EFQM Mü kemmellik Modeli ve Tü rkiye Kamü İ ktisadi

EFQM Mükemmellik Modeli ve Türkiye
Kamü İktisadi Kürülüşları
Mükemmel kuruluşlar tüm paydaşlarının beklentilerini
karşılayan veya aşan üstün performans gösterir ve bu
performansı sürdürür.
EFQM Mükemmellik Modeli
Model esas itibariyle, boyutu ve sektörü ne olursa
olsun tüm kuruluşlar tarafından kullanılabilen bir
kurumsal değerlendirme aracıdır.
EFQM Mükemmellik Modeli, kısaca EFQM olarak anılan Avrupa Kalite Yönetim Vakfı (European
Foundation for Quality Management) tarafından sanayi ve akademisyenlerden oluşan bir grup ile
geliştirilerek 1991 yılında tüm dünyaya duyurulmuş olan bir yönetim modelidir.
EFQM 1988 yılında, Bosch, BT, Bull, Ciba-Geigy, Dassault, Electrolux, Fiat, KLM, Nestlé, Olivetti,
Philips, Renault, Sulzer ve Volkswagen gibi Avrupa’nın önde gelen 14 firmasının CEO’larının
imzaladıkları bir iyi niyet mektubu ile hayata geçirilmiş bir vakıftır. Amacı; “Avrupa’daki kuruluşların
sürdürülebilir mükemmelliğini sağlayabilmek için itici güç olmak” tır.
Model; kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarının, mükemmellik kavram ve kriterlerini dikkate
alarak kendi değerlendirmelerini yapmalarına, güçlü ve iyileştirmeye açık alanlarını tespit
etmelerine ve sürekli gelişim yaklaşımıyla gelişim planlarını hazırlamalarına yardımcı olması
için geliştirilmiştir.
Bugün başta Avrupa olmak üzere dünyada 30.000’den fazla kuruluş EFQM Mükemmellik Modelini bir
yönetim modeli olarak kullanmaktadır.
2009’dan beri Avrupa Konseyi Başkanlığını yürütmekte olan Herman van Rompuy, bir konuşmasında
EFQM Mükemmellik Modeli için şu ifadeleri kullanmıştı (http://www.efqm.org/the-efqm-excellencemodel):
Hem kamu hem de özel sektörde yer alan Avrupalı tüm kuruluşlar yeni zorluklarla karşı
karşıya bulunmaktadır. Sınırlı kaynaklarla küresel bir sahnede rekabet etmeye yönelik
artan baskı şunu ifade ediyor: Hepimiz kendi refahımızı ve bizden sonraki nesillerin
refahını güvence altına almak için birlikte hareket etmek zorundayız. EFQM
Mükemmellik Modeli, bu hedefin gerçekleştirilmesini garantilemek için ihtiyaç
duyacağımız ortaklık, işbirliği ve yenileşimi teşvik eden bir çerçeve sunmaktadır.
EFQM, Avrupa firmaları arasında rekabetçiliği desteklemek üzere 1992 yılından bugüne kadar, her yıl
bu Modeli en iyi şekilde uygulayan kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarını Avrupa Mükemmellik
Ödülü ile ödüllendirmektedir.
Avrupa Mükemmellik Ödülü, Deming (Japonya) ve Malcolm Baldrige (Amerika) ile birlikte iş ve kamu
dünyasının en saygın ödülleri olarak kabul edilmekte ve devletler tarafından desteklenmektedir.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
1/8
Örneğin, Malcolm Baldrige Ödülü süreci Amerika Birleşik devletlerinde bir kamu kurumu tarafından
yönetilmektedir. 1901 yılında kurulan ve halen Amerika Ticaret Bakanlığı bünyesinde bulunan Ulusal
Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (National Institute of Standards and Technology NIST) Baldrige
Performans Mükemmelliği Programını ve ödül sürecini yönetmektedir.
1980 yıllarının ortalarında Amerikalı liderler, Amerikan şirketlerinin sürekli büyüyen ve talepte
bulunan küresel pazarda rekabet edebilmeleri için kaliteye odaklanmaları gerektiğini fark etmişlerdir.
Dönemin Ticaret Bakanı Malcolm Baldrige, Amerika’nın refahı ve sürdürülebilirliği için kalite
yönetiminin anahtar olacağı konusunda savunucu olmuştur. Baldrige’ın ölümünden sonra, Kongre,
ödüle adını vermiştir. Malcolm Baldrige Ulusal Kalite Gelişim Yasası’nın amacı, Amerika’da kamu ve
özel sektörün başarısını artırmaktır. Bu sebeple Malcolm Baldrige Ödülü, bizzat Amerika Başkanı
tarafından himaye edilmekte olup kamu ve özel sektör kuruluşlarına verilmektedir
(http://www.nist.gov/baldrige/).
Ülkemizde, Türkiye Kalite Derneği bu modelin hedeflediği “mükemmellik” kavramını kendine misyon
edinerek bu modelin ülkemizdeki tüm kamu, özel ve sivil toplum kuruluşları tarafından benimsenmesi
ve uygulanması amacıyla faaliyetlerini sürdürmektedir.
KalDer, EFQM’in ulusal işbirliği ortağı olarak Mükemmellik Modelini, Avrupa ve Yakındoğu’daki diğer
31 EFQM ulusal iş ortağı ile birlikte yaygınlaştırılması, iş yapma ve bir yaşam biçimi olarak
benimsenmesi amacıyla ulusal boyutta çalışmalar yapmaktadır. 1991 yılında “Mükemmellik kültürünü
yaşam biçimine dönüştürerek, ülkemizin rekabet gücünün ve refah düzeyinin yükseltilmesine katkıda
bulunmak” misyonu ile faaliyete başlayan KalDer, 1993 yılından beri her yıl, bu modeli başarı ile
uygulayan mükemmel kurum ve kuruluşları ödüllendirmektedir (http://www.kalder.org/).
2011 yılında Capital dergisi tarafından Türk iş dünyasının en saygın ödülü olarak anılan Türkiye
Mükemmellik Ödülü’ne, bugüne kadar 255 kuruluş başvurmuş ve 28 kuruluş Büyük Ödül sahibi
olurken 47 kuruluş da Başarı Ödülü kazanmıştır. Ayrıca büyük ödül alan kuruluşların üç yıl sonra
yaptıkları başvurularının neticesinde yapılan değerlendirmede 6 kuruluş Mükemmellikte Süreklilik
Ödülü kazanmıştır.
Kamu Kalite Sempozyumu ve ödül sürecinin kamu kısmı 2003-2012 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı
himayesinde düzenlenmiştir. Ödül alan kuruluşların arasında 32 adet hizmet, eğitim, sağlık ve yerel
yönetimler dâhil kamu sermayeli kuruluş ve işletmelerin de yer alması bu modelin tüm sektörlerde
başarının ve mükemmelliğin anahtarı olduğunun bir göstergesidir.
Bir Modele Olan Gereksinim
Günümüzde, ister kamu ister özel sektör olsun tüm kuruluşların başarılı olabilmeleri, kendilerini
sürekli geliştirmeleri ve değişen dünyanın ekonomik, sosyal ve teknolojik koşullarına uyum
sağlamaları için bir yönetim sistemine ihtiyaç duydukları bilinen bir gerçektir. Rekabetin ulusal
sınırları aştığı, sektörler arası rekabetten söz edildiği bugünün ekonomi ve siyaset dünyasında her
alanda kurumsal performansın yönetimi daha da önemli hale gelmiş ve stratejik bir boyuta
taşınmıştır.
Bu gerçekler kurumsal yönetim işinin artık bilimsel bir çerçeve içinde ele alınması gerekliliğini ortaya
koymuş, iş ve akademi dünyası bu alanda sürekli yeni yaklaşımlar geliştirmenin peşine düşmüştür.
Bilinen bir diğer gerçek yönetim sistem ve araçları olarak her gün bir yeni yaklaşımın ortaya konduğu
bu alanda, tüm sistem ve yaklaşımların yönetimin belirli bir boyutu ile ilgilendiği ve bu alana yönelik
standartlar veya araçların geliştirilmesine çalışıldığıdır. Oysa kurumsal yönetim işi çok boyutlu olup
yapılan işe ve işi yapan kuruluşun ölçeğine göre de oldukça farklı gereksinimler söz konusudur.
EFQM Mükemmellik Modeli, bu çok yönlü bakış ve gereksinimlerin karşılanmasına yardımcı olacak bir
pratik aracın arayışı ile geliştirilmiştir. Ölçek ve sektör ayrımı yapılmaksızın tüm kuruluşların yönetim
yaklaşımlarını sorgulayabilmelerine imkan verecek bir çerçevedir.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
2/8
Mükemmellik modelini oluşturan kriterler, günümüzde gerçek başarıyı yakalamış ve bu başarısını
devam ettirebileceğini ispatlamış kuruluşların hangi yaklaşımları benimsediklerini ve hangi sonuçları
elde ettiklerini ortaya koymaktadır. Kuruluşlar modelin kriterlerini takip ederek kendi yaklaşımlarını
ve elde ettikleri sonuçları, mükemmel kuruluşlarla karşılaştırmalarına imkân verir. Bu nedenle de
EFQM Mükemmellik Modeli; binlerce kamu, özel ve sivil toplum kuruluşu tarafından kurumsal
başarılarını anlamalarını sağlayan bir özdeğerlendirme aracı olarak kabul görmüş ve benimsenmiştir.
Bu konudaki en etkili örneklerden biri 2000 yılında Avrupa Birliği direktifleri doğrultusunda geliştirilen
ve kısaca CAF (The Common Assessment Framework) olarak anılan bir yönetim modelinin (ortak
değerlendirme çerçevesi) kamu kuruluşlarında kullanılıyor olmasıdır.
Bu Ortak Değerlendirme Çerçevesi (CAF) EFQM Mükemmellik Modeli ve Speyer’deki Alman İdari
Bilimler Üniversitesi’nin modelinden esinlenerek oluşturulmuştur. Kurumların performansını,
vatandaşlar/tüketiciler, çalışanlar ve toplumla ilgili mükemmel sonuçlara liderlik çerçevesinde
yönetilen strateji ve planlama, çalışanlar ve işbirlikleri, kaynaklar ve süreçler aracılığıyla ulaşılabileceği
yaklaşımına dayanmaktadır. Bu yaklaşım, kuruluşa aynı anda farklı açılardan bakmakta ve kuruluşun
performans analizini bütünsel bir çerçeve içinde ele almaktadır.
Pilot sürüm Mayıs 2000 tarihinde sunulmuş ve tekrar gözden geçirilen ilk sürüm 2002’de uygulamaya
alınmıştır. Kamu Hizmetlerinden sorumlu Genel Müdürlerin kararıyla Maastricht’te bulunan Avrupa
Kamu Yönetimi Kurumu’nda (EIPA) CAF Kaynak Merkezi oluşturulmuştur. Strateji bildirisinde, EIPA
Avrupa CAF Kaynak Merkezi olarak rolünü ve bu kapsamda amaçlarının neler olduğunu belirtmiştir.
Model hâlihazırda 19 dile çevrilmiştir. Ancak aynı zamanda, birçok ülke, eğitim, e-araçlar, broşürler,
CAF kullanıcı buluşmaları ve CAF veri tabanları dahil olmak üzere ulusal düzeyde CAF destek yapıları
geliştirmiştir. Tüm bu faaliyetler sonucu bugün iki binin üzerinde kayıtlı CAF kullanıcısının olması
modelin önemini göstermektedir.
Mükemmellik Modeli bir kurumsal özdeğerlendirme aracı olmasının yanı sıra, kuruluşların kullandığı
çeşitli yönetim araç ve tekniklerinin etkilerini anlama ve bu konuda yeni ihtiyaçlarını belirlemelerine
de yardımcı olan bir araçtır. Bu konuda EFQM Model kitabında aşağıdaki ifadeye yer verilmektedir:
Bir arada kullanılan çok sayıda yönetim araç ve tekniği mevcut olmakla birlikte, EFQM
Mükemmellik Modeli; bütünsel bir bakış açısı sağlayarak bu yönetim araç ve tekniklerinin
uyum içinde ve birbirini tamamlayıcı bir biçimde nasıl kullanılabileceği konusunda
kuruluşa yardımcı olur. Model; kuruluşun gereksinimlerine ve işlevine bağlı olarak
sürdürülebilir kurumsal mükemmellik doğrultusunda bir üst çerçeve oluşturur ve böylece
bu türden çok sayıda yönetim aracı ile birlikte kullanılabilir.
Bu yönetim araç ve yaklaşımlarına pek çok örnek verilebilir. Stratejik Yönetim, Kurumsal Karne, Proje
Yönetimi, Süreç Yönetimi, Yönetim Bilgi Sistemleri (MIS), Kalite Sistem Yönetimi, Yalın Yönetim, 6
Sigma, 5S, Kalite Fonksiyon Yayılımı bunlardan bazılarıdır.
Kuruluşlar tarafından çeşitli biçimlerde kullanılabilecek pratik bir araç olan EFQM Mükemmellik
Modelinin kullanım amaçlarını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
 Kurumsal mükemmelliğe, başarılı iş sonuçlarına giden yolda nerede olduğunun değerlendirilmesi,
belirlenmiş vizyonu ve misyonu ile ilişkili olarak temel kuvvetli yönlerinin ve olası iyileştirme
alanlarının farkına varılması için kuruluşa yardımcı olunması
 Kuruluşun; fikirleri kendi bünyesinde veya dışında etkili biçimde yayabilmesini kolaylaştırmak
üzere ortak bir dil ve düşünce tarzının oluşturulması
 Mevcut ve planlanan girişimlerin bütünleştirilmesi, tekrarların önlenmesi ve yapılması
gerekenlerin belirlenmesi
 Kuruluşun yönetim sistemi için temel bir yapı oluşturulması.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
3/8
Mükemmelliğin Üç Unsuru
EFQM, kuruluşların kendi başarılarını anlamalarına, mükemmel kuruluşlar ile kendilerini
karşılaştırabilmelerine ve aynı zamanda sürdürülebilir başarıya ulaşma konusunda bir yol haritası
oluşturmaya yardımcı olmak için esas itibariyle birbiriyle bütünleşik olan ve EFQM Mükemmellik
Modelini de kapsayan üç unsur sunmaktadır. Birlikte yönetim aracı olarak ele alınan bu üç unsur
Mükemmellik Modelinin dinamik yapısını oluşturmaktadır:
1.
Mükemmelliğin Temel
Kavramları: Herhangi bir
kuruluşun sürdürülebilir
mükemmelliğe erişebilmesi
sürecinin temelinde yatan
ilkeler
2.
EFQM Mükemmellik
Modeli: Kuruluşların Temel
Kavramları ve RADAR
uygulamasına yardımcı
olacak çerçeve
3.
RADAR: Sürdürülebilir
başarıyı elde etmeyi
amaçlayan bir kuruluşun,
bu yolda karşılaştığı
güçlükleri aşması için
kuruluşu desteklemek
üzere kullanılabilecek
dinamik bir değerlendirme
çerçevesi ve güçlü bir
yönetim aracı.
Kuruluşlar bu üç unsuru birlikte, kurumsal mükemmellik kültürü oluşturma, yönetim anlayışında
tutarlılık sağlama, iyi uygulamalar hakkında bilgi edinme, yenileşimi ve değişimi yönlendirme ve elde
edilen sonuçları iyileştirme amacıyla kullanırlar.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
4/8
EFQM Mükemmellik Modelinin KİT’ler Tarafından Kurumsal
Performansın Değerlendirilmesi ve Kurumsal Gelişimin Planlanması
için Kullanımı
Bir modele olan gereksinim ve mükemmellik modelini oluşturan üç temel unsur başlıkları altında
değinildiği gibi, EFQM Mükemmellik Modeli kısaca KİT olarak anılan ülkemizin ekonomisinde ve
gelişiminde önemli birer rol üstlenmiş olan Kamu İktisadi Teşebbüslerimiz için de önemli bir yönetim
aracıdır.
KİT’ler esas itibariyle birer işletme, diğer bir ifade ile kâr ve verimlilik amaçları olan birer devlet
teşekkülüdür. Bu özellikleri itibariyle de diğer kamu kurumlarından oldukça farklı bir konuma
sahiptirler. Özel teşebbüslere ait işletmelerden beklenen ekonomik başarı ve sürdürülebilirlik bu
kurumlarımızdan beklenen başarıdan farklı değildir. Ülke sınırları dahilinde, sundukları ürün ve
hizmetler açısından alanlarında rakipsiz olduklarına ilişkin bir kamu imajı olsa dahi, gerçeğin bu
şekilde olmadığı bu kuruluşlarımızın yönetimlerince de açıkça dile getirilen bir gerçektir. Bazı
alanlarda aynı ürün ve hizmeti sağlayan bir başka iç veya dış kuruluşun olmamasına karşın yine de,
küresel boyutta bir karşılaştırma ile karşı karşıyadırlar. Diğer ülkelerde aynı ürün ve hizmeti sağlamak
üzere kurulmuş kamu ya da özel teşebbüslerle rakip konumundadır.
Bir taraftan kârlılık ve bunun gerektirdiği verimlilik, diğer taraftan dış rekabet karşısında müşteri
beklentileri bu kuruluşlarımızın kurumsal performans yönetimlerini ne ölçüde titizlikle yapmaları
gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu kuruluşlar aynı zamanda, özel teşebbüsler gibi hissedar olarak
tanımlanan sermayedarlara karşı sorumluluklarını yerine getirme ve şeffaf raporlama sağlayan
mekanizmalar oluşturma ihtiyacındadırlar.
Mükemmellik Modelini yakından incelediğimizde kapsamındaki kriterlerin bütünüyle KİT’lerin ihtiyaç
duyacağı bir yönetim modelinin bütün gereksinimlerini bir arada karşılayabileceğini açıkça görebiliriz.
Örneğin, aşağıda Modelin farklı kriterlerinin altında yer alan ve “mükemmel kuruluşları” tanımlayan
maddeler KİT’ler için de kurumsal başarıyı elde etmenin anahtarı olmaktan hiç de uzak değildir.
“Mükemmel kuruluşların liderleri,
 İlerlemeyi gözden geçirmek, temel paydaşlarının kısa ve uzun vadeli önceliklerini dikkate almak ve
beklentilerini yönetmek amacıyla dengeli bir sonuçlar bütünü tanımlar ve kullanır.
 Kuruluşun gelecekteki performansını iyileştirmek amacıyla elde edilen sonuçları değerlendirir ve
tüm paydaşlarına sürdürülebilir yarar sağlar.
 Gelecekteki senaryoları anlamak ve stratejik, operasyonel ve finansal riskleri yönetmek için etkin
yöntemler uygulayarak paydaşlarda yüksek düzeyde güven oluşturur.
 Yenileşimi ve kurumsal gelişimi özendirmek amacıyla yeni fikirlerin ve yeni düşünce biçimlerinin
geliştirildiği bir kültürü destekler.
 Paydaşlarının gereksinim ve beklentilerini toplar; bunları stratejilerini ve stratejiyi destekleyen
politikalarını oluşturma ve gözden geçirme sürecinde girdi olarak kullanır, değişikliklere karşı
sürekli hazır olur.
Mükemmel Kuruluşlar,
 Kuvvetli yönlerini ve iyileştirmeye açık alanlarını anlamak amacıyla performansını uygun
kuruluşlarla karşılaştırır.
 Geleceğe ilişkin senaryolar doğrultusunda tespit edilen stratejik riskleri yönetmek amacıyla etkili
yöntemleri uygulamaya alır.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
5/8











Pazarı ve pazardaki fırsatları anlayarak yenileşim için amaç ve hedeflerini açıkça tanımlar, uygun
politika ve kaynaklarla destekler.
Bireysel hedeflerin ve ekip hedeflerinin uyumunu sağlar, çalışanlarını gerçek bir işbirliği ruhu
içeresinde tüm potansiyellerini hayata geçirmeleri için gerekli bilgi, beceri ve sorumluluk bilinci ile
donatırlar.
Kaynakların en uygun biçimde kullanılması için finansal planlama, kontrol, raporlama ve gözden
geçirme süreçleri tasarlar.
Kısa vadeli kazançlardan çok uzun vadeli gereksinimleri karşılayacak şekilde kaynaklarını ayırır ve
böylelikle rekabetçi olur ve bu rekabetçiliğini sürdürür.
Binaları, donanımı ve malzemeleri içeren maddi varlıkların en uygun biçimde kullanımını, yaşam
çevrimleri süresince etkili biçimde yönetimini ve fiziksel güvenliğini sağlar.
Verileri bilgiye ve uygun olan yerlerde, paylaşılabilecek ve etkili bir biçimde kullanılabilecek bilgi
birikimine dönüştürür.
Çalışanlarının ve dış kullanıcılarının uygun bilgi ve bilgi birikimine erişimini sağlar ve bunu izler.
Aynı zamanda bilgi güvenliğini güvence altına alır ve kuruluşun fikri mülkiyetini korur.
Temel süreçlerinin etkililiğini, verimliliğini ve stratejik amaçlara katkısını değerlendirmek üzere
anlamlı süreç performans göstergeleri ve ilgili çıktı ölçümlerini tanımlar.
Ürün ve hizmet portföyünü zenginleştirmek amacıyla gerekli iyileştirmeleri tahmin etmek ve
belirlemek üzere pazar araştırmalarını, müşteri anketlerini ve diğer geri bildirim araçlarını
kullanır.
Ürün ve hizmetin sunum performansını uygun kuruluş sonuçlarıyla karşılaştırır ve müşterileri için
yaratılan değeri en üst düzeye çıkarmak üzere güçlü yönlerini anlar.
Müşterilerinin günlük ve uzun vadeli iletişim gereksinimlerini belirler ve bu gereksinimleri karşılar.
Yukarıda örnek olarak sunulan Modelin 9 temel kriterini oluşturan onlarca farklı ifadede ortaya konan
mükemmellik özellikleri ile yapılan bir karşılaştırmanın neticesinde ortaya çıkartılacak kuvvetli yönler
ve iyileştirmeye açık alanlar yardımıyla yapılacak bir gelişim planının KİT’ler için beklenen başarıya
giden bir yol haritası olacağı açıktır.
EFQM Mükemmellik Modeli ile Kamu Kuruluşlarında Yakalanan
Başarı
Mükemmellik Modeline değinilen ilk bölümde sözü edilen Türkiye Mükemmellik Ödülüne başvuran
255 kuruluştan ödül alan kuruluşların içinde 32 kamu kurumu ve işletmesinin yer alması bu modelin
kurumsal performans ve başarıya olan etkisini göstermektedir. Ödül, tüm paydaşlarının beklentilerini
karşılayan veya aşan üstün performans gösteren ve bu performansı sürdüren yani kısaca mükemmel
kuruluşlara verilmektedir.
Bu kuruluşların performans ya da başarılarını izlemek için kullandıkları göstergelerin (ölçütlerin)
mükemmellik modeli ile tanışmadan öncesine ait sonuçları ile modeli bir kurumsal gelişim aracı
olarak benimsemelerinden sonraki sonuçları arasındaki fark, modelin kuruluşlara ne ölçüde yarar
sağladığını göstermektedir.
Örneğin;
 2010 yılında Başarı, 2011 yılında da Büyük Ödül alan İGDAŞ - İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş., Model ile
tanıştığı 2008 yılında, 13 dakika olan gelen ihbarlara ulaşım ve çözüm süresini 2010 yılında 9,7
dakikaya düşürmüştür. Sunduğu hizmetlere yönelik abonelerin genel memnuniyet oranı
neredeyse 1,5 kat iyileşmiştir.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
6/8





2006 yılında EFQM Mükemmellik Modelini kurumsal yönetim modeli olarak kullanmaya başlayan
İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş. İDO, aynı yıl yapılan bir dış değerlendirmede mükemmellik puanı
1000 üzerinden 300-400 puan dilimindeyken, 2008 yılında Başarı Ödülü ve 2010 yılında da Büyük
Ödül almıştır. Büyük Ödül alan kuruluşların mükemmellik puanı 600 bandının üzerinde olması
gerekmektedir.
Gelirler İdaresi bünyesinde başlatılan mükemmellik modeline yönelik çalışmaların sonunda Uşak
Vergi Dairesindeki ekip çalışmaları ile ek olarak 1.115.376 TL tapu harcı tahsilatı ve buna bağlı
olarak 250.241 TL gecikme zammı tahsilatı yapılmıştır. Tapu harcının tahakkukunda %69,
tahsilatında %61’lik bir artış sağlanmıştır. İhbarname ve uzlaşma davet yazılarının dairede tebliğ
edilmesi sonucu 21.000 TL posta masrafı ve 300 adet Tebliğ Alındısı zarfından tasarruf edilmiştir.
Maliye Bakanlığı’nda 2003 yılında Mükemmellik Modelinin uygulanmaya alınması ile kazanılan
bakış açısı 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’ nun hazırlanmasında önemli destek
olmuştur. 2005 yılında Gelir İdaresi Başkanlığı’nda uygulanmaya başlandığında, bilgilendirme
broşürleri ve mükellef haklarının yayınlanması vergi dairesine gelen mükellef sayısında 2 yılda
%62 azalmaya neden olmuştur.
Geçtiğimiz yıl Avrupa’da Mükemmellik Başarı Ödülü alan Nilüfer Belediyesi, kapatılan beldeler
sebebiyle 6 kat genişlemesine rağmen, Mükemmellik Modeli aracılığıyla oluşturulan finansal yapı
sayesinde hizmet kalitesindeki standardı korumayı başardı. Kıyaslama, değerlendirme ve gözden
geçirme çalışmaları sayesinde bütçe gerçekleşmelerinde verimli ve etkili artışlar oldu. 2008 - 2012
yılları arasında %78 gelir artışı oldu.
2006 yılında Mükemmellik Modelini uygulamaya alan Sakarya Üniversitesi, o yıl 300 seviyesinde
olan mükemmellik puanını iki yıl içinde 100 puan artırdı, 2010 yılında büyük ödül ve 2013 yılında
da bu konudaki sürekli başarısını ispatlayarak Mükemmellikte Süreklilik Ödülünü aldı. 2012
yılında, Secret CV tarafından yapılan araştırmada mezunları en kolay iş bulan dördüncü üniversite
unvanına sahiptir. Yine 2012 yılında TİM’in yaptığı bir başka araştırma sonuçlarına göre de, Ar-Ge
Proje Pazarına en çok katkı sağlayan üniversite konumundadır.
Bu başarılara eklenebilecek pek çok örnek vardır. Bugün Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel
Sekreterinin Ulusal Kalite Hareketi İyi Niyet Mektubunu imzalaması ve TBMM bünyesinde
mükemmellik modelini kurumsal bir özdeğerlendirme aracı olarak kullanmak üzere eğitimler ve
rehberlik hizmetleri almaya başlaması, EFQM Mükemmellik Modelin tüm sektörler için dikkate
alınması gereken bir yönetim modeli olduğunu göstermektedir.
TBMM Genel Sekreteri Sayın Dr. İrfan Neziroğlu, KalDer ile Ulusal Kalite Hareketi İyi Niyet Bildirgesini
imzalarken, konunun önemine aşağıdaki sözleri ile vurgu yapmıştır:
“Bugün önemli bir adım daha atmak üzereyiz. O da bu işin profesyoneli olan bir dernekle
beraber kurumun yapısını gözden geçirme, buradaki kalite çalışmalarını gözden geçirme,
dolayısıyla tarafsız bir otoriteye tespit yaptırma, sonrasında hem kendi durumumuzu
görme hem de bununla bağlantılı olarak yapacağımız işleri tespit etmek bakımından
KalDer ile bir protokol imzalayacağız. Meclis'te uygulayacağımız model de Avrupa Kalite
Yönetimi Vakfı'nın standartları, kısaca EFQM diye belirlenen kalite standartları.
Dolayısıyla uluslararası standartlar çerçevesinde Meclis'te bir değerlendirme yapılacak.
Kamu kurumları içerisinde çok yaygın değil bu uygulama, belki parlamentolar arasında
da, dünya parlamentolarında ilk defa böyle bir kalite sistemi uygulanacak. Kurumumuz
için iyi olacağını ümit ediyorum. Beklentimiz ortaya çıkacak sonuçlar çerçevesinde bir
adım daha ileriye gitmek, kurumu biraz daha ileriye taşımak. Türkiye Büyük Millet
Meclisi'ne de yakışanın bu olduğunu düşünüyorum."
Buraya kadar olan örneklerde Türkiye’den bahsettik. “Bir Modele Olan Gereksinim” başlığı altında
değindiğimiz, Ortak Değerlendirme Çerçevesi (CAF) Avrupa Topluluğunda EFQM Mükemmellik
Modeli’ ne verilen önemin ve böyle bir modele olan gereksinime ilişkin en kapsamlı örnektir.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
7/8
Bugün Avrupa kıtasında, EFQM Mükemmellik Modelinin kamu kuruluşlarında ve özellikle kamu
sermayeli işletmelerde uygulanmasına ilişkin pek çok örneğe ve başarı hikâyesine rastlamaktayız.
İspanya’da bir elektrik dağıtım şirketi, Red Electrica de Espana bu konuda farklı alanlarda kıyaslama
ve iyi uygulama örneği olmuş bir kamu sermayeli işletmedir. EFQM tarafından da yayınlanan bu
kuruluşa ait iyi uygulama örnekleri arasındaki “Dengeli Sonuçlar Gerçekleştirme” başlığı altındaki
uygulamalar dikkat çekicidir. Kamu sermayeli kuruluşların hissedarları, hizmet sunduğu toplumun,
çalışanların, işbirliği ve tedarikçilerinin beklentilerini karşılamasına yönelik yaklaşımların
geliştirilmesinde EFQM Mükemmellik Modelinin kılavuzluğunu açık olarak görebilmek mümkündür
2011’de EFQM’ den kazandığı ödül (Prize Winner) elde ettiği başarının bir göstergesidir
(http://www.efqm.org/members-area/knowledge-base/achieving-balanced-results-0).
Bir başka örnek, İngiltere’de faaliyet gösteren ve 31.000 gayrimenkulden sorumlu olan en büyük
konut yapım kooperatiflerinden biri olan Wakefield District Housing kuruluşudur. Kuruluş 2013
yılında EFQM Mükemmellik Modeli kavramlarından biri olan “Müşterilerine Değer Katma”
konusundaki uygulamaları ile elde ettiği sonuçlar nedeniyle EFQM Ödülü almaya hak kazanmıştır.
“Müşterilerine Değer Katma” ve “Yaratıcılık ve Yenilişimden Yararlanma” alanlarındaki başarılı
yaklaşım ve elde ettiği sonuçlarından dolayı 2013 yılında EFQM Ödülü almayı hak kazanan Rusya’daki
bir devlet üniversitesi olan “Stavropol State Agrarian University” dir.
Burada yer verme imkânı bulamadığımız daha nice örnekler kamu kuruluşlarının EFQM Mükemmellik
Modeli ile yakaladıkları başarıyı göstermektedir.
EFQM Mükemmellik Modeli ve KİT’ler,
8/8