Editörden... - Erdem Artan 3

Transkript

İçindekiler
Editörden...
3
Komut Satırında Kopyalama, Taşıma ve Sıkıştırma İşlemleri 4
Inkscape: Süslü Yazılar Nasıl Yazılır?
7
Oyun Tanıtımı: Freedroid RPG
11
Oyun Tanıtımı: PainTown
14
Pardus'ta FTP Sunucusu Kurulumu
16
Röportaj: Sylvain Zimmer, Jamendo.com
18
Öykü: Özgürlük Savaşı
21
Niçin Özgür Yazılımda Kadınlar Azınlıkta?
23
Bir Arch Linux Kurulumunun Düşündürdükleri
25
Python ve Tarfile Modülü
33
Site Tanıtımları
37
2
Editörden... - Erdem Artan
Sevgili Dostlar,
Pardus-Linux.org topluluğu olarak Pardus'un, özgür yazılımın, GNU/Linux'un daha iyi anlaşılabilmesi, özgür yazılım kullanıcılarının artması amacıyla hazırladığımız Pardus eDergi'nin on ikinci sayısı ile karşınızdayız.
Dergimizin bu sayısında sizler için zevkle okuyacağınızı umduğumuz yazılar hazırladık.
"Niçin Özgür Yazılımda Kadınlar Azınlıkta?" başlıklı makale ile kadınlar ve özgür
yazılım konusuna değiniyor, "Bir Arch Linux Kurulumunun Düşündürdükleri"
başlıklı makale ile de kullanıcının tercihleri üzerine GNU/Linux dağıtımlarındaki
özgürlüğe değiniyoruz.
Ücretsiz müzik sunan ve eserlerin Creative Commons lisansı ile sunulduğu
Jamendo.com'un kurucusu Sylvain Zimmer ile yaptığımız eğlenceli röportajı mutlaka okumanızı öneriyorum.
Ayrıca yine bu sayı için Sebastian Kügler (KDE) ve Ubuntu-Women ile röportaj
yapmıştık. Ancak ne yazık ki tercümelerin yetişmemesi nedeniyle bir sonraki sayımıza saklamak zorunda kaldık.
Özgürlük parolasıyla hazırladığımız bu sayımızı sizlere sunarken, sadece bilgisayarınızda değil, üzerine bastığınız topraklarda gerçek özgürlüğü hissetmenizi ve daima müdaafa etmenizi dilerim.
İyi okumalar...
Erdem Artan
http://www.flickr.com/photos/izarbeltza/68084109/s
3
Giriş
Komut Satırında Kopyalama, Taşıma ve Sıkıştırma İşlemleri - Aşkın Yollu
Burada "dizin2" adlı bir dizine sahip olduğumuz için, "dizin1" adlı dizinimiz, "dizin2" 'nin altına kopyalandı. Farzedelim ki "dizin2" yok;
Merhabalar. Bu yazımda, -komut satırını kullanarak- kopyalama, taşıma ve sıkıştırma işlemlerini, elimden geldiğince anlatacağım. Yazı,
tamamen giriş seviyesindeki kullanıcılar için. Burada anlattıklarım
sizin için yetersiz geldiyse, bir numaralı başvuru kaynağımız olan
"man" sayfalarına yolculuk edebilirsiniz. Kullanımı:
Kopyalama İşlemleri
o zaman, burada gördüğümüz gibi, önce bu dizin yaratılır ve kopyalanacak dizinin içeriği, yeni oluşturulmuş dizinin içine kopyalanır.
Kopyalama işlemi için "cp" komutu kullanılır. Temel olarak "cp
dosya1 dosya2" şeklinde kullanılır. Ön tanımlı olarak özyinelemeli
olmadığı için, "cp" ile bir dizin kopyalamaya çalıştığınızda hata alırsınız. Bunu aşmak için, komutu, "-r" parametresi ile kullanmak gerekir. Örnek olarak: "cp -r dizin1 dizin2". Komut bu şekliyle kullanıldığında "dizin1", tüm içindekilerle birlikte, "dizin2" içine kopyalanacaktır. Eğer "dizin2" adlı bir dizinimiz yok ise bu dizin yaratılıp, içine
"dizin1" dizininin içeriği kopyalanacaktır.
En çok kullanacağımız parametreler
• "-a" parametresi, arşivleme manasına gelir. Bir dosya/dizin
kopyalandığında, ona ait özellikler aynen korunur (dosya sahibi, izinler vs.).
• "-f" force, yani 'zorla' manasına gelir. Kopyalama sırasında
bazı dosyaların üzerine -yetkimiz olduğu halde- yazamayız. Bu
gibi durumlar için "-f" parametresi kullanılır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında "-f" parametresi kullanılmışsa, komut, önce varolan dosyayı siler ve yeniden kopyalamayı dener.
• "-i" parametresi kullanıldığında, komut, her üzerine yazma
işleminde kullanıcıya "üzerine yazılsın mı?" diye soracaktır.
Kullanılan dile göre e / h ya da y / n gibi cevaplar verilir.
• "-n" parametresi kullanıldığında, eğer bir üzerine yazma işlemi varsa, komut, bu işlemi kullanıcıya sormadan atlayacaktır.
Örnek verecek olursak:
Taşıma İşlemi
Taşıma işlemleri için "mv" komutunu kullanırız. Komut, dizin ya da
dosya ayırt etmeksizin, taşıma işlemini gerçekleştirmektedir. Genel
4
Sıkıştırma
kullanım şekli:
Zip
En temel sıkıştırma sistemlerinden biridir. Komut satırında sıkıştırma yapmak için "zip"; sıkıştırılmış arşivi açmak için "unzip" kullanılır. Bir dizinin arşivini oluşturmak için:
Hedef olarak varolan bir dizin verirsek, taşıdığımız dosya ya da dizin
hedefin içine taşınacaktır; varolmayan bir isim verirsek dosya ya da
dizin o isimle taşınacaktır.
Var olan dizine taşıma:
"-r" parametresi, özyinelemeli olarak, dizin altındaki her dizinin ve
dosyanın arşive eklenmesini sağlar. Zip ile sıkıştırılmış dosyayı
"unzip" ile açabilirsiniz.
Gzip, Bzip2
Tek bir dosyayı sıkıştırmak için "gzip" ya da "bzip2" komutlarını
kullanabilirsiniz.
Varolmayan bir dizine taşıma:
Eğer bir dizini sıkıştıracaksanız, öncelikle bu dizini tek bir dosya haline getirmeniz gerekmektedir. İsterseniz önce tek dosya haline getirip
ardından sıkıştırabilirsiniz; ya da iki işlemi tek bir komut ile gerçekleştirebilirsiniz. Bir dizini tek dosya haline getirmek için "tar" komutu kullanılır.
Görüldüğü gibi ikinci durumda, dosyanın ismi değişmiş oldu. "mv"
komutu, bu şekilde isim değiştirmek için de kullanılabilir. Ancak bazen "mv" komutu, "üzerine yazayım mı?" diye sorabilir. Böyle durumlarda "cp" komutu ile kullanılan parametreler benzer işlem yapacaklardır.
Bu komut dizin isimli dizini, dizin.tar adı ile tek bir dosya haline getirdi.
5
• "-c" parametresi, yeni bir arşiv oluşturmak için;
• "-f" parametresi de, oluşturulacak arşivin yerini belirtmek için kullanıldı.
Sonuç
Yazının sonuna geldik. Kodları deneyip elinizi kirletmenin zamanı
geldi. "man" sayfaları ve Google, sizin en iyi dostlarınız. Bunları kullanmayı sakın unutmayın :).
Oluşturulan arşiv, "gzip" veya "bzip2" komutlarıyla sıkıştırılabilir.
Aşkın Yollu
http://askin.ws
[email protected]
Bu komutların ardından tar arşivleri "tar.gz" ya da "tar.bz" uzantıları
ile sıkıştırılmış olurlar.
Tek bir komutla birleştirip sıkıştırmak isterseniz, yine "tar" komutunu kullanmalısınız.
"-z" ve "-j" parametreleri, sıkıştırma biçimlerini belirliyor.
• "-z" parametresi, gzip;
• "-j" parametresi ise, bzip2 biçimini belirtiyor.
Eğer arşiv "tar" ile birleştirilmişse, açmak için yine "tar" kullanıyoruz.
• "-v" parametresi, detaylı çıktı için;
• "-x" parametresi, arşivi açmak için;
• "-z" parametresi, gzip arşivi için;
• "-j" parametresi, bzip2 arşivi için;
• "-f" parametresi, dosya adı için kullanılır.
6
Inkscape ile Süslü Yazılar - Hüseyin Sarıgül
Inkscape : Süslü Yazılar Nasıl Yazılır
Daha sonra bu metni yeniden boyutlandırabilirsiniz. Eğer yazı tipini
değiştirecekseniz üst paneldeki T butonuna tıklayabilirsiniz.
Bu ay işleyeceğimiz konu Inkscape ile süslü yazıların nasıl yazılacağı.
Öncelikle Inkscape'i açın. Araç kutusunun en altında sağa yönelik oka tıklayın. Burada araç kutusunda gösterilmeyen araçlar liste halinde verilmiş. Listeden Metin yazan yere tıklayın. Klavyeden T harfine
basarak da metin aracına ulaşabilirsiniz.
Eğer ekran çözünürlüğünüz büyükse araç kutusunda
larak gözükecektir. Boş bir yere tıklayarak metni yazın.
Metin menüsünden Metin ve Yazı tipi araçlarına tıklayarak aynı işlemi gerçekleştirebilirsiniz ya da metin seçiliyken Shift + Ctrl + T
kombinasyonunu kullanabilirsiniz.
butonu oAçılan pencereden istediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz. Yazı tipi
olarak DejaVu Sans, stil olarak kalın, boyut olarak 144 seçtim.
En basit işlemden başlayalım. Sadece yazıya dış çizgi ekleyelim.
Pardus-Linux.org E-Dergi 11. sayıyı okuduysanız Doldur ve Çiz konusunu epey ayrıntılı bir biçimde ele almıştım. Şimdi üstteki panelden Doldur ve Çiz simgesine tıklayalım.
Ok aracına tıklayın.
7
Kısayol olarak Shift + Ctrl + F kombinasyonunu veya nesne menüsünden Doldur ve Çiz'i kullanabilirsiniz. Doldur tabından kırmızıyı
seçelim.
Yeni bir yazı yazalım. Yazının üzerine sağ tıklayıp açılan menüden
Çiftle'ye seçelim. Şimdi üst üstü iki nesnemiz oldu. Üstteki nesneye
tıklayarak Doldur ve Çiz penceresini açalım. İçini beyazla dolduralım,
kenarlık rengini siyah yapalım ve çizgi kalınlığını arttıralım .
Şimdi üstteki nesneyi aşağı ve sağa kaydıralım. İsterseniz klavyedeki
ok tuşlarıyla, isterseniz fare ile kaydırabilirsiniz.
Güzel oldu değil mi? İstediğiniz rengi uygulayabilirsiniz. Hatta arkadaki nesnenin rengini farklı seçebiliriz.
Aynı örnek üzerinde çalışmaya devam edelim. Arkadaki nesnenin rengini koyu kırmızı, öndeki nesnenin çizgisini açık kırmızı yapalım.
Kenarlık rengi olarak siyahı seçelim. Çizgi stilinden çizgi kalınlığını artıralım.
Şaşırdınız değil mi :)
Ama bu örnek çok basit dediğinizi duyar gibiyim. Tamam, biraz daha
zor olanını yapalım.
8
Şimdi yine iki nesnemiz olsun. Yani metni yazın ve çiftleyin. Bu kez
üstteki metini beyaz yapalım, alttaki istediğiniz renk olabilir. Bu iki
nesne üst üste olmalı. Ardından üstteki nesne seçiliyken Doldur ve
Çiz penceresinin altında bulunan Blur (bulanıklaştırma) değerini artıralım.
Hiç de fena değil :)
Şimdi metni tekrar yazıp çiftleyelim. Arkadaki nesneyi siyah, öndekini kırmızı yapalım.
Arkadaki nesne için Doldur ve Çiz penceresindeki Blur değerini artıralım.
Nesnelerin son görünüşü şekildeki gibi olmalı.
Bunları üst üste istediğimiz gibi yerleştirelim.
Üstteki nesneyi sağa, sola, yukarı ve aşağı kaydırarak oluşan değişiklikleri izleyelim. Sangi yazı kabarmış gibi görünüyor.
Gölgeli yazı yazmayı öğrenmiş olduk. Ben olsam öndeki nesnenin kenar çizgisini siyah yapardım. Bir deneyelim nasıl olacak.
Şimdi Doldur ve Çiz penceresinden üstteki nesne için Opacity
(saydamlık) değerini düşürelim.
9
Öndeki nesnenin kenar çizgisini beyaz yapalım bakalım nasıl olacak.
Text olsun, vektörel olsun nesnelere bir sürü filtre uygulayabiliriz.
Filters------> textures----> liquid yolunu izleyelim.
Mükemmel bir sonuç.
Şimdi filtre uygulamaları üzerinde kısaca durup makalemi bitireceğim. Öncelikle aşağıdaki gibi bir çalışma yapalım. Ardından üstteki
nesne seçili iken;
Sonuç çok başarılı. Siz de farklı çalışmalar yapabilirsiniz.
Bir Inkscape makalemiz daha burada son buluyor. Gelecek sayılarda
Inkscape'in reklam ve matbaa sektöründe daha etkin kullanımıyla ilgili çalışmalar yapacağız.
Inkscape ücretsiz açık kaynak kodlu mükemmel bir vektörel çizim yazılımıdır.
Filter --->ABCs---->Roughen yolunu izleyelim.
Hüseyin Sarıgül
[email protected]
Beğendiniz mi? Bence güzel oldu. CTRL +Z ile geri gidelim. Ardından üstteki katman seçili iken Filters--->Materials----> 3D
marble yolunu izleyelim.
10
Freedroid RPG
Oyun Tanıtımı : Freedroid RPG - Yasin Özcan
Yaklaşık 130 MB'lık bu oyun Ultima Online oynayanların aşina olduğu ortogonal 3D denilen tarzında. Hiç oynamadığım Diablo serisinin
klonu olduğunu http://linuxdelisi.blogcu.com/freedroid-rpg_23921211.html
linkinden öğreniyoruz. Oyunun adresiyse http://freedroid.sourceforge.net
Bu adreste görebileceğiniz üzere oyunun gelişimine farklı türlerde
(müzik, hata bildirimi, test, yeni haritalar) katkı sağlayabilirsiniz.
Oyunun hikayesini çok anlatarak büyüsünü bozmamalıyım. Çünkü oyunda size çeşitli bilgiler veren bir sürü NPC var. Onlar sayesinde hikayeyi öğreniyorsunuz ve görevlerinizi alıyorsunuz. Aman dikkat! Bazen verdiğiniz cevaplar NPC'nin hoşuna gitmiyor ve size saldırıyor,
özellikle kitap satan ablaya dikkat :D
11
Oyunun, oynamayı çok kolaylaştıran bir paneli var. Bu panelin iki tarafında bilgi barları bulunuyor. Bunlar Run, experience (tecrübe),
health (can) ve tempretaure (sıcaklık) . Ortada ise üst menüleri görüyoruz. Bu üst menüler sırasıyla; tamamlanmış ya da tamamlanacak
görevlerinizin belirtildiği log, yanınızda ve üzerinizde taşıdığınız eşyaları gösteren inv, karakter bilgilerinizi öğrenebileceğiniz cha ve yeteneklerinizi görebileceğiniz ski. Bu panelin altında inv menüsünde
1,2,3,.... diye sıralanmış hızlı menülerin görünümü var. Bu kısayollar
sayesinde hızlıca karakterinizin can değerini artıran ya da sıcaklık değerini düşüren tüpler ya da saldırı amaçlı bombalar kullanabilirsiniz.
Karakterin silah olarak taşıdığı materyaller çeşitli; bunlar borudan,
İngiliz anahtarına kadar değişiyor. Tabi ki çeşitli ebat ve özelliklerde
tüfekler ve tabancalar da var; lazer silahları ve pompalı tüfekler gibi.
Bunlar öldürdüğünüz robotlardan düşüyor. Ayrıca düşen bu eşyalardan bazıları tanımsız oluyor, bunları ya kasabadaki Teyze'ye belirli
bir ücret karşılığında tanımlatıyorsunuz ya da kendi yeteneklerinizle
tanımlıyorsunuz. Başka bir seçenek ise öldürdüğünüz robotlardan
düşen tanımlama scripti. Bu tanımlamadan sonra silahların üzerinde
bilgiler yer alıyor; -20 all attributes gibi, bu paneldeki cha sekmesinden de görebileceğiniz gibi tüm özniteliklerinizi 20 puan düşürüyor.
Tabi ki bu tanımlama işinize yaramaz. Ama yarayanlar da var.
12
Evet yeteneklere gelelim. Freedroid dünyasına ilk geldiğinizde farenizle sağ tıklayarak kullanabileceğiniz 4 yetenek var. Bunlardan birincisi çok hoşunuza gidecek olan hacking; düşman robotun devreleriyle
oynarak onu ele geçirmeye çalışıyorsunuz. Savaşmaktan daha zor bir
yöntem olduğunu söylemeden geçemeyeceğim. Robotu hacklemeyi
başarırsanız, üzerine tıkladığınızda karşınızda kullanabileceğiniz bir
kaç komut geliyor. Komutlar; beni takip et, olduğun yerde kal, kafana
göre hareket et ve kendini yok et. Eğer hacklemeyi başaramazsanız
sıcaklığınız bir miktar artıyor ve canınız azalıyor.
İkinci yetenek Repair Equipment, savaşırken eskiyen materyallerinizi tamir etmek için. Zorda kalmadıkça bu yeteneği önermiyorum.
ğer yetenekleri satın almanız için size yardımcı olacaktır. Bu kitaplar
yeni yetenekler kazanmanıza veya var olan yeteneğinizi geliştirmenize yarayacaktır. önerim öncelikle Malformed Package, Dispel Smoke
ve Killer Poke yeteneklerini anlatan kitapları satın almanız. Çeşni olarak da Blue Screen yeteneğini öğrenebilirsiniz.
Çünkü elinizdeki silahın dayanıklılık değerini düşürüyor. Bunun yerine şehirdeki teyzede silahı tamir ettirmek daha mantıklı, böylece dayanıklılık değeri sabit kalıyor. Üçüncüsü, Use weapon; sol tıkla yaptığınız işi sağ tıkla yapmanızı sağlıyor, elinizdeki silah uzun menzilliyse, bu çok işe yarıyor. Zira düşmana sol tuşla tıklarsanız; hem düşmana saldırıyorsunuz, hem de düşmana doğru ilerliyorsunuz, bu da düşmanın menziline girmenize sebep oluyor, ama sağ tuşla tıklarsanız uzaktan saldırıyorsunuz. Dördüncü yetenek ise Emergency Shutdown
(acil kapanış). Eğer sıcaklık değeriniz yükseldiyse ve sınırı aştıysanız ki bu sınır tecrübenize göre değişircanınız azalmaya başlayacaktır, bu
sebebten Emergency Shutdown yeteneğini kullanarak sıcaklığınızı
düşürebilirsiniz. Tabi ki bunu düşmanların yanında kullanmak akıllıca değil, çünkü kapanmış bir makine hareket edemez ve saldıramaz.
Bu hareket edememe durumu, yeteneğiniz geliştikçe azalacak ve sonunda sıfırlanacaktır. Böylece yeteneğinizi istediğiniz düşmanın yanında kullanabileceksiniz :). Başta bahsettiğim kitap satan abla, di-
13
Oyun için gereken son önemli bilgi ise; sık sık oyunu kaydetmeniz gerekiyor. Zira ölürseniz sıfırdan başlamak zorunda kalırsınız. Ayrıca level editör ile kendinize harita yapabilirsiniz. Oyun öncesi oyunu kavramak için yapılmış tutorial bölümünü de tavsiye ediyorum. Sonuç olarak geliştirilme aşamasındaki bir oyun için harika özelliklere sahip
bir oyun olduğunu düşünüyorum. Oyunun şu anki grafiği ise çok güzel olmasına karşın bence gerçek 3D olsa tadından yenmez. Çok oynamayacağınızı umarak iyi eğlenceler diliyorum.
Yasin Özcan
[email protected]
Oyun Tanıtımı : PainTown - Erdem Artan
rak kaynak kodun bulunduğu dizinde şu komutların art arda verilmesi oyunun kurulmasını sağlayacaktır :
Kurulumun başarıyla tamamlanmasının ardından, oyunun açılması
için çalıştır penceresi ya da komut satırında “
” komutunun
verilmesi yeterlidir.
Oyun, sadece bilgisayarın yarattığı oyuncu ile oynanabildiği gibi ağ
üzerinden başka oyuncularla da oynama imkanı sunuyor.
Oyunda iki ana mod sunuluyor :
Adventure Mod :
Paintown
Paintown, Atari oyunlarından Street Fighter'ı andıran 2 boyutlu bir
dövüş oyunudur.
Paintown oyunu henüz Pardus depolarında bulunmamakta. Bu nedenle oyunun kaynak koddan kurulması gerekiyor.
http://paintown.sourceforge.net adresinden indirilen kaynak kodun
kurulumu için öncelikle bazı paketlerin Pardus'ta kurulu olduğundan
emin olunması gerek. Bu paketler gcc, scons, allegro paketleri. Bu paketler komut satırından “
” komutunu vererek kolayca kurabilmektedir.
Gerekli paketler kurulduktan sonra, indirilen arşiv dosyası ayıklana-
14
Oyun Tanıtımı : PainTown - Erdem Artan
Macera (Adventure) modu, karakter ilerledikçe karşısına gelen düşmanlar ile dövüşmesi üzerine kurulu. Bu modun bir diğer sürümü olan Adventure Mod with Computer modunda kullanıcıya dost olarak
bir başka oyuncu veriliyor ve düşmanlara karşı birlikte savaşması amaçlanıyor.
Versus Mod :
Karşı (Versus) modu, seçilen iki ana karakterin dövüşmesi üzerine
kurulu. Bu modda kullanıcı bilgisayara karşı dövüşmenin yanında, aynı bilgisayarda başkasının kontrolündeki bir karaktere karşı da dövüşme şansı sunuluyor.
Oyunda kullanıcıya atanan ön tanımlı kontrol tuşları,
•A
: Atak 1
•S
: Atak 2
15
•D
: Atak 3
• Boşluk
: Zıplama
• Yön Tuşları : Hareket
Bu tuşlar, oyunun ekran çözünürlüğü, karakterin can sayısı gibi
çeşitli özelliklerinin değiştirilebileceği Ayarlar (Options) menüsünden değiştirilebilir.
Oyunda 11 ana oyuncu karakter sunuluyor. Bunlar Akuma, Blanka,
Donatello, Goku, Kagetsura, Kula, Mandy, Max, Ryu, Venom ve
Wolverine. Tüm bu karakterlerin kendine özel haretleri mevcut ve bu
özel hareketler atak tuşlarının çeşitli kombinasyonları ile ortaya
çıkıyor.
Bu
kombinasyonlar
oyunun
kendisi
sitesindeki
http://paintown.sourceforge.net/#moves adresinden öğrenilebilir.
Erdem Artan
İyi eğlenceler..
[email protected]
Pardus'ta FTP Sunucusu Kurulumu - Erdem Artan
– Azami bağlantı sayısı
bağlantı sayısı ise
Pardus'ta FTP Sunucusu Kurulumu
değişkeni, IP başına azami
değişkeni ile belirlenir.
Pardus'ta FTP sunucusu kurmak için depolarda bulunan vsftpd uygulaması kullanılabilir. Bu yazıda, vsftpd kurulumu, yapılandırılması ve kullanımı üzerine bilgiler bulunuyor.
vsftpd uygulaması, paket yöneticisinde yazdığı üzere hızlı, küçük ve
ileri derece güvenli bir ftp sunucusudur.
Sadece 105 Kb paket boyutuna sahip olan bu uygulamayı kurmak için komut satırında
komutu verilebileceği gibi paket yöneticisi de kullanılabilir.
– Kimliksiz bağlantıların kabulü
belirlenir.
değişkeni ile
– Yerel kullanıcıların bağlantı izinleri
belirlenir.
değişkeni ile
– Kullanıcıların yazma izni
değişkeni ile belirlenir.
– Kullanıcıların sadece kendi dizinleri içerisinde gezebilmeleri
değişkeni ile sağlanır.
– Kullanıcı kayıtlarının tutulması
belirlenir.
Kurulum işlemi son derece basit olan vsftpd'nin yapılandırma işlemi
/etc/vsftpd/vsftpd.conf dosyası üzerinden gerçekleştirilir.
Bu dosyada geçen başlıca ayarlar şu şekildedir :
16
– Bağlanan kullanıcıya gönderilecek ileti
ile belirlenir.
değişkeni ile
değişkeni
Pardus'ta FTP Sunucusu Kurulumu - Erdem Artan
Bu ayarların isteğe göre düzenlenmesinin ardından FTP sunucusu çalıştırılabilir. Pardus'ta bu işlemi komut satırında verilecek
“
” komutu ile ya da Sistem Ayarlarında
bulunan Servis Yöneticisinden vsftpd sunucusu işaretlenerek başlatılabilir.
Bu işlemin ardından, bilgisayarda hesabı bulunan herhangi bir kullanıcı bilgisayarın IP adresini kullanarak, herhangi bir FTP istemci ile
FTP üzerinden bilgisayara bağlantı kurabilir. Eğer yapılandırma kısmında bahsedilen
değişkeni
olarak atanmışsa, bağlanan kullanıcılar sadece kendilerine atanan ev dizinleri içerisinde dolaşma yetkilerine sahip olabileceklerdir.
17
Erdem Artan
[email protected]
Röportaj : Sylvain Zimmer, Jamendo.com - Hüseyin Sarıgül
Kendinizi tanıtabilir misiniz?
Merhaba, ben Sylvain Zimmer. Jamendo'nun kurucusuyum ve şu anki CTO'su yani teknoloji sorumlusuyum. Fransa'daki Grenoble'da bir
mühendislik fakültesinde uygulamalı matematik çalışırken, Mayıs
2004'te Jamendo'yu kurdum.İnternet ortamında gelişen teknolojilerin ve özgür yazılımın her zaman etkisinde kaldım. Ayrıca müzisyen
bir ailede yetiştim. Sonuçta Jamendo iki tutkumun birleşimi oldu.
Sizin için müzik nedir?
Müzik, işten önce benim için büyük bir tutkuydu. Ayrıca birkaç müzik aleti çalıyorum, Jamendo bu açıdan da benim için oldukça idealdi. Son zamanlarda çalmaya pek vakit bulamıyorum ama istediğim
kadar konsere gidebiliyorum ;-)
Jamendo takımında müzisyenler var mı?
Sanırım hepsi müzisyen ! Ben 15 yıldan uzun süredir çeşitli müzik
gruplarında saksafon, piyano, bas gitar çalıyorum. Takımımızda profesyonel ve yarı profesyonel, gruplarımız ve solo sanatçılarımız var:
Zebrastoff, Social Square, Morgane Dola (daha önceden Jamendo'ya
CC Lisansı altında koyduğu bir albümünü piyasa bile sürdü) ...
Müzisyen olmak elbette işe alınmanın bir koşulu değil, ancak takımdaki motivasyonu yüksek kişiler müzisyen olup çıkıyor. Bence bir
müzik şirketinde çalışırken, her gün yardım ettiğiniz müzisyenlerin
ihtiyaçlarını anlamak önemli bir şey.
18
Müzikleri neden CC Lisansı ile sağlıyorsunuz?
Çünkü 21. yüzyıla en uygun lisans türü olduğuna çok güçlü bir şekilde inanıyoruz. Bu lisans bir copy-right (herşey kopya) değil, bir
usage-right yani kullanım hakkı. Creative Commons Lisansı, yaptığı
müziği uluslararası alanda dinleyicileriyle paylaşmak isteyen sanatçılara yasal bir çerçeve sağlıyor. Sanatçıların çalışmalarının ücretsiz olarak indirilmesine ve istenildiği şekilde remix yapılmasına izin verirken, haklarının da korunmasını sağlıyor. CC Lisansı, dijital dünya için kesinlikle daha uygun; çünkü müzik dolaşımını kolaylaştırıyor,
böylece azami sayıda insanın müziğe erişmesini sağlıyor. Bu da değişimi, yaratıcılığı ve paylaşımı artırıyor.
Jamendo nasıl doğdu? Bu kapsamda hangi fikirler üretildi? Hangi kavramları savunuyorsunuz?
Müzisyenleriniz geçimlerini nasıl sağlıyor? Onlar için müzik sadece bir hobi mi?
Jamendo 2004 yılında, o zaman beni çok heyecanlandıran iki fikrin
birleşiminden doğdu; P2P -özellikle BitTorrent- ve Creative
Commons. Böylece biz de ikisi arasında köprü oluşturan bir şirket
kurduk. Amacımız; yeni sanatçıların dinleyicileriyle buluşabileceği ve
çalışmalarını daha kolay yollarla paylaşıp tanıtımını yapabileceği bir
platform sunmaktı.
Evet, bir çoğunun farklı bir işi var ve müzik ise sadece hobileri. Ancak yine de mükemmel kalitede müzik yapıyorlar. Müzik onların tutkusu ve onlar sadece sanatlarını insanlarla paylaşmak istiyor. Bazıları da Jamendo Pro sayesinde önemli miktarda kazanç sağlıyor. Haziran 2009'da 800 sanatçıya 30.000 Euro'dan fazla para tahsis ettik.
Biz daha yeni başlıyoruz ama çalışmamızın sürekli geliştiğini ve ciromuzun her ay katlanarak büyüdüğünü görmek çok güzel.
İnsanlara yasal, ücretsiz ve sınırsız müzik sunmak nasıl bir
duygu?
Müthiş bir şey! Her gün sanatçılardan ve hayranlarından sayısız
teşekkür alıyoruz.
Projeye başladığınızdan bu yana neler değişti?
Takım büyüdü, şu anda Lüksemburg'da 30'a yakın
kişiyle çalışıyoruz. Sanatçılara daha çok para
göndermeye başlamamız da muhteşem bir şey.
Bu Jamendo Pro (http://pro.jamendo.com) sayesinde oldu. Jamendo Pro; bir mağazada ya
da lokantada fon müziği çalmak, bir video ya
da web sayfası senkronizasyonu gibi her çeşit proje için müziğe ihtiyacı olan profesyonellere yönelik bir müzik lisanslama hizmetidir.
Gördüğümüz kadarıyla aktif bir müzisyen topluluğunuz
var. Bu oluşumu nasıl devam ettiriyorsunuz?
Yenilenmeye, İnternet sayfasını geliştirmeye, yeni özellikler eklemeye ve var olan sorunları gidermeye mecburuz.
Topluluğu yönetimi bir anahtar nokta. Sanatçılarla ve
hayranlarla iletişim içinde olmak çok önemli. Bu nedenle
sanatçılar, üyeler ve profesyoneller için farklı bültenler yayınladık. Düzenli olarak güncellenen
blog sayfamız var ve basın dağıtımları yoluyla
da iletişim kuruyoruz. Bu büyük bir çaba ama
yine de buna değer.
Müzisyenler genellikle size mi başvurur?
Evet, dedikodu sanatçılar arasında güçlü bir
şeydir. Her gün yaklaşık 30 albüm alıyoruz.
Sizin müzik felsefeniz nedir?
Jamendo'nun sloganı gibi: Kulaklarınızı
açın!
19
Yayınlamadığınız albüm oluyor mu?
Evet, bu gerçekten oluyor. Bazen radyo kayıtları, telif hakkı bulunan
çalışmalar, ırkçı sözler içeren şarkılar alıyoruz. Ama amacımız sansür
değil. Herkese şans tanımaya çalışıyoruz.
Albümler için şartlarınız neler?
Şartlar oldukça basit; telif hakkı olan çalışmaları almıyoruz ve bir albümde en az ikişer dakikalık birden fazla parça olması gerekiyor.
Jamendo.com'un gelecekteki amacı nedir?
Öncelikle platformumuza albüm eklemeye devam etmek istiyoruz.
Şimdiden 21000 albüm dinlenmeye ve indirilmeye hazır. Özgür kültürü CC Lisansı altında müzik yoluyla yaymak için çalışmaya devam
etmek istiyoruz. Elbette üyelerimize ve sanatçılarımıza gelişimlerini
sürdürmelerinde yardımcı olmak istiyoruz. Politikacıların (özellikle
Fransa'dakilerin) HADOPI'nin (İnternet'ten film ve müzik indirmeyi
yasadışı hale getiren ve bunları indirenlerin İnternet bağlantısınının
kesilmesini öngören yasa) çağ dışı olduğunu anlamasını istiyoruz. Bugün için diğer önemli amaçlarımız; Jamendo Pro'yu mümkün olduğunca geliştirmek ve müzik lisanslama piyasasında tanıtmaktan oluşuyor ki satışlarımız yükselsin.
İzin verirseniz birkaç kişisel soru sormak istiyorum.
Evet, sorabilirsiniz. :)
Hiç Linux kullandınız mı?
Evet. Şu anda OSX kullanıyorum
Linux hakkında ne düşünüyorsunuz?
Özgür müzik ve Jamendo hakkında düşünürken bize kesinlikle ilham
verdi. RedHat ve MySQL'in başarılarını müzik piyasasında tekrarlamayı amaçlıyoruz.
Hangi Linux dağıtımı size daha çok uygun?
Linux'a Mandrake 6 ile başladım. Sonra Debian ve Ubuntu. GNOME'
dan fazla hoşlanmasam da son Ubuntu sürümleri gerçekten çok hoş.
Linux'tan beklentileriniz nedir?
Tıpkı özgür müzik gibi kaliteli bir şekilde gelişmeye devam etmesi...
20
Hüseyin Sarıgül - gimpuzmanı@gmail.com
Öykü : Özgürlük Savaşı - Metehan Özbek
Özgürlük Savaşı
Yıl 2019...
“Memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş durumda...”
16 Mayıs...
Ankara'ya ayak bastığımda memleketin durumu ile ilgili edindiğim
bilgiler şöyleydi: Hükumet, dar görüşlülüğün neticesi olarak kaynağı
belli olmayan yazılımları kamu kuruluşlarında kullandırmaya devam
ediyordu. Yıllar önce başbakanlığın sessiz sedasız başlattığı özgürlük
hareketi birilerinin çıkarları yüzünden daha sonuçlandırılamamıştı.
Millet, geleceği görememiş ve herhangi bir yazılımda casus kodların
olup olmamasına aldırış etmeden zevkleri uğruna; kişisel bilgilerini
ve sohbet kayıtlarını kimliği meçhul kişilerin kullanımına sunmaya
devam ediyordu. Ülke güvenliği kaynak kodları okunamayan sistemlerin elinde.
Bu kötü duruma karşın Milli Güvenlik Bakanlığı'nın ASAL'ı devlet
destekli olan Pardus Linux dağıtımını kullanmaya yıllar öncesinden
başlamıştı. Bazı kurum ve kuruluşlar ise ya özgür yazılımları tercih
ettiler ya da yavaş adımlarla bu yolda ilerlemeye çalışıyorlardı.
Özgür yazılımı savunan binlerce insan ise yıllardır sivil toplum hareketleriyle halkı bilinçlendirmeye çalışıyorlardı.
...
Devlet erkanıyla görüşmelerim oldu ve aldığım yanıtlar hiçte iç açıcı
değildi. Kimi siyasi bürokratlar mandasoft yazılımlarını ve yardakçılarını istiyordu, kimileri de kurumlara gereken yazılımların ve teknik
desteğin yabancı devletlere bırakılması görüşündeydiler. Bu düşüncelerin hiç biri, özgürlüğe timsal olmuş Atamızın kabul etmeyeceği cinstendi... Son olarak en yüksek makamdaki kişiyle görüştüm.
21
“Evlat!.. Bu ülkeyi kurtarabilirsin...” dedi. Acaba benim düşüncelerimi mi kastediyordu? Arkasından gelen sözlerle hiçte düşüncelerimle
bağdaşmayan bir konuşma dinlediğimi fark ettim.
...
Ne yapmalıydım?.. Elimdeki imkanlarla özgürlüğü savunan tüm sivil
toplum örgütlerini ve halkı ayaklandırmalı, seminerlerle yürüyüşler
düzenlenmesine önayak olmalıydım.
...
Öğleden sonra birkaç yakın arkadaşım ile birlikte Amasya' ya doğru
yola çıktık. Amacımız özgür yazılımın en az kullanıldığı Doğu Anadolu da halkı bilinçlendirmek ve yardım etmekti. Onlara, özgür ve Türk
mühendisleri tarafından geliştirilen Pardus'u dağıtacak ve özgürlükleri için çaba sarf edecektik. Amasya'ya yolculuğumuz sırasında bize
engel olmak isteyen bir takım çıkarcı kişilerle karşılaştık, ama engelleri kolayca aştık.
Amasya'da bilinçli kişilerle ve meraklı insanlarla beraber bir toplantı
yaptık. Toplantı sonucunda aldığımız kararları bir genelge halinde ülke çapına yaydık. Aldığımız kararlar ise şunlardı:
* Vatanın bütünlüğü ve milletin özgürlüğü tehlike altındadır.
* Çıkarcı hükumetler bu tehlikenin farkına varamamıştır.
* Devlet daireleri ve tüm kamu kuruluşları bir an önce özgür
yazılımlara yönelmelidir.
* Milli güvenliği sağlayan bütün uçak, radar vs. araçların yazılımları özgürleştirilmelidir.
...
Yıl 2023 Cumhuriyetin 100. yılı...
Ülke çapında yapılan seçimlerle beraber hükumeti kurduk ve özgürlüğün temellerini sağlamlaştırmak için çalışmalara başladık. Öncelikle kamu kuruluşlarında kullanılan yazılımların açık kaynak ve özgür
alternatiflerini araştırdık ve personellere gerekli eğitimleri verdikten
sonra geçiş işlemini başardık. Alternatifi olmayan yazılımların ise
Öykü : Özgürlük Savaşı - Metehan Özbek
devlet için proje geliştiren firmalar sayesinde kısa sürede alternatifini geliştireceğiz. Bilgisayar ve vs. sistemlerde GNU/Linux dağıtımı olan Pardus işletim sistemine geçtik. 2003 yılından beri üzerinde çalışılan proje bu süre zarfında ihtiyaçlarımızı karşılayacak şekle geldiği
için pek fazla problem yaşayacağımızı sanmıyorum...
Mandasoft'un işletim sistemlerinin tekelini kırabilmek için gerekli
kanuni düzenlemeleri kısa sürede gerçekleştirip, bilgisayar satışlarında işletim sistemi satılması zorunluluğunu kaldıracağız. Bilgisayardan bağımsız satılan işletim sisteminde de tekeli kırabilmek için şirketlerin GNU/Linux dağıtımlarının da beraber satımı ve/veya ücretsiz verimi zorunluluğunu getireceğiz...
GNU/Linux dağıtımları hızla gelişmesiyle pazar payını artırdı. Lakin
büyük oyun firmalarının tek bir işletim sistemi için oyun çıkartma alışkanlığı son bulmadıkça Linux daha uzun süre arka planda kalabilir. Ümit ediyorum ki o şirketlerin bulunduğu ülkeler gerekli kanuni
düzenlemeleri gerçekleştirir. Bu sayede daha fazla özgür yazılım kullanıcıları artacaktır.
...
3 Kasım
Gereken kanuni düzenlemeleri gerçekleştirmiş bulunmaktayım. Bununla beraber yol arkadaşlarımında yardımları sayesinde bu günleri
görmüş oldum...
Gençliği de yazılımcılığa yönlendirmek için gerekli her şeyi yapmak
için çalışmalara başlamak üzereyim... Yedi gün sonra Atamızın ölümünün 85. yıl dönümü ve O'nun karşısına alnı dik olarak çıkacağım
için mutluyum. Çünkü, özgürlüğe timsal olmuş biriydi ve bugün yaşasaydı çok önceleri, benim bugün yapabildiğim şeyleri çoktan başarmıştı...
Mustafa Kemal
7Bart - http://www.flickr.com/photos/settebart/2302931468/
Metehan Özbek
http:/www.mthan.net
[email protected]
Pardus-Linux.org Öykü Yarışmasından aynen Derlenmiştir.
22
Niçin Özgür Yazılımda Kadınlar Azınlıkta - Özlem Şan
Niçin Özgür Yazılımda Kadınlar Azınlıkta?
Birisi gelip bana bu soruyu sorsa, “Niye soruyorsun kardeşim?” demeyi planlıyorum. Öyle değil mi? Siz böyle erkek kolonisi şeklinde
bilgisayarlarınızın başında bir yanınızda pizza kutuları, bir yanınızda
litrelik kola şişeleri, üstünüzde başınızda cips kırıntılarıyla erkek muhabbeti yapmaktan memnun değil misiniz? Yoksa bir yığın programcı adam, bir araya geldiğinizde robotlar, savaş oyunları gibi konularda konuşmaktan mı sıkıldınız? Aranızda birkaç kadın programcı, çekirdek geliştiricisi falan olsa durum değişecek mi? Bu durumun örneklerine baktığımda, kadınların aranızda olmasının pek fazla değişiklik sağlamadığını görüyorum.
Yani ben de kodlarımız pembe olsun, ne o robotlar ya; biz en iyisi soğanı zar gibi dilimleyen bir robot yapalım, şu Linux penguenin omuzlarına pembe bir şal atalım demiyorum ya! Demek istediğim bir anlamda şu; biraz kenara çekil, hem şu pizzalardan kemireyim, hem de
şu yaptığın nedir bir göreyim, öğreneyim değil mi! Oh yayılmışsın oraya, yemişsin tüm pizzayı. Bir kere şu çöp yığınından ekranı göremiyorum. Çek şunları! Söyleyin bakalım, hanginiz bir kadına özgür yazılım hakkında bir şeyler anlatmaya kalktı?
“Anlattım ama ilgilenmedi”, “Anlamıyor ki” diyorsunuz değil mi! Bir
kere de çuvaldızı kendinize batırın. “Acaba gerçekten iyi anlatabildim
mi? İlgisini çekebildim mi?” diye bir sorun kendinize. İdealist öğretmenlerinizi hatırlayın. Öğrencinin ilgisini çekebilmek için yol problemlerine araba markaları sokmalarını, iki sayıyı toplamak için gofretten, fındıktan hesap yaptırma çalışmalarını düşünün. İlgimizi çekebilecek bir konu bulun, oradan başlayın anlatmaya. Ama dikkatli
olun. İlgimizi çeker diye "Regl günlerini hesaplayan bir program yapalım hadi" diyerek gelmeyin. Sonuçta programcılıkla ilgilenebileceğini düşündüğünüz kadının ilgileri ve düşünceleri farklıdır. Moda,
dantel, kadınsal sorunlar gibi konular eminim ki diğer kadınlara göre
daha geri plandadır.
23
Tabii bu anlattıklarım, bilgisayarla ilgilenen kadınların azlığından yakınan ve bunun için bir şeyler yapmak isteyen kişiler için geçerlidir.
Yani durumu değiştirebilmek için gündelik yaşamdan verilmiş öneriler. İşin aslı, kadınların bu alanda azınlıkta olması sorununun ataerkil sistemle ve bu sistemin kadın ve erkeklerde oluşturduğu kalıplarla
ilgisi var. Ancak tüm bunlardan önce sizi bilgisayarlara ilk dokunduğumuz mucizevî ana geri götürmek istiyorum. Genellikle erkek çocuklarına alınan bilgisayara (bilgisayar yalnızca erkeklerin ilgisini çeker
diye düşünen ailelerin sayesinde) bir kız çocuğunun ilgi duyduğunu
düşünün.
Biliyorsunuz ki çocuk bilgisayara oyunlar yüzünden ilgi duyar. Bu kız
çocuğu oyun oynamak istedi diyelim. Oyunu açtı ve karşısında eli silahlı adamlar ya da kanlar içinde ölen adamlar, uçaklar, silahlar, arabalar, yine birtakım adamlar vs. Bu oyun küçük bir kızın ilgisini çeker
mi? Daha baştan ilgimizi kaybediyoruz. Gerçi artık kızlar için de birçok oyun üretiliyor. Bakalım bu durumun sonucu nasıl olacak? Ama
çoğunlukla erkeklere hitap eden oyunların olması yine de kızların ilgisinin azalmasına neden oluyor.
Bu noktaya da parmak bastıktan sonra size bir soru sormak istiyorum. Bu soruyu niye soruyorsun kardeşim? Evet, evet amacın ne? Yani derdin “bulunduğum piyasada hiç kız yok, bir sevgili yapamadım
kendime” ise sana diyebileceğim tek şey, bırak canım bu işleri, olur.
Bu gitar mı ki? Öğreneyim de kumsala inip ateş başında çalayım, kızlar da etrafıma toplansın diyemezsin. Gerçekten kadınların bu alanda
olmasını istiyorsan, bunun farklılık ve çeşitlilik yaratabileceğine, kadınların bu işi senin kadar iyi yapabileceğine inanıyorsan senden bir
şey yapmanı isteyeceğim.
Özgür yazılımlarla ilgili forumlarda olan kadınlara verilen tepkileri
incele. Tabii kendininkileri de! Yalnız sormakla olmaz. Düşün, taşın,
araştır! Ağzınızdan düşmeyen cinsel içerikli esprilere (genellikle kadını aşağılayan ve yalnızca cinsel obje olarak gören esprilerdir bunlar),
Niçin Özgür Yazılımda Kadınlar Azınlıkta - Özlem Şan
bir kadın soru sorduğunda verilen cevaplara (cevabın altında örtülü
olarak anlatıyorum ama anlayamazsın ki iması vardır), bir alanda başarılı olmuş bir kadına edilmiş övgülere (bir kadın olarak bunu başarmış olmanı ayrıca tebrik ediyorum gibi altında kadınlar kıt akıllıdır,
sen nasıl yaptın bunu, şaştım vallahi iması barındıran tebrikler) bir
bak.
Şunu söyleyebilirim ki, bu alanla ilgili olsam dahi tüm bu lafları duymak için aranızda olamam. Zaten bugünler de geçecek. Daha önce de
“Neden kadın bir başbakan yok? Neden kadın yazarlar az?” gibi sorular soruyordunuz. Ama ne oldu? Durum değişti.
Yakında bir numaralı özgür yazılım programcısı bir kadın ortaya çıkacak ve ondan sonra akın halinde aranıza dalacağız. Bundan sonra
da dünyayı ele geçirmeyi planlıyoruz. Hadi bakalım! Şu Linux pengueninin omuzlarına da pembe bir şal attık mı, gerisi kolay.
Özlem Şan
[email protected]
24
Bir Arch Linux Kurulumunun Düşündürdükleri - Aydın Bez
Bir Arch Linux Kurulumunun Düşündürdükleri
İnternet erişiminin artması ve maliyetinin görece azalması, bilgi teknolojilerini ve Özgür Yazılım ve felsefesi ile GNU/Linux dağıtımlarının gelişmesini sağlamıştır. Öyle ki buna bir sıçrama tahtası diyebiliriz.
Ön Söz Yerine
Bilişim teknolojilerinin hızla gelişimi, gerek internet ve bilgiye gerekse bu eylem için
kullandığımız bilgisayarlara olan erişim maliyetlerini azalttı. Artık neredeyse her evde düşük ya da yüksek donanımlı bilgisayarlara rastlamak mümkün. İster evde kişisel kullanım için, ister iş ortamında kazanç sağlayacak şekilde, ister uygulama yazmak ve geliştirmek için en son donanımlara sahip bilgisayarlarla çalışma devri sona
ermek üzere. Artık her iş, ciddi yatırımlar yapılmaksızın, bilgisayarlarda görülebilmekte.
Örnek mi? Bugünün yükselen yıldızları NetBook’lar. Küçük
ve hafif olmalarının yanı sıra, yükselen bir değer oldukları
için donanım üreticilerini de aynı sabitlik ve verimde ürünler üretmelerini sağlarken; Özgür Yazılım ve GNU/
Linux dağıtımları için paha biçilmez bir kullanım alanı
sunmaktadırlar. Bir başka örnek ise, birçok firmanın bilgisayar üzerinden gerçekleştirdiği işe alım sınavlarını, neredeyse 2000 model sistemlerle yaptıklarıdır. Üstelik bu model sistemleri bugün üst seviye bir MP3 çalar fiyatına almak mümkün. 1
Bilgisayarların insanlarla iletişime geçmesini, söylenilenleri yerine
getirmesini sağlayan unsur ise sadece işletim sistemi ve yazılımlardır. Yazılımlar, sürekli olarak fikrini savunduğumuz üzere, özgür olmalıdır. Bu yüzden makalenin tamamında, özgürlüğümüzü yadsıyan ve onu insan vücuduna bulaşmış bir kanser hücresi olarak gören, kaynak kodunun kapalılığını esas ilke benimseyen işletim sistemleri ve yazılımlardan bahsedilmeyecektir. 2
İnternet üzerinden birbirine kenetlenen Özgür Yazılım geliştirici ve kullanıcıları, destekleyicileri, bağış yapanları, deneme sürüşü
yapıp hata ve başarı geri bildiriminde bulunanları; kısacası tüm Özgür Yazılım dünyasının parçaları, hep birlikte geliştiler ve
ortaya birbirinden güzel başarılı işler
çıkarttılar: Özgür Yazılım ve uygulamaları ile bunların hepsini dile getiren GNU/Linux dağıtımlarını.
Bu başarılı işleri, Source Forge ve Distro Watch sitelerinden takip edebilirsiniz. Ancak biz zaten her birimize
bir başka güzel gelen başarılı bir dağıtım kullanmaktayız.
Kendim hakkında…
2005 yılından beri, ilk olarak openSuSE’den başlayarak, Arch Linux’a dek Pardus, Ubuntu ve türevleri ve
de sonrasında hepsinin anası olan Debian; RPM taban-
1 Bu sistemlerden bulabilirseniz almanızı tavsiye ederim. Çünkü gerçekten iyi birer test sistemi oluyorlar.
2 Bill Gates GPL için "ticari bir şirketin bu tip bir işi kullanması ve üretmesini olanaksız kıldığını" söylemiştir. Steve Ballmer'ın "Linux bir kanserdir, dokunduğu herşeye kendisini fikri mülkiyet düşüncesiyle
iliştirir...eğer herhangi bir açık kaynak yazılım kullanırsanız, geri kalan tüm yazılımlarınızı açık kaynak yapmanız gerekir" şeklinde ünlü bir söylemi de vardır.) Kaynak: Kod ve Us sitesinde yer alan Açık Kaynak Yazılım
Hakkındaki 10 Mit Cevaplandı, Yazan: Carlo Daffar adlı haber.
25
lı dağıtımlardan ise Fedora, SuSE ve Mandriva, Foresight, Lapis Linux gibi dağıtımları deneyerek, GNU/Linux zaman çizgisi üzerinde
gezintilerim oldu.
Merak ve yeniliklerini görmek amacıyla denediğim dağıtımlar dışında, sıklıkla kullandığım dağıtım ise Debian'dı. Haliyle Debian kullanınca da insan, Debian tabanlı dağıtımlara da aşina olmakta: Ubuntu ve türevleri, Mepis, Sidux gibi. Ancak insan, yalnız Debian türevlerini değil, diğer dağıtımları da kullanıp kurcalamayı ve öğrenmeyi
merak ediyor.
Debian kullanmanın bana faydası, dağıtım kurulumlarında ve karşılaştığım sorunlarda ne yapmam gerektiğini öğretmesi ve GNU/Linux dünyasının anlamlandırılması ve araştırılması olmuştur. Öğrendiklerimi de kimi forumlarda anlattım
ve belgelendirdim; makaleler yazdım ve paylaştım.
Debian, neticede uzman kurulum seçeneğini tercih etmediğiniz sürece, Arch Linux kurulumundaki
gibi sizi uğraştırmaz. Ancak uğraştıracağı
kısım, temel kurulumdan grafik ara birime geçiş
sürecindedir. Haliyle Debian hala arkadaşım, yoldaşımdır. Çok şey
öğrenmeme yol açmış olan Debian, kullanıcı dostu ve merkezli dağıtımlar arasında yer almaktadır. Kendime yeni uğraşlar edinmem
gerektiğini hissettiğim noktada ise karşıma önce Gentoo, ardından
da Arch Linux çıktı.
Debian'dan Arch Linux'a geçmemle beraber, 2005'te başlayan denemeyanılma ve ilk çıkanlara sevdalanma, yeniliklerin peşine düşme
dönemi, şimdilik bitmiş görünüyor. Nedeni ise son derece basit:
Arch Linux benim kendi seçeneklerimi belirlememe imkân verdiği
gibi ,benim adıma ben istemedikçe hareket etmiyor, tasarrufta bulun-
26
muyor. Yıl 2009 ve ben artık tam anlamıyla, hala Özgür Yazılım
dünyasının amatör bir kullanıcısı ve öğrenme azmi süren bir savunucusu olarak; Arch Linux'a göç ediyorum. Anladım ki artık kullanıcı
dostu bir dağıtım istemiyorum; hükmedebileceğim, merkezinde olacağım bir dağıtım istiyorum.
GNU/Linux Müdavimlerinin Uğrak Yeri: DistroWatch.com
Distro Watch sitesi, başlı başına Özgür Yazılım ve GNU/Linux’a
gönül veren kullanıcıların başlıca uğrak yeridir. Özellikle de GNU/
Linux dağıtımları arasında karar veremeyen meraklı ve yeniliklere
karşı sabırsız kimi kullanıcılar için yeni dağıtımlar hakkında araştırma yapıp, tatmin edici incelemeler bulabilecekleri bir kaynak.
Distro Watch sitesinin değişmezlerinden biri ise kuşkusuz, en çok kullanılan dağıtımların listelendiği tablodur. Son yılların
kullanıcı dostu dağıtımlarından biri olan Ubuntu, genelde zirvede
olurken; peşinde ise openSuSE, Mint vs. yer almakta. İlk on ise Debian, Fedora, Mandriva, Mint, PCLinuxOS ve yeni sürümü çıkan dağıtımlar arasında paylaşılmakta.
Son 30 günün verilerine göre, bugün itibari ile ilk on sıralama şu şekilde: Ubuntu, Fedora, Mint, openSUSE, Slackware, Arch, Mandriva,
PCLinuxOS, Debian ve Puppy. İlk on sıralamasına girmese de, 20. sırada Gentoo bulunmakta. Kendisini “ulusal dağıtım” addeden Pardus ise 40. sırada.
Dikkat edilirse listenin genelindeki çoğu dağıtım; kullanıcıya zahmet
çektirmeyen kurulum ve yapılandırma araçlarıyla, zengin uygulama
paket depolarıyla, donanım tanıma ve yapılandırma, etkin belgelendirme ve kullanıcı desteği özelliklerinin gelişmişliği oranıyla listede
kendisine yer bulmaktadır. Ubuntu, şüphesiz bu saydıklarımızı iyi
bir şekilde karşılamakta. Öyle ki, artık yeni çıkacak olan MS Windows Seven işletim sistemini, GNU/Linux olarak (neticede bir tek dağıtımın olması düşünülemez; düşüncesi dahi korkunç) Ubuntu ile
karşılaştırmaktalar. Bu hatalı durum ve genellemeyi GNU/Linux zaman çizgisinde binlerce dağıtımın var olmasının güzelliğine yorarken, yapanların da, araştırma zahmetine katlanmadıkları için, tembel olduklarına kanaat getiriyorum.
Arch Linux hakkında birkaç söz:
İncelemesini yapmayı düşündüğüm
Arch
Linux,
Distro
Watch
listesinde
2008 yılında 17, son on iki
ayda 11, son altı ayda 11, son
üç ayda 10, son otuz günde 6, son bir haftada ise 10. sırada kendisine
yer bulmuş ki bu yükselen bir grafiktir. Tabii bu yükselişte ve ilk onda yer almasında kullanıcı sayısının artması büyük etken.
Ancak asıl büyük etken ise, Arch Linux'un felsefesi olan basitliğinde
yatmakta. Arch Linux'un bu basitlik felsefesi, bayağı ve yetersizlik olarak algılanmamalı; karmaşık yollardan en iyiye ulaşıp zaman kaybederek başarılı olmaktansa, zincirin zayıf halkalarını atıp yükü azaltarak, sade ama hızlı bir şekilde en iyiye ulaşmak olarak özetlenebilir.
Bunu zaten Arch Linux başlangıç rehberinde güzel bir şekilde ifade
etmişler:
“Arch Linux Felsefesi
Arch Linux tasarlanırken, temel olarak ele alınan prensip
basitliktir. Basitlik, bu belgede, gereksiz eklentilerden, düzenlemelerden ve karmaşıklıklardan arınmış; zariflik ve
sadeliği ön planda tutmuş bir yaklaşım anlamında kullanılmaktadır.” 3
Arch Linux evrensel topluluk dağıtımlarının; övündükleri basitliğin
ya da yapmış oldukları çalışmaların ve belgelendirmelerin (ki diğer
dağıtımlar da birçok belgelendirme yapmaktadır) tanınabilirliklerine
dünya çapında ne gibi bir katkısı olmuştur sorusuna ayrıca yanıt aradığımı; konu hakkında da, Arch Linux Türkiye topluluğu aktif isimleriyle, IRC kanalında da kendilerine, ülkemizde Arch Linux’un tanınmasına yönelik neler yaptıkları hakkında sorular yönelttiğimi de eklemek istiyorum. 4
Arch Linux basitliği ayrıca bir tarz. Bu tarz öyle bir şey ki, kullanıcı
dostu olarak nitelendiren birçok dağıtım gibi, yığınla servisi kurmuyor, ayarları yapmıyor, hali hazırda kimi yapılandırma dosyalarını
maskelemiyor 5 ve en güzeli sizden kendisini kullanabilmeniz; dahası
kullanılabilir bir hale getirmeniz için GNU/Linux'ta belirli bir olgunluğa erişmenizi istiyor.
Bu tarzın adı Arch Tarzı olup; maddelere ayırırsak:
• Basitlik ve sadelik
• Açıklık
• Kullanıcı merkezlilik
• Kolay kod düzenleme
• Özgürlük
3 Arch Linux Başlangıç Rehberi: http://wiki.archlinux.org/index.php/Ba%C5%9Flang%C4%B1%C3%A7_Rehberi_%28T%C3%BCrk%C3%A7e%29
4 Arch Linux proje yöneticisi Aaron Griffin ile yapılan bir söyleşi: http://www.archlinux.org.tr/roportaj-serisi-1-aaron-griffin/comment-page-1#comment-42
5 Örneğin Ubuntu açılışta size; gerekli ayarlamaları yapmaz ya da bilgisayarınıza ikinci bir dağıtım (Debian iyi bir başlangıç olabilir) kurmazsanız; neler olup bittiğini, hangi servislerin arka planda açılıp çalıştırıldığını,
açılırken hangi servislerin hata verdiğini göstermez maskeleyerek görmenizi engeller. Tabii siz maskelemeyi kaldırana dek.
27
Bu maddeler arasında "kullanıcı merkezlilik" maddesini biraz açmak gerek. Pek çok GNU/Linux dağıtımı, kullanıcı dostu olabilmek
uğruna, özgür yapılanmalarından uzaklaşabilmekteler. Yani kolay
kurulum, ayar dosyalarının yapılandırılması, kolay sayılabilecek işlemler dahi kurulum betiğince yapılmakta; kimi servisler (mesela dizüstü bilgisayarlar için gerekli olan servislerin standart olarak i386
dağıtım kalıbı içine eklenmiş ve bununda kurulum betiğince kurulması, yazıcı kullanılmayacak bir sistemde gerekli gereksiz yazıcı sürücülerinin kurulması gibi ) kurulum betiğince açılmaktadır.
Zararları neler mi bu kolaylıkların?
• MS Windows kolaylığının devam etmesi
(tıkla ve yap)
• Terminale ve kod kullanmaya yabancılaşma
• Servislerin ne işe yaradığını ancak bir
sorunla karşılaşınca öğrenme
• Araştırılmadığı ve yönetilmediği için olası
sorunlar karşısında sorup cevap bekleme
• Bu yüzden de Özgür Yazılım dünyasının içeriğini ve
felsefesini tam olarak kavrayamama
• Sistemin, (dikkat masaüstü yöneticisinin değil, sistemin
bütünü) kendisinin istediği gibi olmaması
Burada Arch Linux için tek taraflı bir savunma yapmış olmam, kesinlikle, tüm dağıtımları eleştirel bir gözle takip etme çabasında olduğum şeklinde anlaşılmasın. Zira Arch Linux, hala birçok kullanıcı için “olağanca basitliğine” karşın zor, anlaşılmaz, kurulumu uğraştırıcı ve diğer rakiplerine göre de zaman kaybedilmeyecek denli zaman alıcıdır. Bu serzenişler, kullanıcı dostu olan dağıtımları kullana-
rak biraz da hazıra alıştırılmış olan GNU/Linux kullanıcılarınca dile
getirilmektedir. 6
Önemli olan nedir? Kullanıcı dostu mu yoksa Kullanıcı
merkezli mi olmak?
Kullanıcı dostu olmaları, dağıtımlar için kötü bir özellik değil; aksine, Özgür Yazılım ve felsefesini, GNU/Linux dağıtımlarını bir şekilde duyan, ancak MS Windows'tan göç etmek için cesaret bulamayan kullanıcılar için son derece güzel ve yararlı. Üstelik Özgür Yazılım ve felsefesi ve GNU/Linux dağıtımları için, tanıtıcıdır da. Özellikle de Ubuntu'nun uygulamaya başladığı bir proje olan Wubi ile,
bir uygulamaymışcasına sanal makine gibi, MS Windows içine kendisini kurmaya imkân vererek, birçok MS Windows kullanıcısının aklını çelerek, Özgür Yazılım ve felsefesinin ve GNU/Linux dağıtımlarının varlığını da bu kullanıcılara öğretti.
Bunun yanı sıra, yine
Ubuntu'nun ücretsiz CD
yollama servisini, geniş
kullanıcı forum desteğini
Wubi'yle bütünleştirip; neredeyse 15 dakikada biten kurulumunu da
eklersek, cesaret eksikliği bulunan, bir türlü GNU/Linux'a göç edemeyen kullanıcılar için kullanıcı dostu olmanın ne denli yararlı olduğu ortaya çıkar; ve de elbette tanıtımı için.
Kullanıcı merkezlilik ise; başından sonuna dek kullanıcının sistemi şekillendirmesi, istediği gibi düzenlemesi ve kendisine ait olmasını sağlar. Üstelik kullanıcı merkezlilik, öğreticidir de. Örneğin, bir
Arch Linux kurulumunda, tüm yapılandırma dosyalarını kendi
6 İki “next”, bir kabul ediyorum ve bir “finish” ile anında masaüstü yöneticisine erişmek MS Windows’tan göç eden yeni ve de giriş seviyesindeki kullanıcılara hitap ettiği gibi zamanı az ve sıkıntıya gelemeyen
kullanıcıların da öncelikli davranışıdır.
28
isteğinize göre (burada haliyle GNU/Linux hakkında en az orta düzey
bir bilginiz olması gerekmekte) yapılandırırsınız. Bu dosyalar:
resolv.conf, rc.conf (ki, bu dosya Arch Linux’un varlığını somutlaştırır), xorg.conf, menu.list, fstab, ve bilumum /etc/... yapılandırma dosyalarıdır. Aynı işlemi (yani benzer yapılandırma dosyalarını) Debian’da da temel kurulumdan sonra yapabilirsiniz. Gentoo ve
Slackware Linux da sizi bu şekilde uğraştıracaktır.
Haliyle bu dosyaları düzenlerken hata yapabilirsiniz. Burada imdadınıza Arch Linux topluluğunun e-posta listeleri, IRC kanalları ve Vikisi yetişmekte. Düzenli ve açıklayıcı Arch Linux Vikisi’nde, yardım
ve nasıl yapılır belgeleri ile başlangıç ve kurulum rehberlerine de erişebilirsiniz. Tasarımında en çok hata yapılan rc.conf ve xorg.conf
dosyalarının nasıl düzenleneceği hakkındaki belgeleri ayrıca okumanız yararlı olacaktır.
Bunun yanı sıra, Gentoo kurulumu da
apayrı bir yetkinlik ister. Belirli bir deneyiminiz yoksa ve konsol kullanmaya, komut yazmaya aşina değilseniz, hata yapma ve vazgeçme olasılığınız fazladır. Bunun önüne geçmek için ise bir Gentoo El
Kitabı7 (sadece Gentoo için değil diğer
dağıtımlar için de) güzel bir kaynak olacaktır. Gentoo uluslararası
IRC kanalını da unutmamak gerek.
Hazır dağıtım olarak da nitelendirilebilecek olan kullanıcı dostu
dağıtımlar geniş destekler sunarlar. Özgür Yazılım içinden gelme
olmalarına karşın sağladıkları özgürlüklerin, yani kullanıcıya bıraktıkları manevra alanının, sorgulanması gerekmektedir. Bu özgürlük
ile söy-lenmek istenen, kullanıcı adına karar verme ve tasarrufta
bulunma haklarıyla birlikte gelmeleri ve kurulmalarıdır.
Örnek vererek açarsak eğer, birçok dağıtım, kurulduktan sonra tüm yapılandırmalarını yapmış,
birçok uygulamayı kurmuş, ayarlarını tamamlamış bir şekilde kullanıma hazır olur; hatta bununla övünülür. Pardus kurulumu buna örnektir. Tüm çoklu ortam dosyası çözücüleri, ofis uygulamaları için OpenOffice.org, diğer tüm uygulamalar için KDE masaüstü yöneticisinin uygulamaları, İnternet için Firefox'u kurar ve Özgür Yazılımın diğer alternatiflerini kurulum içinde (sonrasında
değil) dışlar. Sonra forumlarda meraklı bir kullanıcı şu böyle yapılır
da hız kazanırsınız, bakın bu işe yarayan şöyle bir uygulama da varmış diye yazar çizer ve bizler de şaşakalarak incelemeye başlarız. Aynı
örnek, bir masaüstü yöneticisiyle kurulan diğer dağıtımlar için de geçerlidir: Debian, Ubuntu, Fedora, openSuSE.
Hepsinin ortak noktası: kullanıcı dostu olarak (gerçi Debian bu kavramı tam sağlamış değil hala; istediğimizi yapmakta ancak dpkg yine
bizim adımıza düşünmektedir) bizler adına karar verip, tasarrufta bulunmalarıdır. Belki 100'de bir de olsa, bir kullanıcı, OpenOffice.org
yerine Abiword ve Gnud meric kullanmak isteyecek; ya da Pidgin yerine aMSN; örnekler çoğaltılabilir. Mesela, Ubuntu bu alanda kendisini türevlere ayırmıştır: Xubuntu, Kubuntu gibi. Debian da kurulum
için birçok masaüstü yöneticisi tercihi sunar: Gnome, KDE, Xfce+
Lxde kalıpları yansılarda hazırdır. Pardus gibi, yolunu sadece KDE ile
çizen dağıtımlar da yok değildir. Mesela Xfce ile gelişen ve Gnome sürümleri de çıkartan Slackware tabanlı Zenwalk gibi.8
7 Slackware Linux’un değme hukuk kitaplarına taş çıkartacak kalınlıktaki Slackbook’u da bir şekilde edinmenizi tavsiye ederim. Kitaba ulaşmak için: http://www.slackbook.org/
8 GNU/Linux işletim sistemleri üzerinde birçok masaüstü ortamı seçeneği vardır. KDE, GNOME ve XFCE en çok kullanılan ileri düzey masaüstü ortamlarıdır. Bir GNU/Linux işletim sistemi üzerinde bu masaüstü
ortamlarından biri ya da birkaçı kurulu olabilir ve istediğiniz masaüstü ortamı ile bilgisayarı açabilirsiniz.
29
Dağıtımların getirdikleri masaüstü yöneticileri de, üç aşağı beş yukarı, aynı uygulamaları kullanırlar. Bu durum, özgürlük anlayışımıza
ters olup, diğer uygulamaların da gelişip Özgür Yazılım dünyasında yer almalarına ve tanınmalarına engel teşkil eder.9 Bu da bana tıpkı; çok çok farklı olsa da; MS Windows'un gömülü olarak Internet
Explorer, Media Player, MS Works gibi uygulamaları ile hazır gelerek
tekelcilik yapmasını anımsatmakta.10
Kullanıcı merkezli olan dağıtımlarda ise, kullanıcı sistemi kendi
isteklerine göre şekillendireceği için, kurdukları tüm masaüstü yöneticileri çekirdek olarak kurulur. Debian kurulumunda bu size sorulur. Temel sistem ile masaüstü ortamını kurmak size kalmıştır. Birçok maceracı kullanıcı da bu kısmı sadece temel sistem (Arch Linux'
ta base ve base-devel) seçimiyle geçer ve Debian'larını kendileri inşa ettikleri gibi, masaüstü yöneticilerini çekirdek olarak kurarlar.
Arch Linux da bu şekilde kurulur ama Debian gibi kurulumu maskelemez; yani kurulum aşamasında tam hâkimiyet vardır. Başta söylediğimiz gibi rc.conf dosyası buna güzel bir örnektir: # /etc/rc.conf Main Configuration for Arch Linux
Bir diğer güzel örnek ise, Gentoo'dur. use-flag konumlandırmalarıyla, kullanıcı, sadece sistemin bütününe değil, uygulamalara da kendi
tasarrufu doğrultusunda hükmedebilir. Gentoo, kullanıcıya sıfırdan
bir sistem kurabilmesini sağladığı için (LFS: Sıfırdan Linux (LFS Linux From Scratch)) bir şablon gibidir ve içinin doldurulması kullanıcıya (bilgi ve becerisi ile deneyimine) kalmış bir şeydir.11
Hiçbir deneyimim olmamasına karşın, belgelerini, Türkiye'deki
oluşumunu takip ettiğim; ancak içimde denememiş olmanın dayanılmaz bir merakı olan
Slackware Linux da, hali hazırda, GNU/Linux zaman çizgisi üzerinde
yaşam bulan dağıtımlar arasında geliştirilmesine devam edilen en eski dağıtımdır. Slackware Linux, kurulum zorluğu ve bariz bir şekilde
bilgi ve beceri açısında donanımlı kullanıcılara hitap etmesinden dolayı, gerek profesyonellerin gerekse geliştiricilerin gözdesidir. Bunda;
UNIX temellerine sıkı sıkıya bağlılığı, sadeliği, sistem üzerinde tam
hakimiyet sunması ve kullanıcının sisteme hükmetmesine olanak tanıması etkilidir.12
Tabii özgürlük, sadece uygulama ya da masaüstü yöneticisini seçmek
demek değildir. Asıl özgürlük, R. Stallman'ın dediklerinin özetiyle,
yazılımın açıklığı ve yeniden dağıtılabilinmesi önündeki sınırlamaların kaldırılmasıdır. Uygulamaların seçilebilmesi her zaman var. Bu,
kullanılan dağıtımın paket yöneticisi aracılığıyla, her zaman her aşamada mümkün zaten; ama bu şekilde bile yine kullanıcıya bazı şeyler
dayatılıyor. Dağıtımların özgürlüklerinin, kullanıcıya, Gentoo gibi bir
dağıtım sunulmasıyla mümkün olabiliceği düşüncesindeyim.
9 Özgürlük anlayışımıza ters derken, bahsi geçen dağıtımların hali hazırda sundukları uygulamalar Özgür Yazılım şartlarını sağlamaktadırlar; ancak kullanıcıya sadece popüler olan uygulamaları sundukları ve diğer
uygulamalara karşı hiç değilse kurulumda eşit olmadıkları için gelişim seyrini, popüler olmalarını engellemektedirler.
10 Burada karıştırılmaması gereken MS Windows bu uygulamaları dayatmaktadır ve sistemden kaldırmak istediğinizde ciddi hatalara yol açmaktadır. Örneğin Internet Explorer aynı zamanda dosya yöneticisidir ve
kaldırıldığı zaman dosya yönetimi imkânsızlaşmaktadır. Fakat GNU/Linux dağıtımlarında dayatma olmadığı gibi seçimler öncelikli olarak masaüstü yöneticisinin bileşenlerine tanınmıştır; kullanıcı hoşuna gitmeyen
parçaları kaldırıp yerine eş değerlerini kurup sorunsuzca kullanabilmektedir. Pidgin yerine Gajim, Evolution yerine Thunderbird kullanımı gibi.
11 Gentoo hakkındaki bilgi ve yardımları için Burak Sezer'e teşekkürü borç bilirim.
12 Slackware Linux Türkiye topluluğu ve çalışmaları için: http://www.slackware.org.tr/index.php Özellikle de Slackbook'un Türkçeye kazandırılması çalışması Özgür Yazılıma gönül veren dil bilen kullanıcıların
yardımını beklemekte.
30
Son Söz Yerine
Masaüstü yöneticileri, bugün eriştikleri nokta ile, dağıtımların ve sağladıklarının fazlaca önüne geçmekte; hatta maskelemekteler. Birçok
kullanıcı, bir dağıtıma bağlı kalmadığı gibi sürekli olarak yeniyi tüketip meraklarını gidermek amacıyla Distro Watch sitesine başvurmakta. Belirleyici unsur ise, burada dağıtımların sunduğu yenilikler kadar, masaüstü yöneticilerinin sağladıkları kullanıcı desteğinin gösterdiği gelişim.
Örneğin; KDE 4, geçen sene duyurulduğunda,
bırakın hali hazırda KDE 3 kullananları, en sıkı
Gnome kullanıcıları dahi kullanmak istemeseler
bile inceleme yazılarını okuyup, canlı bir CD ile
denemişlerdir.
Ancak her türlü yeniliğe ilk yer vermek, eğer süreç iyi yönetilmezse,
dağıtıma bir katkı sağlamaz. Bugün birçok Kubuntu kullanıcısı, KDE
4 masaüstü yöneticisinin, Kubuntu’da üvey evlat muamelesi gördüğünü söylerken; Pardus bu süreci iyi değerlendirmiş ve KDE üzerinde
yol alan bir dağıtım olduğu için kendisini bu dağıtımda yetkinleştirmiştir. Aynı şeyi, Foresight dağıtımının, Gnome 2.24 duyurulur duyurulmaz, masaüstü yönetimi olarak alması içinde söyleyebiliriz; fakat
bu yeniliğin bünyeye katılması Foresight’a ne katmıştır ortada.13
13 Foresight dağıtımı Distro Watch listesinde 6 Eylül 2009 tarihi itibariyle 94 sıradadır.
Uygulamalar, masaüstü yöneticileri, dağıtımları ve sağladıkları; Özgür Yazılım topluluklarının, kullanıcı ve geliştiricilerinin an be an iletişim, uyum, geri
bildirim ve denetim sistemleriyle gelişiyorlar. Gün geçmiyor ki güncelleme uyarısı almayalım. Bu, şüphesiz ki sahiplendiğimiz değer ve olgunun gelişimini gösterir. Ancak bu gelişim, son kullanıcıya
nerede ve ne ölçüde fayda sağlamaktadır? Son kullanıcının asıl arzusu nedir?
Bir dağıtım, kullanıcı arzusuna göre mi
olmalı, yoksa kendisini bir yerde konumlandırıp, kullanıcının o konuma gelmesini mi istemeli?14
Sonuçta bu durum, (kullanıcı merkezli veya dostu olmak) dağıtımın
kullanıcıları ile geliştiricileri arasındaki iletişim ve bu topluluğun, her
türlü iç ve dış çevre koşullarından etkilenerek, fayda-maliyet değerlendirmesi ışığında verdiği ve vereceği kararlara bağlı olarak
değişir.15
Bu soruların yanıtları, gelecek makalede cevaplanmaya çalışılacak.
Ancak yinelemekte fayda var: her GNU/Linux dağıtımı, kendi pazar
konumlandırmasını kendi yönetimi içinde alır ve belki de bu karar,
kendi kullanıcı kitlesini yaratır ve biçimlendirir. Debian'ın üç ayrı
koldan (kararlı, deneme ve kararsız depo kullanıcıları) sadık; Slackware, Arch ve Gentoo'nun uzman ve uzmanlaşmaya çalışan; Ubuntu,
Pardus, Mandriva ve Fedora’nın ise kafa yormak istemeyen ve her şeyin kolay bir şekilde olmasını ve kurulmasını isteyen kullanıcı kitlesi
yaratması gibi.
14 Arch Linux Kurulum Belgesinde (http://www.archlinux.org.tr/kurulum/#_kurulum_haz_rl_klar ) yer alan “Kurulum Hazırlıkları” kısmından alıntı: “Arch Linux, giriş seviyesindeki kullanıcılara hitap etmemektedir.
Bu yüzden, eğer daha önce bir Linux dağıtımı kullanmamış iseniz, bunun sorumluluğunun bilincinde olmanız gerekmektedir. Arch Linux kullanıcısı bilişim okur yazarı bir kullanıcıya hitap edebilmektedir.
15 Örneğin Debian Kararlı (Stable) sürümü gerçekten de eski uygulamaları barındırsa da deposunda ve meraklı kullanıcılara itici gelse de bu durum talep edeni var ki arzı gerçekleşmekte. Bu, kullanıcı topluluğunun
isteklerini iyi değerlendiren ve geri bildirimi süratle cevaplandıran geliştirici ve yönetici topluluğunun olduğunun iyi bir göstergesidir.
31
Uyarı
Makalemde kullanılan ve yazılmış olan tüm fikirler bana ait olup, makalenin tamamı GNU GPL16 ile lisanslıdır. Kaynak belirtmek suretiyle kullanılabilir, alıntılanabilir.
Meraklısına;
GNU/Linux zaman çizgisini görmek ve onca insanın emeğinin güzelliğine tanık olmak için Google ya da Viki arama motoruna “GNU/Linux
timeline” yazmanız yeterlidir.
Aydın Bez
http://ozguryazilimsendikasi.org
[email protected]
16 GNU GPL'nin İngilizce kopyası için: http://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0-standalone.html Türkçe kopyası için: http://ozguryazilim.pau.edu.tr/iys/genel-kamu-lisansi/yazdir.html (2001 yılında yapılmış bir çeviri)
32
Python ile tarfile Modülü
Python ve Tarfile Modülü - Metehan Özbek
Veri ve Bilgileri Okumak
tarfile modülü Python ile tar arşivleriyle çalışabilmemizi sağlar.
tarfile modülü tar dosyalarını okuma, yazma ve ekleme; tar.gz ve
tar.bz2 dosyalarını ise okuma ve yazma marifetine sahiptir. Bu yazımızda anlatılanlar Python 2.6 da denenmiştir. Eski sürümlerde çalışmama ihtimali olabilir.
tarfile modülüyle bir tar dosyasını okumak için open() fonksiyonu
kullanılır:
Tar Dosyası Testi
Elinizde tar uzantılı bir dosya var ve siz bunun tar dosyası olduğundan emin değilsiniz, ama Ark veya bir başka arşiv yöneticisiyle açabiliyorsunuz. Peki, bu dosyanın tar arşivi olduğundan nasıl emin olabiliriz?
tarfile modülü bize bunu anlamak için güzel ve kullanımı basit bir
fonksiyon sunar. Bunu güzel bir örnekle anlatalım:
[“zipfile.py”,”tarfile.py”]
getnames() fonksiyonu ise yukarıda görüldüğü gibi tar arşivinde gömülü olan dosyaları bir liste olarak verir. Biz istersek bunu kısa bir
for döngüsüyle sıralayabiliriz:
True
Burada tar_file değişkenine tar dosyamızın adını atadık ve
is_tarfile() fonksiyonu ile kontrol ettirip çıktıyı print ile yazdırdık.
Çıktımız True olduğuna göre python.tar isimli dosya kesinlikle bir tar
dosyasıdır.
33
Elimizdeki tar arşivini bir arşivleme aracı ile açtığımızda görürüz ki;
her dosyanın sağ tarafında oluşturulma tarihi, boyutu veya sıkıştırılmış boyutu vardır. Bizde eğer arayüzlü bir uygulama yazacaksak
getmembers() ve getmember() fonksiyonlarını kullanmalıyız. Bu iki
fonksiyonun kullanımını görelim:
Arşivden Dosya Çıkarmak
Bir tar arşivinden üç ayrı fonksiyonla dosya çıkartabiliriz. Bunlardan
en az pratiği olan extractfile() fonksiyonunun kullanımı şu şekildedir:
Yukarıdaki kodları açıklayacak olursak; extractfile() ile belirttiğimiz
dosyayı arşivden çıkardık, ama herhangi bir yere yazmadık ya da okumadık. Okuma işlemini read() fonksiyonuyla yaptık. Tabi böyle bir
şeyi yaptığımızda dosyanın boyutuna göre konsol ekranı o kadar çok
dolacaktır. Çıkardığımız dosyayı yazdırmak için ise Python ortamında varsayılan olarak bulunan open() fonksiyonundan yararlanacağız:
Diğer seçenekleriniz ise linkpath, uid, gid, uname, gname :
Bu yazdırma tarzı size zahmetli geliyorsa diğer fonksiyonları deneyebilirsiniz:
İlk örneğimizde tek bir dosyanın bilgilerini öğrendik, ikinci örneğimizde ise for döngüsü yardımıyla arşiv-deki bütün dosyaların bilgilerini elde ettik. Şimdi ise bir tar arşivinin nasıl oluşturulacağını ve
arşiv dosyalarının nasıl çıkarılacağını görelim.
34
Üç satırlık bir kodla belirttiğimiz dosyayı bulunduğumuz dizine çıkardık. Tabi biz istersek farklı bir dizine de çıkarabiliriz:
Hiç zahmete girmeden bütün dosyaları çıkarmak istiyorsak son fonksiyonumuz işinizi görecektir:
Tabi ki bunun da aldığı parametler vardır:
Bu üç arşiv tipinin tek farkı açma modudur. Dosya ekleme işlemleri
aynıdır. Ben tar değişkeniyle devam ediyorum:
Buradaki path ifadesini yukarıda görmüştük. members ifadesi ise eğer siz tüm arşivi çıkarmayacaksanız dosya isimlerinin yer aldığı bir
listeyi belirtirseniz fonksiyon belirttiğiniz listedeki dosyaları çıkartacaktır.
Eğer amacınız tar dosyalarıyla ilgili bir uygulama yazmak ise ve çıkartılan dosyaların hangileri olduğunu göstermek istiyorsanız şöyle küçük bir kod yazabiliriz:
Yeni Arşiv Oluşturmak ve Ekleme Yapmak
Tar arşivleri üçe ayrılır: Sıkıştırılmamış *.tar arşivleri, Gzip ile sıkıştırılmış *.tar.gz arşivleri ve BZ2 ile sıkış-tırılmış *.tar.bz2 arşivleri. Bu
dosyalarla çalışmak için her birine özel fonksiyonlarda mevcuttur
(taropen(), gzopen(), bz2open()). Fakat biz bu üç fonksiyonu kullanmayacağız. Yukarıda kullandığımız open() fonksiyonu zaten hepsini
barındırıyor. Her üç arşiv tipi için değiştirmemiz gereken tek şey açma modudur. Hemen üç arşiv tipinin nasıl yazma kipinde açılacağını
örnekle verelim:
35
Aynı şekilde bir dizin ismi belirttiğinizde, dizin ve içeriği arşive eklenecektir. Eğer biz dizin belirttiğimizde dizindeki dosyaların teker teker eklenişini ekranda görmek istiyorsak biraz meşakkatli olacak.
Ben de linzip adı verdiğim uygulamamda bunu kullanmak isteğim sonucu forumdan birkaç arkadaşın yardımıyla çözdüm ve hem örneğimizde kullanmış oluruz, hem de dakikalarca akabilecek bir çıktı sayesinde bazı arkadaşlarınıza sisteminiz siliniyor şakası yapabilirsiniz :)
Aynı şekilde dizin de eklendiğini öğrenmiştik. Yine üstteki örneğimizden yararlanarak daha güzel kodlar geliştirebiliriz. tarfile ile ilgili en
önemlilerini öğrenmiş olduk. Daha başka neler var diye merak ederseniz tarfile modülünü import ettikten sonra help (tarfile) diyerek
yardım alabilirsiniz. Burada anlatılanlardan daha fazlasını öğrenmeye niyetiniz varsa sizin, güzel bir arşiv yöneticisi yapmaya çalıştığınızı tahmin ediyorum. tarfile modülüyle beraber Python'un önem verdiği bir başka arşiv tipi olan zip formatını da öğrenmek istiyorsanız,
kısa süre önce yazdığım yazımı inceleyebilirsiniz. Güzel uygulamalar
ve okunabilir kodlar üretmeniz dileğiyle...
listele() fonksiyonumuz bizim için düzgün bir şekilde dosya yolunu
verecek ve biz bunu for döngüsü aracılığıyla tek tek tar arşivimize ekleyeceğiz. Eklenmeden öncede konsola hangi dosyanın eklendiğini
yazdırmış olacağız.
Evet, son olarak var olan bir tar arşivine nasıl dosya eklenildiğini görelim. Python hakkında bilgi sahibiyseniz, normal bir dosyanın nasıl
eklenmek üzere açıldığını bilirsiniz. Açma modunu “a” olarak ayarladığımızda dosyamızı üzerine ekleme yapacak şekilde açmış oluruz.
Deneyimlerime göre bu “a” modu sadece tar dosyalarında kullanılabiliyor. Yani tar.gz ve tar.bz2 dosyalarını “a” modunda açamıyoruz.
Bu yazıyı okuduktan sonra “a:gz” veya “a:bz2” modunu deneyerek beni yalancı çıkarmak isteyenlere teessüflerimi bildiririm :) Küçük bir
örnekle nasıl bir tar arşivine dosya ekleyebileceğimizi görelim:
36
Metehan Özbek
[email protected]
www.mthan.net
Site Tanıtımları - Erdem Artan / Serdar Gündüz
Özgür Yazılım Sendikası
Go To Can
Özgür Yazılım Sendikası, Aydın Bez tarafından kurulan, ağırlıklı ve
şiddetli bir şekilde "özgür yazılım" üzerine makaleler ile özgür yazılım anıların girildiği bir günlük.
Go To Can sitesi ismini kurucusu olan Mustafa Can Özdemir'in ikinci
adından alıyor ve GNU/Linux üzerinde yazılım geliştirmeden, kendi
hayatına uzanan girdiler içeriyor.
Aydın Bez, Özgür Yazılım Sendikası'nı sitesinde geçen bir paragrafla
şöyle anlatıyor :
Mustafa Can Özdemir'in aşağıda kendi kaleminden espri dolu hayat
hikayesini bulabileceğiniz sitesinde aynı zamanda Python ile geliştirilmiş projeler, arayüz tasarımı, çeşitli konularda makaleler de bulabilirsiniz.
"Peki, Özgür Yazılım Sendikası olarak bizim yerimiz ve duruşumuz
ne olacaktır? Yanıtı girişte belirttik zaten fazla peşrev etmeden:
“Hepimiz Özgür Yazılım dünyasının gönüllü olarak çalışan, karşılık
beklemezsizin ücrete tabii olmayan sendikalı işçileriyiz!” Özgür Yazılım ve GNU/Linux üzerine bildiklerimizi, öğrendiklerimizi paylaşmak ve anlamasak da programcılıktan, uygulama tasarımından
belgelendirme çalışmalarıyla, Özgür Yazılım ve GNU/Linux üzerine
yazacakları-mız ve çizeceklerimizle katkı sağlamak, öğrenme çemberinin devamını sağlamak."
"1983 yılının bahar aylarında Numune hastanesinde sezeryanla
doğmuş, bu nedenle doğarken annesinin doktorlar tarafından yasal
yollarla bıçaklanmasına sebebiyet vermiştir. Çocukluk yıllarını Çanakkale'de elektiriği ve telefonu olmayan bir evde, toplumdan uzak
olarak geçirdikten sonra, 1989'da ailesiyle birlikte tekrar İstanbul'a
dönmüş ve ilerleyen yaşlarında öğrendiğine göre bundan sonraki
bir kaç hafta boyunca avizeye bakarak yaşamıştır."
GNU/Linux dünyasında ufkunuzun açılmasını ve yeni şeyler düşünmek isterseniz mutlaka takip etmenizi öneriyoruz.
Zamanla dolu bir içeriğe kavuşacağını ümit ettiğimiz Go To Can'ı yer
imlerinize eklemenizi tavsiye ediyoruz.
http://ozguryazilimsendikasi.org
http://gotocan.com
37
Aydın Bez
Erdem Artan
Hamit G. Nart
Hüseyin Sarıgül
Kadri İspay
Melike İteralp
Mesut Yaşar
Metehan Özbek
Nihad Karslı
Özlem Şan
Serdar Gündüz
Ufuk Coşkun
Uğur Çaylık
Yasin Özcan
Dergimizde geçen eserlerin telif hakları, eser
sahibince aksi ya da bir alternatifi belirtilmediği sürece, Creative Commons 2.5 ile
korunmaktadır.
Creative Commons 2.5 hakkında geniş
Dergimizle ilgili her türlü olumlu ve olumsuz görüşlerinizi bizlere çekinmeden
bildirebilirsiniz. Sizinle daha iyisini yapabilmek için buna ihtiyacımız var. Bizlere Pardus-Linux.org forumlarından,
Pardus-eDergi.org iletişim formunu doldurarak ya da [email protected]
adresine elektronik posta atarak ulaşabilirsiniz.
Katkıda bulunmak için
http://www.pardus-edergi.org/katkidabulunun/ adresine mutlaka uğrayınız.
bilgiye ulaşmak isterseniz
http://creativecommons.org/licenses/by/2.5/
adresini ziyaret edebilirsiniz.

Editörden... - Erdem Artan 3

Transkript

Benzer belgeler

Business Voucher - TELE

linux tanıtım - Linux Nedir?

Linux ve Netodragon Modem

Kendi Çoklu Ortam Sunucunuzu Kurun: Gnump3d

Hydrogen - Tilkinin Dilinden

Business Voucher - TELE

Cenk Demir - Tilkinin Dilinden

Untitled - Tilkinin Dilinden

Pardus`ta Yüz Tanıma Teknolojisi