äÿ äÿãèã âÿ îïåðàòèâ ùÿëëè ö÷öí ãÿáóëäà èøòèðàê åäÿí èäàðÿ âÿ òÿøêèëàòëàðûí ðÿùáÿðëÿðèíÿ òàïøûðûãëàð
âåðèëäè, êîíêðåò âàõò ìöÿééÿíëÿøäèðèëäè.
Èúðà áàø÷ûñûíûí ãÿáóëóíà
ýÿëÿí 50-ÿ éàõûí âÿòÿíäàøûí
øèêàéÿò âÿ òÿêëèôëÿðèíèí áèð
ãèñìè éåðèíäÿúÿ þç ùÿëëèíè
òàïäû, äèýÿðëÿðèíèí ùÿëëè èñÿ
íÿçàðÿòÿ ýþòöðöëäö. Ìöðàúèÿò
åäÿíëÿð äþâëÿò áàø÷ûñûíûí
Ýÿíúÿéÿ îëàí ãàéüûñûíû éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðÿðÿê Ïðåçèäåíòèí òàïøûðûãëàðûíû ÷åâèê âÿ
ìÿãñÿäéþíëö øÿêèëäÿ ùÿéàòà
êå÷èðÿí èúðà áàø÷ûñû Åëìàð
Âÿëèéåâÿ îíëàðûí ðèôàùûíà õèäìÿò åäÿí áþéöê ãóðóúóëóã
èøëÿðèíÿ ýþðÿ òÿøÿêêöðëÿðèíè
äÿ áèëäèðäèëÿð.
Öìóìèééÿòëÿ, ãÿáóëëàðûí
ñòàòèñòèêàñûíà íÿçÿð ñàëñàã
ýþðÿðèê êè, ñîí èëëÿðäÿ èíñàíëàð àðòûã ôÿðäè ïðîáëåìëÿðäÿí
÷îõ èúòèìàè õàðàêòåðëè ìÿñÿëÿëÿð ãàëäûðûðëàð. Áó î äåìÿêäèð êè, ñàêèíëÿð øÿùÿðäÿ àïàðûëàí ãóðóúóëóã èøëÿðèíè áÿéÿíèðëÿð âÿ áó èøÿ þç òÿêëèôëÿðè
èëÿ éåíè âöñÿò âåðìÿéÿ ñÿé
ýþñòÿðèðëÿð.
“Ýÿíúÿíèí ñÿñè”
Ýÿíúÿäÿ ñàùèáêàðëàðà äèããÿò ýþñòÿðèëèð
Àçÿðáàéúàíäà àðäûúûë ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ áöòöí èñòèãàìÿòëÿðäÿ îëäóüó êèìè, ñîñèàë-èãòèñàäè ñàùÿäÿ äÿ óüóðëó íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ åäèëìèø,
ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôû èñòèãàìÿòèíäÿ áèð
ñûðà þíÿìëè àääûìëàð àòûëìûøäûð êè, áó äà
ñàüëàì áèçíåñ ìöùèòèíèí äàùà äà ÿëâåðèøëè îëìàñûíà ðåàë øÿðàèò éàðàòìûøäûð.
Ñîí èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíûí
øàõÿëÿíäèðèëìÿñè, íåôò ñåêòîðóíäàí àñûëûëûüûí àçàëìàñû, éåíè èñòåùñàë ìöÿññèñÿëÿðèíèí èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè, èøñèçëèéèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû âÿ ñàèð ñîñèàë éþíöìëö
ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëè ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôû
èëÿ ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ áàüëûäûð.
Áó ýöí ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôû èëÿ áàüëû Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè þç èðàäÿñèíè íöìàéèø åòäèðèð. Ñàùèáêàðëàðà äàèì äèããÿò
ýþñòÿðèëèð.
Àçÿðáàéúàí ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôû
ö÷öí ÿëâåðèøëè þëêÿäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâèí áó ñàùÿéÿ ýþñòÿðäèéè äèããÿò âÿ
ãàéüûíûí ôîíóíäà ñàùèáêàðëàð ñÿìÿðÿëè
ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿê èìêàíû ÿëäÿ åäèáëÿð.
Þëêÿäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èãòèñàäè ñèéàñÿò ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôûíûí ñöðÿòëÿíäèðèëìÿñèíÿ, þëêÿíèí ñîñèàë-èãòèñàäè
ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëèíäÿ ñàùèáêàðëûüûí ðîëóíóí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíÿ, áó èñòèãàìÿòäÿ äþâëÿò ãàéüûñûíûí àðòûðûëìàñûíà âÿ ÿí
ÿñàñû, ìþâúóä ïîòåíñèàëûí ðåàëëàøäûðûëìàñûíà éþíÿëìèøäèð. Áó ìÿãñÿäëÿ ãàíóíâåðèúèëèê áàçàñûíûí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè, áöðîêðàòèê ìàíåÿëÿðèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû, ìàëèééÿ äÿñòÿéèíèí ýþñòÿðèëìÿñè
âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ ìöùöì ÿùÿìèééÿòëè
àääûìëàð àòûëìûøäûð.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí “Ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôû èëÿ áàüëû ÿëàâÿ òÿäáèðëÿð ùàããûíäà” 3 ìàðò 2014-úö èë òàðèõëè ôÿðìàíû
ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôûíà ýþñòÿðèëÿí äèããÿò âÿ ãàéüûíûí, áó ñàùÿéÿ âåðèëÿí áþéöê þíÿìèí, þçÿë áþëìÿéÿ äþâëÿò äÿñòÿéè òÿäáèðëÿðèíèí àðäûúûëëûüûíûí ýþñòÿðèúèñè,
ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôûíûí éåíè ìÿðùÿëÿñèíèí ùöãóãè ÿñàñëàðûíû þçöíäÿ ÿêñ åòäèðÿí ìöùöì êîíñåïòóàë ñÿíÿääèð.
Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíûí íåôò
ñåêòîðóíäàí àñûëûëûüû ñöðÿòëÿ àðàäàí ãàëäûðûëûð âÿ áó ïðîñåñ áó ýöí ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Þëêÿäÿ êè÷èê âÿ îðòà
ñàùèáêàðëûã ìöùöì èãòèñàäè àìèëÿ ÷åâðèëèð, éåíè èø éåðëÿðè à÷ûëûð, ýÿëÿúÿêäÿ äÿ áó
òåíäåíñèéà ñöðÿòëÿ äàâàì åòäèðèëÿúÿê.
Äþâëÿòëÿ þçÿë ñåêòîð àðàñûíäà éåíè,
÷îõ ñàüëàì ìöíàñèáÿòëÿð ôîðìàëàøûð. Àðòûã ñàùèáêàðëàð áóíó éàõøû áèëèð êè, äþâëÿò
ñèéàñÿòèíèí èúðàñû íÿòèúÿñèíäÿ ñàùèáêàðëàð ö÷öí éåíè èìêàíëàð éàðàíûð. Ïðåçèäåíò
úÿíàá Èëùàì ßëèéåâ éåíè ìöÿññèñÿëÿðèí
à÷ûëûøûíäà øÿõñÿí èøòèðàê åäÿðÿê, îíëàðäà
áþéöê ðóù éöêñÿêëèéè éàðàäûð. Áó äà ýÿëÿúÿêäÿ äàùà éàõøû èøëÿìÿê ÿçìèíè àðòûðûð.
Ñîí èëëÿð Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèë
äþâëÿò êèìè ãàçàíäûüû óüóðëàð, ùÿðòÿðÿôëè
òÿðÿããè âÿ èíêèøàô áèç ñàùèáêàðëàðû äà
öðÿêäÿí ñåâèíäèðèð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ÷îõ ñöðÿòëÿ òÿðÿããè åäÿðÿê èãòèñàäè èíêèøàô òåìïèíÿ ýþðÿ òÿêúÿ ðåýèîíäà äåéèë, äöíéà þëêÿëÿðè ñûðàñûíäà
äà ëèäåð äþâëÿòÿ ÷åâðèëèá. Áó èíêèøàôëà
áàüëû ýþðöëÿí èøëÿð âÿ äþâëÿòèìèçèí áöòöí
ñàùÿëÿðÿ, î úöìëÿäÿí ñàùèáêàðëûüà ýþñòÿðäèéè éöêñÿê äèããÿò âÿ ãàéüû áèç ñàùèáêàðëàðû þç èøëÿðèíè äàùà ùÿâÿñëÿ éåðèíÿ éåòèðìÿéÿ ñþâã åäèð.
Ìöÿññèñÿìèç 2000-úè èëäÿ éàðàäûëûá
âÿ þëêÿìèçèí ãèäà ñÿíàéåñè ñàùÿñèíäÿ
êèôàéÿò ãÿäÿð òàíûíûá. Ðåýèîíóí óí âÿ
óí ìÿìóëàòëàðû èñòåùñàëû öçðÿ äåìÿê
îëàð êè, èðè ìöÿññèñÿëÿðèíäÿí áèðèäèð. Ùàçûðäà ìöÿññèñÿìèçèí òÿðêèáèíÿ ýöíäÿëèê
èñòåùñàë ýöúö 15 òîí îëàí ÷þðÿê âÿ 15
òîí îëàí ìàêàðîí èñòåùñàëû çàâîäëàðû, òóòóìó 15 ìèí òîí îëàí 2 òàõûë ñàõëàìà âÿ
ýöíäÿëèê åìàë ýöúö 150 òîí îëàí óí äÿéèðìàíû êîìïëåêñëÿðè, ãîâóðìà âÿ ãàáëàøäûðìà ñàùÿñè äàõèëäèð. Áó çàâîäëàðäà
ùàçûðëàíàí ìÿùñóëëàð éåðëè èñòåùñàëûí
þäÿíèëìÿñè èëÿ éàíàøû, èõðàú äà îëóíóð.
Ùàçûðäà ìÿùñóëëàðûìûçûí ÿñàñ èõðàú
îëóíäóüó þëêÿëÿð Èðàí âÿ Ýöðúöñòàí îëñà
äà, áó èëäÿí àðòûã Òöðêìÿíèñòàí âÿ äèýÿð
ÌÄÁ þëêÿëÿðèíÿ äÿ ìÿùñóëëàðûìûçû èõðàú
åäÿúÿéèê. Ùàçûðäà ìöÿññèñÿìèçäÿ 150
íÿôÿðäÿí ÷îõ èø÷è ÷àëûøûð. Èñòåùñàë ôÿàëèééÿòèìèçèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíÿ Èãòèñàäèééàò Íàçèðëèéèíèí Ñàùèáêàðëûüà Êþìÿê
Ìèëëè Ôîíäó òÿðÿôèíäÿí ìöõòÿëèô äþâðëÿðäÿ 8 ìèëéîí ìàíàò ýöçÿøòëè êðåäèò âåðèëèá. Êå÷ÿí äþâð ÿðçèíäÿ áó âÿñàèòèí 4
ìèëéîí ìàíàòäàí àðòûüû òÿðÿôèìèçäÿí ýåðè ãàéòàðûëûá. Öìóìèëèêäÿ èñÿ áó ìöÿññèñÿëÿðèí éàðàäûëìàñûíà 25 ìèëéîí ìàíàòäàí ÷îõ èíâåñòèñèéà ãîéóëóá.
Ìàíàòûí ìÿçÿííÿñèíèí äÿéèøìÿñè
èëÿ ÿëàãÿäàð ÿùàëèíèí, õöñóñèëÿ àçòÿìèíàòëû àèëÿëÿðèí ñîñèàë ìöäàôèÿñèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí Ïðåçèäåíòèí áóüäàíûí
èäõàëû âÿ ñàòûøûíû, áóüäà óíóíóí âÿ ÷þðÿéèí èñòåùñàëû âÿ ñàòûøûíû ÿëàâÿ äÿéÿð
âåðýèñèíäÿí àçàä åòìÿñè áèçèì êèìè óí
âÿ óí ìÿìóëàòëàðû èñòåùñàë åäÿí ñàùèáêàðëàðûí äà ôÿàëèééÿòèíè ñòèìóëëàøäûðûá.
Áöòöí áóíëàð èñÿ èñòåùñàë åòäèéèìèç
ìÿùñóëëàðûí ùÿì êåéôèééÿòèíèí, ùÿì äÿ
ãèéìÿòèíèí ÿùàëèíèí èñòÿêëÿðèíÿ óéüóí îëìàñûíà øÿðàèò éàðàäûá.
Áóíóíëà éàíàøû, ýÿëÿúÿêäÿ ðåýèîíäà
ìöàñèð äöéö åìàëû ôàáðèêèíèí éàðàäûëìàñûíû íÿçÿðäÿ òóòóðóã. Áåëÿ áèð ìöÿññèñÿíèí éàðàäûëìàñû èäõàëû ÿâÿç åòìÿêëÿ éàíàøû, ðåñïóáëèêàäà ÷ÿëòèê÷èëèéèí èíêèøàôûíà þç ìöñáÿò òÿñèðèíè ýþñòÿðÿúÿê. Áèçè
áó èøëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíÿ ðóùëàíäûðàí þëêÿ áàø÷ûñûíûí ñàùèáêàðëàðà îëàí ÿí
éöêñÿê èíàìûäûð. Áó åòèìàäû äîüðóëòìàã
áèçèì ö÷öí áþéöê øÿðÿôäèð âÿ ãàðøûìûçäà äóðàí âÿçèôÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ ìÿñóëèééÿòèìèçè äàùà äà àðòûðûð.
Àðèô ÙßÑßÍÎÂ,
ÍÅÎÍ ôèðìàñûíûí áàø äèðåêòîðó
Ýÿíúÿ ìÿêòÿáëÿðèíèí 6 ìÿçóíó ãûçûë,
1-è èñÿ ýöìöø ìåäàëëà òÿëòèô îëóíäó
Ýÿíúÿäÿêè 5, 6 íþìðÿëè òàì îðòà ìÿêòÿáëÿðè âÿ 26 íþìðÿëè
ìÿêòÿá-ëèñåé êîìïëåêñèíè õöñóñè íàèëèééÿòëÿðëÿ áàøà âóðàí 7 íÿôÿð ÕÛ ñèíèô
ìÿçóíó ãûçûë âÿ ýöìöø ìåäàëëàðà ëàéèã
ýþðöëìöøëÿð.
5 íþìðÿëè òàì îðòà ìÿêòÿáèí ìÿçóíó Ùöñåéí Èðçàéåâ, 6 íþìðÿëè òàì îðòà ìÿêòÿáèí ìÿçóíó Ðàôèã Èáðàùèìîâ, åëÿúÿ äÿ 26 íþìðÿëè
ìÿêòÿá-ëèñåé êîìïëåêñèíèí
ÕÛ ñèíèô ìÿçóíëàðû Ìÿììÿä
ßëèéåâ, Ðÿùèì Ñàäûãîâ, Íèúàò Ðÿùèìëè âÿ Èëãàð ßëèðçàéåâ ãûçûë ìåäàëëà òÿëòèô îëóíìóøëàð.
26 íþìðÿëè ìÿêòÿá-ëèñåé
êîìïëåêñèíèí äàùè áèð ÕÛ ñèíèô ìÿçóíó Àíàð Ùöñåéíîâ
èñÿ ýöìöø ìåäàëà ëàéèã ýþðöëìöøäöð.
Ãûçûë âÿ ýöìöø ìåäàëëàðëà òÿëòèô îëóíàí ìÿçóíëàðûí
àäëàðû îíëàðûí îõóäóãëàðû
ìÿêòÿáèí “Øÿðÿô êèòàáû”íà
éàçûëàúàãäûð.
Êàìèëÿ ÑÅÉÈÄËÈ
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí “Äþâëÿò ãóëëóã÷óëàðûíûí òÿëòèô åäèëìÿñè
ùàããûíäà” 22 èéóí 2016-úû èë òàðèõëè Ñÿðÿíúàìû èëÿ Äþâëÿò ãóëëóüóíäà ñÿìÿðÿëè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí áèð ãðóï äþâëÿò ãóëëóã÷óëàðûíà ôÿõðè àä, îðäåí âÿ ìåäàëëàð âåðèëèá.
Ýÿíúÿ Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí
ùöãóã øþáÿñèíèí ìöäèðè Õÿãàíè Íàüû
îüëó ßáäöëÿçèìîâ “Äþâëÿò ãóëëóüóíäà
ôÿðãëÿíìÿéÿ ýþðÿ”, Ðÿøèä ßùÿä îüëó
ßìèðàñëàíîâ èñÿ “Òÿðÿããè” ìåäàëû èëÿ òÿë-
òèô îëóíóáëàð. Áó ìöíàñèáÿòëÿ Õÿãàíè
ßáäöëÿçèìîâó âÿ Ðÿøèä ßìèðàñëàíîâó
öðÿêäÿí òÿáðèê åäèð, îíëàðà úàíñàüëûüû âÿ
ýÿëÿúÿê èøëÿðèíäÿ éåíè-éåíè íàèëèééÿòëÿð
àðçó åäèðèê.
Ýÿíúëÿðÿ ãàéüûíûí ìÿðêÿç øÿùÿðè:
ìþúöçÿëÿð éóðäó Ýÿíúÿ
Þëêÿìèçäÿ ýÿíúëÿðÿ äèããÿò âÿ ãàéüûíûí äþâëÿò ñèéàñÿòè ñÿâèééÿñèíÿ éöêñÿëäèëìÿñèíèí òÿìÿëè óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ãîéóëìóøäóð. Ùÿëÿ Ñîâåòëÿð äþíÿìèíäÿ þëêÿìèçÿ
ðÿùáÿðëèéè çàìàíû äàùè øÿõñèééÿòèí ãÿòèééÿòè ñàéÿñèíäÿ ÿí èñòåäàäëû ýÿíúëÿðèìèç èëê äÿôÿ ãîíøó äþâëÿòëÿðèí íöôóçëó àëè òÿùñèë îúàãëàðûíäà çÿðóðè èõòèñàñëàð öçðÿ îõóìàüà ýþíäÿðèëìèøëÿð.
Þòÿí ÿñðèí ñîíóíäà èñÿ Àçÿðáàéúàí þç ìöñòÿãèëëèéèíè ÿëäÿ
åäÿðêÿí ÿí âàúèá òàðèõè ìÿãàìäà äîüìà õàëãûíû ìÿùâ îëìàãäàí õèëàñ åòìÿê ö÷öí þëêÿ ðÿùáÿðëèéèíÿ ãàéûòìûø óëó þíäÿð ìÿùç áó ýÿíúëÿðèí èõòèñàñëû ìöòÿõÿññèñëÿð êèìè éåíè äþâëÿò ãóðóúóëóüóíäà èøòèðàêûíà øÿðàèò éàðàòìûøäûð.
Äàùè þíäÿðèìèçèí ìöäðèê
äàâàì÷ûñû, þëêÿ Ïðåçèäåíòè
úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí ðåñïóáëèêàìûçäà ýÿíúëÿð ñèéàñÿòèíèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè âÿ
ýÿíúëÿð ùÿðÿêàòûíûí éöêñÿëèøè
ö÷öí ùÿéàòà êå÷èðäèéè ÿâÿçñèç òÿäáèðëÿð ìàùèééÿòúÿ äþâëÿòèìèçèí äàâàìëû òÿðÿããèñèíÿ, ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèìèçèí, òàðèõè èðñèìèçèí éàøàäûëìàñûíà âÿ òÿáëèüèíÿ õèäìÿò
åäèð. Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèçèí ôÿðìàíû èëÿ òÿñäèã åäèëìèø “Àçÿðáàéúàí 2020: Ýÿëÿúÿéÿ áàõûø” Èíêèøàô êîíñåïñèéàñûíäà ýÿíúëÿðèí ïîòåíñèàëûíäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ åäèëìÿñè âÿ èäìàíûí èíêèøàôû èëÿ áàüëû ìöÿééÿí åäèëìèø ìöääÿàëàð áöòöí äöíéà
äþâëÿòëÿðè ö÷öí ýÿíú íÿñëÿ
äèããÿò âÿ ãàéüû ñàùÿñèíäÿ
ÿñë þðíÿêäèð.
Áó ýöí øÿùÿðèìèçäÿ ýÿíú
íÿñëèí ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôû âÿ
þç èìêàíëàðûíäàí ëàçûìè ñÿâèééÿäÿ èñòèôàäÿ åòìÿëÿðè
ö÷öí ùÿð úöð øÿðàèò éàðàäûëìûøäûð. Äöíéàíûí ÿí áþéöê 5
ïàðêûíäàí áèðè îëàí âÿ õàëãûìûçûí ÿáÿäèéàøàð õèëàñêàðû
óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
õàòèðÿñèíÿ éàðàäûëìûø ïàðêäà
èëê äÿôÿ îëàðàã øÿùÿðèìèçèí
ýÿíú ðÿññàìëàðûíûí âÿ ùåéêÿëòÿðàøëàðûíûí ÿñÿðëÿðèíèí
ñÿðýèëÿíìÿñè ö÷öí Ìöàñèð
Èíúÿñÿíÿò Ìóçåéè èíøà åäèëìèøäèð. Áóðàäà ýÿíú íÿñëèí,
éåíèéåòìÿ âÿ óøàãëàðûí ìÿíàëû èñòèðàùÿòèíèí ÿí éöêñÿê
ñÿâèééÿäÿ òÿøêèëè ìÿãñÿäèëÿ
áþëýÿäÿ áÿíçÿðè îëìàéàí
“ÝÿíúËàíä” ÿéëÿíúÿ êîìïëåêñè éàðàäûëìûøäûð.
Áöòöí äöíéàéà íöìóíÿ
îëàí, ìþùòÿøÿì ëàéèùÿëÿðè èëÿ
õàëãûìûçûí ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèíè, ìóëòèêóëòóðàëèçì
ÿíÿíÿëÿðèíè éàøàäàí Ùåéäÿð
ßëèéåâ Ôîíäóíóí âèòñå-ïðåçèäåíòè, äöíéà ýÿíúëèéèíÿ
þçöíöí ùóìàíèñò ôÿàëèééÿòè
èëÿ þðíÿê îëàí ÛÄÅÀ Èúòèìàè
Áèðëèéèíèí ñÿäðè Ëåéëà õàíûì
ßëèéåâàíûí òÿøÿááöñö èëÿ áó
ìöùöì êîìïëåêñäÿ “Ðåñóðñ
ìÿðêÿçè” éàðàäûëìûøäûð. Øÿùÿðèìèçèí ýÿíúëÿðè ö÷öí õàðèúè äèëëÿðèí òÿäðèñè öçðÿ þäÿíèøñèç ÛÅËÒÑ âÿ ÒÎÅÔË êóðñëàðûíûí äà äàùè ðÿùáÿðèìèçèí àäûíû äàøûéàí áó ìþùòÿøÿì
Ìÿðêÿçäÿ èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè áèð äàùà Ýÿíúÿ ýÿíúëèéèíÿ ýþñòÿðèëÿí ÿâÿçñèç ãàéüûíûí áàðèç ñöáóòóäóð.
Ýÿíúëÿðèí ìÿíÿâè-èíòåëëåêòóàë âÿ ôûçèêè èíêèøàôûíûí
ÿñàñ ïðèîðèòåò êèìè ìöÿééÿí
åäèëäèéè øÿùÿðèìèçäÿ ýåíèøìèãéàñëû àáàäëûã-ãóðóúóëóã
òÿäáèðëÿðèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëäèéè áóëâàðûí ÿðàçèñèíäÿ ýÿíúëÿð ö÷öí ÷îõ äÿéÿðëè ìÿêàíëàð éàðàäûëìûøäûð. Êþðïÿëÿðèí
âÿ óøàãëàðûí âàëèäåéíëÿðè èëÿ
áèðýÿ èñòèðàùÿòè ö÷öí áöòöí
çÿðóðè òåõíèêè âàñèòÿëÿðëÿ òÿúùèç åäèëìèø ÿéëÿíúÿ ìÿðêÿçè,
ýÿíúëÿð ö÷öí Èñòèðàùÿò Ìÿðêÿçè âÿ Êèòàá åâè áóíà ñöáóòäóð.
Ãöðóðëà ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ
þòÿí 5 èë ÿðçèíäÿ åëìè òÿäãèãàò÷ûëàðûí õàðèúè íöôóçëó åëìè
íÿøðëÿðäÿ ÷àï îëóíìóø ÿñÿðëÿðèíèí ñàéû 11 äÿôÿ àðòìûø,
äöíéàíûí éöêñÿê åëìè èñòèíàä èíäåêñëè íÿøðëÿðèíäÿ øÿùÿðèìèçè òÿìñèë åäÿí àëèìëÿðèí åëìè ÿñÿðëÿðèíÿ èñòèíàäëàðûí ñàéû 6 äÿôÿ éöêñÿëìèø,
Ýÿíúÿäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí
åëìè-òÿäãèãàò ìöÿññèñÿëÿðè
âÿ àëè òÿùñèë îúàãëàðûíäà ìöäàôèÿ åäèëìèø äèññåðòàñèéà èøëÿðèíèí êÿìèééÿò ýþñòÿðèúèñè
60 ôàèç àðòìûøäûð.
Åëìè-òÿäãèãàò èøè èëÿ ìÿøüóë îëàí ýÿíú àëèìëÿðÿ ÿí
éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ äèããÿò âÿ
ãàéüûíûí ýþñòÿðèëäèéè øÿùÿðèìèçäÿ ñîí äþâðäÿ åëì âÿ
òÿùñèë ñàùÿñèíäÿ ÿëäÿ îëóíìóø ÿí ìöùöì óüóðëàðäàí
áèðè èëê äÿôÿ îëàðàã Ýÿíú Àëèì
âÿ Ìöòÿõÿññèñëÿð Øóðàñûíûí
òÿñèñ åäèëìÿñè îëìóøäóð.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí òÿðêèáèíäÿ éàðàäûëìûø âÿ ÿí èñòåäàäëû, éöêñÿê åëìè áèëèéÿ ìàëèê ýÿíúëÿðèí òÿìñèë îëóíäóüó áó ìöùöì åëìè áèðëèéèí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ 2014-úö èëäÿ öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 91 èëëèéè ìöíàñèáÿòèëÿ èëê äÿôÿ îëàðàã Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ “Ùåéäÿð ßëèéåâ
âÿ ìöàñèð åëìè ýÿíúëèê” ìþâçóñóíäà öìóìðåñïóáëèêà
êîíôðàíñû êå÷èðèëìèøäèð.
Ýÿíú Àëèì âÿ Ìöòÿõÿññèñëÿð Øóðàñûíûí øÿùÿðèìèçè
òÿìñèë åäÿí öçâëÿðèíèí ñîí èëëÿðäÿ äöíéàíûí 30-äàí àðòûã
þëêÿñèíäÿ èíýèëèñ, èòàëéàí,
ôðàíñûç, ðóñ, òöðê, àëìàí, éàïîí äèëëÿðèíäÿ 200-ÿ ãÿäÿð
åëìè ÿñÿðè ÿí íöôóçëó, éöêñÿê
èìïàêò ôàêòîðëó åëìè íÿøðëÿðäÿ
÷àï îëóíìóøäóð. Ãöðóðâåðèúè
ùàëäûð êè, áó åëìè ýþñòÿðèúèëÿ-
ðÿ ýþðÿ øÿùÿðèìèç þëêÿ ìèãéàñûíäà 1-úè éåðäÿ, ÌÄÁ
äþâëÿòëÿðè ñûðàñûíäà èëê 10ëóãäà ãÿðàðëàøìûøäûð. Òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, þëêÿìèçèí òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ îëàðàã øÿùÿðèìèçèí òÿìñèë÷èñè Èñâå÷ Êðàë
Àêàäåìèéàñû öçâëöéöíÿ ñå÷èëìèø, Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñû Ýÿíúÿ Áþëìÿñèíèí áó ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã åëìè ãóðóìäà òÿìñèë÷èëèéè òÿñäèã åäèëìèøäèð.
Þëêÿìèçèí òàðèõèíäÿ èëê
äÿôÿ îëàðàã éåíè òÿñèñ åäèëìèø Åëì öçðÿ Ïðåçèäåíò ìöêàôàòû èëÿ Ýÿíú Àëèì âÿ Ìöòÿõÿññèñëÿð Øóðàñûíûí Ýÿíúÿäÿí îëàí òÿìñèë÷èñè òÿëòèô åäèëìèøäèð. Áó èñÿ òÿñàäöôû äåéèë
âÿ þëêÿìèçèí ùÿð éåðèíäÿ îëäóüó êèìè øÿùÿðèìèçäÿ äÿ
ýÿíú àëèìëÿðèí ñîñèàë ìöäàôûÿñèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíèí,
îíëàðûí ÿñàñëû åëìè òÿäãèãàòëàð àïàðìàñû ö÷öí ùÿðòÿðÿôëè
øÿðàèòèí éàðàäûëìàñûíûí íÿòèúÿñèäèð.
ÀÌÅÀ Ýÿíúÿ Áþëìÿñè
Ýÿíú Àëèì âÿ Ìöòÿõÿññèñëÿð
Øóðàñûíûí òÿøÿááöñö âÿ Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû
Ýÿíúÿ øÿùÿð Òÿøêèëàòûíûí
äÿñòÿéè èëÿ “Ýÿíúÿ Àâðîïàíûí Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû 2016”
Áåéíÿëõàëã ëàéèùÿñè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Ýÿíúëÿðèí ïîòåíñèàëûíäàí åëìè ÿñàñëàðëà èñòèôàäÿíèí áåéíÿëõàëã òÿúðöáÿñè”
àäëû öìóìøÿùÿð ñåìèíàðû
òÿøêèë îëóíìóøäóð. Þëêÿìèçèí òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ îëàðàã
Áàêû øÿùÿðèíäÿ êå÷èðèëìèø âÿ
äöíéàíûí 90-äàí àðòûã þëêÿñèíè òÿìñèë åòìèø ýÿíú àëèì
âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðèí èøòèðàê
åòäèéè Äöíéà Ýÿíú Ìöòÿõÿññèñëÿðèíèí Áåéíÿëõàëã åëìè
êîíôðàíñëàðûíäà,
Äöíéà
Ýÿíú Àëèìëÿðèíèí Ôîðóìëàðûíäà âÿ Áåéíÿëõàëã Ìóëòèäèññèïëèíàð Êîíôðàíñäà øÿùÿðèìèçèí Ýÿíú Àëèì âÿ Ìöòÿõÿññèñëÿð Øóðàñûíûí öçâëÿðè
ìîäåðàòîð-åêñïåðò ãèñìèíäÿ
èúëàñëàðà ðÿùáÿðëèê åòìèø âÿ
ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åòìèøëÿð.
Ìöàñèð äöíéàìûçäà éöêñÿê òåõíîëîýèéàëàðûí èíêèøàôû
ÿí ìöùöì ôÿàëèééÿò èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí áèðèäèð. Àðòûã
êîñìèê äþâëÿòëÿð ñûðàñûíà
óüóðëà ãÿäÿì ãîéàí þëêÿìèçèí òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ îëàðàã
øÿùÿðèìèçäÿ èñòèôàäÿéÿ âåðèëìèø äèñòàíò òÿùñèë ìÿðêÿçèíäÿ Áàêû øÿùÿðè âÿ Ùåéäÿð
ßëèéåâ Ìÿðêÿçè èëÿ úàíëû òåëåêþðïö òÿøêèë åäèëìèøäèð.
Áöòöí äöíéàäà ýåíèø
ÿêñ-ñÿäà äîüóðìóø Áèðèíúè
Àâðîïà Îéóíëàðûíäà øÿùÿðèìèçè ëàéèãèíúÿ òÿìñèë åòìèø
âÿ ãàëèáèééÿò ãàçàíìûø ýÿíú
èäìàí÷ûëàðûìûçëà éàíàøû, èëê
äÿôÿ îëàðàã áó ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã éàðûøëàðäà Ýÿíúÿíè
òÿìñèë åòìèø êþíöëëöëÿðèìèçèí
óüóðëó èøòèðàêëàðû áèð äàùà äàùè Íèçàìè éóðäóíà èôòèõàð
áÿõø åòìèøäèð.
Ñàäàëàíàí áöòöí áó äÿéÿðëè íàèëèééÿòëÿðëÿ éàíàøû,
Ýÿíúÿíèí ÿí ìþùòÿøÿì áåéíÿëõàëã óüóðó ùå÷ øöáùÿñèç,
øÿùÿðèìèçèí 2016-úû èë ö÷öí
“Àâðîïàíûí Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû” ñå÷èëìÿñè ôàêòûäûð. Áó áþéöê ãÿëÿáÿéÿ ýåäÿí éîëäà
2012-úè èëäÿ þëêÿìèçèí èëê
“Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû” ìöñàáèãÿñèíäÿ øÿùÿðèìèçèí ãàëèáèééÿò ãàçàíìàñû êèìè ÷îõñàéëû
óüóðëàðû ñàäàëàìàã ìöìêöíäöð. Ýÿíúëèê úîøãóñó èëÿ
äàèì òÿðÿããèéÿ äîüðó èíàìëà
àääûìëàéàí Ýÿíúÿ Àâðîïà
âÿ äöíéà òàðèõèíÿ èëê äÿôÿ
ùÿòòà Àâðîïà Èòòòèôàãû öçâö îëìàéàí þëêÿíèí øÿùÿðè êèìè
áó éöêñÿê àäà ëàéèã ýþðöëìÿéèí ìöìêöí îëäóüóíó
òÿñáèò åòìÿêëÿ þç àäûíû ÿáÿäè
îëàðàã éàçäû. Ýÿíúÿäÿ èëê
äÿôÿ îëàðàã “Àâðîïà Ýÿíúëÿð
Ïàéòàõòû” ïàðêû éàðàäûëìàñû
èñÿ áèð äàùà äþâëÿòèìèçèí
ãöäðÿòè âÿ ýÿíú íÿñëÿ ýþñòÿðèëÿí ãàéüûíûí þðíÿéè êèìè
õàëãûìûçûí ÷îõÿñðëèê ìóëòèêóëòóðàëèçì äÿéÿðëÿðèíèí òÿáëèüèíäÿ ýÿíúëÿðèí ðîëóíó òÿñäèã åòìèø îëäó.
3-5 ìàé òàðèõèíäÿ øÿùÿðèìèçäÿ êå÷èðèëìèø ìþùòÿøÿì “Àâðîïà Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû-2016” ñèëñèëÿ òÿäáèðëÿðè
áèð äàùà Øåéõ Íèçàìè éóðäóíóí ÿçÿìÿòèíè áöòöí äöíéàéà áÿéàí åòäè. Àâðîïàíûí
íöôóçëó äþâëÿòëÿðèíè òÿìñèë
åäÿí ÷îõñàéëû ÿúíÿáè ýÿíúëÿðèí ùåéðàíëûãëà èçëÿäèéè âÿ
áèðáàøà èøòèðàê÷ûñû îëäóãëàðû
áó ÿâÿçñèç òÿäáèðëÿð ìöàñèðëèêëÿ òàðèõèëèéèí äÿéÿðëè íöìóíÿñè êèìè éàääàøëàðà ùÿêê
îëóíäó.
ßìèíèê êè, èñòÿð èäìàí,
èñòÿð åëì, èñòÿðñÿ äÿ èúòèìàè
ôÿàëèééÿò ñàùÿñèíäÿ øÿùÿðèìèçÿ þç íàèëèééÿòëÿðè èëÿ áàøóúàëûüû áÿõø åäÿí ýÿíúëÿðèìèç áóíäàí ñîíðà äà óüóðëó
àääûìëàðû èëÿ âÿòÿíèìèçè áöòöí äöíéàäà ëàéèãèíúÿ òÿìñèë
åäÿúÿêëÿð. ×öíêè èëëÿð ÿââÿë
ÿë÷àòìàç ýþðöíÿí áèð ÷îõ
ìöâÿôôÿãèééÿòëÿðÿ íàèë îëàí
Ýÿíúÿ øÿùÿðè áóíäàí ñîíðà
äà äþâëÿòèìèçÿ, äþâëÿò÷èëèéèìèçÿ ñÿäàãÿò âÿ ýÿíúëèéÿ
áþéöê äÿñòÿéèí ÿáÿäè öíâàíû
êèìè éåíè-éåíè ìþùòÿøÿì èøëÿðëÿ òàíûíàúàãäûð.
Áó ýöí ãÿäèìëèéèíè, òàðèõèëèéèíè âÿ ìèëëè-ìÿíÿâè ÿíÿíÿëÿðèíè ãîðóìàãëà ìöàñèðëÿøÿí, ýöíáÿýöí äàùà ÿçÿìÿòëè óüóðëàðà èìçà àòàí Ýÿíúÿ
øÿùÿðè þçöíöí òàðèõèíäÿ ÿí
ìþùòÿøÿì òÿðÿããè ìÿðùÿëÿñèíè éàøàéàí, ýÿíúëèê úîøãóñó èëÿ èíêèøàô åäÿí ùÿãèãè
ìþúöçÿëÿð ìÿðêÿçèäèð.
Åëíóð ÙßÑßÍÎÂ,
Èñâå÷ Êðàë Àêàäåìèéàñûíûí
öçâö, Åëì öçðÿ Ïðåçèäåíò
ìöêàôàò÷ûñû
ÝßÍÚßÍÈÍ ÑßÑÈ
26 àâãóñò 2016-úû èë
3
26 ñåíòéàáð öìóìõàëã ñÿñâåðìÿñè (ðåôåðåíäóì) ýöíöäöð
Àëìàíèéàíûí ýþðêÿìëè äþâëÿò
õàäèìè, éàøàäûüû äþâðöí äöíéà
ñèéàñÿòèíÿ ýöúëö òÿñèð ýþñòÿðÿí
âÿ 1 àïðåëäÿ äîüóëäóüóíà ýþðÿ
þçöíö ÿñë äèïëîìàò ùåñàá åäÿí
Îòòî ôîí Áèñìàðê âàõòèëÿ éàçûðäû:
“ÀÁØ èêè òÿðÿôäÿí çÿèô ãîíøóëàðëà,
èêè òÿðÿôäÿí èñÿ áàëûãëàðëà ÿùàòÿ
îëóíóá”.
Áó ôèêèðëÿð áèð äàùà òÿñäèã åäèð
êè, òÿêúÿ êëàññèê ñÿíÿòêàðëàð äåéèë,
ùÿì äÿ ýþðêÿìëè äþâëÿò õàäèìëÿðè
âÿ îíëàðûí ìÿøùóð äåéèìëÿðè äÿ
ùÿð çàìàí ìöàñèðäèð. Áèñìàðêûí
äåéèìèíèí íÿ ãÿäÿð àêòóàë îëìàñûíû ùàçûðêû äöíéà ýåð÷ÿêëèéè áèð
äàùà òÿñäèã åäèð. Ùàçûðäà “Äåìîêðàòëàð” ïàðòèéàñûíäàí ïðåçèäåíòëèéÿ íàìèçÿä Ùèëëàðè Êëèíòîí
ùÿëÿ ÀÁØ-ûí äþâëÿò êàòèáè îëàðêÿí,
î çàìàí ãàðäàø Òöðêèéÿíèí õàðèúè
èøëÿð íàçèðè îëàí ßùìÿä Äàâóäîüëóéà áåëÿ áèð ðèòîðèê ñóàë âåðìèøäè: “Òöðêèéÿ íÿäÿí áó ãÿäÿð
ôÿàëäûð?” Äàâóäîüëó úàâàáûíäà
äåìèøäèð: “Òöðêèéÿíèí ÿòðàôûíäà
äèàìåòðè 1000 êì îëàí áèð ÷åâðÿ
úûçäûãäà, 20 äþâëÿòèí ÿùàòÿñèíÿ
äöøöðöê. Äèàìåòðè 3000 êèëîìåòðÿ
÷àòäûðäûãäà èñÿ äþâëÿòëÿðèí ñàéû
70-è þòöð. Åéíè ãàéäàíû ÀÁØ-à òÿòáèã åòäèêäÿ èñÿ ùÿð äÿôÿ Êàíàäà,
Ìåêñèêà âÿ îêåàíëàðû ýþðöðöê.
Ùÿð èêè äþâëÿò èñÿ ÀÁØ-ûí äîñòó,
ìöòòÿôèãèäèð. Áèçèì ôÿàëëûüûìûç áàõ
áó ðåàëëûãäàí ãàéíàãëàíûð”.
Áó ñþçëÿðè ñþéëÿéÿðêÿí Àçÿðáàéúàíûí ñÿðùÿäèíäÿ éåðëÿøÿí þëêÿëÿðè ñàéìàã âÿ éà îíëàðû äîñò
âÿ äöøìÿí îëìàãëà èêè éåðÿ áþëìÿê íèééÿòèíäÿ äåéèëèê, ÷öíêè òàðèõÿí þçöíöí òîëåðàíòëûã ÿíÿíÿëÿðè
èëÿ ìÿøùóð îëàí âÿ ìóëòèêóëòóðàëèçìè þçöíöí äþâëÿò ñèéàñÿòèíÿ, ùÿéàò òÿðçèíÿ ÷åâèðÿí Àçÿðáàéúàí
îíà õîø íèééÿòëÿ éàíàøàí ùÿð áèð
þëêÿíè þçöíöí ñÿìèìè äîñòó ùåñàá åäèð. Òÿÿññöôëÿð îëñóí êè,
Àçÿðáàéúàíûí ÿòðàôûíäà äèàìåòðè
1000 êì îëàí áèð ÷åâðÿ úûçäûãäà
íàíêîð Åðìÿíèñòàíû ýþðìÿëè îëóðóã (Àçÿðáàéúàí ãÿðáäÿí Åðìÿíèñòàíëà 1007 êì ùÿìñÿðùÿääèð).
Éÿíè, þëêÿìèçäÿ äåìîêðàòèéàíûí èíêèøàôûíà, èíñàí âÿ âÿòÿíäàø
ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðûíûí åòèáàðëû
òÿìèíàò ìåõàíèçìëÿðèíèí ôîðìàëàøäûðûëìàñûíà, ñèéàñè ñèñòåìèí
îïòèìàëëàøäûðûëìàñûíà, èäàðÿ÷èëèê
ñèñòåìèíèí äàùà äà òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíÿ, ãàíóíâåðèúèëèéèí ëèáåðàëëàøìàñûíà, èúòèàìè-ñèéàñè ñàáèòëèéèí âÿ òÿùëöêÿñèçëèéèí ìþùêÿìëÿíìÿñèíÿ õèäìÿò åäÿí “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Êîíñòèòóñèéàñûíäà äÿéèøèêëèêëÿð åäèëìÿñè
ùàããûíäà” Ðåôåðåíäóì Àêòûíûí
èúòèìàè ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëìàñû
òÿêúÿ äþâëÿò ãóðóúóëóüó ïðîñåñèíèí äàõèëè ìÿíòèãè âÿ äèàëåêòèêàñûíäàí äåéèë, ùÿì äÿ õàðèúè ôàêòîðëàðäàí ãàéíàãëàíûð.
Ìÿñÿëÿ áóðàñûíäàäûð êè, ìöõòÿëèô ãèéìÿòëÿíäèðìÿ øêàëàëàðûíûí
ìþâúóä îëäóüó, èíñàíëàðûí êöòëÿâè ìÿäÿíèééÿò íöìöíÿëÿðè èëÿ ùèïíîçà ìÿðóç ãàëäûüû, öìóìäöíéà
òàðàçëûüûíûí ñîí äàéàãëàðûíûí ñàðñûëäûüû, éåíè-éåíè òÿùäèä âÿ òÿúàâöç òåõíîëîýèéàëàðûíûí éàðàíäûüû,
ÿéëÿíúÿ-øîó îâãàòû èëÿ áåéèíëÿðèí
âÿ ãÿëáëÿðèí “éóéóëäóüó”, “ÿðÿá
áàùàðëàðûíûí”, “ðÿíýëè èíãèëàáëàðûí”
äþâëÿòëÿðèí ñàêèò ùÿéàòûíû òÿëàòöìÿ
÷åâèðäèéè äöíéàäà ãàíóíëàðûí þç
ÿòàëÿòè èëÿ ìþùêÿìëÿíÿúÿéèíÿ âÿ
úÿìèééÿòèí éàä òÿñèðëÿðÿ äöøìÿéÿúÿéèíÿ ÿìèí îëìàã ñàäÿëþâùëöê îëàðäû. Ãëîáàëëàøìàíûí ýÿëèøè
èëÿ ñÿðùÿäëÿðèí ñèëèíèá ýåäÿúÿéèíè,
äþâëÿòëÿðèí èíñàíëàðäàí àðòûã ÿñýÿð, ýþìðöê ìÿìóðó, ñÿôèð êèìè
èñòèôàäÿ åòìÿéÿúÿêëÿðèíè äöøö-
íÿíëÿðèí èíàìûíûí äóìàíëû áèð
èäåàëèçìäÿí áàøãà áèð øåé îëìàäûüû ýþç ãàáàüûíäàäûð.
“Êèì ýöúëöäöðñÿ, î äà ùàãëûäûð”, “Éóïèòåðÿ èúàçÿ âåðèëÿí, Þêöçÿ èúàçÿ âåðèëìÿéèá” ïðèíñèïëÿðèíèí ÿñàñ ýþòöðöëäöéö áåéíÿëõàëã
ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíèí áþùðàíû
äöíéà íèçàìûíûí òÿìèí åäèëìÿñè
ìåõàíèçìëÿðèíèí éåíèäÿí ôîðìàëàøìàñûíû çÿðóðè åäèð. Òåðìîäèíàìèêàíûí èêèíúè ãàíóíóíà âÿ éà
åíòðîïèéà âåêòîðóíà ýþðÿ úàíëû âÿ
úàíñûç ùÿð áèð øåé çàìàí êå÷äèêúÿ õàðàá îëóð, ïîçóëóð, ÷öðöéöð,
ïàð÷àëàíûð âÿ äàüûëûð; áèð ñèñòåìèí,
ïëàíëû, íèçàìëû âÿ ôîðìàëû ãóðóëóøäàí ïëàíñûç, íèçàìñûç âÿ ôîðìàñûç ùàëà êå÷ìÿñè î ñèñòåìèí åíòðîïèéàñûíû àðòûðûð.
ßââÿëëÿð ùÿòòà ìöùàðèáÿíèí
íÿùÿíý äàëüàëàðû äà éàëíûç àéðûàéðû õàëãëàðû âÿ ðåýèîíëàðû ÿùàòÿ
åäèðäè âÿ öìóìè ùàëäà ñîñèàë-ñèéàñè, éàõóä äèíè òîããóøìàëàðäà
áó úöð ÷àõíàøìàëàðäàí êÿíàðäà
ãàëûá ñèéàñÿò÷èëÿðèí åùòèðàñëàðûíà
äóãäàí áèð íå÷ÿ ñààòäàí ñîíðà
èúðà îëóíäóüóíó ýþðäöê. Äàüëûã
Ãàðàáàüëà áàüëû ãÿòíàìÿ èñÿ 1718 èëäèð èúðà îëóíìóð”.
Ýþðöíäöéö êèìè, Àçÿðáàéúàí
Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí
ùÿëëèíè éàëíûç áåéíÿëõàëã àëÿìèí
þùäÿñèíÿ áóðàõà áèëìÿç. Áóíóí
ö÷öí áèç þëêÿìèçèí ñèéàñè, èãòèñàäè âÿ ùÿðáè ãöäðÿòèíè äàùà äà àðòûðìàëûéûã. ×èíýèç õàíäàí ñîðóøóðëàð: “Áó ãÿäÿð ýöúÿ íåúÿ ñàùèá
îëäóíóç? Úàâàá âåðèð: “Ýöúëö
äþâëÿòèí ýöúëö îðäóñó èëÿ”. Ñîðóøóðëàð: “Ãöäðÿòëè äþâëÿòè âÿ ýöúëö
îðäóíó íåúÿ éàðàòäûíûç?” Úàâàá
âåðèð: “Ìþùêÿì íèçàì-èíòèçàìëà
âÿ ãàíóíëà”.
Äîüðóäàí äà ãöäðÿòëè äþâëÿòÿ
âÿ îðäóéà íàèë îëìàã ö÷öí þëêÿíèí èëê íþâáÿäÿ ìöêÿììÿë ãàíóíâåðèúèëê áàçàñû âÿ ùöãóã ñèñòåìè îëìàëûäûð. Èñòÿð ðåýèîíàë, èñòÿðñÿ äÿ áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿëÿðäÿ
òÿùëöêÿëÿðèí ìþâúóäëóüó âÿ îíëàðûí àðòìà òåíäåíñèéàñûíûí ìöøàéèÿò îëóíìàñû þëêÿíèí òÿùëöêÿñèç-
Äþâëÿò òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí
åäèëìÿñè âÿ ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè
áàõûìûíäàí 58-úè ìàääÿíèí ÛÂ
ùèññÿñèíÿ òÿêëèô åäèëÿí ÿëàâÿíè äÿ
çÿðóðè äÿéèøèêëèê ùåñàá åòìÿê
îëàð. Áåëÿ êè, ãåéä îëóíàí ùèññÿíèí Êîíñòèòóñèéàäà àøàüûäàêû ðåäàêñèéàäà âåðèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóð: “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí áöòöí ÿðàçèñèíäÿ âÿ éà ùÿð
ùàíñû ùèññÿñèíäÿ ãàíóíè äþâëÿò
ùàêèìèééÿòèíè çîðëà äåâèðìÿê
ìÿãñÿäè, úèíàéÿò ùåñàá åäèëÿí
äèýÿð ìÿãñÿäëÿð ýöäÿí âÿ éà úèíàéÿòêàð öñóëëàðäàí èñòèôàäÿ åäÿí
áèðëèêëÿð ãàäàüàíäûð”.
Êîíñòèòóñèéàéà åäèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëàí 29 äÿéèøèêëèéèí éàðûäàí ÷îõó, äàùà äÿãèã äåñÿê, 15-è
äåìîêðàòèéàíûí áàðîìåòðè ùåñàá
îëóíàí èíñàí âÿ âÿòÿíäàø ùöãóã
âÿ àçàäëûüûíûí òÿìèí åäèëìÿñè
ìåõàíèçìëÿðèíèí äàùà äà òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíÿ âÿ îíäàí ñóè-èñòèôàäÿ ùàëëàðûíûí ãàðøûñûíû àëìàã
ö÷öí ÿëâåðèøëè ùöãóãè áàçàíûí éàðàäûëìàñûíà éþíÿëèá. Ìÿñÿëÿí,
èìçàëàäûüû ôÿðìàíëà Àçÿðáàéúàíäà þçÿë ñåêòîð âÿ ñàùèáêàðëûã
ñôåðàñû ëèáåðàë ìöíàñèáÿòëÿðÿ âÿ
áèðáàøà ìÿìóð-ñàùèáêàð öíñèééÿòèíèí ìÿùäóäëàøäûðûëäûüû
éåíè
ìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéäó. 59-úó
ìàääÿéÿ òÿêëèô åäèëÿí “Äþâëÿò
ñàùèáêàðëûã ñàùÿñèíäÿ éàëíûç äþâëÿò ìàðàãëàðûíûí, èíñàí ùÿéàò âÿ
ñàüëàìëûüûíûí ìöäàôèÿñè èëÿ áàüëû
òÿíçèìëÿíìÿíè ùÿéàòà êå÷èðèð”
ìÿçìóíëó ÿëàâÿéÿ ÿñàñÿí ãàíóíäà éàëíûç ìÿùäóä ÷ÿð÷èâÿäÿ
ìÿùäóäèééÿòëÿð ìöÿééÿí åäÿ áèëìÿñèíÿ àëè ùöãóãè òÿìèíàò âåðèëèð.
32-úè ìàääÿéÿ ÿëàâÿ åäèëÿí
“Ìÿëóìàòûí àèä îëäóüó øÿõñèí áóíà ðàçûëûüûíû àøêàð èôàäÿ åòäèéè
ùàëëàð, àéðû-ñå÷êèëèéÿ éîë âåðìÿìÿê øÿðòèëÿ àíîíèì õàðàêòåðëè ñòàòèñòèê ìÿëóìàòëàðûí åìàëû âÿ ãàíóíóí éîë âåðäèéè äèýÿð ùàëëàð èñòèñíà îëìàãëà, èíôîðìàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíäàí øÿõñè ùÿéàòà, î
úöìëÿäÿí ÿãèäÿéÿ, äèíè âÿ åòíèê
ìÿíñóáèééÿòÿ äàèð ìÿëóìàòëàðûí
à÷ûãëàíìàñû ö÷öí èñòèôàäÿ åäèëÿ
ðûíà äÿéìèø çèéàíà ýþðÿ âÿ îíëàðûí òÿìèíàòûíûí ïîçóëìàñûíà ýþðÿ
ìöëêè ìÿñóëèééÿò äàøûìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóð êè, áó äà þç ôÿàëèééÿòèíäÿ ñÿùâÿ âÿ þçáàøûíàëûüà éîë âåðìèø ìÿìóðóí ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá
åäèëìÿñèíÿ êîíñòèòóñèîí íîðìà
ñÿâèééÿñèíäÿ òÿìèíàò âåðìÿê äåìÿêäèð.
71-úè ìàääÿíèí ÛÛ ùèññÿñèíÿ
“Ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðûí ìÿùäóäëàøäûðûëìàñû äþâëÿò òÿðÿôèíäÿí
ýþçëÿíèëÿí íÿòèúÿéÿ ìöòÿíàñèá îëìàëûäûð” øÿêëèíäÿ åäèëÿí ÿëàâÿ èñÿ
äþâëÿò ìÿùäóäèééÿòèíèí ÿñàñëàíäûðûëìàñûíûí âÿ äÿëèë-ñöáóòà ñþéêÿíìÿñèíèí âàúèáëèéèíè íÿçÿðäÿ
òóòóð.
Êîíñòèòóñèéàíûí 25-úè ìàääÿñèíèí ÛÛÛ ùèññÿñèíèí áèðèíúè úöìëÿñèíäÿ “ìèëëèééÿòèíäÿí” ñþçöíöí
“åòíèê ìÿíñóáèééÿòèíäÿí” ñþçëÿðè
èëÿ ÿâÿç åäèëìÿñè ùöãóãè áàõûìäàí êîððåêò éàíàøìà îëñà äà,
èêèíúè úöìëÿñèíäÿ “ìèëëè” ñþçöíöí
“åòíèê” ñþçö èëÿ ÿâÿç åäèëìÿñè ÿñë
ìàùèééÿò äÿéèøèêëèéèäèð. “Ìèëëèééÿò”
òÿðÿôñèç ãÿëáëÿ òàìàøà åäÿ áèëìÿê
ìöìêöí îëóðäó. Ùàçûðêû äþâðäÿ
èñÿ åëÿ ôûðòûíàëàð, çèääèééÿòëÿð âÿ
ñèéàñè êàòàêëèçìëÿð áàø âåðèð êè,
áöòöí äöíéà ñöçöëìöø ïàð÷à êèìè
èêè éåðÿ áþëöíöð âÿ áó íÿùÿíý
áþëýö ùÿð þëêÿäÿí, ùÿð øÿùÿðäÿí,
ùÿð àèëÿäÿí, ùÿð öðÿêäÿí êå÷èá
ýåäèð. Áó úöð øàùÿ ãàëõàí äàëüàíûí çÿðáÿñè, ãàïûìûçûí êàíäàðûíà
êèìè ýÿëèá ÷ûõàí òÿùëöêÿ áèçëÿðè
íàðàùàò åòìÿéÿ áèëìÿç.
Áÿëè, áó ýöí “Ïàíäîðàíûí
ìöúðöñö”íäÿí ÷ûõàí âèðóñëàð ïëàíåòèí áöòöí ùèññÿëÿðèíÿ éàéûëàðàã
ãëîáàë õàðàêòåð àëûð. Þçö äÿ áó âèðóñëàð èñòÿíèëÿí ñèëàùäàí òÿùëöêÿëèäèð, ÷öíêè èíñàíû áèð äÿôÿéÿ þëäöðìöðëÿð. Áó âèðóñëàð îíà éîëóõàíëàð òÿðÿôèíäÿí ñöðÿòëÿ ÿòðàôà éàéûëûð. Áó âèðóñëàðû èíñàíëàðûí îõóäóãëàðû êèòàáà äà ãàòûðëàð, åòèãàä åòäèêëÿðè äèíÿ äÿ, äèíëÿäèêëÿðè ìóñèãèéÿ äÿ, àëäûãëàðû òÿùñèëÿ äÿ, éàøàäûãëàðû ìöùèòÿ äÿ. Áÿñ áó ãëîáàë
âèðóñëàðà ãàðøû èììóíèòåòè ùàíñû
éîëëà ãàçàíìàã îëàð? Áó “éîëóõóúó õÿñòÿëèêëÿðÿ” ãàðøû íåúÿ “ïåéâÿíä îëóíìàã” îëàð? Áó íèçàìñûçëûüûí þëêÿìèçÿ îëàí òÿñèðëÿðèíè
ùàíñû éîëëà ìèíèìóìà åíäèðìÿê
ìöìêöíäöð? Þëêÿíèí òÿùëöêÿñèçëèê ñèñòåìèíè íåúÿ ìþùêÿìëÿíäèðìÿê îëàð?
Èëê íþâáÿäÿ, ãëîáàë òÿùëöêÿñèçëèéèí òÿìèí åäèëìÿñè, òåððîðèçìèí
âÿ ñåïàðàòèçìèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû ö÷öí áåéíÿëõàëã ýöúëÿð
äþâëÿòëÿðèí äàõèëè èøëÿðèíÿ ãàðûøìàìàëû, ùöãóã áÿðàáÿðëèéè âÿ ãàðøûëûãëû ùþðìÿò ïðèíñèïëÿðèíÿ ðèàéÿò
åòìÿëèäèðëÿð.
Çîðàêûëûüà ãàðøû ìöáàðèçÿ
àïàðäûüûíû áÿéàí åäÿí áåéíÿëõàëã áèðëèê èêèëè ñòàíäàðòëàð ñèéàñÿòèíäÿí ÿë ÷ÿêÿðÿê òåððîðèçì âÿ ñåïàðàòèçì éóâàñû îëàí èøüàë÷û Åðìÿíèñòàíà ãàðøû òÿçéèãëÿðèíè àðòûðìàëûäûðëàð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí äåäèéè êèìè: “Áèç ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí Ëèâèéà èëÿ áàüëû
÷ûõàðäûüû ãÿòíàìÿíèí ãÿáóë îëóí-
ëèéè âÿ ìöäàôèÿñè èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿðèí êîíñòèòóñèîí íîðìà îëàðàã
ÿñàñ ãàíóíäà òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíè âÿ äàùà äÿãèã èôàäÿ îëóíìàñûíû çÿðóðÿòÿ ÷åâèðèð.
Ìöùàðèáÿ øÿðàèòèíäÿ éàøàéàí,
òîðïàãëàðû èøüàë îëóíàí âÿ ÿðàçè
áöòþâëöéö ïîçóëàí áèð þëêÿ ö÷öí
Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðÿ öñòöíëöê âåðèëìÿñè ÿí çÿðóðè àìèëëÿðäÿí áèðè ùåñàá îëóíóð.
Ùàçûðêû Êîíñòèòóñèéàíûí 9-úó
ìàääÿñèíäÿ äåéèëèð: “Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñû þç òÿùëöêÿñèçëèéèíè
âÿ ìöäàôèÿñèíè òÿìèí åòìÿê
ìÿãñÿäè èëÿ Ñèëàùëû Ãöââÿëÿð éàðàäûð. Ñèëàùëû Ãöââÿëÿð Àçÿðáàéúàí îðäóñóíäàí âÿ áàøãà ñèëàùëû
áèðëÿøìÿëÿðäÿí èáàðÿòäèð”. Òÿêëèô
îëóíàí äÿéèøèêëèéÿ ÿñàñÿí èñÿ áöòöí ùöãóãè ñèëàùëû áèðëÿøìÿëÿð Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèí òÿðêèá ùèññÿñè
îëàúàã. Áàøãà ñþçëÿ äåñÿê, Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèí òÿðêèá ùèññÿñè îëìàéàí ùÿð áèð ñèëàùëû áèðëÿøìÿ
àâòîìàòèê îëàðàã, ãàíóíäàí êÿíàð ùåñàá îëóíàúàã âÿ áóíóíëà
äà Úèíàéÿò Ìÿúÿëëÿñèíèí 279-úó
ìàääÿñèíäÿ “Ãàíóíâåðèúèëèêäÿ
íÿçÿðäÿ òóòóëìàéàí ñèëàùëû áèðëÿøìÿëÿðè âÿ éà ãðóïëàðû éàðàòìà” èëÿ
áàüëû îëàí ìÿùäóäèééÿò êîíñòèòóñèîí íîðìà ñÿâèééÿñèíÿ ãàëäûðûëìàãëà ãåéðè-ãàíóíè ùÿðáè áèðëÿøìÿëÿðèí éàðàäûëìàñûíûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíäà âàúèá ùöãóãè áàçàéà ÷åâðèëÿúÿê.
Äþâëÿòèí òÿùëöêÿñèçëèê âÿ ìöäàôèÿ ñèñòåìèíèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû Êîíñòèòóñèéàéà, äàùà äÿãèã äåñÿê, 57-úè ìàääÿéÿ
åäèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëàí äÿéèøèêëèêëÿðäÿí áèðè äÿ ùÿðáè ãóëëóã÷óëàðà äþâëÿò îðãàíëàðûíà êîëëåêòèâ
ìöðàúèÿò åòìÿê ùöãóãóíóí ãàäàüàí åäèëìÿñèäèð. Éÿíè, ùÿðáè ãóëëóã÷óëàðûí ìöëêè øÿõñëÿðäÿí ôÿðãëÿíäèðèëìÿñè äþâëÿò òÿùëöêÿñèçëèéè
âÿ ùÿðáè ñèððèí ãîðóíóá ñàõëàíìàñû áàõûìûíäàí ìöòÿðÿããè ùàë ùåñàá åäèëìÿëèäèð.
Êîíñòèòóñèéàíûí 29-úó ìàääÿñèíÿ
àøàüûäàêû ìÿçìóíäà Â âÿ ÂÛ ùèññÿëÿðèí ÿëàâÿ åäèëìÿñè íÿçÿðäÿ
òóòóëìóøäóð: “Õöñóñè ìöëêèééÿò
ñîñèàë þùäÿëèêëÿðÿ ñÿáÿá îëóð”,
“Ñîñèàë ÿäàëÿò âÿ òîðïàãëàðäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ ìÿãñÿäè èëÿ òîðïàã
öçÿðèíäÿ ìöëêèééÿò ùöãóãó ãàíóíëà ìÿùäóäëàøäûðûëà áèëÿð”.
ßëáÿòòÿ êè, áó äÿéèøèêëèêëÿð þëêÿìèçäÿ ÿðçàã òÿùëöêÿñèçëèéèíèí
òÿìèíàòûíà âÿ Àçÿðáàéúàí ö÷öí
ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿò êÿñá åäÿí àãðàð ñàùÿíèí - ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñè
ìÿíàôåéèíÿ õèäìÿò ýþñòÿðèð. Áó
ýöí ñîñèàë ÿäàëÿò ïðèíñèïè ýþçëÿíèëìÿêëÿ òîðïàãëàðäàí ñÿìÿðÿëè
èñòèôàäÿ îëóíìàëû, ÿêèí ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëàí òîðïàãëàðûí çÿáò
åäèëìÿñèíÿ, ÷ÿïÿðëÿíìÿñèíÿ âÿ
áàøãà ìÿãñÿäëÿð ö÷öí èñòèôàäÿñèíÿ èìêàí âåðèëìÿìÿëèäèð. Éÿíè,
òîðïàãëàðäàí òÿéèíàòûíà óéüóí øÿêèëäÿ èñòèôàäÿ îëóíìàëûäûð. Òÿÿññöôëÿð îëñóí êè, þëêÿìèçäÿ êÿíä
òÿñÿððöôàòû òÿéèíàòëû òîðïàãëàðäà
øÿõñè ìÿíçèëëÿðèí òèêèëìÿñè ùàëëàðûíà òåç-òåç ðàñò ýÿëèíèð. Îäóð êè, áó
úöð ùàëëàðûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû
ö÷öí ùöãóãè ìÿùäóäèééÿòëÿðèí
ìöÿééÿí åäèëìÿñè ÷îõ ýöìàí êè,
èãòèñàäèééàòûí äèâåðñèôèêàñèéàñûíûí
ñöðÿòëÿíìÿñèíÿ ñÿáÿá îëàúàã.
Þëêÿ áàø÷ûñû úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí äÿ ãåéä åòäèéè êèìè, ÿââÿëëÿð èãòèñàäèééàòûí, õöñóñÿí äÿ
þçÿë ñåêòîðóí èíêèøàôûíà ìàíå
îëàí áàøëûúà àìèëëÿð ñûðàñûíäà
ìÿðêÿçè âÿ éåðëè èúðà ùàêèìèééÿòè,
âåðýè, ýþìðöê, ùöãóã-ìöùàôèçÿ
îðãàíëàðûíûí ñàùèáêàðëàðûí èøèíÿ
éåðëè-éåðñèç ìöäàõèëÿëÿðè âÿ áöðîêðàòèê ÿíýÿëëÿð éàðàòìàëàðû õöñóñè éåð òóòóðäó. Ëàêèí Ïðåçèäåíò
Èëùàì ßëèéåâèí “Ñàùèáêàðëûã ñàùÿñèíäÿ àïàðûëàí éîõëàìàëàðûí äàéàíäûðûëìàñû ùàããûíäà” 2015-úè èë
20 îêòéàáð òàðèõëè ãàíóíóí òÿòáèãè
âÿ ñàùèáêàðëûã ñàùÿñèíäÿ àïàðûëàí
éîõëàìàëàðûí äþâëÿò òÿíçèìëÿíìÿñèíÿ äàèð ÿëàâÿ òÿäáèðëÿð áàðÿäÿ
áèëìÿç” êèìè ÂÛÛ ùèññÿñè èñÿ ôÿðäè
ìÿëóìàòëàðûí ìÿõôèëèéèíèí ãîðóíìàñû âÿ øÿõñè òîõóíóëìàçëûüûí òÿìèí åäèëìÿñè áàõûìûíäàí îëäóãúà
ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð.
Êîíñòèòóñèéàíûí 36-úû ìàääÿñèíÿ òÿêëèô îëóíàí äÿéèøèêëèê èñÿ
ÿìÿê ùöãóãó ÿñàñûíäà èøëÿéÿíëÿðèí ùöãóãëàðûíûí ìöäàôèÿñèíè
þçöíäÿ ÿêñ åòäèðèð. Ìöâàôèã
ìàääÿéÿ åäèëÿí äÿéèøèêëèéÿ “ëîêàóò” àíëàéûøû ÿëàâÿ åäèëìèøäèð.
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíèí 284-úö ìàääÿñèíäÿ èøÿýþòöðÿíèí ëîêàóò ùöãóãó òÿñáèò
îëóíìóøäóð. Ëîêàóò (èíýèëèñúÿ
ëîúê îóò ùÿðôè ìÿíàäà ãàïûíû áàüëàìàã âÿ áóðàõìàìàã äåìÿêäèð)
èø÷èëÿðÿ òÿñèð åòìÿê ö÷öí èøÿýþòöðÿí òÿðÿôèíäÿí ôÿàëèééÿòèí òàì âÿ
éà ãèñìÿí äàéàíäûðûëìàñûäûð. Ëîêàóò èø÷èëÿðèí èøäÿí ÷ûõàðûëìàñû
äåéèë, èøÿýþòöðÿí òÿðÿôèíäÿí ÷àëûøäûðûëìàìàñûäûð. Áó èñÿ èíñàíëàðûí
ÿìÿê ùöãóãóíóí áèðáàøà ïîçóëìàñû äåìÿêäèð. Äÿéèøèêëèêëÿðÿ
ÿñàñÿí, ãàíóíëà ìöÿééÿí åäèëìèø ùàëëàð èñòèñíà îëìàãëà, ëîêàóòóí ãàäàüàí åäèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóð.
56-úû ìàääÿéÿ åäèëÿí äÿéèøèêëèê èñÿ þçöíäÿ âÿòÿíäàøëàðûí ñå÷êè ùöãóãëàðûíûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíè åùòèâà åäèð. Áåëÿ êè, àðòûã áó äÿéèøèêëèêäÿí ñîíðà ùÿðáè ãóëëóã÷óëàðûí, ùàêèìëÿðèí, äþâëÿò ìÿìóðëàðûíûí, äèí õàäèìëÿðèíèí, ìÿùêÿìÿíèí ãàíóíè ãöââÿéÿ ìèíìèø ùþêìö èëÿ àçàäëûãäàí ìÿùðóì åäèëìèø øÿõñëÿðèí ñå÷ìÿê (àêòèâ) ùöãóãó äåéèë, éàëíûç ïàññèâ ñå÷êè
(ñå÷èëìÿê) ùöãóãó ìÿùäóäëàøäûðûëà áèëÿð.
60-úû ìàääÿéÿ åäèëÿí äÿéèøèêëèê èñÿ ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðûí àðòûã
éàëíûç ìÿùêÿìÿäÿ äåéèë, ùÿì äÿ
èíçèáàòè ãàéäàäà ìöäàôèÿñèíÿ ùöãóãè òÿìèíàò éàðàäàúàã.
68-úè ìàääÿéÿ åäèëÿí ÿëàâÿ
èëÿ äþâëÿòèí þç ãóëëóã÷óëàðûíûí ãàíóíàçèää ùÿðÿêÿòëÿðè âÿ ùÿðÿêÿòñèçëèéè íÿòèúÿñèíäÿ èíñàí ùöãóãëà-
àíëàéûøû åëÿ “åòíîñà ìÿíñóáëóã”
ìÿíàñûíà ýÿëèð. “Ìèëëè” àíëàéûøûíà
ìöíàñèáÿòäÿ èñÿ “åòíèê” ñþçö íèñáÿòÿí äàùà äàð ìÿíàëûäûð. Ìèëëè
äåäèêäÿ ìöÿééÿí äþâëÿò äàõèëèíäÿ éàøàéàí áöòöí åòíîñëàðûí òàðèõÿí ôîðìàëàøäûðà áèëäèéè îðòàã äÿéÿðëÿð, éÿíè, õàëãûí âÿ éà ìèëëÿòèí
åòíèê õöñóñèééÿòè, þçöíÿìÿõñóñëóüó áàøà äöøöëöð. Ìÿëóìäóð êè,
äþâëÿò äàõèëèíäÿ ùÿì õàëã, ùÿì
äÿ ìèëëÿò ôîðìàëàøà áèëèð. Áó ñÿáÿáäÿí “ìèëëè” ñþçö ùÿì õàëãà,
ùÿì äÿ ìèëëÿòÿ òàì ÿñàñäà øàìèë
åäèëèð.
Ðåôåðåíäóì Àêòû ëàéèùÿñèíäÿ
òÿêëèô îëóíàí äÿéèøèêëèêëÿðèí âÿ
ÿëàâÿëÿðèí áèð ãèñìè èñÿ äþâëÿò âÿ
áÿëÿäèééÿ èäàðÿ÷èëèéè ñèñòåìèíèí
òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè, äþâëÿò ñòðóêòóðëàðûíûí ñÿëàùèééÿòëÿðèíèí äÿãèãëÿøäèðèëìÿñè âÿ ñèéàñè ñàùÿäÿ èííîâàòèâ èíêèøàôûí âÿ ìîäåðíëÿøìÿíèí òÿìèí åäèëìÿñè èëÿ áàüëûäûð.
Ðåôåðåíäóì Àêòû ëàéèùÿñèíäÿ
Àçÿðáàéúàíäà áèðèíúè âèòñå-ïðåçèäåíò âÿ âèòñå-ïðåçèäåíòëÿð ïîñòóíóí éàðàäûëìàñû, ïðåçèäåíòèí ñÿëàùèééÿò ìöääÿòèíèí 5 èëäÿí 7 èëÿ
àðòûðûëìàñû, ïðåçèäåíò ñå÷êèëÿðèíäÿ
éàø ìÿùäóäèééÿòèíèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû, ïàðëàìåíò ñå÷êèëÿðèíäÿ
èøòèðàê ö÷öí éàø ùÿääèíèí 25-äÿí
18-ÿ åíäèðèëìÿñè, ïðåçèäåíòÿ Ìèëëè
Ìÿúëèñè áóðàõìàã ñÿëàùèééÿòèíèí
âåðèëìÿñè âÿ ñ. íÿçÿðäÿ òóòóëóð.
Âèòñå-ïðåçèäåíòëèê ñòàòóñóíóí
éàðàäûëìàñû ùàêèìèééÿòäÿ âàðèñëèéèí òÿìèí åäèëìÿñè âÿ øàãóëè íÿçàðÿò ìåõàíèçìèíèí åôôåêòèâëèéèíèí
àðòûðûëìàñû áàõûìûíäàí îëäóãúà
âàúèáäèð. Ùàçûðäà 67 þëêÿäÿ 103
âèòñå-ïðåçèäåíò ïîñòó ìþâúóääóð.
Äèýÿð ìàðàãëû ìÿãàì èñÿ îíäàí
èáàðÿòäèð êè, ùÿìèí þëêÿëÿðäÿ âèòñå-ïðåçèäåíò ïîñòëàðûíà ñàùèá
îëàíëàðûí 22 ôàèçèíè ñèéàñè åëèòàäà
òÿìñèë îëóíàí ãàäûíëàð òÿøêèë åäèð.
Ýåíäåð áÿðàáÿðëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñè ö÷öí èäàðÿåòìÿíèí ùÿð áèð
ñàùÿñèíäÿ 30 ôàèçäÿí àç îëìàéàðàã ãàäûí èøòèðàêûíûí ìöíàñèá ùå-
Êîíñòèòóñèéàéà äÿéèøèêëèéè
çÿðóðè åäÿí àìèëëÿð
Þëêÿìèçäÿ äèí âÿ äþâëÿò ìöíàñèáÿòëÿðèíèí ùöãóãè ÿñàñëàðû êîíñòèòóñèîí ñÿâèééÿäÿ âÿ áåéíÿëõàëã
ñòàíäàðòëàðà óéüóí îëàðàã íèçàìëàíûð. Êîíñòèòóñèéàìûçûí 18-úè ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíäà äèí äþâëÿòäÿí àéðûäûð. Áöòöí äèíè åòèãàäëàð ãàíóí ãàðøûñûíäà áÿðàáÿðäèð. Èíñàí ëÿéàãÿòèíè àë÷àëäàí âÿ éà èíñàíïÿðâÿðëèê ïðèíñèïëÿðèíÿ çèää îëàí äèíëÿðèí (äèíè úÿðÿéàíëàðûí) éàéûëìàñû âÿ òÿáëèüè ãàäàüàíäûð.
Êîíñòèòóñèéàìûçûí 48-úè
ìàääÿñè âèúäàí àçàäëûüûíà
ùÿñð îëóíìàãëà äèíè åòèãàä
àçàäëûüûíûí êîíñòèòóñèîí ÿñàñëàðûíû ìöÿééÿí åòìèø, ùÿð êÿñèí âèúäàí àçàäëûüûíû áÿéàí
åòìÿêëÿ äèíÿ ìöíàñèáÿòèíè
ìöñòÿãèë ìöÿééÿíëÿøäèðìÿê,
ùÿð ùàíñû äèíÿ òÿêáàøûíà âÿ
éà áàøãàëàðû èëÿ áèðëèêäÿ åòèãàä
åòìÿê, éàõóä ùå÷ áèð äèíÿ åòèãàä åòìÿìÿê, äèíÿ ìöíàñèáÿòè èëÿ áàüëû ÿãèäÿñèíè èôàäÿ
åòìÿê âÿ éàéìàã ùöãóãóíó
ìöÿééÿí åòìèøäèð. Ùÿìèí
ìàääÿéÿ ÿñàñÿí äèíè ìÿðàñèìëÿðèí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñè èúòèìàè ãàéäàíû ïîçìóðñà âÿ éà
èúòèìàè ÿõëàãà çèää äåéèëäèðñÿ,
ñÿðáÿñòäèð. Äèíè åòèãàä âÿ éà
ÿãèäÿ ùöãóã ïîçóíòóñóíà áÿðàÿò ãàçàíäûðìûð. Ùå÷ êÿñ þç
äèíè åòèãàäûíû âÿ ÿãèäÿñèíè èôàäÿ åòìÿéÿ (íöìàéèø åòäèðìÿéÿ), äèíè ìÿðàñèìëÿðè éåðèíÿ
éåòèðìÿéÿ âÿ éà äèíè ìÿðàñèìëÿðäÿ èøòèðàê åòìÿéÿ ìÿúáóð åäèëÿ áèëìÿç.
Ùÿð áèð ùöãóã þçöíäÿ ýåíèø ñÿëàùèéÿòëÿðè åùòèâà åòñÿ
äÿ, áó ñÿëàùèééÿòëÿð ùå÷ äÿ
ñîíñóç õàðàêòåð äàøûìûð,
Êîíñòèòóñèéàìûçûí 71-úè ìàääÿñèíèí “äèëè” èëÿ äåñÿê, áàøãà
øÿõñëÿðèí ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðû èëÿ ìÿùäóäëàøûð. Åëÿúÿ äÿ
äèíè åòèãàä âÿ âèúäàí àçàäëûüû äà ìöòëÿã ùöãóã îëìàéûá
äèýÿð øÿõñëÿðèí ùöãóãëàðû èëÿ
ìÿùäóäëàøûð. ßýÿð áó ùöãóã
þç “ñÿðùÿä”èíè “àøàð”ñà áàøãà øÿõñëÿðèí ùöãóãó ïîçóëìóø îëóð. Áóíà ýþðÿ äÿ äþâëÿò áöòöí èíñàíëàðûí ãàíóíè
ìÿíàôåëÿðèíè íÿçÿðÿ àëàðàã
äèíè åòèãàä âÿ âèúäàí àçàäëûüû ñàùÿñèíäÿ ìöÿééÿí ñòàíäàðòëàð, ãàéäàëàð ìöÿééÿí
åäèð âÿ áó ñàùÿäÿ ãàíóíâåðèúèëèéè ôîðìàëàøäûðûð êè, ùÿìèí ãàíóíâåðèúèëèéèí ïîçóëìàñû ÿââÿëà, úÿìèééÿòè íàðàùàò åäèð, äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ
ïîçóíòóéà éîë âåðìèø øÿõñ
áàðÿñèíäÿ ìÿñóëèééÿòèí éàðàíìàñûíà ñÿáÿá îëóð.
Äèíè åòèãàä àçàäëûüûíûí
ãàíóíâåðèúèëèê ñÿâèééÿñèíäÿ
òÿìèíàòû ùå÷ äÿ áó ùöãóãäàí
ñóè-èñòèôàäÿ ùàëëàðûíûí áàø
ñàá åäèëäèéèíè íÿçÿðÿ àëñàã, îíäà
áó ðÿãÿìè ãÿíàÿòáÿõø ùåñàá åòìÿê îëàð.
Éàø ñåíçèíèí åíäèðèëìÿñè èñÿ
éåíè íÿñëèí èíêèøàôûíûí ÿñàñ âàñèòÿñè îëàí ýÿíúëÿðÿ äþâëÿòèí âÿ úÿìèééÿòèí èúòèìàè-ñèéàñè ùÿéàòûíäà
ëàéèãëè éåð òóòà áèëìÿê ö÷öí éåíè
èìêàíëàð à÷ûð. Ýÿíúëèéèí õöñóñè
áèð êåéôèééÿòè èëê íþâáÿäÿ îíóí
áîë åíåðæèñè, úÿíýàâÿð ðóùó, ãûñà
ìöääÿòäÿ ÷îõ øåéÿ íàèë îëìàã èääèàñûäûð. 14 éàøûíäà Øàù Èñìàéûë
Õÿòàè, 18 éàøûíäà ìÿøùóð Ðîáåðò
Âèíåð, 20 éàøûíäà ôÿëñÿôè ÿñÿðëÿð
éàçûá Øåëëèíã, 21 èë éàøàéûá Åâàðèñò Ãàëóà, 25 éàøûíäà ôèçèêàäà
èíãèëàá åäèá Àëáåðò Åéíøòåéí äÿ
îëìàã îëàð, 80 èë éàøàéûá ßêðÿì
ßéëèñëè äÿ îëìàã îëàð.
Êîíñòèòóñèéàíûí 101-úè ìàääÿñèíèí áèðèíúè ùèññÿñèíÿ åäèëÿí äÿéèøèêëèê íÿòèúÿñèíäÿ èñÿ Àçÿðáàéúàíäà ïðåçèäåíòëèê ìöääÿòèíèí 5
èëäÿí 7 èëÿ éöêñÿëäèëìÿñè íÿçÿðäÿ
òóòóëóð. Òÿÿññöôëÿð îëñóí êè, áÿçèëÿðè äåìîêðàòèê ïðèíñèï âÿ äÿéÿðëÿðëÿ íîðìàíû ãàðûøûã ñàëûðëàð.
ßñëèíäÿ èñÿ õàëãûí ùàêèìèééÿòèí
ìÿíáÿéè îëìàñû, äþâëÿò áàø÷ûñûíûí
ñå÷êè éîëó èëÿ ôîðìàëàøìàñû äåìîêðàòèéàíûí áàøëûúà äÿéÿðëÿðè âÿ
ïðèíñèïëÿðè îëäóüó ùàëäà, áó äÿéÿðëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíèí öñóë âÿ
ãàéäàëàðû íîðìà êèìè ÷ûõûø åäèð.
Áó äÿéÿðëÿð áöòöí õàëãëàð âÿ þëêÿëÿð òÿðÿôèíäÿí îðòàã øÿêèëäÿ äåìîêðàòèéàíûí ÿñàñ ÿëàìÿòëÿðè êèìè
ãÿáóë îëóíäóüó ùàëäà, îíëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíèí öñóë âÿ âàñèòÿëÿðè àéðû-àéðû þëêÿëÿðäÿ ìöõòÿëèôäèð.
Ìÿñÿëÿí, Àçÿðáàéúàí Êîíñòèòóñèéàñûíûí “Õàëãûí ñóâåðåíëèéè” àäëàíàí 2-úè ìàääÿñèíèí ÛÛ ùèññÿñèíäÿ äåéèëèð: “Àçÿðáàéúàí õàëãû þç
ñóâåðåí ùöãóãóíó áèëàâàñèòÿ
öìóìõàëã ñÿñâåðìÿñè-ðåôåðåíäóì âÿ öìóìè, áÿðàáÿð âÿ áèðáàøà ñå÷êè ùöãóãó ÿñàñûíäà ñÿðáÿñò, ýèçëè âÿ øÿõñè ñÿñâåðìÿ éîëó
èëÿ ñå÷èëìèø íöìàéÿíäÿëÿðè âàñèòÿñèëÿ ùÿéàòà êå÷èðèð”. Ýþðöíäöéö êèìè, ñàäàëàíàíëàð áöòöí äöíéàäà
îëäóüó êèìè, Àçÿðáàéúàíäà äà
äåìîêðàòèê ñå÷êèíèí ÿñàñ ïðèíñèïëÿðè êèìè ãÿáóë îëóíñà äà, ñå÷ÿíëÿðÿ âÿ ñå÷èëÿíëÿðÿ òÿòáèã îëóíàí éàø, îòóðàãëûã, âÿòÿíäàøëûã âÿ
òÿùñèë êèìè ñåíçëÿð àéðû-àéðû þëêÿëÿðäÿ ìöõòÿëèôäèð.
Ìÿñÿëÿí, ñå÷èúè îëìàã ö÷öí
Àâñòðèéàäà 19, Èðàíäà èñÿ 16 éàøà
÷àòìàã òÿëÿá îëóíóð. ÀÁØ-äà ñåíàòîð îëìàã ö÷öí ÿí àçû 9 èë áó þëêÿíèí âÿòÿíäàøû îëìàã ëàçûìäûð.
Ùîëëàíäèéàäà âàëèäåéí ùöãóãóíäàí ìÿùðóì îëàí øÿõñëÿð àêòèâ
ñå÷êè ùöãóãóíäàí ìÿùðóìäóðëàð.
Âÿ éàõóä Èñâå÷ðÿäÿ ïðåçèäåíòèí
ñÿëàùèééÿò ìöääÿòè 1 èë, ÀÁØ-äà 4
èë, Ôðàíñàäà 5 èë (Ñåíàòûí èñÿ 9 èë),
Ðóñèéàäà, Ôèëèïïèíäÿ 6 èë, Èòàëèéà,
Èðëàíäèéà, Èñðàèë, Ãàçàõûñòàí âÿ
ñàèð þëêÿëÿðäÿ èñÿ 7 èëäèð.
Áåëÿëèêëÿ, ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí òÿêëèô åòäèéè,
îëäóãúà ôàéäàëû âÿ ôóíäàìåíòàë
äÿéèøèêëèêëÿðè þçöíäÿ åùòèâà åäÿí
Ðåôåðåíäóì Àêòû þëêÿìèçäÿ ñèéàñè ñàáèòëèéÿ, èãòèñàäè èíêèøàôà,
òÿùëöêÿñèçëèê ìÿñÿëÿëÿðèíèí éåíè
ìÿçìóí êÿñá åòìÿñèíÿ, äåìîêðàòèéàíûí äÿðèíëÿøìÿñèíÿ, âÿòÿíäàø úÿìèééÿòè âÿ ùöãóãè äþâëÿò
ãóðóúóëóüó ïðîñåñèíèí êåéôèééÿòúÿ äàùà éöêñÿê ìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéìàñûíà âÿ èäàðÿ÷èëèê ñèñòåìèíèí äàùà äà òÿêìèëëÿøìÿñèíÿ
ìöñáÿò òþùâÿ âåðÿúÿê.
Úåéùóí ÙÖÑÅÉÍÎÂ,
ÀÄÀÓ-íóí äîñåíòè, ñèéàñè
åëìëÿð öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó
Äèíè åêñòðåìèçìëÿ ìöáàðèçÿ âÿòÿíäàøëûã áîðúóäóð
âåðìÿñè àíëàìûíà ýÿëìÿìÿëèäèð. Ãàíóíâåðèúèëèéèìèçäÿ
äèíè åòèãàä àçàäëûüû èëÿ áàüëû
ùöãóãëàðäàí ñóè-èñòèôàäÿ åäèëìÿñè âÿ ãàíóíâåðèúèëèéèí ìöâàôèã òÿëÿáëÿðèíèí ïîçóëìàñûíà ýþðÿ úèíàéÿò âÿ éà èíçèáàòè ìÿñóëèééÿò íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäóð. Áåëÿ êè, Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñû Èíçèáàòè-Õÿòàëàð
Ìÿúÿëëÿñèíèí (ÈÕÌ) 299-300úö ìàääÿëÿðèíäÿ äèíè åòèãàä
àçàäëûüûíäàí ñóè-èñòèôàäÿ ùàëëàðûíà ýþðÿ èíçèáàòè ìÿñóëèééÿò íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäóð.
ÈÕÌ-ÿ ÿñàñÿí äèíè ãóðóìëàðûí éàðàäûëìàñû âÿ ôÿàëèééÿò
ãàéäàñûíûí ïîçóëìàñûíà, äèíè ãóðóì ðÿùáÿðëÿðèíèí äèíè
ãóðóìó ìöâàôèã äþâëÿò îðãàíëàðûíäà ãåéä åòäèðìÿêäÿí
áîéóí ãà÷ûðìàñûíà, äèíè éûüûíúàãëàð, éöðöøëÿð âÿ äèýÿð
äèíè ìÿðàñèìëÿðèí òÿøêèëèíèí
âÿ êå÷èðèëìÿñèíèí ãàíóíâåðèúèëèêëÿ ìöÿééÿí åäèëìèø ãàéäàëàðûíûí ïîçóëìàñûíà, ðóùàíèëÿð âÿ äèíè áèðëèêëÿðèí öçâëÿðè
òÿðÿôèíäÿí óøàãëàð âÿ ýÿíúëÿð
ö÷öí õöñóñè éûüûíúàãëàðûí êå÷èðèëìÿñèíÿ, ùàáåëÿ äèíè àéèíëÿðèí èúðàñû èëÿ ÿëàãÿäàð îëìàéàí ÿìÿê, ÿäÿáèééàò äÿðíÿêëÿðè âÿ ãðóïëàðû, äèýÿð äÿðíÿêëÿðèí âÿ ãðóïëàðûí òÿøêèëèíÿ,
äèíè ãóðóìóí ãåéäèééàòäàí
êå÷äèéè ùöãóãè öíâàíäàí êÿíàðäà âÿ éà þç éàðàíìà
ìÿãñÿäèíÿ çèää ôÿàëèééÿò
ýþñòÿðìÿñèíÿ, ìöâàôèã èúðà
ùàêèìèééÿòè îðãàíû èëÿ ðàçûëàøäûðìàäàí âÿòÿíäàøëàðûí
äèíè òÿùñèë ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ
òÿùñèë àëìàã ö÷öí õàðèúÿ ýþíäÿðèëìÿñèíÿ, äèí õàäèìëÿðèíèí
ìöáàäèëÿñèíÿ, ÿúíÿáèëÿð âÿ
âÿòÿíäàøëûüû îëìàéàí øÿõñëÿð
òÿðÿôèíäÿí äèíè òÿáëèüàòûí
àïàðûëìàñûíà ýþðÿ èíçèáàòè
ìÿñóëèééÿò íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäóð.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû
Úèíàéÿò Ìÿúÿëëÿñèíäÿ (ÚÌ)
èñÿ èúòèìàè òÿùëöêÿëè, ãåéðèÿõëàãè ÿìÿëëÿðèí ñèéàùûñû òÿñáèò îëóíìàãëà ùÿìèí ÿìÿëëÿðèí òþðÿäèëìÿñèíÿ ýþðÿ úèíàéÿò ìÿñóëèééÿòè íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäóð. ÚÌ-ÿ ÿñàñÿí äèíè
àéèíëÿðèí èúðàñûíà ãàíóíñóç
îëàðàã ìàíå îëìà, øÿõñè ùÿð
ùàíñû äèíÿ (äèíè úÿðÿéàíà)
åòèãàä åòìÿéÿ, î úöìëÿäÿí
äèíè àéèí âÿ ìÿðàñèìëÿðè éåðèíÿ éåòèðìÿéÿ âÿ éà äèíè
àéèí âÿ ìÿðàñèìëÿðäÿ èøòèðàê
åòìÿéÿ, ùàáåëÿ äèíè òÿùñèë àëìàüà ìÿúáóð åòìÿ, øÿõñè
ùÿð ùàíñû äèíè ãóðóìà öçâ îëìàüà ìÿúáóð åòìÿ âÿ éà
øÿõñèí öçâ îëäóüó äèíè ãóðóìäàí ÷ûõìàñûíà ìàíå îë-
ìà, äèíè ìÿçùÿáëÿðè éàéìàã
âÿ äèíè àéèíëÿðèí èúðàñû àäû àëòûíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí âÿ
áó ôÿàëèééÿòëÿ èúòèìàè àñàéèøè
ïîçàí, éàõóä âÿòÿíäàøëàðûí
ñàüëàìëûüûíà çÿðÿð âóðàí âÿ
éà ôîðìàñûíäàí àñûëû îëìàéàðàã âÿòÿíäàøëàðûí ùöãóãëàðûíû ïîçàí, ùàáåëÿ âÿòÿíäàøëàðûí ãàíóíëà ìöÿééÿí åäèëìèø
âÿçèôÿëÿðèíè éåðèíÿ éåòèðìÿêäÿí éàéûíäûðàí ãðóï òÿøêèë åòìÿ, îíà ðÿùáÿðëèê åòìÿ âÿ éà
áåëÿ ãðóïäà èøòèðàê åòìÿ úèíàéÿò ìÿñóëèééÿòèíÿ ñÿáÿá
îëóð. ÚÌ-èí ìÿçìóíóíà éåíè
ÿëàâÿ åäèëìèø 168-1.1-úè
ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí èñëàì äèíèíÿ àèä àéèí âÿ ìÿðàñèìëÿðèí õàðèúäÿ äèíè òÿùñèë àëìûø
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
âÿòÿíäàøû òÿðÿôèíäÿí àïàðûëìàñû, ùàáåëÿ ÿúíÿáè âÿ éà
âÿòÿíäàøëûüû îëìàéàí øÿõñ
òÿðÿôèíäÿí äèíè òÿáëèüàò àïàðûëìàñû äà úèíàéÿò ìÿñóëèééÿòèíÿ ñÿáÿá îëóð.
Éóõàðûäà ãåéä îëóíàíëàðà ÿñàñÿí äèíè åòèãàä àçàäëûüûíûí òÿìèíè èëÿ éàíàøû, ùÿìèí ùöãóãäàí ñóè-èñòèôàäÿ
ùàëëàðûíûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû
äà äþâëÿòèí âÿçèôÿëÿðèíäÿíäèð. Áó êèìè ùÿññàñ âÿ èúòèìàè ÿùÿìèééÿòëè ìÿñÿëÿëÿðäÿ, åëÿúÿ äÿ äèíè åòèãàä
àçàäëûüûíäàí
ñóè-èñòèôàäÿ
ùàëëàðûíûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíäà äþâëÿòÿ éàðäûì åòìÿê
ùÿì áèð âÿòÿíäàø êèìè áîðúóìóç, ùÿì äÿ þç òÿùëöêÿñèçëèéèìèçÿ õèäìÿòèìèç êèìè
ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿëèäèð. Òÿñàäöôè äåéèë êè, äèí ïÿðäÿñè àëòûíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí áÿäíàìëàðûí ÕÕÛ ÿñðèí áàøëàíüûúûíäà þç õàëãëàðû âÿ äþâëÿòëÿðè ö÷öí éàðàòäûãëàðû ôàúèÿëÿð
áèçèì ö÷öí äÿ èáðÿò îëìàëûäûð.
Äèí “òÿÿññöáêåøëÿðè”íèí Ñóðèéàäà, ßôãàíûñòàíäà, Èðàãäà,
Éÿìÿíäÿ âÿ äèýÿð ìöñÿëìàí þëêÿëÿðèíäÿêè ìöùàôèçÿêàð ìþâãåéè ìèíëÿðëÿ èíñàíûí
ùÿëàê îëìàñûíà ñÿáÿá îëìóøäóð. Áåëÿ êè, Ñóðèéàäà
2011-úè èëèí ìàðò àéûíäàí
áàøëàéàí âÿ èíäèéÿäÿê äàâàì åäÿí âÿòÿíäàø ìöùàðèáÿñè íÿòèúÿñèíäÿ ÁÌÒ-íèí
ùåñàáëàìàëàðûíà ýþðÿ 220
ìèíäÿí ÷îõ èíñàí ùÿëàê îëìóø, 7 ìèëéîí 600 ìèíäÿí
÷îõ èíñàí èñÿ äàèìè éàøàéûø
éåðëÿðèíäÿí áàøãà éåðëÿðÿ
êþ÷ìÿê
ìÿúáóðèééÿòèíäÿ
ãàëìûøäûð. Áó êèìè ùàëëàðûí
þëêÿìèçäÿ äÿ òÿêðàðëàíìàìàñû ö÷öí ùÿð áèð âÿòÿíäàø
þç ìÿñóëèééÿòèíè äÿðèíäÿí
äÿðê åòìÿëè, õàðèúè ùàâàäàðëàðûí ôèòíÿñèíÿ óéìàìàëû,
ýÿíú äþâëÿòèìèçèí ìöñòÿãèëëèéè, ñóâåðåíëèéè âÿ äöíéÿâèëèéèíèí ÿáÿäè, äàèìè, äþíìÿç îëìàñû âÿ ìþùêÿìëÿíìÿñè
ö÷öí ÿëèíäÿí ýÿëÿíè ÿñèðýÿìÿìÿëèäèð.
Òÿÿññöô êè, þëêÿìèçäÿ èúòèìàè-ñèéàñè ñàáèòëèéè ïîçìàüû, òÿõðèáàòëàð, êöòëÿâè èüòèøàøëàð, òåððîð àêòëàðû, áöòþâëöêäÿ
êîíñòèòóñèéà ãóðóëóøóíó äÿéèøäèðìÿêëÿ øÿðèÿò ãàíóíëàðû
èëÿ èäàðÿ îëóíàí äèíè äþâëÿòèí
éàðàäûëìàñûíû ïëàíëàøäûðàí
ñèëàùëû úèíàéÿòêàð äÿñòÿíèí
2015-úè èë íîéàáðûí 26-äà Áàêû øÿùÿðèíèí Íàðäàðàí ãÿñÿáÿñèíäÿêè åêñòðåìèñò ôÿàëèééÿòè áó ãÿáèëäÿí îëàí ùàäèñÿëÿðëÿ ìöáàðèçÿäÿ úÿìèééÿòèìèçèí ùÿëÿ äÿ êèôàéÿò ãÿäÿð
ìÿëóìàòñûç îëäóüóíó ýþñòÿðèð. Ùöãóã-ìöùàôèçÿ îðãàíëàðûíûí êÿñÿðëè òÿäáèðëÿðè íÿòèúÿñèíäÿ áÿäíàì öíñöðëÿð çÿðÿðñèçëÿøäèðèëìèø, ãÿñÿáÿäÿ
íîðìàë ùÿéàò áÿðïà åäèëìèø,
òÿãñèðêàð øÿõñëÿð ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá åäèëìèøëÿð.
Òÿÿññöô êè, áó êèìè àíîëîæè ùàäèñÿëÿð Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ äÿ áàø âåðìèø, ëàêèí øÿùÿð ùöãóã-ìöùàôèçÿ îðãàíëàðûíûí êÿñÿðëè òÿäáèðëÿðè íÿòèúÿñèíäÿ ùÿìèí ùàäèñÿëÿðèí
ãàðøûñû âàõòûíäà àëûíìûø, òÿã-
ñèðêàð øÿõñëÿð áàðÿñèíäÿ ãàíóíëà íÿçÿðäÿ òóòóëàí òÿäáèðëÿð ýþðöëìöøäöð.
Éóõàðûäà ãåéä îëóíàíëàðà ÿñàñÿí áèëäèðèëèð êè, ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè,
êîíñòèòóñèéà ãóðóëóøó ÿí áþéöê òàðèõè íàèëèééÿòèìèç îëìàãëà áó ìöãÿääÿñ äÿéÿðèí
ýþç áÿáÿéè êèìè ãîðóíìàñû
ùÿð áèðèìèçèí ìÿíÿâè áîðúóäóð. Ùÿð êÿñ áèëìÿëèäèð êè,
äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè, äþâëÿòèí
òÿùëöêÿñèçëèéè âÿ êîíñòèòóñèéà
ãóðóëóøóíà åäèëÿ áèëÿúÿê ùÿð
áèð ãÿñä äþâëÿò òÿðÿôèíäÿí èôøà îëóíàúàã, òÿãñèðêàð øÿõñëÿð áàðÿñèíäÿ ÿí ñÿðò úÿçà
òÿäáèðëÿðè ýþðöëÿúÿêäèð. Áóíà
ýþðÿ äÿ õàðèúè ùàâàäàðëàðûíûí
òàïøûðûüû èëÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí âÿ äèíè åòèãàä àçàäëûüû
ïÿðäÿñè àëòûíäà þëêÿìèçèí äàõèëè âÿ õàðèúè íöôóçóíà õÿëÿë
ýÿòèðìÿê ìÿãñÿäè ýöäÿí èøáàçëàðûí èôøà îëóíìàñûíäà âÿ
ãàíóíâåðèúèëèéÿ óéüóí îëàðàã
ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá åäèëìÿñèíäÿ þç âÿòÿíäàøëûã âÿ ìÿíÿâè
áîðúóìóçó éåðèíÿ éåòèðìÿëè,
äþâëÿòèí áó ñàùÿäÿêè ôÿàëèééÿòèíÿ äÿñòÿê îëìàëûéûã.
Òÿáðèç ÌÓÑÀÉÅÂ,
Ýÿíúÿ øÿùÿð ïðîêóðîðóíóí
êþìÿê÷èñè
4
ÝßÍÚßÍÈÍ ÑßÑÈ
26 àâãóñò 2016-úû èë
ßââÿëè 1-úè ñÿh.
Ýÿíúÿíèí áèð ãðóï çèéàëûñû þëêÿ ðÿùáÿðëèéèíÿ ìÿêòóáëà ìöðàúèÿò åäÿðÿê èëê äÿôÿ îëàðàã 15 èéóí
òàðèõèíèí - óëó þíäÿðèìèçèí Ýÿíúÿ
øÿùÿðèíÿ ýÿëÿðÿê þëêÿìèçäÿ âÿòÿíäàø ìöùàðèáÿñèíèí ãàðøûñûíû
àëäûüû ýöíöí Ìèëëè Ãóðòóëóø Ýöíö
êèìè ðÿñìè åëàí åäèëìÿñèíè õàùèø
åòìèøëÿð. Áó ñÿáÿáäÿí äÿ äàùè
ðÿùáÿðèìèçèí àäûíû äàøûéàí âÿ
äöíéàíûí ÿí áþéöê èñòèðàùÿò ìÿêàíëàðûíäàí áèðè îëàí Ùåéäÿð ßëèéåâ Êîìïëåêñèíäÿ õàëãûìûçûí
ãóðòóëóø ñàëíàìÿñèíèí ìàääè ìöùàôèçÿ÷èñè îëàí àáèäÿ - Çÿôÿð òàüû
óúàëäûëìûøäûð.
Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ éàðàäûëàí åëåêòðîí êèòàáõàíàäà òàðèõè øÿõñèééÿòèí äþâëÿò ãóðóúóëóüó
ùàããûíäà âåðäèéè ãÿðàð âÿ ñÿðÿíúàìëàðëà éàíàøû, äöíéàíûí ýþðêÿìëè äþâëÿò õàäèìëÿðè âÿ àëèìëÿðèíèí äàùè èíñàí ùàããûíäà åëìè ôèêèðëÿðè òîïëàíìûøäûð.
Åêîëîýèéà âÿ ùÿéàò òÿùëöêÿñèçëèéè ïðîáëåìèíèí ãëîáàë ìèãéàñäà àêòóàëëàøäûüû áèð ìÿãàìäà øÿùÿðèìèçèí ìþùòÿøÿì èñòèðàùÿò ìÿêàíëàðûíäàí áèðè îëàí Ùåéäÿð ßëèéåâ Êîìïëåêñèíäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâ
Ôîíäóíóí âèòñå-ïðåçèäåíòè, ÛÄÅÀ
Èúòèìàè Áèðëèéèíèí ñÿäðè Ëåéëà õàíûì ßëèéåâàíûí òÿøÿááöñö èëÿ ðåñóðñ ìÿðêÿçè éàðàäûëìûø âÿ èíñàíëàðûí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëìèøäèð.
2013-úö èëäÿ áþéöê ñèéàñÿò÷è
âÿ òàðèõè øÿõñèééÿò îëàí óëó þíäÿð
Ùåéäÿð ßëèéåâèí 90 èëëèê éóáèëåéè
øÿùÿðèìèçäÿ ýåíèø ìèãéàñäà õàðèúè ãîíàãëàðûí èøòèðàêû èëÿ ãåéä
åäèëäè, “Óëó Þíäÿð” àäëû 5 úèëäëèê
ìîíîãðàôèéà íÿøð åäèëÿðÿê èúòèìàèééÿòÿ âÿ åëåêòðîí êèòàáõàíàéà
òÿãäèì îëóíäó. Áó ìöùöì âÿ òàðèõè ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèê íÿøðëÿðäÿ
óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí þëêÿìèçÿ ðÿùáÿðëèê åòäèéè äþâðëÿðäÿ
îíóí òÿøÿááöñö èëÿ øÿùÿðèìèçäÿ
ùÿéàòà êå÷èðèëìèø áöòöí òÿäáèðëÿð,
ëàéèùÿëÿð, äþâëÿò ãóðóúóëóüó ìÿñÿëÿëÿðè òàðèõè àðäûúûëëûãëà ãÿëÿìÿ
àëûíìûøäûð.
Þëêÿ Ïðåçèäåíòèíèí Ýÿíúÿ ñàêèíëÿðè èëÿ ýþðöøöíäÿ ñÿñëÿíäèðäèéè
äàùà áèð ìöäðèê ôèêðè: “Ýÿíúÿíèí
ìÿäÿíè ùÿéàòû çÿíýèíäèð. Ùÿìèøÿ
áåëÿ îëóáäóð. Ýÿíúÿ Àçÿðáàéúàíûí î úöìëÿäÿí ìÿäÿíèééÿò ìÿðêÿçëÿðèíäÿí áèðè îëìóøäóð” - êÿëà-
çåé âÿ êèòàáõàíàëàðûíäàí áó äàùè
øÿõñèééÿòëÿðèí ÿëéàçìàëàðû, ìöõòÿëèô òàðèõè ñÿíÿäëÿð ýÿòèðèëìèø âÿ
éåðëè àëèìëÿð òÿðÿôèíäÿí òÿäãèã
îëóíìóøäóð.
Éóáèëåéëÿð ÿðÿôÿñèíäÿ äöíéàíûí ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèìëÿðè,
Ìàäðèä Êëóáóíóí öçâëÿðè, áèð ñûðà
äþâëÿò âÿ èúòèìàè õàäèìëÿð øÿùÿðèìèçäÿ êå÷èðèëÿí áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðäÿ èøòèðàê åòìèø âÿ þç äÿéÿðëè ôèêèðëÿðè èëÿ áó äàùè ìöòÿôÿêêèðëÿðèí
éàðàäûúûëûüûíû ãèéìÿòëÿíäèðìèøëÿð.
Äöíéàíûí áèð ÷îõ þëêÿëÿðèíäÿ Ôðàíñà, Èòàëèéà, ÀÁØ, Ðóñèéà, ×èí,
Òàúèêèñòàí âÿ Ãàçàõûñòàíäà
Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ùÿìèí ýþðêÿìëè øÿõñèééÿòëÿðèíèí ÿñÿðëÿðè
ñÿðýèëÿíìèø âÿ ìöõòÿëèô äèëëÿðÿ
òÿðúöìÿ îëóíàðàã äöíéà õàëãëàðûíà ÷àòäûðûëìûøäûð.
Äàùè øàèð âÿ ìöòÿôÿêêèð Øåéõ
Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí 870 èëëèê éóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ èëê äÿôÿ îëàðàã
äöíéàíûí ÿí íöôóçëó áåéíÿëõàëã
ùóìàíèòàð òîïëàíòûëàðû - Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó âÿ
Ìàäðèä Êëóáóíóí èøòèðàê÷ûëàðû îëàí
äöíéàíûí 30-äàí ÷îõ þëêÿñèíäÿí
ýþðêÿìëè ñàáèã äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò
áàø÷ûëàðû, Íîáåë ìöêàôàò÷ûëàðû,
øÿðãøöíàñ àëèìëÿðè Ýÿíúÿäÿ äàùè
ÿäèáèí ñèëñèëÿ éóáèëåé òÿäáèðëÿðèíäÿ
èøòèðàê åòìèøëÿð.
Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ðÿùáÿðëèéè âÿ øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí èøòèðàêû èëÿ Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí
870 èëëèê âÿ Ìÿùñÿòè õàíûì Ýÿíúÿâèíèí éàðàäûúûëûüûíûí 900 èëëèê
éóáèëåé òÿäáèðëÿðè Ôðàíñà, Èòàëèéà,
Ðóñèéà, ×èí, Ùèíäèñòàí, Ïàêèñòàí
âÿ Ýöðúöñòàíäà áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿäÿ ãåéä îëóíìóø, ñÿðýèëÿð
êå÷èðèëìèø, àáèäÿëÿð óúàëäûëìûø, áó
ýþðêÿìëè øÿõñèééÿòëÿðèí ÿñÿðëÿðè
õàðèúè äèëëÿðäÿ íÿøð åäèëìèøäèð.
ãîíàãëàðà áó äàùè ìöòÿôÿêêèðèí íÿëÿðÿ ãàäèð îëäóüóíó íöìàéèø åòäèðèð.
Êîìïëåêñäÿ äàùè øàèðèí ÿñÿðëÿðèíäÿí, ÿëéàçìàëàðûíäàí, àðõåîëîæè âÿ åòíîãðàôèê íöìóíÿëÿðäÿí
èáàðÿò åëìè-òÿäãèãàò áþëìÿñè éåðëÿøÿí Íèçàìè Ýÿíúÿâè Ìóçåéè èíøà åäèëìèøäèð. Êîìïëåêñÿ ýÿëÿí
ãîíàãëàð èëê íþâáÿäÿ Íèçàìè
Ýÿíúÿâèíèí âÿ îíóí âàëèäåéíëÿðèíèí ìÿçàðëàðûíû çèéàðÿò åòäèêäÿí
ñîíðà éåíè éàðàäûëàí ìóçåéäÿ
äàùè øàèðèí ÿñÿðëÿðè âÿ î äþâðö ÿêñ
åòäèðÿí òàðèõè ìàòåðèàëëàðëà òàíûø
îëóðëàð.
Äàùè øàèðèí ÿñÿðëÿðèíèí ÿêñ åòäèðèëäèéè ìåìàðëûã “Õÿìñÿ” àáèäÿêîìïëåêñè éåíèäÿí ãóðóëìóøäóð.
Øÿùÿðèìèçèí Ýÿíúÿ Ãàëà Ãàïûëàðû-Àðõåîëîýèéà âÿ Åòíîãðàôèéà Ìóçåéè Àáèäÿ-Êîìïëåêñè èñòèãàìÿòèíäÿ Øÿðã òÿðÿôäÿí ýèðèøèíäÿ äöíéàäà àíàëîãó îëìàéàí Áåøëèéÿ
äàõèë îëàí ÿñÿðëÿðèí ùÿð áèðè ö÷öí
óúàëäûëìûø ìåìàðëûã èíúèëÿðè èíøà
åäèëìèøäèð.
Áÿøÿðèééÿòèí èëê ãàäûí ðöáàèëÿð
âÿ øåèð óñòàäû, èëê øàùìàò÷û âÿ ìóñèãè÷è õàíûì Ìÿùñÿòè Ýÿíúÿâèíèí
àäûíû äàøûéàí ÿçÿìÿòëè Ìÿäÿíèééÿò ìÿðêÿçè èíøà åäèëìèø, áóðàäà
îíóí ÿñÿðëÿðè âÿ äöíéà ìóçåéëÿðèíäÿ îëàí ÿëéàçìàëàðû, ìèíèàòöðëÿðè òîïëàíûëìûøäûð. Ìÿðêÿçäÿ äàùè
øàèðÿíèí ùÿéàò âÿ éàðàäûúûëûüûíû çèéàðÿò÷èëÿðÿ âÿ õöñóñèëÿ äÿ ÿúíÿáè
ãîíàãëàðà ÷àòäûðìàã ö÷öí áèð íå÷ÿ õàðèúè äèëäÿ ëþâùÿëÿð éàðàäûëìûøäûð. Øàùìàò ôèãóðëàðû, èñòåäàäëû ðÿññàìëàðûí, î úöìëÿäÿí øÿùÿðèìèçèí
õàíûì èíúÿñÿíÿò óñòàëàðûíûí ÿë èøëÿðè äÿ áóðàäà íöìàéèø îëóíàí åêñïîíàòëàð àðàñûíäàäûð.
Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèíèí Àâðîïàäà òÿáëèüèíäÿ ÿâÿçñèç õèäìÿòëÿðè îëìóø
Øòðàóñ, Ïéîòð ×àéêîâñêè êèìè òàíûíìûø èíúÿñÿíÿò õàäèìëÿðè òÿðÿôèíäÿí áÿñòÿëÿíìèø ìóñèãè ÿñÿðëÿðèíèí íîò íöñõÿëÿðèíèí ñóðÿòëÿðè
øÿùÿðèìèçÿ ýÿòèðèëìèøäèð.
Ãÿäèì òàðèõÿ âÿ ýþðêÿìëè øÿõñèééÿòëÿðÿ ìàëèê îëàí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ àç âàõò ÿðçèíäÿ Ùåéäÿð
ßëèéåâ Ôîíäóíóí âÿ øÿùÿð Èúðà
Ùàêèìèééÿòèíèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ 5
ìóçåé èñòèôàäÿéÿ âåðèëäè. Ùåéäÿð
ßëèéåâ Ìÿðêÿçè, Íèçàìè Ýÿíúÿâè,
Ìÿùñÿòè Ýÿíúÿâè, Ãàëà ÃàïûëàðûÀðõåîëîýèéà âÿ Åòíîãðàôèéà Ìóçåéè Àáèäÿ-Êîìïëåêñè, Ìöàñèð Èíúÿñÿíÿò ìóçåéëÿðèíèí ìþùòÿðÿì
Ïðåçèäåíòèìèç úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí 21 éàíâàð 2014-úö èë òàðèõèíäÿ
èøòèðàêû èëÿ à÷ûëûø ìÿðàñèìëÿðè îëäó.
Áó ìóçåéëÿðäÿ äöíéàíûí ÿí ãÿäèì éàøàéûø ìÿñêÿíëÿðèíäÿí îëàí
Ýÿíúÿíèí àðõåîëîæè âÿ åòíîãðàôèê
ìàòåðèàëëàðû òîïëàíûëìûøäûð âÿ
þçöíäÿ øÿùÿðèìèçèí ãÿäèì òàðèõèíè, ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèíè ÿêñ
åòäèðìÿêëÿ õàðèúè ãîíàãëàðäà õàëãûìûçûí òàðèõè êå÷ìèøè ùàããûíäà
ÿéàíè áèëýèëÿðèí éàðàíìàñûíà èìêàí âåðèð.
Áó ýöí øÿùÿðèìèçäÿ ôÿàëèééÿò
ýþñòÿðÿí 3 óíèâåðñèòåòèí, 40-à
ãÿäÿð òàì îðòà ìÿêòÿáèí ÿñàñëû
ñóðÿòäÿ òÿìèð åäèëìÿñè, ìöàñèð
ìàääè-òåõíèêè àâàäàíëûãëàðëà òÿìèí îëóíìàñû øÿùÿðèìèçäÿ òÿùñèëèí äèíàìèêàñûíûí éöêñÿëèøèíÿ ñÿáÿá îëìóøäóð.
Áåéíÿëõàëã åëìè âÿ èúòèìàè,
ìÿäÿíè ÿëàãÿëÿðè ýåíèøëÿíìèø øÿùÿðèìèç þçöíöí òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ
îëàðàã Èòàëèéàíûí Òóðèí, ×åõèéàíûí
Îëîìîèòñ, Ôðàíñàíûí Ìöëóç, Èðàíûí Òÿáðèç øÿùÿðëÿðè èëÿ ãàðäàøëàøìûøäûð. Áó øÿùÿðëÿðëÿ Ýÿíúÿíè
ãàðäàøëàøäûðàí ÿí ìöùöì äÿéÿð
ãÿäèì, çÿíýèí òàðèõè ÿíÿíÿëÿðè,
Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí õàòèðÿñèíÿ
éàðàäûëìûø 35 ùåêòàð ñàùÿäÿ ýþðöëìöø àáàäëûã-ãóðóúóëóã èøëÿðè
øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí ÿí óíóäóëìàç âÿ éàääàãàëàí ãóðóúóëóã
âÿ àáàäëûã èøëÿðèíäÿí áèðèäèð. Áóðàäà äàùè øàèðèí ìÿãáÿðÿñè éåíèäÿí
ãóðóëìóø, àòà âÿ àíàñûíûí ñÿðäàáÿñè áÿðïà îëóíìóø, à÷ûã ñÿìà àëòûíäà äàùè ìöòÿôÿêêèðèí ÿñÿðëÿðèíè
ÿêñ åòäèðÿí êîìïëåêñ, ôÿââàðÿëÿð
ìåéäàíû éàðàäûëìûøäûð. Áþéöê ÿðàçè éàøûëëûãëàðà ãÿðã îëóíìóø, àüàú,
÷è÷ÿê âÿ ýöë êîëëàðû èëÿ ýþçÿëëÿøìèø,
ýåúÿ èøûãëàíäûðìà ñèñòåìè èëÿ ôöñóíêàð ýþðêÿì àëìûøäûð.
“Õÿìñÿ”éÿ ùÿñð îëóíìóø ìåìàðëûã àáèäÿëÿðè øÿùÿðèìèçÿ ýÿëÿí
ýþðêÿìëè ìààðèô÷è-øàèð, ïåäàãîã,
ìöòÿôÿêêèð Ìèðçÿ Øÿôè Âàçåùèí
220 èëëèê éóáèëåéèíè äÿ áó áàõûìäàí ÿëàìÿòäàð ùàäèñÿ àäëàíäûðìàã îëàð. Þëêÿ Ïðåçèäåíòèíèí ñÿðÿíúàìûíà ÿñàñÿí ãåéä åäèëìèø
éóáèëåéÿ äöíéàíûí 30-äàí àðòûã
äþâëÿòèíäÿí ýÿëìèø ýþðêÿìëè äþâëÿò âÿ èúòèìàè õàäèìëÿð, äöíéà
øþùðÿòëè àëèìëÿð ãàòûëìûøäûð. Áåéíÿëõàëã åëìè êîíôðàíñ éàääàøëàðà
ÿáÿäè ùÿêê îëóíìóøäóð. Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ èëê
äÿôÿ îëàðàã áó ìöäðèê èíñàíûí Àâðîïà ìóçåé âÿ àðõèâëÿðèíäÿ ñàõëàíûëìûø ÿëéàçìàëàðû, îíóí èðñè èëÿ
áàüëû íÿøð åäèëìèø ìîíîãðàôèéàëàð
âÿ ñþçëÿðèíÿ Àâðîïàíûí Èîùàí
äöíéàäà òàíûíìûø ìöòÿôÿêêèðëÿðè
èëÿ ñå÷èëìÿëÿðèäèð.
Áó ýöí Ýÿíúÿäÿ ìþùòÿðÿì
Ïðåçèäåíò úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí
õåéèð-äóàñû èëÿ ìÿäÿíèééÿò ñàùÿñèíäÿ òÿìÿëè ãîéóëìóø Ýÿíúÿ Ôèëàðìîíèéàñûíûí, Ýÿíúÿ Äþâëÿò
Äðàì Òåàòðûíûí òèêèíòèñè äÿ äàâàì
åòäèðèëèð. Åúàçêàð ýþðöíöøö èëÿ ñå÷èëÿí øÿùÿð áóëâàðû èñÿ áöòþâëöêäÿ
áþéöê êîìïëåêñäèð. Áóðàäà øÿùÿðèìèçèí òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ îëàðàã
Ýÿíúÿ ÷àéû éàòàüûíäà 5 éàðóñëó
ýþë êîìïëåêñèíèí éàðàäûëìàñû, éåíè, ìöàñèð ãóðóëóøëó êþðïöíöí èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè, èëê äÿôÿ îëàðàã
øÿùÿðèìèçèí òàðèõè ñàëíàìÿñèíèí
äÿéÿðëè þðíÿéè âÿ ùóìàíèçì, èíñàí ìÿùÿááÿòè, ìóëòèêóëòóðàëèçì
Ýÿíúÿ ñîí 5 èëäÿ: òàðèõèëèêëÿ ìöàñèðëèéèí
ìûíû äàùà ÿçìëÿ ùÿéàòà êå÷èðìÿê
ö÷öí øÿùÿðèìèçäÿ ùÿãèãÿòÿí äÿ
èíàíûëìàç èøëÿð èúðà åäèëìèøäèð.
Ñîí èëëÿð ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíò
úÿíàá Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàí
õàëãûíûí ýþðêÿìëè îüëó, äöíéà
ïîåçèéàñûíûí ñþíìÿç ýöíÿøè Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí 870 èëëèê, äöíéàíûí èëê äåìîêðàòèê ãàäûíû âÿ øåèð
óñòàäû Ìÿùñÿòè Ýÿíúÿâèíèí éàðàäûúûëûüûíûí 900, Àâðîïà èëÿ Øÿðãè
ïîåòèê òåëëÿðëÿ áèðëÿøäèðÿí Ìèðçÿ
Øÿôè Âàçåùèí 220 èëëèê éóáèëåéëÿðèíèí ãåéä åäèëìÿñè ùàããûíäà ñÿðÿíúàì âÿ ãÿðàðëàð èìçàëàìûøäûð.
Áó ñÿðÿíúàì âÿ ãÿðàðëàðà
ÿñàñëàíàðàã Ýÿíúÿ Øÿùÿð Èúðà
Ùàêèìèééÿòèíèí òÿøÿááöñö âÿ
äÿñòÿéè èëÿ äöíéàíûí ìöõòÿëèô ìó-
þðíÿéè îëàí “ßëè âÿ Íèíî” àáèäÿñèíèí éàðàäûëìàñû ùÿãèãÿòÿí äÿ ìþúöçÿäèð. Êþðïÿëÿðèí âÿ óøàãëàðûí
âàëèäåéíëÿðè èëÿ áèðýÿ èñòèðàùÿòè,
ÿéëÿíìÿñè ö÷öí áöòöí çÿðóðè âàñèòÿëÿðëÿ òÿúùèç åäèëìèø ÿéëÿíúÿ âÿ
èñòèðàùÿò ìÿðêÿçèíèí áóðàäà èíøà
åäèëìÿñè øÿùÿðèìèçèí ýöíáÿýöí
àðòàí ýþçÿëëèéèíÿ ÿëàâÿ ÷àëàð ãàòûð.
Øÿùÿðèìèçèí òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ
îëàðàã éåíè éàðàäûëìûø áóëâàðäà
Ìÿòáóàò åâèíèí èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè òÿñàäöôè äåéèëäèð. Áåëÿ êè, áó ÿëàìÿòäàð ùàäèñÿ áèð òÿðÿôäÿí òÿìÿëè
óëó þíäÿðèìèç òÿðÿôèíäÿí ãîéóëìóø âÿ þëêÿ Ïðåçèäåíòè ìþùòÿðÿì
úÿíàá Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí äàâàì âÿ èíêèøàô åòäèðèëÿí ñèéàñè êóðñóí àçàä âÿ äåìîêðàòèê ìÿòáóàò
ÿíÿíÿëÿðèíÿ ñàäèãëèéèí ýþñòÿðèúèñè,
äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ þëêÿìèçèí èëê
ðÿñìè ìèëëè ìÿòáóàò - ãÿçåò íÿøðèééàòûíûí òÿñèñ åäèëäèéè Ýÿíúÿ øÿùÿðèíèí òàðèõè âàðèñëèéèíèí éàøàäûëìàñû
êèìè ãÿáóë åäèëìÿëèäèð.
Äþâëÿòÿ âÿ äþâëÿò÷èëèéÿ ñÿäàãÿòè èëÿ äàèì ñå÷èëìèø Ýÿíúÿäÿ
þëêÿìèçèí ÿí ìþùòÿøÿì Áàéðàã
ìåéäàíëàðûíäàí áèðè éåðëÿøèð. 105
ìåòð ùöíäöðëöéÿ ìàëèê îëàí áó òàðèõè ìÿêàíäà ùÿð çàìàí ãÿëÿáÿëèê îëóð. Éåíè éàðàäûëàí Êèòàá åâè
âÿ ýÿíúëÿð ö÷öí èñòèðàùÿò ìÿðêÿçè
îíëàðûí äöíéà ÿäÿáèééàòû èëÿ òàíûø
îëìàñû, èíòåëëåêòóàë ñÿâèééÿëÿðèíèí
éöêñÿëäèëìÿñè, ìÿíàëû èñòèðàùÿòè
âÿ àñóäÿ âàõòëàðûíûí ñÿìÿðÿëè òÿøêèëè ö÷öí áþéöê èìêàíëàð à÷ûð.
ÝßÍÚßÍÈÍ ÑßÑÈ
26 àâãóñò 2016-úû èë
Õöñóñè îëàðàã ãåéä åäÿê êè, ýåíèøìèãéàñëû òèêèíòè, àáàäëûã, ãóðóúóëóã âÿ éåíèäÿíãóðìà èøëÿðè ãÿäèì
Ýÿíúÿíèí ìåìàðëûã öñëóáó ãîðóíìàãëà ÿí ìöàñèð øÿùÿðñàëìà åëåìåíòëÿðè òÿòáèã îëóíàðàã àïàðûëûð.
Àðòûã îíëàðëà ýåíèø ïðîñïåêò øÿùÿðñàëìà ìÿäÿíèééÿòèíÿ óéüóí îëàðàã
ýåíèøëÿíäèðèëìèø, 800-äÿí ÷îõ éàøàéûø áèíàñûíûí äàì þðòöéö, èíôðàñòðóêòóðó ìöàñèð ìåìàðëûã öñëóáóíäà éåíèäÿí ãóðóëìóøäóð.
Øÿùÿð ñàêèíëÿðè éàõøû áàøà äöøöðëÿð êè, ÿëäÿ åäèëìèø ùÿð áèð óüóðóí àðõàñûíäà þëêÿ áàø÷ûìûç Èëùàì
ßëèéåâèí éöêñÿê ãàéüûñû âÿ øÿùÿð
ðÿùáÿðëèéèíèí ÿìÿëè èøëÿðè äóðóð. Áó
ãàéüûíû éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðÿí
ýÿíúÿëèëÿð äîüìà øÿùÿðèí àáàäëàøìàñû âÿ ýþçÿëëÿøìÿñè ö÷öí äàùà
ìÿñóëèééÿòëÿ, ÿçìêàðëûãëà âÿ ôÿäàêàðëûãëà ÷àëûøìàëû âÿ éàðàäûëàíëàðû
ãîðóéóá ñàõëàìàëûäûðëàð.
Ïðåçèäåíò úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí
ãàéüûñû íÿòèúÿñèíäÿ ýöíäÿí-ýöíÿ
ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ Úàâàä õàí, Ìÿùñÿòè, Íàòÿâàí,
Ñàäûëëû, Øåéõçàìàíëû éàøàéûø ñàùÿëÿðè ãÿñÿáÿ ñòàòóñó àëàðàã éåíèäÿí
ãóðóëóð, òèêèëèð, þç ùÿéàòëàðûíûí ÿí øÿðÿôëè òàðèõè äþâðöíö éàøàéûðëàð. Áóðàäà øÿùÿð èíôðàñòðóêòóðó éàðàäûëàðàã
ñàêèíëÿðèí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëìèøäèð.
ÕÕÛ ÿñðèí ÿí âàúèá òÿëÿáàòëàðûíäàí áèðè îëàí øÿùÿð èíôðàñòðóêòóðóíóí éåíèäÿí ãóðóëìàñû äà øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí ÿí öìäÿ âÿçèôÿëÿðèíäÿí áèðè îëìóøäóð. 3 ìÿíáÿäÿí éåíè ñó õÿòòèíèí ÷ÿêèëìÿñè, ÷èðêàá ñóëàð ñèñòåìèíèí ãóðóëìàñû,
éöêñÿê ýÿðýèíëèêëè åëåêòðèê õÿòëÿðèíèí
âÿ þòöðöúö ãàç áîðóëàðûíûí éåðàëòû
õÿòëÿðëÿ ÿâÿçëÿíìÿñè øÿùÿðèìèçäÿ
àïàðûëàí ÿí ìöùöì ëàéèùÿëÿðäÿíäèð.
Áóýöíêö ùÿéàò òÿðçèíèí èíòåðíåòëÿ áàüëûëûüûíû íÿçÿðÿ àëàðàã øÿùÿðèìèçäÿ éöêñÿê ñöðÿòëè èíòåðíåò
õÿòòè ôèáðîîïòèê õÿòëÿðëÿ ÿâÿçëÿíìèø,
äþâëÿò ñòðóêòóðëàðû, åëì, òÿùñèë, ìÿ-
äÿíèééÿò îúàãëàðû ùÿìèí õÿòëÿðëÿ òÿìèí îëóíìóøäóð.
Ýÿíúÿíèí ñîíóíúó õàíû Úàâàä
õàíûí øÿðÿôèíÿ àäëàíäûðûëìûø êö÷ÿíèí ÿñàñëû øÿêèëäÿ ìèëëè ìåìàðëûã
ÿíÿíÿëÿðèìèçÿ óéüóí îëàðàã áÿðïà
åäèëìÿñèíäÿí ñîíðà øÿùÿð ñàêèíëÿðèíèí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëìÿñè, áóðàäà
ãÿäèì áèíàëàðûí àáàäëàøäûðûëìàñû
þòÿí äþâðöí ÿí ìöùöì ùàäèñÿëÿðèíäÿíäèð.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí àïàðäûüû äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí ÿñàñ ïðèîðèòåòëÿðèíäÿí áèðè äèíè èðñèìèçèí ìöùöì òÿðêèá ùèññÿñè îëàí òàðèõè-ìåìàðëûã àáèäÿëÿðèíèí áÿðïà åäèëìÿñè,
ãîðóíóá ñàõëàíìàñûäûð. Ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèìèçÿ äàèì õöñóñè äèããÿò âÿ ãàéüû èëÿ éàíàøàí þëêÿ Ïðåçèäåíòèíèí èìçàëàäûüû ñÿðÿíúàìëàð
ÿñàñûíäà èñëàì äöíéàñûíûí ìöãÿääÿñ èáàäÿòýàùëàðûíäàí áèðè îëàí ãÿäèì Ýÿíúÿ “Èìàìçàäÿ” çèéàðÿòýàùû
ìèëëè ìåìàðëûã ÿíÿíÿëÿðèìèçÿ óéüóí øÿêèëäÿ ãóðóëàðàã èñòèôàäÿéÿ
âåðèëìèøäèð. “Èìàìçàäÿ” äèíè ìÿäÿíèééÿò àáèäÿñèíèí éåíèäÿíãóðìà âÿ
ÿñàñëû áÿðïàñûíäàí ñîíðà à÷ûëûøû
ìöíàñèáÿòèëÿ áöòöí Àçÿðáàéúàí
õàëãûíû òÿáðèê åäÿí þëêÿ áàø÷ûñû äåìèøäèð: “Èìàìçàäÿ” àáèäÿñè áèçèì
öìóìõàëã ñÿðâÿòèìèçäèð. “Èìàìçàäÿ” áöòöí ìöñÿëìàí àëÿìèíèí ãèéìÿòëè, äÿéÿðëè àáèäÿñèäèð. Àçÿðáàéúàí õàëãû ÿñðëÿð áîéó èúòèìàè-ñèéàñè
ãóðóëóøäàí àñûëû îëìàéàðàã áó àáèäÿíè ãîðóìóøäóð, ãîðóéóð âÿ áóíäàí ñîíðà äà ãîðóéàúàãäûð. “Èìàìçàäÿ” áèçèì ìèëëè ñÿðâÿòèìèçäèð”.
Ýÿíúÿíèí çÿíýèí òàðèõè-ìÿäÿíè
èðñèíèí ÿí ãÿäèì òèêèëèëÿðèíäÿí îëàí
“Èìàìçàäÿ” çèéàðÿòýàùûíûí òÿìèð
âÿ áÿðïàñû èëÿ ÿëàãÿäàð ìþùòÿðÿì
Ïðåçèäåíòèìèç úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí 2010-úó èëäÿí åòèáàðÿí èìçàëàäûüû 7 ìöùöì ñÿðÿíúàì ÿñàñûíäà
áó òàðèõè-ìåìàðëûã èíúèñè ÿñàñëû øÿêèëäÿ ãÿäèì Ýÿíúÿ ìåìàðëûüû öñëó-
äèëÿøäèðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ 332 êö÷ÿéÿ âÿòÿíèìèçèí áó èýèä þâëàäëàðûíûí
àäëàðû âåðèëìèøäèð.
Øÿùÿðèìèçèí ÿí ãÿäèì, áèð íå÷ÿ
òàðèõè äþâðëÿðè þçöíäÿ ÿêñ åòäèðÿí
óíèêàë ìÿçàð àáèäÿëÿðèíèí âÿ ñÿðäàáÿëÿðèíèí ãîðóíäóüó Ñÿáèçêàð
ãÿáèðèñòàíëûüû äà Ýÿíúÿ ìåìàðëûüûíûí ÿí ãÿäèì öñëóáóíó þçöíäÿ
ñàõëàìàãëà ÿñàñëû øÿêèëäÿ áÿðïà
åäèëìèøäèð.
Þëêÿìèçäÿ ýÿíúëÿð ñèéàñÿòèíèí
óüóðëó íÿòèúÿëÿðè Ýÿíúÿäÿ äÿ þç
ÿêñèíè òàïûð. Øÿùÿðèìèç 2016-úû èëäÿ
Àâðîïàíûí Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû ñå÷èëìèøäèð. Ãöðóðëà ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, Ýÿíúÿ 2012-úè èëäÿ äÿ þëêÿìèçèí èëê “Ýÿíúëÿð ïàéòàõòû” îëìóø
âÿ áó ãÿëÿáÿíèí äàâàìû îëàðàã Àâðîïàéà þç ÷ûõûøûíû áÿéàí åòìèø âÿ
ãÿëÿáÿ ãàçàíìûøäûð. Áó, áèð äàùà
ýþñòÿðèð êè, ãÿäèì øÿùÿðèìèç ÷îõ
çÿíýèí ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðÿ ìàëèê ñèâèë áèð áþëýÿäèð. Àâðîïà Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû ëàéèùÿñèíÿ óéüóí îëàðàã ãàëèá ýÿëìèø øÿùÿðëÿðèí øÿáÿêÿñè éàðàäûëìûø âÿ áó øÿáÿêÿíèí áöòöí òÿäáèðëÿðèíäÿ ýÿíúëÿðèìèç ôÿàë
èøòèðàê åäÿðÿê Ýÿíúÿíè óüóðëà òÿìñèë åäèðëÿð. Ýÿíúÿ ýÿíúëÿðè èñòÿð èäìàí, èñòÿðñÿ äÿ åëì ñàùÿñèíäÿ áþéöê óüóðëàðû èëÿ âÿòÿíèìèçÿ áàøóúàëûüû ýÿòèðèðëÿð. Øÿùÿðèìèçèí ýÿíúëÿðè
èäìàí ñàùÿñèíäÿ Îëèìïèéà, äöíéà
âÿ Àâðîïà ÷åìïèîíëàðû îëìàãëà âÿ
åëì ñàùÿñèíäÿ èëê äÿôÿ òÿñèñ îëóíìóø “Åëì öçðÿ Ïðåçèäåíò ìöêàôàòû”
èëÿ òÿëòèô åäèëìÿêëÿ Ýÿíúÿìèçèí àäûíû, øÿðÿôèíè éöêñÿêëÿðÿ óúàëòìûøëàð.
Òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, ìÿùç Ýÿíúÿäÿ èëê äÿôÿ îëàðàã “Àâðîïà Ýÿíúëÿð
Ïàéòàõòû” ïàðêû éàðàäûëìûøäûð.
Ùàãã-ÿäàëÿò ñèìâîëó îëàí “òÿðÿçè áöðúö” àëòûíäà äöíéàéà âàãå îëìóø ãÿäèì Ýÿíúÿ øÿùÿðè áó ýöí
ñöðÿòëè èíêèøàôû èëÿ éàíàøû, äàùèëÿðèí
èðñèíèí òÿáëèü âÿ òÿøâèã åäèëäèéè ìÿêàíà ÷åâðèëìèøäèð.
âÿùäÿòè ãåéðè-àäè ìþùòÿøÿìëèê éàðàäûá
áóíäà òÿìèð âÿ áÿðïà åäèëèá. Ãåéä
åòìÿê ëàçûìäûð êè, èíøàñû 738-739úó èëëÿðÿ àèä îëàí òàðèõè ìåìàðëûã
àáèäÿñè - õàëã àðàñûíäà Ýþé Èìàì
êèìè òàíûíàí “Èìàìçàäÿ” êîìïëåêñè Ýÿíúÿ øÿùÿðèíèí âÿ áöòþâëöêäÿ
þëêÿíèí ÿí ãÿäèì âÿ ìàðàãëû ìåìàðëûã àáèäÿëÿðèíäÿí áèðèäèð. Áóðàäà áåøèíúè èìàì Ìÿùÿììÿä Áàãèðèí îüëó Øàùçàäÿ Èáðàùèì äÿôí îëóíóá âÿ ñîíðàëàð çèéàðÿòýàùà ÷åâðèëèá. Áó äèíè àáèäÿ Ýÿíúÿíèí ãÿäèìëèéèíè ñöáóò åòìÿêëÿ éàíàøû, øÿùÿðèí
èñëàì àëÿìèíäÿêè éåðèíè âÿ íöôóçóíó äà ýþñòÿðèð.
Þëêÿ áàø÷ûñûíûí: “Ìöùàðèáÿ âåòåðàíëàðûíà âÿ ÿëèëëÿðèíÿ ãàéüû ÷îõ
ìöùöìäöð” - êÿëàìûíû ÿñàñ òóòàðàã
Ýÿíúÿ Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí
ðÿùáÿðëèéè áèð ãàéäà îëàðàã Ãàðàáàü ìöùàðèáÿñè âåòåðàíëàðû, ÿëèëëÿðè,
øÿùèäëÿðèí àèëÿ öçâëÿðè èëÿ ìöòÿìàäè
ýþðöøëÿð êå÷èðèð âÿ îíëàðûí ùÿð áèð
ìöðàúèÿòèíè, ïðîáëåìëÿðèíè éåðèíäÿúÿ ùÿëë åäèð. Ýÿíúÿëèëÿðèí ìÿðäëèê âÿ
øöúàÿò ìÿêàíû êèìè öç òóòäóüó Øÿùèäëÿð õèéàáàíû ìÿùç øÿùÿð Èúðà
Ùàêèìèééÿòèíèí òÿøÿááöñö âÿ ðÿùáÿðëèéè èëÿ èíøà åäèëìèø, áóðàäà óéóéàí 367 íÿôÿð øÿùèäèí ãÿáðè ãàðà
ìÿðìÿðëÿ éåíèäÿí ãóðóëìóø, õèéàáàíûí ìÿðêÿçèíäÿ Ýÿíúÿ ìåìàðëûã
åëåìåíòëÿðèíè þçöíäÿ ÿêñ åòäèðÿí
35 ìåòð ùöíäöðëöêäÿ ìåìîðèàë õàòèðÿ êîìïëåêñè óúàëäûëìûøäûð.
Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòè ìèëëè
ãÿùðÿìàí âÿ øÿùèäëÿðèí õàòèðÿñèíè
ÿáÿäèëÿøäèðìÿê ìÿãñÿäèëÿ “Ýÿíúÿíèí ùÿðá òàðèõè âÿ øÿùèäëÿðè” êèòàáûíû
íÿøð åòäèðìèø âÿ îíëàðûí âàëèäåéíëÿðèíÿ, ãîùóìëàðûíà ÷àòäûðìûøäûð.
Òÿãäèðÿëàéèã ùàëäûð êè, øÿùÿðèìèçèí
òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ îëàðàã øÿùèä âÿ
Ìèëëè ãÿùðÿìàíëàðûìûçûí àäûíûí ÿáÿ-
5
Þëêÿ Ïðåçèäåíòè, çàòè-àëèëÿðè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíÿ
åòäèéè ùÿð ñÿôÿðè çàìàíû âåðäèéè ñÿðÿíúàì âÿ ãÿðàðëàð îíóí éåðëè ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿñè îëàí øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí Áàø÷ûñû Åëìàð Âÿëèéåâ òÿðÿôèíäÿí âàõòûíäà âÿ äÿãèãëèêëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëèð êè, áó äà øÿùÿðèìèçèí 5 èë ÿðçèíäÿ äèíàìèê âÿ ñöðÿòëè
èíêèøàôûíà, ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèí
òÿäãèãè âÿ òÿáëèüèíÿ, èíñàíëàðûí ðèôàùûíûí éöêñÿëèøèíÿ ñÿáÿá îëóð.
Ôóàä ßËÈÉÅÂ,
ÀÌÅÀ-íûí Ýÿíúÿ Áþëìÿñèíèí
àêàäåìèê êàòèáè, àêàäåìèê
6
ÝßÍÚßÍÈÍ ÑßÑÈ
26 àâãóñò 2016-úû èë
Âÿòÿí ñåâýèñè ãàëèá ýÿëäè
''Éîóòù Ûíú'. Ýÿíúëÿðèí
Ñàùèáêàðëûã Ôîðóìó:
Ýÿíúÿ'' àäëû ôîðóì êå÷èðèëèá
Òöðêèéÿíèí Ýÿíúÿäÿêè Áàø Êîíñóëó Îðùàí Èøûê ìÿòáóàò êîíôðàíñû êå÷èðèá
Àâãóñòóí 7-äÿ Èñòàíáóëóí
Éåíèãàïû ÿðàçèñèíäÿ 5 ìèëéîí èíñàíûí èøòèðàêû èëÿ êå÷èðèëÿí ìèòèíã Òöðêèéÿ äþâëÿòèíèí
ìöäàôèÿñè, ìþâúóäëóüóíóí
ãîðóíìàñû ìÿãñÿäèíè äàøûéûðäû. Áó, Òöðêèéÿíèí áÿäõàùëàðû ö÷öí ÿñë ýþçäàüû, ìèëëÿòèí çÿôÿð ïàéû èäè.
Ýÿíúÿäÿêè Òöðêèéÿ Áàø
êîíñóëëóüóíäà ìÿòáóàò íöìàéÿíäÿëÿðè ö÷öí êå÷èðèëÿí
ýþðöøäÿ 15 èéóë ùàäèñÿëÿðè âÿ
àâãóñòóí 7-äÿ 5 ìèëéîí èíñàíûí èøòèðàêû èëÿ êå÷èðèëÿí “Äåìîêðàòèéà âÿ øÿùèäëÿð” ìèòèíãèíäÿí ñþùáÿò à÷ûëûá. Áàø
Êîíñóë Îðùàí Èøûê äÿâÿòëèëÿðè
ñàëàìëàéàðàã ÷ÿòèí çàìàíëàðäà Òöðêèéÿíèí éàíûíäà
îëàí Àçÿðáàéúàí õàëãûíà
ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðèá âÿ
õöñóñè îëàðàã âóðüóëàéûá êè,
òöðê ìèëëÿòè þç òàëåéèíÿ ñàùèá
÷ûõäû âÿ áóíóíëà èôòèõàð åòìÿ-
éÿ äÿéÿð. Áàø êîíñóë Îðùàí
Èøûê áèëäèðèá êè, 15 èéóëäà òöðê
õàëãû âÿ Òöðêèéÿ äåìîêðàòèéàñû ÷îõ ìöùöì áèð ñûíàãäàí öçöàü, àëíûà÷ûã ÷ûõäû. Áó
éåíè áèð äèðÿíèøèí ìöæäÿñè,
òöðê ìèëëÿòèíèí þç òàëåéèíÿ ñàùèá ÷ûõìàñûíûí íöìóíÿñè èäè.
Òöðê õàëãûíûí Ôÿòóëëàù÷ûëàðëà,
îíëàðûí òèìñàëûíäà áöòöí þëêÿíèí äåìîêðàòèéàñûíà ãàðøû
îëàíëàðëà èíàìëû ìöáàðèçÿ
àïàðìàã ÿçìèíäÿ îëäóüóíó
âóðüóëàäû. Òöðê õàëãû áóíóíëà
ñöáóò åòäè êè, Âÿòÿí ìöãÿääÿñäèð âÿ îíó ãîðóìàã ÿçìèíäÿäèðëÿð.
Ýÿíúÿ Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí ìÿñóë èø÷èñè Ùÿñÿí Ìÿììÿäîâ ùÿìèí ýöíëÿðäÿ Àçÿðáàéúàíûí öðÿéèíèí
ãàðäàø Òöðêèéÿ èëÿ áèðëèêäÿ
äþéöíäöéöíö áèëäèðäè. “Ãàçàíûëàí çÿôÿð áöòöí òöðê äöíéàñûíûí çÿôÿðèäèð” - äåéÿí Ùÿñÿí Ìÿììÿäîâ ùÿìèí ìèòèíãäÿ Àçÿðáàéúàí áàéðàüûíûí äàëüàëàíìàñûíûí ÷îõ ãöðóðâåðèúè îëäóüóíó ãåéä åòäè.
Òÿäáèðäÿ ìÿòáóàò íöìàéÿíäÿëÿðè îíëàðû ìàðàãëàíäûðàí ñóàëëàðû Òöðêèéÿíèí Ýÿíúÿäÿêè Áàø Êîíñóëóíà öíâàíëàéûáëàð.
Êîíôðàíñ äèñêóññèéà øÿêëèíäÿ äàâàì åäèá.
Éàøàð ÍßÁÈÉÅÂ
Ìåìîðàíäóì èìçàëàíûá
Àçÿðáàéúàí âÿ Àëìàíèéà ùþêóìÿòëÿðè
àðàñûíäà ìöãàâèëÿéÿ
óéüóí îëàðàã Ýÿíúÿ
âÿ Øÿêèäÿ “Êàäàñòð
âÿ Äàøûíìàç ßìëàêûí Ãåéäèééàòû” ëàéèùÿñè ùÿéàòà êå÷èðèëèð.
2013-úö èëäÿí åòèáàðÿí
ðåàëëàøàí áó ëàéèùÿ Ýÿíúÿ
âÿ Øÿêèíèí áöòöí ÿðàçèñè öçðÿ äàøûíìàç ÿìëàêëàð ùàããûíäà åëåêòðîí êàäàñòð ìÿëóìàò áàçàñûíûí âÿ ðÿãÿìñàë
êàäàñòð õÿðèòÿëÿðèíèí éàðàäûëìàñûíû íÿçÿðäÿ òóòóð. Áóíóíëà ÿëàãÿäàð îëàðàã Ýÿíúÿäÿ äàøûíìàç ÿìëàêûí ãåéäèééàòûíà äÿñòÿê ìÿãñÿäè èëÿ
ìåìîðàíäóì èìçàëàíûá.
Òÿäáèðäÿ Ýÿíúÿ Øÿùÿð
Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí ñîñèàëèãòèñàäè èíêèøàôûí òÿùëèëè âÿ
ïðîãíîçëàøäûðûëìàñû øþáÿñèíèí ìöäèðè Ðàôèã Øÿôèéåâ,
Àëìàí Áåéíÿëõàëã ßìÿêäàøëûã Úÿìèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿñè Øÿôèãÿ Ùàúûÿùìÿäîâà, Àçÿðáàéúàíäà éåðëè
èäàðÿ åòìÿäÿ èíêèøàô ïðîãðàìûíûí ðÿùáÿðè Ìàêñåí Ìóëëåð, Ýÿíúÿ âÿ Øÿêè öçðÿ “Êà-
äàñòð âÿ Äàøûíìàç ßìëàêûí
Ãåéäèééàòû” ëàéèùÿñèíèí èúðà
ãðóïóíóí ðÿùáÿðëÿðè Îëèâåð
Ùàéòñìàíí âÿ Íàäåæäà Ëîòñàí èøòèðàê åäèáëÿð.
Ðàôèã Øÿôèéåâ ãîíàãëàðû
ñàëàìëàéàðàã ðåñïóáëèêàäà
áöòöí ñàùÿëÿðäÿ ãàçàíûëàí
íàèëèééÿòëÿðèí öìóììèëëè ëè-
äåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ëàéèãëè
äàâàì÷ûñû Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâèí àïàðäûüû ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿòèí íÿòèúÿñè îëäóüóíó áèëäèðèá. Ãîíàãëàðà
Àçÿðáàéúàíäà áàø âåðÿí èíêèøàôûí ñòàòèñòèê ýþñòÿðèúèëÿðèíè òÿãäèì åäÿí Ðàôèã Øÿôèéåâ ãåéä åäèá êè, Èëùàì ßëèéåâèí ýÿðýèí ÿìÿéè âÿ àïàðäûüû èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ
ðåñïóáëèêàíûí áöòöí øÿùÿð
âÿ ðàéîíëàðû ñöðÿòëÿ èíêèøàô
åäèð.
Øÿôèãÿ Ùàúûÿùìÿäîâà âÿ
Îëèâåð Ùàéòñìàíí ìÿñÿëÿ
èëÿ áàüëû ôèêèðëÿðèíè áèëäèðèáëÿð.
Ãåéä îëóíóá êè, êàäàñòðëàðäàí èñòèôàäÿ éåðëè êàäðëàðà
äÿñòÿê îëàúàãäûð.
Òÿäáèðäÿ ùÿì÷èíèí èøòèðàê÷ûëàðûí ÷îõñàéëû ñóàëëàðû
úàâàáëàíäûðûëûá âÿ ãåéä åäèëÿí ìþâçóëàð ÿòðàôûíäà ýåíèø
ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá.
Ñîíäà ìåìîðàíäóì èìçàëàíûá.
“Ïåøÿêàð æóðíàëèñò”
Âèðòóàë Òÿëèì Ìÿðêÿçè òÿãäèì åäèð
Àâðîïàíûí 2016-úû èë Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû îëàí Ýÿíúÿäÿ
“Éîóòù Ûíú.” ýÿíúëÿðèí ñàùèáêàðëûã ïðîãðàìû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ 100-ÿ éàõûí ýÿíúèí èøòèðàêû èëÿ “Éîóòù Ûíú”. Ýÿíúëÿðèí Ñàùèáêàðëûã Ôîðóìó:
Ýÿíúÿ” àäëû ôîðóì êå÷èðèëèá.
Ôîðóìäà “Ðåýèîíëàðäà èííîâàòèâ ñàùèáêàðëàðûí èíêèøàôûíäà äþâëÿòèí ðîëó” âÿ
“Êè÷èê âÿ îðòà ñàùèáêàðëàðûí ðåýèîíëàðäà
èíêèøàôû âÿ þçÿë ñåêòîðóí áó ñàùÿéÿ
äÿñòÿéè” ìþâçóëàðû ìöçàêèðÿ îëóíóá.
Òÿäáèðèí áàøëûúà ìÿãñÿäè ýÿíúëÿðèí èíêèøàôûíû äÿñòÿêëÿìÿê, “Éîóòù Ûíú.” ïðîãðàìûíûí ùÿäÿô êöòëÿñèíè ýåíèøëÿíäèðìÿê
âÿ éåíè áèçíåñ èäåéàëàðûíû ùÿéàòà òÿòáèã
åòìÿêäèð.
“Éîóòù Ûíú.” ïðîãðàìûíûí êîîðäèíàòîðó ßëÿêáÿð Ìóñòàôàéåâ ñþçöýåäÿí
ïðîãðàì ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Äàùà ñîíðà Äàâîñ ôîðóìó ôîðìàòûíäà òÿøêèë îëóíàí 2 ïàíåëäÿ ñàùèáêàðëûãëà
áàüëû èêè ìþâçó ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëûá.
Áèðèíúè ïàíåëèí åêñïåðòëÿðè Ýÿíúÿ øÿùÿð Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Áàø Èäàðÿñèíèí
ðÿèñè Ìöøâèã Úÿôÿðîâ, “Éöêñÿê Òåõíîëîýèéàëàð Ïàðêû”íûí Ëàéèùÿëÿðÿ äÿñòÿê âÿ
åëìè ïîòåíñèàë øþáÿñèíèí ðÿèñè Öëâè Àñëàíîâ âÿ ýÿíú ñàùèáêàð Îðõàí Ìÿììÿäîâ “Ðåýèîíëàðäà èííîâàòèâ ñàùèáêàðëàðûí èíêèøàôûíäà äþâëÿòèí ðîëó” ìþâçóñóíäà ÷ûõûø åäèá, òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðûíûí ñóàëëàðûíû úàâàáëàíäûðûáëàð.
Èêèíúè ïàíåëèí ñïèêåðëÿðè “Ïàøà
Áàíê”ûí ìàëèééÿ àíàëèòèêè ßëè Ìÿììÿäçàäÿ, “Ïðîñïåð Äèýèòàë Àýåíúé” øèðêÿòèíèí ðÿùáÿðè Ñöëåéìàí ßëèéåâ âÿ ñîñèàë
ñàùèáêàð Ìÿðéÿì Ìÿúèäîâà “Êè÷èê âÿ
îðòà ñàùèáêàðëàðûí ðåýèîíëàðäà èíêèøàôû
âÿ þçÿë ñåêòîðóí áó ñàùÿéÿ äÿñòÿéè”
ìþâçóñóíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûáëàð.
Ìöøâèã Úÿôÿðîâ áèëäèðèá êè, úÿìèééÿòèìèç èííîâàñèéà äþâðöíäÿ éàøàéûð. Ùÿð
èäåéà áèð éåíèëèê, áèð õèäìÿò ñàùÿñè äåìÿêäèð. ßââÿëëÿð òåõíèêà ÷àòûøìàçëûüû âÿ
ñöðÿòèí çÿèô îëìàñû èíòåðíåòäÿí èñòèôàäÿíè ÷ÿòèíëÿøäèðèðäèñÿ, èíäè èñòÿíèëÿí èíôîðìàñèéàíû ìîáèë òåëåôîíëàð âàñèòÿñèëÿ
àñàíëûãëà ÿëäÿ åòìÿê ìöìêöíäöð.
Öëâè Àñëàíîâ áèëäèðèá êè, ýÿíúëèê åíåðæèëè âÿ éåíèëèêëÿðÿ úàí àòàí îëóð. Îäóð êè,
áèç ñèçëÿðäÿí éåíè ëàéèùÿëÿð ýþçëÿéèðèê.
Ôîðóìóí éåêóíëàðûíà ÿñàñÿí, èøòèðàê÷ûëàð òÿðÿôèíäÿí 35-ÿ éàõûí áèçíåñ
èäåéà “Éîóòù Ûíú.” ïðîãðàìûíà òÿãäèì
îëóíóá. Íþâáÿòè ìÿðùÿëÿäÿ èäåéàëàðûí
äÿéÿðëÿíäèðèëìÿñè âÿ îíëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ õöñóñè òÿëèì, êîíñóëòàñèéàëàð âàñèòÿñèëÿ ýÿíúëÿðÿ ìöâàôèã äÿñòÿéèí
ýþñòÿðèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóá. “Éîóòù
Ûíú.” ïðîãðàìûíûí íþâáÿòè ôîðóìó äèýÿð
ðàéîíëàðäà òÿøêèë îëóíàúàã.
Éåýàíÿ ÃÓÐÁÀÍÎÂÀ
“Û Áåéíÿëõàëã Ñòàðòóï Àêàäåìèéàñû:
Ýÿíúÿ-2016” ëàéèùÿñè êå÷èðèëÿúÿê
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Ýÿíúëÿð Ôîíäóíóí
ìàëèééÿ äÿñòÿéè âÿ “ÀÑÀÍ Êþíöëëöëÿðè” Òÿøêèëàòûíûí äÿñòÿéè èëÿ Ýÿíúÿäÿ “Û Áåéíÿëõàëã Ñòàðòóï Àêàäåìèéàñû: Ýÿíúÿ - 2016” ëàéèùÿñè ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿê. “Ýÿíúÿ - 2016 Àâðîïà Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû” ëàéèùÿñè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ êå÷èðèëÿúÿê òÿäáèð îêòéàáðûí 27-äÿí 30-äÿê äàâàì åäÿúÿê.
Àçÿðáàéúàíäà èëê äÿôÿ éåðëè âÿ ÿúíÿáè ýÿíúëÿðèí èøòèðàêû èëÿ òÿøêèë îëóíàúàã òÿäáèðèí ìÿãñÿäè ýÿíúëÿðèí àñóäÿ
âàõòûíû ñÿìÿðÿëè êå÷èðìÿñè, äöíéàýþ-
ðöøëÿðèíèí âÿ ìîòèâàñèéàëàðûíûí àðòûðûëìàñû, õöñóñÿí äÿ äþâëÿò÷èëèê äöøöíúÿëÿðèíèí ôîðìàëàøäûðûëìàñû, èø áàúàðûãëàðûíûí âÿ ïñèõîëîæè äóðóìëàðûíûí éöêñÿëäèëìÿñèäèð.
Ùÿì÷èíèí ýÿíúëÿðèí èííîâàñèéàëàð
ñàùÿñèíÿ ìàðàüûíû àðòûðìàã, éåíè òåõíîëîæè ëàéèùÿëÿðèí éàðàäûëìàñûíà äÿñòÿê
îëìàã, îíëàðû áó ñàùÿäÿ èëêèí áèëèê âÿ
áàúàðûãëàðà éèéÿëÿíäèðìÿê, éåðëè âÿ õàðèúè èøòèðàê÷ûëàð àðàñûíäà èäåéà ìöáàäèëÿñèíè ñòèìóëëàøäûðìàã äà äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëàúàãäûð. “Ñòàðòóï” ìÿäÿíèééÿòèíè òÿáëèü åòìÿê, ïîòåíñèàë èäåéàëàðûí
ðåàëëàøäûðûëìàñû ìÿãñÿäèëÿ áåéíÿëõàëã
âÿ éåðëè äîíîðëàð òÿðÿôèíäÿí òÿúðöáÿ âÿ
òåõíèêè äÿñòÿê èìêàíëàðû éàðàòìàã äà
ëàéèùÿíèí ÿñàñ ùÿäÿôëÿðè àðàñûíäàäûð.
Ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ èøòèðàê÷ûëàð ö÷öí
áèð ñûðà òÿëèìëÿð êå÷èðèëÿúÿê âÿ ýÿíúëÿðèí
“ñòàðòóï” èäåéàëàðû äÿéÿðëÿíäèðèëÿúÿêäèð.
Ðàóô ÙÀÚÛÉÅÂ
ÈÄÌÀÍ
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Ýÿíúëÿð
Ôîíäóíóí ìàëèééÿ, øÿùÿð Èúðà
Ùàêèìèééÿòèíèí òÿøêèëàòè äÿñòÿéè èëÿ “Ãëîáàëëàøìàäà Ýÿíúëÿðèí Ìèëëè-ßõëàãè Äÿéÿðëÿðèíèí
Ãîðóíìàñû Ìÿðêÿçè” Èúòèìàè
Áèðëèéè “Ïåøÿêàð æóðíàëèñò” Âèðòóàë Òÿëèì Ìÿðêÿçè àäëû ëàéèùÿ
÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùàçûðëàíìûø èíòåðíåò ñàéòûíûí òÿãäèìàòû êå÷èðèëèá.
“Ýÿíúÿ - Àâðîïà Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû
2016” Èúòèìàè Áèðëèéèíäÿ êå÷èðèëÿí òÿãäèìàò ìÿðàñèìèíäÿ øÿùÿð Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Áàø Èäàðÿñèíèí ðÿèñè Ìöøôèã Úÿôÿðîâ, øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿñè Êÿíàí Ìÿììÿäîâ, “Ïåøÿêàð
æóðíàëèñò” Âèðòóàë Òÿëèì Ìÿðêÿçè ëàùèéÿñèíèí ðÿùáÿðè Àíàð Éóñèôîüëó âÿ ýÿíúëÿð
èøòèðàê åäèáëÿð.
Àíàð Éóñèôîüëó ëàéèùÿíèí ìÿãñÿäè
âÿ ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà ýåíèø ìÿëóìàò
âåðèá. Áèëäèðèëèá êè, “Ïåøÿêàð æóðíàëèñò”
Âèðòóàë Òÿëèì Ìÿðêÿçè ýÿíú æóðíàëèñòëÿðëÿ
ÿìÿêäàøëûã åäÿúÿê. Àíàð Éóñèôîüëó îíó
äà ãåéä åäèá êè, Ìÿðêÿç æóðíàëèñòèêàéà
éåíè áàøëàéàí ýÿíúëÿðèí òÿúðöáÿ êå÷ìÿñè ö÷öí èìêàíëàð éàðàäàúàã.
Ìöøôèã Úÿôÿðîâ ëàéèùÿíèí þíÿìëèéèíè
ãåéä åäÿðÿê, áèëäèðèá êè, þëêÿìèçèí äþâëÿò âÿ èúòèìàè ìàðàãëàðûíûí ìöäàôèÿñèíÿ
ùÿð áèð ñèéàñè, èúòèìàè, éàðàäûúû òÿøêèëàò
þç òþùôÿñèíè âåðìÿëèäèð. Äþâëÿòèìèçèí ñóâåðåíëèéèíè, òÿùëöêÿñèçëèéèíè ãîðóìàã,
ìèëëè ìàðàãëàðûìûçûí ìöäàôèÿñèíÿ ÷àëûøìàã ùÿð êÿñ ö÷öí ÿñàñ ìåéàð îëìàëûäûð.
Õöñóñèëÿ äÿ æóðíàëèñòëÿðèí äþâëÿò âÿ èúòèìàè ìàðàãëàðûí ìöäàôèÿñèíäÿ ðîëó ùÿð
çàìàí äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ äàéàíûá.
Ìöøôèã Úÿôÿðîâ ýÿíú æóðíàëèñòëÿðèí ïåøÿ
ùàçûðëûüûíûí éöêñÿëäèëìÿñèíÿ, îíëàðûí íÿçÿðè áèëèêëÿðèíèí òÿúðöáö áàúàðûãëàðà ÷åâðèëìÿñèíÿ , øÿáÿêÿëÿøìÿ éîëó ýÿíú æóðíàëèñòëÿð àðàñûíäà ïåøÿêàð âÿ ìöàñèð
æóðíàëèñòèêàíûí òÿëÿáëÿðèíèí òÿáëèüè âÿ òÿä-
ðèñèíÿ, ìåäèà òÿùëöêÿñèçëèéèíäÿ ìèëëè ìàðàãëàð àìèëèíÿ õèäìÿò åäÿí ëàéèùÿéÿ
óüóðëàð àðçóëàéûá.
Êÿíàí Ìÿììÿäîâ ÷ûõûø åäÿðÿê, þëêÿäÿ êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíèí
èíêèøàôû, ñþç, ìÿòáóàò àçàäëûüûíûí òÿìèí
åäèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí
ìöùöì èøëÿðäÿí äàíûøûá. Áèëäèðèá êè,
Àçÿðáàéúàí ìÿòáóàòûíûí çÿíýèí òàðèõè
ÿíÿíÿëÿðè ìþâúóääóð. Òàðèõäÿ ôîðìàëàøìûø ìèëëè ìÿòáóàò ÿíÿíÿëÿðèìèç áó
ýöí äÿ äàâàì åòìÿêäÿäèð. Æóðíàëèñòëÿð
áèëàâàñèòÿ õàëãûí ùàãã ñþçöíö ÷àòäûðàí,
èúòèìàè ðÿéÿ âÿ øöóðëàðà òÿñèð èìêàíëàðû
îëàí àäàìëàðäûð. Æóðíàëèñòèêà ö÷öí öìóìè îëàí åëåìåíòàð ïðèíñèïëÿðÿ ðèàéÿò åòìÿê ùÿð áèð ìÿòáóàò èø÷èñèíèí ñàäÿúÿ
ïåøÿ áîðúóäóð. Ìåäèàíûí ÿí êöòëÿâè òÿñèð âàñèòÿñè îëäóüóíó íÿçÿðÿ àëñàã, áó
úöð ëàéèùÿëÿðèí êå÷èðèëìÿñèíèí ÿùÿìèééÿòè áþéöêäöð.
Ýåíèø äèñêóññèéà øÿðàèòèíäÿ êå÷ÿí
ýþðöøäÿ æóðíàëèñò ïåøÿñèíÿ ìàðàüû îëàí
ýÿíúëÿðèí ñóàëëàðû ÷àâàáëàíäûðûëûá.
Ùèúðàí ÌßÌÌßÄÎÂÀ
“Òÿìèç ùàâà” àéëûüû
Àâòîíÿãëèééàò âàñèòÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí àòìîñôåð ùàâàñûíûí
÷èðêëÿíìÿñèíÿ íÿçàðÿòèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè ìÿãñÿäè èëÿ
ðåñïóáëèêàíûí Áàêû, Ýÿíúÿ, Ñóìãàéûò, Øèðâàí, Ìèíýÿ÷åâèð âÿ äèýÿð èðè øÿùÿðëÿðèíäÿ 2016-úû èëèí àâãóñò àéû ÿðçèíäÿ “Òÿìèç ùàâà” àéëûüû òÿäáèðè êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûá. Òÿäáèðèí êå÷èðèëìÿñè èëÿ ÿëàãÿäàð Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàõèëè Èøëÿð Íàçèðëèéè âÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Åêîëîýèéà âÿ Òÿáèè Ñÿðâÿòëÿð Íàçèðëèéè òÿðÿôèíäÿí
ýþðöëÿúÿê èøëÿð áàðÿäÿ áèðýÿ òÿäáèðëÿð ïëàíû ùàçûðëàíûá.
Ìÿãñÿä íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðèíäÿí òÿáèÿòÿ áóðàõûëàí çÿðÿðëè ãàçëàðûí ìèãäàðûíûí ÷îõ îëìàñû ùàëëàðûíû àøêàð åòìÿêäÿí âÿ îíëàðà ãàðøû ãàíóíâåðèúèëèêäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìóø òÿäáèðëÿð ýþðìÿêäÿí èáàðÿòäèð.
Àâòîìîáèë íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðè ùàçûðäà àòìîñôåðèí ÿí
òÿùëöêÿëè ÷èðêëÿíäèðèúè ìÿíáÿéèäèð. Àâòîìîáèë ìöùÿððèêèíäÿí ÷ûõàí èøëÿíìèø ãàçëàðûí
òÿðêèáèíäÿ êàðáîí ãàçû âÿ
áàøãà çÿùÿðëè ãàçëàð âàðäûð.
Ìöùÿððèêäÿ éàíàúàã òàì
éàíäûãäà ùàâàéà éàëíûç ñó
áóõàðëàðû âÿ ãèñìÿí äÿ ìöõòÿëèô ãàçëàð òóëëàíûëûð. Éàíàúàüûí éàíìà ïðîñåñè òàì áàøà
÷àòìàäûãäà ùàâàéà çÿùÿðëè
ãàçëàð íîðìàäàí àðòûã ãàðû-
øûð. Áóíóí ãàðøûñûíû àëìàã,
ìöùÿððèêäÿ éàíìà ïðîñåñèíè
éàõøûëàøäûðìàã ö÷öí èõòèñàñëàøäûðûëìûø òåõíèêè òÿìèð
ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ ìöùÿððèêëÿðè íèçàìëàòìàã ëàçûìäûð. Áåëÿ ùàëäà íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðèíäÿí ùàâàéà àòûëàí çÿùÿðëè
ãàçëàðûí ìèãäàðûíû àçàëòìàã
îëàð.
“Òÿìèç ùàâà” àéëûüûíûí
Ýÿíúÿ
øÿùÿðè ÿðàçèñèíäÿ
ìöòÿøÿêêèë êå÷èðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ Ýÿíúÿ øÿùÿð ÏÈ
ÄÉÏØ-ñè âÿ Ýÿíúÿ øÿùÿð 10
ñàéëû ÿðàçè Åêîëîýèéà âÿ Òÿáèè Ñÿðâÿòëÿð øþáÿñè èëÿ áèðýÿ
èø÷è ãðóïëàðû éàðàäûëûá âÿ áó
ãðóïëàð íÿçàðÿò þë÷ö úèùàçëàðû âÿ íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðè èëÿ
òÿìèí åäèëèá. Àéëûüûí êå÷èðèëäèéè ìöääÿò ÿðçèíäÿ èø÷è ãðóï
òÿðÿôèíäÿí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíèí
ýèðèø éîëëàðûíäà, ùÿðÿêÿòèí èí-
òåíñèâëèéè éöêñÿê îëàí êö÷ÿëÿðäÿ ùÿðÿêÿò åäÿí âÿ àâòîíÿãëèééàò ìöÿññèñÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí õÿòòÿ áóðàõûëàí àâòîìîáèëëÿðèí ìöùÿððèêèíäÿí áóðàõûëàí èøëÿíìèø ãàçëàðûí òÿðêèáèíäÿêè çÿðÿðëè ìàääÿëÿðèí
ìèãäàðûíà íÿçàðÿò àïàðûëûð.
Ìöùÿððèêäÿí áóðàõûëàí èøëÿíìèø ãàçëàðûí òÿðêèáèíäÿêè çÿðÿðëè ìàääÿëÿðèí ìèãäàðû
ìöÿééÿí åäèëìèø ùÿääÿí
÷îõ îëàí íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðèíè èäàðÿ åäÿí ñöðöúöëÿð áàðÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ãàíóíâåðèúèëèéèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìóø ãàéäàäà èíçèáàòè òÿäáèðëÿð ýþðöëöð.
Âàñèô ÐÖÑÒßÌÎÂ,
Ýÿíúÿ øÿùÿð ÏÈ ÄÉÏØ-íèí
Òÿáëèüàò âÿ òÿøâèãàò öçðÿ
èíñïåêòîðó,
ïîëèñ ëåéòåíàíòû
Éåíèéåòìÿ
êèêáîêñ÷óëàðûìûçûí
óüóðëàðû
Éåíèéåòìÿ âÿ ýÿíúëÿð
àðàñûíäà êèêáîêñèíã öçðÿ
êå÷èðèëÿí à÷ûã áèðèíúèëèêäÿ
Ýÿíúÿ, Ñàìóõ, Ýþéýþë,
Øÿìêèð, Òîâóç, Ãàçàõ, Ýîðàíáîé/ âÿ Àüúàáÿäè ðàéîíëàðûíûí éåíèéåòìÿ êèêáîêñ÷óëàðû ãÿëÿáÿ óüðóíäà ìöáàðèçÿ àïàðûáëàð.
350 íÿôÿðäÿí àðòûã êèêáîêñ÷óíóí èøòèðàê åòäèéè éàðûøäà ÓÝÈÌ-2-íèí êèêáîê-
ñèíã áþëìÿñèíèí èäìàí÷ûëàðû
óüóðëó ÷ûõûøëàðû èëÿ éàääà ãàëûáëàð. Ìÿøã÷è Ìèðéàñèí Àüàéåâèí éåòèðìÿëÿðèíäÿí 8 íÿôÿðè ìåäàëëàðà ëàéèã éåðëÿðè
òóòóáëàð. Ôóëë êîíòàêò äþéöø
íþâöíäÿ ãöââÿëÿðèíè ñûíàéàí éåíèéåòìÿ êèêáîêñ÷óëàðûìûçäàí Àëòóí Ùÿìçÿéåâ
21 êã ÷ÿêè äÿðÿúÿñèíäÿ âÿ
ßëè Ñàäûãîâ 60 êã ÷ÿêè äÿðÿúÿñèíäÿ ö÷öíúö éåðèí ñàùèáè
îëóáëàð. Ùöñåéí Àááàñçàäÿ
(31 êã), Èëêèí Ìóñòàéàåâ (33
êã), Åëøÿí Ìÿììÿäîâ (+39
êã), Ùèäàéÿò Êÿðèìîâ (55
êã), Éóñèô Øèðèíîâ (57 êã), Èëãàð Ìÿììÿäîâ (+73 êã) èñÿ
ôÿõðè êöðñöíöí èêèíúè ïèëëÿñèíäÿ éåð àëûáëàð.
Ìöêàôàò÷ûëàð ñûðàñûíäà
éåð àëìûø èäìàí÷ûëàð äèïëîì
âÿ ìåäàëëàðëà òÿëòèô îëóíóáëàð.
Ñÿáóùè ÙÀÚÛÉÅÂ
Ðåäàêñèéàìûçûí ïî÷òóíäàí
Öðÿéèìèç à÷ûëûð
Ñîí 5 èëäÿ øÿùÿðèìèçäÿ àïàðûëàí ýåíèøìèãéàñëû ãóðóúóëóã,
àáàäëûã èøëÿðè ùÿð áèð ýÿíúÿëèíèí öðÿéèíè ôÿðÿù ùèññè èëÿ äîëäóðóð. Ýÿíúÿìèç áó ýöí äöíéàíûí ÿí ýþçÿë øÿùÿðëÿðè ñûðàñûíäàäûð. Øÿùÿðèìèçèí 2016-úû èëèí “Àâðîïàíûí Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû” àäûíû ãàçàíìàñû äà ãöðóðâåðèúèäèð.
Ýþðöëÿí èøëÿð î ãÿäÿð ÷îõäóð êè, áèð-áèð ñàéìàã ìöìêöí
äåéèë. Ìÿí òÿêúÿ Ñ.Âóðüóí êö÷ÿñèíäÿ éåðëÿøÿí âÿ áþéöê øàèðèí àäûíû äàøûéàí 41 ñàéëû òàì îðòà ìÿêòÿáäÿ àïàðûëàí ÿñàñëû
òÿìèð-òèêèíòè, àáàäëûã èøèíäÿí áÿùñ åòìÿê èñòÿðäèì. Òàìàìèëÿ
áÿðáàä âÿçèééÿòäÿ îëàí ìÿêòÿá áèíàñû âÿ ÿòðàôû áóýöíêö ìöàñèð ýþðêÿìè èëÿ ýþç îõøàéûð. Ìÿêòÿáèí ùÿéÿòèíäÿ óúàëäûëìûø áþéöê øàèðèìèç Ñ.Âóðüóíóí àáèäÿñè þç ÿçÿìÿò âÿ ýþçÿëëèéè èëÿ
äèããÿòè úÿëá åäèð, áàõäûãúà àäàìûí öðÿéè à÷ûëûð.
Ñ.Âóðüóí êö÷ÿñèíèí ñàêèíëÿðè, âàëèäåéíëÿð, 41 ñàéëû ìÿêòÿáèí ìöÿëëèì âÿ øàýèðäëÿðè àäûíäàí áó àáàäëûã âÿ ãóðóúóëóã èøëÿðè ö÷öí þëêÿ áàø÷ûñûíà âÿ øÿùÿð ðÿùáÿðëèéèíÿ öðÿêäÿí òÿøÿêêöð åäèðèê. Öìèäâàðàì êè, áåëÿ áèð ìÿêòÿáäÿ îõóéàí øàýèðäëÿð
òÿùñèëäÿ ãàçàíäûãëàðû óüóðëàðëà ùàìûíû ñåâèíäèðÿúÿêëÿð.
Ñ.Âóðüóí êö÷ÿñèíèí ñàêèíëÿðè àäûíäàí
Úÿôÿð ÈÑÝßÍÄßÐÎÂ
431 íÿôÿð ÿëèëëèéè îëàí øÿõñ ïðîòåç
âÿ äèýÿð âàñèòÿëÿðëÿ òÿìèí åäèëèá
2016-úû èëèí 7 àéû ÿðçèíäÿ ïðîòåç-îðòîïåäèê áÿðïà ìÿðêÿçèíèí Ýÿíúÿ ôèëèàëû ÿëèëëèéè îëàí 431 íÿôÿð øÿõñè ïðîòåçëÿ òÿìèí
åäèá.
Ôèëèàëûí ñòàñèîíàð áþëìÿëÿðèíäÿ àìïóòàñèéà îëóíìóø ÿëèëëèéè îëàí øÿõñëÿðèí ïðîòåçëÿøìÿéÿ ùàçûðëàíìàñû ïðîòåçëÿ ùÿðÿêÿò åäèëìÿñèíèí þéðÿäèëìÿñè, îíóðüà ñöòóíó çÿäÿëÿíìèø
ñïèíàë ÿëèëëÿðèí âÿ ñêîëèîçëó óøàãëàðûí ðåàáèëèòàñèéàñû èñòèãàìÿòëÿðäÿ áÿðïà-ìöàëèúÿ èøëÿðè àïàðûëûð.
Ýÿíúÿäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿê
áåéíÿëõàëã ëàéèùÿ ÿúíÿáèëÿðÿ
Àçÿðáàéúàíû òàíûäàúàã
Ýÿíúÿäÿ “Àâðîïà Ýÿíúëÿð Ïàéòàõòû” Èúòèìàè Áèðëèéè (ÈÁ) òÿðÿôèíäÿí “Ýÿíúëÿðèí èúìàíûí èíêèøàôûíäà ðîëó” àäëû áåéíÿëõàëã
ëàéèùÿíèí òÿãäèìàò ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá.
Ìÿðàñèìäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Ýÿíúëÿð Ôîíäóíóí ñòðàòåæè ïëàíëàøäûðìà âÿ áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿð ñåêòîðóíóí ìöäèðè Âöñàëÿ Íèôòÿëèéåâà, Ýÿíúÿ Øÿùÿð Èúðà
Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí áèðèíúè ìöàâèíè Åëíóð Ðçàéåâ âÿ äèýÿð
øÿõñëÿð ÷ûõûø åäèáëÿð.
×ûõûøëàðäà óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñûíû ãîéäóüó
ýÿíúëÿð ñèéàñÿòèíèí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà
äàâàì åòäèðèëäèéè âóðüóëàíûá. Áèëäèðèëèá êè, áèð ùÿôòÿäÿí ñîíðà
éåêóíëàøàúàã áåéíÿëõàëã ëàéèùÿäÿ Àçÿðáàéúàíëà éàíàøû, Ñåðáèéà, Àëáàíèéà, Ìàêåäîíèéà, Èòàëèéà, Óêðàéíà, Ðóìûíèéà, Ìîëäîâà, Ýöðúöñòàí âÿ ñ. þëêÿëÿðäÿí òÿìñèë÷èëÿð èøòèðàê åäèðëÿð.
Ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ õàðèúè þëêÿëÿðäÿí ýÿëìèø èøòèðàê÷ûëàðà
Àçÿðáàéúàíûí çÿíýèí òàðèõè, ìÿäÿíèééÿòè âÿ òÿáèÿòè èëÿ ÿòðàôëû
òàíûø îëìàã ö÷öí øÿðàèò éàðàäûëàúàüû äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá.
Ñîíäà ãîíàãëàð äà ëàéèùÿ ùàããûíäà þç ôèêèðëÿðèíè ñþéëÿéèáëÿð.
ÝßÍÚßÍÈÍ ÑßÑÈ
26 àâãóñò 2016-úû èë
Ãÿäèì Ýÿíúÿíèí ìÿùÿëëÿëÿðè
ÕÛÕ ÿñðäÿ Òóü÷ó ìÿùÿëëÿñèíÿ àèä îëàí êö÷ÿ âÿ
äàëàíëàð áóýöíêö Íèçàìè ïðîñïåêòèíèí Àòàòöðê
ïðîñïåêòè èëÿ êÿñèøìÿñèíäÿí áàøëàéûá, Øÿääàäèëÿð êö÷ÿñè èëÿ êÿñèøìÿñèíäÿ ãóðòàðûð. Ìÿùÿëëÿéÿ
Íèçàìè êö÷ÿñèíèí Û-ÛÛÛ-ÛÂ-ÂÛ-ÂÛÛÛ âÿ ÕÛÛ äàëàíëàðû, Ãÿíáÿð Ùöñåéíëè êö÷ÿñèíÿ ãÿäÿð îëàí
ùèññÿñè, Øÿääàäèëÿð êö÷ÿñèíèí Í.Óñóááÿéîâ êö÷ÿñèíèí êÿñèøäèéè éåðäÿí “Òóü÷ó” ìÿñúèäèíÿ
ãÿäÿð îëàí ùèññÿñè àèääèð.
Ìÿùÿëëÿ ÕÛÕ ÿñðèí ñîíó ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Ýÿíúÿíèí çèéàëûëàð ìÿùÿëëÿñè êèìè
òàíûíûðäû. Ìÿùÿëëÿíèí àäëûñàíëû íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí
Çåéíàëàáäèí Ìÿøÿäè Ìÿììÿä îüëó, Ðöñòÿì àüà Úÿôÿð
îüëó, Úÿëèë Ùàúû Ìÿììÿä îüëó, Ìÿììÿäÿëè Ìÿøÿäè ßñýÿð îüëó, Ùàãâåðäè Ìÿøÿäè
Úàááàð îüëó âÿ áèð ÷îõëàðûíûí
àäûíû ÷ÿêìÿê îëàð.
1804-úö èëèí ìàé àéûíäà
ìÿùÿëëÿäÿ 43 åâ îëóá. Áó
åâëÿðäÿ 134 íÿôÿð éàøàéûá.
1916-úû èë ìÿëóìàòûíà ýþðÿ
èñÿ ìÿùÿëëÿäÿ 960 àèëÿ éàøàéûá.
Ìÿùÿëëÿéÿ àèä îëàí Íèçàìè ïðîñïåêòè, ÂÛÛÛ äàëàí, 13
ñàéëû åâäÿ Ùàãâåðäèëÿð àèëÿñè
éàøàéûðäû. Åâ áèøìèø êÿðïèúäÿí òèêèëèá.
ÛÛÛ äàëàí, 5 ñàéëû åâ Ùàúû
Éàãóá Áàðàòçàäÿíèíäèð. Áó
ìöëê áó ýöí Ýÿíúÿäÿ îëàí
ãÿäèì åâëÿðèí ÿí ýþçÿëèäèð.
Äåéèëÿíÿ ýþðÿ, åâèí ìåìàðû
Àáóçÿð áÿé Ðçàéåâ îëóá.
Íèçàìè ïðîñïåêòè, 129
ñàéëû åâ Èñðàôûë áÿé Ìÿùÿììÿäíÿáè îüëó Èñðàôûëáÿéëèíèíäèð. Î, Èêèíúè Äöíéà ìöùàðèáÿñèíèí èøòèðàê÷ûñû îëóá.
Íèçàìè êö÷ÿñè, 68 ñàéëû
áèíà ìÿùÿëëÿíèí ñàéûëûá-ñå÷èëÿí êèøèëÿðèíäÿí îëàí Ìÿøÿäè
Êàçûìà âÿ ãàðäàøû ßééóáà
ìÿõñóñ èäè. Ùàçûðäà áó ìöëê
1 íþìðÿëè ìóñèãè ìÿêòÿáèäèð.
Íèçàìè êö÷ÿñèíèí Ãÿíáÿð
Ùöñåéíëè êö÷ÿñè èëÿ êÿñèøäèéè
éåðäÿ îëàí áàü Òóü÷ó ìÿùÿëëÿñèíèí ãÿáèðèñòàíëûüû îëóá.
Îðàäàêû òöðáÿ Ùàúû Ìèð Áàüûð
àüàíûíäûð (1855- 1920).
Ýÿíúÿ öñéàíû éàòûðûëäûãäàí
ñîíðà øÿùÿðäÿ úèääè àõòàðûøëàð âÿ ùÿáñëÿð áàøëàéûð. Úàìààò åâèíäÿí ÷þëÿ ÷ûõà áèëìèð. Àüà çþùð íàìàçû âàõòû
åâèíèí äàìûíà ÷ûõûá àçàí âåðèá, ìÿùÿëëÿíèí ñàêèíëÿðèíè
íàìàçà äÿâÿò åäèð. Áó çàìàí øÿùÿðäÿ ýÿçÿí ñèëàùëû
ïàòðóë, éàíûíäàêû åðìÿíè äèëìàíúäàí áó ãîúàíûí åâèí
öñòöíÿ úûõûá ÷ûüûðìàñûíûí ñÿ-
áÿáèíè ñîðóøóð. Äèëìàíú ñåéèäèí õàëãû èáàäÿòÿ äÿâÿò åòäèéèíè áèëäèéè ùàëäà ïàòðóëà
áèëäèðèð êè, ãîúà ÿùàëèíè öñéàí
åäèá ðóñëàðû ãûðìàüà ÷àüûðûð.
Áó ôèòíÿéÿ èíàíàí ðóñ ñåéèäè
ýöëëÿëÿéèð. Ìÿðùóìó ìÿùÿëëÿ
äÿí áó ýöíÿ êèìè óøàã áàü÷àñû êèìè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð.
Ìÿðùóì Ùàúû Óñóô 1933úö èëäÿ 47 éàøûíäà ðÿùìÿòÿ
ýåäèá, Ñÿáèçêàð ãÿáèðèñòàíëûüûíäà àèëÿ òöðáÿñèíäÿ äÿôí
îëóíóá. Éåýàíÿ îüëó Çàùèä
1913-úö èëäÿ äöíéàéà ýÿëèá.
Î, Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Àãðàð
Óíèâåðñèòåòèíèí èãòèñàäèééàò
ôàêöëòÿñèíèí äåêàíû âÿçèôÿñèíäÿ ÷àëûøûá âÿ 1 àâãóñò
1981-úè èëäÿ âÿôàò åäèá.
Íèçàìè êö÷ÿñè, 86 íþìðÿëè åâ äþâðöíöí òàíûíìûø èíøààò÷û-ìöùÿíäèñè
Àáóçÿð
áÿé Ðçàéåâèíäèð (1877-?). Î,
30 èéóí 1906-úû èëäÿ éàðàäûëìûø Ýÿíúÿ Ìöñÿëìàí Õåéðèééÿ Úÿìèééÿòèíèí òÿôòèø êîìèññèéàñûíûí öçâö îëìàãëà
áÿðàáÿð àéäà áåø ìàíàò
âÿ ôàðñúà éàõøû áèëèéè âàð èìèø
âÿ ìöãòÿäèð òöðê øàèðëÿðèíäÿí
áèðèñè ùåñàá îëóíóð. Ìÿðùóì
ñàüëûüûíäà “Íàñåù”, “Ãöäñè”,
“Øåéõ” òÿõÿëëöñö èëÿ øåèðëÿð
éàçàðìûø. Øåèðëÿðäÿí ÿëàâÿ
“Òàðèõè-ìöãÿääÿñè” êèòàáûíû
âÿ Ýÿíúÿíèí òàðèõèíè éàçûá
âÿ ùÿìèí êèòàáû ýåíåðàë Ëàçàðåâÿ òÿãäèì åäèá. Øåéõ Èáðàùèì Ýÿíúÿ øÿùÿð ýèìíàçèéàñûíäà øÿðèÿò âÿ òöðê äèëè
ìöÿëëèìè âÿçèôÿñèíäÿ ÷àëûøûá.
Øåéõ Èáðàùèì Òèôëèñ øÿùÿðèíäÿêè ðóùàíè èäàðÿñèíäÿ èìòàùàí âåðÿí çàìàí Ãàôãàçûí
úàíèøèíè ãðàô Âîðîíñîâ-Äàøêîâ îðàäà èøòèðàê åäèðìèø.
Ãðàô øåéõèí “...åëì âÿ êàìàëûíû ìöøàùèäÿ åäèá, îíà àôÿðèí âÿ òÿùñèí îõóéóá, þç ãûçûë
ñààòûíû äà áÿõø åòìèøäèð”.
Òóü÷ó
Áó ìÿùÿëëÿ åë àðàñûíäà Òîéóã÷ó êèìè òàíûíûð
ãÿáèðèñòàíëûüûíäà äÿôí åäèðëÿð. Îüëó Ìèð Ãóòáèääèí 16
éàøûíäà èêÿí ùÿáñ îëóíóð.
Îíó Ýÿíúÿ ùÿáñõàíàñûíûí
ðÿèñè åðìÿíè Àòàðáåêîâ ãûëûíúëà þëäöðöð. Áó ùàäèñÿäÿí
ñîíðà îíëàðûí àèëÿñè Èðàíà
ìöùàúèðÿò åäèð.
Ùàúû Àüÿëè Ùàúû Ðçà îüëó
ÕÛÕ ÿñðèí îðòàëàðûíäà Ýÿíúÿäÿ ÿí çÿíýèí øÿõñëÿðäÿí ñàéûëûðäû. Îíóí øÿõñè äÿéèðìàíû, ÿêèí éåðè, ìàë-ãàðà ñöðöëÿðè âàð èäè. Îüëó Ùàúû Óñóô
(1886-1933) õåéèðõàùëûüû, ñÿõàâÿòè èëÿ Ýÿíúÿäÿ àä ãàçàíûáìûø. Ãÿíáÿð Ùöñåéíëè êö÷ÿñèíäÿ éåðëÿøÿí åâèíèí ùÿéÿòèíäÿ õèäìÿò÷èëÿðè ö÷öí
àéðûúà éàøàéûø éåðè òèêäèðèáìèø. Ìÿðùóì Ùàúû Óñóôóí
Àòàòöðê ïðîñïåêòèíäÿ òèêäèðäèéè 245 íþìðÿëè èêèìÿðòÿáÿëè
åâ èíäè äÿ ãàëûð. Áèð çàìàíëàð
Ýþéýþë ðàéîíóíäà éåðëÿøÿí
èêèìÿðòÿáÿëè “Ýþéýþë” ïèîíåð
äöøÿðýÿñè Ùàúûíûí éàé èñòèðàùÿò åâè îëóá. Îíóí Ãÿíáÿð
Ùöñåéíëè êö÷ÿñèíäÿêè åâè
áîëøåâèêëÿð òÿðÿôûíäÿí ìöñàäèðÿ åäèëèá, ÿââÿë Éàíüûíäàí
Ìöùàôûçÿ Èäàðÿñè, ñîíðà Êèðîâ àäûíà Êÿíä Òÿñÿððöôàòû
Òåõíèêóìó îëóá. ßëëèíúè èëëÿð-
þäÿìÿêëÿ úÿìèééÿòèí ùÿãèãè
öçâö ñå÷èëìèøäè. Åëìè ñåâÿí,
ìààðèôïÿðâÿð Àáóçÿð áÿé
Ðçàéåâèí “Ãàúàðëàð” ìÿùÿëëÿñèíäÿ åëåêòðèê äÿéèðìàíû,
ÿêèí éåðè îëóá. Îíóí áèð åâè
äÿ Àòàòöðê ïðîñïåêòèíäÿäèð.
Ùàçûðäà áó áèíà Àçÿðáàéúàí
Äþâëÿò Àãðàð Óíèâåðñèòåòèíèí
åëåêòðîí êèòàáõàíàñû êèìè
ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Àáóçÿð
áÿé 1920-úè èëäÿ Òöðêèéÿéÿ
ìöùàúèðÿò åòìèøäèð.
Òóü÷ó ìÿùÿëëÿñèíäÿ Øåéõçàìàíëûëàð íÿñëèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè éàøàéûáëàð. ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Áàêûäà “Ñÿäà” ìÿòáÿÿñèíäÿ ÷àëûøàí øàèð
ßëè Øþâãè (1880-1924) øåéõ
Ìóõòàð îüëó Øåéõçàìàíëû áó
ìÿùÿëëÿíèí ñàêèíè èäè. Îíóí
ìÿùÿááÿò âÿ ñàòèðèê øåèðëÿðè
ñàüëûüûíäà ìöõòÿëèô ãÿçåò âÿ
äÿðýèëÿðäÿ ÷àï îëóíóðäó.
Òàíûíìûø õåéðèééÿ÷è, ïîëèãëîò, Ýÿíúÿ øÿùÿð áÿëÿäèééÿñèíèí ñÿäðè ßñýÿð àüà Àäûýþçÿëîâ (Ýîðàíè) (18571910) áó ìÿùÿëëÿäÿ øÿõñè
âÿñàèòè ùåñàáûíà ãûç ìÿêòÿáè
à÷äûðìûøäû.
Øåéõ Èáðàùèì Ãöäñè Ýÿíúÿâè (1815-1865) øåéõ Ùÿñÿí îüëó Ýÿíúÿ øàèðëÿðèíèí
ìÿøùóðëàðûíäàíäûð. ßðÿáúÿ
Ìÿðùóì Øåéõ Èáðàùèì
1865-úè èëäÿ 50 éàøûíäà Ýÿíúÿäÿ âÿôàò åäèá, ìÿãáÿðÿñè
“Èìàìçàäÿ” ãÿáèðèñòàíëûüûíäàäûð. Ìÿðùóìóí íÿñèë øÿúÿðÿñè Øåéõ Íèçàìèéÿ ÷àòûð.
Îíóí èêè îüëó âàð èäè. Áþéöê
îüëó ßëÿêáÿð 1844-úö èëäÿ
àíàäàí îëóá. Äåéèëÿíÿ ýþðÿ,
1866-úû èëäÿ þëöá. Èêèíúè îüëó
Ùàúû Èñà (1854-1921) ñàüëûüûíäà ñàùèá îëäóüó èíäèêè
Òàòûëû êÿíäèíÿ êÿùðèç ÷ÿêäèðèá. Ùÿìèí êÿùðèç ùàçûðäà
äóðóð. Ìÿðùóì Ùàúû Èñàíûí
éåýàíÿ îüëó Ìÿììÿäðçà
Øåéõçàìàíëû (1916-1989)
Àçÿðáàéúàíûí õàëã àðòèñòè èäè.
Î, Àçÿðáàéúàí Àêàäåìèê
Ìèëëè Äðàì Òåàòðäà ÷àëûøûðäû.
Íèçàìè ïðîñïåêòèíäÿ éåðëÿøÿí 95 íþìðÿëè åâ Ùàúû Èñàéà
ìÿõñóñ îëóá.
ÕÛÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ
ìÿùÿëëÿíèí éöçáàøûñû Èñà Ïàøà îüëó îëóá. Ìÿùÿëëÿ ñàêèíëÿðè ïàïàã÷ûëûã, äÿðçèëèê, òàúèðëèê êèìè ñÿíÿòëÿðëÿ ìÿøüóë
îëóðäóëàð. Ìöàñèðèìèç øàèðáÿñòÿêàð ßëÿêáÿð Çèéàòàé áó
ìÿùÿëëÿäÿ äöíéàéà ýÿëèá.
ÕÛÕ ÿñðèí ñîíëàðûíäà ìÿùÿëëÿäÿ Àáóçÿð áÿé êÿùðèçè
âàð èäè.
Ñÿíèí éàøàäûüûí êö÷ÿ êèìèí
àäûíû äàøûéûð, áèëèðñÿíìè?
Ãÿäèì øåèð, ñÿíÿò îúàüû, òàðèõè øÿõñèééÿòëÿð âÿ ãÿùðÿìàíëàð äèéàðû, ðåñïóáëèêàìûçûí èêèíúè ìÿäÿíèééÿò ìÿðêÿçè
îëàí Ýÿíúÿ áó ýöí þçöíöí éåíè ýÿíúëèê, èíêèøàô âÿ òÿðÿããè äþâðöíö éàøàéûð äåñÿê, éàíûëìàðûã. Ñîí áåø-àëòû èëäÿ
øÿùÿð áàøäàí-áàøà äÿéèøìèø, ýþçÿëëÿøìèø âÿ àáàäëàøäûðûëìûøäûð. Ýþéäÿëÿí áèíàëàð, ìèëëè âÿ ìöàñèðëèê ÿíÿíÿëÿðèíè
þçöíäÿ áèðëÿøäèðÿí åëì, ìÿäÿíèééÿò âÿ òèúàðÿò ìÿðêÿçëÿðè, ýåúÿñè äÿ ýöíäöçöíÿ áÿíçÿéÿí àáàä êö÷ÿ âÿ ïðîñïåêòëÿð, ïàðê âÿ õèéàáàíëàð, èñòèðàùÿò ýóøÿëÿðè ýþç îõøàéûð!..
Ùÿð ýöí éåíè áèð öíâàí éàðàíûð: òÿçÿ éàøàéûø ìàññèâëÿðè,
êö÷ÿ âÿ ìåéäàíëàð “ýÿë-ýÿë” äåéèð. Ýÿíúÿäÿ äîüóëóá,
òàíûíìûø, åëÿúÿ äÿ äöíéàíûí ùàðàñûíäà éàøàìàñûíäàí àñûëû
îëìàéàðàã ãÿëáè äàèì õàëãûìûçûí èñòèãëàëèééÿòè, Ýÿíúÿíèí
óüóðëàðû ö÷öí äþéöíÿí èíñàíëðûí àäëàðû áó ãÿäèì äèéàðûí
éåíè àáàäëàøàí ìÿñêÿíëÿðèíäÿ ÿáÿäèëÿøèð.
Åëÿ áó ýöíëÿðäÿ ãûñà ìöääÿòäÿ Ýÿíúÿ âÿ ýÿíúÿëèëÿð ö÷öí
ÿâÿçñèç õèäìÿòëÿðè îëàí øÿùÿð Èúðà
Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Åëìàð Âÿëèéåâèí 136 àäûí ÿáÿäèëÿøäèðèëìÿñè
ö÷öí ñÿðÿíúàì èìçàëàìàñû äà
áóíó áèð äàùà òÿñäèã åäèð.
Ñåâèíäèðèúè ùàëäûð êè, øÿùÿðäÿ
àïàðûëàí éåíèäÿíãóðìà âÿ àáàäëûã èøëÿðè èëÿ éåíè ãîéóëàí, ÿáÿäèëÿøäèðèëÿí àäëàð àðàñûíäà áèð óéàðëûã, ñÿðèøòÿëèëèê þçöíö ýþñòÿðèð.
Ùèññ îëóíóð êè, ùÿð øåé þë÷öëö, áè÷èëè ñóðÿòäÿ ùÿéàòà âÿñèãÿ àëûð, òàðèõëÿøäèðèëèð.
Ýÿíúÿ ãÿäèì âÿ òàðèõè êå÷ìèøÿ ìàëèêäèð. Éåíèäÿíãóðìà èøëÿðèíäÿ äÿ áó êåéôèééÿòëÿðÿ õöñóñè
þíÿì âåðèëèð. Ãÿäèìèëèêëÿ ìöàñèðëèê ãîøà ãàíàä êèìè øÿùÿðèí ùöñíöíÿ éàðàøûã âåðèð. Øÿùÿðèí êö÷ÿ
âÿ éåíè öíâàíëàðûíà âåðèëÿí àäëàð
äà äèããÿòëÿ ñå÷èëèð.
Áóäóð, ÕÛ ÿñðäÿ (1029-(1033)1072) ìÿøùóð Ñÿëúóã ùþêìäàðû
Àëï Àðñëàíûí, “Êèòàáè Äÿäÿ Ãîðãóä”äà îüóçëàðûí öìóìè õàíû,
åëÿúÿ äÿ Àüãîéóíëóëàð ñöëàëÿñèíèí
áàíèñè Áàéàíäóð õàíûí, Áàéàíäóð
õàí òÿðÿôèíäÿí Ýÿíúÿäÿ îòóðóá
Îüóçóí ñÿðùÿäëÿðèíè ãîðóìàüà
ýþíäÿðèëÿí “Êèòàáè-Äÿäÿ-Ãîðãóä”
ãÿùðÿìàíû Áÿêèë áÿéèí, “ÊèòàáèÄÿäÿ Ãîðãóä”óí ýÿíú ãÿùðÿìàíëàðûíäàí áèðè, Ýÿíúÿéÿ ùöúóì
åäÿí äöøìÿíëÿðëÿ âóðóøóá ãàëèá
ýÿëìèø Áÿêèë îüëó Èìðàíûí, ùÿìèí
äþâðöí Àçÿðáàéúàí ãàäûíëàðûíûí
öìóìèëÿøäèðèëìèø îáðàçû Áóðëà õàòóíóí, Îüóçóí äþâëÿò áàø÷ûñû Ãàçàí õàíûí, åëÿúÿ äÿ ìöñòÿãèë
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ÿðàçè áöòþâëöéö óüðóíäà úàíëàðûíäàí
êå÷èá øÿùèä îëàí òåëåæóðíàëèñò Àëû
Ìóñòàôàéåâèí, æóðíàëèñò Ñàëàòûí
ßñýÿðîâàíûí, øÿùèä Ùÿìèä Ìóñòàôàéåâ âÿ Ìÿòëÿá Ñàäûãîâóí àäëàðû øÿùÿðèìèçèí éåíè êö÷ÿ âÿ äþíýÿëÿðèíäÿ “ñàêèíëÿøìèøäèð”.
ßìÿê ãÿùðÿìàíëàðû, åëì, òÿùñèë õàäèìëÿðè Àüàìèð Ìÿììÿäîâ,
Àüàõàí Àüàáÿéëè, Àëëàùâåðäè Áàüûðîâ, Áàùàð Àüàëàðîâà, Úàùàíýèð
Íàüûéåâ, Åëìàí Èáðàùèìîâ, Åëõàí
ßëèéåâ, ßêáÿð ßñýÿðîâ, Øûõû ßëÿñýÿðîâ, Ôàòìà Ãóëèéåâà, Ùÿñÿí
Ñåéèäîâ, Èáðàùèì Àõóíäîâ, Èáðàùèì Êàçûìîâ âÿ áàøãàëàðûíûí àäëàðû äà éåíè êö÷ÿëÿðÿ âåðèëìèøäèð.
Ýÿíúÿ øÿùÿðè òåàòð âÿ èíúÿñÿíÿò, ìóñèãè âÿ ðÿññàìëûã ñÿíÿòèíÿ
âÿ ñÿíÿòêàðëàðûíà ùÿìèøÿ áþéöê
ãàéüû âÿ åùòèðàìëà ãîéíóíó à÷ìûøäûð. Áó ñàùÿëÿðäÿ Ýÿíúÿ ùÿì
õàëãûìûçà áþéöê ñÿíÿòêàðëàð âåðèá, ùÿì äÿ áó ñÿíÿòè äöíéà ñÿâèééÿñèíäÿ òàíûäàíëàðû ñåâÿ-ñåâÿ
ÿçèçëÿéèá. Åëÿ øÿùÿðèí éåíè öíâàíëàðûíäà “ñàêèíëÿøÿí” õàëã àðòèñòè
Àááàñ Ìèðçÿ Øÿðèôçàäÿ, Àçÿðáàéúàíûí ÿìÿêäàð èíúÿñÿíÿò õàäèìè,
óëó ýÿíúÿëè Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí
ñþçëÿðèíÿ áèð ñûðà ðîìàíñëàð áÿñòÿëÿìèø, èëê ãàäûí áÿñòÿêàðûìûç
Àüàáàúû Ðçàéåâà, õàëã àðòèñòè,
áÿñòÿêàð, äàùè Àçÿðáàéúàí øàèðè
âÿ ìöòÿôÿêêèðè Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí 800 èëëèéè ìöíàñèáÿòèëÿ 1947-úè
èëäÿ øàèðèí ñþçëÿðèíÿ “Ýöë úàìàëûí”
ðîìàíñûíû âÿ õîð ö÷öí “Ãÿçÿë”
ÿñÿðèíè áÿñòÿëÿìèø Úàùàíýèð Úàùàíýèðîâ, õàëã àðòèñòè, áÿñòÿêàð ßôðàñèéàá Áÿäÿëáÿéëè, éàçû÷û Ôÿðìàí Êÿðèìçàäÿ, õàëã ðÿññàìëàðû
ùåéêÿëòàðàø Ôóàä ßáäöððÿùìàíîâ, ðÿññàì Ýöëëö Ìóñòàôàéåâà,
ùåéêÿëòÿðàø Ìöíÿââÿð Ðçàéåâà,
õàëã àðòèñòè Íÿñèáÿ Çåéíàëîâà,
áÿñòÿêàð Ñÿèä Ðöñòÿìîâ, Âÿúèùÿ
Ñÿìÿäîâà, õàëã àðòèñòè Øþâêÿò
ßëÿêáÿðîâà, ìöüÿííè Ðþâøÿí
Áåùúÿò âÿ áàøãàëàðûíûí àäëàðû
ýÿíúÿëèëÿð ö÷öí ÿçèçäèð.
Éåíèëÿðèí ñûðàñûíäà õàëã øàèðè
Ùöñåéí Àðèôèí, èíøààò÷û, “Ãûðìûçû
ßìÿê Áàéðàüû” îðäåíëè Èëéàñ Ãóëèéåâèí, òÿééàðÿ÷è Ùöñåéíáàëà ßëèéåâèí, ÿìÿê ãÿùðÿìàíû Èáðàùèì
Êàçûìîâóí, ôÿàë èúòèìàèééÿò÷è,
Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû îëìóø Íàüû ßáäöëÿçèìîâóí âÿ áàøãàëàðûíûí àäëàðûíà âåðèëìèø êö÷ÿëÿð äÿ
âàðäûð.
Ýþðöíäöéö êèìè, øÿùÿð ðÿùáÿðëèéè, ãÿäèðáèëÿí ýÿíúÿëèëÿð ùå÷
êÿñè óíóòìóð, ùå÷ êèìè éàääàí ÷ûõàðìûð.
ßçèç ýÿíúÿëèëÿð, éåíè êö÷ÿ àäëàðûíûç ìöáàðÿê. Ãîé áó öíâàíëàðà ùÿìèøÿ øàä õÿáÿðëÿð, Ãàðàáàü
éàðàëàðûìûçûí ñàüàëìàñûíû áèëäèðÿí
öðÿê à÷àí ìöæäÿëÿð ýÿëñèí, öíâàíëàðäà òîé-áöñàò îëñóí.
Ôöçóëè ÐÖÇÈÝÀÐ
Èíäè èñÿ ìÿùÿëëÿíèí àäûíûí
éàðàíìàñûíà äèããÿò åäÿê.
Òîéóã ñàõëàìàã ùÿð áèð ìÿùÿëëÿäÿ îëà áèëÿð. Ùÿìèí ïåøÿéÿ ýþðÿ ìÿùÿëëÿíèí áåëÿ
àäëàíìàñû èíàíäûðûúû ýþðöíìöð. Àïàðäûüûìûç òÿäãèãàòëàðà âÿ ìöøàùèäÿëÿðÿ ÿñàñÿí
äåéÿ áèëÿðèê êè, ãÿäèì çàìàíëàðäàí ÕÂÛÛÛ ÿñðÿäÿê Òöðêöñòàíäà, òöðê äþâëÿòëÿðèíäÿ, ùèíä
âÿ ÷èí ùþêóìÿòëÿðèíäÿ “Òóü”
äþâëÿò áàéðàüû êèìè òàíûíûðäû.
Òóüóí ýþðêÿìè áåëÿ èäè: Óúà
áèð ïàéàíûí óúóíà àéïàðà
áÿðêèäèëèðäè (ìöñÿëìàí òöðê âÿ
ùèíä ãîøóíóíäà). Îíäàí áèð
àç àøàüûäà äÿìèð ùàëãà îëóðäó. Áó ùàëãàäà ãûðìûçû, àü,
ãàðà, ñàðû, ìèõÿéè ðÿíýëè àò
ãóéðóüóíäàí äöçÿëäèëìèø ñà÷àãëû ãîòàç îëàðäû. Áó ãîòàçà
“òóü” äåéèëèðäè. Òóüó ñàõëàéàí
“òóü÷ó” àäëàíûðäû.
Ñóëòàí Ñÿíúÿð Èáí Ìÿëèê
øàùûí (1118-1157) Îñìàí
Ãàçèéÿ ýþíäÿðäèéè òóü áó ãÿáèëäÿí èäè.
Òóü áþéöê ðöòáÿ ñàùèáëÿðèíÿ äÿ âåðèëèðäè. Ñàíúàã áÿéëÿðáÿéèíÿ áèð, Ìèðìèðàëàéëàð
âÿ áÿéëÿðáÿéÿ èêè, âÿçèðëÿðÿ
ö÷, ñÿäð-ÿçÿìÿ (áàø âÿçèð)
áåø ÿäÿä òóü (ãîòàç) âåðèëèðäè. Ìöùàðèáÿ çàìàíû ïàäøàùûí éåääè ãîòàçû îëóðäó.
Òóü äþâëÿò áàéðàüû èäè.
Îíó ñÿðêÿðäÿ ãîðóéàð, ìöùàðèáÿäÿ âÿ ùÿðáè áàéðàìëàðäà ùÿðáè ìóñèãè ñÿäàëàðû àëòûíäà ùàâàäà îéíàäàðäû.
×îõ ýöìàí êè, äþéöøäÿ
ãÿùðÿìàíëûã ýþñòÿðÿí ÿñýÿð,
“òóü÷ó” áó ìÿùÿëëÿäÿ éàøàìûøäûð. Åëÿ îíóí øÿðÿôûíÿ äÿ
áó ìÿùÿëëÿ “Òóü÷ó” àäëàíìûøäûð.
1588-úè èë ìàé àéûíäà Îñìàíëû ñóëòàíû ÛÛÛ Ìóðàäûí áàø
êîìàíäàíû Ôÿðùàä ïàøà ñóëòàíûí ýþñòÿðèøè èëÿ Ýÿíúÿäÿ
ãàëà òèêäèðèð. Ãàëàíûí ìöùàôèçÿ÷èëÿðè ÷àäûðëàð ãóðóá áó
ÿðàçèäÿ éàøàéûðäûëàð. Ìèíëÿðëÿ îñìàíëû ÿñýÿðèíèí éàøàäûüû áó ÿðàçè ùÿðáè äöøÿðýÿ èäè.
Äèë÷èëèê åëìèíèí ãàíóíëàðûíà ÿñàñÿí òóü÷ó òóéóã÷ó, òîéóã÷ó øÿêëèíÿ äöøÿ áèëÿð. Áóðàäà ìÿùÿëëÿ ñàëûá éàøàéàíëàðûí éàøàäûüû éåðÿ “Òóéóã÷ó” éîõ, “Òîéóã÷ó” àäû âåðèëìÿñè òÿáèèäèð.
1725-úè èëäÿ òÿðòèá îëóíìóø Ýÿíúÿíèí òÿùðèð äÿôòÿðèíäÿ áó ìÿùÿëëÿíèí àäû ãåéä
îëóíìàéûá. Áóíó ÿñàñ ýþòöðöá äåìÿê îëàð êè, ìÿùÿëëÿ
ÕÂÛÛÛ ÿñðèí ñîíëàðûíäà ñàëûíûá.
Ùàìëåò ÀËËÀÙÂÅÐÄÈÉÅÂ,
ÀÌÅÀ Ýÿíúÿ Áþëìÿñèíèí
ÿìÿêäàøû
Ìÿêòÿá
ìàúÿðàëàðûíäàí
áÿùñ åäÿí ôèëìèí
÷ÿêèëèøè áàøà ÷àòûá
Ôèëìäÿí ôðàãìåíò
“11 Á-Áèëèê ýöíö” àäëû 90 äÿãèãÿëèê êîìåäèéà æàíðûíäà îëàí ôèëìèí ÷ÿêèëèøè áàøà ÷àòûá. 11úè ñèíèô øàýèðäëÿðèíèí ìÿêòÿá ìàúÿðàëàðûíäàí
áÿùñ åäÿí ôèëìèí ãóðóëóø÷ó ðåæèññîðó âÿ ññåíàðè ìöÿëëèôè Åëíóð Àõóíäîâ, ãóðóëóø÷ó îïåðàòîðëàðû Âöñàë Ìÿùÿððÿìîâ, Ðÿøèä ßëèéàðîâ, Àíàð
Èñëàì âÿ Éóñèô Úÿôÿðîâäóð. Ôèëìèí áÿñòÿêàðû
Õÿéàë Õÿçðè, ãóðóëóø÷ó ðÿññàìû Ðóùèééÿ Ìÿììÿäîâà, äèðåêòîðó èñÿ ÿìÿêäàð ìÿäÿíèééÿò èø÷èñè ßëè Ãàñûìîâäóð. Òåàòðøöíàñ Àíàð Áöðúÿëèéåâ áèëäèðèá êè, ùÿð áèð ôèëìèí ÿðñÿéÿ ýÿëìÿñè
áþéöê ìÿñóëèééÿò îëìàãëà éàíàøû, ùÿì äÿ ìàðàãëû åêðàí èøè äåìÿêäèð. Öñòÿëèê áó åêðàí èøèíèí
ÿðñÿéÿ ýÿëìÿñèíäÿ ïåøÿêàð îëìàéàí ýÿíúëÿðèí
ñå÷èëìÿñè ìÿñóëèééÿò ùèññèíè äàùà äà àðòûðìûø
îëóð. Ôèëì ÷ÿêèëèøè ö÷öí ìÿêàí âÿ åêðàí àíëàéûøû îëìàéàí ýÿíúëÿðèí áèð àðàéà òîïëàíûá áó ìÿñóëèééÿòè þç öçÿðèëÿðèíÿ ýþòöðìÿëÿðè èñÿ ñÿíÿòÿ
ìÿùÿááÿò äåìÿêäèð. Ýÿíúÿäÿ êîìåäèéà æàíðûíäà îëàí áåëÿ áèð ôèëì èëê äÿôÿäèð ÷ÿêèëèð. Ñþçñöç êè, ÷ÿêèëèø ïðîñåñèíèí þçö âÿ îáðàçëàðà úÿëá
îëóíàí ýÿíúëÿð ìàðàãëû òèïàæëàðäûð. ßí ÿñàñû ôèëìäÿ èøòèðàê åäÿí ùÿð áèð øÿõñ àðòûã áèð àèëÿ öçâöíÿ ÷åâðèëÿ áèëèá.
Ôèëìäÿêè îáðàçëàðû úàíëàíäûðàí ýÿíúëÿð ÷ÿêèëèøëÿðèí ÷îõ ìàðàãëû îëäóüóíó áèëäèðèáëÿð. Áöòöí ôÿíëÿðÿ ìàðàã ýþñòÿðÿí áèð ìÿêòÿáëè îáðàçûíû òÿãäèì åäÿí Àéòÿí Àëëàùâåðäèéåâà äåéèð
êè, ðåæèññîð Åëíóð Àõóíäîâ òÿðÿôèíäÿí ôèëìÿ äÿâÿò àëìûøàì. Èëêèí îëàðàã ôèëìèí ùàçûðëûã ïðîñåñëÿðèíäÿ, êàñòèíãëÿðäÿ éàõûíäàí èøòèðàê åòäèì.
Ðåæèññîð Åëíóð Àõóíäîâóí áþéöê ñÿáðëÿ ùÿð áèðèìèçëÿ ôÿðäè ãàéäàäà èøëÿìÿñè ìàùèééÿò åòèáàðû èëÿ åêðàí èøèíèí óüóðëó àëûíàúàüûíäàí õÿáÿð
âåðèðäè. Áåëÿ äÿ îëäó. Äåéèì êè, ÷ÿêèëèø ïàâèëéîíëàðûíäà éîðóëñàã äà áó áèçèì öìóìè èøèìèçÿ õÿëÿë ýÿòèðìèð. ßêñèíÿ äàùà äà áþéöê ðóù
éöêñÿêëèéè èëÿ ÷àëûøûðûã. Åêðàí èøè ìÿíèì ö÷öí
÷îõ ìàðàãëûäûð. ×öíêè áó ìÿíèì ôèëìÿ èëê ÷ÿêèëèøèìäèð. Èíàíûðàì êè, óüóðëó àëûíàúàã âÿ òàìàøà÷ûëàð ôèëìÿ ìàðàãëà áàõà áèëÿúÿêëÿð.
Éåýàíÿ ÈÑÌÀÉÛËÃÛÇÛ
7
Ýÿíúÿíèí Õàí ÷èíàðû Àëòàé Ìÿììÿäîâ
Ùÿð äÿôÿ àäû ÷ÿêèëÿíäÿ ãÿðèáÿ
áèð êþâðÿêëèê ùèññè éàøàéûðàì.
×öíêè áó àä ìÿíÿ ÷îõ äîüìàäûð. Ñÿáÿá èñÿ éàõûí àèëÿ
äîñòëóüó âÿ îíóí èíñàíè ñÿìèìèééÿòè èäè. Ùÿòòà áó äîñòëóã
ìÿðùóì àòàì, Ðåñïóáëèêàíûí
õàëã àðòèñòè Ìÿùÿììÿä Áöðúÿëèéåâèí âÿôàòûíäàí ñîíðà äà
ñîíà ãÿäÿð äàâàì åäèá. Àëòàé
Ìÿììÿäîâ ùÿð çàìàí îíà
õàñ îëàí õöñóñèééÿòëÿðè èëÿ ñå÷èëìÿéè ñåâèðäè.
Äîñòëóã ìÿâùóìó îíóí ö÷öí âàúèá àìèëëÿðäÿí áèðè èäè. Ùÿð äÿôÿ çÿíý åäÿíäÿ èëê äåéÿúÿéè êÿëìÿ áó èäè: “Îüóë, Àëòàé ÿìèíäèð”. Î,
ùÿð çàìàí çÿíý åäÿð, àòàìûí ùÿéàòäà éîõëóüóíó ñàíêè áèçÿ óíóòäóðóðìóø êèìè ïðîáëåìëÿðèìèç èëÿ ìàðàãëàíàð âÿ àèëÿìèçÿ îëàí äîñòëóã, ãàðäàøëûã ùèññëÿðèíè áèëäèðÿðäè. Îíóíëà áèðýÿ ìÿðùóì ùÿéàò éîëäàøû Àëìàç õàíûì äà
ùÿð çàìàí éàíûìûçäà îëàð âÿ ñåâèíúèìèçè, êÿäÿðèìèçëè áþëöøÿðäè.
Àëòàé Ìÿììÿäîâ ÿäÿáèééàòà íàñèð êèìè
ýÿëìèø, 1950-úè èëäÿí áàøëàéàðàã ùåêàéÿëÿðèíè ìöõòÿëèô ìÿòáóàò îëãàíëàðûíäà ÷àï åòäèðìèø
âÿ áó éàçûëàðû èëÿ ÿäÿáè èúòèìàèééÿòèí äèããÿòèíè þçöíÿ úÿëá åäÿ áèëìèøäè. Î, ùÿì äÿ ÿäÿáèééàòøöíàñëûã åëìèìèçèí, ÿäÿáè òÿíãèäèí,
ÿäÿáèééàò òàðèõèìèçèí ìöêÿììÿë áèëèúèñè êèìè
äÿ ìöùöì ôóíäàìåíòàë ôèêèðëÿðè, ìöëàùèçÿëÿðè
èëÿ äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëàìüû áàúàðìûøäû.
Àëòàé Éóñèô îüëó Ìÿììÿäîâ 1930-úó èë
ìàéûí 15-äÿ Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ àíàäàí îëìóøäóð. Î, 4 ñàéëû ôÿùëÿ-ýÿíúëÿð ìÿêòÿáèíè
áèòèðìèø, 1943-1949-úó èëëÿðäÿ ñààòñàç øàýèðäè, óñòà êþìÿê÷èñè âÿ óñòà ïåøÿëÿðèíäÿ ÷àëûøìûøäûð. 1949-úó èëäÿ Ùÿñÿí áÿé Çÿðäàáè àäûíà Ýÿíúÿ Ïåäàãîæè Èíñòèòóòóí äèë-ÿäÿáèééàò
ôàêöëòÿñèíÿ äàõèë îëìóø âÿ îðàíû ôÿðãëÿíìÿ
äèïëîìó èëÿ áèòèðìèø, ùÿìèí èíñòèòóòóí Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòû òàðèõè êàôåäðàñûíäà áàø
ìöÿëëèì âÿçèôÿñèíäÿ ñàõëàíûëìûøäûð. Èñòåäàäû
âÿ áàúàðûüû èëÿ ùÿð çàìàí äèããÿòè úÿëá åòìÿéè
áàúàðàí Àëòàé Ìÿììÿäîâ ùÿëÿ òÿëÿáÿëèê èëëÿðèíäÿ “Êèðîâàáàä ôÿùëÿñè” ãÿçåòè ðåäàêñèéàñûíäà êîððåêòîð, ñîíðàëàð èñÿ ÿäÿáè èø÷è âÿçèôÿëÿðèíäÿ ÷àëûøìûøäûð. 1950-úè èëäÿ “ßäÿáèééàò
ãÿçåòè”íäÿ äÿðú åäèëÿí “Ôÿùëÿëèêäÿí àëèìëèéÿ”
î÷åðêè èëÿ ÿäÿáè àëÿìÿ ãÿäÿì ãîéàí Àëòàé
Ìÿììÿäîâ þçö àðòûã áåëÿ áèð èøûãëû þìöð éîëóíóí éîë÷óñóíà ÷åâðèëìèøäè.
Î, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè íàìèçÿäè, äîñåíò,
ÿìÿêäàð ìÿäÿíèééÿò èø÷èñè èäè. 1957-úè èëäÿí
Àçÿðáàéúàí Éàçû÷ûëàð Áèðëèéèíèí öçâö îëìàãëà
éàíàøû, 1962-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàí Éàçû÷ûëàð
Áèðëèéèíèí Ýÿíúÿ ôèëèàëûíà ðÿùáÿðëèê åòìèøäèð.
Ìÿùç îíóí ðÿùáÿðëèéè èëÿ Ýÿíúÿíèí íå÷ÿ-íå÷ÿ ñàéûëûá-ñå÷èëÿí, áó ýöí äÿ ùåêàéÿëÿðè,
î÷åðêëÿðè èëÿ ìàðàãëà èçëÿíèëÿí øàèð âÿ ïóáëèñèñòëÿðè éåòèøìèø, Àëòàé Ìÿììÿäîâ äöùàñûíäàí áÿùðÿëÿíìèøëÿð.
Áèð ñþçëÿ, Àëòàé Ìÿììÿäîâ äîüìà Ýÿíúÿíèí ÿñë íöôóç ñàùèáè, ìÿðä êèøèñè, Õàí ÷èíàðû èäè. Îíóí ñàäÿëèéè, òÿâÿçþêàðëûüû èñÿ áèð áàøãà àëÿì èäè. Àëòàé Ìÿììÿäîâ ùÿì äÿ äÿðñ
äåäèéè òÿëÿáÿëÿðèíèí ìÿíÿâè àòàñû âÿ éàõûí
äîñòó èäè.
Àëòàé Ìÿììÿäîâóí íÿñðèíÿ áÿëÿä îëìàäàí îíóí äðàìàòóðýèéàñûíû äóéìàã âÿ îíà
øÿðù âåðìÿê äÿ ÷ÿòèíäèð. Àëòàé Ìÿììÿäîâ
äðàìàòóðýèéàñû òåàòðûí òÿëÿáëÿðèíè äÿðèíäÿí
äóéàí, ñÿùíÿ åôôåêòëÿðèíÿ äåéèë, àêòéîð èôàñûíà
ýöâÿíÿðÿê ùÿð áèð ïåðñîíàæûí èñòè ìöíàñèáÿòèíäÿí äîüàí, ðåæèññîð òðàêòîôêàñû èëÿ åéíèëèê
òÿøêèë åäÿí ùÿéàò ùÿãèãÿòëÿðèäèð. Îíóí èëê
äðàì ÿñÿðè 1954-úö èëäÿ ÷àï åòäèðäèéè “Ùàðàëûñàí, ÿìèîüëó” ùåêàéÿñè ÿñàñûíäà ãÿëÿìÿ àëäûüû “Ùÿìéåðëèëÿð” ïéåñèäèð.
Ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, ìöÿëëèôèí çÿíýèí
ùÿéàòè ìöøàùèäÿëÿðè ÿñàñûíäà éàçäûüû “Ùÿìéåðëèëÿð” ïéåñè þç æàíðûíà ýþðÿ, âÿçèééÿòëÿð êîìåäèéàñûíà äàùà ÷îõ éàõûíäûð.
Éåíè âÿ úÿñàðÿòëè ñþç äåìÿê èìêàíûíûí
ýåò-ýåäÿ ìÿùäóäëàøäûüû áèð äþâðäÿ, ìöÿëëèôèí
1966-úû èëäÿ ãÿëÿìÿ àëäûüû “Éàäûíäàìû?” ëèðèêïñèõîëîæè ïéåñè äÿ èúòèìàèééÿò òÿðÿôèíäÿí áþéöê ìàðàãëà ãàðøûëàíäû. 1937-úè èë ðåïðåñèéà
ãóðáàíëàðûíûí àúû òàëåéè, áó ãÿáèëäÿí îëàí àèëÿëÿðèí ñàíêè ôûðòûíàëû áèð äÿíèçÿ äöøìöø ùÿéàòû ïéåñèí ÿñàñ ïåðñîíàæû îëàí éöêñÿê ìÿíÿâèééàòëû Çàóðóí òèìñàëûíäà ýþñòÿðèëèð. Õàëã àðòèñòè ßëÿääèí Àááàñîâ “Éàäûíäàìû?” ïéåñè
ùàããûíäà þç õàòèðÿëÿðèíäÿ éàçûðäû: “Áó ùÿìèí
äþâð èäè êè, ìÿòáóàò ìöâÿêêèëëèéè øÿõñèééÿòÿ
ïÿðÿñòèøèí òþðÿòäèéè úèíàéÿòëÿðÿ ùÿñð îëóíìóø
ÿñÿðëÿðèí ÷àïûíà ãÿòè èúàçÿ âåðìèð, àéðû-àéðû
ÿñÿðëÿðäÿ áó ìÿñÿëÿéÿ òîõóíóëàí úöìëÿëÿðè
äÿ ñèëèá àòûðäû. Áó äþâðäÿ Àëòàé Ìÿììÿäîâóí
“Éàäûíäàìû?” ëèðèê-ïñèõîëîæè äðàìû ñþçöí ÿñë
ìÿíàñûíäà úÿñàðÿòëè ñþç, àääûì, èíãèëàá èäè”.
Àëòàé Ìÿììÿäîâóí 1980-úè èëëÿðäÿ ãÿëÿìÿ àëäûüû ìàðàãëû ñÿùíÿ ÿñÿðëÿðèíäÿí áèðè äÿ
“Äÿäÿ Ãîðãóä” äàñòàíûíûí ìîòèâëÿðè ÿñàñûíäà
éàçìûø îëäóüó “Äÿëè Äîìðóë” ãÿùðÿìàíëûã êîìåäèéàñûäûð. ßñàñÿí Äîìðóëëà ßçðàéûë àðàñûíäàêû äèàëîã ÿñàñûíäà éàçûëìûø áó ÿñÿðäÿ
èúòèìàè éöê âÿ çàìàíà áàõûø àüûðäûð. Ùÿéàòû
áÿçÿìÿê, ÿìèí-àìàíëûã è÷ÿðèñèíäÿ éàøàìàã
åøãè èëÿ öðÿéè äþéöíÿí Äîìðóëóí øÿð ãöââÿ
îëàí ßçðàéûë òÿðÿôèíäÿí ðàì åäèëìÿñè, ùÿð àí
îíóí àðçóëàðûíûí ïó÷ îëìàñûíà ÷àëûøìàñû çàìàí âÿ ìÿêàí áàõûìûíäàí èíñàí þìðöíöí
íÿ ãÿäÿð ÿë÷àòìàç îëäóüóíó äèãòÿ åäèð. Áèðèáèðèíè òàìàìëàéàí ìèçàíëàð, èøûã âÿ ìóñèãè
òÿðòèáàòû îáðàçëàðûí ðåæèññîð òðàêòîôêàñû èëÿ åéíèëèêäÿ óüóðëó ñÿùíÿ òàëåéèíäÿí õÿáÿð âåðèðäè.
Õàëã àðòèñòè Ìÿùÿììÿä Áöðúÿëèéåâ “Äÿëè
Äîìðóë” ïéåñè ùàããûíäà þç õàòèðÿëÿðèíäÿ éàçûðäû: “Èíäè òåàòðûí òåõíèêè èìêàíëàðû åëÿ èíêèøàô
åäèá êè, ïðîòîêîëó äà ñÿùíÿëÿøäèðèá ýþñòÿð-
ìÿê îëóð. Èøûã, ñÿñ åôôåêòëÿðè âÿ ñ. Àíúàã ïðîòîêîëó ñÿùíÿäÿí àéûðàí êèìè àäè êàüûçà ÷åâðèëèð. ßñë ïéåñ èñÿ ñÿùíÿäÿí àéðûëàíäà äà
ìöñòÿãèë áÿäèè ÿñÿð êèìè éàøàìàã èãòèäàðû
îëàí ÿñÿðäèð. Àëòàé Ìÿììÿäîâóí äðàì ÿñÿðëÿðè õöñóñè èëÿ äÿ “Äÿëè Äîìðóë” ãÿùðÿìàíëûã
êîìåäèéàñû ìÿùç áó õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèêäèð.
“Äÿëè Äîìðóë”óí îáðàçëàðû ùÿéàòè, úàíëû, ìöêÿììÿë ôÿðäè õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèê îëìàñû èëÿ
ôèòðè äðàìàòóðýèéàäûð. Öìóìèééÿòëÿ, íÿèíêè
“Äÿëè Äîìðóë”äà, åëÿúÿ äÿ Àëòàé Ìÿììÿäîâóí áöòöí ÿñÿðëÿðèíäÿ áþéöêëöéöíäÿí, êè÷èêëèéèíäÿí àñûëû îëìàéàðàã îáðàçëàð àêòéîðà þç èñòåäàäûíû íöìàéèø åòäèðìÿê, ìöÿëëèô ôèêðèíè ñÿððàñò ÷àòäûðìàã èìêàíû éàðàäûð”.
Àëòàé Ìÿììÿäîâóí äðàì ÿñÿðëÿðè Àçÿðáàéúàíäà, åëÿúÿ äÿ Ðóñèéàäà, Òàúèêèñòàíäà,
Áîëãàðûñòàíäà, Òöðêèéÿ âÿ Èðàíäà òàìàøàéà
ãîéóëóá.
Àëòàé Ìÿììÿäîâ åéíè çàìàíäà òÿðúöìÿ
èëÿ äÿ ìÿøüóë îëìóø, ßáäöãÿùùàð Èáðàùèìîâóí “Èëê áóñÿ”, Îòàð Èîñåëèàíèíèí “Àðàáà ùÿëÿ
àøìàéûá”, Âàñèëè Øóêøèíèí “Äèðèáàø àäàìëàð”
ïéåñëÿðèíè ðóñ äèëèíäÿí Àçÿðáàéúàí äèëèíÿ ÷åâèðìèøäèð.
Àëòàé Ìÿììÿäîâ éàðàäûúûëûüûíäà ùåêàéÿ
æàíðû ìöùöì éåð òóòóð. “Íàðûíú”, “Àíàì ãîúàëìûøäû”, “Óâåðòöðà”, “Ìÿùÿááÿòèí ñÿñè”, “Ýöëàá
íÿôÿñëè” âÿ ñ. ùåêàéÿëÿðè áó æàíðûí ýþçÿë íöìóíÿëÿðèíäÿíäèð. Õöñóñèëÿ, “Ìÿùÿááÿòèí ñÿñè” âÿ “Ýöëàá íÿôÿñëè” ùåêàéÿëÿðè î èëëÿðäÿ îõóúóëàðûí ÿí ÷îõ ñåâäèéè íÿñð ÿñÿðëÿðèíäÿí ùåñàá åäèëèðäè. Áó èêè ùåêàéÿäÿ ìöÿëëèô ñàô, òÿìèç ìÿùÿááÿòèí ÿáÿäèëèéè èäåéàñûíû èðÿëè ñöðöðäö.
Àëòàé Ìÿììÿäîâ Ýÿíúÿäÿ éàøàéûðäû,
àììà îíóí ÿñÿðëÿðè èñïàí, èíýèëèñ, ÿðÿá,
ôàðñ, ìàúàð, åñòîí, òàúèê âÿ áàøãà äèëëÿðÿ òÿðúöìÿ åäèëèðäè. Ìîñêâàäà ö÷ êèòàáû ÷àïäàí
÷ûõìûøäû, “Ìàùíû” ïîâåñòè Øðè-Ëàíêàäà, Ùèíäèñòàíäà àéðûúà êèòàá øÿêëèíäÿ îõóúóëàðà ÷àòäûðûëìûøäû. Ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, Àëòàé
Ìÿììÿäîâ èêè ýþðêÿìëè Àçÿðáàéúàí éàçû÷ûñû
- Èëéàñ ßôÿíäèéåâäÿí âÿ ßíâÿð Ìÿììÿäõàíëûäàí ñîíðà ëèðèê ùåêàéÿ æàíðûíûí ýþçÿë íöìóíÿëÿðèíè éàðàäûá, áó èêè ýþðêÿìëè éàçû÷ûíûí éîëóíó óüóðëà äàâàì åòäèðèá. Àëòàé Ìÿììÿäîâ
“Àçÿðáàéúàí ùåêàéÿñè” àäëû ÷îõ ñàíáàëëû áèð
ìîíîãðàôèéàíûí äà ìöÿëëèôè îëóá. Î, áó ÿñÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàí ùåêàéÿñèíèí ãàéíàãëàðûíà
öç òóòóð, ðåàëèñò ùåêàéÿíèí éàðàíìàñûíà ãÿäÿðêè ìÿðùÿëÿíè ÷îõ ýåíèø áèð ôîðìàäà àðàøäûðûð. Ðåàëèñò ùåêàéÿëÿðèí éàðàíìà òàðèõèíè
ýåíèø øÿêèëäÿ øÿðù åäèð. Áóðàäà ùå÷ øöáùÿñèç, øèôàùè õàëã éàðàäûúûëûüû-äàñòàíëàð, ãàðàâÿëëèëÿð, çÿðáè-ìÿñÿëëÿð, ðÿâàéÿòëÿð, äàùà ñîíðà åïèê ïîåçèéàìûçäà ìÿíçóì ùåêàéÿëÿðè
ìöùöì ðîë îéíàéûð.
Àëòàé Ìÿììÿäîâ ÿäÿáèééàòøöíàñëûã åëìèìèçèí, ÿäÿáè òÿíãèäèí, ÿäÿáèééàò òàðèõèìèçèí
äÿ ìöêÿììÿë áèëèúèñè èäè. Ùÿì êëàññèê, ùÿì
äÿ ÷àüäàø ÿäÿáè ïðîñåñè äÿðèíäÿí ìÿíèìñÿìÿêëÿ éàíàøû, áó ïðîñåñëÿðè äàùà äÿðèíäÿí
òÿùëèë åòìèø àðàøäûðìûø âÿ îõóúóëàðûí äèããÿòèíÿ òÿãäèì åäÿ áèëìèøäèð. “Äÿäÿ Ãîðãóä”ó, Íèçàìèíè, Ôöçóëèíè, Âàãèôè, Ìèðçÿ Úÿëèëè, ßáäöððÿùèì áÿé Ùàãâåðäèéåâè ùàíñû åëìè ñÿðèøòÿëèêëÿ øÿðù åäèðäèñÿ, Ñ.Âóðüóíó, Ð.Ðçàíû, Á.Âàùàáçàäÿíè, È.Øûõëûíû, Ì.Àðàçû, É.Ñÿìÿäîüëóíó, Àíàðû, Åë÷èíè, Ì.Ñöëåéìàíëûíû, Ð.Ðþâøÿíè,
ß.Ñàëàùçàäÿíè, È.Ûñìàéûëçàäÿíè äÿ åéíè äóéóì âÿ ôèêèð àéäûíëûüû èëÿ òÿùëèë åäèð, ìàðàãëû
ìöëàùèçÿëÿðèíè, ôèêèðëÿðèíè áþëöøöðäö.
Îíóíëà ñîí ýþðöøöìö õàòûðëàéûðàì. Áó,
Ýÿíúÿäÿ 2002-úè èëèí ìàðò àéûíà òÿñàäöô åäèð.
Íîâðóç áàéðàìû ÿðÿôÿñè èäè. Ýÿíúÿìèí Õàí
÷èíàðû îëàí Àëòàé Ìÿììÿäîâóí ýþðöøöíÿ ýåòìèøäèì. Éåíÿ äÿ ÿçÿìÿòè âÿ ýþçÿë íèòãè èëÿ
ùÿð êÿñè âàëåù åäèðäè. Îíó äèíëêÿäèêúÿ ñàíêè
ðóùóì äèíúÿëèðäè.
Éàçûìûí ÿââÿëèíäÿ îëàí ôèêðÿ áèð äàùà ãàéûòìàã èñòÿéèðÿì. Àëòàé Ìÿììÿäîâ ö÷öí
äîñòëóã ìÿâùóìó âàúèá àìèëëÿðäÿí áèðè èäè. Î,
äîñòëóüó áà÷àðûðäû. Äîñò îíóí ö÷öí ÿâÿçñèç
âàðëûã èäè. Äåéèðäè êè, ýÿðÿê äîñòó åëÿ ãàçàíàñàí êè, éöêöíö àõèðÿòäÿ äÿ äàøûéà áèëÿñÿí.
Åëÿ áó éöêö, áó äöíéàäàí àõèðÿòèíÿúÿí äÿ
äàøûäû. Î, þç äþâðöíöí ýÿíúëèéèíèí ñåâèìëè
øàèðè ßëè Êÿðèìèí ÿí éàõûí äîñòó, ñèðäàøû èäè.
ßëè Êÿðèì ùàããûíäà ãÿçåò-æóðíàë ñÿùèôÿëÿðèíäÿ îëàí óíóäóëìàç õàòèðÿëÿðèíè ùÿð çàìàí áþéöê øþâãëÿ ÷àï åòäèðÿðäè. ×öíêè îíóí éàðàäû÷ûëûüû Àëòàé Ìÿììÿäîâ ö÷öí ÷îõ ÿçèç èäè. ßëè
Êÿðèì èòêèñè îíó ÷îõ àüðûäûðäû, áó íèñêèëè äàèì
öðÿéèíäÿ ýÿçäèðèðäè. Áó ýöí áèç äÿ Àëòàé
Ìÿììÿäîâ èòýèñèíè, àüðûñûíû âÿ íèñýèëèíè ãÿëáèìèçäÿ ýÿçäèðèðèê. Ðóùóí ùÿð çàìàí øàä îëñóí, Ýÿíúÿìèí Õàí ÷èíàðû.
Àíàð ÁÖÐÚßËÈÉÅÂ,
òåàòðøöíàñ
8
ЭЯНCЯМ,
АЙ ЭЯНCЯМ!..
Ô
Î
Âàëèäåéíëÿð ðàçû ãàëûðëàð
Ò
Î
Ð
“Äîíäóðìà ëÿççÿòè!”
Å
Ï
Î
Ð
Ò
ÝßÍÚßÍÈÍ ÑßÑÈ
26 àâãóñò 2016-úû èë
Þçáÿêèñòàíëû ãÿëÿì éîëäàøûì, øàèð
âÿ òÿðúöìÿ÷è Øÿùëà õàíûìëà òåëåôîí
ÿëàãÿñè çàìàíû òÿêèäëÿ äåäè: “Ýÿíúÿéÿ èëê äÿôÿ ýÿëèðÿì. Øÿùÿðèíèçëÿ òàíûø
äåéèëÿì, éàëíûç òàðèõè êèòàáëàð áÿëÿä÷èì îëóá. Äöíéà ñþç ñÿðêÿðäÿñè Íèçàìè Ýÿíúÿâèíèí âóðüóíó îëäóüó, ñåâÿñåâÿ âÿñô åòäèéè Ýÿíúÿ ÷àéûíûí ñàùèëèíè ýþðìÿê ÿí áþéöê àðçóìäóð!”.
“Äöç äåéèðñèíèç, åëÿ Íèçàìè êö÷ÿñèíäÿêè Ýÿíúÿ÷àé êþðïöñöíäÿ
ýþðöøÿê!” - äåéÿðêÿí ãåéðè-èõòèéàðè
úÿìè 7-8 èë áóíäàí ÿââÿëêè ñàùèë
ýþçëÿðèì þíöíäÿ úàíëàíäû. Î çàìàíêû øÿùÿð ðÿùáÿðëèéè áóðàíû éàðìàðêàéà ÷åâèðìèøäè. Àëàáÿçÿê ÷àäûðëàð, ìÿèøÿò òóëëàíòûëàðû ÷àéûí
ìÿúðàñûíû åéáÿúÿð ùàëà ñàëìûøäû.
Òàðèõÿí ýÿíúÿëèëÿðÿ ñåâèíú áÿõø
åäÿí ÷àéûí ñóéó áàøãà èñòèãàìÿòÿ
éþíÿëäèéèíäÿí áàõûìñûç ùàëà äöøìöøäö. Íÿ éàõøû, Øÿùëà õàíûì î
âàõòëàð áóðàéà ñÿôÿð åòìÿìèøäè.
Óòàíàðäûì éÿãèí êè...
Áó ýöí èñÿ Ýÿíúÿ ÷àéû, ñàùèë
áóëâàðû ýþç îõøàéûð; ýÿíúÿëèëÿð
ö÷öí ãöðóð ìÿíáÿéè, ÷îõñàéëû ãîíàã âÿ òóðèñòëÿð ö÷öí ìàðàã äîëó
áèð ýþçÿëëèêäèð. Òÿñàäöôÿ áàõ êè,
îíóíëà ýþðöøöìöí èëê àíûíäàúà éàõûíëûãäà ùàðäàñà ñåâèìëè ìöüÿííèìèç Åëìèðà õàíûì Ðÿùèìîâàíûí
áÿíçÿðñèç ñÿñè ÿòðàôà éàéûëàðàã,
Ýÿíúÿ÷àéûí äàëüàëàðû èëÿ ùÿìàùÿíý
ñÿñëÿíäè: “Ýÿíúÿì, àé Ýÿíúÿì!..”
- ßùñÿí!.. Äîüðóäàí äà ýÿíúÿëèëÿð þç åë-îáàëàðûíû ãÿëáÿí ñåâèð âÿ
òàðèõÿ áþéöê ìÿùÿááÿòëÿ òÿãäèì
åäèðëÿðìèø - Øÿùëà õàíûìûí áó ñþçëÿðè ãÿëáèìè ðèããÿòÿ ýÿòèðäè.
- Ýÿëèí, åëÿ øÿùÿðèìèçëÿ èëê òàíûøëûüà äà áóðàäàí áàøëàéàðàã - äå-
éèá, éîë ýþñòÿðäèì - Áóðàäà ùÿì
þçöìöç, ùÿì äÿ ùþðìÿòëè ãîíàãëàðûìûç, êþðïÿ áàëàëàð ö÷öí ùÿð úöð
øÿðàèò éàðàäûëûá. Ùÿëÿ èøëÿð áàøà ÷àòìàéûá. Òåçëèêëÿ ÷àé ìÿúðàñûíûí ñàü
âÿ ñîë ñàùèëëÿðè äàùà ýþçÿë, äàùà ôöñóíêàð ýþðêÿì àëàúàã - äåäèì.
Ñÿùÿð òåçäÿí áóðà äàùà ãÿëÿáÿëèê îëóð. Ãà÷ûø çîëàüû, âåëîñèïåä ùÿâÿñêàðëàðû ö÷öí ùÿð úöð øÿðàèò éàðàäûëûá. Áóäóð, èñòÿäèéèí âåëîñèïåäè êèðàéÿ åäÿ áèëÿðñÿí. Ñàùèë áîéó ñûðàëàíàí
ôÿââàðÿëÿð, äåêîðàòèâ êîë âÿ ÷è÷ÿê
ñêâåðëÿðè ýþç îõøàéûð. Íÿ èäìàíñåâÿðëÿð, íÿ âåëîñèïåä ùÿâÿñêàðëàðû, íÿ
äÿ ýÿçèíòè àøèãëÿðè åéíè èñòèãàìÿòäÿ
ùÿðÿêÿò åòñÿëÿð äÿ áèðè-áèðèíÿ ìàíå
îëìóðëàð. Öìóìèééÿòëÿ, ñîí äþâðëÿð
øÿùÿðäÿ íÿ èíøà åäèëèð, òàðèõÿ ùàíñû
éåíè öíâàí éàçûëûðñà, Ýÿíúÿíèí ýÿëÿúÿê èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðè íÿçÿðÿ àëûíûð. Øÿùÿðñàëìàíûí ìöàñèð òÿëÿáëÿðèíÿ ñÿðèøòÿëèëèêëÿ ÿìÿë îëóíóð.
Áèç ñàùèë áîéó èðÿëèéÿ ýåòäèêúÿ
ìöàñèð ìåìàðëûã åëåìåíòëÿðè èëÿ
áÿçÿäèëìèø èàøÿ îáéåêòëÿðè, èñòÿð
éàøëûëàð, èñòÿðñÿ äÿ óøàãëàð ö÷öí ÿéëÿíúÿ ìÿðêÿçëÿðè ýþç îõøàéûðäû. Êèòàá åâè, áþéöê âÿ öëâè ìÿùÿááÿòèí
áÿíçÿðñèç íöìóíÿñè “ßëè âÿ Íèíî”
àáèäÿñè, êàôå âÿ ðåñòîðàíëàðäàêû
öðÿêà÷àí ìÿäÿíè õèäìÿò ùàìûíû ðàçû ñàëûðäû.
Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàíûí ìåìàðû
âÿ ãóðóúóñó óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí äåäèéè êèìè, óøàãëàð áèçèì ýÿëÿúÿéèìèçäèð! Áÿëè, ýÿëÿúÿéèìèçè éà-
øàäàúàã óøàãëàðûí èñòèðàùÿòè, ôèçèêè ùàçûðëûüû ö÷öí áóðàäà ÷îõ èøëÿð ýþðöëöá:
ìöõòÿëèô àòòðàêñèîíëàð, óøàã äöíéàñûíû çÿíýèíëÿøäèðÿí ùåéêÿëëÿøìèø ýóøÿëÿð, “ÿæäàùà éîëó”, ìîòîäðîì âÿ
ñàèð ÿéëÿíúÿ ìÿðêÿçëÿðè ùÿð ýöí øàãðàã óøàã ýöëöøëÿðè èëÿ øÿíëÿíèð.
Áóäóð, ýöëãîõóëó áàëàëàð ÿòðàôû
éàøûë êîëëàðëà ñöñëÿíìèø ãóúàüûíäà
êþðïÿñè îëàí àíàéà òàìàøà åäèðëÿð.
Áàøãà áèð ýóøÿäÿ âåëîñèïåäëè óøàãëàð ùåéêÿë “ôîòîãðàôûí” îíëàðûí øÿêèëëÿðèíè “÷ÿêìÿñèíè” ýþçëÿéèðëÿð.
Äèýÿð ýóøÿäÿ èñÿ éîðóëóá ÿëäÿí äöøÿí áàúû-ãàðäàø ëÿççÿòëÿ äîíäóðìà
éåéèð. Áèð îüëàí èñÿ ùåéêÿë “ìóñèãè÷èíè” ùåéðàíëûãëà ñåéð åäèð.
Áóëâàðûí ñÿëèãÿ-ñàùìàíû, éàøûëëûã çîëàüû âÿ ãàçîíëàðû äà äèããÿò
ìÿðêÿçèíäÿäèð. Ùÿð ýöí òÿìèçëèê,
Íàüûëëàð äöíéàñûíà ñÿéàùÿò
Ýÿíúÿíèí ìÿøùóð âåëîñèïåä éîëó
àáàäëûã èøëÿðè ýþðöëöð.
Éàõûíëûãäàêû Óøàã éàðàäûúûëûã
åâè, Ìÿùñÿòè Ýÿíúÿâè Ìÿðêÿçè ýöíöí áöòöí ñààòëàðûíäà ýÿíú íÿñëèí
èõòèéàðûíäàäûð. Ìóñèãè ìåëîäèéàëàðû,
øÿí óøàã ñÿñëÿðè ÿòðàôà éàéûëûð.
Øÿùëà õàíûì ùåéðàíëûãëà áöòöí
áóíëàðû ñåéð åäèá, ãÿëáèíäÿí ãîïàí
ñþçëÿðè ýèçëÿòìÿäè:
- Ýÿíúÿëèëÿð äîüðóäàí äà õîøáÿõò èíñàíëàðäûð. Ýÿíúÿ ùÿì òàðèõèíè éàøàäûð, ùÿì äÿ ÿí ìöàñèð øÿùÿðëÿðëÿ ìöãàéèñÿéÿ ýÿëÿúÿê äóðóìäàäûð - äåäè.
Áÿëè, Ýÿíúÿ âÿ ýÿíúÿëèëÿð áó
ýöíäÿí ñàáàùà èíàìëà àääûìëàéûð,
éåíè-éåíè öíâàíëàð éàðàäûð, òàðèõ
éàçûðëàð. Áó éåíè òàðèõèí ùÿð ñÿòèðè
þë÷öëö-áè÷èëè, ìÿùÿááÿò âÿ èôòèõàð
äîëóäóð.
Ìÿíäÿ ìóñèãè÷è îëàúàì!
“Áèçèì äÿ øÿêëèìèçè ÷ÿê!..”
Ôöçóëè ÐÖÇÈÝÀÐ
À
Æ
Ýÿíúÿ÷àéû íÿüìÿéÿ áÿíçÿéèð
Ìîòîäðîì éîëóíóçó ýþçëÿéèð
Èíäè ñÿëèãÿ éàðàòìàã âàõòûäûð
Òèúàðÿò ìÿðêÿçëÿðèíäÿ, éàðìàðêà âÿ
áàçàðëàðäà éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéè
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí îëóíìàñû ö÷öí ãöââÿäÿ îëàí ãàéäàëàðûí
áöòöí òÿëÿáëÿðèíÿ ÿìÿë îëóíìàñû âàúèáäèð. Áèðèíúè
íþâáÿäÿ ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, ãàíóíâåðèúèëèéÿ
ìöâàôèã îëàðàã òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ
ýþðÿ ìÿñóëèééÿòè áó îáéåêòëÿðèí ðÿùáÿðëÿðè, èíçèáàòè
ùåéÿòè âÿ éà ñàùèáêàðëàð äàøûéûðëàð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçàëàðûí âÿ àíáàðëàðûí
ðÿùáÿðëÿðè Ôþâãÿëàäÿ Ùàëëàð Íàçèðëèéèíèí Äþâëÿò Éàíüûí Íÿçàðÿòè îðãàíûíûí âÿçèôÿëè øÿõñëÿðèíèí ýþñòÿðèøëÿðèíè, ãÿðàðëàðûíû âÿ äèýÿð ãàíóíè òÿëÿáëÿðèíè éåðèíÿ
éåòèðìÿéÿ, ùÿìèí ãóðóìóí âÿçèôÿëè øÿõñëÿðè þç õèäìÿòè âÿçèôÿëÿðèíè éåðèíÿ éåòèðÿðêÿí îíëàðûí ÿðàçèëÿðÿ,
áèíàëàðà, ãóðüóëàðà âÿ ìöÿññèñÿíèí äèýÿð îáéåêòëÿðèíÿ äàõèë îëìàñûíû òÿìèí åòìÿéÿ, éàíüûíà ãàðøû òÿáëèüàò àïàðìàüà áîðúëóäóðëàð.
Éàíüûí áàø âåðÿí ùàëëàðäà èíñàíëàðûí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ òÿäáèðëÿðèí
èøëÿíèá ùàçûðëàíìàñûíû âÿ âàõòûíäà ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíè òÿøêèë åòìÿê êèìè âÿçèôÿëÿð äÿ òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçàëàðûí âÿ àíáàðëàðûí ðÿùáÿðëÿðèíèí öçÿðèíÿ äöøöð.
èø÷èëÿðèí öìóìè ñàéû 15-äÿí ÷îõ îëàí îáéåêòëÿðäÿ êþíöëëö éàíüûí äÿñòÿñè (ÊÉÄ) éàðàäûëìàëûäûð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçàëàðûí âÿ àíáàðëàðûí
ðÿùáÿðëÿðè éàíüûíà ãàðøû òÿëèìàòûí êå÷èðèëìÿ ãàéäàñûíû âÿ éåðèíè, ùàáåëÿ òÿëèìàòû êå÷ÿí âÿçèôÿëè øÿõñëÿðèí ñèéàùûñûíû ìöÿééÿíëÿøäèðìÿëè, éàíüûíà ãàðøû òÿëèìàò êå÷ìÿéÿí øÿõñëÿðè èøÿ áóðàõìàìàëû, éàíüûí
áàø âåðäèêäÿ õèäìÿòè ùåéÿòèí ùÿðÿêÿò ïëàíëàðûíûí èøëÿíèá ùàçûðëàíìàñûíû òÿìèí åòìÿëè âÿ ùÿìèí ïëàíëàðûí òÿòáèãè ö÷öí èëäÿ áèð äÿôÿäÿí àç îëìàéàðàã òÿúðöáè ìÿøüÿëÿëÿð êå÷èðìÿëèäèðëÿð.
Ùÿð áèð òèúàðÿò ìöÿññèñÿñèíäÿ, áàçà âÿ àíáàðëàðäà éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ úàâàáäåù øÿõñëÿð
ìöÿééÿí åäèëìÿëèäèð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿñèíäÿ, áàçà âÿ àíáàðëàðäà èøëÿéÿí ùÿð áèð øÿõñ (òóòäóüó âÿçèôÿäÿí àñûëû îëìàéàðàã) éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìèø
ãàéäàëàðûíû äÿãèã áèëìÿëè âÿ úèääè éåðèíÿ éåòèðìÿëè,
éàíüûí âÿ àëûøìà òþðÿäÿ áèëÿí ùÿðÿêÿòëÿðÿ éîë âåðìÿìÿëèäèð.
Áàçà, àíáàð, òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí ÿðàçèñè
äàèì òÿìèç âÿçèééÿòäÿ ñàõëàíûëìàëû, èø ãóðòàðäûãäàí
ñîíðà ãàáëàøäûðìà âÿ éàíàð ìàòåðèàëëàðäàí òÿìèçëÿíìÿëèäèð.
Òèúàðÿò þáéåêòëÿðèíèí áöòöí áèíà âÿ ãóðüóëàðûíà
ñÿðáÿñò éàõûíëàøìà èìêàíû òÿìèí åäèëìÿëèäèð. Éàíüûí
ñó ìÿíáÿëÿðèíÿ ýåäÿí éîëëàð âÿ êå÷èäëÿð, ùàáåëÿ
éàíüûí èíâåíòàðëàðûíà âÿ àâàäàíëûãëàðûíà éàíàøìà
éîëëàðû ùÿìèøÿ à÷ûã îëìàëûäûð. Áèíàëàð àðàñûíäà éàíüûíà ãàðøû àðà ìÿñàôÿëÿðäÿ ìàòåðèàë, àâàäàíëûã, ãàáëàøäûðìà ìàòåðèàëëàðû éûüìàã, íÿãëèééàò âàñèòÿëÿðè
ö÷öí äàéàíàúàã êèìè èñòèôàäÿ åäèëìÿñèíÿ èúàçÿ âåðèëìÿìÿëèäèð. Ãûø ìþâñöìöíäÿ éîëëàð, êå÷èäëÿð, ñó ùîâóçëàðû âÿ éàíüûí ñó ùèäðàíòëàðûíûí ãàïàãëàðû ìöíòÿçÿì îëàðàã ãàðäàí âÿ áóçäàí òÿìèçëÿíìÿëèäèð.
Òèúàðÿò îáéåêòëÿðèíèí ÿðàçèñèíäÿ ìöâÿããÿòè áèíà âÿ ãóðüóëàðûí òèêèëìÿñèíÿ èúàçÿ âåðèëìÿìÿëèäèð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí
ÿðàçèëÿðèíäÿ òîíãàë ãàëàìàã, òóëëàíòû âÿ ãàáëàøäûðìà ìàòåðèàëëàðûíû éàíäûðìàã äà ãàäàüàíäûð.
×àðäàã îòàãëàðûíûí ãàïûëàðû áàüëû ñàõëàíûëìàëû,
îíëàðûí ãûôûëëàðûíûí à÷àðëàðû ýöíöí èñòÿíèëÿí âàõòûíäà
àñàíëûãëà ýþòöðöëÿ áèëÿí ìöÿééÿí åäèëìèø éåðäÿ
ñàõëàíûëìàëûäûð. ×àðäàã îòàüûíûí ãàïûñûíäà à÷àðëàðûí
ñàõëàíäûüû éåð áàðÿäÿ éàçûëû ëþâùÿ îëìàëûäûð.
Áöòöí ìàüàçà, áàçà âÿ àíáàð îòàãëàðû ìöâàôèã
íîðìàéà óéüóí èëêèí éàíüûíñþíäöðìÿ âàñèòÿëÿðè èëÿ
òÿìèí îëóíìàëûäûð.
Àíáàð, òèúàðÿò îòàãëàðûíäà âÿ îíëàðûí ÿðàçèëÿðèíäÿ ñèãàðåò ÷ÿêèëìÿñè ãàäàüàí åäèëèð. Ñèãàðåò ÷ÿêèëìÿñèíÿ éàëíûç éàíüûíñþíäöðìÿ âàñèòÿëÿðè èëÿ òÿìèí
åäèëìèø õöñóñè àéðûëìûø éåðëÿðäÿ èúàçÿ âåðèëèð. Áó éåðëÿðäÿ äþâëÿò ñòàíäàðòûíûí òÿëÿáëÿðèíÿ ÿñàñÿí ìöâàôèã ýþñòÿðèúè íèøàíëàð îëìàëûäûð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí áèíàëàðûíäà ìöÿééÿíëÿøäèðèëìèø ãàéäàäà éåíèäÿíãóðìà ëàéèùÿñè èøëÿíèá ùàçûðëàíìàäàí âÿ Äþâëÿò
Éàíüûí Íÿçàðÿòè Îðãàíû èëÿ ðàçûëàøäûðûëìàäàí îòàãëàðû éåíèäÿí ïëàíëàøäûðìàã âÿ áó çàìàí òèêèíòè ìàòåðèàëëàðûíûí îäàäàâàìëûëûã ùÿääèíèí àøàüû äöøìÿñèíÿ
âÿ èíñàíëàðûí êþ÷öðöëìÿ øÿðàèòèíèí ÷ÿòèíëÿøäèðìÿñèíÿ éîë âåðìÿê îëìàç.
Áàçà âÿ àíáàðëàðûí ÿðàçèëÿðèíäÿ éåðëÿøÿí áèíàëàðäà õèäìÿòè ùåéÿòèí âÿ äèýÿð øÿõñëÿðèí éàøàéûøû ãàäàüàíäûð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí
éàíüûí àâòîìàòèêàñû ãóðüóëàðû äàèì èøëÿê âÿçèééÿòäÿ îëìàëû, îíëàðà ýåúÿ-ýöíäöç íÿçàðÿò òÿìèí åäèëìÿëèäèð.
Ùÿð ìöÿññèñÿäÿ éàíüûí àâòîìàòèêàñû ãóðüóëàðû
êåéôèééÿòëè ñóðÿòäÿ èñòèñìàð åäèëìÿëè, ãóðüóëàðûí èø
ãàáèëèééÿòè âÿçèééÿòè äàèì éîõëàíûëìàëû, îíëàðà âàõòëû-âàõòûíäà òåõíèêè ãóëëóã ýþñòÿðèëìÿëèäèð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðè, áàçàëàð âÿ àíáàðëàð ìÿðêÿçè èñèòìÿ ñèñòåìëÿðè àâàäàíëûãëàðû èëÿ òÿúùèç åäèëìÿëèäèð.
Ìàüàçàäà, àíáàðäà âÿ éà äèýÿð îòàãëàðäà èøèí
ãóðòàðìàñûíà ÿí àçû 2 ñààò ãàëìûø ñîáàëàðûí éàíäûðûëìàñû äàéàíäûðûëìàëûäûð.
Òöñòö áàúàëàðû âÿ òöñòö áîðóëàðû èñèòìÿ ìþâñöìö áàøëàíìàçäàí ãàáàã âÿ áöòöí èñèòìÿ ìþâñöìö
ÿðçèíäÿ ùÿð 3 àéäàí áèð, ôàñèëÿñèç èøëÿéÿí ñîáàëàðûí
âÿ îúàãëàðûí òöñòö áîðóëàðû èñÿ ùÿð 2 àéäàí áèð òÿìèçëÿíìÿëèäèð.
Ùàâàäÿéèøìÿ êàìåðàëàðûíäà ùÿð ùàíñû àâàäàíëûãëàðûí âÿ ìàëëàðûí ñàõëàíûëìàñû ãÿòè ãàäàüàíäûð.
Ùàâàäÿéèøìÿ êàìåðàëàðû äàèì ãûôûëëà áàüëû âÿçèééÿòäÿ îëìàëû, áóðàéà êÿíàð øÿõñëÿðèí äàõèë îëìàñûíà
èúàçÿ âåðèëìÿìÿëèäèð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí ùàâàäÿéèøìÿ ñèñòåìëÿðè ìöñòÿãèë îëìàëûäûð. Àâòîìàòèê éàíüûí ñèãíàëèçàñèéàñû âÿ éàíüûíñþíäöðìÿ ñèñòåìëÿðè èëÿ áèðëÿøäèðèëìÿñè ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëàí áöòöí ãóðüóëàð äàèì
ñàç âÿçèééÿòäÿ ñàõëàíûëìàëûäûð.
Ùàâàäÿéèøìÿ êàíàëëàðûíäàí òöñòö éîëó êèìè èñòèôàäÿ åòìÿê, ùàâàäÿéèøìÿ êàíàëëàðûíà ãàç èñèäèúè úèùàçëàðû ãîøìàã, ñîðìà êàíàëëàðûíû, ýþçëöêëÿðèíè âÿ
áàðìàãëûãëàðûíû áàüëàìàã, ùàâàäÿéèøìÿ êàìåðàëàðûíûí ãàïàãëàðûíû à÷ûã âÿçèééÿòäÿ ñàõëàìàã ãàäàüàíäûð.
Òöñòöéÿ ãàðøû ìöäàôèÿ ñèñòåìèíèí äàèì èøëÿê âÿçèééÿòäÿ ñàõëàíûëìàñû ö÷öí îíëàðû âàõòàøûðû òîçäàí,
ãûø âàõòûíäà æàëöç ãàïûëàðûíû áóçëàøìàäàí òÿìèçëÿìÿê çÿðóðèäèð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ, áàçàëàðäà âÿ àíáàðëàðäà èñòèôàäÿ åäèëÿí åëåêòðèê øÿáÿêÿëÿðè âÿ åëåêòðèê
àâàäàíëûãëàðû ãöââÿäÿ îëàí ãàíóíâåðèúèëèéèí òÿëÿáëÿðèíÿ úàâàá âåðìÿëèäèð. Åëåêòðèê ãóðüóëàðûíûí âÿçèééÿòèíÿ úàâàáäåù îëàí øÿõñëÿð åëåêòðèê àâàäàíëûãëàðûíûí
âÿ åëåêòðèê øÿáÿêÿëÿðèíèí âàõòûíäà ïðîôèëàêòèêè áàõûøûíû âÿ ïëàíëû-õÿáÿðäàðåäèúè òÿìèðèíè, ùàáåëÿ éàíüûí âÿ
àëûøìà òþðÿäÿ áèëÿí ùàëëàðûí âàõòûíäà àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíû òÿìèí åòìÿëèäèðëÿð. Îíëàð ÿòðàô ìöùèò øÿðàèòèíèí éàíüûí âÿ ïàðòëàéûø òÿùëöêÿëè òÿñíèôàòûíäàí àñûëû
îëàðàã êàáåë, åëåêòðèê íàãèëëÿðèíèí, ìöùÿððèêëÿðèíèí,
èøûãëàíäûðûúûëàðûíûí âÿ äèýÿð åëåêòðèê àâàäàíëûãëàðûíûí
äöçýöí ñå÷èëìÿñèíÿ íÿçàðÿòè äÿ ùÿéàòà êå÷èðìÿëèäèðëÿð.
Áöòöí åëåêòðèê ãóðüóëàðûíûí éàíüûí âÿ àëûøìàéà
ýÿòèðèá ÷ûõàðàí òÿùëöêÿëè àìèëëÿðäÿí ìöùàôèçÿåäèúè
àïàðàòû îëìàëûäûð. Åëåêòðèê øÿáÿêÿñèíÿ ãîøóëìóø òåëåâèçîðëàðû, ãûçäûðûúû âÿ ñ. úèùàçëàðû íÿçàðÿòñèç ãîéìàã
éîëâåðèëìÿçäèð.
Åëåêòðèê ãóðüóëàðûíûí èñòèñìàðû çàìàíû èçîëéàñèéàñû çÿäÿëÿíìèø, éàõóä ãîðóéóúó õàññÿëÿðèíè èòèðìèø
íàãèëëÿðäÿí âÿ ìÿôòèëëÿðäÿí, àíáàð âÿ ìàüàçàëàðäà
èñÿ éåìÿê áèøèðèëìÿñè ö÷öí ìÿèøÿò åëåêòðèê ãûçäûðûúû
úèùàçëàðäàí èñòèôàäÿ åòìÿê ãàäàüàí åäèëèð.
Îòàãëàðûí èñèäèëìÿñè ö÷öí ãåéðè-ñòàíäàðò åëåêòðèê ãûçäûðûúû ñîáàëàðäàí, éàõóä åëåêòðèê êþçÿðìÿ
ëàìïàëàðûíäàí èñòèôàäÿ åòìÿê äÿ ãÿòè ãàäàüàíäûð.
Ñîíëóãëàðû èçîëÿ åäèëìÿìèø åëåêòðèê íàãèëëÿðèíè âÿ
ìÿôòèëëÿðèíè ýÿðýèíëèê àëòûíäà ñàõëàìàã îëìàç.
Çÿäÿëè (íàñàç) ðîçåòêàëàð, øàõÿëÿíäèðìÿ ãóòóëàðû, àéûðûúû à÷àðëàð (ðóáèëíèêëÿð) âÿ äèýÿð åëåêòðèê ãóðüóëàðû úèääè éàíüûí òÿùëöêÿñè éàðàòäûüûíäàí îíëàðäàí
èñòèôàäÿ åòìÿê ãÿòè ãàäàüàíäûð.
Íàñàç åëåêòðèê àâàäàíëûãëàðû âÿ àïàðàòëàð òÿìèð
îëóíóá éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéè âÿçèééÿòèíÿ ýÿòèðèëÿíÿ
ãÿäÿð øÿáÿêÿäÿí àéðûëìàëûäûð.
èøäÿí ñîíðà áàüëàíàí âÿ íÿçàðÿòñèç ãàëàí áöòöí
îòàãëàðäà (îíëàðûí òÿéèíàòûíäàí àñûëû îëìàéàðàã)
åëåêòðèê ãóðüóëàðû øÿáÿêÿäÿí àéðûëìàëûäûð.
èñòåùñàëàò àâàäàíëûãëàðûíûí ãóðàøäûðûëäûüû âÿ òÿìèð åäèëäèéè åëåêòðèê ãàç-ãàéíàã âÿ äèýÿð îäëà ÿëàãÿäàð èøëÿðèí àïàðûëäûüû çàìàí éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéè
òÿäáèðëÿðèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ ýþðÿ ìÿñóëèééÿò ùÿìèí èøëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëäèéè òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí ðÿùáÿðëÿðèíèí öçÿðèíÿ äöøöð.
Éàíüûí òÿùëöêÿëè ìàëëàðûí àíáàð îòàãëàðûíäà
ãàáëàøäûðûëìàñûíà èúàçÿ âåðèëìèð.
ßðçàã âÿ ñÿíàéå ìàëëàðû ñàòûøû áàçàðëàðûíûí ÿùàòÿ åòäèéè ñàùÿíèí ùÿð 5 ùåêòàðûíà èêè ÷ûõûø éîëó îëìàëûäûð. Àâòîìîáèë äàðâàçàëàðûíûí åíè 4.5 ìåòðäÿí àç
îëìàìàëûäûð.
Éàðìàðêàíûí ÿðàçèñèíäÿ àëûø-âåðèø éàëíûç òèúàðÿò
ñûðàñûíäà áèðëÿøäèðèëìèø ïàâèëéîíëàðäà, êþøêëÿðäÿ âÿ
Öíâàí
ÁÀØ ÐÅÄÀÊÒÎÐ
ÐßÔÈÃß ÑÀÄÛÃÎÂÀ
Ýÿíúÿ øÿùÿðè,
Ùåéäÿð ßëèéåâ
ìåéäàíû,
Èíçèáàòè áèíà
(ñîë úèíàù, 3-úö ìÿðòÿáÿ)
Òåëåôîíëàð
Áàø ðåäàêòîð:
(022) 256-86-50
Áàø ðåäàêòîðóí ìöàâèíè:
(022) 256-03-27
øþáÿëÿð:
(022) 256-08-69, (022)256-52-12
à÷ûã ïèøòàõòàëàðäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿ áèëÿð. Òèúàðÿò ñûðàñûíûí óçóíëóüó 100 ìåòðäÿí àðòûã îëìàìàëûäûð.
Òèúàðÿò ñûðàëàðûíäà ïàâèëéîíëàðûí âÿ êþøêëÿðèí
éåðëÿøäèðèëìÿñè ãðóï øÿêëèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëìÿëèäèð.
Áèð ãðóïäà 20 ÿäÿä êþøê âÿ ïàâèëéîíëàðûí éåðëÿøäèðèëìÿñèíÿ èúàçÿ âåðèëèð.
Ïàâèëéîí âÿ êþøê ãðóïëàðû àðàñûíäà åíè 5 ìåòðäÿí àç îëìàéàðàã éàíüûíà ãàðøû ìÿñàôÿ îëìàëûäûð.
Òèúàðÿò ñûðàëàðû àðàñûíäà ìÿñàôÿ 3 ìåòðäÿí àç
îëìàìàëûäûð.
Òèúàðÿò ñûðàëàðûíäà ùÿð ñûðà öçðÿ ùÿðÿêÿò èñòèãàìÿòè ýþñòÿðèëìèø âÿ “×ÛÕÛØ” ñþçö éàçûëìûø ÿí àçû 3
ëþâùÿ îëìàëûäûð.
Ãàç úèùàçëàðûíäàí âÿ àïàðàòëàðûíäàí, ùàáåëÿ
ãàç áàëîíëàðû èëÿ èøëÿéÿí úèùàçëàðäàí éàðìàðêàíûí
ÿðàçèñèíäÿ èñòèôàäÿ åäèëìÿñè ãàäàüàí åäèëèð.
Éàðìàðêàíûí ÿðàçèñè ýöíäÿëèê îëàðàã çèáèë âÿ éàíàð çèáèë òóëëàíòûëàðäàí òÿìèçëÿíìÿëèäèð. Òóëëàíòûëàðûí
ìöâÿããÿòè îëàðàã éûüûëäûüû éåðëÿð êþøêëÿðäÿí âÿ ïàâèëéîíëàðäàí ÿí àçû 15 ìåòð àðàëû ìÿñàôÿäÿ îëìàëûäûð. Ýöíöí ýåúÿ âàõòû éàðìàðêàíûí ÿðàçèñè íþâáÿò÷è
èøûãëàíäûðûúûëàðëà èøûãëàíäûðûëìàëûäûð.
Éàðìàðêàíûí ðÿùáÿðëèéè ðàäèîéàéûì øÿáÿêÿñèíèí
êþìÿéè èëÿ éàíüûí ùàããûíäà àäàìëàðûí òÿúèëè õÿáÿðäàð åäèëìÿñè ñèñòåìèíè èøëÿéèá ùàçûðëàìàëûäûð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí
ðÿùáÿðëÿðè, éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ úàâàáäåù øÿõñëÿð éàíüûíà ãàðøû ñó òÿúùèçàòûíûí òÿëÿá îëóíàí ñÿâèééÿäÿ îëìàñûíà úèääè ìöíàñèáÿò áÿñëÿìÿëèäèðëÿð.
Öçÿðèíäÿ éàíüûí àâàäàíëûüû ãóðóëàí ñó êÿìÿðè øÿáÿêÿñè éàíüûí ñþíäöðìÿ ìÿãñÿäëÿðè ö÷öí ëàçûìè
òÿçéèãèí âÿ ñóéóí ùåñàáëàíìûø ìèãäàðäà âåðèëìÿñèíè òÿìèí åòìÿëèäèð.
Ñó ùîâóçëàðûíûí äàèì ñàç âÿçèééÿòäÿ ñàõëàíûëìàñû ö÷öí îíëàðûí çèáèëëÿíìÿñèíÿ éîë âåðèëìÿìÿëè,
ñó ùîâóçëàðûíäà ùåñàáëàíìûø ìèãäàðäà ñóéóí äàèì
ìþâúóä îëìàñû ìöòÿìàäè îëàðàã éîõëàíìàëû, ñó
òÿúùèçàòû èëÿ ÿëàãÿäàð òÿìèð èøëÿðè àïàðûëäûüû, éàõóä
ñó êÿìÿðè ñàùÿëÿðèíèí øÿáÿêÿäÿí à÷ûëäûüû, íàñîñ
ñòàíñèéàñûíûí ñûðàäàí ÷ûõäûüû, ñóéóí ñó ùîâóçëàðûíäàí ñûçäûüû ùàëëàðäà äÿðùàë éàíüûíäàí ìöùàôèçÿ õèäìÿòè ìÿëóìàòëàíäûðûëìàëûäûð.
Éàíüûí ñó ìÿíáÿëÿðèíèí éåðëÿøäèðèëäèéè éåðëÿðäÿ
ìöâàôèã ñòàíäàðòëàðà óéüóí èøàðÿëÿð ãîéóëìàëûäûð.
Éàíüûí ùèäðàíòëàðûíà âÿ éàíüûí êðàíëàðûíà ùÿð àëòû àéäàí áèð òåõíèêè ãóëëóã ýþñòÿðèëìÿëèäèð. Çÿðóðè ùàëëàðäà éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéè õèäìÿòè âÿ îáéåêòèí èíçèáàòè ùåéÿòè òÿðÿôèíäÿí ñó êÿìÿðè õèäìÿò îðãàíû èëÿ
áèðëèêäÿ ìöâàôèã ìîíèòîðèíãëÿð àïàðûëìàëûäûð.
Ùÿð íàñîñ ñòàíñèéàñûíäà îíó áèðáàøà øÿùÿðèí
éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéè õèäìÿòè èëÿ áèðëÿøäèðÿí òåëåôîí
ðàáèòÿñè, éàõóä ñèãíàëèçàñèéàñû îëìàëûäûð.
Áöòöí éàíüûí íàñîñëàðû äàèì ùàçûð âÿçèééÿòäÿ
ñàõëàíûëìàëû, ùÿð 10 ýöíäÿ áèð äÿôÿäÿí àç îëìàéàðàã ñóéó áóðàõìàã éîëó èëÿ ëàçûìè òÿçéèãèí éàðàäûëìàñû éîõëàíûëìàëû âÿ éîõëàìàíûí íÿòèúÿëÿðè õöñóñè
æóðíàëäà ãåéäÿ àëûíìàëûäûð.
Éàíüûíà ãàðøû äàõèëè ñó êÿìÿðëÿðèíèí áöòöí îòàãëàðäà îëàí éàíüûí êðàíëàðû øëàíã âÿ ëöëÿëÿðëÿ òÿúùèç
åäèëìÿëè, øêàôëàðà éåðëÿøäèðìÿëè âÿ áó øêàôëàð ìþùöð-
ëÿíìÿëèäèð. Éàíüûí øëàíãëàðû ãóðó, éàõøû áöêöëìöø
êðàíëàðà âÿ ëöëÿëÿðÿ áèðëÿøäèðèëìèø ùàëäà îëìàëûäûð.
Éàíüûí òåõíèêàëàðûíûí (éàíüûí àâòîìîáèëëÿðè,
ìàòîïîìïàëàð, îäñþíäöðÿíëÿð) âÿ ðàáèòÿ âàñèòÿëÿðèíèí ñàõëàíûëìàñûíà âÿ âàõòëû-âàõòûíäà òÿìèð åäèëìÿñèíÿ úàâàáäåùëèéè îáéåêò ðÿùáÿðè äàøûéûð.
Îáéåêòäÿ ìþâúóä îëàí òåëåôîíëàðäàí áèðèíÿ ýöíöí ùÿð áèð âàõòûíäà ñÿðáÿñò éàíàøûëìà òÿìèí åäèëìÿëèäèð. Ùÿð òåëåôîí àïàðàòûíûí éàíûíäà éàíüûí ùàäèñÿñè áàø âåðäèéè çàìàí éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéè õèäìÿòèíèí êþìÿéÿ ÷àüûðûëìàñû ö÷öí òåëåôîí íþìðÿñè ãåéä
îëóíìóø úÿäâÿë îëìàëûäûð. Îáéåêòäÿ òåëåôîí ðàáèòÿñèíèí îëìàäûüû ùàëëàðäà ÿí éàõûí òåëåôîíóí îëäóüó
éåð ýþñòÿðèëìÿëèäèð.
Òèúàðÿò îáéåêòëÿðèíèí êþ÷öðìÿ éîëëàðûíäà âÿ ïèëëÿêÿí ãÿôÿñëÿðèíäÿ ñààò òÿìèðè ìÿíòÿãÿëÿðè, îéìà÷û
âÿ äèýÿð åìàëàòõàíàëàð éåðëÿøäèðìÿê, àäàìëàðûí òèúàðÿò çàëëàðûíäà îëäóüó çàìàí îäëà áàüëû èøëÿð àïàðìàã, òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí áàøãà òÿéèíàòëû áèíàëàðäà éåðëÿøäèðèëäèéè ùàëëàðäà éàíüûí úÿùÿòäÿí òÿùëöêÿëè ìàëëàðûí (ãàçëà äîëó áàëîíëàð, áîéàã, ÿðèäèúèëÿð,
êèìéÿâè-ìÿèøÿò ìàëëàðû âÿ ñ.) òèúàðÿòèíè àïàðìàã,
ïèøòàõòàëàðäà ñåëëöëîèä âÿ äèýÿð éàíüûí òÿùëöêÿëè ìÿìóëàòëàðû éûüìàã, ïèëëÿêÿí ãÿôÿñÿëÿðèíäÿ, äÿùëèçëÿðäÿ âÿ äèýÿð êþ÷öðìÿ éîëëàðûíäà òèúàðÿò àâòîìàòëàðû
éåðëÿøäèðìÿê âÿ ìàë ñàòìàã ãàäàüàíäûð.
Òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí
éàíüûí òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ úàâàáäåù øÿõñëÿð ùÿìèí îáéåêòëÿðäÿ éàíüûí áàø âåðÿí çàìàí èíñàíëàðûí òÿùëöêÿñèçëèéèíè òÿìèí åäÿ áèëÿí òÿäáèðëÿðèí âàõòûíäà ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíÿ úàâàáäåùëèê äàøûéûðëàð.
Òèúàðÿò âÿ èàøÿ ìöÿññèñÿëÿðèíèí êþ÷öðìÿ éîëëàðûíûí ïëàíëàøäûðûëìàñû, îíëàðûí ñàõëàíûëìàñû éàíüûí
âÿ éàõóä äèýÿð ãÿçà ùàäèñÿëÿðèíèí áàø âåðäèéè çàìàí èíñàíëàðûí òåç êþ÷öðöëìÿñè èìêàíûíû òÿìèí åòìÿëèäèð.
Êþ÷öðìÿ êå÷èäëÿðèíèí, ÷ûõûø éîëëàðûíûí, äÿùëèçëÿðèí, ïèëëÿêÿíëÿðèí ùÿð ùàíñû ÿøéàëàðëà òóòóëìàñûíà,
ìàë âÿ àâàäàíëûãëàðûí éûüûëìàñûíà, ùÿì÷èíèí áó éåðëÿðäÿí éàðäûì÷û õèäìÿò ö÷öí èñòèôàäÿ åäèëìÿñèíÿ
èúàçÿ âåðèëìèð.
èø âàõòû êþ÷öðìÿ ÷ûõûø ãàïûëàðûíûí áàüëàíûëìàñû
ãàäàüàíäûð. Òèúàðÿò âÿ èúòèìàè èàøÿ ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ
òåõíîëîæè àâàäàíëûãëàðûí éåðëÿøäèðèëìÿñè, ìöÿññèñÿéÿ
ýÿëèá-ýåäÿí àäàìëàðûí êþ÷öðöëìÿñè ö÷öí õèäìÿòè
ïèëëÿêÿí ãÿôÿñÿñèíäÿí èñòèôàäÿ åäèëìÿñèíÿ ìàíå÷èëèê
òþðÿòìÿìÿëèäèð.
Éàíüûí ùàããûíäà àäàìëàðûí õÿáÿðäàð åäèëìÿñè
ñèñòåìëÿðèíèí (ñÿñ, èøûã âÿ ñ. ãóðüóëàðû) ñàç âÿçèééÿòäÿ îëìàñû, àäàìëàðûí êþ÷öðöëìÿñè ïëàíëàðûíûí òÿòáèãè çàìàíû éîõëàíûëìàëûäûð.
Éàíüûí áàø âåðäèéè ùàëëàðäà òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, áàçà âÿ àíáàðëàðûí ðÿùáÿðëÿðèíèí, éàíüûíäàí
ìöùàôèçÿ ãóðóìëàðûíûí, êþíöëëö éàíüûí äÿñòÿñèíèí
ùÿðÿêÿòëÿðè áèðèíúè íþâáÿäÿ àäàìëàðûí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí âÿ îíëàðûí êþ÷öðöëìÿñèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ
éþíÿëäèëìÿëèäèð.
Äþâëÿò Éàíüûí Íÿçàðÿòè Õèäìÿòèíèí
Ýÿíúÿ Ðåýèîíàë Äþâëÿò Éàíüûí Íÿçàðÿòè èäàðÿñè
Rÿsmi sÿnÿd vÿ ÷ûxûølarda
Ãÿçåò “Ýÿíúÿíèí ñÿñè”
ñþéëÿíèëÿíëÿðëÿ
áÿðàáÿð, äÿðú
ðåäàêñèéàñûíûí êîìïöòåð
ö÷öí ýþíäÿðèëÿí äèýÿð éàçûëàðäàêû
ìÿðêÿçèíäÿ éûüûëìûø,
ôèêèðëÿð äÿ Azÿrbaycan dþvlÿtinin
ñÿùèôÿëÿíìèø,
ìÿíàôåéèíÿ uyüun gÿlmÿlidir
“Àçÿðáàéúàí” íÿøðèééàòûíäà
ßlyazmalara cavab verilmir
÷àï îëóíìóøäóð
vÿ onlar geri qaytarûlmûr
Éåíè òÿäðèñ èëèíäÿ
4500-äÿí ÷îõ
óøàã áèðèíúè ñèíôÿ
ãÿäÿì ãîéàúàã
Éåíè òÿäðèñ èëèíäÿ 6 éàøû òàìàì îëìàéàí õöñóñè
áàúàðûüà ìàëèê óøàãëàðûí
âàõòûíäàí ÿââÿë áèðèíúè ñèíèôÿ ãÿáóë ñå÷èìè ö÷öí
550 ñÿíÿä òÿãäèì îëóíóá.
Òÿùñèë Íàçèðëèéèíèí ãÿáóë åòäèéè ìåéàðëàð ÿñàñûíäà 5 íÿôÿðäÿí èáàðÿò êîìèññèéà 20 äÿãèãÿ ÿðçèíäÿ
óøàãëàðûí íèòã ãàáèëèééÿòèíè, ùåñàáëàìàñûíû, ïñèõîëîæè äóðóìóíó, èñòåäàä âÿ
áèëèêëÿðèíè éîõëàéûð. 15 áàë
òîïëàéàí óøàãëàð ìÿêòÿáÿ
ãÿáóë åäèëèð. Àøàüû áàë òîïëàéàíëàð èñÿ ñå÷èì ìÿðùÿëÿñèíäÿí êå÷ÿ áèëìèðëÿð.
Öìóìèëèêäÿ éåíè äÿðñ
èëèíäÿ 4500-äÿí ÷îõ óøàüûí áèðèíúè ñèíôÿ ãÿäÿì
ãîéàúàüû ýþçëÿíèëèð.
“ÀÑÀÍ õèäìÿò”
êþíöëëöëÿðèíèí
ÿë èøëÿðèíäÿí èáàðÿò
ðÿñì ñÿðýèñè
Ñÿðýèäÿ ìöõòÿëèô ìþâçóëàðäà 95 ÿë èøè íöìàéèø
åòäèðèëèá. Éàüëû áîéà, ãàðà
ãÿëÿìëÿ ÷ÿêèëÿí ðÿñìëÿð
ìÿðêÿçÿ ýÿëÿí âÿòÿíäàøëàðûí äàùà ÷îõ äèããÿòèíè
úÿëá åäèá. ßë èøëÿðèíèí ñûðàñûíäà âÿòÿíïÿðâÿð ðóùäà
èøëÿíÿí ÿñÿðëÿð, åëÿúÿ äÿ
ìöõòÿëèô ýåéèì öñëóáëàðûíû
ÿêñ åòäèðÿí åñêèçëÿð ìàðàã
äîüóðóá.
Êàìèëÿ ÑÅÉÈÄËÈ
ÅËÀÍ
Ýÿíúÿ øÿùÿð ÄÒÈ âÿ
ÌÙÃÈ òÿðÿôèíäÿí Ñàáèð
Ùàúûéåâ (êå÷ìèø ×åõîâ)
êö÷ÿñè, åâ 9-à àèä Ìóðòóçîâà Óëäóç Ìóñà ãûçûíûí
àäûíà 07.06.1988-úè èëäÿ
âåðèëìèø 355 íþìðÿëè
ãåéäèééàò âÿñèãÿñè èòäèéè
ö÷öí åòèáàðñûç ñàéûëûð.
Êàïèòàë Áàíêûí Ýÿíúÿ Ôèëèàëû
Êîä:
200275
ÂÞÅÍ:
9900003611
Ìöõáèð ùåñàáû: ÀÇ37ÍÀÁÇ01350100000000001944
ÑWÛÔÒ: ÁÈÊ ÀÛÛÁÀÇ2Õ
“Ýÿíúÿíèí ñÿñè” ãÿçåòè ðåäàêñèéàñû
Ùåñàá: ÀÇ51ÀÛÛÁ38090019442700295127
ÂÞÅÍ: 2300380481
å-ìàèë:
ýåíúåíèí-ñåñè-qazeti@ìàèë.ðó
Òèðàæ:
2600
Ñèôàðèø:
2351