Haftanın Ortası- 13 Ocak 2016 / Katar neden farklı ve
Transkript
Haftanın Ortası- 13 Ocak 2016 / Katar neden farklı ve
Haftanın Ortası Güncel konularla her Çarşamba Toprakları Jamaika kadarken kişi 13 Ocak 2016 Katar neden farklı ve nereye Sultanahmet’teki IŞİD kadar farklı? mensubu canlı bombanın aldığı Petrol fiyatının 30 doların altına hayatlar… 2016 boyunca doğru hareketlenmesi; Suudi Ortadoğu’daki ekonomik ve Arabistan’ın 1980’lerde sosyal gelişmelerin Diğer yandan, Katar’ın son 25 senede devletleştirdiği ve günlük petrol gündemimizi çokça meşgul elde ettiği büyüme trendini gelecekte üretimi ABD’deki tüm petrol edeceği varsayımının koruyup koruyamayacağı hakkında kuyularının üzerinde, değeri hızlandırılmış ispatı gibi. başına geliri 135,000 dolarla dünyanın en zenginlerinin yaşadığı Katar; ekonomik performansıyla bölgede diğer petrol bağımlısı ülkelerden farklılaşıyor. kafa yormak Türkiye açısından ayrıca önemli. Keza, Türkiye’den Katar’ın “trilyonlarca dolar” olarak kabul inşaat sektöründe yer alan şirketlerin edilen ARAMCO’nun (Arabian yüklendiği işlerin büyüklüğü 2015 American Oil Company) bir sonu itibarıyla 15 milyar dolara kısmını halka arz edeceğini ulaşmış durumda. açıklaması ve tabi dün 2014 yaz aylarından bu yana fiyatı %75 civarında düşen petrol, Ortadoğu’da petrol zengini ülkelerin ekonomilerine önemli yükler bindirmekte. İki ülke arasında kurulan “Yüksek Stratejik Komite” Geçen ay işler hale getirildi. iki ülke arasında enerji, Grafik 1: Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) İhracat Kapasitesi ve Katar’ın LNG Kapasitesi inşaat, sağlık, tarım/gıda güvenliği, plastik ve alüminyum sektörlerinde çok daha fazla işbirliği planları yapılmakta. İmzalanan 20 den fazla protokol sonrasında ticaretin nereye varabileceğini anlamak için, Katar ekonomisinin, düşen ve düşük kalacak petrol fiyatları beraberinde nasıl performans gösterebileceğine biraz daha yakından bakmakta fayda var. Kaynak: Sanford C. Bernstein, Bloomberg, Egeli & Co. 1 Suudi Arabistan düşük petrol Grafik 2: Türkiye Doğalgaz İthalatı (milyar metreküp) fiyatının mimarı olarak, kendi planı olan gerçekliğe ekonomisini orta ve uzun vadede uydurmanın adımlarını atmaya da zaten başladı. Ancak, topraklarının boyutu Jamaika kadarken kişi başına geliri 135,000 dolarla dünyanın en zenginlerinin yaşadığı Katar; ekonomik performansıyla bölgede diğer Kaynak: BBC Türkçe, Egeli & Co. hakkında kafa yormak Türkiye Üstelik Türkiye-Katar ilişkileri açısından ayrıca önemli. Keza, ekonomik alanın ötesine, Türkiye’den Katar’ın inşaat askeri işbirliği zemininde de sektöründe yer alan şirketlerin ilerliyor. Katar, 10,000 kişilik yüklendiği işlerin büyüklüğü ABD üssü yanı sıra, 2015 sonu itibarıyla 15 milyar önümüzdeki dönemde varlık dolara ulaşmış durumda. Bu nedeni henüz pazarlık rakam ülkemiz müteahhitlerinin aşamasında olan 3,000 kadar Irak ve Suudi Arabistan’dan da Türk askerini topraklarında sonra Ortadoğu’da en çok iş barındıracak. Katar da eğer aldığı üçüncü; dünya ölçeğinde arzu ederse önümüzdeki Diğer yandan, IMF’nin sekizinci ülke konumuna taşıyor yıllarda Türkiye’de üs yansıttığına göre Katar Katar’ı. Katar’ın da Türkiye’de açabilecek. İki ülke liderleri, ekonomisinin nasıl olup da medya, perakendecilik ve başta Suriye ve Mısır olmak 1984-2013 arasında finans sektörlerine (Şekerbank’ı üzere Ortadoğu politikalarının ortalamada %7,7; petrol da sayarsak) ortaklıklar-satın birbirinin eşi olduğunu harici sektörde de aynı almalar yoluyla yönelttiği uzun söylüyorlar. CIA’nin tanımı ile dönem içinde ortalama %8,3 vadeli sermaye yaklaşık 10 Katar, Arap Dünyasında, büyüme yakaladığını milyar dolar gibi önemli bir Ortadoğu’da olan bitene karşı anlamak; gelecekte bu trendi seviyede. uyum sağlamak konusunda petrol bağımlısı ülkelerden farklılaşıyor. Petrol fiyatları bu hızda düşerken nasıl olup da Katar Emirliği’nin kendine kısmen de olsa bir kalkan oluşturabildiği; petrole bağlı ekonomilerin ufuklarını nasıl genişleteceklerini anlamamız açısından elbette önemli bir örnek. koruyup koruyamayacağı 13 Ocak 2016 2 son derece becerikli ve arasındaki pazarlık biraz daha yakından pragmatik bir ülke. konularından bir tanesi. bakmakta fayda var. 2014 sonunda imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Katar Devleti Arasında Yüksek Stratejik Komite Kurulmasına İlişkin Ortak Mutabakat” Bunların yanı sıra, Katar’da Türk okulları şimdiden devreye girmiş ve sıra Türk üniversitesi çalışmalarına kadar gelmiş durumda. Katar: balıkçılıktan petrol trilyonerliğine… 11,500 km2 toprağın üzerinde 2015 sonu itibarıyla 2,4 milyon kişi yaşıyor ve bu Aralık 2015 itibarıyla “Yüksek Dolaysıyla, Katar ve Türkiye nüfusa düşen kişi başına gelir Stratejik Komite”'nin birinci arasında daha bir ay önce de 135,000 dolarla dünyanın toplantısının Katar’da imzalanan 20 den fazla en yüksek seviyesi. 1939’da gerçekleştirilmesi ile işler hale protokol sonrasında ticaretin ülkenin deniz kıyılarında getirildi. Cumhurbaşkanı nereye varabileceğini anlamak petrol olduğu keşfediliyor ama Erdoğan ve Katar Emiri Şeyh için, Katar ekonomisinin, hemen çıkarılamıyor. Ülke Tamim bin Hamad El Tani’nin düşen ve düşük kalacak petrol 1950’lere kadar sadece ikili sıcak görüşmelerinde fiyatları beraberinde nasıl denizden çıkarılan inci ve belirlediği üzere, iki ülke performans gösterebileceğine balıkçılıkla geçinirken; olduğu arasında enerji, inşaat, sağlık, tarım/gıda güvenliği, plastik ve alüminyum sektörlerinde bilinen petrol, ancak II. Dünya Grafik 3: Katar Enerji Haritası çok daha fazla işbirliği planları yapılmakta. Türkiye-Rusya uçak krizi sonrasında Katar’ın stratejik önemi Türkiye açısından özellikle artmış durumda; keza Rusya’dan ithal ettiğimiz yıllık 27 milyar metreküp doğalgaza alternatif olarak Katar’dan şimdilik yılda 1,2 milyar metreküp alınan sıvı doğal gazın artırılması (LNG) öngörülmekte. Hatta Türkiye’de bir LNG depolama merkezi kurulması iki ülke Kaynak: Marcon Int. Inc. , Egeli & Co. 13 Ocak 2016 3 Savaşı’ndan sonra çıkartılmaya LNG satışları artırmış gerçekleştirmeyi planlıyor. başlanabiliyor. İngilizlerden durumda. Katar ise başta İnşaat sektöründeki canlılık bağımsızlığını da 1971’de ABD, Çin, BAE, Almanya, sayesinde ithal edilen emek alabiliyor ve El Tani Japonya ve Almanya olmak gücü nüfus artış hızını da son hanedanlığı altında Sunni üzere dünyadan makine 10 senedir inanılmaz bir hıza; Müslüman bir Emirlik olarak ekipman, ulaşım araçları, %9-10 arasına oturtmuş yola çıkıyor. tekstil, gıda ve kimyasal durumda. madde almakta. Sonrası ise doğal kaynaklarının Ve petrol fiyatı düşerken nakde dönüşmesi eşliğinde Katar’ın doğal kaynaklarından Katar ekonomisini petrole kayda değer bir zenginleşme elde ettiği gelirle yarattığı bağımlılıktan hikâyesi. birikim, yani Nisan 2015 uzaklaştırmaya çabalıyor… itibarıyla Qatar Investment Bugünün Katar Emirliği, Suudi Arabistan’ın dünyayı Authority’nin (QIA) elindeki Haziran 2013’te yönetimi petrole boğma politikası ile kaynaklar 256 milyar dolarla babasından devralmış 1980 ABD hariç, küresel ekonomik dünyanın 14. ve önemli devlet doğumlu Şeyh Tamim bin büyüme hızının seyri; düşük varlık fonlarından (sovereign Hamad El Tani tarafından petrol fiyatlarının uzunca bir wealth funds) birisi. Kısacası yönetilmekte. süre yeni gerçek olduğunu Katar dünyanın önemli finansal herkese anlatmakta. yatırımcılarından bir tanesi. Doğalgaz fiyatının petrol fiyatı QIA elindeki bu fonlarla, ile korelasyonunun yüksek Barclays, Volkswagen Group, oluşu ise Katar ekonomisinin Porche, Sainsbury’s, Fisker yeni bir döneme adım Automotive, CITIC Group gibi atmasına neden oluyor dünyanın sayılı büyük elbette; ancak belli firmalarına yatırım yapmış avantajlarla. Katar ekonomisi petrolden çok, gemilerle dünyanın çeşitli ülkelerine yolladığı sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) üretimi üzerinden gelir elde etmekte. Dünya doğalgaz rezervlerinin %14’üne sahip ve dünyadaki LNG ticaretinin de durumda. Baştan hemen söylemek üçte birine hâkim. LNG ve 2013 yılından bu yana özellikle petrol ürünlerini en çok gerek, Katar’ın bütçe petrol dışı sektörlerin büyüme Japonya, Güney Kore, gelirlerinin ve ihracatının ve bütçe gelirleri üzerindeki Hindistan, Çin ve Singapur’a neredeyse %90’ı karbonla ilgili payını artırmayı hedefleyen satmakta. Hatta 2011'deki ticaretten kaynaklanıyor. Emirlik, Dünya Kupası 2022 ev nükleer santral kazası İhracat talebinin düşmesi, sahipliği planları içinde de 200 sonrasında Katar Japonya’ya petrol fiyatlarının çöküşü 2015 milyar dolarlık alt yapı yatırımı -2016 bütçe gelirlerinde 13 Ocak 2016 4 dramatik düşüşlere yol Grafik 5: Katar Reel GSMH Büyümesinin Kaynakları 2011-2020 açmakta. Bütçe fazlası 2015 ve 2016’da açığa dönerken; aynı nedenlerle dış ticaret fazlası da bir önceki yılın 100 milyar dolar seviyesinden 2015 sonu itibarıyla 58 milyar dolara kadar gerilemiş durumda. Bu gelişmelere rağmen, büyüme 2015’te %4,7 gibi kuvvetli bir seviyede kalmayı Kaynak: Aljazeera, Egeli & Co. başarmış durumda; hem de petrol ve gaz sektöründeki % Katar devletinin inşaat ve fiyatları 25-30 dolar 0,5 daralmaya rağmen. altyapı yatırımlarının gelmesi seviyelerinden daha aşağılara Çünkü Katar karbon dışı gerekiyor. Benzer bir tablo oturursa büyüme hesapları da sektörde %10,4 gibi çift üzerinden, Katar Emirliği’nde bir miktar aşağı yöne şaşabilir. haneli bir büyüme yakalanmış 2016’da büyümenin yine %5 durumda. Karbon dışı sektör civarında olacağı deyince de tabi akla hemen öngörülmekte; tabi petrol İşin sırrı, Katar’ın doğal gaz piyasasında rolünü sürdürürken, 2013’ten bu yana, daha petrol fiyatlarında Grafik 4: Katar GSMH ve Devlet Yatırımları (yeşil çizgi-sağ eksen) düşüş başlamadan önce yani; ekonomisinin petrole bağımlılığını azaltma çalışmalarına başlamış olması. Bu konuda yol almış olması ve daha bir süre daha çizdiği yol sayesinde çok düşük petrol fiyatlarından diğer Körfez ülkeleri kadar sert etkilenmeyecek oluşu. Kaynak: IMF, Egeli & Co. 13 Ocak 2016 5 Bir kere Katar’da Barzan Gaz inşaatlarının da en az iki sene verimlilik esasına göre gözden sahasının günlük 10,4 milyar daha tam gaz devam edeceği geçirip bazı elemeleri daha üç metreküp doğalgazla üretime anlamına gelmekte. Ancak yıl önce yapmış olması da 2016’da geçecek oluşu her soru, bütçenin ancak 68 dolar tabi; bugüne gelindiğinde durumda büyüme üzerinde petrol fiyatı ile dengelendiği neden kamu harcamalarında 2015’e göre olumlu etki Katar’da altyapı harcamalarına çok sert frene basılmasına yaratacak boyutta. ayrılan kaynağın petrol ihtiyaç duyulmadığının bir fiyatlarının söz konusu başa nedeni. Diğer yandan hem ekonomiyi “farklılaştırma” hem de 2022 Dünya Kupası çalışmaları seviyeye artmadığı her gün azalmakta oluşu. Yine de, Katar hükümetinin amaçları arasında yönetim çerçevesinde büyük altyapı Bu nedenle Katar, 2015- giderlerini 2016-2020 arasında projelerine devam edilmesi, 2017’de planladığı altyapı dondurmak, kamu ücret yabancı işgücünü ülkeye yatırımlarına devam edeceğini harcamalarında kontrollü bir çekmeye devam ediyor. açıklamakla birlikte; çeşitli artış belirlemek, ilerleyen Enflasyonun %1-3 arasında mali önlemler yoluyla düşük yıllarda enerji-su iç tüketim seyrettiği Katar’da emlak petrol fiyatı “yıllarını” büyüme fiyatlarını artırmak kadar KDV piyasası fiyatlarının %18 üzerinde en az hasarı ve kurumsal vergileri Katarlı artışından anlaşılacağı üzere yaratarak atlatmayı planlıyor. şirketlerden de vergi alınması konut talebi konut arzının Ülkede yeni Emir’in 2013 şeklinde düzenlemek var. üzerinde seyrediyor halen yılında göreve gelmesiyle, tüm Fakat, ne mali sürdürülebilirlik Katar’da. Bu da konut büyük kamu yatırımlarını açısından ne de cari denge açısından Katar özelinde bu adımların hiçbirinin “acilen” Grafik 6: Katar Petrol Dışı GSMH Büyümesinin Kaynakları 2006/7 ve 2013 atılması gerekmiyor. Hatta bu resim içinde inşaat harcamalarının 2016 ve 2017 yıllarında dahi büyümeye katkısının Grafik 5’ten izlenebileceği üzere önemli ölçüde pozitif kalması bekleniyor. Katar ekonomisi, kısa ve orta Kaynak: IMF, Egeli & Co. 13 Ocak 2016 6 vadede; elinde kaynak varken Grafik 8: Suudi Arabistan Petrol Üretimi ve Petrol Fiyatı Kaynak: IMF, Egeli & Co. erkenden planladığı inşaat başaracak gibi görünüyor. yatırımlarına devam ederek uzunca bir süredir neredeyse Ancak, ülke ekonomisinin büyümesini %4-5 aralığında bir sıfıra yakın seyretmesi. yapısal açıdan en önemli seviyede üzerinde tutmayı sorunu, verimlilik artışlarının Katar son 25 yılda dünyada ortalama %7’nin üzerinde Grafik 7: Suudi Arabistan Nüfus (2015 sonu 2,46 milyon) büyüme sağlayan 13 ekonomiden birisi olarak tarihe geçmiş olsa da; büyümenin önemli bir kaynağı işgücünün yüksek göç sayesinde çift haneli artan nüfusa paralel yükselmekte oluşu. Toplumun %75’inin erkeklerden oluştuğu Katar’da işgücüne katılım oranı da son 10 senede yine emek gücü akışı sayesinde %45’ten %68 gibi çok yüksek bir Kaynak: IMF, Egeli & Co. 13 Ocak 2016 7 seviyeye çıkmış durumda. Katar’ın doğal gaz piyasası Hele, petrol dışı büyümenin stratejisi… inşaat gibi verimlilik oranı genel olarak düşük bir sektörden gelişi, zaten problemin ana kaynakları arasında. Emek mobilitesinin artırılması, girişimciliği destekleyecek yönetim anlayışının hâkim kılınması, depolama imkânlarının artmasıyla maliyetlerinin düşürülmesi gibi politikalar da Katar yönetiminin orta vade Katar sıvılaştırılmış doğal Son noktada petrol-doğalgaz fiyatlarının er ya da geç beraber hareket etmesi, civarında planlanan altyapı yatırımları önümüzdeki birkaç sene içinde tamamlandığında, değil, en randımanlı çalışan üretici olmanın peşinde. Bloomberg kaynaklarına göre, Suudi Arabistan’ın güdümüne 2018 yılına kadar LNG üretimi mahkûm etse de, Katar üçte bir oranda artacak. Yeni ekonomisinin petrol yerine üretimin büyük kısmı da ABD doğalgaza bağımlı yapısı ve Avustralya’dan gelecek ülkenin Suudi Arabistan’a piyasaya. rağmen önemli bir fark LNG üreticisi konumunu yaratabilmesine olanak kaybetmesine rağmen Suudi tanımakta. Arabistan gibi pazar payının OPEC’in tek hâkimi Suudi yönelik 200 milyar dolar gazda en büyük üretici olmanın fiyatlama açısından Katar’ı planları arasında sıralanıyor. Kısaca, Dünya Kupası’na payını korumayı hedeflerken; Arabistan, 10 dolar civarında petrol çıkarma maliyetiyle, Katar en büyük değil; kar marjının peşinde koşmayı kendisine hedef olarak koymuş durumda. petrol arzını artırıp düşük Katar’ın LNG satışlarından fiyatla rakiplerini yarış dışı karını maksimize etme yöntemi bırakmayı ve böylece Pazar Katar’ın farklılaştırma çabasını inşaat dışında hangi sektöre Grafik 9: Doğalgaz ve Petrol Fiyatları (2007 Aralık=100) yönelteceği henüz netlik kazanmış değil. Petrol fiyatlarının 2020’ye kadar 70 dolar ortalamalara oturabileceği beklentisiyle, Katar ekonomisinin geçmiş 25 senede yakaladığı iddialı büyüme performansını önümüzdeki 10 sene içinde yakalayıp yakalayamayacağı tartışma konusu. Kaynak: Bloomberg, Egeli & Co. 13 Ocak 2016 8 Tablo 1: Katar Seçilmiş Makro Ekonomik Göstergeler (Nisan 2015; IMF) Kaynak: IMF, Egeli & Co. 13 Ocak 2016 9 ise, üretim maliyetlerini Doğalgaz kontratlarının uzun göre çok daha farklı bir stratejisi kontrol altında tutmak kadar, vadeli yapıldığı göz önüne var. ABD’nin LNG üretimi satış güzergâhını da en az alınırsa, Çin, Hindistan, Güney artırmasının önüne geçmek için maliyet ilkesi çerçevesinde Kore ve Japonya’nın yeni savaşmak yerine, Exxon Mobile, belirlemek. Katar’ın LNG değer dönem fiyat pazarlıklarında Shell gibi firmalarla yaptığı zinciri üzerinde bütün Katar’ın şimdiden elinin ne ortaklıklar üzerinden, gelecekte noktalara sahip oluşu da kadar güçlü olduğunu artacak pazar paylarından da, rekabet içinde olan ülkelerin söylemeye gerek kalmıyor daha düşük kar marjından da ellerinde olmayan bir avantaj- zaten bu rakamlara bakınca. olsa dolaylı olarak fayda en azından şu aşamada. Katar’lı RasGas’ın LNG üretim maliyeti 1,6 dolarken, ABD’de bu rakam 7,6 dolar, Avustralya’da ise 13,5 dolar. Üstelik, Katar’ın ABD’li üreticilerle RasGas, QatarGas sağlamış olacak Katar. Akıllıca bir stratejiye benziyor. gibi şirketleri üzerinden ortak olmak gibi Suudi Arabistan’a İletişim: Güldem Atabay Şanlı +90 533 347 82 06 Direktör, Araştırma ve Strateji [email protected] Bu doküman Egeli & Co. Portföy Yönetim A.S. (“Egeli & Co.“ Mersis No: 0-3254-1422-0400018) tarafından hazırlanmıştır. Egeli & Co. SPK düzenlemelerine tabi ve SPK tarafından düzenlenen yetki belgesine sahip, kendine değer yaratmaya adamış bağımsız bir portföy yönetim şirketidir. (Yetki belgeleri: 10.07.2015 PYŞ /PY.34 –YD.14/638). Portföy yönetimi ve yatırım danışmanlığı hizmeti veren Egeli & Co. 2002 yılından bu yana, dürüst ve seçkin yaklaşımı ile yerli ve yabancı kurumsal yatırımcılara, aile şirketlerine ve özel bireysel portföylere hizmet etmektedir. Başarısı, yatırımcıları için yurtiçi ve yurtdışında geliştirdiği finansal ürünler ile değer yaratma becerisinden gelmektedir. Egeli & Co.’yu diğerlerinden ayıran fark alternatif varlık sınıflarına ve yatırım temalarına odaklanmasıdır. Egeli & Co. Türk sermaye piyasalarındaki alternatif yatırım temaları alanında bulunan geniş bilgi, tecrübe ve geçmiş performansı ile yatırımcıları için uzun vadeli yatırımlarla önemli getiriler yaratmaktadır. YASAL UYARI: İşbu araştırma raporu, ticari iletişim ve ticari elektronik ileti olmayıp sadece ekonomik konjonktür ile ilgili bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. Bu belgedeki bilgilerin doğruluğu, güvenirliliği ve güncelliği hakkında gerekli özeni göstermekle birlikte bu bilgilerin güvenirliliği, doğruluğu, güncelliği ve eksiksizliği hakkında hiçbir garanti vermemektedir. (Varsa) Yürürlükteki herhangi bir yasa veya düzenleme ile sorumluluğun sınırlandırması ölçüde tasarruf olarak, Egeli & Co., yöneticileri, çalışanları, temsilcileri ve ajansları bu belgenin içeriği, hatası veya eksiklerinden ya da bu bilgilere dayanılarak yapılan işlemlerden doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan (ihmal olup olmadığı ya da başka bir şekilde olursa da) ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü zararlardan dolayı sorumlu tutulamaz. Herhangi bir şirket, sektör, hisse veya yatırım için detaylı ve tam bir analiz değildir. Egeli & Co. her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/ veya ortadan kaldırabilir. Bu rapor hangi amaçla olursa olsun çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayınlanamaz. 30 Ocak 06 13 Aralık2016 2015 10
Benzer belgeler
Katar Ulke Bulteni
Katar Devleti’nin hidrokarbon dışı sektöre yatırım yapmaya devam etmesi ile
birlikte Barzan gaz projesinin hidrokarbon sektörüne sağlayacağı katkı ile ülke
GSYİH büyümesinin 2015’te %7.70, 2016’da ...