Devlet adları büyük harfle başlar

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER
• Gazete ve dergi adlarını her kelimesi büyük yazılır. Ancak “gazete ve dergi”
kelimeleri cins isim olduğundan küçük yazılır.(Resmi Gazete)
“Hürriyet gazetesi, Analitik dergisi...”
• Kitap adlarının ve yazı başlıklarının her kelimesi çoğunlukla büyük harfle
yazılır.
Bahar ve Kelebekler, Beyan Zambak...
• Başlıklarda geçen “ve, ile, veya” bağlaçlarıyla “mi soru eki” küçük harfle
yazılır.
Leyla ile Mecnun, Mavi ile Siyah, Turfanda mı Turfanda...
• Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle
başlamaz.
“Yazar ilk eserini 2001 yılında yayınlamış.”
• Cümle içinde başkasından aktarılan ve tırnak içine alınan cümleler büyük
harfle başlar.
Öğretmenimiz: “Dil bir kültür aracıdır.” dedi.
• Ünlem (!) işaretinden sonra büyük harfle başlanır.
“Eyvah! paramı düşürmüşüm.”
• Üç noktadan sonra (...) büyük harfle başlanır.
“Karşımızda masmavi bir deniz... Turistler de bu manzarayı
çok seviyor.”
• Soru işaretinden sonra (?) büyük harfle başlanır.
“Niçin gülüyorsun? Bana da anlatsana!”
• Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar ve
meslek adları büyük harfle başlar.
Sayın Ahmet Bey, Dr. Ayşe Hanım
• Kurum, müessese, kuruluş isimleri birden fazla kelimeden
oluşuyorsa, her harfi büyük yazılır.
Türk Dil Kurumu, Milli Eğitim Bakanlığı...
• Yer adları (kıta, ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, cadde,
sokak vb.) büyük harfle başar.
Asya, Avrupa, Türkiye, Türkmenistan, Karadeniz, İç
Anadolu Bölgesi, Yakın Doğu, Atatürk Bulvarı,
Mehmet Akif Ersoy Caddesi, Karanfil Sokak...
• Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl,
dağ, boğaz v.b. tür bildiren ikinci isimler küçük harfle
başlar.
Marmara denizi, Meriç nehri, Tuz gölü, Erciyes
dağı...
• Dağ, tepe, akarsu, göl, deniz adları da bitişik yazılır.
Uludağ, Akdeniz, Yeşilırmak, Acıgöl
• İkinci isim, özel isme dahil ise ve ikisi birden kastedilen
kavramı karşılıyorsa, ikinci isim de büyük harfle başlar. Çünkü
bunlarda ikinci isim kullanılmadığı takdirde söz konusu yer adı
anlaşılmaz.
• Çanakkale Boğazı: Sadece Çanakkale Boğazı, Van Gölü,
Ağrı Dağı, Gülek Geçidi, Muş Ovası...
• Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen
mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle
başlar ve ayrı yazılır.
Çiçekçi Mahallesi, Gülistan Caddesi, Menekşe Sokak.
• İki veya daha fazla kelimeden oluşmuş yer adları (il, kasaba,
köy) bitişik yazılır.
Eskişehir, Çanakkale, Boğaziçi
•
•
İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar:
Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan
yükseltir. •
Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler sıra­landığında bu
örnekler
büyük harfle başlamaz:
Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri,
lekeler... •
•
•
•
•
•
•
•
•
UYARI: Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle
başlamaz:
2005 yılında Türk Dil Kurumunun 73. yılını kutladık.
UYARI : Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır:
"Banka, bütçe, devlet, fındık, kanepe, menekşe, şemsiye" gibi yüzlerce ke­lime,
kökenleri
yabancı olmakla birlikte artık dilimizin malı olmuştur.
"Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık kullanılan yardımcı fiillerdir.
• Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar,
meslek ve rütbe
• adları büyük harfle başlar:
• Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk,
• Kaymakam Erol Bey, Sayın Prof. Dr. Hasan Eren, Hamdi Bey, Mustafa
Efendi, Zeynep Hanım, Bay Ali Çiçekçi,
• Yüzbaşı Cengiz Topel; Fatih Sultan Mehmet, Paşa, Deli Petro. Avcı
Mehmet, Nişancı Mehmet
• Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle başlamaz:
• Tülay abla, Ayşe teyze, Fatma nine, Kemal dayı, Saim amca, • Akrabalık bil­diren kelimeler başa geldiğinde lakap yerine
kullanıldığı için büyük harfle başlar:
• Nene Hatun, Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan.
• Bazı tarihî ve menkıbevi şahsiyetlerde ise akrabalık bildiren kelime sonda
olduğu hâlde unvan
• değeri kazandığı ve özel ada dâhil olduğu için büyük harfle yazılır: Gül Baba,
Susuz Dede,
• Adile Hala, Gülsüm Bacı, Sultan Ana.
•
•
Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar:
Sarıkız, Fino, Karabaş, Pamuk, Minnoş, Tekir.
•
•
Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar:
Türk, Rus, Arap; Oğuz, Kırgız, Tatar; Karakeçili, Hacımusalı.
•
•
Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar:
Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça,
•
•
Devlet adları büyük harfle başlar:
Türkiye Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri,
•
•
Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar:
Müslümanlık, Müslüman; Hristiyanlık, Hristiyan; Musevilik, Hanefi; Katolik.
•
•
•
•
Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar:
Tanrı, Allah, Cebrail, Zeus, Oziris, Kibele.
Ancak tanrı kelimesi özel ad olarak kullanılmadığında küçük harfle başlar: Eski Yunan tanrıları.
•
•
•
Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı adlarının bütün ke­limeleri büyük harfle başlar:
Topkapı Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han, Alanya Kalesi, Galata Köprüsü, , Beyazıt Kulesi,
Bilge Kağan Anıtı.
•
•
•
•
•
•
. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Cilalı Taş Devri, İlk Çağ, Yükselme Devri, Millî Edebiyat Dönemi,
Servetifünun Dönemi, Tanzimat Dönemi.
UYARI: Tarihî dönem bildirmeyip tür veya tarz bildiren terimler küçük harfle başlar:
divan şiiri, divan edebiyatı, halk şiiri, halk edebiyatı, eski Türk edebiyatı, Türk dili,
Türk sanat müziği, Türk halk müziği, tekke edebiyatı.
•
•
Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar:
Türklük, , Türkç, Avrupalı, Bursalı.
•
UYARI: Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz:
•
•
•
•
•
acem (Türk müziğinde bir perde),
hicaz (Türk müzi­ğinde bir makam),
nihavent (Türk müziğinde bir makam), acemi (tecrübesiz),
allahlık (saf, zararsız kimse),
donkişotluk (gereği yokken kahra­manlık göstermeye kalkışmak).
DE’NİN YAZIMI
Hâl eki olan “de” nin yazımı:
*Bitişik yazılır.
*Cümleden çıkarılınca cümlenin anlamı
bozulur.
* Benzeşir.(-te,-ta)
* Cümlede dolaylı tümleç veya zarf tümleci
görevinde kullanılır.
“Evde kimse yoktu”
“Bu kitapta güzel konular işlenmiş.”
• Bağlaç olan de’nin yazımı
• Ayrı yazılır.
• Cümleden çıkarılınca cümlenin anlamı bozulur
ya da daralır.
• Kesinlikle benzeşmez.(te,ta olmaz)
• Bile,dahi
• Toplantıya Serap’ta katılacak.(y)
• Gözlerin de bir anlam gizli saklayamazsın.
Kİ’NİN YAZIMI
• İlgi zamiri olan “-ki” nin yazımı:
Kendisinden önce ya da sonra belirtilen bir ismin yerini tutar.
Bitişik yazılır.
“Benim boyum uzun seninki kısa.”
“Üzerindeki çok yakışmış.”
• Sıfat yapım eki alan “-ki” nin yazımı:
İsimlere getirilir ve eklendiği kelimeyi sıfat yapar. Bitişik yazılır.
“Bahçedeki çiçekleri kim suluyordu?”
• Bağlaç olan “ki” nin yazımı:
Bu “ki” başlı başına bir kelime olduğundan kendinden önceki
ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır.
“Duydum ki unutmuşsun, gözlerimin rengini!”
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sanki
Yeter ki
Oysaki
Öyle ki ---->DAİMA AYRI
Mademki
Kaldı ki
Belki
Eğer ki
A
---->DAİMA BİTİŞİK
Halbuki
NOT:FİİLDEN SONRA GELEN
Çünkü
BÜTÜN Kİ’LER AYRI YAZILIR.
E
duydum ki
Meğerki
ağla ki
İllaki
kelime +ki+ LER--->ANLAMLI--->bitişik yaz
--->ANLAMSIZ--->ayrı yaz
TARİHLERİN YAZIMI
Cümle içinde geçen ay ve gün adları küçük harfle
başlar.
“Geçen yıl haziran ayının ilk pazartesi günü
toplanma kararı aldık.”
• ‘’Geçen cuma günü öldü.’’
• Belli bir tarihi bildiren ay ve gün adları büyük harfle
başlar.
“10 Kasım 1938 Perşembe günü yaşama veda etti.”
• Aylar ve günler yazıyla olduğu gibi rakamlarla da
gösterilebilir.
10 Kasım 1938 10.11.1938 10/11/1938
• UYARI! 12.V.1985(doğru)
XI.V.1995(doğru)
*Tarihlerde ayların adı yazılırsa gün ve yıl bildiren,
sayılar nokta ve çizgi ile ayrılmaz
23 Nisan 1920 tarihi,
23 Nisan 1920 ve 23/Nisan/1920 şeklinde
yazılamaz.
• Gün, ay adları bir tarihe bağlıysa büyük harfle
başlar
•
•
•
•
•
27 Eylül 1974 Perşembe
Mayıs 2004
30 Kasım Pazar
Her eylül buralara gelirim.
Önümüzdeki nisanın ilk cuması buluşacağız.
YÖNLERİN YAZIMI
• Yön isimleri bir yer adının başında onu belirtir durumda
kullanılıyorsa büyük harfle başlar.
Güney Amerika, Batı Anadolu, Orta Asya
• Yön isimleri yalnız başlarına veya bir isimden sonra, isimlerin
yönlerini bildirecek şekilde kullanılırsa küçük harfle başlar.
“Soğuk hava kütlesi kuzeyden gelecek.”
“Türkiye’nin doğusu, batısından daha dağlıktır.”
• Ara yönler bitişik yazılır.”
“Rüzgâr kuzeydoğudan esecek.”
SAYILARIN YAZIMI
•
Sayılar, ticari işlemler dışında ayrı yazılır.Sayılara getirilen
ekler ünsüz uyumuna uyar ve kesmeyle ayrılır. Büyük sayıların
yazımında sıfırlı kısımlar yazıyla gösterilebilir.
• Daha on yedi yaşındayım.
• Dün üç yüz elli altı soru çözdüm.
• Sınava bir milyon yedi yüz altmış bin öğrenci girdi.
• 1974’te, 3’ten, 17’nci,
23’üncü, 11.55’te, 12’ye
• 5 milyon, 8 milyar, 20 trilyon
UYARI:
Çek, senet, fatura, dekont vb. ticari evraklarda sayılar
bitişik yazılır.
altmışbeşmilyon, sekizyüzseksenaltıbin
KISALTMALARIN YAZIMI
T.C.
T.
Kısaltmalara getirilen ekler okunuşa göre getirilir ve kesmeyle ayrılır.Harfler
arasında nokta kullanılmaz.
DOĞRU
YANLIŞ
TRT’nin TRT’den
TRT’ye TRT’nun
İDO’nun İDO’dan İDO’ya
İDO’nin
İTÜ’nün İTÜ’den İTÜ’ye
İTÜ’nden
MEB’in
MEB’den
MEB’e MEB’na
ABD’nin ABD’den ABD’ye
ABD’nde
BİLEŞİK EYLEMLERİN YAZIMI
• Yardımcı eylemle oluşturulurken ses olayına uğrayan
eylemler, kurallı bileşik eylemler, anlamca kaynaşmış
bazı eylemler bitişik yazılır.
• kaybol• hisset• zehrol• affet• sabreyle-
gelebilçıkıverdüşeyazbakakalsüregel-
başvurvazgeçvarsayöngörelver-
PEKİŞTİRMELERİN YAZIMI
• Pekiştirilmiş sözcükler bitişik yazılır.
•
•
•
•
•
•
masmavi
sapsarı
yemyeşil
ıpıssız
dümdüz
sımsıkı
yapayalnız
sapasağlam
çepeçevre
güpegündüz
düpedüz
tıpatıp
sırılsıklam
çırılçıplak
karmakarışık
darmadağınık
darmaduman
paramparça
“MI, Mİ”NİN YAZIMI
• Kendinden önceki sözcüğe her zaman ayrı yazılır; fakat
kendinden sonra gelen eklere bitişik yazılır.
•
•
•
•
•
•
•
•
Akşam bize uğrayacak mısın?
Dün beni arayan sen miydin, kardeşin miydi?
Buraları daha önce görmüş müydünüz?
Yaz geldi mi yaylalara çıkardık.
Birden hepimize bağırmaya başlamasın mı!
Günü gününe çalıştınız mı sınavı kazanırsınız.
Çocuğun uzun mu uzun saçları vardı.
Mevsim yaz mı, güz mü anlayamadım.
İKİLEMELERİN YAZIMI
• İkilemeler ayrı yazılır.
• adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval
aval (bakmak), çeşit çeşit, derin derin, gide gide
• m ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır.
• at mat, çocuk mocuk, dolap molap, kapı mapı, kitap mitap vb.
• İsim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler de ayrı
yazılır.
• baş başa, diz dize, el ele, göz göze, iç içe, omuz omuza, yan
yana; baştan başa, daldan dala, elden ele, günden güne, içten
içe, yıldan yıla; başa baş, bire bir (ölçü), dişe diş, göze göz,
•
•
•
•
•
•
•
•
Adlaşmış ikilemeler bitişik yazılır.
Dedikodu
Alışveriş
Çıtçıt
Gırgır
Cızbız
Çerçöp
Civciv
HER
•
•
•
herkes
herhangi
herhalde
her şey
her biri
her an
her gün
her yer
her yan
her ne kadar
HİÇ
• hiçbir
hiç kimse
hiç yoktan
hiç mi hiç
hiç değilse
BİR
•
•
•
•
•
•
•
•
birtakım (blg. sft.) bir takım (sayı sf.)
birebir (etkili)
bire bir (görüşme)
birdenbire
bir gün
birbirine
bir şey
birdirbir
bir an
biraz
bir ara
birçok
bir arada
birkaç
bir kısım
bir tek
NOTLAR
• Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan
birleşik kelimeler bitişik yazılır: çayhane, dershane,
kahvehane, yazıhane; beyanname, kanunname,
• Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik
yazılır: aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi,
gözlemevi, huzurevi,, konukevi, orduevi, öğretmenevi,
polisevi, yayınevi vb.
• Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak
tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik
yazılır:İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay,
Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi,
Gaziosmanpaşa Üniversitesi vb.
• Baş sözüyle oluşturulan sıfat
tamlamaları: başağırlık, başbakan, başbayan,
başçavuş, başeser, başfiyat, başhekim,
başhemşire, başkahraman, başkent,
başkomutan, başköşe, başmüfettiş,
başöğretmen, başparmak, başpehlivan,
başrol, başsavcı, başyazar vb.