E-dergi olarak görüntülemek için tıklayınız

ISSN 2148-8525
Tünel Teknolojileri Dergisi
Ocak 2015 | Yıl 1 | Sayı 2 | www.tunelteknolojisi.com
Neden Yerin Altına Giriyoruz ?
Dünyanın En Büyük TBM’leri
Türkiye’deki Tünel Projeleri
“Türk Maden Endüstrisinin Markası”
Türk Maden Endüstrisi hakkında detaylı bilgiye sahip olmak istiyorsanız,
Madencilik Türkiye sizin için
en iyi alternatiftir...
en iyi alternatiftir...
Madencilik Türkiye Dergisi ve aşağıda yer alan diğer markalarımız
hakkında bilgi edinmek isterseniz bizlere;
adreslerinden ulaşabilirsiniz.
İngilizce Madencilik Dergisi
Tünel Teknolojileri Dergisi
Fuar ve Etkinlik Organizasyonları
Yer Altı Kaynakları Bilimsel Dergisi
Türk Maden Endüstrisi
Seçkin Tanıtım Platformu
Madencilik Ürünleri Online Mağazası
Editörden
Yeni Projeler Yeni Heyecanlar…
Volkan Okyay | [email protected]
Tünel Teknolojisi dergimizin ilk sayısının ardından okuyuculardan aldığımız olumlu geri dönüşler, ikinci sayımızın oluşturulmasında bizleri daha da motive etti. Özellikle sektörün önde gelenleri tarafından bizlere verilen fikri destekler önümüzdeki sayılarda ortaya çıkarmayı
planladığımız, sektörü birbirine yakınlaştırırken geliştirecek çalışmaların, haberlerin ve yazıların ortaya çıkarılmasına olanak sağlayacak.
Dünyada ekonomik dalgalanmaların sık yaşandığı bu dönemde ülkemizin ekonomik lokomotiflerinden olan inşaat sektörünün
en önemli ayaklarından birisi de tünel sektörü olduğu göze çarpıyor. Özellikle yakın zamanda İstanbul’da yapımı planlanan
metro projelerinin hayata geçirilmesinin bile maliyeti milyar dolarla ifade ediliyor.
Ülkemizde hayata geçirilecek metro projeleri dışında önümüzdeki dönemde yeni karayolu tünelleri, hızlı tren ağlarının genişlemesiyle yeni
demiryolu tünelleri, yeni HES projeleri ve yeni sulama kanalları tünelleri projelendirilmeye ve inşa edilmeye devam edilecek gibi gözüküyor.
Ülkemizde tünel projelerinin hayata geçirilmesi belki de geç kalınmış bir hamle olarak gözükse de kısa zamanda gerçekleştirilen
büyük projeler ile tünel sektörü gurur verici bir tabloya dönüştü. Tünellerin yapım aşamasında kullanılan yüksek teknolojili makine
ve ekipmanlarda sektörün geldiği yer açısından önemli bir diğer gurur kaynağı sayılabilir. Özellikle dünyada önemli projelerde,
önemli faaliyetlerde kullanılan bir çok makine ve ekipman artık ülkemizde de tünel inşaatlarında kullanılıyor.
Tünellerde kullanılmaya başlanan yüksek teknoloji makinelerin en önemli özellikleri,
yaptıkları başarılı işler yanında iş güvenliğini de ön planda tutan özelliğe sahip olmaları.
Bilhassa ülkemizde yapılan yeni tünellerin uzunlukları göz önüne alındığında, daha önce
bu uzunluklarda tüneller inşa edilmediği de düşünülünce, iş güvenliği açısından farklı
sorunların ortaya çıkması da kaçınılmaz oluyor. Buna Ovit Tünel’inde devam eden faaliyetlerin, yaşanan zehirli gaz birikimi nedeniyle bir süre durdurulması örnek olarak verilebilir.
Global ölçekte bakıldığında ülkemizde devam eden büyük denebilecek tünel projelerinin
bazılarında artık tünelin ucundaki ışık görünmeye başladı. Artık edinilen bilgi birikimini
dünyanın farklı yerlerinde, farklı ülkelerinde ve projelerde daha fazla göstermenin vaktidir
diye düşünüyorum. Türk müteahhitlerinin dünyanın çeşitli bölgelerinde yer üstünde inşa
ettikleri yapıların ardından artık yer altını da şekillendirmelerinin zamanı geldi.
içindekiler
2Editörden
4Haberler
12
Teknolojinin Mead Gölü Mücadelesi Zaferle Sonuçlandı
14
Avrasya Tüneli’nde1.180 Metrelik İlerleme Sağlandı
15
Kargı HES Projesi’nde Tünel Çalışmaları
16
18
19 20
22
24
26
28
30
32
34
36
39
40
Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy-Sancaktepe Metro Hattında Çalışmalar Devam Ediyor
Ovit Tüneli’nde Çalışmalar İş Güvenliği Sebebiyle Bir Süre Durduruldu
Doha Metro İnşaatı İhalesini 4,4 Milyar Dolar ile Türk Şirketleri Kazandı
Yer Altı Maden Galerileri Artık TBM ile Açılıyor
Türkiye’nin İlk Tünel Fuarı İstanbul’da Gerçekleştirildi
İsveç Madencilik ve Tünelcilik Teknolojileri Konferansı
Tünelcilik Derneği Başkanı Prof. Dr. Nuh Bilgin ile Tünel Sektörü Üzerine
Atlas Copco, Sektöre Yönelik Hizmetleri ile Müşterilerine Farklı Çözümler Sunuyor
E-BERK Makina, TBM’de Çözüm Ortağınız
Flygt Bibo 2800 Seri Drenaj Pompaları
Atlas Copco Yenilenen Tünel Delici Makinesini Tanıttı
Neden Yerin Altına Giriyoruz?
Dünyanın En Büyük TBM’leri
Etkinlik Takvimi
2
Ocak 2015
Derginin Adı
Tünel Teknolojisi
İmtiyaz Sahibi
Mayeb Madencilik ve Yerbilimleri
Basım Yayın Ltd. Şti Adına Onur Aydın
Editör
Volkan Okyay
[email protected]
Genel Koordinatör
Onur Aydın
[email protected]
Yazı İşleri Md-Dış İlişkiler
O. Çağım Tuğ
[email protected]
Kurumsal İletişim
Buğrahan Haksever
[email protected]
Grafik Tasarım-Uygulama
Savaş Özyer
[email protected]
İnternet Teknolojileri
Bilgin B. Yılmaz
[email protected]
Reklam İletişim
[email protected]
Hukuk Danışmanı
Av. Evrim İnal
[email protected]
Yayın İdare Merkezi
1042. Cd. (Eski 4. Cd.) 1335. Sk. (Eski 19. Sk.)
Vadi Köşk Apt. No: 6/8 A. Öveçler ANK.
Tel : +90 (312) 482 18 60
Fax : +90 (312) 482 18 61
[email protected]
Baskı
Başak Matbaacılık ve Tanıtım Hiz. Ltd. Şti.
Macun Mah. Anadolu Bulv.
No: 5/15 Yenimahalle-ANKARA
Tel: +90 (312) 379 16 17
Yerel Süreli Yayın
Kapak Fotoğrafı: New York Şehri
Doğu Yakası Metro Tünel Projesi
Türkiye’den Haberler
İstanbul’a Yeni Bir Tünel Geliyor
İstanbul’da trafiğin en yoğun
olduğu bölgelerden olan Beyoğlu,
Kağıthane ve Beşiktaş bölgesinde
yakın zamanda inşa edilmiş olan
Kağıthane ve Dolmabahçe tünellerinin yanına üçüncü bir tünelin
daha açılacağı açıklandı.
İnşası devam eden Kasımpaşa-Sütlüce
tünelinde incelemelerde bulunan
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme
Bakanı Lütfi Elvan, Kasımpaşa-Sütlüce
tünelinin İstanbul için hayati öneme
sahip bir tünel olduğunu, Unkapanı,
Eminönü, Taksim’den çevre yoluna
ulaşmak isteyen vatandaşların bu
tünel sayesinde büyük bir rahatlığa
kavuşacaklarını açıkladı.
Kasımpaşa-Sütlüce tünelinin tüm
çalışmaları bittikten sonra 2015
Mart ayında trafiğe açılacağını da
sözlerine ekledi.
Kasımpaşa-Sütlüce tünelinin oldukça
zor ve teknolojik açıdan da zahmetli
bir proje olduğunu belirten Elvan,
projenin gidiş-geliş iki tüpten oluştuğunu ve uzunluklarının 1.200
metrenin üzerinde olacağını söyledi.
Eylül 2014
Her iki tünelde de çalışmalarda
sona gelindiğini aktaran Elvan,
Terratec TBM’si “Tazmanya Canavarı” İstanbul için Hazır
Avustralya firması Terratec, “Tazmanya
Canavarı” olarak isimlendirilen TBM’nin,
testlerin tamamlanmasının ardından
Türkiye’ye nakil sürecinin başladığını
açıkladı.
TBM’nin yılsonunda kazıya başlayacağı Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro
Hattı, 6 ilçeden geçerek 17,5 kilometre
uzunluğunda olacak ve 15 istasyondan oluşacak. Tamamlandığı zaman
Mahmutbey-Başakşehir metro hattına
entegre olacak hattın, 2017 yılında
hizmete girmesi hedefleniyor.
6,56 metre çapında ve İstanbul’un
karmaşık jeolojik yapısı gözönünde
bulundurularak özel olarak üretilen
TBM için Gülermak-Kolin-Kalyon
İş Ortaklığı yetkilileri ile birlikte
Terratec tesislerinde bir seremoni
düzenlendi.
İş ortkalığının Yardımcı Proje Müdürü
Emre Çelik, Terratec’in TBM’yi söz
verdiği üzere rekor bir sürede tamamlamasından son derece memnun
olduklarını belirtti.
Yüksek Hızlı Tren Tüneli İnşaatında Yangın Çıktı
Bursa’da Yüksek Hızlı Tren projesi
kapsamında yapımı devam eden
tünel inşaatında yangın çıktı. Yangın,
Bursa’nın Demirtaş mevkiinde yaklaşık
500 metre uzunluğundaki tünelde,
izolasyon malzemesinin tutuşması
sonucu meydana geldi.
Tünel içinde başlayan yangının ardından ölen ya da yaralanan olmazken,
Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne ait 7
itfaiye aracı, 3 ambulans ve çok sayıda
polis ekibi olay yerine yönlendirildi.
4
Ocak 2015
Olay yerine gelen itfaiye
ekipleri tarafından yangına ilk
müdahale gerçekleştirildikten
sonra yangının kendi kendine
sönmesi sağlandı.
Çıkış nedeni belirlenemeyen
yangınla ilgili soruşturma
başlatıldı.
Eylül 2014
Eylül 2014
Kop Dağı Tüneli’nde Çalışmalar Devam Ediyor
Yapımına 2012 yılında başlanan
ve tek tüpü 6.500 metre uzunluğunda olması planlanan Kop Dağı
Tüneli’nde 3.500 metrelik ilerleme
sağlandığı bildirildi. Çift tüp şeklinde inşa edilen tünelin 2017 yılı
sonunda bitirilmesi öngörülüyor.
kısalırken araçların daha güvenli yolculuk yapmaları sağlanacak. Kış aylarında kar ve buzlanma nedeniyle sık
sık kazaların yaşandığı Karadeniz ve
Doğu Anadolu bölgeleri arasındaki
ulaşım, tünelle birlikte daha kolay ve
rahat olacak.
Tünelin yapım çalışmaları tamamlandığında, Karadeniz ve Doğu
Anadolu bölgelerini birbirine bağlayacak proje ile iki bölge arası mesafeler
Tamamlandığında Bayburt-Erzurum
arasındaki seyahat süresini yaklaşık 1,5
saat kısaltacak olan tünel özellikle kışın
bu güzergâhı kullanan vatandaşların
sıkıntılarını ortadan kaldıracak. Kop
Dağı Tüneli, yıllık akaryakıt tüketiminde de yaklaşık 100 milyon lira
tasarruf sağlayacak.
215 milyon liraya mal olması beklenen proje ile Erzurum’un Karadeniz
ile olan ticaret ağına ve iki bölge arasındaki turizme hareketlilik kazandırılması hedefleniyor.
Eylül 2014
Rize ile Erzurum’u Birbirine Bağlayacak Tünellerin
Yapım Çalışmaları Devam Ediyor
Rize-Erzurum karayolu güzergâhında
bulunan, 2.640 metre yüksekliğindeki
Ovit Dağı’nda yapımı süren 25 kilometrelik Ovit Tüneli’nin 12.100 metresi
tamamlandı. Projenin bu hızda devam
etmesi durumunda tünelin 2015 yılının
sonunda bitirilebileceği öğrenildi.
Yetkililerin verdiği bilgiye göre tünelin İspir ve İkizdere kısmında çalışmalar iki yönlü olarak devam ederken
İspir tarafında ortalama 3.300 metre,
Rize tarafında ise ortalama 2.700
metre ilerleme sağlandı. Beton işleri
devam eden tünelin yaklaşık 6.800
metresinde beton işleri de bitirilmiş
durumda.
Yine aynı bölgede bulunan
Dallıkavak Tüneli’nin ise %52’lik
kısmı tamamlandı. 6.100 metre
uzunluğunda olan Dallıkavak Tünel
inşaatının şu ana kadar 4 tüpte
3.400 metresi açılırken 3.000 metresi
betonla kemerlendi.
Tamamlanacak projenin ardından
Dallıkavak Tüneli’nin mevcut yolu
4,5 kilometre kısaltmasının yanında
kış mevsiminde Dallıkavak Geçidi
olan yerde yaşanılan sorunlara
çözüm olması bekleniyor.
Eylül 2014
Alanya – Konya Arası,
İnşa Edilen Yeni Tüneller ile Kısalıyor
Alanya ve Konya’nın Taşkent ilçelerini birbirine bağlaması amacıyla 2 yıl
önce başlatılan tünel ve iyileştirme
çalışmalarında son aşamaya gelindi.
Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından 54 milyon lira bedelle başlatılan
çalışmalar kapsamında toplam 2.692
metre uzunluğunda 5 adet tünel
yapımı gerçekleştirildi. Sarp kayalar,
dar ve keskin virajların yer aldığı bölgede iyileştirme çalışmalarının Ocak ayı
başlarında tamamlanması planlanıyor.
Yol ve tüneller tamamen bittiğinde
yolda 10 kilometrelik bir kısalma söz
konusu olurken 50 dakikalık da bir
vakit kazancı olacak.
Ekim 2014
Güneyce Tünelinde Göçük: 1 İşçi Hayatını Kaybetti
Rize’nin İkizdere İlçesinde yapımı
devam eden Güneyce Tüneli’nde
meydana gelen göçükte, göçük
atlında kalan işçilerden üçü kurtarılırken bir işçinin cansız bedenine
ulaşıldı.
Yaşanan kazanın ardından tünel
inşaatında çalışmalar durdurulurdu ve olayla ilgili soruşturma
başlatıldı.
Kasım 2014
Ocak 2015
5
Konak Tünelleri İzmir Trafiğini Rahatlatacak
İzmir trafiğini büyük ölçüde rahatlatacak olan projede; 1.674 metresi
tünel, 850 metresi bağlantı yolları
olmak üzere 2.524 metre uzunluğundaki Konak tünellerinin, 2015 yılının
ilk yarısında bitirileceği açıklandı.
Uzunluğu 1.674 metre olan tüneldeki tüplerden birinde Kasım ayı
itibarıyla 1.461, diğerinde de 1.453
metre ilerleme kaydedildi.
Yeni Avusturya Metodu (NATM)
ile kazı yapılan tünelde 75.500
metreküp beton ve püskürtme
betonu kullanıldığı öğrenilirken şu
ana kadar tünelin inşasında toplam
5.600 ton çelik ve demirin kullandığı
da yetkililer tarafından belirtildi.
Tünel inşasında üst yarı, alt yarı
ve invert çalışması 24 saat esasına
göre üç vardiyalı olarak yapılırken
2015 Mayıs ayında tünelin faal hale
gelmesine çalışılıyor. İki şeritli iki ayrı
tüpten oluşacak tünel ile Alsancak ve
6
Ocak 2015
kent merkezindeki trafiğin azaltılması
hedefleniyor. Tehlike anında, iki tüpü
birbirine bağlayan 5 ayrı bağlantı noktasının da olduğu belirtilen projede,
Konak’taki arkeolojik kazılar nedeniyle
çalışmalar yaklaşık 1 yıl ertelendi.
Yetkililer tarafından at nalı biçimindeki tünellerin tamamlanmasının
ardından özellikle kent merkezi trafiğinin rahatlayacağı belirtiliyor.
Ekim 2014
Cankurtaran Tüneli’nde Sona Yaklaşılıyor
Hopa-Artvin karayolu güzergâhındaki
690 rakımlı Cankurtaran Geçidi’ne
alternatif olarak yapılan Cankurtaran
Tüneli’nin 10.400 metrelik bölümünde
delme işlemi, 16 Mart 2014 tarihinde
tamamlandı.
29 Ekim 2010’da temeli atılan, iki tüp
halinde inşa edilen 5.200 metre uzunluğundaki Cankurtaran Tüneli’nde
betonlama çalışmaları, Borçka ve Hopa
ilçelerinden çift taraflı sürdürülüyor.
Yetkililer tarafından tünelde betonlama ve destekleme çalışmalarının
hızlı şekilde devam ettiği belirtilirken
betonlama çalışmalarının ise %70’den
fazlasının tamamlandığı öğrenildi.
Özellikle kış aylarında ulaşımda büyük
sıkıntılar yaşanan Cankurtaran Geçidi, yapılacak yeni tünelin ardından 12 kilometre
kısalacak. Tünelin 2015 yılı içinde tamamlanarak hizmete açılması bekleniyor.
Limak İnşaat,
Türkiye ile Kuzey Irak’ı Tünelle Birbirine Bağlıyor
Yapımına 2013 Haziran ayında
başlanan ve Türkiye ile Kuzey Irak’ı
birbirine bağlayacak olan DuhokZaho tünelinin iki ucu birleşti.
Habur sınır kapısına 20 kilometre
uzaklıkta bulunan tünelin 2015
yılında tamamlanması planlanırken tır ve ticari araç geçişlerinde büyük kolaylık sağlaması
bekleniyor.
Tünel, Duhok’u Zaho’ya bağlayan
güzergâh üzerinde, gidiş-geliş çift
şerit olacak şekilde inşa edilirken
günde 3 bin tır ve ticari aracın bu
tüneli kullanacağı düşünülüyor.
Projenin yapım işini 158 milyar Irak
dinarı (137 milyon dolar) teklifiyle
Limak İnşaat üstlendi. Proje kapsamında önemli bir viraj, yapılan
çalışmalar sonucunda aşılırken
tünelin iki ucunun birleşmesi
nedeniyle düzenlenen törene,
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi İmar
ve Kalkınma Bakanı Derbaz Kosret
Resul, Duhok Valisi Farhad Atrushi,
Limak Holding Yönetim Kurulu
Kasım 2014
Başkanvekili Sezai Bacaksız ve 23.
Dönem Ağrı Milletvekili Cemal
Kaya da katıldı.
Tünel açılma işlerinin bitirilmesinin
ardından yol kaplama, elektromekanik, havalandırma, aydınlatma, yangın söndürme ve çeşitli
kontrol sistemlerinin imalatlarının
tamamlanarak projenin 2015 yılında
bitirilmesi hedefleniyor.
Kasım 2014
“Korkunç Sabuncubeli”ni
By-Pass Edecek Tünelin İnşaatı Durdu
Evliya Çelebi’nin “Korkunç Sabuncubeli”
olarak bahsettiği Manisa-İzmir arasındaki Sabuncubeli geçidini by-pass
edecek olan Sabuncubeli Tüneli inşaatı
durdu.
Karayolları Genel Müdürlüğü’nce (KGM),
İzmir-Manisa Devlet Yolu üzerindeki
Sabuncubeli Tünel inşaatının yapımını
üstlenen şirketin iflas erteleme davası
açtığı belirtilerek işin tamamlanması için
gerekli tedbirlerin alındığı ve çalışmalara
devam edileceği bildirildi. Açıklamada,
sağ tüpte 1.564 metre, sol tüpte ise 1.486
metre ilerleme sağlandığı belirtildi.
9 Eylül 2011 tarihinde temeli atılan
ve 4.070 metre uzunluğunda olacak
olan Sabuncubeli Tüneli için ihaleyi kazanan firmanın iflas etmesi
sebebiyle projenin 2015 yılının ilk
yarısından önce tekrar ihaleye çıkarılması hedeflenirken projenin bu
duraklamaya rağmen 2016 yılında
tamamlanması ön görülüyor.
tünel yalnız iki şehri değil, Marmara
ve Ege bölgelerini de bağlayan
önemli bir yol olacak.
Aralık 2014
Proje, sadece zor arazi şartlarını
ve yol standardını düzeltmek ile
kalmıyor aynı zamanda Manisa gibi
sanayisi ile ön plana çıkan kentle
turizm, ticaret ve doğası ile Ege’nin
incisi İzmir’i birbirine yakınlaştırıyor.
Tünel açıldığında Manisa’ya ekonomi, zaman ve ulaşım olarak büyük
kolaylıklar sağlaması öngörülüyor.
Manisalıların yıllardır hayali olan
Ocak 2015
7
Belören Tüneli’ni
Herrentknecht TBM’si “Zeugma” Açacak
Devlet Su İşleri 20. (Kahramanmaraş)
Bölge sınırları içerisindeki Kılavuzlu
Sulaması Ana Kanalı 1. Kısım İnşaatı
kapsamında bulunan ve kanalın
65.098 ile 70.548’inci kilometreleri
arasında yer alan 2 nolu tünelin
(Belören Tüneli) yapımında çalıştırılacak olan TBM’nin kurulumu
tamamlandı.
Gaziantep ili Nurdağı ilçesinde yer
alan 5.450 metre uzunluğundaki
Belören Tüneli’nin açılması için;
kazılması beklenen oluşumların jeolojik karakterizasyonu, Türkiye’deki
mevcut tünel açma koşulları ve
yaşanan deneyimler göz önünde
bulundurularak “Zeugma” olarak
isimlendirilen TBM seçildi.
Kılavuzlu Projesi’nin tamamlanması
ile Kahramanmaraş (270.950 dekar),
Gaziantep ve Hatay illerinde toplam 1
milyon 76 bin 500 dekar zirai arazinin
sulanması sağlanacak. Bu alanın 610
bin 354 dekarlık kısmı Kahramanmaraş
Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde
yer alıyor. Ayrıca proje ile 72 bin dekar
arazi taşkınlardan korunacak.
Kılavuzlu Sulaması’nda, yılda ortalama
282.276.518 lira tarımsal net gelir artışı
sağlanması, istihdam artışının yaklaşık
122.000 kişi olması hedefleniyor.
Aralık 2014
Türkiye’nin En Uzun Demiryolu Tüneli İlerliyor
Osmaniye’nin Bahçe ile Gaziantep’in
Nurdağ ilçelerini birbirine bağlayacak, 10.400 metre ile Türkiye’nin “en
uzun” demiryolu çift tüp tünelinin
250 metresi açıldı.
kilometre kısaltacağını
belirten Duman, “Projede
23’ü teknik personel 170
kişi çalışıyor. Bu sayı ileride
300’e ulaşacak” dedi.
193 milyon 253 bin liraya mal olacak
çift tüp tünel, toplam 20.800 metre
uzunluğunda kazılacak ve 11 menfez,
5 alt geçit, BOTAŞ ve NATO petrol boru
hatları koruma yapılarından oluşacak.
Tünel kazma çalışmasında dünyada en çok
kullanılan TBM (Tunnel
Boring Machine) sisteminin kullanılacağını
ifade eden Duman, “TBM
sistemi bin metre uzunluğa ulaştıktan sonra
kullanılabiliyor.
Mayıs
ayına kadar ön çalışmayı
tamamlayıp TBM’yi devreye sokmayı planlıyoruz”
diye konuştu.
Yüklenici firmanın tünel grup koordinatörü Barış Duman, AA muhabirine,
Eylül ayında Nurdağ ilçesi Gökçedere
mevkisindeki çıkış noktasından tüneli
açmaya başladıklarını, iki tünelde 250
metre ilerleme sağlandığını söyledi.
Tünelin 2017’de bitirilmesinin planlandığını, mevcut demiryolu hattını 17
Aralık 2014
Trabzon’da 9 Tünelin İnşa Çalışmaları Devam Ediyor
Trabzon’da yapımı devam eden
9 tünel de çalışmalar tüm hızıyla
sürüyor. Toplam uzunlukları yaklaşık 10 kilometre olan ve delme
çalışmaları hızla devam eden Akyazı,
Beşirli, Akyazı Kanuni Bağlantı
Tünelleri, Boztepe Tüneli ve Bahçecik
Tünellerinde toplam da yaklaşık 4
kilometre kazı yapıldı.
Karadeniz Sahil Yolu’nun Trabzon
kesimindeki önemli geçişlerden
biri olan ve Kanuni Bulvarı Projesi
8
Ocak 2015
kapsamında yapımı süren çift tüplü
Akyazı Tüneli’nin sol tüpündeki delme
işlemi ise tamamlandı.
Trabzon başta olmak üzere Doğu
Karadeniz’in önemli projelerinden
biri olan Kanuni Bulvarı Projesi, üç
şerit gidiş, üç şerit te geliş olmak
üzere 24 kilometre uzunluğunda
olacak. 8’i hemzemin, 15’i köprülü
olmak üzere toplam 22 kavşağın
yanı sıra 47 köprü ve 1 viyadüğün
de yer aldığı Kanuni Bulvarı Projesi
kapsamında 8’i çift, biri tek tüp
olmak üzere 9 tünel inşa edilecek.
Bunun yanı sıra proje bünyesinde
henüz başlanılmayan; 0,4 kilometre
(çift tüp) uzunluğunda Çukurçayır
1 Tüneli, 0,3 kilometre (çift tüp)
uzunluğunda Çukurçayır 2 Tüneli,
0,5 kilometre (çift tüp) uzunluğunda
Gölçayır 1 Tüneli, 0,75 kilometre
(çift tüp) uzunluğunda Gölçayır 2
Tüneli yer alıyor.
Ocak 2015
Ilgaz Tüneli’nin %45’i Tamamlandı
Ankara-Çankırı-Kastamonu karayolunun en kritik noktası olarak dikkat
çeken Ilgaz Dağı’nda yolu kısaltarak
daha güvenli bir ulaşıma olanak
sağlayacak 5.390 metre uzunluğundaki Ilgaz Dağı Tüneli’nin yapım
çalışmaları devam ediyor.
Ankara-Kastamonu arasındaki mesafeyi 1,5 saat kısaltacak olan Ilgaz Tüneli
ile Ilgaz Dağı 8 dakikada geçilebilecek.
Gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde Kasım ayı itibarı ile tünellerin
%45’i tamamlanırken iki tüpten oluşacak projede sağ tüp 5.370 metre,
sol tüp 5.391 metre olarak inşa
edilecek.
Yetkilerin verdiği bilgiye göre Ilgaz
Tünelinin sağ tüpünde 2. 410 metre,
sol tüpünde de 2.425 metre ilerleme
sağlandığı ifade edilirken, yine 1.500
metreye yakın tünelin de betonlamasının tamamladığı belirtildi. Projenin
2015 yılı sonuna kadar bitirilmesi
hedefleniyor.
Ilgaz Dağı projesinin, hayata geçmesiyle birlikte ülke ekonomisine
katkısının yıllık 38,2 milyon TL olması
bekleniyor.
Kasım 2014
Dünyadan Haberler
Hong Kong’dan Dev Denizaltı TBM Siparişi
Seattle’da onarımı yapılan rekortmen Hitachi Zosen TBM’den (17,45
m çap) daha büyük bir TBM, 4,2 km
uzunluğundaki Tuen Mun-Chek Lap
Kok bağlantısını yapacak olan ikiz
tüp kazıları için Dragages-Bouygues
ortak girişimi tarafından sipariş edildi.
Üretici firma Herrenknecht tarafından onaylanan bilgiye göre,
17,6 m çapında üretimine başlanan TBM, 2015 yılında hazır
olacak.
Ortak girişim, Ağustos 2013’te
4,2 km uzunluğundaki ikiz tüp
deniz altı tüneli için 1,5 milyar
dolarlık bir sözleşmeyle inşaata
başlamıştı.
TBM üreticisi Herrenknecht, Avrasya
Tüneli ve Eskişehir Köseköy YHT
tünelinin inşasında kullanılan
TBM’leri de üretmişti.
Eylül 2014
İnşası Devam Eden Abu Dhabi’nin Tasarruflu Yeşil Tüneli,
1,1 milyar dolar Tasarruf Sağlayacak
Dünyanın en geniş ve uzun kanalizasyon ağlarından biri olacak olan
41 km uzunluğundaki ‘yeşil’ tünelin
inşaatı Abu Dhabi’de devam ediyor.
Gulf News’a konuşan Abu Dhabi Alt
Yapı Hizmetleri Şirketi Direktörü
(ADSSC) Alan Thompson, 41 km
uzunluğundaki ana tünel ve 42
km uzunluğundaki bağlantı servis tünelinin inşaatının 2015’in
ilk çeyreğinde biteceğini ve tüm
sistemin 2016’da işlevsel hale
geleceğini belirtti.
Tünelin ekoloji dostu olmasının
en büyük özelliği olduğunu belirten Thompson, Abu Dhabi’nin
ekosistem üzerindeki karbon izini
azaltacağını ve önümüzdeki 25
yılda harcanacak olan enerji ve
işletme giderlerinde 4,2 milyar
10
Ocak 2015
dirhem (1,1 milyar dolar) tasarruf
sağlayacağını ekledi. 5,7 milyar
dirheme (1,5 milyar dolar) mal olacak projede, 25 metre derinlikten
başlayan tünel, proje sonunda 100
metre derinliğe ulaşacak ve önümüzdeki 80 yıl boyunca düzenli bakım
gerektirmeyecek.
Ekim 2014
Çin’de Çöken Tünelin Enkazında
Mahsur Kalan 21 İşçi Kurtarıldı
Şinhua ajansının haberine göre,
Çin’in Fujien eyaletinin Longyen kentinde dün, otoyol tüneli inşaatında
30 metrelik bir kısım çöktü. Enkaz
altında kalan mahsur kalan 21 işçi ise
arama kurtarma ekiplerinin yoğun
çalışmaları sonucunda kurtarılarak
hastaneye kaldırıldı ve durumlarının
iyi olduğu belirtildi.
New York: Sandy Kasırgasının
Hasar Verdiği Tüneller için 336 Milyon Dolar’lık Fon
FEMA (The Federal Emergency
Management Agency-Federal Acil
Durum Yönetim Kurumu), Sandy
kasırgasının günde 116.000 araca
hizmet veren Hugh L. Carey ve QueensMidtown tünellerinde oluşturduğu
hasarları onarmak için 336 milyon
dolarlık fon sağladığını açıkladı.
29 Ekim 2012’de New Yoruk’u vuran ve
etkileri halen devam eden Sandy kasırgası; Hugh L. Carrey tünelinde (bilinen
adıyla Brooklyn Battery Tunnel) 60 milyon galonluk, Queens-Midtown tünelinde ise 20 milyon galonluk bir sele
sebep olmuştu. Kasırganın ABD’ye verdiği toplam zararın ise toplam 50 milyar
dolar civarında olduğu belirtiliyor.
Aralık 2014
Nepal TBM ile Tanışıyor
Nepal’deki Bheri Nehri’nden Babai
Nehri’ne su taşımayı amaçlayan Bheri
Babai Çok Amaçlı Diversiyon Projesinin
2 ay içerisinde başlayacağı belirtildi.
Çin Yurt Dışı Mühendislik Grubu (COVEC)
üstlendiği 89 milyon dolarlık proje 12
km uzunluğunda ve 4,2 m çapındaki
tünelden oluşuyor. Tünelin kazı çalışmaları için günde 15 m ila 60 m kazması hesaplanan bir TBM kullanılacak.
Nepal’de şu ana kadar hiçbir yapıda TBM
kullanılmadı.
Kasım 2014
civarında bir meblağa mâl olacağını ve
4 yılda tamamlanacağını öngörüyor.
Proje, bölge tarımını ve enerji üretimini artırarak Nepal’in orta batı bölgesindeki yoksulluğu ve açlığı azaltmayı
hedefliyor.
Nepal Hükümeti, projenin çevre yapıları ile toplamda 160 milyon dolar
Aralık 2014
Rönesans İnşaatın Yaptığı
Gotthard Tüneli, 2016 Yılında Açılmaya Hazırlanıyor
AlpTransit projesinin en önemli yapısı
olan, dünyanın en uzun demiryolu tüneli
Gotthard Tüneli’nin 2016’da tamamen
açılacağı İsviçre Federal Demiryolları
(SBB) tarafından duyuruldu.
Alplerin altından kazılan 57 kilometre uzunluğundaki tünel için SBB yetkilileri tarafından verilen açılış tarihi 11 Aralık 2016.
Rönesans İnşaatın yapımını üstlendiği tünel, iki ayrı tüpten oluşuyor ve
Almanya-İtalya arasını kuzey-güney
doğrultusunda daha hızlı, yüksek
yük ve yolcu taşıma kapasiteli (+%50)
hizmet için birleştirecek.
16,5 miyar dolarlık AlpTransit projesi
içerisinde Gotthard Tüneli
dışında, 2020-2027 yılları
arasında yapımı planlanan
2. Gotthard Tüneli, 2020
yılında tamamlanacağı
bildirilen ve Zürih-Milan
arasını şu ana göre 3 saat
kısaltacak olan Ceneri Tüneli
ve yine Alplerin altından
kazılan Lötschberg Tüneli
bulunuyor. AlpTransit
projesi, demiryolu bağlantılarını geliştirirek hızlı ve
konforlu ulaşım sağlamayı
ve Alplerdeki taşımacılığa
yönelik tır vb. trafiği azaltarak Alplerin doğasını
korumayı amaçlıyor.
Aralık 2014
Ocak 2015
11
Proje
Teknolojinin Mead Gölü
Mücadelesi Zaferle Sonuçlandı
SNWA Genel Müdürü John Entsminger: “Bu operasyon şimdiye kadar yapılan tünel açma
operasyonları içerisinde en karmaşık ve zorlayıcı olanlardan birisiydi. Tünel açma işleminin
tamamlanmasıyla birlikte tarihte adı yer alacak bir proje bitmiş oldu. Yeni sulama sistemi,
ileride eklenecek pompalama istasyonuyla beraber, göl seviyesinin çok düşük olduğu
durumlarda bile Güney Nevada halkı için su kaynağı olarak görev yapacaktır.”
Eylül 2008’den itibaren ABD, Nevada’da
bulunan ve Las Vegas’ın su ihtiyacını
karşılayacak Mead Gölü’nde doğaylatoplamda yaklaşık 1,5 milyar dolara
mal olacak önemli bir teknolojik
mücadeleye başlandı ve nihayet
geçtiğimiz günlerde bu mücadelede
önemli bir teknik zafer kazanıldı.
2006’da başlayan projenin en önemli
ayağı olan 3. su alma yapısının inşası
ise 2008’de başladı. Efsanevi Hoover
Barajı’nın oluşturduğu, kıyı uzunluğu 1.221 km olan ABD’nin en
büyük su rezervine sahip (dolu hali
35 km3) Mead Gölü’nde gerçekleştirilen projenin amacı, su seviyesi
düşük olsa bile ihtiyaç duyulan
miktarın gölden çekilebilmesiydi.
Projede yaşanan zorluklar, tamamlanma sürecinin istenenden çok
daha geç olacağını ortaya çıkardı.
Tüm yaşanan zorluklara rağmen
12
Ocak 2015
kararlılıkla projeye devam edildi
ve 2011 yılında görevine başlayan Herrenknect’in ürettiği, 7,18
m çapındaki hibrit TBM, bu zorlu
görevi 4,8 km’lik bir yolculuğun
sonunda, 10 Aralık 2014 tarihinde
tamamladı.
Projeyi üstlenen ortak girişim VTC’nin
Proje Müdürü Jim Nickerson, alçak
seviyede dökme beton ile birlikte
prefabrike, paslanmaz çelik bir
yükseltici ve üst
bölmeden oluşan
su alma yapısının
inşası ile ilgili
olarak şu bilgileri
verdi: “Su alma
yapısını inşa edebilmek için öncelikle göl yatağını
kazmamız gerekti.
Toprak örtüsü, bir
çift çeneli kepçe ve mavna üzerinde
bir vinç ile kazıldı. Kaya, bu iş için özel
olarak tasarlanan boşluklu imla hakkı
ile patlatıldı. Günde üç defa 49 şarj/
patlama oranıyla, toplamda 23.000
şarj ile patlatma işini tamamladık.”
“Temel yapısı hazır olduktan sonra
8.500 m3 tremi betonu, öndökümlü
öğeli strüktürün etrafına konumlandırıldı. Bunun yapılması 12 günlük kesintisiz bir işlem gerektirdi.
Bölgedeki ayrışmış
ve
bloklaşmış
bazalt kaya oluşumu TBM’nin yolu
boyunca devam ediyordu. Şimdi, projeyi tamamlamak
için taşıyıcı borular
bu tünelin içerisine
yerleştirilecek.”
Projeninzorlu
kazı
aşamasının tamamlanmasından sonra
SNWA(Güney
Nevada Su İdaresi)
Genel Müdürü John
Entsminger projeyi,
“Bu operasyon şimdiye kadar yapılan
tünel açma operasyonları içerisinde
en karmaşık ve zorlayıcı olanlardan
birisiydi.” şeklinde tanımlarken “Tünel
açma işleminin tamamlanmasıyla
birlikte tarihte adı yer alacak bir proje
bitmiş oldu. Yeni sulama sistemi, ileride
eklenecek pompalama istasyonuyla
beraber, göl seviyesinin çok düşük
olduğu durumlarda bile Güney Nevada
halkı için su kaynağı olarak görev yapacaktır.” diyerek projenin önemini belirtti.
SNWA Proje Müdürü Erika Moonin, projenin zorluğunu Eylül 2014’te verdiği
bir röportajda, “Bu proje, tünel açma
operasyonları tarihinde karşılaşılmış
en yüksek su basıncı ile yeni bir rekora
imza atmıştır. Bu ölçekte bir proje inşası
kendine has zorlukları da beraberinde
getiriyor. Tüm proje ekibi ve saha
çalışanları için çok önemli bir başarıdır
ve yaptıkları özenli çalışma için hepsi
takdiri hak ediyor. Tüm çalışanlar zorlu
koşullarda çalışarak ellerinden gelenin
en iyisini yaptılar” şeklinde ifade etti.
Tünelin başlangıcındaki delme ve patlatma çalışmaları esnasında meydana
gelen su taşkınları, projenin yaklaşık 2
yıl sekteye uğramasına neden olmuş ve
40 milyon dolarlık bir zarara yol açmıştı.
Daha sonra ise TBM’nin açtığı bölgede
meydana gelen kazada bir çalışan
hayatını kaybetmişti. TBM’nin üzerinde
oluşan, formasyondan kaynaklı ekstra
aşınmalar ve hasar gören yatak tıkaçları
sebebiyle devamlı onarım ve parça değişiklikleri gerektirmişti. Tüm bu aksaklıklar
projeyle ilgili ek gecikmelere yol açtı
ancak zamana karşı sürdürülen yarışı
teknoloji şimdilik kazanmış görünüyor.
En zorlu aşaması nihayet sonlandırılan
projenin tamamının 2015 yılı içerisinde
bitmesi bekleniyor.
Ocak 2015
13
Proje
Avrasya Tüneli’nde
1.180 Metrelik İlerleme Sağlandı
yol genişletme ve iyileştirme çalışmaları yapılacak.
Proje güvenliği kapsamında olası
depremlere karşı dayanıklılığı
artıracak, Japonya’da üretilen ileri
teknolojiye sahip sismik contaların da monte edildiği öğrenildi.
Depreme karşı dayanıklılık sağlamak için yapılan ilk sismik contanın montajı 852’nci metrede
gerçekleştirilirken ikinci conta
ise 1.380’inci metrede monte
edilecek. Sismik contaların deniz
tabanı altında hem yumuşak hem
de kaya zeminden geçen tünelin
yapısal hasar almasını önlemesi
amaçlanıyor.
Kazlıçeşme ile Göztepe arasında ulaşım süresini 15 dakikaya indirmesi
planlanan Avrasya Tüneli Projesi
çalışmaları kapsamında, Ekim ayı
sonu itibarıyla deniz tabanının altında
1.180 metrelik ilerleme sağlandı.
Gerçekleşen ilerleme ile toplam tünel
uzunluğunun %35’i tamamlanırken
projenin devamında daha kazılması
gereken 2.160 metrelik mesafe kaldı.
Başlangıç noktası Anadolu yakası olan
tünel projesinde, tünel açma makinesi (TBM) deniz tabanının yaklaşık
25 metre altından kazı işlemlerine
devam ederek, günde ortalama 8-10
metre ilerleme sağlıyor.
Asya ve Avrupa’yı ilk defa deniz tabanının altından karayoluyla birbirine bağlayacak projede çalışmalar tüm hızıyla
sürüyor. Toplam tünel uzunluğu 5.400
14
Ocak 2015
metre olan projenin boğazın altında
kalan kısmı 3.340 metre. Bağlantı
yollarıyla toplamda 14.600 metrelik
uzunluğa sahip olacak Avrasya Tüneli
Projesi’nin en derin noktası ise İstanbul
Boğazı’nın 106,4 metre derinliğinde
yer alacak. Avrupa ve Asya yakalarında
toplam 9,2 kilometrelik güzergahta ise
1,3 milyar dolar yatırım bedeliyle
inşa edilmesi planlanan tünelin
temeli 26 Şubat 2011’de atıldı.
Avrasya Tüneli’nin tasarım, inşaat
ve 24 yıl 5 ay süreyle işletilmesi,
Türkiye’den Yapı Merkezi ve Güney
Kore’den SK E&C’nin kurduğu
Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve
Yatırım AŞ (ATAŞ) tarafından yap-işletdevret modeliyle gerçekleştirilecek.
Böylece proje kamu kaynaklarından
hiçbir harcamada bulunulmadan
gerçekleştirilecek ve işletme süresinin
tamamlanması ile Avrasya Tüneli
kamuya devredilecek.
Proje
Kargı HES Projesi’nde Tünel Çalışmaları
Türkiye’nin önemli tünel projeleri
arasında yer alan, 11,6 km uzunluğu
ve zorlu zemin koşullarında yapılan
kazı işlemleri ile sektörün dikkatini
çeken Kargı Kızılırmak Hidroelektrik
Santrali Projesi (HES) Çorum ilinin
Osmancık ilçesinde, Kızılırmak Nehri
üzerinde yer allıyor. Kargı Kızılırmak
Enerji A.Ş. tarafından sürdürülen
proje için 2007 yılında EPDK (Enerji
Piyasası Düzenleme Kurulu) inşa ve
işletim için 49 yıllık üretim izni verdi.
Aralık 2010 tarihinde yatırımcı Statkraft
firması ile Gülermak arasında yapılan
anlaşma sonucu, Ocak 2011 tarihinde
sahada çalışmalara başlandı. Proje kapsamında Gülermak sorumluluğunda
yürütülen işler: 11,6 km uzunluğunda
ve 9,80 m çapında tünel, baraj gövdesi,
dolu savak, batardolar, cebri boru,
denge bacası, su alma yapısı, santral
binası ve şalt sahası inşaat işleridir.
Projede, uzunluğu 11,8 kilometre
olan tünelin açılmasında 9,84 metre
çapında Robbins marka TBM (Tünel
açma makinesi) kullanıldı. TBM’nin
montajı Aralık 2011 tarihinde başlayarak ve Mart 2012’de tamamlandı.
TBM’nin kurulumunun hemen ardından projede beklenmeyen zemin
koşulları nedeniyle by-pass tünel
açılması gerekirken ve 2013 Haziran
ayına kadar zemin koşulları nedeniyle istenilen ilerleme sağlanamadı.
Bu süreçte sıkışma sorunu yaşayan
TBM’nin kurtarılması için de 7 adet
by-pass tüneli açıldı.
TBM’nin ilerlemesinde yaşanan sorunlar nedeniyle tünelin diğer ucundan
da NATM (delme-patlatma) yöntemi
ile kazı gerçekleştirildi. 2013 Haziran
ayında kötü zemin sebebiyle sıkışan
TBM’nin sorununun çözülmesi adına
boru kemer (umbrella arch) sistemi
TBM’ye monte edildi. Bu sırada TBM’nin
kesici kafasının da kesme gücü arttırıldı.
2013 Haziran – Ağustos ayları arasında toplamda 9 adet başarılı
boru kemer uygulaması yapılarak,
TBM’nin bu süreçte sıkışmadan
ilerlemesi sağlandı. 2013 Ağustos
ayından itibaren düzelen zemin
koşullarıyla birlikte TBM, beklenen
performansına ulaştı. TBM’nin kötü
zeminde en iyi günlük ilerlemesi
27 metre olurken ortalama günlük
ilerlemesi 4,27 metre, en iyi aylık
ilerlemesi 329,4 metre olarak gerçekleşti. Düzelen zemin koşullarının
ardından ise TBM’nin en iyi günlük
ilerlemesi, %46 performans artışıyla
39,6 olurken ortalama günlük ilerlemesi %426 artarak 18,2 metre, en
iyi aylık ilerlemesi de %220 artarak
723,2 metre olarak gerçekleşti.
Projede zemin koşullarının önceden
belirlenebilmesi amacıyla ortalama
uzunluğu 30 m, toplam uzunluğu
ise yaklaşık 7 km olan ön delgi
(Probe Drill) işlemi yapıldı.
2012 yılı Mart ayında başlayan Kargı
Tüneli TBM kazısı 05 Temmuz 2014
tarihinde TBM’nin NATM tünelinde
söküm için hazırlanan özel alana girmesi ile başarılı bir şekilde sonlandırıldı.
Kargı Tüneli’nde TBM dışında NATM
yöntemiyle de tünel kazı çalışmaları
gerçekleştirildi. 2012 Temmuz ayında
NATM yöntemiyle başlanan tünel
açma çalışmalarına Gülermak bünyesinde çalışan makinelerle ve delmepatlatma yöntemiyle devam edildi.
Kargı Tüneli’nde kazı mesafesi
3.500 metreyi geçtikten (11 metre
çapında) sonra iş sağlığı ve güvenliği konularına da önem vererek
ikinci bir fan devreye alındı. Proje,
tek bir ağızdan açılmış 11 metre
çapta NATM olarak Türkiye’deki en
uzun tünel olma ünvanına sahip.
Ocak 2015
15
Proje
Üsküdar -Ümraniye-ÇekmeköySancaktepe Metro Hattında Çalışmalar
Devam Ediyor
İhalesi 15 Eylül 2011 tarihinde gerçekleştirilen Üsküdar-Ümraniye- ÇekmeköySancaktepe Metro Hattı inşaat çalışmaları tüm hızıyla devam ederken Tünel
Teknolojisi dergisi olarak bu önemli
projenin şantiyesini ziyaret etme şansı
yakaladık.
2011 yılında İstanbul Büyükşehir
Belediyesi tarafından yapılan ihaleye,
Türkiye’den ve dünyadan konusunda
uzman birçok şirket katılırken bu
önemli projenin ihalesini Doğuş
İnşaat kazandı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Doğuş
İnşaat tarafından 7 Mart 2012 tarihinde
projenin inşaat ve elektromekanik işlerinin yapımı için sözleşme imzalanırken
projenin toplam sözleşme bedeli yaklaşık 564 milyon avro olarak açıklandı. 20
Mart 2012 tarihinde yapılan yer tesliminin ardından proje için 6 Haziran 2012
tarihinde ilk çalışmalar başlatıldı.
Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy
-Sancaktepe Metro Hattı, Üsküdar
-Çekmeköy istasyonları arasında yer
alan yaklaşık 17 kilometre uzunluğundaki ana hat tünelleri ve üzerinde
delme ve aç-kapa tipinde toplam 16
adet istasyonu, yaklaşık 2,7 kilometrelik depo sahası bağlantı tüneli,
depo sahası, bakım alanı ve binaları bulunan bir raylı toplu taşıma
sistemidir.
Üsküdar meydanından başlayan
17 kilometrelik güzergah için
tünel kazı çalışmaları TBM/EPB
ve NATM (Yeni Avusturya Tünel
Açma Yöntemi) yapım tekniğiyle
gerçekleştirilmektedir.
Proje kapsamında tüm istasyonların
peron tünelleri ve makas tünelleri
NATM yöntemi ile kazılmaktadır.
16
Ocak 2015
Ana hatta yapılacak kazılar için iki
adet TBM kullanılırken proje kapsamında peron ve makas tünelleri hariç
istasyonları birbirine bağlayan tüneller TBM ile kazılacak ve segmentlerden oluşan ringler monte edilerek
kaplama işlemi tamamlanacaktır.
İstasyonlar arası bağlantı tünelleri
kazılıp TBM peronlara eriştiğinde,
TBM peron sonuna kadar kaydırılarak
tekrar kazıya devam edecektir.
İstasyonların giriş/çıkış yapıları, elektromekanik ekipmanların konduğu
konkors yapıları ve bilet holleri yukarıdan aşağıya aç-kapa inşaat yapım
yöntemi ile yapılmaktadır.
13 Eylül 2014 tarihi itibarıyla Ümraniye
parseller mevkiinde yer alan metro
araçları depo ve bakım sahasından,
Yukarıdudullu yönüne doğru tünel
açmak için dördüncü TBM harekete
başladı.
Proje tamamlandıktan sonra Üsküdar
-Çekmeköy-Sancaktepe
arasında
seyahat süresinin 24 dakika olması
planlanıyor. Üsküdar, Fıstıkağacı,
Bağlarbaşı, Altunizade, Kısıklı, Libadiye,
Çarşı, Ümraniye, İnkilap mahallesi,
Çakmak, Ihlamurkuyu, Altınşehir, Lise,
Dudullu, Toplu Konut, ÇekmeköySancaktepe istasyonlarının bulunacağı
Üsküdar-Sancaktepe
metrosunun
38 ayda tamamlanarak yeni bir
dünya rekoru eşliğinde İstanbulluların
hizmetine sunulması hedefleniyor.
Metro hattının hizmete girmesiyle,
Sancaktepe’den yolculuk süreleri
Üsküdar’a 24, Kartal’a 59, Yenikapı’ya
36, Taksim’e 44, Hacıosman’a 68,
Atatürk Havalimanı’na 68 ve Olimpiyat
Stadı’na 78 dakika olacak.
Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy
-Sancaktepe Metro Hattı projesinin,
içerdiği güzergahın trafik sorununa
çözüm olması beklenirken bölgenin sosyal ve iktisadi kalkınmasına da olumlu etkilerinin olması
öngörülüyor.
Ocak 2015
17
Proje
Ovit Tüneli’nde Çalışmalar İş Güvenliği
Sebebiyle Bir Süre Durduruldu
Türkiye’nin en önemli tünel projelerinden birisi olan Ovit Tüneli’nde çalışmalar, iş müfettişlerinin denetimleri
sonrasında Rize Valiliği tarafından bir
süre durdurulurken İş güvenliği konusundaki eksiklerin giderilmesi üzerine
faaliyetler yeniden başladı.
Doğu Kаrаdeniz ile Doğu ve
Güneуdoğu Anаdolu’nun turizm,
sаnауi ve tiсаretinin gelişmesinde
önemli rol oуnауасаk olan Ovit
Tüneli’nin bir an önce tаmаmlаnmаsı
için çalışmalar yo ğun olarak devam
ederken Rize Valiliği tarafından 31
Ekim 2014 tarihinde çalışmaların,
uyarı sistemi ve havalandırma nedeniyle durdurulduğu açıklandı.
Valilikten yapılan açıklamada, inşaatın durdurulması ile ilgili üç gerekçe
açıklanırken tespitlerin hem Rizeİkizdere hem de Erzurum-İspir tarafı
tüneller için geçerli olduğu bildirildi.
Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Tünel içinde ve dışında acil uyarı sistemi bulunmamaktadır. Tünellerin
içerisinde yapılan ölçümlerde zehirli
gaz seviyesinin makul seviyeyi
aştığı tespit edilmiştir. Tünellerde
havalandırma yeterli olmayıp emiş
sistemi bulunmamaktadır.” Projenin yapımını üstlenen firma
kapatma kararının hemen ardından
tünel içindeki eksikliklerin giderilmesi
için çalışmalara başlarken yoğun çalışmalar sonucunda güvenlik eksiklikleri
giderilen tünel, iş güvenliği müfettişlerinin yaptıkları incelemelerin ardından tekrar çalışmalara açıldı.
Firmanın talebi üzerine tekrar Ovit
Tüneline giden iş müfettişleri, tünelin Erzurum’un İspir İlçesi ile Rize’nin
İkizdere ilçelerindeki giriş ve çıkış
bölümlerinde incelemelerini gerçekleştirdi. Firmanın Almanya’dan
getirttiği son model kapalı devre
zehirli gaz ölçüm cihazının tünellere
yerleştirdiği açıklandı.
Tamamlandığında Türkiye ve Avrupa’nın
en uzun, dünyanın ikinci en uzun
çift tüplü karayolu tüneli olacak olan
14,3 kilometre uzunluğundaki Ovit
Tüneli’nde, inşasına başlandığı andan
itibaren bugüne kadar 12 kilometreden
fazla ilerleme sağlandı.
Toplamda 600 milуon lirауа mаl olması
beklenen projede yaşanan duraklamalar ve 2.640 rakımlı Kaçkar Dağlarında
çetin geçen kış koşullarına rağmen
tünelin yapım çalışmaları hızla sürüyor.
Bölgede Yılın 4-5 ауındа zorlu kış koşullarında nedeniyle kapanan yollar, Ovit
Tüneli’nin hizmete girmesiyle sürekli
kullanılabilir hale gelebilecek.
Hali hazırda 250 kilometre olan
Rize-Erzurum kаrауolu mesafesi,
Ovit Tünel’i tаmаmlаndığındа 200
kilometreye düşecek.
18
Ocak 2015
Proje
Doha Metro İnşaatı İhalesini 4,4 Milyar
Dolar ile Türk Şirketleri Kazandı
hizmet edecek ve şehirdeki kent
merkezleri, önemli ticari alanlar ve
konut alanlarına bağlantılar sağlayacak. Kentin eteklerinde hemzemin
ya da yükseltilmiş olarak yapılacak
metro, Doha’nın merkez bölgesinde yer altında olacak şekilde inşa
edilecek.
Doha Metrosu; Kırmızı, Altın, Yeşil
ve Mavi olmak üzere, dört hattan
oluşmaktadır ve 100 adet istasyona
sahip olacaktır. Kırmızı hat öncelikli
olarak inşa edilecek ve Yeni Doha
Uluslararası Havalimanı’nı merkezi
Doha’daki Batı Körfezi’ne bağlayacaktır. Katar raylı sistem ağı, yeterli
deneme işletmesine izin verecek
şekilde, 2022 Dünya Kupası açılışından önce tamamlanmış olacak.
Katar’ın Başkenti Doha’da inşa edilecek Doha Metrosu Altın Hat (Gold
Line) ihalesi 4,4 milyar dolar bedel
ile Türk müteahhitlerinin şu ana
kadar yurtdışında aldığı en büyük
bedelli imza olarak tarihe geçti. Bu
gururu yaşama şansını 23 Nisan
2014 tarihinde Katar’da yapılan
imza töreni ile Yapı Merkezi ve STFA
firmaları elde etti.
2022 Dünya Kupası’na hazırlık olarak
yapılan yatırımlar arasında yer alan
bu projede iş süresi 54 ay olup, işin
Ağustos 2018 yılında tamamlanması
planlanmaktadır.
istasyonunun mimarisi en yüksek
standartlarla yapılacak olup, tamamen en son elektromekanik teknolojisi ile donatılacaktır. Sadece
istasyonların yapımı sırasında 2,5
milyon metreküp kazı yapılacaktır.
Proje kapsamında 120 yıl dayanımlı, toplam 1 milyon metreküp
beton kullanılacaktır.
Katar’da 300 Kilometrelik Yeni
Metro Çalışması
300 kilometre uzunluğundaki Doha
Metrosu, Büyük Doha bölgesine
Projenin ortak girişimi; Türkiye’den
Yapı Merkezi ve STFA, Yunanistan’dan
Aktor, Hindistan’dan Larsen Toubro,
ve Katar’dan Al Jaber Mühendislik
tarafından oluşturuldu. Doha Metrosu
paketleri arasında en büyük hacme
sahip olan Gold Line (Altın Hat) paketi
yapım sözleşmesinde, Yapı Merkezi
ve STFA, Ortak Girişim içinde %40’lık
payla en büyük hisseye sahip.
Şehrin yoğun yerleşim bölgelerini
düşünerek Doha’nın merkezinde
olan metro hatları tamamen yer
altında olacak şekilde planlandı.
Altın Hat, Yeni Doha Havaalanı’ndan
başlayarak şehri doğudan batıya
doğru geçmektedir. Proje kapsamında 32 kilometre uzunluğunda
ve 7,15 metre kazı çapında tünel
bulunmaktadır.
Hat
boyunca
yaklaşık 128 bin adet tünel segment, tünellerin yapımında aynı
anda 6 adet tünel delme makinası
(TBM) kullanılacaktır. 13 yer altı
Ocak 2015
19
Proje
Yer Altı Maden Galerileri
Artık TBM ile Açılıyor
Gelişen madencilik endüstrisi, cevhere ulaşmak ve cevheri çıkartmak
konusunda her geçen gün gelişmiş
teknolojilerden faydalanmaya, yeni
makineleri yer altına indirmeye
devam ediyor. Özellikle büyüyen
madencilik operasyonlarıyla birlikte
kullanılan makine ve ekipmanların
boyutları da hızla artıyor.
Bir madencilik operasyonunda kullanılan ve büyük tünel projelerinin
en önemli araçlarından birisi olan
tünel açma makineleri yani TBM’ler
(Tunnel Boring Machine)
artık
madencilik operasyonlarında ana
galerileri açmak için de kullanılıyor.
Anglo American firmasına ait
Avustralya’nın Queensland Bölgesi’nde
yer alan Grosvenor Kömür Madeni’nde
aşağı eğimli bir galeriyi kazmak için 8
metre çapında bir TBM Aralık 2013 tarihinde kazı alanına getirildi. 5 ay süren
kurulum işleminin ardından kazı çalışmasını başlayan TBM, 2014 Ağustos
ayında iki giriş galerisinin ilkinin kazısını tamamlayarak önemli bir başarıya
imza attı. Grosvenor projesi için özel
olarak üretilen bu TBM Avustralya
Queensland kömür madenlerinde
kullanılan ilk TBM oldu.
8 metre çapında ve sürekli konveyor sistemine sahip olan bu TBM,
Anglo American şirketi tarafından
Grosvenor desandri projesi için
seçildi. Proje 2013 Aralık ayında
başlarken güzergahında, 120 MPa
basınç dayanımına ulaşan sedimanter kayaçlar, kum, kil ve kömür
damarlarına sahip karmaşık bir jeoloji içeriyor.
Bu projede kullanılan TBM’nin galeri
açma makinesi yerine seçilmesinin
sebebi olarak makinenin ulaşabileceği
kazı hızı gösteriliyor. Ayrıca açılan galerinin, madenin planlanan üretim süresi
20
Ocak 2015
dahilinde yaklaşık 40 yıl boyunca kalıcı
olma zorunluluğu ve bakım gerektirmeyen kaplama yapısıyla kullanılması
hedefleniyor.
Proje kapsamında açılacak tünellerde
kazının sadece ilk 300 metresi karmaşık
jeolojide gerçekleşeceğinden, makine
sert kaya için optimize edilmiş ve iki
seviyeli helezon konveyör sistemi sayesinde sert kaya ve karmaşık zemin koşullarında çalışmaya uygun olarak üretildi.
TBM, kömür madeninde çalıştığından metan gazıyla mücadele için de
özel cihazlarla donatılmış durumda.
İşçilerin güvenliği ve patlamaların
önlenmesi için galeri içerisinde gaz
seviyesi her zaman % 2’nin altında
tutuluyor. Galerinin TBM ile sürülmesi
süresince herhangi bir gaz sızıntısı tespit edildiği an, tahliye sistemi metan
gazını helezon konveyör vasıtası ile
havalandırma sistemine aktarıyor.
Projenin ilk 300 metresinin kazılması
sırasında metan sızıntıları tespit
edilirken kullanışlı ölçüm sistemleriyle tünel aynasının kontrolü daha
sağlıklı olarak sağlandı. Cihazda yer
alan sensörler vasıtasıyla galeride
% 0,5 metan içeriğinin üzerine çıkılmasına da izin verilmedi.
İki ana galerinin yer aldığı projede
birinci tünel insan ve malzeme
nakliyesi, ikinci tünel ise pasa ve
kömür taşımak amacıyla tasarlandı.
Tünellerin uzunlukları sırasıyla 1.100
metre ve 950 metre olarak planlanırken uzunluklar yaklaşık olarak
tahmin edilmiş olup, kömür damarının konumlanmasına göre değişiklik
gösteriyor.
Tünelde TBM ile kazı işlemi sırasında
kazı aynasından kömür geldiği tespit edildiği an, çalışma durdurularak
aynada incelemeler yapılıyor.
Avustralya tünelleri genellikle kalıcı
tahkimat düzenine gerek duydukları
için TBM, özel sistemler ile donatıldı.
İkinci tünelde de yeni bir set kalkan
makineye yerleştirildi.
Projede TBM’yi 2 kilometre ötedeki
yeni tünele taşımak için 600 metrik
tonluk vinç kullanılmış olup, ikinci
tünelin kazısının 2015 Mart ayında
tamamlanması hedefleniyor.
Grosvenor Kömür Madeni Projesi’nin
sahibi Anglo American firması yetkilileri ise bu önemli proje kapsamında
yaptıkları açıklamada; TBM’lerin
Avustralya madenlerinde gelecek yıllarda daha yaygın bir şekilde kullanılabileceğini, TBM’lerin kömür madenlerinde kullanımının Anglo American
şirketi ve Avustralya madencilik
sektörü için yeni bir sayfa olacağını
belirtiyor.
Ocak 2015
21
Etkinlik
Türkiye’nin İlk Tünel Fuarı
İstanbul’da Gerçekleştirildi
Türkiye’de ilk kez düzenlenen Tünel
Yapım Teknolojileri ve Ekipmanları
Fuarı (Tunnel Expo) 28 – 31 Ağustos
tarihleri arasında İstanbul Fuar
Merkezi’nde gerçekleştirildi. 120’den
fazla firmanın katılımcı olarak yer aldığı
fuarda, fuarla birlikte paralel etkinlik
olan 3. Tünelcilik Kısa Kursu’da yapıldı.
Türkiye’de son yıllarda büyük
yatırımlar yapılan karayolu, hızlı
tren, sulama ve metro tünellerinin
planlaması, inşası ve kullanımında
gerekli olan her türlü makine, teçhizat ve ekipmanın sergilendiği
fuarda, üretici firmaların yanı sıra
mühendislik-müteahhitlik şirketleri
de yer aldı. İş makineleri, TBM, yapı
kimyasalları, delme patlatma sistemleri, projelendirme gibi birçok
alanda faaliyet gösteren yerli ve
yabancı birçok şirket de, Türkiye’de
ilk kez gerçekleştirilen bu organizasyonda yerlerini aldılar.
Tünelcilik Derneği (Tünelder) tarafından ilk üç gün boyunca devam eden
22
Ocak 2015
Kısa Kurslar iki ayrı salonda yapılırken,
ülkemizde gerçekleştirilen tünelcilik
alanındaki çalışmaları sektöre duyurmak amacıyla bu eğitim programları
düzenlendi. Sektör temsilcileri tarafından yoğun ilgi gören eğitimlerde
tünelciliğin tüm aşamaları hakkında
sunumlar yapılarak, takipçiler bilgilendirildi. Tünelcilik Derneği Başkanı
Prof. Dr. Nuh Bilgin’in liderliğinde
düzenlenen eğitimlerde, tünel tasarımının temel ilkeleri, karşılaşılan
sorunlar, yeni teknolojiler gibi ana
konular sektörün önde gelen temsilcileri ve akademisyenleri tarafından
tartışıldı.
Fuarın açılışında konuşan Tünelcilik
Derneği Başkanı Prof. Dr. Nuh Bilgin,
Tünelcilik Derneği’nin 3 sene önce
kurulduğunu, bugün itibarıyla
500’e yakın üyesi olduğunu söyledi. Derneğin yaptığı çalışmalar
hakkında da bilgiler veren Bilgin,
tünel sektörünün dünü, bugünü ve
geleceği hakkında da düşüncelerini
dinleyicilerle paylaştı.
Prof. Dr. Nuh Bilgin
Bilgin konuşmasının en dikkat çeken
bölümünde; Türkiye Cumhuriyeti’nin
şuanda hayata geçirilmiş ya da
projelendirilmiş çalışmaları dışında,
önümüzdeki yıllarda tünelcilik sektörüne 35 milyar avro daha yatırım
yapabileceğinin altını çizerken,
sektör için gerekli bilimsel katkıya da
dikkat çekti.
Ocak 2015
23
Etkinlik
İsveç Madencilik ve Tünelcilik
Teknolojileri Konferansı
İsveç Ticari Ataşeliği tarafından organize
edilen, İsveç Madencilik ve Tünelcilik
Grubu’nun (Swedish Mining & Tunneling
Group – SMTG) ve Türkiye madencilik
ile tünelcilik sektörlerinin üst düzey
temsilcilerinin katıldıkları konferans,
9-10 Eylül 2014 tarihlerinde İstanbul’da
gerçekleştirildi.
Madencilik Türkiye ve Tünel Teknolojisi
dergileri olarak Sandvik Madencilik
Türkiye’nin özel davetiyle katıldığımız
etkinlikte SMTG temsilcileri, ülkemizdeki maden ve tünel sektörleri
hakkında fikir sahibi olmak, hali hazırda
yapılan çalışmaları incelemek için
etkinlikte yer alırlarken ülkemizden
ise Tünelcilik Derneği (Tünelder) ve
Türkiye Madenciler Derneği (TMD)
organizasyona katılımları ve sunumları
ile destek verdiler.
Etkinliğin ilk günü iki bölüm halinde
planlanırken öğleden önce açılış konuşmaları ve şirket sunumları, öğleden
sonraki bölümde ise şirketlerin ikili
görüşmeler gerçekleştirdiği bir düzen
oluşturuldu. Katılımın oldukça yoğun
olduğu etkinliğin açılış konuşmasını ve
moderatörlüğünü İsveç Konsolosluğu
24
Ocak 2015
Türkiye Ticaret Ataşesi Antoine Fanoun
gerçekleştirdi. Fanoun, İsveç’ten gelen
sektör temsilcilerini bilgilendirmek
adına İstanbul’dan bahsederken ülkenin
ekonomik yapısı özelindeki bilgileri de
katılımcılarla paylaştı.
Fanoun’un gerçekleştirdiği kısa konuşmanın ardından etkinlik ile ilgili düşüncelerini paylaşmak için İsveç’in Türkiye
Başkonsolosu Jens Odlander kısa bir
konuşma yaptı. Odlander, ülkemizde
maden ve tünel konularında faaliyet
gösteren İsveçli firmalar hakkında
bilgiler verirken iki ülkenin özellikle
maden ve tünel konularında daha
fazla ortaklık yapmaları konusunda
görüşlerini belirtti. Son yıllarda Türk
şirketlerinin özellikle Afrika kıtasında
önemli yatırımlar gerçekleştirmeye
başladığını ve bu konuyu yakından
takip ettiklerini belirten Odlander, belki
de iki ülkenin Afrika kıtasında beraber
hareket edebileceğini, ortak projeler
yürütülebileceğini ifade etti.
İsveç Başkonsolosu Jens Odlander’ın
yaptığı açılış konuşmasının ardından
SMTG Başkanı Bengt Ljung açılış
konuşmasını gerçekleştirdi. Ljung,
konuşmasının başlarında ülkemizin
madencilik faaliyetleri ve tünel inşaatlarındaki başarısı üzerinde dururken,
özellikle Türkiye’nin inşaat alanındaki
başarılı çalışmalarından söz etti.
Madenlerin açılması kadar kapatılmasının da önemine vurgu yapan Ljung,
talep edilmesi durumunda İsveç’li
maden şirketlerinin olarak ülkemizdeki
şirketlere bu konuda destek verebileceklerini söyledi. İsveçli şirketlerin
gerçekleştirdiği faaliyetler üzerinde de
duran Ljung, özellikle otomasyon ve
tedarik sektöründe faaliyet gösteren
firmalar hakkında bilgilendirme yaptı.
İsveç maden endüstrisi hakkında da
bilgilerin paylaşıldığı bölümde, özellikle metal madenciliği konusunda
faaliyetlerini sürdüren işletmelerden
bahsedildi.
SMTG Başkanı Bengt Ljung’un konuşmasının ardından, İsveç’in maden üretimi
hakkında bilgiler vermek üzere ülkenin
önemli maden üreticisi şirketlerinden
biri olan Boliden’in Teknik Koordinatörü
Staffan Sandström kürsüdeki yerini aldı.
İsveç’te bulunan madenlerdeki
iş güvenliği konuları hakkında bilgiler vererek konuşmasına başlayan
Sandström, iş güvenliği konusunun
İsveç’teki önemine ve politikacıların
bu konuda çok hassas olduklarına
dikkat çekti.
Madencilik sektöründeki otomasyon
faaliyetleri, yer altı takip ve haberleşme
sistemleri üzerine de açıklamalarda
bulunan Sandström, İsveç’te güvenli
maden işletmeciliği konusunda adım
adım neler yapıldığına dair bir slayt
gösterisi de gerçekleştirdi. İsveç’te iş
güvenliği ile teknolojinin paralel olarak
ilerlediğini aktaran Sandström, İsveç’te
maden üretimi konusunda beraber
çalıştıkları çözüm ortaklarını da etkinliği takip eden katılımcılara tanıttı.
Sandström’ün gerçekleştirdiği ve
günün son açılış konuşmasının ardından, ülkemizde tünel ve madencilik
sektörünün önemli temsilcileri arasında
yer alan Tünelcilik Derneği (Tünelder)
ve Türkiye Madenciler Derneği (TMD)
temsilcilerinin sunumları oldu.
Tünelcilik Derneği Başkanı Nuh Bilgin
tarafından gerçekleştirilen ilk sunumda
derneğin faaliyetleri, yaptığı çalışmalar,
üye profili hakkında bilgiler verilirken,
ülkemizdeki tünel inşaatları ve projeler
hakkında istatiksel veriler katılımcılarla
paylaşıldı. Bilgin, ülkemizde bu zamana
kadar inşası tamamlanmış ya da inşası
halen devam eden 1700 adet hidroelektrik santrali projesi olduğunun altını
çizerken, bu projelerde yapılmış ya da
yapılacak 870 adet tünelin yer aldığını
açıkladı.
Tünelder Başkanı Nuh Bilgin’in
sunumunun
ardından
Türkiye
Madenciler Derneği (TMD) Yönetim
Kurulu Üyesi Ali Can Akpınar
sunumunu gerçekleştirdi. Türkiye
madenciliği hakkında bilgilerin paylaşıldığı sunumda Türkiye madencilik tarihi ve madencilik ile ilgili
kurumlar hakkında bilgiler verildi.
Ülkemizde yeni tamamlanan projelerin ardından toplam karayolu tünellerinin 85 km, toplam demir yolları
tünellerinin ise 78 km’ye ulaştığını
belirten Bilgin, gelecek dönemde
yeni yapılacak tünel projelerine ise 35
milyar avro gibi bir harcama yapılabileceğini söyledi. Madencilik ve tünel
inşası çalışmalarının birbirleriyle aynı
işlerden oluştuğuna da değinen Bilgin,
etkinliğin düzenlenmesinde emeği
geçenlere madencilik ve tünelciliği
birlikte sundukları için ayrıca teşekkür
etti ve kendilerini tebrik etti.
Açılış konuşmalarının ardından İsveçli
katılımcı firmalar 10’ar dakikalık tanıtım
sunumlarını dinleyicilerle paylaşırken,
etkinliğin öğleden önceki son bölümünde Sandvik, Atlas Copco, Nitro
Consult ve LKAB Wassara gibi önemli
firmaların bazı projelerinden tanıtımlar
yapıldı.
Türkiye’nin tünel sektöründe gerçekleştirdiği yatırımlar hakkında
bilgiler veren Bilgin, yakın zamanda
sadece İstanbul özelinde yeni yapılacak metro ve karayolu tünellerinin
ekonomik büyüklüklerinin 6-7 milyar
dolar seviyelerinde olacağını açıkladı.
Günün öğleden sonraki bölümünde
firmalar arasında ikili görüşmeler
organize edilirken, etkinliğin bu
bölümüne de katılım dikkat çekti.
Etkinlik kapsamında 10 Eylül Çarşamba
günü Çekmeköy-Ümraniye-Üsküdar
Metro Projesi şantiye alanına teknik
gezi düzenlendi ve geziye katılanlara
projenin detayları ve çalışmalar hakkında bilgiler verildi.
Nitro Consult Yön. Kur. Bşkn. Donald Jonson
Ocak 2015
25
Söyleşi
Tünelcilik Derneği Başkanı
Prof. Dr. Nuh Bilgin ile Tünel Sektörü Üzerine
2012 yılının Ağustos ayında kurulan ve kısa zamanda önemli çalışmalara imza atan Tünelcilik
Derneği’nin Başkanlığını yürüten, İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Maden
Mühendisliği Bölümü akademisyenlerinden, sektörün yakından tanıdığı Prof. Dr. Nuh Bilgin
ile Tünel Derneği, tünel sektörü ve projeler üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
Tünel Teknolojisi (TT): Sektörün büyük
bir kısmı sizi yakından tanıyor ama yine
de kendinizi kısaca tanıtabilir misiniz?
Nuh Bilgin (NB):
Öncelikle siz
Madencilik Türkiye dergisi ekibini,
yaptığınız başarılı çalışmalarınızdan
dolayı kutluyorum. Genç bir grup
olarak harika işler yapıyorsunuz.
Tünel Teknolojisi dergisi ile de
başarılı olacağınıza inanıyorum.
Ben aslında madenciyim. Maden
mühendisliği bölümünden mezunum ve işimin gereği daha çok
maden kazısı, maden makineleri,
tünel kazısı ve tünel makineleri
konularında çalışıyorum. İstanbul
Teknik Üniversitesi beni yurt dışına
gönderirken maden fakültesinin
içerisinde maden makineleri kürsüsü
vardı. Maden makineleri kürsüsüne
yetiştirilmek üzere İngiltere’ye gönderildim ve maden makineleri konusunda, özellikle tünel makineleri
konusunda ihtisas yaptım. Türkiye’ye
döndüğüm zaman maden makineleri ile ilgili çalışmalara başladım ama
sonrasında beni daha çok tünelciliğe
doğru yönlendirdiler.
Tünelcilik ve madencilikte galeri
açma çalışmaları birbirlerinden farkı
olmayan mühendislik çalışmalarıdır.
İki sektörde de kazı işlemleri aynı.
Her iki işte de yapılan çalışmalarda
emniyeti ve tahkimatı benzer şekilde
sağlıyorsunuz. Havalandırma çalışmaları maden çalışmalarında daha
zor, tünelde daha kolay. Keza nakliyat da benzer. Dolayısıyla biz, Teknik
Üniversite’de maden mühendisliği
bölümü içerisinde hep ama hep
26
Ocak 2015
madenciler de tünelciliğe girsin diye
uğraştık. Eskiden tünel inşaatlarında,
inşaat ve diğer mühendislik dallarından çalışanlar mevcuttu. Bizim
gayretlerimizin de etkisiyle şimdi
maden mühendisleri de tünelciliğin
içine girdi. Şimdi neredeyse her tünel
şantiyesinde en az bir tane çalışan
maden mühendisi görebilirsiniz.
Dolayısıyla bizim ana amaçlarımızdan bir tanesi, tünelcilik ile madencilik sektörlerini bir araya getirmek.
TT: Tünelcilik Derneği fikri nasıl ortaya
çıktı? Üye profiliniz hakkında bilgiler
verebilir misiniz?
NB: International Tunnel Association
(ITA),
dünyadaki
tüm
tünel
derneklerinin bir araya geldiği bir
federasyon. Her ülkenin de bir
temsilcisi var ve her ülkeyi bir dernek
temsil ediyor. Türkiye’yi de ITA’da
“Yollar Türk Milli Komitesi” temsil
ediyor. Fakat bir dönem, iki sene arka
arkaya katılmadılar. Hem ITA’dan
hem de endüstriden bize talep
geldi. Dernek kurun, sektörde daha
faal olun dendi. ITA’dan da siz gelin
ülkenizi temsil edin dendi. Biz de
gelen bu talep üzerine hızlı bir karar
ile Tünelcilik Derneği’ni kurduk. Şu
anda 500’den fazla şahıs ve 37 tane
de kurumsal üyemiz var.
TT: Ağustos 2014 tarihinde ilki
gerçekleştirilen
Tünel
Fuarı’na
(Tunnel Expo) Tünelcilik Derneği
olarak ön ayak oldunuz. Dernek
olarak bu organizasyon ile amacınıza
ulaşabildiniz mi?
NB: Şimdi belirttiğiniz üzere Ağustos
ayında Türkiye’nin ilk tünel fuarını
yaptık ve başarılı olduk. Fuarın
ardından bize ‘çok güzel bir tünel fuarı
gerçekleştirdiniz ama madenciler burada çok az yer buldular’
şeklinde serzenişler ve bazı talepler geldi. Bu taleplerin üzerine
Ağustos 2015’te gerçekleştireceğimiz tünel fuarına madencilerin
daha fazla katılımını sağlamak için
çalışmalar yapmayı, dolayısıyla
fuar ile beraber yapılan kısa kursları -emniyetiyle, kazısıyla, tahkimatıyla- madenciliğe yönelik de
gerçekleştirmeyi planlıyoruz.
TT: Ülkemiz tünel sektörünün son
durumunu hakkında bilgi verebilir
misiniz? Tünel konusunda sizden
sıklıkla duyduğumuz ve 3-4 yıl
içinde ülkemizde gerçekleştirilecek
yatırımlar için telaffuz ettiğiniz 35
milyar euroluk yatırım rakamının nasıl
ortaya çıktığını anlatabilir misiniz?
NB: Ben bu 35 milyar euro yatırım
rakamını oturdum, hesap ettim.
Hiç kimse de bunun aksini bana
söylemedi. Nereden başladım?
Mesela,
metro
projelerinden
başladım. Sırf İstanbul’un birkaç
sene içerisinde metroya inşa etmek
için yatıracağı rakam 7 milyar dolar.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde
bu bütçe geçti. Bu rakamın tamamı
tünellere ve metrolara harcanacak.
Bunun yanında karayolları var.
Bunun yanında HES projeleri
var. Ülkemizde 1900’e yakın HES
projesi var. Bunların yarısında
tünel çalışması mevcut. Bunlar
dışında altyapı çalışmaları var.
Kanalizasyon tünelleri var. Ben
bu rakamı hesaplarken içerisine,
madenlerde açılacak galerileri
de kattım. Hiçbir zaman maden
galerilerini tünel çalışmalarından
farklı düşünmedim. Bütün bunların
hesabını ince ince yaptık ve bu
rakamları topladığımızda 3-4 yıl
içinde yapılacak tüneller için
35 milyar euro gibi bir rakama
ulaştık . Tabi bu 35 milyar euroluk
yatırımın gerçekleşmesi için yeter
ki Türkiye’nin ekonomik istikrarı
devam etsin, bu çok önemli.
TT: Yurt içinde pek çok büyük tünel
projesi var. Ayrıca Türk firmaları yurt
dışında çeşitli tünelcilik faaliyetlerinde
bulunuyorlar. Bu firmalar ve yapılan
çalışmalar yurt dışında ne kadar
biliniyor?
NB: Biz her sene dünya tünel
kongrelerine katılıyoruz. Geçen
sene Brezilya’dakine katıldık. Orada
bir standımız vardı. Ben çıktığım
platformlarda konuşmalarımı bu
konuya, Türkiye’deki yatırıma ve
Türkiye’deki şirketlere getiriyorum.
Dünya Tünelciler Federasyonu’nun
(International Tunnel AssociationITA) toplantıları oluyor. Oralarda
anlatıyorum. Yurt dışında başarıyla
iş yapan firmalarımızın temsilcilerini
bu önemli toplantılara çağırıyorum.
Bu önemli firmaların temsilcilerini
yabancı yatırımcılarla bir araya
getirmeye çalışıyorum. Zaten dünya
bu şirketleri tanıyor. Biz bu şirketleri
devamlı destekliyoruz. İsimlerini
öne çıkarıyoruz. Bu firmalar da çok
başarılı işler yapıyorlar.
TT: Önümüzdeki dönemde gerçekleştirilecek yeni projeler hakkında çok kısa
bilgi verebilir misiniz?
NB: İstanbul’da 3 yeni metro hattı
için proje çalışmaları devam ediyor.
2015 yılı içinde bu projeler ihaleye
çıkacak. Yeni yapılacak bir projede, 1
hatta 6 tane TBM çalışacak. İstanbul
Büyükşehir Belediyesi yetkilileri,
projelerin belirli bir zamanda
bitirilmesini istiyor. Örneğin BostancıDudullu hattında iki tüp var, projeyi
zamanında bitirebilmek için her tüpte
en az üç TBM’nin çalışması gerekecek.
Bu kadar muazzam bir şey. Sadece
İstanbul açısından bakıldığında bile
yeni birçok proje mevcut.
TT: Eklemek istedikleriniz?
NB: Dünya Tünelcilik Kongresi, Mayıs
ayında Hırvatistan’da Dubrovnik’te
yapılacak, burada bir standımız olacak ve dernek üyeleri buraya toplu
olarak katılacak. Bu sebeple Türk
katılımcılara, dernek adına önemli
bir indirim aldık. Tüm ilgililerin
bu önemli toplantıya katılmasının
tünelcilik ve madencilik sektöründe
çok önemli sonuçlar getireceği
görüşündeyiz.
Ocak 2015
27
Söyleşi
Atlas Copco, Sektöre Yönelik
Hizmetleri ile Müşterilerine Farklı
Çözümler Sunuyor
Ülkemizde çoğalarak devam eden tünel projeleri ile birlikte sektöre hizmet veren firmaların
katkıları da artarak sürüyor. Sektörün en yeni teknolojilerini, iş güvenliğini de ön planda
tutan bir düşünceyle hayata geçiren Atlas Copco’nun sektöre katkılarını belki anlatmakla
bitiremeyiz ancak birçok tünel projesinde makine ve ekipmanları ile önemli görevler icra
eden bu dünya markasını, kısa da olsa sizlere tanıtma fırsatı yakaladık. Atlas Copco’nun RDT
(Madencilik ve Kaya Kazısı İş Alanında Sarf Malzemelerden Sorumlu) Bölüm Müdürü Bahadır
Ergener ile tünel sektörü, makine ve ekipmanları üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
Tünel Teknolojisi (TT): Atlas Copco’nun
tünel sektörüne yönelik makine ve
ekipmanları hakkında bilgi verebilir
misiniz?
Bahadır
Ergener
(BE):
Atlas
Copco’nun tünel operasyonlarında
önemli görevler icra eden makine
ve ekipmanları mevcut. Bu makinelerden birisi de jumbolarımız.
Delme-patlatma metoduyla ilerleme
sağlanan tünellerde kullanılan jumbolar, çalıştıkları alana göre inşaat
ve maden projelerinde çalışanlar
olmak üzere ikiye ayrılıyor. İnşaat
projelerinde çalışan jumbolar biraz
daha zamana karşı çalışılan makineler. Yani o projenin belli bir vakitte
belli bir zamanda bitmesi gerekiyor.
O yüzden orada kullanılan makinelerin spesifikasyonları zaman zaman
farklı oluyor. Kaya delici tabancaları
daha kuvvetli olabiliyor. Hatta
artık bilgisayar sistemli jumbolara
geçilmiş durumda. Yani verdiğiniz
delik paternine göre programlama
yöntemiyle otomatik bir delme
işlemi
sağlanıyor.
Operatörün
kendisinin yapacağı bir boom (kol)
hareketini makine kendisi otomatik
olarak yapıyor. Böylece delgi sırasındaki vakit kayıplarını minimuma
indirebiliyorsunuz.
Çorum-Kargı
HES
projesinde
Atlas Copco’ya ait Türkiye’nin ilk
28
Ocak 2015
bilgisayarlı jumboları çalıştı ve
muazzam bir sürede görevlerini icra
ettiler. Bilgisayar sistemli jumbolarda artık bütün veriler kayıt altına
alınarak saklanabiliyor. Yani tüm
delme sürecini hafızasında tutuyor
ve her geçen gün trend o bilgisayar
sistemli makinelere doğru kayıyor.
Maden projelerinde çalışan jumbolar ise biraz daha dar kesitli galerilerde çalışabilecek şekilde dizayn
ediliyor. Türkiye’de yurt dışındaki
gibi büyük kesitli madenler yok. 3 x
3, 4 x 4 galerilerde çalışabilecek, bir
boomlu ya da iki boomlu makineler
mevcut ülkemizde.
TT: Tünel sektörünün geleceği hakkında görüşleriniz nelerdir?
BE: Bana göre tünel sektörünün önü
açık. Tünel Teknolojisi dergisi olarak
ilk sayınızda yayınlanan bir haritada
da görüldüğü üzere Türkiye’de birçok tünel projesi mevcut. Bunların
bir kısmı planlandı ve inşaası sürüyor. Bir kısmı da bitmek üzere ama
son 10 seneyi değerlendirecek olursak; tünel sektöründe çok ciddi bir
ilerleme var. Zaten günlük hayatta
da artık yeni yapılacak birçok tünel
projesi karşımıza çıkıyor.
Tünelin şöyle bir özelliği de var.
Tünel, yüzeye daha az zarar vererek
yüzey şekillerini daha az değiştirerek yapılabilecek bir çalışma.
Yani formasyon izin verdiği sürece
ve gerekli çevre koşulları sağlandığı sürece, herkes her yere tünel
yapabilir.
TT: Tünel açılması sürecini ele aldığımızda karşılaşılan zorluklardan bahsedebilir misiniz?
BE: Yapılacak bir tünel çalışması ile
yüzey çalışmasının karşılaştırılmasında tünelin maliyetinin çok daha
yüksek olduğunu görürsünüz. Yani
tünelde ciddi bir tahkimat, ışıklandırma ve havalandırma maliyeti söz
konusu. Tüm bunlar önemli maliyetler ama getirdiği faydaya, özellikle maliyetlere baktığınızda getirisi
çok daha fazla. Özellikle İstanbul’da
bu olmazsa olmaz.
Tünel inşa eden firmaların özellikle iş güvenliği ve ekipman
kullanımı konusunda da belli
standartların altına düşmemesi
lazım. Şirketler her geçen yıl iş
güvenliği konusunda daha bilinçli
hareket ederek çalışmalarını sürdürüyorlar çünkü en zor şey; çökmüş
bir tünelde ya da deforme olmuş
bir tünelde insanı içeri sokup
çalıştırmak. Bunun nedeni, sizin
nerenin deforme olduğunu tam
olarak anlayamıyor olmanız. Tünel
içerisinde kendini tutabilen bir
sağlam kayaç var ama tünelin
hemen üstünde de bir yalancı
tavan dediğimiz, boyutlarını bazen
bilemediğimiz bir bölüm var.
Yapılacak olan tahkimat çalışmasında mutlaka bulonların sağlam
kayaca kadar uygulanması gerekiyor. Siz de duyuyorsunuz, bulon
yapılıyor deniyor ancak bunun
ne kadarı sağlam kayaç içerisinde, bunun iyi kontrol edilmesi
ve planlanması gerekiyor. Tünel
yapılmadan önce gerçekleştirilen
sondajlar ile kayaç yapıları öğrenilerek sağlam kayalara bulonlar
ile tavan tutturuluyor. Yoksa bütün
açıklıklar kapanma eğiliminde,
doğa her zaman açılanı kapatma
üzerine çalışıyor. Sadece yukarıdan değil yanlardan ve tabandan
da yüzeyler kabarabiliyor. Çok hassas bir konu ama düzgün yapıldığı
zaman da çok gerekli olan bir
çalışma.
Atlas Copco Raise Boring makineniz
hakkında bilgi verebilir misiniz?
BE: Raise Boring makineleri sayesinde havalandırma ve cevher
nakliye kuyuları artık daha hızlı ve
güvenli bir şekilde açılabiliyor. Çok
uzun tünellerde ve maden galerinde
belirli mesafelerle havalandırma
bacaları açarak işçileri daha rahat
çalıştırabiliyorsunuz. Havalandırma
sistemleri olmadığı takdirde ise fan
ile havalandırma yapmak zorundasınız. Fan ile de çok fazla enerji
tüketimi gerçekleştiriliyor. Tabi bu
konuda birim maliyet de çok önemli.
Atlas Copco Raise Boring makinemiz
ile Eti Bakır AŞ Küre İşletmesi’nde
yaptığımız çalışmada madene sağladığımız faydanın çok büyük olduğunu
düşünüyoruz. En önemli amaçlardan
birisinin havalandırma olduğu yer altı
madenciliğinde Atlas Copco Raise
Boring ile açılan kuyuların ardından
çalışma verimi oldukça arttı. Raise
Boring makinası ile açılan havalandırma kuyuları sayesinde, patlatmadan
sonra havalandırma için gerekli olan
zamanı daha da azaltabiliyorsunuz.
Son olarak eklemek istediklerinizi
alabilir miyiz?
BE: Atlas Copco olarak 444 0 581-7/24
çağrı merkezi hattımız açıldı. Bu, müşterilere verilen çok büyük bir taahhüt
diyebiliriz. Gece gündüz hizmet vermemiz gerekiyor çünkü şantiyeler 24
saat çalışıyor. Biz de bu yeni uygulama
ile makineleri uzun sürelerde durdurmadan çalıştırmayı amaçlıyoruz.
Atlas Copco olarak farklı ve çeşitli
daha birçok tünel ekipmanına da
sahibiz. İlerleyen süreçte bu ürünlerin hepsini yine Tünel Teknolojisi
dergisinde ayrı ayrı değerlendireceğimizi düşünüyorum.
Ocak 2015
29
Tanıtım
E-BERK Makina, TBM’de Çözüm Ortağınız
E-Berk Makina ve Metalurji, ana üretim
hattında Tünel Açma Makinalarının
(TBM ) yedek parça sağlıyıcısı olarak faaliyetini sürdürmektedir. Bu kapsamda
ISO 9001:2008 kalite güvence sistemi
doğrultusunda 1 m çaptan 20 m çapa
kadar, Tünel Açma Makinalarında kullanılan 12 ‘’-21’’ boyutları aralığında her
tip makinaya uygun kesici disk, tungsten karbürlü ripper, scraper cutting
knife ve diğer yedek parçaların jeolojik
zemin koşullarına göre malzeme
seçimi ve imalatı yapılmaktadır. Elde
ettiği başarılarla E-Berk, dünyanın birçok ülkesindeki projelere yedek parça
ve bu konuda teknik destek sağlamaya
devam etmektedir.
30
Ocak 2015
E-Berk Tünel Teknolojileri…
E-Berk Tünel Teknolojileri’nin kökleri
90’lı yılların başlarına dayanmaktadır. Malzemelere ısıl işlem yoluyla
mukavemet kazandırılması üzerine
faaliyetini halen sürdürmekte olan
Metalurji Akdağ Isıl İşlem, 1993
yılından beri sektörel bilgi ve becerilerine her gün yenilerini kazandırmaktadır. Tünelcilik ile ilgili çeşitli
ekipmanların jeolojik koşullar ve
jeoteknik parametrelere göre dizayn
edilmesine 2002 yılında başlanmıştır.
Malzemelerin tüm yapısal özelliklerinin titizlikle incelenmesi ve analiz
edilmesini gerektiren bu prosesler
ve yapılan inovasyon çalışmaları,
tünelcilik ekipmanlarının son derece
iyi tanınmasına sebep olmuştur. Isıl
işlemleri adına artan talepler giderek
yerlerini bu parçaların yerli olarak
taraflarınca üretimi ve akabinde ısıl
işlemi taleplerine bırakmıştır. Bunun
üzerine 2006 yılında bilgisayar
kontrollü talaşlı imalat makinelerine
yatırım yaparak E-Berk olarak yerli
üretime başlanılmıştır. Hızla genişleyen ürün yelpazelerinde şu an tam
cepheli tünel açma makinelerinin
(TBM) kesici kafası dahil, üzerinde
bulunan single disc cutter, center
disc cutter, double disc cutter, scraper, bucket, knife, ripper, protection
bar gibi birçok ürün bulunmaktadır.
Bunun yanı sıra TBM arkasında çalışan ve pasa, ekipman, personel taşıyan tüm tekerli ekipmanlar ve sızdırmazlık sağlayan tail brush üretimini
de gerçekleştirmektedirler. Zemin ve
makine koşullarına uygun olarak üç
boyutlu katı modelleme sistemleri
ve çeşitli analiz programları yardımıyla kesici kafa, screw conveyor, tail
shield dizaynı, revizyonu ve üretimi
gibi hizmetler de verilmektedir. Bu
çerçevede yurtiçi ve yurtdışı birçok
projede kullanılan TBMlerin revizyonunu başarıyla gerçekleştirmiştir.
En son dönemde ise E-Berk, 3,75m
çaplı bir TBM makinasının komple
revizyonunu (cutter head, back-up
conveyor, california, muck car, segment
car, staff wagon, gantry, enjection
cup, straight platform) ve tüm kesici
kafa yedek parça giydirmesini çok kısa
bir sürede başarı ile tamamlamıştır.
Projeye Özel Butik Çözümler
Sektörde bilindiği üzere bu konudaki imalat adına birçok parametre
mevcut. Kullanılan makine tipi, tünel
güzergahının jeolojik yapısı, elde edilen jeoteknik veriler gibi parametreler
ile E-Berk sürekli ürün malzeme içeriklerini, yapısal şeklini ve sertlik değerlerini değiştirerek üretim planlaması
yapmaktadır. Yani aynı tünelde bile
karşılaşılan değişik zemin koşulları,
üretilen diskin yapısının ve malzeme
özelliğinin sürekli değiştirilmesine yol
açmaktadır. Şekil ve toleranslar aynı
olsa bile malzeme parametrelerinin
(yapısal ve sertlik olarak) değişmesine neden olmaktadır. Bu durum
tamamen zemin parametrelerine
bağlı olduğu için ürün bazlı stok
bulundurulmasını engellemekte ve
sürekli proje ve jeolojik koşul bazlı
üretim yapılmasını mecbur kılmaktadır.
Üretim ve satış ekipleri belirli aralıklarla ülkemizdeki ve diğer ülkelerdeki
şantiyeleri ziyaret etmekte, sorunları
yerinde gözlemlemekte ve müşteri
taleplerini profesyonelce değerlendirip üretim hatlarına hızlı bir şekilde
aktarmaktadır.
3 Kıtada 40 Farklı Proje
Türkiye’de gerçekleştirilen birçok
büyük projede yer alan E-Berk, İsrail,
Hindistan, Çin, Polonya, Azerbaycan,
İtalya, USA, Rusya, İran, Suudi Arabistan,
Çin, Romanya, Bulgaristan, Sri Lanka
gibi ülkelere de ihracat yapmakta
ve çözüm ortağı olmaya devam
etmektedir.
Büyümenin Hakkı Veriliyor…
E-Berk Tünel Teknolojileri olarak yatırımları ile üretim çeşitliliğini ve kapasitelerini günden güne büyütmektedir.
Sincan Yenikent’teki açık-kapalı 5800
m2 alanlı üretim tesislerine ek olarak
Temelli Anadolu Organize Sanayi
bölgesindeki açık-kapalı toplam 8000
m2 alana sahip yeni fabrikalarında da
üretim faaliyetlerine başlamıştır.
Ocak 2015
31
Tanıtım
Flygt Bibo 2800 Seri Drenaj Pompaları
65 yılı aşan deneyimi
ile dünyadaki en
zorlu alanlar için
drenaj pompaları tedarik eden
Xylem, en sert
koşullar ile başa
çıkabilecek
güce
sahip
yeni
Flygt
BIBO serisi
ile gelecek
nesiller için
güvenilir drenaj uygulamaları sunuyor. Bu pompalar
100l/s’ye kadar debi, 80m’ye kadar
basma yüksekliği ve çapı 12mm’ye
kadar olan katı maddelerin pompalanmasının üstesinden rahatlıkla
gelebilir. 3.2kW ile 18kW arası, 50Hz
güç değerindeki Flygt BIBO 2800
seri drenaj pompalarının 2830, 2840,
2860 ve 2870 olmak üzere dört
modeli vardır.
Uygulamalar
Düşük maliyetli, güçlü ve verimli
Flygt BIBO 2800 seri drenaj pompaları aşınmaya karşı daha üstün
direnç, zor koşullara rağmen daha
uzun ve kararlı performansları
ile maden, taş ocakları, inşaat
32
Ocak 2015
ve tünel endüstrisinde ilk tercih
edilen ürünler olup Türkiye’de ve
Dünya’da bir çok madende başarı
ile çalışmaktadır.
Madenler ve Taş Ocakları
Güçlü ve güvenilir bir boşaltım
sistemi tüm maden alanlarında çok
önemlidir. Bu ortamların güç ve
zorlu koşullarına rağmen Flygt BIBO,
hem açık ocaklarda hem de yeraltı
madenleri ve taş ocaklarında her
türlü su boşaltım işinin üstesinden
kolayca gelir.
İnşaat ve Tünel Çalışmaları
Zorlu inşaat alanlarındaki suyun
boşaltılması için ister aktif ister
reaktif yeraltı suyu boşaltımı olsun
idealdir. Yeni ayarlanabilir kulpları ile
bu pompalar, bir iş tamamlandıktan
sonra başka bir iş için inşaat alanının
diğer tarafına kolayca ve güvenle
taşınabilir.
Diğerlerinden Daha Güçlü
Flygt 2800 BIBO pompaları mükemmel
tasarımı ile hidrolik ve sızdırmazlık parçalarını daha önce olmadığı kadar iyi
korur. Yeni Flygt 2800 BIBO, sağlamlık
ve istikrar anlamına gelen geleneksel
görünümündeki forma yine sahiptir.
Bu pompalar işlerinizin en zor çevre
koşullarında bile devam etmesini
sağlayacak
d a y a nıklılığa
sahiptir. Bu
durumda
ihtiyaç duyacağınız tüm özellikler Flygt
BIBO bir arada sunuyor. Pompanın
devrilme riskini azaltan ve daha fazla
dayanıklılık sunan geniş taban ve alçak
çıkış dirseği özelliği; pompayı dolaylı
hasarlardan koruyan kapalı terminal
kutusu; darbe koruması sağlayan kauçuk şok emiciler, fazla miktarda birikintiden kaynaklanan tıkanmayı
önleyen süzgeç
delikleri ile düşme
riskini azaltan
kavraması
kolay tasarımı
ile
süzgeç
tabanı; kablo
girişinde uzun
süreli sızdırmazlık için üstün
mekanik güç
ve ayarlanabilir
kulp ile çok
yönlü bir performans sunar.
Flygt BIBO’yu hiç durmadan sürekli
çalışmaya devam eden bir pompa
hâline getirmek üzere geliştirilen özellikleri şöyle özetleyebiliriz:
Dura-Spin™
Benzersiz kapalı çark ve Dura-Spin™ yivli emme
kapağı birlikte çalışarak aşındırıcı tanecikleri çark
çevresinden uzaklaştırır. Bu su ile temas eden parçaları
açık çarklı pompalarda olduğundan en az üç kat daha
fazla aşınmaya dirençli hâle getirir. Tek bir çark ayar
cıvatasıyla pompa performansını kolayca ilk hâline geri
döndürebilirsiniz
Hard-Iron™ Çark
Özel olarak tasarlanmış Hard-Iron™ çark (60 HRC) ve
emme kapağı, aşınmayı azaltarak çalışma süresini artırır.
Plug-InTM Mekanik Keçe
Tek parçalı benzersiz alüminyum Plug-in™ mekanik
keçe, mükemmel bir montaj ile hızlı ve basit değişim
sağlar. Stator muhafazasına sıfır sızdırma için Active
Seal™ özelliğine sahiptir ve üstün kalitede keçe halkası
materyali kullanır.
Spin-Out™
Bu patentli tasarım, dış keçe elemanını korur ve aşındırıcı tanecikleri elemanından keçeden uzaklaştırarak
kullanım ömrünü uzatır.
PolyLife™ Kaplı Aşınma Parçaları
Belirli aşınma parçaları üzerinde aşınmaya dayanıklı
polylife kaplama. (İsteğe bağlı olarak nitril kauçuk da
mevcuttur)
Açık Çark Alternatifi
Arkaya dönük pervane kanatları ile açık çark, sicimlerin
pompayı tıkamasını etkin şekilde engeller ve çalışma
süresini artırır.
Ocak 2015
33
Tanıtım
Atlas Copco Yenilenen
Tünel Delici Makinesini Tanıttı
Kapsamlı bir yenilenmenin ardından bu yıl
Avustralya’da yeniden
piyasaya sürülen, Boomer
M-serisi delici makina,
artık tüm dünyada…
Kapsamlı bir yenilenme
sürecinden geçen Boomer
M-serisi; artık daha güçlü,
daha güvenli ve daha
kolay kullanılır olmasını
sağlayan çeşitli yeniliklerde donatılmış, çok daha
kullanışlı ve verimli hale
getirilmiştir.
Atlas Copco Türkiye Yeraltı
Delici Makinalar Bölüm
Müdürü
Erdil
Taşel
“Madencilik sektöründe
müteahhitlerle giderek
daha sık çalışılmaya başlandı ve gelen geri bildirimler, bu firmaların daha
sert ortamlarda delgi
yapabilmek için, tercihen
birden fazla uygulamada
da kullanılabilen çok
güçlü ürünlere ihtiyaç
duydukları yönündeydi.
Bu sebeple, Boomer
M-serisini artık hem ayna
delgisinde hem de kaya
bulonlamasında kullanılabilecek şekilde geliştirdik.” şeklinde konuştu.
Taşel, makinanın çeşitli tasarım gelişmeleriyle yenilendiğinin altını çizerek; bu
gelişmelerin arasında daha
güçlü bomlar, yeni bir filtreleme sistemi, daha fazla
güvenlik özelliği ve Atlas Copco’nun
ödüllü yeni kontrol sisteminin bulunduğunu söyledi. “Avustralya’daki
saha çalışmalarında bu yenilikler;
üretkenlik, daha uzun bakım süreleri
34
Ocak 2015
Yenilenen Boomer M-serisi: Güvenli
ve daha düşük işletme maliyetleri
açısından en üst seviyede olumlu
sonuçlar vermiştir.”diyen Taşel, “Yeni,
daha güçlü BUT 36S bomlar, daha
sağlam, daha hızlı ve doğru konumlandırma sağlamaktadır. Ayrıca bakım
süresini uzatmaya yardımcı olan
birçok yeni tasarım özelliğini de ürünümüz barındırmaktadır. Yeni filtreleme
sistemi, yağlama havası ile hidrolik
yağı, su ve ince partiküllerden
korumaktadır.
Yenilenen Boomer M-serisi: Atlas Copco’dan orta, segmente tek veya çift bomlu yüzey delme makinesi
Böylece, hava ve yağ kalitesi artmakta ve doğal olarak hidrolik bileşenlerin ve delici takımların ömrü
uzamaktadır.” şeklinde bilgi verdi.
Yenilenen Boomer, aynı zamanda
operatör açısından da daha yüksek
seviyede güvenlik sunmaktadır. Örneğin, BUT 36S bomunun
Güvenli Bulonlama konfigürasyonu, beslemeyi kabine kadar geri
göndermeyi mümkün kılar. Bu
şekilde operatör, makinenin herhangi bir tarafında ayakta dururken bulonları yükleyebilir. Böylece
tavanın desteklenmeyen noktalarında makinenin önünde çalışmaya
gerek kalmaz ve kayaların düşerek
oluşturabileceği yaralanma riskini
oldukça azalır. İlâve güvenlik için,
artık geniş ve rahat kabin ROPS/
FOPS sertifikalıdır.
Yenilenen M-serisi, COP 1838HD+
tabancalarıyla donatılmış ve güçlü
bir hidrolik kontrol sistemi veya tercihe bağlı olarak ödüllü, yeni nesil
Atlas Copco Kontrol Sistemi, RCS 5
ile birlikte gelmektedir.
Yenilenen Boomer M2 filmini izlemek
ve daha fazla bilgi sahibi olmak için:
www.youtube.com/watch?v=9cJqI5w4a6Y
Ocak 2015
35
Makale
Neden Yerin Altına Giriyoruz?
Yerin altını keşfetmeye devam etmemiz ve yer altını daha etkin bir şekilde
kullanmaya başlamamız her geçen saniye kalabalıklaşan, kirlenen, doğası
yok olan dünyayı belki de biraz daha yaşanır hale getirebilmemizin başlıca
yollarından birisidir. Kuşkusuz bunu da tünel teknolojileri ile gerçekleştirebiliriz.
İnsanoğlu, yüzbinlerce yıl boyunca
doğası gereği, hep iki boyutlu yaşam
alanlarında bulundu: Yerin yüzeyinde...
Daha sonra merakımızın çağrısı,
zorunluluklar ve hatta cesaretimiz
bizi üçüncü boyut arayışına yönlendirdi. Bizi kısıtlayan birçok etken
olmasına rağmen üçüncü boyut
arayışımızda teknolojinin el verdiği
kadarıyla yukarı ve aşağı doğru ilerlemeye çabaladık. Bunu yaparken
karşılaştığımız birçok zorluğu şaşırtıcı
azmimizle aştık.
Doğa, yer altı çalışmalarında biz
insanlara ön ayak olmuş, yağmurun,
nehirlerin ve denizin hareketleri
sonucu mağaralar oluşturmuş,
insanlar da bu doğal oluşumların
içerisinde hava koşulları ve saldırılardan korunacaklarına dair bir
şüphe duymadan yaşamışlardır.
Kısacası her çağda insanlar gerek
madencilik gerekse savunma amacıyla yer altını yaşam ve çalışma alanı
olarak kullanmıştır ancak insanın
yer altı çalışmalarının ivmelendiği
dönem ekonomik kalkınmanın etkisiyle 19. yüzyılın bir kısmı ile 20. yüzyıl
olmuştur.
Bu dönemde yer altının kullanımı
ile ilgili önemli bir artış olmuştur.
Madencilik, yer altı çalışmaları ile
yapılan yollar, demiryolu tünelleri, su kanalları, kanalizasyonlar
ve hidroelektrik tesisleri bunların
başlıcalarıdır. Şehirlerdeki kanalzasyon sitemlerinin, metroların vb
altyapının yer üstünde olduğunu
hayal bile etmek istemeyeceğimize
Bu azim sayesinde kıtaların, okyanusların ve hatta dış uzayın keşiflerini gerçekleştirdik. Yer altı da bu
keşiflerden bir tanesi.
Yer altında doğa bize birçok zorluk
çıkarsa da biz inatla, tecrübelerimizi
bir araya getirerek ve hatalardan
dersler çıkartarak yeni teknikler
geliştirmeye ve tüm kaynaklarımızı,
yaratıcılığımızı kullanmaya yönelterek bu zorlukları aşmaya çalışıyoruz.
Yer altı çalışmaları her zaman zor
olmuş olsa da özellikle farklı kazı çalışmaları, insanların çok eski zamanlardan beri yer altını kullanmaya çalıştıklarını ortaya çıkartmıştır. Özellikle
ülkemizde bulunan Kaymaklı ve
Derinkuyu yer altı şehirleri ve tünelleri bunun en güzel örnekleridir.
36
Ocak 2015
Derinkuyu Yer Altı Şehri Havalandırma ve Taşıma Tüneli
göre bu yer altı kullanımları, zaten
bir zorunluluk halini almıştır.
Yani, insanoğlu çeşitli sebeplerden yer
altını keşfetmeye ve özellikle son yüzyılda şekillendirmeye ihtiyaç duymuştur.
Bu sebepleri anlayabilmenin en iyi
yolu yer altının karakteristik özellikleri üzerine yoğunlaşmaktır.
ΩΩ Her şeyden önce yer altı; zor
hatta imkânsız, çevresel olarak
istenmeyen veya yer üstünde
yapılması daha az kârlı olacak
aktiviteleri mümkün kılan bir
alandır.
ΩΩ Yer altının diğer temel karakteristik
özelliği sunduğu doğal korumadır. Bu
koruma aynı anda mekanik, termal ve
akustiktir.
ΩΩ Öte yandan, yer altı yapıları tara-
fından oluşturulan çevreleme, dış
çevrenin oluşturduğu risklerden
ve doğal bozukluklardan yapıyı
koruma avantajına sahiptir.
Derin Kuyu Yer Altı Şehri
ΩΩ Son olarak yer altının bir diğer
önemli özelliği ise görünmezliğidir. Jeolojik yapısı sayesinde
sadece yer üzerine bağlandığı
noktalarda görünür hale gelir.
Bunlar yer altının genel özellikleridir
ve avantajlarıdır. Peki, yer altının
günümüzde daha yoğun ve planlanmış kullanımına neden olan haklı
sebepler nelerdir?
Çevresel Sebepler
Çevresel etkenler sebebiyle yer altına
girmemizin çeşitli nedenleri vardır:
Arazi Kullanımı ve Konum: Temel
olarak sadece mega şehirlerde değil
günümüzde neredeyse tüm kasaba
ve kentlerde yeryüzünde kullanılacak alanlar azalmıştır.
İzolasyon Hususları: Yer altı, izolasyon
için çeşitli avantajlar sağlar. Jeolojik
olarak doğru yerlerde yapılan yer altı
çalışmaları iklimin, doğal afetlerin vb.
etkenlerin zararlı sonuçlarından yapıyı
korur. İzolasyon en önemli etkendir.
Çevrenin Korunması: Yer altı aynı
zamanda çevrenin ve ekolojinin korunması için de çeşitli avantajlar sağlar.
Örnek olarak; orman arazisinden geçen
bir yolda, ağaçların ve yaban hayatının
zarar görmesini en düşük seviyeye
indirmek için mümkün mertebe tünellerin kullanılmasını gösterebiliriz.
Fotoğraf :Montreal Kanalizasyon Tünelleri / Andrew Emond
Topografik Nedenler: Kanalların,
demiryollarının, karayollarının geçmesi
gereken dağlık arazilerde tüneller mesafeyi, tırmanış ve inişleri kısaltarak zaman
ve yakıt tasarrufu sağlamaktadır.
Ocak 2015
37
Sosyal Nedenler
Şehirler, insanların temel ihtiyaçlarını karşılamayı kolaylaştıran ve
başta bu nedenle insanların topluluk hâlinde yaşamayı tercih ettikleri
yerlerdir. Şehirlerin çevre dostu bir
gelişim sağlayabilmelerinin başlıca
koşulları; ses ve hava kirliliğine karşı
önlemlerin alınması, yeşil yaşam
alanlarının korunması, insanların
güvenliğinin sağlanabilmesi ve yine
insanların sağlıklarının korunmasıdır. Tüneller, bu hususların sağlanabilmesinde önemli roller oynar:
ΩΩ Metro tünelleri, toplu ulaşımı
kolay ve etkin bir hale getirerek
kişisel araç kullanımının azalmasını sağlar. Bu da araçların
oluşturduğu sera gazı etkisi gibi
birçok kötü etkiyi azaltır.
ΩΩ Yer altı otoparkları ve alışveriş
merkezleri yeryüzünde oluşturulabilecek yeşil alanlara ve rekreasyon alanlarına yer açar.
ΩΩ Çeşitli amaçlarla kullanılan tünel-
ler, yer üzerinde yapılan yapılara
Paris Metro Haritası
ΩΩ Tüneller temiz suyun, halkın
kullanımı için şehirlere ulaştırılmasını ve yolculuğunu temiz ve
minimum kayıpla atlatmasını
sağlamaktadır.
ΩΩ Tüneller, karayolu ve demiryolu
ulaşımının hızlı, güvenilir ve ekonomik olmasını sağlar. Zaman ve
yakıt tasarrufu bunun en önemli
parametreleridir.
ΩΩŞehir tünelleri, araçları yeryü-
zünden alarak yer altına indirir
ve trafik gürültüsü, hava kirliliği
gibi insanların yaşam kalitesini
düşüren unsurları azaltmayı
hedefler.
38
Ocak 2015
nazaran, doğanın olumsuz etkilerine karşı kendilerini daha uzun
süre koruyabildikleri için daha az
onarıma ihtiyaç duyarlar ve bu da
onarım esnasında yaşanacak ve
yaşamı etkileyecek aksaklıkları
azaltır.
ΩΩ Tüneller, bölgeler arasında sosyal
dengelerin kurulabilmesini sağlarlar. Ulaşılması topografik yapısı
nedeniyle zor olan bölgelere
tüneller sayesinde ulaşılabilir. Bu,
yukarıda da belirtilen zaman ve
yakıt tasarrufunu sağladığı gibi,
o bölgenin dış dünyaya ticari
ve sosyal olarak açılmasına da
olanak tanır.
Tayland Orman Tünelleri
Ekonomik Nedenler
Tünellerin inşasında göz önünde
bulundurulan ekonomik parametreleri
değerlendirirken tünellerin sağladığı
direkt ve dolaylı avantajların tamamı değerlendirilmelidir. İlk inşa maliyeti
yeryüzü yapılarına nazaran daha yüksek olsa da
tüneller, yukarıda belirtilen
sosyal ve ekonomik (yakıt
ve zaman tasarrufu, onarım maliyetlerinin daha az
olması, bölge ekonomisine olan direkt katkısı vb.)
kazançları sağladıkları için
uzun vadede daha yüksek
getirileri olan yapılardır.
Kısacası, yerin altını keşfetmeye devam etmemiz
ve yer altını daha etkin
bir şekilde kullanmaya
başlamamız, her geçen
saniye
kalabalıklaşan,
kirlenen, doğası yok
olan
dünyayı
belki
de biraz daha yaşanır
hale
getirebilmemizin
başlıca
yollarından
birisidir.
Kuşkusuz
bunu da tünel teknolojileri ile
gerçekleştirebiliriz.
Bir sonraki sayımızda: Yer Altına
Nasıl İneriz?
Kaynak:
International Tunneling And Underground Space
Association
Buğrahan Haksever
Tünel Teknolojisi Dergisi
[email protected]
Değerlendirme
Dünyanın En Büyük TBM’leri
Tünelciliğin en çok ilgi çeken makineleri
kuşkusuz TBM’ler (Tunnel Boring
Machines / Tünel Açma Makineleri). Bu
makineler o kadar özel ki neredeyse her
TBM’nin kendi adı var.
En küçük tünel çalışmalarından mega
projelere kadar yerin altından ilerlenen
birçok çalışmada artık TBM’ler kullanılıyor.
Ülkemizde de Avrasya Tüneli başta olmak
üzere birçok yer altı projesinde TBM’leri
görebiliyoruz. Özellikle Avrasya Tüneli
için özel olarak Herrenknect tarafından
Almanya’da üretilen ve montajı Türkiye’de
tamamlanan TBM, bu dev makinelere
ülkemizde olan ilgiyi artırdı. İlk önce “Tırtıl”
daha sonra “Yıldırım Bayezid” adı verilen
TBM, 11 bar işletme basıncı ve 13,7 m kazı
çapı ile dünyanın hâlihazırda kullanılan
önemli TBM’leri arasında yer alıyor.
ve Sardunya Kralı tarafından finanse
edilen “Mountain Slicer”. Bir lokomotif
büyüklüğünde olan Mountain
Slicer’dan sonra günümüz TBM’lerine
uzanan teknolojik bir yolculuk başlamış
oldu. Bu devasa makinelerin birçoğu
artık EPBM (Earth Pressure Balance
TBM’lerin geçmişine baktığımızda
resmi olarak ilk çalışan TBM, HenriJoseph Maus tarafından 1845’te
Fransa-İtalya arasını Alpleri delerek
Fréjus Rail Tüneli ile birbirine bağlayan
Çap
Ülke
19,00 m
Rusya
17,60 m
Hong Kong
17,48 m
Method) yani zemin basıncı dengeleme
prensibine dayanan TBM’ler.
Peki, şimdiye kadar kullanılan veya yapım
aşamasında olan en büyükl TBM’ler ve
ilgili projeler hangileri?
No. 1 Hitachi “Bertha”
Proje
Tbm Üreticisi
Tarih
Orlovsky Tüneli
1 Herrenknecht Mixshield
2009
Tuen Mun - Chek Lap Kok denizaltı otoyol bağlantısı
1 Herrenknecht Mixshield
2015
ABD
Alaska Otoyolu
1 Hitachi Zosen EPBM
2011
15,76 m
Çin
Wuhan Metrosu Nehir Geçişi
2 Herrenknecht Mixshield
2015
15,55 m
İtalya
A1 Sparvo Otoyol Tüneli
1 Herrenknecht EPBM
2011
15,43 m
Çin
Shanghai West Changjiang Yangtze Nehir Tüneli
1 Herrenknecht Mixshield
2011
15,43 m
Çin
Hangzhou Qianjiang Nehir Altı Karayolu Tüneli
1 Herrenknecht Mixshield
2010
15,43 m
Çin
Shanghai Changjiang Nehir Altı Otoyol Tüneli
2 Herrenknecht Mixshield
2006
15,20 m
İspanya
Madrid Calle 30 Otoyol Tüneli
1 Herrenknecht, 1 Mitsubishi
2005
15,08 m
İtalya
Caltanissetta Otoyol Tüneli, Sicilya
1 NFM Technologies
2013
14,93 m
Çin
Shouxhiou Gölü Otoyol Tüneli
1 Herrenknecht Mixshield
2013
14,93 m
Çin
Weisan Karayolu Tüneli
2 IHI/Mitsubishi/CCCC TBM
2011
14,93 m
Çin
Shanghai Hongmei Karayolu
1 Herrenknecht Mixshield
2012
14,93 m
Çin
Nanjing Yangtze Nehir Altı Karayolu Tüneli
2 Herrenknecht Mixshield
2008
14,87 m
Çin
Jungong Karayolu Subaqueous Tüneli, Shanghai
1 NFM Technologies
2006
14,87 m
Çin
Shangzhong Karayolu Subacqueous Tüneli, Shanghai
1 NFM Technologies
2004
14,87 m
Hollanda
Groenehart Çift Demiryolu Tüneli
1 NFM Technologies
2000
14,41 m
Yeni Zelanda
Auckland Su Altı Otoyol Bağlantısı
1 Herrenknecht EPBM
2013
14,40 m
Kanada
Niagara Su Yönlendirme Tüneli
1 Robbins TBM 2006
14,27 m
Çin
Yingbinsan Karayolu Tüneli, Shanghai
1 Mitsubishi EPBM
2009
Ocak 2015
39
Etkinlik Takvimi
2015
18 Şubat / ICE Engineering Underground Space 2015
İngiltere, Londra www.ice-conferences.com
3-5 Mart / Tunnelling & Underground Space 2015
Malezya, Kuala Lumpur www.icetus2015.iemtc.com
14-18 Mart / Third United Nations World Conference
Japonya, Sendai City www.unisdr.org
15-19 Mart / NASTT’s 2015 No Dig Show
ABD, Kolorado nodigshow.com
17-18 Mart / Middle East Rail
BAE, Dubaiwww.terrapinn.com/exhibition/middle-east-rail
24-27 Mart / No Dig Berlin
Almanya, Berlin www.nodigberlin.com
9-10 Nisan / Metrorail Forum & Exhibition
Türkiye, İstanbul www.metrorailturkeyforum.org
15-16 Nisan / Tunnels Fire and Safety Forum 2015
Hollanda, Amsterdam hse.flemingeurope.com
15-16 Nisan / APAC Tunnels & Bridges 2015
Malezya, Kuala Lumpur infra.fleminggulf.com
27-29 Nisan / INTERtunnel Russia
Rusya, Moskova intertunnelrussia.com 2
22-28 Mayıs / WTC 2015 and 41st ITA General Assembly
Hırvatistan, Dubrovnik wtc15.com
9-12 Haziran / Cementiran
İran, İsfahan rastak-expo.com
7-29 Ağustos / 2nd Tunnel Expo Turkey
Türkiye, İstanbul www.demosfuar.com.tr
9-11 Eylül / FMGM 2015
Avustralya, Sidney fmgm2015.com
13- 17 Eylül / XVI ECSMGE 2015
İskoçya, Edinburg xvi-ecsmge-2015.org.uk
15-18 Eylül / Bauma Conexpo Africa
Güney Afrika Cumhuriyeti, Johannesburg xvi-ecsmge-2015.org.uk
15-17 Eylül / ISAVFT International Symposium
ABD, Seattle www.eventsforce.net/
7-10 Ekim / EUROCK 2015, 64th Geomechanics Colloquium
Avusturya, Salzburg www.eurock2015.com
12- 15 Ekim / RoadExpo
Rusya, Moskova eng.dorogaexpo.ru/doroga/exhibition/
2- 6 Kasım / 25th World Road Congress 2015
Kore, Seulwww.piarcseoul2015.org/wrcs/
18-20 Kasım / TBM DiGs
Singapurwww.tbmdigs.org
2016
16-18 Mart / ISTSS
Kanada, Montreal www.istss.se/en/Sidor
20-24 Mart / NASTT’s 2015 No-Dig Show
ABD, Texas nodigshow.com/future-no-dig
5-8 Nisan / Intertraffic Amsterdam
Hollanda, Amsterdam www.intertraffic.com/intertraffic-amsterdam
10-12 Haziran / Swiss Tunnel Congress 2015
İsviçre, Luzern
www.swisstunnel.ch
5-7 Nisan / INTERtunnel 2016
İtalya, Torino www.intertunnel.com
10-12 Haziran / China Tunnel Expo
Çin, Şangay www.tunnel-expo.com
11-17 Nisan / Bauma 2016
Almanya, Münih www.bauma.de
21-24 Haziran / Creative Construction Conference
Polonya, Krakov www.creative-construction-conference.com
22-28 Nisan / WTC2016 and 42nd ITA General Assembly
ABD, San Francisco www.wtc2016.us
40
Ocak 2015
TSURUMIDRENAJVE•AMURPOMPALARBIRTELEFONKADARYAKNNZDA
| T: 0216 383 28 98 | E: BILGI BILGIMUHENDISLIKCOMTR | W: WWWTSURUMIPOMPACOM
AVRASYA TÜNELİ İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi
1800mm 250kW Fan ve Aksesuarları
YÜKSEK PERFORMANS DÜŞÜK ENERJİ MALİYETİ
Tünellerde temiz havanın işçi sağlığı, iş güvenliği ve işletme
verimliliği için önemi çok açıktır. Teknima Cleanair Technology
imalatı havalandırma fanları ve frekans ayarlı yol vericileri ile
projenizin enerji maliyetlerini düşürüp, yüksek temiz hava
performansı ile başarınızı perçinlersiniz. www.teknima.com
Teknima
Cleanair Technology