docbulgaristan`a - Invest Bulgaria Agency
download 
Şikayet Transkript
bulgaristan`a - Invest Bulgaria Agency
Investing in your future EUROPEAN UNION European Regional Development Fund OP “Development of the Competitiveness of the Bulgarian Economy” 2007-2013 Project “Promoting the advantages of investing in Bulgaria” BG 161PO003-4.1.01-0001-C0001, with beneficiary InvestBulgaria Agency, has been implemented with the financial support of the European Union through the European Fund for Regional Development and the national budget of the Republic of Bulgaria. BULGARİSTAN’A YATIRIM yapın İÇİNDEKİLER 1. Giriş sayfa 4 2. Bulgaristan’ın genel özellikleri 2.1. Coğrafya 2.2. Demografik profil 2.3. Ana şehirler 2.4. Tarihçe 2.5. Siyasi profil 2.6. İktisadi profil sayfa 8 sayfa 10 sayfa 16 sayfa 18 sayfa 28 sayfa 40 sayfa 42 3. İnsan kaynakları 3.1. Üniversiteler 3.2. Okullar sayfa 52 sayfa 56 sayfa 64 4. İşletme fiyatları 4.1. Vergiler 4.2. Maaşlar 4.3. Toprak ve kiralar 4.4. Evsel hizmetler sayfa 68 sayfa 70 sayfa 71 sayfa 72 sayfa 74 5. Altyapı sayfa 76 6. Hükümet desteği sayfa 84 7. Kilit sektörler ve başarılı şirketler 7.1. Gıda sanayi 7.2. Bilişim teknolojileri 7.3. Elektrik ve elektroteknik 7.4. Sağlık ve sağlık turizmi 7.5. İş süreçlerinde outsourcing 7.6. Makina endüstrisi 7.7. Ulaştırma ve Lojistik 7.8. Kimya ve bağlı endüstriler 7.9. Diğer sektörler sayfa 90 sayfa 92 sayfa 106 sayfa 122 sayfa 136 sayfa 144 sayfa 154 sayfa 166 sayfa 174 sayfa 190 8. Diğer bilgiler sayfa 194 Giriş Bulgaristan, işi algılama becerisiyle yüksek seviyede teorik bilgileri bir araya getirerek etkin ve makul uluslararası çözümler geliştirebilen gerekli, yüksek kalifiyeli ve iyi eğitilmiş profesyonellere sahiptir. A.T.Kearney Yatırım doğrultusu olarak Bulgaristan lehine karar verilmesinde etkili olan üç etken : ana hammaddemize erişim, ülkenin coğrafik konumu ve mevcut vergi konumuydu. Ingrid Janker, CEO, Knauf Bulgaria Bulgaristan Moody’s tarafından 2010 yılından bu yana kredi reytingi artırılan tek Avrupa ülkesidir. Bulgaristan en düşük dış borç sıralamasında AB’de ikinci sırada yer almaktadır (GSYH’nın %17) ve en düşük bütçe açığı seviyelerinden bir tanesine sahiptir (2011 yılında %2,1). 4 Giriş Bulgaristan iyi beceriler, nispeten düşük işgücü giderleri ve ürünlerde iyi kalite konusunda iyi bir bileşim sunmaktadır. Accelerance Bulgaristan’ın AB’e üye olması sonucunda ülkeye Avrupa fonlarından ciddi finansman yağmaktadır. Business Monitor International Burada fevkalade yatırım koşulları var. Ülke hammadde istihsali konusunda büyük bir yerli kapasiteye sahiptir. Akile Bardeli, Orgachim Yönetim Kurulu Üyesi 1901 yılına dayanan ülkedeki ilk yabancı yatırımlardan bir tanesi olan D-check uçakların güvenlik derecesini ölçen en kapsamlı ve en titiz denetimidir. Bu denetim aynı zamanda Heavy Maintenance Visit (HMV) olarak da bilinmektedir ve hava taşıtına ve teknisiyen sayısına göre normalde 21 ila 60 gün arasında sürmektedir. Lufthansa Technik Sofya 31 şirketten oluşan gurubun içerisinde Airbus A320 uçağının en hızlı D1 check muayenesini sadece 16 günde gerçekleştirmeyi başarıyor. 5 Giriş Bulgar şirketlerinin müşterileri arasında BMW, Renault, Peugeot, Ford, Audi gibi şirketler var. Örneğin Audi’nin 6 silindirlik V-şeklindeki motorlarının silindir başları Montupet’in Bulgaristan’daki fabrikasında üretilmektedir. 2010 yılında Bulgaristan HP’nin tüm dünyada bulunan ve müşteri hizmetleriyle IT ve yazılım işlemleri outsourcingi ile ilgili altı hedef lojistik merkezinden bir tanesi haline geldi. Avrupa’nın en büyük sodyum bikarbonat üretim fabrikası ve Balkanların en büyük petrol rafinerisi Bulgaristan’da bulunmaktadır Bulgaristan 2011 yılında dünyanın en büyük lavanta yağı üretici ve ihracatçısı oldu, manda ve koyun sütü üretiminde ise dünyanın en büyük 15 üreticisi arasına girdi Bulgaristan termal kaynak sayısı açısından İzlanda’dan sonra Avrupa’da ikinci sırada yer almaktadır ve doğada var olan tüm çeşit kaynak sular Bulgaristan’da da mevcut. 6 Giriş .....Birinci sınıf matematik uzmanları arıyorsanız Bulgaristan’da arayın. William Fitzsimmons, Kabul ve Mali Yardım Dekanı, Harvard College Bulgaristan, Romanya ve Avrupa’nın kenarlarında bulunan başka ülkeler teknolojik projelerde outsourcing konusunda lider konuma gelmeye başlıyor. Business Week Bulgar malı ELKA 6521 Avrupa’nın ilk elektronik hesap makinasıdır. ELKA 6521 önceki asrın altmışlı ve yetmişli yıllarında Avrupa’nın en popüler elektronik hesap makinaları arasında yer almaktadır. 1975 yılında Bulgaristan İsviçre’ye 30 000’nin üzerinde elektronik hesap makinası ihraç etti. EnerSys Bulgaristan İngiliz ve Alman denizaltılarına ağırlığı 300 tonun üzerinde olan piller üretmektedir. 7 Bulgaristan’a genel bakış 8 9 Coğrafya Bulgaristan Avrupa’yı Asya’ya bağlayan 10 Coğrafya ana yollar üzerinde bulunmaktadır 11 Coğrafya Vidin ROMANIA Belogradchik SERBIA Pleven Sofia MACEDONIA Plovdiv Blagoevgrad Bansko Kardzhali GREECE 12 Coğrafya Silistra Ruse Kaliakra cape Shumen Varna Veliko Tarnovo Shipka Kazanlak Sliven Nessebar Sozopol Burgas Black Sea Stara Zagora TURKEY Lejand: Havaalanı Nehir Limanı Deniz Limanı 13 Coğrafya Bulgaristan doğası her şeye sahiptir yüksek dağlardan... Rila, Avrupa’nın altıncı ve Balkan Yarımadasının en yüksek dağıdır. En çok ziyaret edilen turistik istikametlerden birisi olan Yedi Rila Gölü Rila dağında bulunmaktadır. Vitoşa Sofya’nın hemen yakınında bulunmaktadır. Eşsiz dinlenme imkanları sunan bu dağ, aynı zamanda uygun spor koşulları da sağlamaktadır. 2011 yılında Bulgaristn’ı toplam 8 712 821 yabancı turist ziyaret etmiştir. Bu rakam bir önceki yıla göre %4,0 artış arzetmektedir. Pirin Bulgaristan’ın en güzel Alp tipi dağıdır. Rodoplar, bitki ve hayvan dünyası, yerleşim yerlerinin mimarisi ve nüfusun kültürel gelenekleri açısından en ilgi çekici dağlarımızdan birisidir. 14 Coğrafya ... manzaralı sahillere kadar Bulgaristan’ın Karadeniz tatil beldelerinde tarihle modernite el ele yaşıyor. Nesebır şehri (Mesembria) M.Ö. 6. asırda yerleşim alanı halini almış. Tunç devri sırasında Karadeniz’in en gelişmiş şehirlerinden biri olan Nesebır, günümüzde UNESCO himayesindeki kültürel mirasın bir parçasıdır. 2010 yılında Bulgaristan’da bulunan 11 plaj prestijli “Mavi bayrak” ödülüne layık görüldü. Bulgaristan’ın Karadeniz sahili dinlenme, eğlenme, tedavi ve spor etkinlikleri için iyi bir imkan sunmaktadır. Ülkede resmi ilan edilen 142 tatil beldesi mevcuttur. Bunlardan 58’i kaplıca niteliğindedir, 56’sı dağ, 28’si de deniz tesisidir. 15 Demografik profil 2011 yılında Bulgaristan nüfusu 7 364 570 kişidir Ülke nüfusunun %68’i çalışabilir yaştadır Vidin Nüfusun yaklaşık %60’ı aktif yaştadır (25-64) ve en az bir yabancı dil kullanır Çalışabilecek aktif yaştaki nüfusun yaklaşık %80’i (25-64) lise veya üniversite mezunudur Montana Pleven Vratza Lovech Pernik Sofia Sofia District Kjustendil Plovdiv Ülkedeki öğrencilerin yaklaşık 2/3’si Almanca veya İngilizce okumaktadır Pazardzhik Blagoevgrad Bulgaristan yüksek oranda şehirleşmiş bir ülkedir. Şehirlerde yaşayan nüfus 5 milyondan fazladır 16 Smolyan Demografik profil 01.02.2011 itibariyle illere göre nüfus dağılımı Silistra Ruse Veliko Turnovo Dobrich Razgrad Targovishte Shumen Varna Gabrovo Burgas Sliven Stara Zagora Yambol Haskovo Kardjali Nüfus 100 000 altında 100 000’den 120 000’e kadar 120 000’den 150 000 ’e kadar 150 000’den 200 000 ’e kadar 200 000’den 300 000 ’e kadar 300 000’den 500 000 ’e kadar 500 000 üzeri 17 Ana şehirler Sofya Nüfus : 1 291 591 Sofya, Bulgaristan’ın başkentidir Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin merkezi (Parlamento, Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık) Sofya Avrupa Birliği’nin 13. büyük şehridir Bulgaristan Merkez Bankası, Bulgaristan emtia borsası, Mali denetim Komisyonunun bulunduğu Finans merkezi Sofya ‘da: Ülkedeki işgücünün 1/4 yoğunlaşmaktadır Bulgaristan’ın sanayi üretiminin 1/6’sı bulunmaktadır Bulgaristan GSYH’nın %34,3’ü üretilmektedir 18 Ana şehirler Eğitim : İşletmecilik programları olan 16 yabancı dil lisesi İT programları olan 18 yabancı dil lisesi 21 üniversite Yıllık 26 000 mezun Sofya havalimanı Bulgaristan’ın en büyük yolcu ve yük havalimanıdır. Havalimanında 70’in üzerinde ulaştırma şirketi faaliyet göstermektedir : FedEx, InTime (UPS), DHL, TNT, DB Schenker dahil olmak üzere M.Ö. VIII. asırda neolit yerleşim alanının yerinde kadim Trak şehri Serdika kurulur –Trak kavmi serdinin ismini alarak. Bu topraklara yapılan iskanın nedeni Sofya ovasında bol olan sıcak su kaynaklarıdır. Avrupa’nın geri kalan başkentleri arasında bir tek Sofya sekiz farklı türde kaynak suyuna sahiptir. Bu su hergün 100 000 kişiye tedavi sağlayabiliyor. Prof. Kostadin Shterev - hidrolog 19 Ana şehirler Plovdiv Nüfus : 338 153 İdari, ulaşım, eğitim ve turizm ana merkezlerinden bir tanesidir Ortalama %12-13 GSYH artışıyla ülkenin en hızlı büyüyen ekonomilerinden birisidir Uluslararası havalimanını da kapsayan iyi gelişmiş ulaşım altyapısı On Trans Avrupa koridorundan üç tanesi şehrin yanından geçmektedir (ІV,VІІІ и Х) 1892 yılından bu yana organize edilen Uluslararası Plovdiv Fuarı Güneydoğu Avrupa’nın en önemli ticari etkinliklerinden birisidir. Fuar Güneydoğu Avrupa’nın en büyük sergi merkezidir Eğitim : 3 yabancı dil lisesi 2 üniversite Yıllık 10 500 mezun 20 Ana şehirler Georgi Bojinov’un patentli uçağı Wright kardeşlerin ilk üçüşündan sadece 9 yıl sonra üretilmiş olup çok daha sonra süpersonik uçaklarda değer verilen inovasyonlarla donatılmıştır. Uçağın orijinali Plovdiv Havacılık Müzesinde bulunmaktadır. Plovdiv’deki Roma stadyumu Balkanlar’daki en Roma yapılarından birisidir. Uzunluğu 180 metre olup, kapasitesi 30 000 kişidir. Plovdiv Antik tiyatrosu I-II asırlar arasında inşa edilmiştir. Tiyatronun spesifik mimarisinden kaynaklanan iyi derecedeki akustiğinden dolayı tiyatro günümüzde de konser ve başka toplumsal etkinlikler için kullanılmaktadır ve 5 000 - 7 000 seyirciyi alabilmektedir. The Ancient Theater 21 Ana şehirler Veliko Tarnovo Nüfus : 88 670 Bulgaristan’ın en eski yerleşim yerlerinden biri. Zengin geçmişi ve kültürü var Şehrin ana özelliği muhafaza edilmiş olan ortaçağ kalesi “Tzarevetz”tir İyi gelişmiş ulaşım ve iletişim altyapısı Ana karayolları : Edirne’yi Bükreş’e bağlayan Avrupa Е85 yolu ve Sofya’yı Varna’ya bağlayan Е772 yolu Eğitim-Öğretim : 18 lise 3 üniversite Yılda mezun olan 8 500 öğrenci Veliko Tırnovo’dan 5 km mesafede Arbanasi mimari-müze kompleksi bulunmaktadır. Bulgaristan’ın yüz ulusal turistik yeri arasında yer almaktadır. 22 Ana şehirler Veliko Tırnovo’daki Tzarevetz tepesi beş bin yıllık geçmişe sahiptir. Taş-bakır çağından beri mesken olan şehir de ilk yerleşim yeri M.Ö. 4 200 yılına dayanıyor. Ses ile ışık „Ses ile ışık “ ismini taşıyan Görsel-İşitsel gösteri ışık, ses ve söz efektlerini birleştiren ve Bulgaristan tarihinin en önemli anlarını yansıtan tarihi bir öyküdür. İlk defa 1985 yılında gösterilmiştir. 23 Ana şehirler Varna Nüfus : 343 704 Karadeniz’in en büyük şehridir. Ana turistik istikamet, iş ve üniversite merkezi Bulgaristan Deniz Kuvvetleri ve Deniz Ticareti Merkezi Varna Bölgesi GSYH’nın %5,4’ünü üretmektedir. Varna ili kişi başına yabancı yatırımlar bakımından ülke üçüncüsüdür Uluslararası havaalanı ve limanı dahil olmak üzere iyi gelişmiş ulaşım altyapısına sahiptir Varna Havalimanı Avrupa’nın en büyük şehirleri olan Brüksel, Viyana, London, Moskova’ya seferler düzenlemektedir Varna’nın karayolları şebekesi Bükreş’e giden E70 ve İstanbul’a giden E87 gibi Avrupa karayollarını ve VIII. Trans Avrupa koridorunu kapsamaktadır Eğitim : İşletme, matematik ve bilişim teknolojileri alanlarında programları olan 12 yabancı dil lisesi 8 teknik lise 5 üniversite ve yüksek okul Yıllık 9 400 mezun Balçik kentindeki Botanik bahçe Monako’dakinden sonra Avrupa’da ikinci olan ve yaklaşık 1 dekarlık alanda sergilenen iri ölçülü kaktüs ve sukulent koleksiyonuyla meşhurdur. Bu eşsiz bahçede 2 500’ün üzerinde bitki türü yetiştirilmektedir. 24 Ana şehirler Burgas Nüfus : 212 902 Karadeniz sahilinde bulunmaktadır Ana turistik istikametlerden bir tanesi ve bunla birlikte – ana idari, sanayi ve eğitim merkezi Uluslararası havalimanı dahil olmak üzere iyi gelişmiş ulaşım altyapısı Şehirden VIII. Trans Avrupa koridoru geçmektedir (Durres – Tiran – Üsküp – Sofya – Plovdiv – Varna) Burgas limanı Bulgaristan’ın en büyük limanıdır. 28 gemi yeri olan liman toplam tonajı 125 000 dwt olan gemilerin işlem görmesine imkan sağlıyor Eğitim : 4 yabancı dil lisesi 2 üniversite Yıllık 3 500 mezun Spirit of Burgas Bulgar ve uluslararası müzik festivalidir. 2009 yılında bu festival „Тimes” tarafından en iyi 20 festival istikametlerinden birisi olarak gösterildi. 25 Ana şehirler Blagoevgrad Nüfus : 77 441 Eğitim, idari, ulaşım, tarım ve turizm merkezi (kültürel ve doğal zenginliklere ve kayak merkezi Bansko’ya yakınlığıyla bilinmektedir) Blagoevgrad IV. Trans Avrupa Koridoru üzerinde bulunmaktadır. Şu anda Batı Avrupa istikametlerini Yunanistan’a bağlayan yeni otoban inşa edilmektedir Sofya’yı Selanik’e bağlayan demiryolu hattı Blagoevgrad üzerinden geçmektedir Eğitim : 2 üniversite, yıllık 3 000 mezun 3 yabancı dil ve birkaç özel işletmecilik lisesi Bulgaristan’daki ilk Amerikan üniversitesi 1991 yılında Blagoevgrad’da açılmıştır. Şu anda (10.2011 itibariyle) üniversitede 5 kıtadan gelen, 45 ülkeden 1 100 öğrenci öğrenim görmektedir. Öğrencilerin yaklaşık %60’ı yabancı öğrencilerdir. 26 Ana şehirler Ruse Nüfus : 167 585 Bulgaristan’ın en büyük nehir limanı ve otomotiv, seramik ve kimya sanayi sektörlerinde büyük sanayi merkezidir Mоntupet, Keros Bulgaria ve bir çok başka uluslararası şirkete ev sahipliği yapan Bulgaristan’ın ilk sanayi bölgelerinden bir tanesi Ruse’de bulunmaktadır Şehir IX. Trans Avrupa koridoru üzerinde ve Bulgaristan ile Romanya arasındaki ana karayolu ve demiryolu bağlantısı olan Tuna Köprüsü bölgesinde konumlandırılmıştır Ruse, Bükreş uluslararası havalimanından 60 km mesafede bulunmaktadır Şehrin merkezi kısmı XIX. Asrın sonu ve XX. Asrın başına özgü eşsiz mimarisiyle ünlüdür Eğitim : 3 yabancı dil lisesi 1 üniversite Yıllık 2 000 mezun Barok, modern, neoklasisizm ve sesesyon tarzlarının iç içe girdiği mimari heykellerinden dolayı Ruse sık sık „Küçük Viyana “ olarak da anılmaktadır. 27 Tarihçe Slavlar, Proto Bulgarlar ve Traklar Bulgaristan devletinin kuruluşundan önce bu topraklarda yaşamış olan kavimlerdir. Han Krum’un yönetimi sırasında (803-814) Bulgaristan’da ilk yazılı kanunlar oluşturulmuştur. 864 Bulgar Devleti 681 yılında kurulmuştur. Han Asparuh kurucusu olarak bilinmektedir. 28 Yılında Prens I. Boris yönetimi sırasında Bulgaristan’da hıristyanlık resmi din olarak kabul edilmiştir. Tarihçe 886 Yılında Kiril ile Metodi kardeşler tarafından yeni oluşturulan alfabe(fiil alfabesi) Bulgar topraklarına ulaşır. X.asrın başında Kiril alfabesi olarak anılan yeni alfabe geliştirilmiştir. Çar II. İvan Asen (12181241) kendi çehresiyle altın paralar kesen ilk Bulgar hükümdarı olarak bilinmektedir. 1396 Çar I Büyük Simeon yönetimi sırasında (893’den 927 yılına kadar) Bulgaristan üç denize açılmıştır – Akdeniz, Adriyatik Denizi ve Karadeniz. Yılında Bulgaristan Osmanlı İmparatorluğu’nun parçası haline gelmektedir. 29 Tarihçe 1866 “Riben Bukvar” 1824 yılında Petır Beron tarafından kaleme alınan ilk yeni Bulgar ders kitabıdır. 1836 Yılında Sliven şehrinde ilk Bulgar fabrikası açılır (tekstil fabrikası). Yılında ilk demiryolu hattı açılır Ruse –Varna. 1874-1876 1860 2 Ocak 1835 Yılında Gabrovo şehrinde ilk laik Bulgar okulu açılır. 30 Yılında Sviştov şehrinde ülkedeki ilk buhar değirmeni inşa edilir. Yılları arasında Loveç şehrinde Nikola Fiçev tarafından Balkan yarımadasının ilk üstü kapalı köprü inşaa edilir. Tarihçe 3 Mart 1878 Osmanlı – Rus Harbini sona erdiren Ayastefanos Barış Antlaşması imzalanır ve Bulgaristan devleti yeniden kurulur. 1897 Yılında Sofya‘da Solvey şirketinin ilk şeker fabrikası açılır. 1894-1899 1882 Frantz Milde, bir grup girişimci Şümenlilerle birlikte Bulgaristan’ın en eski bira fabrikalarından bir tanesi olan Şumensko Pivo’nun temellerini atar. Yılları arasında Bulgar ve yabancı sermayeli 120’nin üzerinde sanayi işletmesi kurulur, 600 km demiryolu inşa edilir. 1901 Ülkedeki ilk yabancı yatırımlardan bir tanesi – Ruse şehrinde ayakkabı boyası fabrikası, günümüzün Orgachim fabrikası. 31 Tarihçe 1963 1954 Devnya şehrindeki Sodyum karbonat inşa edilmiştir. Şu anda Solvay Group’un Avrupa’daki en büyük fabrikası. Burgas Petrokimya kombinesi açılır. 1965 14 Aralık 1955 1937 Bulgar Fizikçi Georgi Nacakov daha sonra fotokopi teknolojisinin geliştirilmesinde kullanılan fotoelektrik etkisini keşfeder. 32 Tarihinde Bulgaristan BM üyesi olur. Bulgaristan’da Coca Cola şişelemesi başlatılır. Tarihçe 1989 1974 1967 Bulgaristan’ın ilk hesaplama teknolojisi fabrikası. Yılında Bulgaristan’da «Kozloduy» Nükleer Enerji Santralinin ilk atom reaktörü devreye sokulur. Yılında Bulgaristan’ın sosyalizm ve planlı ekonomiden demokrasi ve piyasa ekonomisine geçişin başlangıcı yapılır. 1984-1988 1967-1970 Yılları arasında Bulgaristan’da Renault 8, Renault 10 ve Renault Alpine markalı otomobillerin montajı yapılır. «Pravetz 8M» ve «Pravetz 16» kişisel bilgisayarların üretimi. 1985 yılında üretilen «Pravetz 16”, 1981 yılının sonuna doğru piyasaya sürülen IBM PC XT modelinin mukabilidir. 33 Tarihçe 1994 1990 Bulgaristan, dünyada parfüm üretiminde kullanılan gülyağı üretiminde en büyük ihracatçı ülke olur. 1993 EPIQ Bulgaristan’da üretime başlar. Bulgaristan pazarına ilk ayak basmasından sonra Kraft Foods 1994 yılında Svoge ve Kostinbrod şehirlerinde ciddi yatırımlar gerçekleştirir. 1994 NESTLÉ en büyük çikolata ve şeker Festo AG & Co.KG ürünleri üreticisi 7 Mayıs 1992 1991 «ŞZİ Sofya» yı Tarihinde Bulgaristan Sofya’da sensor Schneider Electric ile üretim birimi açar. satın alır. Avrupa Konseyi Siemens Bulgaristan’da üyeliğine kabul edilir. ofis açar. 1993 34 Tarihçe 1997 1996 ABB devlet elektronik şirketi Avangard’ı satın alır. «Ariana Bira Fabrikası» hisselerinin kontrol paketi «Haineken» ve «Coca Cola Hellenic Botteling Company» tarafından satın alınır. 1997 1994 DANONE Group Bulgaristan’da şube açar – “Danone Serdika”. Şu anda Вulgaristan’ın taze süt ürünleri pazarının tek lideridir. Hyundai heavy Industries Bulgaristan’ın en büyük transformatör ve kademe regülatörü üreticisini özelleştirir. 35 Tarihçe 2000 2000 1999 Balkanların en büyük petrol rafinerisi olmaya devam eden «Neftohim» Burgas’ın %58’si Lukoil tarafından satın alınır. Melexis Bulgaristan’da mikroelektronik üretimi başlatır. ProSyst şirketinin bir kısmını satın alan SAP Bulgaristan’a giriş yapar. 2001 2000 1999 Varna yakınında bulunan ve günümüzde ürünlerini 5 kıtaya ihraç eden Agropolihim gübre fabrikası Amerikan Аcids & Fertilizers tarafından satın alınır. 36 Liebherr Plovdiv yakınındaki «Maritza» sanayi bölgesinde üretim birimi kurar. Yılında Johnson Controls şirketi Bulgaristan’a giriş yapar . Şubenin ana müşterileri arasında BMW, Peugeot ve Ford var. Tarihçe 2002 2005 Coca-Cola HBC 26 ülkeye hizmet veren outsourcing merkezini Bulgaristan’da açar. Sensor Nite sensor, katma değerli elektronik ve elektromekanik ürünler üretimi için üretim birimi kurar. 2005 2 Nisan 2004 2003 Bulgaristan’da ofisini açan ilk yabancı outsourcing şirketi Euroccor idi. Tarihinde Bulgaristan NATO üyeliğine kabul edilir. Türk Şişecam Group Tırgovişte yakınlarında yeni cam ürünler üretim fabrikası kurar. 2011 yılına kadar Şişecam fabrikalarının sayısı dörde yükselir ve bölgeye göre eşsiz ürünler üretmeye başlar. 37 Tarihçe 2007 2006 HP Global Lojistik Merkezini Sofya’da açar. Bulgaristan başka 14 ülkenin rekabetini yenerek seçilir. 2006 Montupet Ruse şehrindeki fabrikasıyla Bulgaristan’a girer. 38 1 Ocak 2007 Yılında Bulgaristan AB üyeliğine kabul edilir. 2007 IBM’in bütün dünyadaki ihtiyaçlarına genel hizmet sağlayarak İBM Sofya’daki Global Lojistik Merkezini genişletir. Yazaki Yambol şehrinde kablo desteleri üretim fabrikası kurar. Tarihçe 2012 2008 Alman IXETIC ile Witte Automotive şirketleri Rakovski ve Ruse sanayi bölgelerindeki otomotiv elemanları üretim fabrikalarını açıyor. 2010 Avrupa ve Orta Asya pazarına hizmet edecek Yana intermodal terminali Sofya yakınında 3 Avrupa ulaşım koridorunun kesiştiği noktada açılır. Litex Motors Corporation Çin şirketi Great Wall Motor Co ile birlikte otomobil parçalarını birleştirme işini başlatır. 2011 2011 2008 Alman Lufthansa Technik şirketi Airbus A320 ve Boeing 737 gibi uçakların bakım ve onarımı için servis tesisi kurar. Unilever, Nestle’den sonra ikinci büyük dondurma şirketi olan Bulgar Darko şirketini satın alır. Delloitte tarafından hazırlanan «Orta Avrupa’nın en hızlı büyüyen 50 teknoloji şirketi» listesinde üç Bulgar şirketi dahil edilmiştir. 39 Siyasi profil Bulgaristan erkler arasında açık ayırımı olan Parlamenter Cumhuriyettir… Yasama erki Millet Meclisi 4 yıllık süreyle seçilen 240 milletvekilinden ibarettir. Meclis Bulgaristan Cumhuriyeti’nin tek yasama organıdır. Yürütme erki Bakanlar Kurulu Bulgaristan Cumhuriyeti’nde yürütme erkinin ana organıdır. 4 yıllık görev süresiyle seçilir. Yargı erki Yargı süreci Yargıtay, Danıştay, istinaf mahkemeleri, il mahkemeleri, askeri mahkemeler ve bölge mahkemeleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Olağanüstü mahkemelere izin verilmez. Bulgaristan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Halk tarafından direkt seçilir, 5 yıllık süreyle görev yapar ve toplam iki defa seçilebiliyor. Cumhubaşkanı devlet başkanıdır, Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanıdır. 40 Siyasi profil Milli semboller Arma Bulgaristan Cumhuriyeti arması Kalkan şeklindeki koyu kırmızı alan üzerinde ayağa kalkmış altın aslandır. Bayrak Bulgaristan Cumhuriyeti bayrağı üç renklidir : yatay biçimde konulmuş yukarıdan aşağıya doğru beyaz, yeşil, kırmızı. Veliko Tırnovo şehrinde 1879 yılında kuruluş toplantısı yapılır ve Tırnovo Anayasası kabul edilir (İlk Bulgar Anayasası). Bu anayasa devrine göre yenilikçi ve ilericidir, liberal mahiyeti havidir, kişisel dokunulmazlık ve şahsi mülkiyet ilkesini onaylar. Bu toplantıda Sofya şehri Bulgaristan başkenti olarak seçilir. 41 İktisadi profil Bulgaristan Güneydoğu Avrupa’nın merkezinde stratejik konuma sahiptir ve Avrupa’dan Ortadoğu’ya ve Asya’ya ana yollar üzerinden geçmektedir Ülkenin stratejik coğrafi konumu aşağıdaki pazarlara erişim imkanı sunmaktadır: Güneydoğu Avrupa – yüksek potansiyelli ve 122 Milyon’ luk nüfuslu pazar Rusya/BDT, Yakın Doğu ve Kuzey Afrika Bulgaristan politik istikrar ve makroekonomik denge kombinasyonu ve sayısız iş geliştirme imkanları sunmaktadır, İstikrari parlamenter demokrasi – AB, NATO ve Dünya Ticaret Örgütü üyeliği Para kurumuna bağlı olarak Euro’ ya sabitlenmiş Bulgar parası En düşük vergi seviyesi ve AB’deki en düşük işgücü masrafları ile ülkedeki yatırımcıların memnuniyeti için özel imkanlar AB tarafından finanse edilme – AB finansmanı - önümüzdeki birkaç yıl içerisinde Avrupa fonlarından 8 milyar Euro’nun üzerinde finansman 42 İktisadi profil Bulgaristan’ın makroekonomik göstergeleri elverişlidir 2011 Ekonomik özet: GSYH (€ milyar): 38,5 İhracat (€ milyar): 25,6 Net Direkt Yabancı Yatırımlar (GSYH’dan %) 3,5 GSYH büyümesi (2012P, %): 1,7 İşsizlik (%): 10,4 Enflasyon (%): 3,4 Devlet açığı (GSYH’dan %): 2,1 Devlet borcu (GSYH’dan % ): 17,0 Cari hesap dengesi (GSYH’dan % ): 0,9 Bulgaristan, Romanya, Polonya ve AB – 27’de devlet borcu ve devlet açığı 82,0 53,8 38,6 17,0 Borç Bulgaristan Romanya Polonya AB 27 Açıkt Uzun vadeli kredi reytingi : Moody’s: Baa2 istikrarlı S&P: BBB istikrarlı Fitch: BBB istikrarlı Kaynak: Bulgaristan Ulusal Bankası, Eurostat, bu şirketlerin web sayfalarının konu değerlendirmesi -2,1 -4,4 -5,6 -6,4 Bulgar ekonomisi 2000 – 2008 yılları arasında %6’ lık devamlı gelişmeye sahiptir Ekonomi 2011 yılı içerisinde, 2012 yılındaki %2,8 ’lik artış beklentisi ile GSYİH’ de %0,2’ lik gerçek artışlık istikrar kazanmıştır Bulgaristan en düşük borç sıralamasında AB’ de ikinci sıradadır – GSYİH’den %17 1997 yılında para kurulu tarafından alınan karar sonucunda – Bulgar Leva’sı 1,95583 seviyesinde Euro’ ya sabitlenmiştir Moody’ s tarafından kredi reytingleri yakın zaman içerisinde yükseltilmişti. 43 İktisadi profil D ünya Bankası kişi başına GSYH bakımından Bulgaristan’ı $13 780 ile dünyada altmış beşinci sıraya koyuyor. (satın alma gücü) «Hizmet» sektörünün GSYH’ya katkısı son 20 yıl içinde 2 misliden fazla artmıştır Tarım 6% GSYH dağılımı (2011) Sanayi31% Hizmetler 63% GSYH’nın ana alt sektörlere göre dağılımı (2010), % olarak İstihsal ve İmalat Sanayi 22 % Ticaret ve Ulaştırma 21% Devlet yönetimi ; eğitim ve sağlık 13% 10% Gayrimenkul Finans ve sigortacılık faaliyetleri 8% İnşaat 8% Fikri mülkiyet 5% Tarım, ormancılık ve balıkçılık 5% Diğer faaliyetler 44 6% Bilimsel araştırma geliştirme faaliyetleri 3% Kaynak: Bulgaristan Merkez Bankası, UniCredit İktisadi profil GSYH artışı : Bulgaristan AB 27 ülkelerinde ortalama büyüme oranı 6,6% 6,4% 6,5% 6,4% 6,2% 2,2% 0,2% 5,5% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Q3 GSYH artışı : Diğer Bölgesel ülkelere göre Bulgaristan 2011E 3,3% Slovakya Almanya 2,7% Bulgaristan 2,2% Çek Cumhuriyeti 1,8% Fransa 1,7% Polonya Romanya 1,5% Macaristan 1,5% Büyük Britanya İspanya -6% 1,6% 1,1% 0,8% Yunanistan Kaynak: Bulgaristan Merkez Bankası, Evrostat, CIA 45 İktisadi profil Bütçe açığı seviyesi asgaridir … Bulgaristan bölgede ve Avrupa Birliği’nde en düşük bütçe açığı oranlarıyla ilgi çekmeye devam ediyor Hükümet fiskal birleşme ve yapısal reformlar, zarar eden aktiflerin özelleştirilmesini ve 2012 yılına ilişkin olarak daha tutucu bir bütçe uyguladı Ortalama dış borç seviyeleri (2005-2010) 120% Greece Ita It 110% 100% 90% 80% Portugal Hungary 70% 60% 50% France Malta United Kingdom Poland Spain Ireland Czech Republic 40% Slovakia 30% Romania 20% Lit Latvia 10% 0% -9% 46 -8% -7% -6% -5% -4% İktisadi profil …düşük seviyedeki kamu borcuyla uyumlu halde Bulgaristan son 3 hükümet tarafından belirlenen kısıtlamalar politikası takip ederek Avrupa’nın en düşük kamu borcuna sahip ülke konumunda bulunmaktadır Krize cevap olarak Avrupa parlamentosu 2010 yılında borca dair kesin tavan belirledi. aly Belgium Austria Cyprus Iceland Germany Netherlands Turkey Croatia Slovenia thuania Norway Sweden Finland Denmark Bulgaria Luxembourg Estonia -3% -2% -1% 0% 1% 2% 16% Bütçe açığı/fazlası ortalaması (2005-2010) Kaynak : BAİ analizi 47 İktisadi profil GSYH’den DYY, %, ortalama 2007 – 2011 yaklaşık Bulgaristan 13,1% Romanya 4,6% Macarista 4,2% Çek Cumhuriyeti 3,5% 3,3% Polonya Türkiye Slovenya 1,8% 0,2% Ülkeye yapılan yabancı yatırımların %80’den fazlası AB ülkelerinden gelmektedir Krizden önce yatırımlar ağırlıklı olarak gayrimenkul ve finans sektörlerindeydi, son iki yılda ise yatırımların bu sektörlerden üretime kaydırıldığı eğilimi görülmektedir Ülkelere göre DYY, 1996-2011 (€ milyon) 6 077 Gayrimenkul Hollanda Avusturya 5 756 Yunanistan 3 776 Büyük Britanya 2 725 2 582 Almanya 1 495 ABD 1 296 İtalya 1 243 Macaristan 1 168 48 8 328 7 778 Finans 6 637 Ticaret 6 383 Üretim Enerji 2 689 İnşaat 2 678 2 298 Kıbrıs Rusya Sanayilere göre DYY, 1996-2011 (€ milyon) Telekom Diğer 2 415 2 571 Kaynak : Bulgaristan Merkez Bankası, Evrostat İktisadi profil Ülkelere göre ticaret hacmi, milyon euro-2010 İthalat 2 237 İhracat Toplam 1 659 Almanya 3 127 Rusya 1 418 1 237 Ukrayna 668 Avusturya 364 597 363 538 202 493 403 1 002 294 Polonya 951 198 795 416 779 772 234 550 Sırbistan Çin 962 587 İspanya Hollanda 1 258 198 Belçika Macaristan 2 364 628 Fransa 804 2 379 1 317 Türkiye 630 2 758 1 417 Yunanistan 1 047 2 929 1 511 Romanya 1 142 3 568 441 İtalya 1 341 3 895 752 187 680 268 671 303 Büyük Britanya 303 606 257 Makedpnya 332 589 133 ABD 345 212 Kaynak : Ulusal İstatistik Enstitüsü 49 İktisadi profil 2010 yılına ilişkin gelirlere göre Bulgaristan’ın ilk 50 şirketi, milyon leva olarak Pozisyon Şirket Sektör Gelir 1 Lukoil Neftochim Bourgas Akaryakıt 5 464 2 Lukoil Bulgaria Akaryakıt 3 349 3 Aurubis Bulgaria Metaller 3 215 4 Ulusal Elektrik Şirketi Enerji 3 087 5 ОMV Bulgaria Akaryakıt 1 621 6 Bulgargaz Enerji 1 265 7 CEZ Bulgaria Enerji 1 169 8 Mobiltel Telekomünikasyon 1 103 9 Bulgar Telekomünikasyon Şirketi Telekomünikasyon 1 101 10 Naftex Petrol Akaryakıt 1 083 9 667 11 Overgas Enerji 12 Cosmo Bulgaria mobile Telekomünikasyon 827 13 METRO Cash and Carry Bulgaria Ticaret 816 14 Kozloduy Nükleer Santrali Enerji 749 15 E-ON Bulgaria Enerji 730 16 Stomana Industry Metaller 709 17 Kaufland Bulgaria OOD Ticaret 700 18 EVN Bulgaria Enerji 652 19 K&K Electronics Ticaret 608 20 Petrol Akaryakıt 557 21 Bent oil Akaryakıt 544 22 Renkli Metaller Kombinesi Metaller 530 23 Maritza İztok 2 Termik Santrali Enerji 523 24 Shell Bulgaria Akaryakıt 511 25 Sofia Med Metaller 498 50 Kaynak : Economedia İktisadi profil Pozisyon Şirket Sektör Gelir 26 Nafta Trading Akaryakıt 493 27 Elektrik enerjisi sistem operatörü Enerji 484 28 Billa Bulgaria Ticaret 483 29 Sofya termik santrali Enerji 467 30 Maritza – İztok madenleri İstihsal sanayi 448 31 Enel Maritza – İztok 3 Enerji 431 32 Sopharma trading Eczacılık 406 33 Saksa Akaryakıt 404 34 Eko Bulgaria Akaryakıt 391 35 Ideal Standard- Vidima Makine ve donanım 386 36 Libra Eczacılık 379 37 Bulgar denizcilik şirketi Ulaştırma 371 38 CEZ dağıtım Bulgaristan Enerji 364 39 Sting Eczacılık 350 40 EVN Bulgaria Elektrik dağıtım Enerji 347 41 Rometrol Bulgaria Akaryakıt 337 42 Agropolychim Kimya 332 43 Tabac Trading Partner Sigara 330 44 Bulgaria Air Ulaştırma 313 45 Ulusal şirket demiryolu altyapısı Ulaştırma 312 46 Solvay Kimya 297 47 Liebherr Hausgeräte Марица Makina ve donanım 293 48 Coca-Cola Hellenic Bottling Company Bulgaria Gıda ve içecek 291 49 Papas – ayçiçek yağı Gıda ve içecek 287 50 Bulgartransgaz Enerji 287 Kaynak : Economedia 51 İnsan Kaynakları 52 53 Yüksek Öğrenim Bulgaristan’daki üniversitelerin dağılımı Bulgaristan’da 51 üniversite var. Bu üniversitelerden iş dünyasının ihtiyaçlarını karşılamak üzere tamamen hazırlıklı yıllık 60 000’nin üzerinde öğrenci mezun olmaktadır Pleven Üniversiteli öğrencilerin bölümlere göre dağılımı. Diğer 6% Hukuk 3% Tıp 6% İş ve ekonomi35% Teknik bilimler 17% Sosyal bilimler 33% Son 5 yılda Bulgaristan’daki üniversite öğrencilerinin sayısı %32,6 oranında artmış (2005/2006 -215 bin, 2010/2011 yılında ise – 285 bin) 54 Sofia Pernik District Sofia Blagoevgrad Smolian Yüksek Öğrenim Silistra Ruse Svishtov Shumen Varna V.Tarnovo Gabrovo Stara Zagora Burgas Plovdiv Kardzhali Lejant : Çok yönlü Teknik Tıbbi İktisadi 55 Üniversiteler Tıp Üniversitesi – Sofya Tıp Fakültesi Dental tıp fakültesi Kamu sağlığı fakültesi Eczacılık fakültesi Öğrencilerin öğreniminde 13 üniversite hastanesinin tesisleri kullanılmaktadır : “Aleksandrovska”, “Sveta Ekaterina”, “Tzaritza Yoanna”, “Mayçin Dom (Anne Evi)” vs. Yaklaşık 4000 öğrenci öğrenim görmektedir, bunlardan 800’ü 51 ülkeden gelen yabancı öğrencilerdir Öğretim görevlilerinin ve bilim danışmanlarının sayısı 2 000’i buluyor, ihtisas öğrencilerin sayısı da 2 300 Tıp Üniversitesi – Pleven Tıp Fakültesi Kamu sağlığı fakültesi Sağlık hizmetleri fakültesi Tıp koleji Bölümler : tıbbi rehabilitasyon ve ergoterapi, kamu sağlığı ve sağlık işletmeciliği, hemşirelik, ebelik, tıbbi ve röntgen laboratuvar uzmanı vs. Yaklaşık 800 öğrenci öğrenim görüyor Pleven Tıp Üniversitesinden yaklaşık 4 100 Bulgar, 29 ülkeden olmak üzere de 600 yabancı öğrenci mezun olmuştur Tıp Üniversitesi – Plovdiv Tıp Fakültesi Dental tıp fakültesi Kamu sağlığı fakültesi Eczacılık fakültesi Tıp koleji : Bölümler : tıp laboratuvar uzmanı, röntgen laboratuvar uzmanı, rehabilitasyon uzmanı, diş teknisyeni, eczacılık, sağlık müfettişi Yaklaşık 2 500 lisans öğrencisi ve 200’e yakın doktora öğrencisi öğrenim görmektedir 56 Üniversiteler Sofya Üniversitesi 25 000 öğrenci Prestijli bölgesel ve dünya yarışmalarında ödüller ve dereceler IBM, Oracle tarafından kurulan laboratuvarlar ; eğitim merkezi – Harward Üniversitesi şubesi Modern diller, Felsefe, Hukuk, Pedagoji, Gazetecilik ve İletişim, İktisat ve İşletmecilik, matematik ve enformatik, doğa bilimleri fakülteleri Paris Sorbonne, Bordeaux IV Üniversitesi, Seatle Üniversitesi ile çift diploma programları ; İngilizce, Fransızca veya Almanca okutulan Ekonomi ve Teknik bölümler Ulusal ve Uluslararası İktisat Üniversitesi – Sofya 16 000 öğrenci Maliye ve Muhasebe, Altyapı Ekonomisi, Uluslararası Ekonomi ve Siyaset, Hukuk, Uygulamalı Enformatik ve İstatistik, uygulamalı enformatik ve istatistik bölümleri Özel yabancı dil eğitim merkezi iş dünyasının veya diplomasinin İngilizcesinin, Fransızcasının, Almancasının, Rusçasının ve İspanyolcasının bilinmesinin garantisidir (her bir öğrenci birinci ve ikinci yabancı dil seçer) Amerikan Üniversitesi – Blagoevgrad 1 200 öğrenci Bölgedeki en meşhur Amerikan üniversitelerinden birisi Öğrenim görenlerin %63’ü uluslararası öğrencilerdir Dil ve edebiyat, ekonomi, bilgisayar bilimleri, işletmecilik, gazetecilik ve iletişim, doğal-matematik bilimleri, siyasal bilimler fakülteleri 57 Üniversiteler İktisat Üniversitesi – Varna 12 000 öğrenci Maliye ve muhasebe, işletmecilik, ekonomi, enformatik, modern diller Fakülteleri Lisans ve lisans üstü programlarındaki tüm öğrencilere İngilizce, Almanca, Fransızca ve Rusça eğitim ve ilaveten Japonca, Korece, İspanyolca, İtalyanca, Hollandaca ve Danimarkaca dil kursları Ruse Üniversitesi 8 000 öğrenci Kornell Üniversitesiyle özel partnerlik programı kapsamında çalışmaktadır Elektronik, Ekonomi ve işletmecilik, Ulaştırma ve Lojistik, Hukuk, Doğal bilimler Fakülteleri. İngilizce, Rusça, Fransızca ve Almanca ilaveten dil kursları imkanı Ulusal ve Avrupa proje ve girişimleri, Romanya ile sınır ötesi işbirliği Plovdiv Üniversitesi 12000 öğrenci Ekonomi ve Sosyal bilimler, Matematik ve enformatik, Modern diller, Hukuk, Felsefe ve Tarih Fakülteleri AB, Hindistan, Endonezya, Kanada, Kolombiya, Meksika, Rusya, Türkiye vs gibi ülkelerden başka eğitim kuruluşlarıyla işbirliği İktisat akademisi – Sviştov 10000 öğrenci Ekonomi ve Muhasebe, Maliye, işletmecilik ve Pazarlama, Üretim ve ticaret, İletişim teknolojileri Fakülteleri AB programlarına Avrupa üniversiteleriyle müşterek katılım 58 Üniversiteler Varna serbest üniversitesi 12 000 öğrenci Uluslararası ekonomi ve siyaset, Yönetim ve işletmecilik, Enformatik, Hukuk, Psikoloji Fakülteleri Eğitim-öğretim programı 12 yabancı dilin öğretilmesine imkan sağlıyor İlk Balkanlar-Rusya merkezinin ve Televizyon ile radyo stüdyoları ve bölgesel ajanslarla ve haber ajanslarıyla çalışan haber ajansından ibaret olan büyük basın merkezinin ev sahipliğini yapıyor Veliko Tırnovo Üniversitesi 14 000 öğrenci Modern diller Fakültesiyle meşhurdur Ekonomi, Hukuk, Matematik ve enformatik, Felsefe ve Tarih Fakülteleri Uluslararası kültür ve ileri düzeyde dil merkezlerine ev sahipliği yapıyor Burgas serbest üniversitesi 6 000 öğrenci Ekonomi ve işletmecilik, Enformatik ve teknik bilimler, İnsani bilimler, Hukuk alanlarında Eğitim merkezleri Büyük akademik araştırma programlarına katılıyor CISCO akademisine ev sahipliği yapıyor ve istihdam yaratılması konusunda ana Bulgar ve uluslararası banka ve şirketlerin partnerliğini yapıyor 59 Üniversiteler Teknik üniversite – Sofya 14 000 öğrenci Otomasyon, elektronik ve elektroteknik, makina, mühendislik vs kürsüleri BEST’in tek Bulgaristan temsilcisi. BEST Avrupa’da 27 ülkeden 67 teknik üniversitesinde öğrenim gören öğrencileri bir araya getirmektedir ve mühendislik alanında yarışma ve eğitimler düzenlemektedir Teknik Üniversite - Varna 8 000 öğrenci (500’den fazla yabancı öğrenci) Kimya makinaları bölümü Almanya, Norveç, Danimarka vs gibi ülkelerden özel uluslararası iş borsası Varna teknik Üniversitesinde öğrenim gören bulgaristanlı öğrenci «Elektrolux» şirketi tarafından açılan ergonomik alet projesine ilişkin uluslararası yarışmayı kazanmıştır Kimya teknolojileri ve metalürji Üniversitesi – Sofya 4 000 öğrenci Ulusal Mühendis Birlikleri Avrupa Federasyonu / FEANI/ tarafından akredite edilmiş bölümler Almanca Kimya mühendisliği bölümü, Fransızca Endüstri kimyası bölümü, İngilizce madde bilimi bölümü Queen Marry – London, Hamburg Teknik Üniversitesi, Tolouse Politeknik Üniversitesi vs ile işbirliği Maden-Jeoloji Üniversitesi “Sv. İvan Rilski” – Sofya 5 000 öğrenci Yaklaşık 40 ülkeden yabancı öğrenciler Jeoloji, elektroteknik, otomasyon, kimya, çevre koruma vs kürsüleri Kompleks eğitim ve yeterlilik merkezi ve lokal cisco ağ akademisi 60 Başarı örneği Bulgaristan Üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler ilk elektrik otomobillerini yapıyor Sofya Teknik Üniversitesi’nde eğitim gören öğrencilerden oluşan bir ekip ilk Bulgar öğrenci otomobilini üretiyor ve Shell Bulgaristan ile Full Charger Bulgaristan tarafından organize edilen yarışmayı kazanıyor. Sofya TÜ elektromobilinin ağırlığı yaklaşık 120125 kg olacak ve saatte 30-40 km hız yapacak. Ekip başkanı Blagoy Burdin’in verdiği bilgiye göre elektromotor, ağırlığı sadece 1,3 kg olan ve insan yumruğu büyüklüğünde olan 600-700W aküden besleniyor. Yarışmaya iki proje daha katıldı – Varna Teknik Üniversitesi’nin ve Sofya Teknik Üniversitesi’nin Plovdiv şubesi. Çepelare vokal okulu ekibi de ortaokullar adına katılan okul oldu. Yarışmanın galipleri Hollanda’da düzenlenecek olan uluslararası akaryakıt tasarrufu yarışmasında Bulgaristan’ı temsil edecektir. Kaynak : www.dnevnik.bg 61 Orta öğrenim Bulgaristan’daki liselerin dağılımı Silistra Vidin Montana Ruse Pleven Vratza Veliko Turnovo Lovech Sofia Pernik Targovishte Shumen Varna Gabrovo Sofia District Burgas Sliven Kyustendil Dobrich Razgrad Plovdiv Stara Zagora Yambol Pazardzhik Haskovo Blagoevgrad Smolyan Lejant : Mesleki liseler Düz liseler Yabancı dil liseleri Kardzhali Mesleki liselerdeki öğrencilerin bölümlere göre dağılımı (toplam%, toplam=149 318) Ekonomi ve Maliye 17% 13% Turizm 12% Elektronik 9% Elektrik donanımı ve enerji İnşaat 7% Taşıma, havacılık araçları ve gemiler 7% 6% Tarım 62 Tasarım ve sanat 4% Tekstil, giyim, ayakkabı 4% Enformasyon ve iletişim teknolojileri 3% Gıda ve içecekler 3% Makina sanayi ve metalürji 3% Ormancılık ve bahçecilik 3% Diğer 8% Kaynak : AT Kearney Orta öğrenim Yabancı dil okullarında okuyan öğrencilerin okunan yabancı dillere göre dağılımı 51,0% 22,0% 13,0% İngilizce Almanca 8,4% Fransızca İspanyolca 3,0% 1,8% 0,8% Rusça İspanyolca Diğer Bulgaristan Devlete ait kurulu yabancı dil okulları sistemine sahip olan az sayıdaki ülkelerden birisidir. Bu okullarda öğrencilerin eğitimi tamamen kendileri tarafından seçilen yabancı dilde yapılmaktadır, ayrıca da ikinci yabancı dil öğreitlmektedir. Bulgaristan’da daha ilk okul birinci sınıftan dördüncü sınıfa kadarki öğrencilerde (7-11 yaş arası) erken yabancı dil eğitimi sistemi vardır. Bu öğrencilerin %84,3’ü herhangi bir yabancı dil öğrenmektedir, bu yabancı dil genelde ingilizcedir Bulgaristan’daki orta okullardaki öğrencilerin %98’i en az bir yabancı dil öğreniyor, %73’ü ise iki veya daha fazla yabancı dil öğreniyor 2006/2007 yılında Bulgaristan okullarında internet erişimli bilgisayarların payı %85,2’dir, 2010/2011 yılında ise bu oran %94,1’e kadar yükselmektedir Kaynak : Ulusal İstatistik Enstitüsü 63 Okullar Almanca dil öğretim lisesi, Sofya Yılda yaklaşık 140 mezun, 50 en iyi öğrenci alman diploması alıyor, geri kalanlar ise –„Schprachdiplom“(Alman dili sertifikası) Alman profesörler, Almanya’ya eğitim amaçlı seyahatler En iyi öğrencileri Alman üniversiteleri için prestijli eğitim burslarıyla ödüllendiriliyor İkinci yabancı dil olarak ileri düzeyde İngilizce kursları Sofya Matematik Lisesi 1970 yılından bu yana düzenlenen uluslararası olimpiyatlarda kazanılmış 150 üzerinde altın, gümüş ve tunç madalyası Bilişim uluslararası Olimpiyatları, Matematik Dilbilim, Fizik Madalya Mezunları dünyanın en iyi üniversitelerde öğrenimlerine devam İngilizce ve Almanca eğitime odaklı öğretim programı ; – her yıl beş sınıf İngilizce ve matematik okuyor, bir sınıf da – Almanca ve matematik okuyor Birinci İngiliz Dili Lisesi - Sofya Bulgar dili ve edebiyatı dersi dışındaki tüm dersler İngilize okutuluyor Okul 1978 yılından bu yana UNESCO üyesidir «Açık toplum» ve «Foolbright» tan ABD ve İngiltere’de eğitim bursları Arnavutluk, Moldova, Romanya, Rusya, Türkiye, Vietnam ve başka ülkelerden öğrenciler Ulusal maliye-iktisat lisesi – Sofya Ticaret Sofya Odası tarafından 1912 yılında düzenlendi En büyük mesleki iktisat okulu - 1200 ‘ün üzerinde öğrenci Bankacılık, ticaret, gümrük ve vergi idaresi, operasiyonel muhasebe, işletme yönetimi, enformatik bölümlerinden profesyonel diploma Öğrencilere lider banka ve şirketlerde staj imkanı 2011 – 2011 yılları arasında ABD, İsviçre, Fransa, Almanya, Finlanda, Slovakya ve Bulgaristan’dan 93 takım ve bireysel ödülü 64 Okullar Elektroteknik ve Otomasyon Profesyonel Lisesi – Sofya 700 öğrenci Bölümler : otomasyon sistemleri, kesintisiz üretimlerin otomasyonu, elektrik makina ve cihazları vs Lise Junior Achievement Bulgaristan tarafından düzenlenen «Bir günlük Yönetici» girişimine her yıl düzenli olarak katılmaktadır Üretim uygulaması eğitimin zorunlu kısmıdır Bilgisayar teknolojileri ve sistemleri Profesyonel Lisesi - Pravetz Sofya Teknik Üniversitesi tarafından 1986 yılında akredite edilmiştir 2 000’nin üzerinde ICT uzmanı bu liseden mezun olmuştur ve başarılı kariyer yapmıştır. Müfredat planı mikroişlemci teknolojisi, bilgisayar mimarisi, multimedya vs bölümlerinde ileri düzeyde dersler içeriyor 957 ders saati İngilizce Kaldırma, yapım ve ulaştırma teknolojileri Profesyonel lisesi – Sofya Ulaştırma teknolojileri alanında 5 mesleğe odaklı lise Vinç yönetimi, karayolu ve inşaat donanımı, forklift yönetimi alanlarında profesyonel yeterlilik sunan gece kursları Firmaların ihtiyaçlarına ve gayelerine uygun olarak ilave kurslar Yılda yaklaşık 90 öğrenci mezun olmaktadır 65 Başarı örneği Robopartans – Robotik okulu Elektronik ve robotikle ilgilenen bir grup genç Bulgar iddialı ve enteresan bir proje başlattı – “Robopartans” robotik okulu. Okulun amacı her yaştaki çocukların ve elektronik, matematik ve genel olarak teknik bilimlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin ilgisini artırmaktır. Okulda öğrenciler oynamaya, düşünmeye, hata yapmaya, yaratmaya, orijinal olmaya ve bununla birlikte teknik bilimlerindeki kendi bilgi ve tecrübe dağarcığını geliştirmeye teşvik edilmektedir. Eğitimde robotların kullanılması bir çok avantaj sağlamaktadır. Öğrenciler robotlar yaratıyor ve programlıyor ve bu robotları yaratırken formül ve soyut kavramlar yerine gerçek nesneler kullanarak bilgiye daha hızlı erişiyor. Çocukların akıl hocaları genç profesyonellerdir. Bunların bazıları hala üniversite öğrencisi, başkalarıysa teknoloji ve elektronik alanındaki profesyonel kariyerlerinin başında bulunuyor. 66 Girişimle ilgili daha fazla bilgi edinmek için : http://bgmindstorms.wordpress.com Başarı örneği Bulgaristanlı lise öğrencileri her yıl düzenlenen matematik ve enformatik yarışmalarında ilk sıralarda yer alıyor Toplam madalya sayısı (2008-2011): 31 16 27 İlk Enformatik olimpiyatı Pravetz’de Mayıs 1989 yılında düzenlenmiştir. Uluslararası matematik, enformatik ve fizik olimpiyatı (Kazakistan) Endonezya Uluslararası matematik olimpiyatı 2011(şampiyonluk kupası ve birinci takım kupası dahil olmak üzere) ve Tayland 2010 20., 21., 22. ve 23. uluslararası enformatik olimpiyatı (Mısır, Tayland, Kanada, Bulgaristan) 49., 50., 51. ve 52. matematik olimpiyatı (İspanya, Almanya, Kazakistan ve Hollanda) Uluslararası „Wizards at Mathematics“ yarışması, Hindistan, 2009 (altın ve gümüş takım ödülü dahil) 67 İş sürdürme FİYATLARI 68 69 Vergiler Kurumlar vergisi Gerçek kişi gelir vergileri Bulgaristan 10% Bulgaristan Sırbistan 10% Çek Cumhuriyeti 15% Sırbistan 15% Romanya 16% Polonya 19% Romanya Slovakya 19% Slovakya 10% 16% 19% Hırvatistan 20% Polonya Çek Cumhuriyeti 20% Türkiye Türkiye 20% Fransa 40% 40% 32% 35% İtalya 29% Hırvatistan Slovenya 29% İtalya 41% 41% Fransa 33% Slovenya Almanya 33% Almanya En az 50 kişi istihdam eden ve yatırım değeri 5 milyon avronun üzerinde olan projelerde donanım ithalatına 2 yıllık KDV muafiyeti %5 temettü vergisi (AB vatandaşları için %0) 61 adet çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması ve 60’ın üzerinde karşılıklı koruma ve yabancı yatırımları teşvik etme sözleşmesi 70 Kaynak : BAİ analizi, Ulusal İstatistik Enstitüsü 42% Maaşlar Merkez / Doğu Avrupa’nın en rekabetçi işgücü fiyatı (€/ ay) 878 802 746 1 524 1 065 949 493 480 345 Bulgaristan Sırbistan Romanya Macaristan Slovakya Polonya Çek Hırvatistan Slovenya Cumh. Sektörlere göre ortalama brüt aylık maaş (2011, €) Üretim 313 Elektrik enerjisi, doğalgaz ve su üretimi ve dağıtımı 739 İnşaat 594 Lojistik 305 Enformasyon ve iletişim 763 Maliye ve sigortacılık 670 Gayrimenkul 411 Sağlık ve sosyal faaliyetler 354 İş giderleri üzerindeki vergi yükü Kaynak : BAİ analizi, Evrostat Macaristan İtalya Romanya AB 27 Çek Cumh. 39.3% 38.5% 38.9% Slovenya 36.4% İspanya Türkiye Slovakya Yunanistan Polonya Bulgaristan 32.5% 33.4% 34.4% 34.5% 35% 43.1% 43.6% 43.6% 44.9% 45.5% 49.5% Belçika 269 Fransa 381 Tarım, ormancılık ve balıkçılık Almanya Kamu sektörü 71 Ofisler Sofya’da ve Avrupa’nın başka şehirlerinde ofis alanlarının ortalama aylık ofis kirası bedelleri (avro/metre kare) Sofya 12 16 Bükreş 17 Bratislava Budapeşte 18 Belgrad 18 İstanbul 20 Berlin 21 Prag 21 Atina 21 Bulgaristan’daki ofis kirası bedelleri bölgedeki en düşük seviyelerdedir. Sofya’daki modern ofis alanları 1 405 700 metre karedir, bunlardan %45 A sınıfıdır. Yapımı devam eden ofis alanları 306 000 metre karedir Sofya’da ortalama aylık ofis kirası bedeli metre kare başına 12 avrodur, boş ofis alanları ise %30’dur Bulgaristan’ın diğer şehirlerine göre Sofya’da ortalama aylık ofis kirası bedeli, avro/metre kare. 12,5 12,0 Haz.2010 Haz.2011 5,5 Sofya 72 4,5 Plovdiv 6,1 6,1 Varna 5,7 5 Burgas Kaynak: Office Space Across the World, 2010 Cushman & Wakefield Research, Global Property Guide, Forton International, MBL | CB Richard Elles Ofisler Ofis kira bedelleri (€/m2, aylık, soldan) ve boş ofis alanları (%, sağdan) Sofya’da, 2010 - 2011 14 40 12 35 30 10 25 8 20 6 15 4 10 2 5 0 Q3 09 Q4 09 Q1 10 Q2 10 Q3 10 Q4 10 Q1 11 Q2 11 A sınıfıdır B sınıfıdır C sınıfıdır 0 Boş alanları, (%) Sofya Biznes Park 300 000 metre kare toplam inşaat alanıyla Güneydoğu Avrupa’nın en büyük ofis parkıdır. Orijinal, çok kullanımlı ve modern iş parkı Sofya merkezinden ve havalimanından otomobille 15 dakikalık mesafede bulunmaktadır. Biznes Park Varna toplam alanı 67 430 metre kare olan çok kullanımlı ofis binaları kompleksidir. Eşsiz dizayn ve fevkalade altyapıya sahiptir. Varna havalimanından otomobille 5 dakikalık, şehir merkezinden de otomobille 10 dakikalık mesafede bulunmaktadır. Avrupa Ticaret Merkezi toplam 72 300 metre karelik ofis alanıyla Sofya’nın en büyük ofis merkezidir. Sofya’nın merkezinden otomobille 10 dakikalık, Sofya havalimanından da otomobille sadece birkaç dakikalık mesafededir. 73 Sanayi mülkleri Sofya’da ana sanayi ve lojistik alanları yaklaşık 628 000 metre karedir, bunlardan yaklaşık 67 000’i Q2 2011’de yeni yapılmıştır Daha 32 000 metre karelik sanayi alanı da şu anda yapım aşamasındadır İstihdam düzeyi %8 civarındadır Sofya’da sanayi alanları kira bedelleri Avrupa’nın en düşük seviyelerindedir, Bulgaristan’ın geri kalan yerlerinde ise daha da düşüktür Avrupa’nın diğer şehirlerine göre Sofya’da ortalama aylık sanayi alanı kira bedelleri, €/m2/ ay (Q3 2011) Sofya 3,75 Prag 3,75 Atina 4,5 Belgrad 4,5 Berlin Varşova İstanbul Paris 74 5,5 5,8 7,5 9,6 Kaynak : Cushman&Wakefield Research; Forton International Sanayi mülkleri Bulgaristan’da sanayi tüketicilerine yönelik elektrik enerjisi fiyatı Avrupa Birliği ortalamasının %70’i düzeyindedir €/kWh, 2011 Estonya 0,062 Bulgaristan 0,064 Romanya 0,080 Türkiye 0,086 Almanya 0,090 Ab ortalaması 0,092 Macaristan 0,104 Çek Cumh. 0,110 Slovakya 0,123 Bulgaristan’da sanayi tüketicilerine yönelik doğalgaz giderleri Avrupa Birliği ortalamasının %85’i düzeyindedir. € / kWh Doğalgaz 0.034 0.028 0.029 0.031 0.033 0.033 0.046 0.034 0.023 Romanya Estonya Bulgaristan Çek Cumh. Macaristan Polonya AB Slovenya ortalaması Almanya Sofya’da sanayi amaçlı su tedarikinin fiyatı €0,84’dur. Toplam 211 devlet arasında Bulgaristan dünyanın 22. en büyük elektrik ihracatçısıdır. Kaynak : BAİ; Ulusal İstatistik Enstitüsü, Index Mundi 75 Altyapı 76 77 Altyapı Karayolu altyapısı : Uzunluk - 19 276 km Otoyol – 480km Demiryolu altyapısı : Uzunluk – 4 098 km 78 Altyapı Havalimanı sayısına göre Bulgaristan 233 ülke arasında 30. sırada yer alıyor. Havaalanı Intermodal terminal Nehir Limanı Deniz Limanı Tren İstasyonu 79 Altyapı Sofya Bojurişte Endüstri Parkı Hafif ve yarı ağır sanayine müsait, depolar,lojistik ve dağıtım merkezleri, show room’lar vs. Belgrad – İstanbul uluslararası karayolu üzerinde, “Lülin” otoyolundan 5 km mesafede, “Hemus” otoyolundan 30км, Sofya havalimanından 23 km, Lom nehir limanından 150 km mesafede Doğal gaz şebekesi mevcut ; lokal karayolu ağı ve demiryolu hattı ; başkent ile direkt ulaşım bağlantıları Bulgaristan’da 60’a yakın endüstri bölgesi serbest alanlar ve iyi gelişmiş altyapı sunmaktadır. Lokasyon : Bojurişte, Sofya Toplam alan: 1 914 000m² Sofia Plovdiv IV, VIII, X Trans Avrupa Koridorlarıyla direkt bağlantı Liebherr - Holding GmbH, Ferrero, Schneider Electric, Socotab, Bosch Group gibi uluslar arası isimler tarafından tercih edilmiştir Dahili iç karayolları ağı, doğal gaz şebekesi ; gümrük noktası Trakya otoyolu yakınında ; Plovdiv havalimanından 18 km mesafede Banka finansmanıyla ve gerekli birincil izin belgeleri ile birlikte leasingli sanayi tesisleri kurulumu 80 Plovdiv Loksayon : Plovdiv Serbest alan/Toplam alan : 800 000/ 3 000 000m² Altyapı Ruse Endüstri Parkı Lokasyon : Ruse Toplam alan : 640 000 m² Ruse 7 ile 9 nolu Trans Avrupa ulaşım koridorlarının kesiştiği noktada ve Bulgaristan’ı Romanya’ya Tuna nehri üzerinde bağlayan tek köprüde yer alan en büyük uluslar arası taşımacılık merkezidir Yatırımcılar : Montupet, Keros Bulgaria, MBM Metalwork Dahili karayolu şebekesi Doğal gaz Hemus otoyoluna 130 km, Bükreş havalimanına 70 km, Varna havalimanına 190 km, Varna limanına da 200 km mesafede Ruse Bulgaristan Endüstri Bölgeleri Kataloğu : http://www.investbg.government.bg/ Burgas Çalışan bölge Kurulmuş bölge Kurulmakta olan bölge Lokasyon : Burgas Serbest alan / Toplam alan : 30 000/ 60 000m² Burgas İT, tekstil, mühendislik, elektrik tesisleri, gibi rkolojik üretimlere müsaittir Gelişmiş altyapı ve tam lojistik çözümler Trakya otoyoluna 15 km, Burgas havalimanına 12 km mesafede ; Ülke ithalatıyla ihracatının 2/3’sine hizmet vermektedir Dahili karayolu ağı, kendisine ait demiryolu hattı Hızlı ve kolaylaştırılmış gümrük hizmetleri 81 Altyapı Ana telekomünikasyon operatörlerinin Vidin Byala Slatina Montana Svish Pleven Chipen Vratza Lovech Botevgrad Gabrovo Sofia Panagurishte Pernik Kyustendil Dupnitsa Pazardzik Plovdiv Blagoevgrad Sandanski Petrich Smolyan Bulgaristan internet bağlantısının hızı bakımından dünyada üçüncü sırada yer almaktadır (1,611 Kbps indirme hızı). 82 Altyapı optik ağı ve 3G kapsama alanı (2011) Silistra Ruse Dobrich Razgrad htov Shumen Targovishte Balchik Provadia Varna Veliko Tarnovo Sliven Kazanlak Stara Zagora Haskovo Svilengrad Kardzhali Nesebar Lozenec Yambol Kapitan Andreevo Burgas Vivakom 2G 3G 3G 14.4mbps GCN Yapım aşamasında hatlar BULGARTEL Yapım aşamasında hatlar NETERRA BFOR Trace 83 Hükümet desteği Giriş Bulgaristan hükümeti yabancı yatırımcıları ve yerli firmaları teşvik ederek ve AB’den gelen önemli kaynaklar aracaılığıyla elverişli iş yapma koşulları arz etmektedir Bulgaristan iş kurma koşulları bakımından oldukça önemli bir ilerleme kaydetmiştir ve böylece “Doing Business” raporuna göre 2009 yılında bulunduğu 183 ülke arasındaki 81. sıradan 2012 yılında 59.sıraya kadar yükselmiştir. Bulgaristan’da iş yapmaya ilişkin hükümet ve Avrupa desteği : Yatırımları Teşvik Kanunu’ndan kaynaklanan teşvikler Vergi muafiyetleri Personel istihdamı ve eğitimi bakımından verilen teşvikler Avrupa fonları : Bir sonraki program döneminde Bulgaristan Avrupa fonlarından 8 milyar avronun üstünde bir kaynak kullanma imkanına sahip olacak 2007-2013 program döneminde sözleşmesi yapılan Avrupa kaynakları %66’nın üstündedir 85 Hükümet teşvikleri Yatırımları teşvik kanunu da yabancı yatırımcılara yönelik bir dizi teşvik içermektedir Yatırımların “Üretim” veya “Hizmet” sektörlerinde yapılması gerekir ve yeni işletmelerin kurulması, mevcut işin genişletilmesi, ürünlerin yeni ek ürünlerle çeşitlendirilmesi veya mevcut işletmelerde üretim sürecinin tamamında temelli değişiklikle ilgili olmalıdır. Değerlerine, bölgelerine ve yapıldıkları sektöre göre A ve B sınıfı yatırımlar (€ milyon) : Bölge veya sektör B sınıfı A sınıfı Genel <10 >10 İşsizlik oranının yüksek olduğu bölgeler <3.5 >3.5 Yüsek teknoloji faaliyetleri <3.5 >3.5 “Hizmet” sektöründe ileri teknoloji faaliyetleri ” <2 >2 Teşvikler : Mesleki yeterlilik alınması konusunda kişilere meslek eğitim için finansal destek Gayrimenkuller üzerinde ihalesiz mülkiyet hakkı (devlet özel veya belediye özel mülkiyeti) Altyapı kurulum yardımları (A sınıfı için)kapsamaktadır Öncelikli yatırım projeleri : A ile B sınıfına ilişkin tüm teşvikler Eğitim ile araştırma – geliştirme projelerine %50’ye kadar ve üretim projelerine %10’a kadar sübvansiyon 86 Hükümet teşvikleri Diğer teşvikler Vergi muafiyetleri : raştırma-geliştirme faaliyetleri için yapılan masrafların silinmesi A imkanı En az 50 kişiye istihdam yaratan ve değeri 5 milyon avro üzerinde olan onaylanmış yatırım projelerine donanım ithalatında iki yıllık KDV muafiyeti Personel istihdam ve eğitim konusundaki teşvikler : İstihdam Ajansı aracılığıyla istihdam edilen genç insanlar ve engelli insanların asgari maaşlarının ve sosyal/sağlık sigortalarının 1 yıla kadar süreyle ödenmesi İstihdam edilen işçi ve çalışanlarının yeterlilik derecesini devam ettiren ve artıran işverenler bir kişinin eğitimi için verilen azami tutarın devlet tarafından karşılanması için başvuruda bulunabilir (İstihdama dair Ulusal eylem planına uygun olarak azami tutar 450 levadır) 87 Avrupa fonları Kırsal Bölgeleri Kalkındırma Programı Toplam bütçe – € 3,2 milyar Küçük ve orta boylu işletmelerin, tarım üreticilerinin ve belediyelerin teşvik edilmesi Tedbirler periyodik olarak yenilenir Çevreye yönelik yatırımlar öncelikli sayılır Bu program kapsamındaki tedbirler € 200 000 ila € 4 milyon arasında finansman öngörüyor. Bu finansman : Tarım işletmelerinin modernizasyonu Tarım / Ormancılık ürünlerine değer katma Tarımla ilgili olmayan faaliyetlerin çeşitlendirilmesi için kullanılabilir Müsaade edilen faaliyetler : Makina ve donanım alımı Tarım tesislerinin kurulumu (sera , hayvancılık çiftlikleri, meyve bahçeleri vs) Yenilenebilir veya bio-enerji üretimi ve satışı Konaklama yerlerine ve iş kurma eğilimli kişilere uygun şartlar sağlamaya yönelik yatırımlar 88 Avrupa fonları “Rekabet edilebilirlik” Operasyonel programı Rekabet edilebilirlik” Operasyonel Programına ilişkin proje başvurusunda bulunmaya müsait adaylar : Ticaret kanunu’na göre tescil olmuş tüzel kişiler veya tekşahıs tüccarlar Bulgaristan’da mukim olup ve proje faaliyetlerinin yerine getirilmesinden direkt sorumluluk taşıyanlar Enerji verimliliği ve yeşil ekonomi Mikro, küçük ve orta boylu işletmeler için Hibe olarak verilen finansal yardımın azamı değeri : € 200 000 – € 1 milyon Müsaade edilen faaliyetler : İşletmelerde enerji tüketimini azaltan yeni donanımın satın alınması Yenilenebilir enerji kaynaklarından ısınma ve havalandırma sistemlerinin uygulanması Enerji yönetimi vs gibi faaliyetlere ilişkin yazılım sistemlerinin satın alınması ve uygulanmasına dair giderler İnsan kaynaklarını geliştirme programı Yeterlilik hizmetleri ve istihdam edilen kişilerin eğitimi Bütçe : €17 milyon Küçük, orta ve büyük işletmelerin teşvik edilmesi Müsaade edilen faaliyetler : İstihdam edilen kişilere mesleki yeterlilik kazandırma veya mevcut yeterliliği artırmaya ilişkin genel veya spesifik eğitimin sunulması 89 KİLİT sektörler ve başarılı şirketler 90 91 Bulgaristan’ın Gıda sanayi sektöründeki avantajları Değişik kültür, meyve ve sebze çeşitlerinin yetiştirilmesine imkan veren eşsiz doğa şartları Ülke topraklarının %50’si tarım arazisidir Ekolojik olarak temiz ve bereketli toprak Çok yüksek kalitede organik ürünler (GDO ürünleri yasağı) Köklü yerel üreticileri ve sektörde güçlü gelenekler Eski doğu bloku ülkelerinde güçlü dağıtım kanalları AB’nin gıdalara yönelik mevzuatı Bulgaristan mevzuatına entegre edilmiştir Sağlığı ve çevreyi korumaya yönelik çok yüksek standartlar Bulgaristan malı gıda ürünlerini en büyük ve karmaşık tüketici şartlarını karşılamaya tamamen hazır hale getirmektedir Çok uluslu şirketler tarafından yapılan önemli yabancı yatırımlar tatlıcılık, süt ve gıda ve içecekler gibi birkaç kilit sektörde büyük ve hatta hakim pazar payına sahiptir Batı Avrupa’da ve onun dışında yeni ve yerli gıda ve içeceklere olan artan talep geleneksel Bulgar ürün ve içeceklerine duyulan talebe ivme kazandıracaktır 92 «Kırsal bölgeleri kalkındırma» Operasiyonel programı Bulgaristan’da en büyük bütçeye sahiptir – €3,279 milyar (AB – €2,642 milyar ; ulusal eş finansman – €637 milyon) Program ülkede en yüksek kaynak değerlendirme seviyesine sahiptir – yaklaşık %20 Bulgaristan tarımdan elde edilen ortalama gelirlerin büyümesi bakımından AB’de ilk sekiz ülke arasında yer almaktadır. 2010 yılında Bulgaristan’da tarım alanında ortalama gelir seviyesi %23 oranında artmıştır, aynı zamanda AB-27’de %12,3 büyüme kaydedilmiştir. Sektörün ülkenin dış ticaretine katılımı ciddi boyutlardadır – toplam ihracatın %8,5’i ve ülkenin toplam ithalatının %9,1’i oranında. Bulgaristan 2011 yılında dünyanın en büyük lavanta yağı üreticisi ve ihracatçısıdır. Bulgaristan geçen asrın 70’li ve 80’li yıllarında dünyanın ikinci en büyük şişe şarap ve 90’lı yıllarda dünyanın her yerinde parfüm üretiminde kullanılan gülyağı ihracatçısıdır. 0’li yıllarda eski devlet fabrikaları yaklaşık 1 milyon ton 8 gıda konservesi üretiyordu ve Bulgaristan eski komünist ülkelerine işlenmiş meyve ve sebze ihraç eden ana tedarikçiydi. Bulgaristan eski komünist bloğu içinde Coca-Cola üretilen – 1965 - ilk ülkedir. Coca-Cola temsilcilikleri Bulgaristan’a resmi olarak 1992 yılında ayak basıyor. 93 Başarılı şirketler Domaine Boyar Temel: 1991 Şehir: Sofya Çalışanlar: 290 Ürünler: Bulgar Şarabı Yıllardır yetenekli şarapçılık bilimi, en modern üretim tekniklerinin kullanılması ile birlikte hassas laboratuar çalışması nesiller boyu yaşayabilmesini sağlamıştır Ekonomik geçiş döneminde, “Alan Boyar,” Avrupa, Kuzey Amerika, Afrika ve Asya’da Bulgar şaraplarının en büyük ve en prestijli üreticisi ve ihracatçılarından biri oldu Farklı çeşitlerde 120’nin üzerinde ürünü vardır 2010 yılından bu yana “Santa Ana Ventures” şirketin sermayesinin% 100 sahibi oldu Domaine Boyar ve Sinite Skali İngiliz klasmanı AC Nielsen’ne ilk 50 arasına girebilen Bulgar şaraplarıdır. Domaine Boyar mahzenleri Şaraphane “Sinite Skali” Sliven Mahzen Korten Şaraphane ‘’Şumen’’ Her yıl şaraplar “Domaine Boyar,” ulusal ve uluslararası yarışmalardan ödül kazanmaktadırlar. Domaine Boyar Bulgar şarabı ihracatçılarının en büyüğüdür. Ürünlerinin %80 i çeşitli ülkelere ihrac edilmektedir – Büyük Britanya, Benelüks, Rusya, Kanada, ABD ve İskandinavya. 94 Başarılı şirketler Enira Kuruluş : 2001 Şehir : Ognyanovo köyü, Pazarcik. Ürünler : kırmızı şarap ve rose üretimi Şarap izbesinin üretim kapasitesi 1 milyon şişe şarap ve 1 000 ton üzümü klasik Fransız teknolojisine göre işlenmesin müsaittir Şarap fabrikasının kurulmasından bu yana toplam 1 780 000 şişe üretilmiştir Üretimin önemli kısmı Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’ya ihraç edilmek üzere üretilir Enira 2007 “Japonya’da içebileceğiniz en iyi şarap 2011“ yarışmasında birinciliği kazandı. Vadide üretilen şaraplar aşağıdaki gibidir : „Enira” „Enira Rezerve” „Enira Rose” „Easy” „Syrah by Enira” „BV by Enira” Şarap fabrikası Avrupa’nın en eski asil ailelerden birisi olan ve yaklaşık 800 yıldır şarapçılıklauğraşan Graf Fon Nayperg tarafından kurulmuştur. 2010 yılında «Besa valey» şarap fabrikası iç pazar satışlarında %25 artış, ihracatta ise %62 oranında artış kaydeder. Şarap fabrikası dış pazarlarda 130 000 şişelik satış yapmış, 90 000 şişe ise iç pazarda değerlendrilmiştir. Yıllar içinde rekolteler bir çok ödül kazanmıştır : Vinariya 2006’da altın riton, 2006 vinaryadan Altın fıçı ödülü., Vinariya 2007 yılında altın madalya., Altın graal 2007 ve saire. 95 Başarılı şirketler Danone Serdika Temel: 1995 Şehir: Sofya Çalışanlar: 250-500 Ürünler: Taze süt ürünleri Danone, dünyadaki en büyük yoğurt üreticisidir Danone Serdika, bulgar pazarının tartışmasız lideridir Sirket, 5 marka ile, 50’nin üzerinde yüksek ve devamlı kaliteli ürüne sahiptir 100 milyon levanın üzerinde yatırım yapılmıştır Şirket Uluslararası Plovdiv Fuarı, Madrid’de Kalite ve altın madalya, Dünya Komitesi tarafından “Kalite Altın Yıldız” da dahil olmak üzere, çok sayıda ödül kazandı. Danone Serdika, Bulgaristan’da olduğu gibi, Yunanistan’da da kendi dağıtım ağını kurmuştur. 2010 yılında yeni bir makine tanıttı ve yeni bir süreç kurdu - Tetra makina yeni nesil ve Tetra Top formatında ürünleri üretmektedir Bulgaristan’da sadece bir tanedir. Danone “Gıda Güvenliği için uluslararası akredite edilmiş sertifika ile Bulgaristan’da ilk firmadır. 96 Başarılı şirketler LB Bulgarikum Temel: 1965/1991 Şehir: Sofya Çalışanlar: 200 Ürünler: Süt ürünleri ve mayalı ürünler LB, süt ürünlerinde Bulgaristan’ın teknolojik lideridir Şirket, know-how, teknoloji, Bulgar yoğurt ve süt ürünleri için maya kültürlerin ihracat liderdir; LB, peynir ve kaşar peynir ihracatında da iyi bir durumdadır Şirket üretim olarak iki dala ayrılır - Sofya ve Vidin’de, son 10 yılda araştırma ve geliştirme için modern merkezi sağlıklı gıdalar için maya kültürlerin, yeni nesil formüllerini geliştirmektedir. LB Bulgarikum şunlara sahiptir: Bulgar süt ürünleri için 11 adet patent Bulgaristan’da kayıtlı 45 ayrı marka 26 ülkede marka Üretim için 6 isim ...30 yıldan beri, Japonya, Almanya, İsviçre, Hollanda, Kıbrıs, Finlandiya, Filipiller, Fransa ve Avusturya’da Bulgar lisanslı yoğurt üretmektedir. 97 Başarılı şirketler Ameta Holding Temel: 1995 Şehir: Razgrad Çalışanlar: 1 000 Ürünler: Piliç eti ürünleri Ameta, Bulgaristan’ın en büyük kanatlı hayvan eti distrübitörüdür Şirket, gıda sektörü ve kümes hayvanları üretiminde lider en büyük şirketlerinden biridir Onun payı Bulgaristan’da piliç üretimininin yaklaşık% 30’dur Ameta, şuana kadar sürekli büyüyen birinci sınıf bir üreticidir Ameta temel ürünlerini pazarda ‘’Ludogorsko piliç’’ adı altında pazarlamaktadır Şirket, Yunanistan, Romanya, Hollanda, Fransa, Almanya ve Büyük Britanya gibi ülkelere sürekli ihracat yapmaktadır. Ameta ürünlerini sürekli taze tutmak için kontrolleri tam anlamı ile yapmaktadır. 98 Başarılı şirketler Bella Bulgaristan Temel: 1992 Şehir: Plovdiv Çalışanlar: 4 000 Ürünler: Et işleme şirketi Bella Bulgaristan, ülkenin en büyük gıda üreticisidir ve piyasada et işleme sektörünün lideridir Şirket 5 adet et işleme fabrikasına sahiptir 2005 Kasım ayından bu yana tüm üretim НАССР sistemi ile yapılmaktadır 10 000 noktya kadar direk dağıtım yapmaktadır Bella Bulgaristan, kendi ticari yapısını kurduğu Romanya pazarını da başarılı bir şekilde kontrol etmektedir Şirket, ürünlerini daha 20 ülkeye ihrac etmektedir Türkiye, Slovenya, Moldova, Belçika, Hollanda, Malta, İtalya, İspanya, İsviçre, Dubai, Lübnan, ABD, Avustralya, İngiltere, Yunanistan ve diğerleri Belle Bulgaristan – 2011 yatırımcısı... ...Holding, 2011 yılında 1.2 milyon levalık yatırım yapmıştır. 2000 yılından buyana yatırımları 10 milyon levayı aşmıştır. Bella ürünlerini 500 000 000 nüfusluk bir pazara ihrac etmektedir. 99 Başarılı şirketler Nestle Bulgaristan A.Ş Temel: 1939 Şehir: Sofya Çalışanlar: 1 100 Ürünler: Çikolata ve Şekerleme ürünleri 1994 yılında Nestle, en büyük çikolata ve şekerleme üreticisi olan ŞZİ Sofya’yı satın almıştır Nestle Bulgaristan A.Ş gıda sektöründe Bulgaristan’ın en büyük yatırımcılarında biridir Nestle Bulgaristan ürün yelpazesi içerir: bebek mamaları, mutfak ürünleri, çikolata, tatlılar, çikolata ve bisküvi, süt ürünleri, tahıllar, evcil hayvan gıda ve diğerleri Nestle Fair Labor Association – FLA ile partner olan ilk gıda üreticisidir. Şirketin satışları 2010 yılında %2’lik bir artışla 260 milyon levaya ulaşmıştır. 1994 yılında bu yana şirket sadece çalışanlarını geliştirmek için 80 milyon levalık yatırım yapmıştır. Kit Kat çikolatalarının bazı çeşitleri tamamen Bulgaristan’da üretilir ve çeşitli ülkelere ihrac edilir. 100 Başarılı şirketler Kraft Foods Bulgaristan Temel: 1924 Şehir: Svoge Çalışanlar: 600 Ürünler: Çikolata ürünleri ve kahve paketlemesi 1993 yılında Kraft Foods Svoge şehrindeki çikolata fabrikasını satın alarak bulgar pazarına girmiştir Kraft Foods Bulgaristan, dünya gıda endüstrisinde ikinci sırada yer alan Kraft Foods Inc’in temsilcisidir Şirket Bulgaristan’da çikolata ve kahve üretiminde liderdir Nova Brazilia, paketlenmiş kahve sektöründe Bulgaristan’da tartışmasız liderdir. Satılan her iki paket kahveden biri Nova Brazilia’dır. Şirket, tanıdığımız Nova Brazilia, Yakobs, Milka, Tobleron, Sushcard ve Svoge’nin sahibidir. Şirket ürünlerinin %25’i ihrac amacıyla üretilmektedir – Romanya, Eski Yugoslavya Cumhuriyetleri, Türkiye, Kuzey Amerika. Svoge fabrikasının ürettiği çeşitli malların yıllık üretim kapasitesi 12 bin ton dolayındadır. 101 Başarılı şirketler Çipita Bulgaristan A.Ş Temel: 1995 Şehir: Sofya Çalışanlar: 700 Ürünler: Hamur işleri imalatı ve satışı Chipita Bulgaristan 35 ülkede güçlü varlığı ile Chipita SA-Yunan şirketi parçasıdır Şirket 10 yıl içerisinde Bulgaristan’a 45 milyon euroluk yatırım yapmıştır Chipita Bulgaristan, kruvasan ve ambalajlı kahvaltı ürünlerinde Bulgar pazarının %75’ini oluşturmaktadır Markalar: kruvasan, rulo ve pasta 7days, ekmek dilimleri 7days Bake Rolls ve diğerleri Chipita Bulgaristan yeni kruvasan çıkararak, şekerleme pazarını yenilgiye uğrattı. Kruvasani Double en yeni lezzetlerinde biridir. 2001 yılında New Millennium Award ödülünü almıştır. Chipita Bulgaristan fabrikaları ABD’de Fırıncılar Enstitüsü (American Institute of Baking) sertifikaları ve Avrupalı ortakları tarafından istenilen diğer belgeleri taşımaktadır. 102 Başarılı şirketler Zaharni Zavodi Temel: 1912 Şehir: Gorna Oryahovitsa Çalışanlar: 800 Ürünler: Şeker, Şekerleme ve etil alkol Zaharni Zavodi, gıda üretiminde Bularistan’ın en büyük kompleksidir Grup “Şeker Fabrikası” A.Ş. şunlardır: şeker üreten fabrikalar, tatlılar, alkol, baskı, özel ısıtma ve mekanik onarım hizmetleri 2006 yılında şeker fabrikası Şeker LTD adında ayrı bir şirket olur Şirket 1960 yılında elektrik ve buhar konusunda kendi ihtiyaçlarını karşılamak için bir termik santral kurmuştur 1970 yılında. inşa edilen fabrika kağıt üretiminde uzmanlaşmış, karton, polietilen, polipropilen, alüminyum folyo ve diğer malzemeler Zaharni Zavodi, sert şeker ve lokum üretiminde Bulgar pazarında liderdir 2003 ve 2004 yılında, Şeker “Sladeya” Uluslararası Plovdiv Fuarı’nda kalitesi için altın madalya kazandı. Zaharni Zavodi, sert şeker ve lokum üretiminde Bulgar pazarında liderdir Zaharni Zavodi A.Ş ve alt firmalarının yıllık toplam cirosu 2010 yınıda 54,4 milyon eurodur. 103 Başarılı şirketler Coca-Cola Temek: 1965 Şehir: Sofya Çalışanlar: 1 300 Ürünler: Alkolsüz içecek üretimi ve şişeleme Coca-Cola 1965 yılında Bulgaristan pazarına girdi, o yerel Texim ile içecek ortak girişim üreten eski sosyalist kampın, ilk ülkesi oldu 1992 yılında, Coca-Cola Hellenic şişeleme şirketi Bulgaristan fabrika satın aldı Şirket ülkenin en büyük alkolsüz içecek üreticisidir Şirketin portföyü Coca Cola, Coca-Cola Light, Fanta, Sprite, Kapi, Schweppes, Bankya estea markalarını içerir Bulgaristan’da Coca-Cola 3 fabrikaya sahiptir – Kostinbrod, Tırgovişte, Bankya 2011 sonbaharında Sofya Coca-Cola’nın en büyük yatırımı yaptığı il 14 Avrupa şehri arasına girdi. 104 Başarılı şirketler - Bira sanayi Zagorka” AD 100’ün üzerinde yıllık geçmişi olan eski bira fabrikalarının devamıdır ve 1902 yılında Stara Zagora’da kurulan ilk bira fabrikasıyla başlamıştır Zagorka” AD herbir fiyat segmanında kazançlı ticari markalardan oluşan dengeli portföye sahiptir : Zagorka, Ariana, Stoliçno, ve kurumsallar : Heineken, Amstel, Starobrno ve Kaiser İlk bira müzesi : „Zagorka dünyası” Bulgaristan’da Kültür Bakanlığı tarafından belgelendirilmiş ilk bira müzesidir. Kamenitza Bulgaristan’daki bira sanayinin başlangıcını 1881 yılında koyuyor Kamenitza 16’dan fazla prestijli ödüle layık görülmüştür 2004 yılında Kamnitza AD Bulgaristan bira pazarında günümüze kadar eşi olmayan tek Bulgar alkolsüz bira üretimine başlıyor. Bu Kamenitza %0’dır. Carlsberg Bulgaria Bulgaristan’ın en eski bira fabrikalarından olan Şumensko Pivo’nun mirasçısıdır Eylül 2004’de Şumensko Pivo ile Pirinsko Pivo kaynaklarını ve aktiflerini Carlsberg Bulgaria adı altında birleştiriyor Carlsberg Bulgaria 2010 yılında büyümeye devam eden ülkedeki tek bira şirketidir, 2011 yılının ilk iki ayında ise ülkemizdeki bira pazarının lider konumundadır 105 Bulgaristan’ın IT sektöründeki avantajları Bulgaristan IT pazarının tamamının değeri 2011 yılında yaklaşık $947 milyondur ve 2010 yılına göre ($902 milyon.) artış kaydetmiştir ve 2011 – 2015 tahmin döneminde yıllık %6 ile artması beklenmektedir «Delloite»un Orta Avrupa’nın en hızlı büyüyen 50 teknoloji şirketi listesine dahil edilen Bulgar şirketlerinin sayısı 3’tür Bulgaristan belgeli IT profesyonelleri bakımından Avrupa’da 3. sırada dünyada da 10. sırada yer almaktadır (kişi başına sertifika bakımından dünyada 3. sıra) Ülkede sektörde güçlü STK’lar var Uzman ağırlıklı sektör – yazılım şirketlerinin 2010 yılına ilişkin satışlarının %50’si yurt dışına yapılmıştır. Bunlarda yaklaşık %60’ı Avrupa’ya, %35’i de Kuzey Amerika’ya gidiyor Bulgaristan bir çok dünya ve lokal IT liderine ev sahipliği yaptığı için bölgesel lider olmaya hazırlıklıdır. 106 Cisco tarafından yapılan araştırmaya göre Bulgaristan internet bağlantısı kalitesi ve hızı bakımından dünyadan beşinci ve Avrupa’da üçüncü sırada yer almaktadır. Bulgaristan işi anlama yeteneğini yüksek düzeyde teorik bilgilerle birleştiren gerekli yüksek kalifiyeli ve iyi eğitimli profesyonellere etkili ve makul uluslararası çözümler yaratacak kadar sahiptir. A.T.Kearney Yüzlerce küçük yazılım şirketi Boing, BMW ve Nortel gibi dünyanın en büyük müşterilerine hizmet vermektedir. SAP ve Computer Sciences gibi başka devler Sofya’da lokal laboratuvarlar/ofisler bulundurmaktadır. Business week Bulgaristan’da IT alanındaki işgücü piyasası ülkedeki işgücü piyasasında en yüksek seviyelere varan ücretler, profesyonel yeterlilik ve gelişme imkanlarıyla Avrupa’nın en hızlı gelişen pazarları arasındadır. Goal Europe Bulgaristan EİK içinde en büyük bireysel bilgisayar üreticisiymiş ve en büyük pazarı eski Sovyetler Birliğiymiş. 1981 yılında Bulgar malı mikrobilgisayar İngiltere’de Robotik fuarında sergilenmiştir. Bu bilgisayar «Robko-01» robotunu kontrol etmektedir. İlk defa robot mikrobilgisayar tarafından kontrol edilmektedir. 107 Başarılı şirketler Johnson Controls Kuruluş : 2001 Çalışan sayısı : 500 Faaliyetler : Automotive Research&Development Engineering Center Avrupa 8 ila 10 otomobilde görülebilecek 120’den fazla yaratılmış elektronik cihaz Ürünlerin güvenliğinin test edilmesi ve onaylanması Dünya çapında 8 yeni ürün araştırma ve geliştirme merkezi, ancak Sofya’daki otomotiv elektroniği açısından en büyüktür Panodaki elektroniğin çalışması için yaratılmış yazılım ve nerdeyse tüm otomobil şirketlerinin modellerinde multimedya sistemleri Dört teknik ve bir işletmecilik ağırlıklı üniversitede finansman programları ve stajyer programı Müşteri : Peugeot Ön cama projeksiyon ekranı geliştiren Johnson Controls Bulgaria, Peugeot-Citroen 2010 inovasyon yarışmasının galibi olarak ilan edildi. Bu ürünün yazılımı tamamen Bulgaristan’da geliştirilmiştir. İlave donanım olarak sunulan cihaz, hız, otopilot statüsü, hız sınırlayıcısı ve başka sinyaller gibi önemli bilgileri sürücünün direkt görüş alanında vermektedir ve sürücünün gözünü yoldan ayırmamasını sağlamaktadır. 108 Başarılı şirketler Kuruluş : 1998 Çalışanlar sayısı : 60 Faaliyetler : Mobile&Wireless Software Solutions Bianor Danışmanlık hizmetleri ve bütün dünyadan müşterilere teknolojik çözümler sunmaktadır Projeler Telecom-grade backend services’den kurumsal ve bireysel mobil uygulamalara kadar değişmektedir iMediaShare – ev televizyonuna „uzaktan kumanda “ iMediaShare smartfonu televizyonda sorunsuz online basın streaminge müsaade eden uzaktan kumanda haline getirmektedir ve ayar veya kablo gerektirmemektedir Bir tıkla cep telefonu aracılığıyla evdeki multimedya cihazlarına kablosuz multimedya streamingi sağlamaktadır Evdeki televizyondan rahat ve arzu edilmesi durumunda online video içeriğine erişim konusunu çözmektedir ve her yerden ve her bir cihazdan kanallara ilişkin erişim aboneliği sağlamaktadır Bu hizmet basın şirketlerinin dağıtımına ilişkin teknoloji ve hedefe yönelik reklamın peşin ayarlanması imkanını sunmayı amaçlamaktadır 109 Başarılı şirketler Kuruluş : 1997 Çalışanlar sayısı : 85 Faaliyetler : Embedded Software, OSGi Solutions ProSyst Şirket 1997 yılında Almanya, Köln’de kurulmuştur Yazılım geliştirme işi tamamen Bulgaristan’da veya Almanya ve Güney Kore’deki ofislerle işbirliğinde Bulgar ekibinin liderliğinde gerçekleştirilmektedir Üretim tamamen ihracata yöneliktir 2000 yılında şirket çalışanlarının yarısı ProSyst 1’i kurar ve bu şirket SAP tarafından satın alınır. Müzakereler ve ticari işlemler sürecinde şirketin adı InQMy olarak değişir, bundan sonra ise yazılım devi SAP’ın bir kısmı haline gelir ve SAP Labs Bulgaria adı altında teknolojik merkez olur. ProSyst Fortune 100 şirketlerden bireysel geliştiricilere kadar değişen global müşteri tabanına sahiptir : Philips, Audi, BMW, Samsung, Deutsche Telekom, Nokia, Siemens, Motorola, Alcatel-Lucent,Cisco, Miele, Johnson Controls, SAP, HP, Bosch, Telefonica vs. ProSyst’in OSGi MBS çözümü 4 000 000’den fazla kez satılmıştır. Başarı örneği: Bush-Jaeger Busch ComfortTouch ev kontrolü ve bilgi eğlendirme merkezi fonskiyonlarını birleştiriyor Busch-ComfortTouch ile evdeki şıklar yönetilir veya azaltılır, panjurlar yönetilir, oda sıcaklığı ayarlanır, MP3 veya video dosyaları çalınır, elektronik postaya erişim sağlanır, internette gezilir veya alarmla uyandırma hizmeti alınır – uzaktan kumandayla bile Busch-ComfortTouch ProSyst’in MBS OSGi teknolojisiyle çalışmaktadır 110 Başarılı şirketler SAP Bulgaria Kuruluş : 2000 Çalışanlar sayısı : 500 Faaliyetler : software research & development, maintenance & support SAP’ın iş süreçleri ve uygulamaları geliştirme platformlarının geliştirilmesi faaliyetlerine katılan teknoloji merkezi olarak laboratuvar SAP NetWeaver Composition Environment, BPM, PI, Enterprise Portal gibi ürünlerin oluşturulmasına katkı sağlamaktadır – bu ürünlerin yönetilmesi ve yaşam devresi idaresi dahil olmak üzere. On-demand alanda, laboratuvar Java platformu olan OnDemand’a daha büyük kısım ayırıyor. 11 yıl öne SAP Bulgaristan’a somut ürün boşluğunu doldurmak için geldi ve yeteneklerden dolayı kaldık. Bu potansiyeli kullanarak son yıllarda Bulgaristan’daki SAP laboratuvarlarında çalışanların sayısı 500’ün üzerine çıktı ve onlar SAP’ı dünya Java toplumunda kilit aktör olarak konumlandırmayı başardı. Sofya laboratuvarının Enterprise Java space’e yatırım yapması fiiliyatta SAP’ın tüm JAVA ürünlerini besliyor. Plamen Tilev, Yürütme müdürü, SAP laboratuvarları Bulgaristan SAP NetWeaver Platform Development. Laboratuvar Lean Thinking uygulanmasında ve Bulgaristan’da büyük ölçekli yazılım geliştirmeye ilişkin esnek metodolojilerde öncü ve liderlerden birisidir. Şirket SAP University Alliances programı kapsamında Bulgaristan Üniversiteleriyle işbirliği yapmaktadır. Şirket Güneydoğu Avrupa’da uluslararası yatırımcı ödülünü aldı ve Avrupa İş Ödüllerine aday gösterildi. 111 Başarılı şirketler Kuruluş : 2000 Çalışanlar sayısı : 135 Faaliyetler : Software development, Multimedia Melon Kendisine ait ürünler (30 mobil uygulama): Melon uygulamalarını aylık 200000 kez indirme Melon uygulamalarını 10 milyondan fazla cihaz kullanmaktadır Avrupa 6. çerçeve programı kapsamında gerçekleşen Smart Museum projesi 2010 yılı Abu Dabi Dünya zirvesinde yaklaşık 100 ülkeden 420 projeyle yarışarak ödüle layık görüldü. SmartMuseum ile müze ve özel mekan ziyaretçileri mobil cihazları aracılığıyla kaydolabilir ve rehberle hareket halinde tam fonksiyonlu işitsel-görsel tur yapabilir. Symbian için Battery saver uygulaması 6 ayda 1 milyon tüketici tarafından indirilmiştir. 112 Nokia için yeninde kurulum, ок için, 5 000 000 cihaz : 2007 yılından beri Nokia Advanced Call Manger’in fonksiyonel versiyonunu Nokia E71, E66 и E63 modelleriyle dünyada dağıtımı konusunda tamamen lisanslaştırmıştır ve bu şekilde uygulamanın Nokia tüketicilerine standart peşinen yüklenmiş yazılım uygulamaları gibi erişilir olmasını sağlamıştır. Advanced Call Manger, Advanced Device Locks ve SMS Spam Manager Asya Pasifik bölgesinde Nokia’nın E serisi için yüklenmiş yazılım olarak dahil edilmiştir. SMS Spam Manager ve Easy Reject’in tam versiyonları Hindistan’da Nokia’nın E ve N serisi telefon cihazlarına peşin olarak yüklenmiştir. Başarılı şirketler Sirma Mobile Kuruluş : 2008 Çalışanlar sayısı : 10 Faaliyetler : Mobile software development Sirma Mobile Bipper’i geliştirir – türünde ilk veli kontrolüne yönelik mobil sistemi. Yenilikçi çözüm, Mobile Premier Award 2010, SIMagine 2010, Bully Award 2010, Rosing ödül 2010 vs gibi birkaç ödül kazanır. Planlanmış lokalizasyon çocuğun SMS aracılığıyla lokalize edileceği zamanın belirlenmesine izin vermektedir. Bir düğmeyle çocuğun konumu belirtilir. Hizmet ücretsizdir. Panaton Standard aşağıdaki imkanları vermektedir : Konferans görüşmesine cep telefonunuzla hızlı ve kolay şekilde başlayabilirsiniz Browserinizde veya masaüstü bilgisayarınızda gerçek zamanlı konferans görüşmesinin yönetimi. her türlü işletim sistemlerinden konferans görüşmelerinin yönetimi E-mail ve SMS bildiirmleri CRM sisteminizle entegre edilir Adres defterleri paylaşılır Konferans cetvelini otomatik olarak Outlook’a ve Google takvimine vs koyar Yüksek eğitimli uzmanlara, hızlı geniş bantlı erişime, istikrarlı ekonomiye ve AB’nin bir kısmı olarak şeffaf mali ve vergi politikasına sahibiz. Bu özellikler Bulgaristan’ı iş kuran yabancı firmalar bakımından başarılı destek merkezi haline getirmektedir. Momçil Zarev Sirma Mobile Yöneticisi 113 ATOS Bulgaristan Başarılı şirketler Kuruluş : 2011 (Siemens IT Solutions&Services iktisabı yolu ile) Çalışanlar sayısı : 100 Faaliyetler : Homeland security systems, Cloud 2010 yılında Bulgaristan’da 1 numaralı sistem entegrasyon şirketi olarak ilan edilmiştir (Computerworld’un Bulgaristan’da IT Top 100 listesine göre) Bulgaristan’ın en büyük SAP entegrasyon şirketi (ERP, CRM, BI, HR) yerli pazarda 60’ın üzerinde entegrasyonu var. 2012 London Olimpiyat oyunları için, 2014 kış oyunları için ve 2016’da Soçi oyunları için resmi dünya IT partneri. Şirketin Bulgaristan şubesi projenin bir kısmı olacak. Yarışmacıların sonuçlarını ve sporcuların bilgilerini izleyicilere ve basına 0,3 saniyeden daha kısa zamanda gönderen devasa IT sistemi Atos tarafından entegre edilir, yönetilir ve bakımı sağlanır. Uluslararası olimpiyat komitesinin dünya IT partneri olarak Atos 2012 yılı London’da oyunları destekleyecek kütlesel, hayati IT altyapısının ve yazılım çözümlerinin tasarımı, kurulumu ve bakımı için partnerler konsorsiyumunun tutulmasından Atos sorumludur. Bulgaristan butik IT hizmetlerinin kusursuz tedarikçisi ve AB’nin daha küçük Doğu Avrupa pazarlarına girmesi için platform olabilir. Ülkenin en büyük avantajı makroekonomik öngörülebilirlik ve Bulgar yazılım mühendislerinin risk yönetim kabiliyetleridir. Veska Davidova, Yürütme müdürü, Atos, Bulgaristan 114 CISCO Bulgaristan Başarılı şirketler Kuruluş : 1999 Çalışanlar sayısı : 100 Faaliyetler : Software development, System integration Bulgaristan CISCO’nun ana faaliyetlerinin geliştirilmesine müsait dünyadaki az sayıdaki yerlerden birisidir – yazılım geliştirme Bulgaristan’ın en büyük telekomünikasyon şirketleri için tamamlanmış ana altyapı projeleri Eğitim girişimlerinde yatırımcı : Cisco şirketi Cısco Akademileri aracılığıyla eğitimde ve yeteneklerin geliştirilmesinde uzun geçmişe sahiptir. Cisco Networking Academy Programı Bulgaristan’da 1999 yılında başladı. Şu anda 50 akademi ve programa bütün ülkeden katılan 3 500’ün üzerinde üniversite öğrencisi var. Cisco Networking Academy’nin başlamasından itibaren 17 000’nin üzerinde Bulgaristanlı öğrenci Sisco Akademisi kurslarına katılmıştır. Bilimsel araştırma geliştirme faaliyetleri için Sofya ofisi Bilimsel araştırma geliştirme faaliyetleri ofisi Cisco Collaboration Enterprise Platform’un bir parçasıdır. Şu anda 70’e yakın kişi yazılım alanında bilimsel araştırma geliştirme yelpazesinin tamamını kapsayan muhtelif projelerde çalışmaktadır. Bulgaristan IT sektöründe küçük ve orta ölçekli yatırım için ideal bir yerdir, bir çok dil konuşan ve optimum fiyatlarda çalışan kalifiye insan kaynakları tarafından sunulan geniş kapsamlı hizmetler yelpazesine muhtaçtır. Borislav Dimitrov, Genel Müdür, CISCO Bulgaria 115 Başarılı şirketler CSC Bulgaria CSC Bulgaristan Kuruluş : 2008 (Software company OBS iktisabı yolu ile) Çalışanlar sayısı : 640 Faaliyetler : Software development, integration and Maintenance GraphTalk AIA bir çok çokuluslu sigorta şirketinin tercih ettiği sigorta yazılım çözümüdür. CSC Bulgaria GraphTalk A.I.A Competency Centre’nin bir parçasıdır ve hayat sigortası, emeklilik maaşı, saplık ve sosyal sigorta alanında lider yazılım çözümün geliştirilmesine katılmaktadır. CSC Bulgaria projeleri bütünüyle yönetmektedir (spesifikasiyon yazma, geliştirme, test, entegrasyon ve bakım). İstikrarlı politik, makroekonomik ve mali ortam Bulgaristan’ın iş geliştirme yeri olarak seçilmesinde etkili olan nedenlerden sadece bazılarıdır. Bir diğer önemli neden insanlardır. İnsanlar yüksek kalifiyelidir, yabancı dil biliyorlar ve kendilerini işlerine tamamen veriyorlar. “ Jan-Şarl Mijinyak, Yönetici Müdür, CSC Bulgaria 116 VMware Başarılı şirketler Kuruluş : 2007 Çalışanlar sayısı : 300 Faaliyetler : Cloud and Infrastructure Management, Automationand Availability irketin Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Ş bölgesindeki en büyük global geliştirme merkezi ve Vmware’in dünya çapında 3. en büyük araştırma geliştirme faaliyetleri merkezi Paolo Alto dışında en olgun merkez olarak kabul edilmiştir ve bütün dünyada en başarılı VMware bilimsel araştırma geliştirme merkezlerinden birisidir Bulgaristan’daki ekip tarafından geliştirilen ürünler : vSphere Client, VC Orchestrator, PowerCLI. Ekibin ayrıca : vCloud Director, Sanal merkez, Site Recovery Manager, vCOPs ürünlerine de önemli katkısı olmuştur . VMware Bulgaristan’a önemli yatırımlar yapmıştır ve yapmaya devam etmektedir. Sofya’daki ekip şirketin bütünsel ürün portföyüne stratejik değer katmaktadır ve kesintisiz büyüme ve gelişme planlanmaktadır. Şirket aynı zamanda modern tesislere ve yüksek kaliteli laboratuvarı ve veri saklama merkezi olan ve Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bölgesindeki araştırma geliştirme merkezlerine ait donanımın da bulunduğu 400 kişilik ofise de yatırım yapmaktadır. Diana Stefanova, VMware Bulgaria Yürütme müdürü 117 Başarılı şirketler Kuruluş : 1990 Çalışanlar sayısı : 170 Faaliyetler : Software development and implementation Fadata Global dağıtım sistemi temin etmektedir ve 20’nin üzerinde ülkelerde şubelerle partner ağları geliştirmektedir Avrupa, Ortadoğu, Afrika, Asya ve Amerika’da 180’nin üzerinde tamamlanmış proje Gayrimenkul sigortası ve kazalara karşı sigorta yapan, hayat sigortası ve sağlık sigortaları yapan şirketlerin işlerine yönelik yazılım Sigortacılık işinde yatay ve dikey tüm boyutların tam kapsamasını sağlayan modüler çözüm Sigorta şirketlerine yönelik 40’ın üzerinde kurulumu içeren global müşteri tabanı INSIS, harici sistemler, müşteri web siteleri ve ajans portalları tarafından aktive edilebilen direkt işlemin organize edilmesi Avrupa Non-Life Policy Administration Systems’in kritik imkanlarını değerlendiren son Garner raporundaki analiz alanlarının biri hariç tamamında 1. sırada yer almıştır Birçok ülke ve şirketlerdeki işlere paralel olarak gelişme yeteneğinden dolayı, esnekliğinden dolayı ve müşteriye yönelik olan konseptinden dolayı takdir edilmiştir 118 Başarılı şirketler Kuruluş yılı: 1998 Faaliyet alanı: Web design & development İhtisas alanları: Online media, E-shops, Corporate websites, SEO Netage & Netage Solutions Müşteri: 220 + Proje: 350 + Ödül: 70 +, 3 defa “Yılın acentesi” Müşterilerimiz arasında: Dünya Bankası FİB Colliers International Lindner ve saire kurumlar yer almaktadır ABD, Avrupa ve Bulgaristan’da 220’yi aşkın büyük kurumsal müşteri için 350’den fazla proje tamamlanmış, uluslararası kalite standartlarına uygun birçok web sitesi kurulmuştur. Online medya, e-mağaza, portal, internet içeriğinin yönetimine yönelik yüksek teknolojik kaliteli sistemleri geliştirilmiştir. Müşterilere ait ERP, CRM’li ve 3. taraf yazılımlı entegre kurumsal web siteleri. Netage Solutions özel sermayeli ve risk sermayeli firmalar, hedge fonları, gayrimenkul yatırım firmaları, fon fonları, broker, aile ofisleri, kurum yatırımcıları dahil alternatif aktifli sanayi alanına online raporlama sistemleri ve CRM yazılımı alanında liderlik yapan tedarikçidir. Ondan fazla yıllık mesleksel tecrübeye sahip bulunan DynamoTM Netage Solutions, en büyük dünya alternatif yatırım firmaları arasında yer alan 200’den fazla şirket için kalitesi tespit edilen bir platform niteliğindedir. Şirketin müşterileri toplam 400 milyar Amerikan dolarlık aktiflerinin yönetiminde bulunmaktadır. 119 Başarılı şirketler Musala Soft Kuruluş : 2000 Çalışanlar sayısı : 200+ Faaliyetler : Software development, System integration, Embedded & Mobile Apps CMMI’nin üçüncü seviyesinin Avrupa Yazılım Enstitüsü tarafından başarılı olarak belgelendirilmesinden dolayı (2010) Uluslararası “Software Excellence” ödülünü «Küçük ve orta boylu işletmeler» kategorisinde alan ilk Bulgar şirketidir Milli matematik ve enformatik takımının sponsorluğunu yapmaktadır Şirketin araştırma ve geliştirme için yaptığı yıllık giderleri toplam giderlerinin %10’u kadardır Musala Soft’un organize ettiği eğitim oyunlarının amacı çocuklara oyun oynarken öğrenme imkanını vermektir. Oyunlar çocuklara mantıksal düşünmeyi, yaratıcılığı geliştirme imkanı vermektedir ve çocukları geometrik şekiller kompleksinden geçirmektedir. İlk oyunlar Apple ürünlerine dayalıdır (iPhone / iPad / iPod), ancak şirket başka popüler platformları/cihazları da dahil etme imkanlarını düşünüyor (Android, Nokia OVI, WP7). Smart Source Analyzer - gelişme yazılım sistemlerinin kalitesini iyileştirme, denetim ve yönetim platformu. İşbu statik analiz ve yapay zeka yöntemlerinin kullanılmasıyla platform yazılım sistemlerini, sorunlu elemanları ve anti modelleri tanımlar ve analiz eder. Projenin partnerleri –Sofya Üniversitesi, Sofya Teknik Üniversitesi ve Bulgaristan İlimler Akademisi. 120 Başarılı şirketler Kuruluş : 2002 Çalışanlar sayısı : 350 Faaliyetler : Software development Telerik 94 devlette 100 000’nin üzerinde örgüt Telerik ürünlerini kullanmaktadır Müşteriler arasında bir çok Fortune 500 firması olduğu gibi meşhur eğitim kuruluşları, hükümete bağlı ve ticari amaçlı olmayan örgütler var Bütün dünyada 9 ofis Ekim 2007 yılında Deloitte Touche Tohmatsu Telerik N3 şirketini Orta ve Doğu Avrupa’da en hızlı gelişen teknoloji şirketleri “Rising Star”Technology Fast 50 programına dahil etti. Bu ödül önceki üç yıl içindeki gelirlerin büyüme oranına dayanmaktadır. Sitefinity – aralarında Heatrwo havalimanı, Toyota, Coca-Cola, BASF, Bayer, AT&T, İKEA ve değişik sektörlerde birçok lider şirketin de bulunduğu 8000’nin üzerinde müşteri tarafından kullanılan kamu web siteleri ve iç sayfalara ilişkin yeni nesil web platform. Telerik Microsoft’un altın belgeli partneridir. Microsoft Telerik’i 2010 yılında Orta ve Doğu Avrupa için yılın partneri ilan etti. Şirket Sitefinity (CMS) içerik yönetim sistemine dayanarak seçildi. Ürünler : Data Access - OpenAccess, görsel dizayner aracılığıyla her türlü popüler veri tabanlarına güçlü veri katmanlarının oluşturulmasına ilişkin uygun bir alet TeamPulse – ekiplere çalışmalarını organize etmesine yardımcı olan, aralarında işbirliği yapmalarını sağlayan ve bilgi değişimini kolaylaştıran alet 121 Bulgaristan’ın Elektroteknik ve Elektronik sektöründeki avantajları Bulgaristan’da ne üretilir? D enizaltıları, yatlar, trenler, uçaklar, helikopterler ve savunma uygulamalarına akümülatörler Elektrik sanayinin ihtiyaçlarına yönelik geniş transformatör çeşitleri yelpazesi Sanayinin ayrı sektörlerine yönelik değişik uygulamalara en üst sınıf sensörler – otomotiv sanayinden gıda sektörü ve tarım donanımlarına kadar İletişim sektöründe kullanılan yüksek kaliteli yükseltici ve yüksek frekans cihazları Elektrik dağıtımında ve büyük sanayi tüketicileri tarafından kullanılan geniş kondensatör ve kondensatör cihazları yelpazesi Çağdaş hızlı elektrik trenlerinde kullanılan en yeni nesil ısınma, havalandırma ve klima cihazları Tıpta, makina sanayinde ve otomotiv sektöründe BMW, GM ve Mercedes gibi firmalar tarafından kullanılan yarı iletkenler ve yarı iletken ürünler Fransa ve İspanya otomotiv sanayisi için kablo demetleri ve kablolar Tüm dünyada kullanılan sanayi uygulamalarının mikro elektroniğine yönelik baskılı devreler (PCB) ve elemanlar Aydınlatma endüstrisinin çağdaş eğilimlerine uygun LED çipler ve LED aydınlatma donanımı 122 Bulgaristan elektrik sanayi ve elektronik sektöründe güçlü geleneklere sahiptir : 80’li yıllarda Bulgaristan Doğu Avrupa’da büyük bilgisayar sistemlerinin ve bireysel bilgisayarların %40’dan fazlasını tedarik etmektedir Sektörde 130 000’in üstünde kişi çalışıyordu Elektrik sanayi ve elektrik sektörü o dönemde Bulgaristan’ın genel üretiminin %25’inden fazlasını oluşturuyordu Bulgaristan, 1960 yılında sayısal saati ve kablosuz kalp monitörünü icat eden NASA bilim mühendisi Petır Petrov’un memleketidir. İlk bilgisayar Bulgaristan asıllı Amerikan bilim adamı John Atanasov tarafından icat edilmiştir. Bulgar «Elektrostart» firması tarafından üretilen bobin ve aydınlatma donanımı Peru’da «İnkaların kayıp şehri» Maçu Pikçu da dahil olmak üzere tarihi heykellerin aydınlatılması için kullanılmaktadır. 123 Başarılı şirketler Schneider Electric 1999 yılında Bulgaristan’da kuruldu 450’den fazla personel Faliyet: Elektrik , yenilenebilir enerji ,endüstriyel otomasyon ürünleri Fransız çok uluslu şirket-enerji tasarrufu,elektirk dağıtımı ve endüstriyel otomasyon konusunda dünya lideri Bulgaristan’da Schneider Elektrik 1990 yılında Blgaristan’da açılan ilk üretim tesisidir.Fakat firmanın ticari varlığı 1990’lı yıllara dayanır Schneider Elektrik Bulgaristan’da şuanda iki üretim tesisi işletmektedirPeruştitsa ve Plovdiv’te Bulgar üretiminde kullanılan parçaların %60’ı yerli firmalar tarafından sağlanır Schneider Elektrik 2007 yılında endüstriyel otomasyon alanında yılın yatırımcı ödülüne layık görüldü Schneider Elektrik , enerji tasarrufu zamanlayıcılar ev anahtarları üretmek için dünyada ilk defa başlayan enerji tasarrufu teknolojisinde Bulgaristan’da global bir lideridr. Bulgaristan’da üretilen başlıca ürünler : Enerji üretimi ve tasarrufunda kullanılan elektrikanahtarları Programlanabilir kontrolörler, düğmeler, enerji ve ulaşım uygulamaları ile sensör imalarları Tasarruf zamanlayıcılar 124 Başarılı şirketler Festo 1993 yılında Bulgaristan’da kurulmuştur 440 personel Faliyet : Manyetik sensörler ve otomasyon cihazları üretimi %100 Alman firması olan Festo AG & Co.KG ‘ya aittir 1997 yılından itibaren Festo Bulgaristan sensör ve sensör cihazları üretimi konusunda uzmandır Sofya ve Smolyan bölgelerindeki iki üretim tesisine sahiptir 2012 yılı için planlanan 7 600 metrekare toplam alana sahip yeni üretim tesisleri kurma Festo Bulgaristan Festo AG tarafından bütün dünyada dağıtımı yapılan 880’nin üzerinde çeşitli ürün üretmektedir. Bulgaristan’da üretilen başlıca ürünler : Otomotiv, mühendislik ve diğer sektörlerde çeşitli uygulamalar için sıvı ve manyetik sensör üretimi Sensörler ve valfler için kablo uygulamaları 125 Başarılı şirketler ACOM 1989 yılında Bulgaristan’da kuruldu Personel:100 Faliyet: Ses ve radyo amplifikasyonu için tasarım imalat ve satış Faliyet 1989 yılında küçük bir garajda başlamıştır İhracat %100 şirket üretimiyle sağlanır İlk Bulgar şirketi ,dünyada en rekabetçi pazarlarda; ABD, Almanya, Japonya ‘da elektronik malzemeleri ile bulunmuştur Mevcut satışta %5’lik artış ,organik büyümede daha üst düzeyde olan, birçok endüstride kullanılan yenilikçi teknolojiler ve geniş bir portföy gelişimi AKOM dünya çapında 110 ülkede yenilikçi karakteriyle müşterilerine hizmet vermektedir. 2011 yılında AKOM amplifikatör teknolojisi dışında diğer yenilikçi ürünlerin geliştirilmesi için büyük bir küresel fon ile ortak bir girişim başlattı. Ana Ürünler: Radyo endüstrisinde kullanılan yüksek frekans (HF) ekipmanı Ticari,devlet ve amatör pazarlar için HF antenler Direkler Radyo ve telsiz ağ sisteminde düşük ses aralığı AKOM Sofya Teknik Üniversitesi genç mühendisleri ile işbirliği içindedir. 126 Başarılı şirketler ABB 1996’da Bulgaristan’da kuruldu 300’den fazla personel Faliyet : Otomasyon mühendisliği için,yüksek ve orta gerilim bileşenleri için elektrikli cihazlar Güç teknolojisi , otomasyon ve elektrikte bir dünya lideri ABB Şirket Grubu 130 000 çalışanı ile 100 bölgede faliyet gösterir ABB Blgaristan’da 5 yerde çalışır Bulgaristan’da ABB Şirketleri kendi ürünlerini Rusya, Irak, Romanya, Meksika, Brezilya, İsveç, Norveç, Çin , Almanya ve Fransa’ya ihraç eder Bulgaristan’da ana faliyetler ve imal edilen ürünler: Endüstriyel amaçlar için zincir kesiciler ve anahtarlar Büyük endüstriyel enerji kullanıcıları tarafından kullanılan Kondensör sistemleri Jeneratörler Üretimde kullanılan otomasyon ekipmanları Mühendislik çözümleri 127 Başarılı şirketler Yazaki 2007 yılında Bulgaristan’da kurulmuştur personel: 3 400 Faliyet: Otomotiv sanayi için elektrik kablo grupları imalatı %100 sahiplik – Japon Şirketi Yazaki tarafından 50’den fazla ülkede faliyet gösteren ve 170 000’den fazla çalışanı olan Otomotiv sanayi için kablo gruplama küresel satışlarının %35 Pazar payı tutarı Yazaki Bulgaristan’ın başlıca müşterileri: Fransa ve İspanya’daki otomobil üreticileri. Yazaki Bulgaristan: 30 milyon eurodan fazla yatırımla Yambol sanayi bölgesinde kurulan sanayi bölgesi. Bulgar eğitim tesisleri ; 24 500metrekare üretim salonu ile, 50 000 metrekareye yayılmıştır. Yazaki Bulgaristan sadece montaj bölümünde değil , mühendislik bölümleri ve otomotiv sanayi içinde kablo gruplama sağlamaktadır. 128 Başarılı şirketler IMI EOIQ 1993 yılında Bulgaristan’da kurulmuştur. 2 000’den fazla çalışan Faliyet: Elektronik montaj,fabrika otomasyonu için modül montajı,geliştirme ve plastik enjeksiyon kalıpları ve teçhizat imalatı Temmuz 2011 yılında Belçikalı grup EPIQ-entegre mikroelektronik, Inc(IMI) EPIQ montajlı elektronik Ltd. Satışı-Filipinler merkezli bir şirket IMI otomotiv sektöründe tanınmış isimlerin taşeronudurValeo, Denso, Brose ve EF gibi IMI tüketici elektroniğinde ünlü markalar için bileşenler üretir- Tefal, Rowenta, De Longi gibi IMI 230 üzerinde ürün üretmektedir ve Avrupa pazarlarına bunları ihraç etmektedir. IMI Bulgaristan: IMI Bulgaristan’da Sofya’ya 60km uzaklıkta olan Botevgrad’ta bulunmaktadır. Ana faliyetleri,montaj ve test dahil -baskılı devre kartları ve sistem entegrasyonları ürünleri. Enstrümantasyon ve plastik matris enjeksiyon kalıplama. Bulgaristan’da üretilen ürünler tüketici elektroniği ve endüstriyel ekipman üretimi, otomotiv sektöründe kullanılmaktadır. 129 Başarılı şirketler EnerSys 2007 yılında Bulgaristan’da kuruldu 600’den fazla çalışan Faliyet : Boru,Kurşun,Endüstriyel Akümülator Endüstri ve özel akümülatörlerde dünya lideri EnerSys ve diğer sanayi akümülatör üretimlerinin 100 yıllık geçmişi vardır 100’den fazla ülkede müşterileri için , 12 ülkede üretim tesisleri ve montaj fabrikaları ile çalışma Bulgaristan , Büyük Britanya ve Almanya’da 300 ton ağırlığındaki EnerSys akümülatörlerini üretiyor. Bulgaristan’da EnerSys üretim tesisleri 58 600 metrekarelik bina dahil olmak üzere 205 000 metrekare alana sahiptir Bulgar üretimi tübüler kurşun ve asit pillerde, pazar ve uygulamalarda disk depolama hizmet kapasitesi , demiryolu ve madencilik pazarlarındaki hizmet kapasitesi gibi Bulgaristan’da üretilen başlıca ürünler: Denizaltıları için akümülatörler Güneş pilleri Madencilik sektörü için piller Demiryolu pilleri Madencilik endüstrisinde kullanılan piller Telekomünikasyonda kullanılan sabit piller 130 Başarılı şirketler Hyundai Heavy Industries 1997 yılında Bulgaristan’da kuruldu 650’den fazla personel Faliyet: Transformatör üretimi,yüksek gerilim cihazları,step transformatörleri için anahtarlar ve güneş sistemleri Hyundai Ağır Sanayii Co.Bulgaristan enerji santralleri için yağ transformatörler üretir -hidroelektrik ve termik santraller sanayi tesisleri için. Yüke bağlı şebeke değiştiriciler ile donatılmış tüm transformatörler Bulgaristan’da geliştirilmiş ve üretilmiştir. Hyundai Ağır Sanayisi Co tarafından üretilen kademe değiştiriciler Bulgaristan transformatörler kurumundan: Rusya, Güney Kore, Romanya, ABD ve Asya’daki birçok ülke, Avrupa, Güney ve Kuzey Amerika’ya ihraç edilecektir. Hyundai Ağır Sanayi Bulgaristan adım transformatörler için 50’den fazla ülkeye trafo ve anahtar ihracı yapar-Avrupa, Asya, Amerika ve Afrika gibi. Ana faliyetler ve Bulgaristan’da üretilen ürünler: Tranformasyon için enerji Yüksek gerilim cihazları Yük kullanımında kademe değiştirici olan endüstriyel transfomatörler Temiz enerji üretimi için güneş enerji sistemleri 131 Başarılı şirketler Liebherr 2000yılında Bulgaristan’da kuruldu 1 700’den fazla çalışan Faliyet: Ev ve ticari kullanım için buzdolabı ve dondurucular,demiryolu araçları üretim ekipmanları Liebherr Hausgeraete Maritsa Ltd. hisseleri % 100 Liebherr Hausgeräte Ochsenhausen GmbH– Alemania’ya aittir. Liebherr Hausgeräte Ochsenhausen GmbH-Almanya dünya genelinde 100’den fazla ülkede yaklaşık 22 000 çalışanı vardır. Liebherr Hausgeraete Marica 600 binden fazla yıllık buzdolabı üretim kapasitesine sahiptir. Liebherr Bulgaristan: Plovdiv Maritsa sanayi bölgelerinde Liebherr Hausgeraete Maritsa Ltd ve Maritsa Liebherr ulaşım sistemleri Ltd bulunur. Bulgaristan’da şirket çalışmaları için toplam yatırım yaklaşık 86 bin eurodur. Liebherr üretim tesisleri 200 000 metrekarede üretim tesis ve depoları, 65 000 metrekare alan üzerine inşa edilmiştir. Liebherr Maritsa’nın üretiminin %97’si AB pazarına ihraç edilmektedir. 132 Başarılı şirketler Melexis 2000 yılında Bulgaristan’da kuruldu 300’den fazla personel Faliyet: Mikroelektronik bileşenler,sensörler,otomotiv için entegre devrelerin üretimi Belçikalı şirket Melexis,programlanabilir sensörler için entegre devreler ve gelişmiş sensörler de lider bir üreticidir Melexis dünya çapında 12 ülkede mevcuttur Melexis Bulgaristan bileşen üretimde geliştirme ve test imkanı sunuyor. Melexis Bulgaristan: Melexis Bulgaristan Sofya’da 7 800 metrekare alanda bulunan ana ofise sahiptir, test ve geliştirme kapasitesi içeren sahası 1 000 metrekare temiz odalar üzerinde ofis alanları. 2006-2007 yılında Melexis Bulgaristan’da performansını arttırmak için 13 milyon eurodan fazla yatırım yapmıştır. Melexis Bulgaristan entegre devreleri Mercedes-Benz, BMW, Audi, VW, Suzuki, Toyota, GM ve Ford gibi üreticiler tarafından kullanılır. 133 Başarılı şirketler Siemens 1991 yılında Bulgaristan’da kuruldu 500’den fazla personel Faaliyet: Transformatörler için üretim ekipmanları,elektrik mühendisliği,endüstri mühendisliği ve tıbbi mühendislik çözümleri Siemens elektronik ve elektrik mühendisliği alanında Avrupa’nın en büyük şirketi ve çok uluslu şirketler topluluğudur. Şirkette dünya çapında 400 000’den fazla çalışanı vardır. Siemens ev otomasyonu ve geleneksel enerji kaynakları sistemleri ile ilgili mühendislik hizmetlerinin ödenmesi için Bulgaristan’ı seçmiştir.12 ülkede hizmet verilmektedir. Ana faliyetler ve Bulgaristan’da üretilen ürünler : Enerjide kullanılan yüksek voltajlı ölçüm transformatörlerinin bileşimleri Enerjiye yönelik yüksek voltajlı mühendislik bileşenleri Üretimde kullanılan otomasyon ve control cihazları Mühendislik çözümleri Siemens 19. yüzyılın sonundan bu yana Bulgaristan’da ulusal telgraf ağı yapımında yer almış bir firma olarak yer almaktadır. Şirketin Bulgaristan şubesi komple set olarak mühendislik çözümleri ve hizmetleri sunmaktadır. 2011 yılında, Pravets, Bulgaristan’da yüksek voltajlı elektrik ve mühendislik bileşenleri üretim tesisi yaptırdı. Siemens Bulgaristan lisans programları, mühendislik laboratuar ve atölye çalışmaları düzenleyerek geleceğin mühendislerinin gelişimi için tüm yerel üniversiteler ile işbirliği yapmaktadır. 134 Başarılı şirketler Monbat 1959 yılında Bulgaristan’da kuruldu 575 personel Faaliyet : LED teknoloji üretiminde akü imalatı, kırtasiye piller, askeri uygulamalar için güneş pilleri lokomotif pillerinin geri dönüşümü Monbat akümülatör üretiminde 60 yılı aşkın bir geçmişi ve geleneği olan bir Bulgar şirketidir. 2010 yılı içinde en hızlı büyüyen şirketlerden biridir ve 80 milyon eurodan fazla geliri olan SEE akümülatörleri firmasıdır. Bulgaristan’da 2 akümülator fabrikası vardır.Biri Montana şehrinde,diğeri ise Dobriç şehrindedir. Romanya ve Sırbistan’da iki geri dönüşüm tesisleri bulunur. Monbat Bulgaristan Bilimler Akademisi ile işbirliğinde olarak yoğun bir gelişim sağlar. Birçok uluslararası şirket ile işbirliği içindedir : Vodafone, Ericsson, Huawei gibi. Monbat ihracat ürünlerinin %85’inden %24’lük satışı Alman pazarlarında gerçekleşir. 135 Bulgaristan’ın sağlık ve sağlık turizmi sektöründeki avantajları Fevkalade coğrafya, iklim ve doğa şartları Alanı küçük olan ülkede eşsiz deniz, dağlar ve kaynak sular birleşimi – bu birleşim Bulgaristan’ı yıl boyunca sağlığı güçlendirecek yer haline getiriyor Balenoloji ve termal turizm alanında uzun yıllara dayalı gelenekler Dünya seviyesinde renove edilmiş tedavi ve rehabilitasyon merkezleri ile hoteller Yüksek kalifiyeli uzmanlar ve tecrübeli sağlık personeli. Bunların büyük kısmı yurt dışında ihtisas yapmıştır Bulgaristan’da nispeten düşük sağlık hizmetleri fiyatı Avrupa Birliği’nin en düşük fiyatlarından birkaç misli düşük fiyatlarda hizmet veren iyi gelişmiş özel kozmetik cerrahi ve diş hekimliği klinikleri 136 ğlık tları sa ler a y fi k ülke düşü lerinde le birleştiren ikamet t e m iz ağlık h rübesiy cih edilen ist istan s fesyonel tec r er a lg u “B ro ri için t p le t in is ntı, n r li u t e dan alı person dır ve sağlık aporun lül 2011 r in n ti da ke Ey aliz şir arasın lebilir”. Unit an e e c g n e e lig halin ist İnte nom rs” İco “Reute Bulgaristan Avrupa’da mevcut, geliştirilmiş ve kayıtlı (belgelendirilmiş) kaynak su kaynakları itibariyle İzlanda’dan sonra ikinci sırada yer alıyor ve balneolojide kanıtlanmış geleneklere sahip ülkelerin önünde geliyor. Bulgaristan sınırları içerisinde doğada mevcut olan her tür kaynak sular var . Çek Cumhuriyeti Macaristan Bulgaristan 463 450 600 Maden suyu ortalama ısısı 70 0 С 65-70 0 С 70-75 0 С En sıcak anakaynak 73 0 С 96 0 С 103 0 С Maden kaynakları sayısı Bulgaristan’da yer altı kaynak sular açısından büyük rezervler mevcut Kullanılabilir kaynak su rezervlerinin toplam yıllık hacmi 100 milyon metre küp’ün üzerindedir, ancak bu kaynaklardan sadece %6’sı iyi derecede araştırılmıştır 137 Balneoloji Bulgaristan’ ın en büyük önde gelen özelliği Koshava ROMANIA Ov P Varshets SERBIA Shipkovo Novi Iskar Bankya Karlovski mineralni bani Sofia Strelcha Chiflik Momin prohod Sapareva Banya Hissar Kyustendil Varvara Plovdiv Nevestino Velingrad Narechenski b Devin MACEDONIA Sandanski Pravo bardo GREECE 138 Pav Balneoloji kaynak sularının bütün bölgeye dağılmış olmasıdır Ruse vcha Mogila Popovo Pavlikeni Targovishte Varna Shcorpilovtzi Nessebar Sliven vel Banya bani Marash Shabla Kavarna Albena Burgas Stara Zagora Slanchev bryag Pomorie Stefan Karadjovo Haskovo TURKEY Efsane: Kaynak Suları Sodyum Klorur Karbonik Radon Silisyum Hidrojen sülfit Florin Zayıf Mineralize Magnezyum Black Sea 139 Bulgaristan’ın en ünlü SPA merkezleri Bulgaristan’daki kaynak sularının en önemli etkileri: Kan basıncının düşürülmesi ve kalp çalışmasına yardım Bağışıklık ve kalp - vasküler sisteminin yenilenmesi ve güçlendirilmesi Metabolizmanın iyileştirilmesi Fonksiyonel bozuklukların giderilmesi Anti-enflamatuar etkisi Bazı kaynak suları radyasyon etkilerine karşı vücudun direncini arttırmaktadır Bronşit, eklem, böbrek, deri, jinekolojik ve diğer hastalıklara karşı faydalı etkisi Sağlıklı sualtı masaj ve sualtı jimnastik Hissar maden suyu böbrek komplikasyonlarını iyileştirici özelliklerinin kanıtlandığı bir müzedir. Hisar’da tedavi sonrası ve öncesinde toplamda 10 000 böbrek taşı atılmıştır. 140 Bulgaristan’ın en ünlü SPA merkezleri Bulgaristan 102 merkezden oluşan Kaplıcalarıyla önemli bir potansiyele sahiptir Ulusal öneme sahip 34 (on deniz ve beş dağ) Yerel öneme sahip 68 (spa, orman ve deniz) Velingrad 80 maden suyu kaynakları ile Balkanların kaplıca başkenti “Bulgar Balenolojisinin incisi ” olarak anılan şehir çok sayıda sanatoryum, tedavi merkezi, modern SPA tesisi ve oteller sunmaktadır Sandanski bronşiyal astım için Avrupa’nın en iyi doğal sağlık olarak tanınan bir şehir Çalışmalar, Sandanski’de iklim tedavisi ilaç ihtiyacını azaltarak, bu tür hastaların% 80’inde nefes darlığı, öksürük ve balgam gibi klinik bulguların azaldığını gösteriyor Tatil beldesinde benzer özelliklere sahip 20’nin üzerinde hipertermal (72°-81°), düşük mineralize, silis, hafif flüorlu, içmeye ve termal tedaviye müsait kaynak mevcuttur. Pomorie çamur tedavisinde ülkenin en popüler ve modern merkezi Tedavi nitelikli çamur, organik olmayan ve organik içeriğe sahip doğal ürün olup, jeolojik, kimyevi, biyolojik prosesler ve iklim, toprak, su, bitkisel ve hayvansal dünya gibi fizik-coğrafi etkenler yardımıyla oluşmuştur 141 Bulgaristan’ın en ünlü SPA merkezleri Hisar- Roma egemenliği sırasında Traklar tarafından kullanılan zengin bir geçmişi olan bir yer Hisar’ı diğer tatil beldelerimizden ayıran özellikler sıcak su kaynaklarının bolluğu ve çok çeşitli yapıları, sıcaklığı ve tedavi özellikleridir. Herbir kaynak kendisine özgü uygulama alanı, adı ve romantik efsaneye sahiptir... Pavel Bania Yedi mineral su kaynağı olan ve eşsiz Gül vadisinde bulunan tatil beldesi Sv. Konstantin ve Elena Belirli bir mikrokliması, arındırıcı negatif iyonları, yaprak döken ormanı ve mineral kaynakları ile Karadeniz’deki en eski dinlenme tesisi Sofya ve Bankya Sofya’nın civarında 50’ye yakın ekolojik olarak temiz, büyük derinlikten kaynayan hidrotermal kaynak mevcut Herbir tatil beldesinde vücudun değişik organ ve kısımları üzerinde tedavi etkisi olan termal kaynaklar var. Mineral sular tüketime müsaittir. Tatil beldelerinin çoğu Bulgaristan’ın dağlık bölgelerinde bulunmaktadır ve ferah hava ile kusursuz iyileşme şartları sunmaktadır. 142 Başarılı şirketler 2006 yılında sağlıkta en büyük yabancı yatırım yapıldı MBAL TOKUDA HASTANESİ SOFYA “TokushukayMedikal Corporation” Japonya’da 280’den fazla hastanesiyle ve Bulgaristan’da bir tane olmak üzere Bulgar sağlığında 120 milyon avroyu aşan yatırımıyla artık dünyanın en büyük hastane zincirlerinden biridir. Çok alanlı hastaneye ait olan 32 poliklinik ve servisleri 3 operasyon ünitesi ve 22 ameliyathane odası Modern tanı merkezi Yüksek teknoloji ekipmanları Önleyici Tıp Merkezi Uluslararası hastanecilik ayağında stratejik yatırımıyla TOKUDA sağlık turizmindeki ilk 5 yılını doldurmuştur Rusya ve BDT, 200 Orta Doğu ve Sırbistan, Yunanistan, Makedonya ve Romanya’dan Kanada, 1000 AB ve 350 yılında 400 ABD, 800 - diğer ülkelerden gelen 8.000 ‘den fazla hasta Tokuda tedavi edilir “Tokuda Hastanesi Sofya” önemli ölçüde daha düşük fiyatlar ve bekleme süresi olmaksızın hastaların dünya standartlarında tıbbi bakımını sağlar Bu durum öncelikle uluslararasıSağlık Turizminin Bulgaristan’a karşı ilgi duymasına sebep olmuştur.Küreselleşme ve Bilgiye karşı ilgi milyonlarca insanin seyahat etmesine,ülkeleri tanımasına ve rekabetçi fiyatlarla nitelikli personellerden yüksek teknolojiden faydalanarak tedavi edilmelerini ve rehabilitasyon almalarını sağlamıştırç. Dr Georgi Simeonov - DCC “Tokuda” CEO’su 143 Bulgaristan’ın iş süreçleri Outsorcing’i sektöründeki avantajları İş süreçleri outsourcing ile uğraşan şirketler 25’ten fazla farklı yabancı dilde hizmetler sunmaktadır Bulgaristan yabancı dil liseleriyle gurur duymaktadır. Bu liselerde bir yıllık yoğun eğitimden sonra öğrenciler ana dersleri ilgili yabancı dilde okumaya başlıyor Bulgaristan üniversitelerinden yıllık yaklaşık 60 000 öğrenci mezun oluyor. Bunların yaklaşık %50’si «İş süreçleri outsourcing’i» sektörünün ihtiyaçlarını karşılayacak bölümlerden mezun olmaktadır Bulgaristan liselerinde öğrenim gören öğrencileri %98’i yabancı dil öğrenmektedir, %73’ü ise en az iki yabancı dil öğrenmektedir Sofya’da ofis kirası bedelleri bölgedeki en düşük seviyelerdedir Bulgaristan’daki VRO merkezlerinden çoğunda amortisman düzeyi Avrupa’daki seviyelerden birkaç misli daha düşüktür 144 “Bulgaristan ile Romanya klasmanın üst kısmında 13. ve 19. sırada yer almaya devam ederek Avrupa’nın birincileri olmaya devam ediyor. Avrupa Birliği üyesi olsalar da iki ülke diğer üye ülkelerin çoğuna göre daha düşük üretim ve ulaştırma giderlerinin sürdürülmesine uygun koşullar sunuyor. Bu gerçek iki ülkeyi Avrupa’da «outsourcing’in yeni yıldızları» haline getiriyor. Kaynak : Shifting Geography of Offshoring, A. T. Kearney Global Services Location Index™, 2009 Sektördeki şirketlerin çoğu Bulgaristan’daki outsourcing piyasasının önümüzdeki 3 yılda %100 artacağını tahmin ediyor IT ve internet, daha sonra turizm, telekomünikasyon ve perakende ticaretin Bulgaristan’da outsourcing hizmetlerinde en büyük ilgiyi uyandırması bekleniyor Son 10 yıl içinde Bulgaristan’da «İş süreçleri outsourcing’i « sektöründe istihdam edilen kişilerin sayısı 0’dan yaklaşık 15 000 çalışana kadar yükseldi Hewlett Packard’ın 2006 yılında Global Lojistik Merkezini açmasıyla birlikte Bulgaristan İş süreçleri ve bilgisayar teknolojileri outsourcing’i bakımından dünya coğrafi haritasına yerleşmiş oldu. Hewlett Packard’ın başka 6 stratejik merkezi arasından 2010 yılında Bulgaristan’ın seçilmiş olması Bulgaristanlı uzmanların kalitesini kanıtlamaktadır. Saşa Bezuhanova, Direktör “Kamu sektörü”, Hewlett Packard, Merkez ve Doğu Avrupa 145 Başarılı şirketler HP Kuruluş : 2006 Çalışan sayısı : 4 100’ün üzerinde Diller : 15 Faaliyetler : Customer Interaction Services, IT/ Software operations HP Dünya tedarik merkezi resmi olarak kapılarını Mayıs 2006’da açtı ve HP’nin Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bölgesindeki müşterilerine bakım, elektronik ve elektroteknik ve enformasyon teknolojilerine alanlarında hizmet outsourcing’inin tedariki için platform rolünü oynuyor Bulgaristan bu yatırım için başka 14 aday devlet arasında seçildi 500’den fazla genç Bulgaristanlı uzman yurt dışından geri dönerek HP’nin Dünya lojistik merkezinde çalışmaya başladı 2010 yılında Bulgaristan HP’nin bütün dünya için altı hedef lojistik merkezden birisi haline geldi. Müşterileri arasında 2011 yılının en zengin 500 şirketinden 21’i de var. HP Dünya lojistik merkezi 2010 yılında 66 milyon avro değerinde hizmet ihraç etti Bulgaristan HP’nin global İT outsourcing operasyonları açısından stratejik yerde bulunuyor. Dünya çapında kilit roldeki lojistik merkezlerimizden birisi olduğu için bizler operasyonel sorumlulukların önemli bir kısmını Bulgaristan’daki merkeze yönlendiriyoruz.. HP ailesine katılan Bulgaristanlı çalışanların yetenek, verimlilik ve müşterilere hizmet etme arzusunun kalitesinden son derece memnunuz ve başarılarının giderek artmasını bekliyoruz. 146 Pete Karolczak, SVP, GM IT Outsourcing, Enterprise Services at Hewlett-Packard HP Bulgaristan Üniversite Programı Başarılı şirketler IBM Kuruluş : 2007 Çalışan sayısı : 530 Diller : 27 Faaliyetler : Customer Relationship Management, Finance & Administration 2007 yılında IBM Bulgaristan’da Dünya lojistik merkezi açtı. Sofya dışında IBМ halihazırda İBM’in bölgedeki ve bütün dünyadaki ihtiyaçlarına yönelik iş süreçleri outsourcing’i bakımından komple hizmet sunmaktadır. 200 çalışandan oluşan ekip IBM’in Merkez ve Doğu Avrupa bölgesindeki tüm ofisleri için gelen tüm siparişleri işlemektedir. IBM müşterilerinden bazıları : Bulgaristan Merkez Bankası Ulusal Sosyal Güvenlik İdaresi Uluslar Gelirler İdaresi Savunma Bakanlığı Maliye Bakanlığı «Gümrükler» İdaresi Coca Cola Bulgaristan Xerox Skype GDC Sofya IBM için stratejik yer olarak addediliyor. Kalifiye genç ekip sayesinde inovasyonlar uygulanabiliyor ve IBM dünya lojistik merkezleri ağında uygulanan en iyi uygulamaları oluşturmaya imkan yaratılıyor. Joseph Lazarus Genel Müdür, IBM GDC Bulgaria Bulgaristan’da 30’un üzerinde millet temsil edilmektedir. Bulgaristan iş gücü piyasasındaki tecrübemiz birden fazla yabancı dil bilen çok sayıda eğitimli ve yetenekli kişiyi celp edebilmeyi başarmakla sınırlı değildir ve bu kişilerin çoğunun kişisel gelişime ve kusursuzlaşmaya dair büyük bir teşvik sahibi olmasından da ibarettir. BoykaDocheva İK ortağı, IBM GDC Bulgaria 147 Başarılı şirketler Sofica Group Kuruluş : 2004 Çalışan sayısı : 650 Diller : 15 Faaliyetler : Customer interaction services, HR services, IT operations En büyük Bulgar outsourcing tedarikçisi ISO/PC 259 ve ISO 37 500 üyesi 2011 yılının ilk altı ayında satışlardan elde edilen yıllık gelirlerde % 57 artış Bulgaristan’ın daha küçük şehirlerinin potansiyeli henüz keşfedilmemiştir. Stefan Bumov, CEO Sofica Group Sofica ve AII Data Processing 2011 yılında gerçekleşen çalışma komitesi ilk toplantısının ev sahipliğini yaptılar. İş süreçleri outsourcing’i, hayat devresi, iyi uygulama olarak tanımlanmış tanım, konsept ve süreç tarifleri için yönetmelik uluslararası standart olacaktır. Standart aynı zamanda iş ortamının ve risk yönetimiyle direkt bağlantılı olan bilgi güvenliğinin gereksinimlerini de karşılayacaktır. Müşteriler : Hewlett Packard Oracle Coca-Cola Stream Global Services Microsoft Telecom Austria Group bin avro Çalışan sayısı 12 000 1 200 10 000 1 000 8 000 800 6 000 600 4 000 400 200 2 000 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 148 Başarılı şirketler Sutherland Kuruluş : 2008 Çalışan sayısı : 260 Faaliyetler : Customer interaction service, Back office transactions, F&A 2011 yılında Ulusal Outsourcing Birliği tarafından organize edilen İngiliz „UK Award for Operational Excellence“ ödülüne layık görülmüştür Müşteriler : Lider antivirüs şirketleri Lider bilgisayar donanımı üreticileri Lider bankacılık ve sigortacılık şirketi Elektronik eğitim alanında 1 numaralı Kuzey Amerika şirketi Sutherland’ın önümüzdeki 18 aya ilişkin planı Varna’da ve Bulgaristan’ın başka iki şehrinde genişlemeye devam etmeyi öngörmektedir. Müşterilerin %75’i dünyanın en zengin 500 şirket arasındadır Bulgaristan Sutherland’ın en iyi performanslı çalışan müşterilerin %100’nün referansını alan ve teknik beceriler açısından en büyük yetenek olan merkezidir. Çalışan personel kendimize ait lokasyonlar olan Filipinler, ABD ve Hindistan’a göre daha küçüktür, ancak sunulan hizmetler dil ve beceriler bakımından daha karmaşıktır. Satish Ramachandran, Senior Director – Service Delivery, Sutherland En büyük telekomünikasyon şirketlerinden birisi için Avrupa müşterilerine hizmet temin eden tek şirket. Sutherland’ta çalışanlar sayısı 2008 yılından bu yana sekiz misli artmıştır. Orta yönetici düzeyindeki mevcut çalışanların %40’ı Bulgaristanlıdır. 149 Başarılı şirketler 60K Kuruluş : 2008 Çalışan sayısı : 360 Diller : 17 Faaliyetler : Customer interaction services, Back office transaction Mayıs 2008’de 60К faaliyetine üç uluslararası proje ve 1,2 milyon avronun üstünde yatırımla başlıyor Sofya’daki ikinci ofis Eylül 2011 yılında açılır Sofya üç ana nedenden dolayı seçilmişti : havalimanının uygun lokasyonu, yüksek motivasyona sahip eğitimli çalışanların var olması, inşaat ve altyapının teknik bakımdan kalitesi. 60K Sofya’da üniversitelerle irtibat içerisindedir. Şirketin Yürütme müdürü Sofya Üniversitesinde ders okutuyor. Şu anda burada üçüncü çağrı merkezimizi konuşlandıracağımız yeri arıyoruz, muhtemelen Plovdiv, Varna, Burgas, Veliko Tırnovo gibi diğer büyük şehirlerden birisinde olacak. John Gladwish, CEO,60K Yıllık gider oranı %3’den azdır. Avrupa ve dünyada ortalama düzey %24’tür *. (*Times News New York). Bulgaristan teknik altyapı, insan kaynakları ve konum olarak İngiltere ve kıta Avrupa’sına göre büyük potansiyele sahiptir, buradaki mevzuat ise yatırımlara elverişlidir. John Gladwish, CEO,60K 150 Başarılı şirketler All Data Processing Kuruluş : 1999 Çalışan sayısı : 290 üzeri Diller : 30 üzeri Faaliyetler : Knowledge Processes Outsourcing Sofya dışında şirket yerel üniversitedeki stajyer programı organize ettiği Veliko Tırnovo’da faaliyet gösteriyor. Başarı örneği Bulgaristan Güneydoğu Avrupa’nın en istikrarlı para sistemlerinden birisine sahip olmakla övünebilir. Bu sistem sayesinde istikrarlı makro ekonomik ortam, düşük risk düzeyleri, güvenli ekonomik büyüme önerme konusunda birinci sınıf konumda bulunmaktadır. Iliya Krastev, CEO, AII Data Processing İş ve mali haberler tedarikçisidir. Bu hizmet Güneydoğu Avrupa’da bulunan on ülkede hızlı gelişen şirketler, ekonomiler ve pazarlar hakkında ayrıntılı bilgiye erişim sağlıyor. Böylece değişik fiyat endekslerine sahip, kısmı endeksler listeleri, kar ve zararlara ilişkin top endeksler, bölgedeki tüm faal menkul kıymetler borsalarından kurumsal, fiyat ve başka Pazar bilgileri ve Merkez ve Doğu Avrupa’nın tüm dövizlerine ilişkin değişik döviz kuru düzeylerinden ibaret büyük veri tabanlarına erişim sağlanıyor. AII Data Processing 75 ülkede müşterilere sahiptir : News Corporation Thomson Reuters Bloomberg APA LexisNexis Reed Elsevier EBSCO, vs 151 Başarılı şirketler CALL POINT Kuruluş : 2004 Çalışan sayısı : 550 Diller : 20 üzeri Faaliyetler : Customer Interaction Services, Transformation Solutions, Financial and Accounting Services Bulgar outsourcing şirketi, üç ofis – Sofya, Plovdiv ve Bükreş, Romanya’da AB ve ABD’den 50’nin üzerinde müşteri 2004 - Phillipe Ougrinov ve Xavier Marcena tarafından Sofya’da kurulmuştur 2009 - Plovdiv ofisini açar 2011 - Avrupa Yapı ve Kalkınma Bankası CallPoint’te hissedar olur. Bu yatırım bankanın outsourcing işine yaptığı ilk yatırımdır. Hizmetler portföyünü mali ve muhasebe hizmetlerine odaklı olarak genişletmeye çalışıyor. Üç yıl içinde 2 000 çalışanı istihdam etmeyi planlıyor. Rakamlarla 2010 Bulgaristan küçük, çok hareketli hukuki çerçevesi olan ve bu işte hiçbir kısıtlayıcı düzenlemesi olmayan butik ülkedir. Phillipe Ougrinov, CEO,CallPoint New Europe 152 10 mil. Müşterilerle yapılan bağlantılar 200 000 Aylık çıkan aramalar 600 000 Aylık giren aramalar 100 000 Aylık işlenen e-mail sayısı 65% Büyümeye ait yıllık pay normu (son beş yıla ilişkin) Başarılı şirketler SITEL Kuruluş : 2006 Çalışan sayısı : 546 Diller : 22 Faaliyetler : F&A, Technical support, Customer Care, Back office Bulgaristan ofisi şirketin Avrupa’da en iyi çalışan ofisi ödülüne layık görüldü („Mean More“ ödülü, kalite/fiyat oranı, katma değeri, çalışanların memnuniyeti, sunulan hizmetlerin derinliği bakımından verilmiştir) Sitel Bulgaristan 2011 yılının ilk üç ayı için „Sitel President Award“ da aldı Bulgaristan’da yabancı kültür enstitüleri ve aşağıdaki kurumlarla işbirliği yapmaktadır : Sofya Üniversitesi Sofya Teknik Üniversitesi Ulusal ve Uluslararası İktisat Üniversitesi Yeni Bulgar Üniversitesi AIESEC Şirketler meslekte büyüme imkanı verdikçe Bulgarlar uluslararası ortamda çalışmaya ve işlerinde kendilerinden en iyisini vermeye yüksek motivasyona sahiptir. George Uzunov, Yürütme müdürü, Sitel Bulgaria Bulgaristan’daki eğitim sistemi iyi bir yapıya sahip olup iyi bir temel sağlamaktadır. Böylece yeni yeteneklerin daha hızlı öğrenilmesi ve kazanılması kolaylaşmış olur. George Uzunov, Yürütme müdürü, Sitel Bulgaria 153 Bulgaristan’ın makina sanayi sektöründeki avantajları Sektörde köklü gelenekler ve tecrübe 2000 yıllarıyla kriz yılları arasında sürekli kesintisiz büyüme Erişilir fiyatlarda kalifiye işgücü Tecrübeli mühendislerin var olması Sektörde çalışanların 50 000’nin üstünde olması İhracata yönelik sektör Üretim sanayinin ihtiyaçlarına uygun altyapı AB, Rusya/BDT ve Ortadoğu pazarlarına kolay erişim Merkez ve Doğu Avrupa’nın otomotiv clusterlerine yakınlık Teknik üniversiteler ve kolejler ağı Makina sanayi sektöründe Bulgaristan’da başarılı faaliyet gösteren uluslararası ve yerli şirketlerde büyük çeşitlilik Unsur üreticileri muhtelif Avrupalı müşterilere yüksek kalite ve dayanıklılığa sahip unsur üretmekte aktiftir 154 2010 yılında makina sanayi sektörüne yapılan direkt yabancı yatırımların oranı (DYY) 2007 yılına göre %134 seviyesindedir 2010/2011 eğitim – öğretim yılında Bulgaristan’da 22 üniversite ve kolejde yaklaşık 57 000 öğrenci makina sanayi dalında ve diğer bağlı bölümlerde öğrenim görmektedir. Ülkede iktidarın desteğiyle ve insanların öğrenmeye ve gelişmeye dair arzusuyla daha da iyileştirilebilecek olumlu iş ortamı mevcuttur. Philippe Peroz SKF Bearings Bulgaria Yürütme Müdürü Bulgaristan hala dünyanın ana evrensel torna üreticileri arasında yer almaktadır. Bulgaristan şirketlerinin müşterileri arasında BMW, Renault, Peugeot, Ford, Audi gibi şirketler var. Örneğin Montupet’in Bulgaristan’daki fabrikası Audi’nin Q serisinin tamamına motor başları üretmektedir. Ülkenin eski ekonomi birliği (Ejkonomik İşbirliği Kurulu) üyesi olduğu dönemlerden beri Bulgaristan’da forklift üretimi ana sektör konumundaydı. Otuz yıl önce Bulgaristanlı üreticiler yıllık 80 000’den fazla forklift üreterek dünya üretiminin %20 ’sini gerçekleştirmiştir ve böylece Holding yapısına sahip Balkankar şirketi o donemde dünyanın en büyük üç forklıft tedarikçisi arasında yer aldı – Amerikan Klark ve Japon Toyota ile birlikte. 155 Başarılı şirketler Lufthansa Technik Lufthansa Technik uçakların bakımı ve onarımı konusunda uzmanlaşmış bir dünya şirketidir Lufthansa Technik AG ve Bulgar Havacılık Grubu arasında 2007 yılında bir ortak girişim gerçekleşmiştir Şirkette 400’den fazla kalifiye mühendis ve teknisyenler çalışmaktadır Doğu Avrupa’da tek onarım üssü Lufthansa Technik Bulgaristan’dır Bulgaristan Yatırımlar Ajansı tarafından A sınıfı yatırım sertifikasıyla belgelendirilen 20 milyon Avroluk ilk yatırım Bulgaristan’da şirketler D-check ile uçağın detaylı ve kapsamlı yoklamasını yapar BMI, Bulgaria Air, Oman Air, Ural Airlines ve diğerleri 2008 yılından bu yana müşterileri için 50’den fazla ağır çek yapmıştır 2011 yılında Lufthansa Technik Sofia faaliyetlerini genişletmek için 13 milyon Euro’luk yatırım kararı almıştır 14.09.2011 tarihinde şirket kendi kararı ile A sınıf sertifika genişleme kaydetmiştir Şirket kendi çalışanlarını bulmak için en büyük teknik üniversiteler ile çalışmaktadır Lufthansa Technik Sofia Alman sertifikasyon EASA 145 ile Almanya dışındaki ilk tesis oldu(Avrupa Havacılık Güvenliği ajansı tarafından). Hangar , en gelişmiş füze sanayinin bakım,onarım ve revizyon özellikleri şunları sunar: 2 Hangar Aynı anda 2 uçak onarımı için,3 yeni hangar yapım aşamasındadır IL kontrol – Ana işletim kontrolü D-kontrol uçak durumunun en kapsamlı ve titiz denetimidir. Ayrıca Ağır Bakım Kontrolü olarak bilinir.Bu kontrol her 5-6 yılda bir yapılır. Lufthansa Technik Sofia Airbus A320 uçaklarına ilişkin D1 kontrolünü sadece 16 günde, yani gruba mensup 31 şirket arasında en hızlı yapar. 156 Başarılı şirketler Litex Motors C:79 M:0 Y:100 K:75 C:0 M:60 Y:100 K:0 Bulgar firma sahipliğinde Litex Motors Corporation, Çin Seddi Motor Co Ltd en büyük özel üreticisi ile işbirliği içindedir InvestBulgaria Ajansı tarafından A Sınıfı yatırım Fabrika Şubat 2012’de yılda 50 000 otomobil kapasitesiyle başlıyor.Beklenen yatırım 96,4 milyon avro olup yaklaşık 2 000 iş yerini ortaya çıkarmayı amaçlar Bulgaristan’da iş yapmak için , genç potansiyel bunun yanısıra kaliteli iş gücü,gelişim için önemli rol oynamaktadır. Şirket , Çinli otomobil üreticisi , Avrupa topluluğuna ve standartlarına uygun ve şuanda Avrupa pazarında satılma onayı olan ürünlerden oluşur. Neden Tam olarak Bulgaristan? Bulgaristan otomobil üretiminde tecrübeye sahiptir.Yatırımcılar A sınıfı için vergi yasaları açısından pek çok avantajı vardır. Buaçıdan bakıldığında bu ülkenin otomotiv sektörünün gelişimi için iyi koşullara sahip olduğuna inanıyoruz. 157 Başarılı şirketler IXETIC Premium3 Hareketlilik.Dinamiklik.Yenilik Hidrolik ve elektrikli ekipman dünyanın önde gelen üreticilerinden biri , motor yönetimi ,araçlar için süspansiyon ve fren sistemleri IXETIC Bulgaristan Bulgaristan’da ikinci büyük şirket-fabrika İşletme tesisi ilk adımından sadece 11 ay içinde Batı Avrupadan daha hızlı gelişim göstermiştir. Bulgaristan makine mühendisliği sektöründe Romanya, Polonya, Slovakya ve Ukrayna’dan önce tercih edilir, bunun nedeni istikrar ve gelenekleridir 250den fazla çalışanı 2008 Temmuz ayında Bulgaristan Yatırımlar Ajansı tarafından A sınıfı sertifikasıyla belgelendirilmiş yatırımcılar Müşterileri: BMW, Mercedes, Toyota, Porsche, Audi, Volkswagen, Ford, Honda, Renault, MAN, Navistar, Daimler, ITEC, Scania ve Volvo Bulgaristan’da yüksek teknoloji gelişimi artık mümkün , ve yabancı şirketler artık bunu biliyor. Ivaylo Petrov 240 250 242 249 244 241 201 122 125 127 118 115 122 63 Ciro (milyon BGN) 30 Çalışan sayısı 3 2009 158 2010 2011 2012F 2013F 2014F 2015F 2016F Biz tesisin genişletilmesi ve 2015 yılına kadar üretim ve personelin ikiye katlanması için planlarımızı yaptık. Başarılı şirketler WITTE Automotive Know-how kilit ve kilitleme sistemleri teknik çözümler geliştirme, yenilikçi ve güçlü üretim Asya, Güney Amerika, Kuzey Amerika ve Avrupa’da konumlandırma ve üretim Bulgaristan’da yaklaşık 70 çalışan Ana müşterilerinin çoğu Avrupa araç üreticileri Ruse Bulgaristan WITTE otomotiv açılışı ile 2008 yılı Ağustos ayında, şirketin bilinçli bir şekilde geliştirilmesi Tasarım ve satış ile ilgili faaliyetler için bir ofis olarak başladı, Mayıs 2010 yılında ilk olarak WITOL sistemleri üretimi ile gelişimi başladı 2011 yılında şirketin satış tutarları 415 milyon euro, 2010 yılı ortalamasından %20 daha fazladır 2012 planları; üretim kapasitesini %100 arttırmak ve Bulgaristan’da çalışan kişi sayısını en az 130 kişi olarak arttırmak 159 Başarılı şirketler Montupet Montupet (Fransa)- Otomotiv sanayi için alüminyum parça üreticisi ( silindir kafaları, motor blokları, manifoldu ve fren parçaları) Montupet Bulgaristan Ruse’de 2006 yılında Yeşil yatırım Yatırım boyutu: 2005-2010 yılı için 80 milyon euro 2012 yılında planlanan genişleme Ürünler- motor,şaşe ve fren sistemleri için parçalar Ciro tahmini: 50 milyon euro Personel 667 (2012) Dış denetleme standartları ISO/TS 16949(otomobil) ve ISO 14001 Temel şirket müşterileri: Renault, Peugeot, Audi, BMW, Ford ve Volvo Otomobil motorları için bileşenlerin üretim miktarları: 1 255 000 Bulgaristan’da şirket Montüpe Audi tüm ‘Q’ serileri için, Montüpe tarafından üretilir. 160 Başarılı şirketler M+S Hydraulic +S Hydraulic tüm mühendislik dallarında kullanılan M hidrolik motorlar, tekerlek üniteleri, valfler, fren ve aksesuar lider üreticisi. Ürünler tarım sanayi ve ulaşımda kullanılır 1963 yılında kurulmuştur 1997 yılında özelleştirilmiştir Yer: Kazanlık Yaklaşık 1 000 çalışan 63 milyon leva ciro Şirketin ürünleri tarımsal sanayi ulaştırmada kullanılır Avrupa ve diğer dünya pazarlarına ihracat edilir Şirket 12-800 cm3 geometrik hacmi ile mobil ve endüstriyel sistemlerde kullanılmak üzere hidrolik ve yörünge motorlarının üretiminde dünyada altıncı sıradadır 2009-2011 yılları arasında %133 büyüme oranı M+S Hydraulic tüm ürünleri birçok yeni türü geliştirme ve hidrolik motorda dünyanın en büyük üreticilerinden biri haline gelmiştir Sertifikalar: ISO 9001:2008, OHSAS 18001:1999 ve ISO 14001:2004 Gelişim; firma ürünlerini geliştirmek ve piyasa ihtiaçlarını karşılayabilmek +133% 518 444 367 442 380 369 222 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Satışlar (bin) 161 Başarılı şirketler SKF Bearings Bulgaristan Yataklar ve mühürler küresel üreticisi 1925 yılında Bulgaristan devreye girdi Bulgaristan’da üretilen piyasa ürünleri şunlardır: Avrupa, Amerika ve Asya, Avrupada ana müşteri otomobil üreticileri Mercedes, BMW, Volkswagen, Ford, Renault, Peugeot ve diğerleri Bölgede 1 500’den fazla kişi istihdamı Sopot AR-GE eğitim merkezi inşa edilmiştir Teknik Üniversitelerden öğrencilere açık kapı – Sofya ve Plovdiv Gelecek Gelişim SKF Bearing Bulgaristan’ın Avrupa müşterileri için yatırım ve yeni ürünleri devam edecek. İş Bulgaristan’da başladığından bu yana şirketin en büyük başarısı nedir ? 2008 yılı kalkınma krizinden sonra , 2010 ve 2011 yılında 20 %den fazla büyümenin gerçekleşmesi. Philippe Peroz SKF Bearings Bulgaristan Genel Müdürü 162 Başarılı şirketler Grammer Bulgaristan Koltuk sistemleri ve iç döşeme Küresel üreticisi 1997-ilk Bulgaristan’da ilk Grammer kuruluşu 695’ten fazla çalışan Net satışlar - 44 milyon leva Avrupa, ABD, Güney Amerika ve Asya’ya ihracat Ana müşterileri: Deutsche Bahn, Mercedes, Liebherr, Iveco, Toyota, Linde, Man, Renault Trucks, Scania, Siemens, Audi, Land Rover, Seat, Saab, Skoda, Volkswagen, Ford, GM, BMW, Opel ve diğerleri Traktör, yolcu ve sürücü koltukları, otobüsler için inşaat ekipmanları, tren ekipmanları üretimleri gerçekleştirilmiştir Gelecekteki Gelişim 2012 yılı 900 kişi için verimlilik artışı ve Yeni ürünlerin piyasaya sürülmesi.Bulgaristan’daki tüm ürünlerin üretimini geliştirmek ve verimini sağlamak. Satışlar BGN Mln. 31,7 Yatırımlar BGN Mln. 26,5 22,6 20,8 15,7 1,1 2008 0,4 2009 0,5 2010 0,7 2011 0,9 2012F 163 HES Pls. Başarılı şirketler ES tasarlar, üretir.Kamyonlar ve inşaat ekipmanları, H gemilerde kullanılan hizmet, hidrolik silindirler 1968 yılında kuruldu Yer: Yambol 1997 yılında özelleştirildi 565 çalışan 39,7 milyon leva ciro Bulgaristan’da ana müşteri Palfinger Avusturya, Hidrolik silindirler önemli bir tedarikçi konumundadır Üretimimizin %95 i Batı Avrupa pazarında satılmaktadır Önümüzdeki 5 ila 10 yıl içinde bir bütün olarak şirket ve sektör için büyük umutları vardır. Şirketin başlıca avantajları : kalite,teslimde doğruluk,esneklik ve rekabetçi fiyatlar 71 43 45 43 48 57 55 47 57 45 36 40 30 18 2005 164 2006 2007 Satışlar [milyon BGN] Üretim [bin / kişi] 2008 2009 2010 2011 Başarılı şirketler Himmash Kuruluş 1985 Yer: Dimitrovgrat 1991 yılında özelleştirilmiştir 174 çalışan Şirket Romanya, Yunanistan, Rusya ve ABD’ye ürünlerini ihraç etmektedir Sertifikalar : ISO 9001:2008 Himmat AD, paslanmaz, karbon çelik ve biyoteknolojik kimyasal, gıda sanayi, enerji, metalurji, ve inşaat için bi-metal makina ve teçhizatın büyük bir üreticisidir Kısa vade ve yüksek kalitede üretim tankları, reaktörler, nükleer enerji santralleri için ekipmanlar Kesinlikle gelecekte şirketimizde olumlu bir gelişme bekliyoruz. Amerikan standart kum ve karbon filtreleri üretimi ile ABD pazarına çıkış. 165 Bulgaristan’ın Ulaştırma ve Lojistik sektöründeki avantajları Bulgaristan stratejik konuma sahiptir ve Avrupa, Rusya, BDT ülkeleri, Türkiye ve Ortadoğu pazarlarına kolay erişim sağlamaktadır. Bulgari̇stan i̇ş i̇çi̇n terci̇h edi̇len yerdi̇r… Avrupa’nın en düşük işletme ve akaryakıt masrafları Avrupa’nın en düşük endüstriyel ve ofis alanları kira bedelleri %10 düz oranlı kurumlar vergisi – Avrupa’nın en düşükleri arasında Rekabetçi işgücü giderleri Yaklaşık 3 000 üniversite öğrencisi her sene ulaştırma ve lojistikle ilgili bölümlerden mezun olmaktadır BULGARİSTAN GELİŞMİŞ ALTYAPIYA SAHİPTİR… 6 otoyol, bunlardan bazıları yapım aşamasındadır Yükleme- boşaltma imkanı sunan 230 tren garı 4 uluslararası havalimanı Karadenizde 2 ana deniz limanı Tuna nehrinde 4 ana nehir limanı 60 sanayi bölgesi, bazıları gelişme aşamasında 166 Başarılı şirketler Schenker 1889 yılında kuruldu Çalışan sayısı: 150 Ana faaliyetler: Avrupa kara taşımacılığı, İç dağıtım, demiryolu döşemesi, Hava ve deniz taşımacılığı, lojistik, nakliyecilik sergileri Schenker Varna 300 metrekare aşırı yüklenme olmaksızın depolama (cross-docking) 4 000 palet için 3 000 m2 depo 164 metrekare ofis binası Hidrolik rampalı 6 yükleme alanı Gümrük depolama ve gümrükleme hizmeti En yüksek teknolojik standart Schenker Sofya 2 000 m2 aşırı yüklenme olmaksızın depolama (cross-docking) 4 000 palet için 3 000 m2 depo 3 600 m2 ofis binası Hidrolik rampalı 30 yükleme alanı Kendi demiryolu hattı TAPA A Düzeyi Belgesi En yüksek teknolojik standart Merkez Ofisi Sofya’dadır 7 Şube: Sofya 2, Varna, Filibe, Burgaz, Rusçuk, Sevlievo Varna ve Sofya’da yeni yatırım ve projeler 167 Başarılı şirketler Militzer & Muench 1991 yılında kurulmuştur Çalışan sayısı: 200 Ana faaliyetler: karayolu, demiryolu ve deniz taşımacılığı, Kombine hizmetleri, iş planlaması, Dağıtım ve Lojistik Şirketin Bulgaristan ofisi Romanya, Yunanistan, Sırbistan, Makedonya ve Macaristan için bölgesel bir merkezdir Girişin tüm noktaları kapsayan ülkede ofisleri kapsamlı bir ağ, önemli liman ve sanayi alanları Kesinti olmadan Forwarding, Ulaştırma ve Lojistik (ulusal standart kuruluşu)çalıştığı için Bulgar Derneği tarafından Bulgaristan’ın en büyük denizcilik şirketi olarak kabul edilir Bulgaristan’ın hizmet verdiği Piyasalar:- AB, Tunus, Fas, Cezayir, Çin, Japonya, ABD, Türkiye, Rusya, Türkmenistan, Azerbaycan, Kazakistan, Ermenistan, Gürcistan, Makedonya Çok amaçlı Sofya Terminali Kapalı depolama alanı: 25 000 m2 Açık depolama alanı: 30 000 metrekare Mağaza türleri: gruplama, gümrük denetlemesi vergi Yükleme ve boşaltma için demiryolu platformu Yer: Modern Sanayi Bölgesi banliyösünde - Bulgaristan üç giriş noktaları Obelia kavşak - Romanya, Sırbistan ve Yunanistan Militzer ve Munch enerji tüketimi ve atık yönetimi optimize etmek için bir proje üzerinde Bulgar Bilimler Akademisi ile işbirliği yapmaktadır. 168 Başarılı şirketler SOMAT Kuruluş : 1960 Çalışan sayısı : 1 300 Ana faaliyetler : kara ve su taşımacılığı, kombine lojistik dahil olmak üzere A’dan Z’ye lojistik hizmetleri Avrupa ve Asya ülkelerinde 74 terminal ve ofisten ibaret lojistik ağı. Willi Betz gurubunun bir parçası Sofya, Vidin, Rusçuk, Burgas ve Pazarcik’te 40 000 metre kare depo tesisleri – açık ve kapalı alanlar, antrepolar, rüzgar türbinlerine ait elemanların muhafaza edilmesine dair özel alanlar Vidin ve Passau’da şirket terminalleri SOMAT Avrupa, Asya ve Kafkasları su yönünden bağlayan ve çoklu yönlü teknolojiyi geliştiren ilk Avrupa Firması Şu anda Tuna Nehrinde Somat’ın 2 Ro-Ro terminali çalışır: 68 000 metrekare toplam alana sahip Vidin 23 203 metrekarelik Rusçuk, toplam alanı Bulgaristan’daki ofisinden şirket Avrupa, Rusya, BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da operasyonlar yönetmektedir Müşteriler: Metro, Billa, Carrefour, Kaufland, OMV, Danone, KAI Grup Kaolin, Bosch, İKEA, Festo, Ideal Standard, HP, Henkel, Daimler Chrysler, BMW, Toyota, Kraft Foods SOMAT TRACECA ulaşım koridorunun gelişmesi için katkı sağlıyor. 169 Başarılı şirketler Despred Oluşturulma tarihi: 1947 Personel: 130 Ana faaliyetler: sevkiyat, gümrük görevleri, depolama, taşıma Neden Bulgaristan? Bulgaristan harika bir konumada, kalifiye işgücü ve altyapıya sahip, pazar fırsatlarından fazlasıyla yararlanan, istikrarlı bir iş kurmak ve daha fazlası. 21 000 metre karenin üstünde terminal,ekipman ve depolar 49 000 metre kare kapalı depo alanı Merkez ofis: Sofia Şubeler Karadeniz kıyısında Burgas ve Varna Tuna kıyısında Lom,Vidin ve Ruse Plovdiv-Bulgaristanın merkezinde önemli bir ekonomi bölgesi Tren istasyonları: Dragoman, Dimitrovgrad ve Slivengrad Gümrük kapıları: Sırbistan sınırında Kolotina ve Türkiye sınırında Kapitan Andreevo 170 Başarılı şirketler BIOMET Oluşturulma tarihi:1991 Personel: 650 nin üzerinde Ana faaliyetleri: İç ve dış hatlara yolcu taşımacılığı, depolama, lojistik Şirketin gemileri tehlikeli yükler dahil olmak üzere her türlü kargoyu Bulgaristan’dan Avrupa’nın dört bir yanına ve Avrupa’dan Bulgaristan’a taşımaktadır.Ana istikametler İngiltere, Benelüks, İspanya, İtalya, Almanya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti ve bu ülkelerden Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan’a. Güçlü bir koordinasyon ve kontrol sağlama amacıyla Biomet şirketi son yıllarda ofis ağını genişletti. Ana ortakları: Shell Bulgaristan, OMV Bulgaristan, AirLiquid, Vitogaz Bulgaristan Kaufland, Penny Market ve Lidl Lojistik merkezi Sevlievo BİOMET ve İDEAL STANDARD İNTERNATİONAL 40 000 metre karelik toplam alanı ile Bulgaristanın ikinci büyük lojistik merkezini faaliyete geçirdiler.Bu merkez batı Avrupa ve Mısır’dan fabrikalara ve IdealStandardот’un alt bölümlerine ham madde sağlıyor. 23 000 palet alanı Yükleme platformları: 15 Yük taşımaya hazır kamyon: Günlük 60 adete kadar 171 Başarılı şirketler KAVEN ORBICO Kurulma tarihi: 2004 Personel sayısı: 840 Ana faaliyetleri: Hızlı tüketim ürünleri dağıtımı, lojistik, sözleşmeli paketleme ve nakliyat. Kaven Orbiko 11 kilit bölgede serin ve sıcaklık kontrollü/nem/tat gibi standartlarla donatolmış depo sunuyor.Fima Procter&Gamble, Globul, SC Johnson Wax, Mars, Philip Morris, Shell Lubricants firmalarının ana dağıtıcısı ve Kraft, Wrigley, istasyonlarının Shell ve Intersnack firmalarının lojistik ortağıdır. Kaven Orbiko Romanya ve Bulgaristan’ın Vratsa bölgesinde bir dizi lojistik hizmetler sunmaktadır. Bulgaristan’ın önde gelen üniversiteleri UNSS,Amerikan koleji ve European Business School London ile sözleşmeli, KavenOrbiko firması için genç nitelikli personel bir zorluk teşkil etmiyor. Firma gelecekte faaliyetlerini Romanya, Makedonya, Sırbistan, Hırvatistan ve Türkiyede genişletmeyi planlıyor Alanlarındaki artan talep, dünya 3PL ve 4PL outsourcing eğilimlerini takip eden üreticilerin sayısının artmasından kaynaklanmaktadır 172 Başarılı şirketler Fresh Logic Kuruluş tarihi: 2006 Personel sayısı: 363 Ana faaliyetleri: Yönlendirme,dağıtım,entegre lojistik hizmetler Dondurulmuş ve soğutulmuş yükü depolamadan taşıma Bulgaristan’a ve diğer Avrupa bölgelerine günlük taşıma 1tondan 20 tona kadar yük kapasiteli 90 adedin üstünde soğutuculu kamyon ve panel vana sahip Firma 15 000 palet alanı, +4°C den -20 ye kadar depolama olanağı ile Balkanlarda tek Stratejik sanayi bölgesinde konumlanmış Plovdiv şehri. Bulgaristanın merkezinde Trakya otobanına direk bağlantı Avrupa çapında IV, VIII ve X kordinatlarının kesişme noktasında Fresh Logic Plus: Sofia da ve Varna da Lojistik merkezleri 2 800 palet alanından fazla depolama kapasitesi Bu bölgede hizmet veren 30dan fazla araç(van) filosu 173 Bulgaristan’ın kimya ve ilgili sanayilerdeki avantajları Elverişli coğrafik konumu sayesinde Bulgaristan kimya ürünlerini 5 kıtada bir dizi pazara ihraç etmektedir Ülke sodyum karbonat, fosfor ve nitrojen gübreleri ve ilaç ürünleri gibi kimyasal ürünlerin üretiminde lider konumundadır Ülkede mevcut sanayi alanları ve kompleksleri yakınında iyi derecede tuz, kum, kil, kireçtaşı, kaolin sahaları ve rezervleri mevcuttur Bulgaristan uzun yıllara dayanan tecrübe sahibi yüksek kalifiyeli uzmanları rekabetçi fiyat ve yüksek oranlı nispi verimlilikle birleşmiş şekilde sunmaktadır – 7 000’nin üzerinde üniversite öğrencisi Ülke iyi gelişmiş elektrik ve doğalgaz dağıtım ağlarına sahiptir 174 Bulgaristan Avrupa’nın Doğudan girişinde bulunma avantajına sahiptir. Lokasiyonu da tedariklerde daha kısa süreler temin etmektedir, ki bu çoğu zaman çok önemlidir. Aydın Faik, Plasthim-T Yürütme Müdürü Burada inanılmaz yatırım imkanları var. Ülke yerli hammadde üretiminde büyük bir kapasiteye sahip. Akile Bardeli Orgachim Yönetim Kurulu üyesi – 1901 tarihli ülkedeki ilk yabancı yatırımlardan bir tanesi. Yatırım yeri olarak Bulgaristan lehine karar vermemizi sağlayan üç etken : ana hammaddemize erişim, ülkenin coğrafik konumu ve mevcut vergi sistemi idi. Ingrid Janker, CEO, Knauf Bulgaria Şişecam’ın cam ürünler fabrikası Balkanların en büyük cam ocağına sahiptir. Ana müşterileri arasında İKEA, Coca Cola, Tesco, Walmart vs gibi şirketler var. Düzcam fabrikası Balkanlarda türünde ilk tesistir. Avrupa’nın en büyük sodyum karbonat fabrikası ve Balkanların en büyük petrol rafinerisi Bulgaristan’da bulunmaktadır. 175 Başarılı şirketler Actavis Kuruluş tarihi: 1999 Personel sayısı: 3 000 Ana faaliyetleri: farmasötik Actavis Bulgaristan yüksek kaliteli jenerik ilaçlar geliştirme, üretim ve satışında uzmanlaşmış olan dünyada 40 farklı ülkede 10 000 çalışanı olan uluslararası jenerik şirketi Actavis gurubunun bir parçasıdır. Bulgaristan’ın en zengin ürün portföyünü sunmaktadır – 320 ilaç ürünü. Dupnitsa ve Troyan’daki ecza fabrikaları 2000 yılından beri Actavis Grubunun parçasıdır. О dönemden beri üç üretim tesisinde üretilen ürünlerin kalitesine ilişkin «İyi üretim uygulaması» (İÜU) uluslararası standardın şartlarına uygun olarak yenileme ve modernizasyon amaçlı büyük ölçekli yatırım programı gerçekleştirilmektedir. Kalite sistemleri tamamen yenilenmiştir, yeni üretim güçleri kurulmuştur, diğer üretim güçleri ise tamir edilmiştir. Fabrikalarda üretilen ürünlerin yaklaşık %40’ı Bulgaristan pazarında satılmaktadır. Geri kalan kısmım aralarında geleneksel Rusya ve BDT ülkeleri, Ukrayna, Beyaz Rusya gibi yabancı pazarlarda satılmaktadır. Son yıllarda Bulgaristan fabrikalarının ürünleri Slovakya, Polonya, Baltık ülkeleri, Romanya vs gibi AB ülkelerinin pazarlarına da girmektedir. Bulgaristan şirketimizin beşinci en büyük pazarıdır ve bu Actavis’in ülkemizdeki faaliyetlerine verilen son derece yüksek nottur. Dupnitsa ve Troyan’daki üretim güçlerimizde gerçekleştirilen büyük ölçekli yatırım programı fabrikalarımızı eczacılık üretimindeki liderler arasına sokmaktadır. Frank Ştaub – «Kurumsal iletişim» Yürütme Başkan Yardımcısı 176 Başarılı şirketler Sopharma Kuruluş : 1933 (2000 – Özelleştirmeden sonra, „Sofarma” özel eczacılık şirketi haline geliyor) Şehir : Sofya Çalışan sayısı: 1 841 Ürünler : Eczacılık ürünleri «Sofarma» AD’nin ürün portföyünde 200’ün üzerinde ürün içermektedir. Bunlardan yaklaşık %25’i orijinal geliştirilmiş ürünlerdir, %60’dan fazlası ise kendisine ait ticari markalardır “Sofarma” AD Ukrayna ve Sırbistan da dahil olmak üzere toplam 15 ilaç üretim fabrikasına sahiptir Şirketin tüm ana üretim güçleri GMP’ye göre belgelendirilmiştir 2010 yılında “Sofarma “ AD Bulgaristan sermaye piyasasına katkısı olan en büyük şirket ilan edildi Şirketin ürünlerini sattığı ana pazarlar aşağıdaki gibidir : Diğer 17% Rusya 37% Ukrayna15% Bulgaristan 31% 2012 yılında „Sofarma “ AD Sofya’da yeni katı ilaç şekilleri fabrikası açacak. Yatırımın değeri 35 milyon avro olacak. 177 Başarılı şirketler Keros Bulgaria Temel: 2005 Şehir: Rusçuk Çalışanlar: 150 Ürünler: Seramik fayans Yatırım için Bulgaristan’ın seçiminin balşıca nedeni, konumu ve müşterilere yakınlığıdır Nakliyat bir ürünün fiyatının %25’ini oluşturduğunu düşünürsek, Bulgaristan’ın küçük olması büyük avantaj Şirketin yatırımı 26 milyon euro Üretimin %85 ihracat için Keros Bulgaristan Balkanlar, Rusya ve Yakın Doğu pazarına hizmet eder. Bulgar fabrikası İspanyadakine bakılarak çok daha yeni teknoloji ile donatılmıştır 2 yıla kadar 12 milyon avro ile kapasitesini iki katına çıkarmayı planlıyor Bulgaristan’ın çok büyük potansiyele sahip olduğuna ve önümüzdeki 5-10 yıl içerisinde başka İspanyol firmalarının da buraya yatırım yapacaklarını düşünüyorum. Salvador Ferrer Ballester Yürütme Müdürü Keros Bulgaria Bulgaristan’da ortam çok elverişli. Özellikle üst düzey yetkililer çok yardımcı oluyor. Salvador Ferrer Ballester Yürütme Müdürü 178 İspanya’da olduğunun aksine Bulgaristan’da eğitimli ve dil bilen insan çok kolay bulunuyor. Salvador Ferrer Ballester Yürütme Müdürü Keros Bulgaria Başarılı şirketler Wienerberger Bulgaria Temel: 2004 Şehir: Sofya, Lukovit Çalışanlar: 85 Ürünler: Tuğla Bulgaristan için geliştirilmiş kalitesine sahip büyük çaplı dikey-delikli blok üretiminde bir öncü Lukovit’in alanından Wienerberger en ince kil grubundan biri olarak kanıtlanmıştır Motivasyonu yüksek personelin %90’ı oranın yerlisi Fabrika ekolojik dengeyi korumak için tamamen doğal gaz ile çalışıyor Bulgaristan Wienerberger 2008 yılında, yeni inşa edilen tesis dünyanın en büyük gruptur. Son nesil prototip ile tam otomatik. Vinerberger Bulgaristan, enerji tasarrufu, az gider, yüksek kazanç ve tehlikesiz iş sahası konusunda en iyi ilk 5 grup arasındadır. Bulgaristan, seramik karo üretimi ve kullanımı geleneği yanı sıra kaliteli malzemede zenginlik sunuyor. Pazar için önemli potansiyeli var. Atanas Buglov, Yönetici Wienerberger EOOD 179 Başarılı şirketler Solvay Sodi Kuruluş: 1954 Şehir: Devnya Çalışanlar: 700 Ürünler: Soda külü ve Soda bikarbonat Yıllık 1,5 milyon tonluk kapasitesi ile “Solvey” fabrikası Avrupa’daki en büyük soda külü üreticisidir Üretimin %85’ i Doğu ve Batı Avrupa’ya, Rusya’ya, Orta Doğu’ya, Göney Amerkia’ya, Asya’ya ve Afrika’ya ihraç edilmektedir 1997-2011 yılları arasında gerçekleşen yatırımlar € 306 milyon(son üç yılda (€ 150 milyon) Şirket Bulgaristan ihracatının %1 ini oluşturmaktadır. Kojenerasyon - enerji üretimi için en yenilikçi yöntem: 2010 yılında yeni üretim kapasitesi yatırımın bir parçası olarak Avrupa’da benzeri bulunmayan “Deven” Isınma € 75 milyon değerinde dolaşımdaki akışkan yatak kazanı açılmıştır. 2006 yılı içerisinde “Solvey Sodaları” ISO ile kalite ve çevre düzenlemesi ve OHSAS ile sağlık ve güvenlik doğrultusunda sertifikalı yönetim sistemi entegre edilmiştir. “Solvey” Grubu Solar Impulse’ nin ilk genel teknolojik partnörüdür - Sıfır yakıt tüketimli uçak. Prototip ilk kez Bulgaristan’da gün boyunca “Solvey Sodaları”nda sergilendi,Devnya, 1.10.2011. 180 Başarılı şirketler Trakya Glas Bulgaristan Kuruluş: 2005 Şehir: Tırgovişte Çalışanlar: 1 500 Ürünler: düz, ev, otomotiv camları, işlenmiş cam Cam ürünleri için fabrika Balkanlar’ın en büyük cam fırınına sahiptir. Ana müşterileri Ikea, Coca Cola, Tesco, Walmart, vb. Fabrika Indesit, Bosch, Electrolux, vb. firmalar için ev aletleri olarak buz dolabı ve fırınlar için cam üretmektedir Fabrika Balkanların düz cam üreten ilk tesisidir. Düz cam enerji üreten güneş kolektörleri ve güneş pillerinde inşaat, otomotiv ve mobilya sanayi, ev aletleri ve tarım ağırlıklı olarak kullanılan bir yüksek teknoloji ürünüdür Şişecam Bulgaristan’ın son projesi ise 2011 yılında Audi, BMW, Dacia, Ford Avrupa ve Renault gibi markalara otomobil camı uretmekti Yıllık geliri 128 milyon eurodur.(113 milyonu uluslararası satışlar) Şişecam Bulgaristan 2006 Almanya Dünya Kupasında 6 milyon bardak veya tüm siparişin yarısını sundu.2010 Güney Afrika Dünya Kupasında ise tüm siparişi veya 13 milyon bardak sundu. 181 Başarılı şirketler Agropolychim Kuruluş:1974 Şehir: Devnya Çalışanlar: 950 Ürünler: Azot ve fosfor gübreleri Karmaşık gübre üretimi getirildi(DAP,MAP) Toplamda € 50 üzerinde ekolojik yatırım projeleri. Daha büyük olanlar: 1 250 T/24 saat proje kapasitesi ile amonyum nitrat üretimi kuruldu Fosfor üretiminden açığa çıkan atıksu için arıtma tesisi - Danimarka Çevre Ajansı(DEPA) ile ortak uygulama 10 000 T. kapasiteli sıvı amonyak deposu 7,3 milyon tonluk toplam kapasitesi ile yeni fofoalçı deposu Varna Batı Limanı ile birlikte Agropolihim sıvı yük için benzersiz bir lojistik hattı oluşturmayı planlıyor İhracat payı üretimde 55% ve 70% arasında değişmektedir Pazarlar Avrupa, Latin Amerika, Yakın Doğu ve Asya’dır 2010 yılı ihracatı 390 bin tondur Biz pazarı öğrenirken, yatırımlarımızı yapabilmek için işletme olarak bölgede daha iyi bir olmadığını farkettik. Aktiv bulunan tabanın iyi verilmesi nedeni ile başlama gereksinimleri belli idi. Krasimir Berbenkov, Agropolihim Genel Müdürü 182 Başarılı şirketler Orgahim Kuruluş: 1901 Şehir: Rusçuk Çalışanlar: ortalama 500 Faaliyetler: boya üretimi, vernikler, reçine, ftalik anhidrit Bulgaristan’daki ilk yabancı yatırımlardan bir tanesidir - 1901 yılında iki Yahudi ayakkabı boyası ve vernik üretimi için fabrika kurmuşlardır Hisselerin büyük kısmın İngiltere fonu RC2 ye aittir, ana firma ise Roman Policolor’dur Boya ve vernik üretiminin 60%’ ı Romanya pazarına gönderilmektedir, reçinelerin 80%’ i ise Romanya, Sırbistan, Belçika, Avusturya, vb. ülkelere ihrac edilmektedir 2009 yılından sonra boya ve vernik üretiminin tamamı Romanya’daki fabrikadan Bulgaristan’a taşındı 2010 yılı içerisinde”Orgahim” Aş.ninde içinde bulunduğu 14 farklı ülkeden 28 partnörden oluşan proje EuroBioRef başlatıldı. Proje tarımsal üretimden son ticari ürüne kadar biyokütlenin dönüşümünün tam süreci ile ilgilidir. Bulgaristan’da öğrenme istekli ve diğerlerinin deneyimlerini kabul eden inanılmaz genç kesim bulunmaktadır. Burada kendi evimde gibi hissediyorum. Burada yatırım için inanılmaz koşullar var. Ülke yerel hammadde üretimi için büyük kapasiteye sahip. Akile Bardali Yönetim Kurulu Üyesi Şirketin çalışma koşulları, kapasite arttırımı ve otomasyonu iyileştirmek için yıllık ortalama €2 milyon yatırılmaktadır Responsible Care üyesi olarak, 2011 yılında Orgahim şirket kapılarını açma günü düzenlemektedir 183 Başarılı şirketler Plastchim - T Kuruluş: 1967 Şehir: Tervel, Aksakovo Çalışanlar: 800 Ürünler: Esnek Kaplar, Folyo Şirketin ürünleri polipropilen sicim ve folyo, BOPP, polipropilen dikilmiş çanta, bantçanta, esnek kapsayıcı Son 9 yılda yaklaşım 30 milyon euro yatırım Bulgaristan Doğu Avrupa’nın girişinde olmanın avantajına sahiptir. Onun yeri de genellikle çok önemlidir, kısa teslimat süreleri sağlar. Bulgaristan Doğu Avrupa’ya girişinde olmanın avantajına sahiptir. Onun yeri de genellikle çok önemlidir kısa teslimat süreleri sağlar. Aydın Faik, Genel Müdür, Plastchim - T Plasthim-T 1998 yılında alanında Portabulk lisansını alan tek şirkettir, 2006 yalında da Loveloop lisansına sahip oldu Yatırım için gelecek planları: Kapasiteyi %25 arttırmak Cast poltypropilene üretim kapasitesini yılda 8500 tona çıkarmak 30 bin ton/ yıl kapasiteli Çift yönlü gerdirilmiş polipropilen film üretimi için yeni bir hat açmak. Bu üretimin en yüksek düzeyde Bulgaristan, bölge ve teknoloji pek çok ülke için benzersiz olacak 184 Başarılı şirketler Air Liquide Kuruluş: 1999 Şehir: Sofya Çalışanlar: 85 Ürünler: Endüstriyel Gaz Şirketin ürünleri metalürji, gıda, eczacılık, tıp, çevre koruma ve diğerleri dahil olmak üzere Bulgaristan’da çeşitli sanayi alanlarında kullanılmaktadır. Şirket lojistik çözümleri geniş ve teknik uzmanlık sunar Romanya, Yunanistan, Sırbistan ve bölgedeki diğer ülkelere ihracat 2010-2011 yıllarında çoğu firma gaz ithal ederken, Air Liquide gazı kendi üretti şirketi Pirdop, Pernik ve Gabrovo’da 25 milyon euroluk yatırım yaptı. Eminiz ki, şirketim bu ülkede yatırım yapmaya devam edecek. Francis Bucquet, CEO, Air Liquide Bulgaria Dünya çapında grup içinde teknoloji ve becerileri alış-verişini kolaylaştıran iletişim ve eğitim için dahili sistem. Ne yazık ki bu büyüme ve ihracat için inanılmaz bir potansiyele sahip olan Bulgaristan yatırımcılar için az bilinen bir yer. Francis Bucquet, CEO, Air Liquide Bulgaria 185 Başarılı şirketler Saint-Gobain WeberBulgaristan Temel: 2001 Şehir: Kostinbrod Çalışanlar: 82 Ürünler: inşaatve teknik çözümler 2009 yılında kuru inşaat yapı karışımları üreten ilk fabrika Kostinbrod’ta açıldı, kapasitesi 100 bin ton idi 2011 yılında Varna yakınlarında ikinci fabrika açıldı ve müşteri için şubeleri Plovdiv, Burgas, Varna ve Sofya’ da idi Şu ana kadar Bulgaristan içindeki yatırım 12 milyon euro Hewitt Associates tarafından küçük ve orta dereceli şirketler kategorisinde 2009 için Bulgaristan’ın En İyi İşvereni ödülünü aldı Şirket Bulgaristan’da ilk defa hafif ve tozsuz fayans yapıştırıcılarını üretti. %100 kullandığı suyu geri dönüştüren teknolojiyi kullandı Weber 2010 Haziran ayında kurulan Bulgar Yeşil Yuvarlak’ın ilk üyesi oldu. Şirket şimdilik sadece yerel pazarı hedef alıyor Şirketin hedefi ısı yalıtımı, su yalıtımı endüstrisi 186 Başarılı şirketler Knauf Bulgaria Temel: 1993 Şehir: Sofya Çalışanlar: 190 Ürünler: Alçı, Alçıpan Şirket Bulgaristan’da iki fabrikaya sahip: 1997 projesi Vidin alçı fabrikası ile birleşip 25 ülkeye ihrac etmek. 2007 projesi- Mednikarovo fabrikası ile birleşip Romanya’ya irhac etmek. Geliştirme Projesi – Mednikarovo da sıva malzemesi üretmek Şimdiye kadar toplam yatırımı 85 milyon euro Kuru inşaat eğitimi için Plevren Alman-Bulgar Enstitüsü İşbirliği. 1 000’den fazla montajcı ile sertifika almışlardır Firma heryıl Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen mesleti eğitim panoramasına sponsor olur Bulgaristan’da Knauf Yatırım projelerinin diğer ülkelerdeki projelere göre çok düzgün yapılmıştır. Bu nedenle, Bulgaristan yatırım için çok iyi bir yer olduğuna inanıyorum. Yatırım için bir yer olarak Bulgaristan lehine karar yardım eden üç faktör vardı: Bizim ana hammaddemize erişim, ülkenin coğrafi konumu ve mevcut mali durumu Ingrid Janker, CEO, Knauf Bulgaria 187 Başarılı şirketler Devnya Çimento Temel: 1999 Şehir: Devnya Çalışanlar: 350 Ürünler: Çimento 30 dan fazla farklı ürün pazara sunuyor İtalçimento grubu Bulgaristan’da 200 milyon eurodan fazla yatırım yapıyor Şirketin konumu, başarının anahtarıdır. Şirket deniz ve kara yolu ile ihracatını arttırmaya devam ediyorum – özellikle Karadeniz çevresinde Şirket müdürüne göre bu ihracatın sırrı bölgedeki ülkelerin olumlu ilişkilerinde Şirketin yeni modern çevre dostu çimento fabrikasının inşaatı ile Bulgaristan faaliyetlerini genişletmeye devam ediyor Devnya Çimento son 2014 yılında Soçi Kış Olimpiyat Oyunları’nın ana tedarikçisi olma yolunda Rusya’ya ihracata başladı 188 Başarılı şirketler Lukoil Temel: 1999 (“LUKOIL” “Neftohim” hisselerinin %58’ini 101 milyon dolara satın ald) Çalışanlar: 4 000 + Ürünler: petrokimyasal Şirket yıllık 9,5 milyon ton petrol işleme kapasitesine sahiptir. Rafinerinin teknolojik zinciri atmosferik ve vakumlu işleme tesisatlarından ibaret olan birincil petrol işleme kapasitesi dışında petrol türevi ürünlerinin ikincil işlemesine ilişkin güçlü gelişmiş zincire sahiptir. 2010 yılında yapım işleri tamamlanmıştır ve en yeni Avrupa standardı Euro-5’e göre ürün üreten yeni tesisatlar devreye sokulmuştur. Önümüzdeki birkaç yıl içinde “LUKOİL” kapasitesi 2,5 milyon ton / yıl olan 10 milyar $ değerinde süper modern gudron derin işleme teknoloji kompleksi yapımını planlıyor. Kompleksin tatbiki projelendirmesi sürüyor ve tamamlanmasıyla birlikte şirket bütün dünyada sayısı çok sınırlı olan süper derin işleme teknolojisine sahip bir dizi şirketten birisi olacak. 189 Başka sektörlerdeki ŞİRKETLER 190 Enerji “AES Gılıbovo” termik santrali Bulgaristan’da son 20 yılın en büyük yatırım projesidir. Yatırımın toplam değeri €1,3 milyar olup, 414 kişiye istihdam yaratılmıştır. Proje yeni linyit kömür termik santralinin yapımından ibaret olup santralin toplam kapasitesi 670 MW olan iki adet enerji reaktörü var Santral ve ona bağlı olan depo çevre standartlarına ve dünyadaki en iyi uygulamalara tamamen uyumlu olup en yeni ve en modern teknoloji ve donanımlar devreye sokulmuştur EVN Bulgaria 2005 yılından 2011 yılının sonuna kadar altyapıyı ve hizmetleri iyileştirme alanına 900 milyon leva üzerinde yatırım yapmıştır. 2011 yılında EVN Bulgaria Toplofikatsiya ” EAD Plovdiv’de değeri 100 milyon leva olan yeni kojenerasyon santrali devreye soktu. Bu santral ile birlikte şirket verim oranını %70’den %90’nın üzerine çıkartacaktır Projede istihdam edilen personel ve çalışan taşeronların sayısı 300 kişi, 20 şirket ve Bulgaristan’dan ve yurt dışından olmak üzere 50’den fazla tedarikçinin üzerindedir Cez Group 2004 yılının sonundan beri Bulgaristan enerji piyasasında faaliyet gösteriyor. 2010 itibariyle ÇEZ’in Bulgaristan’daki yatırımlarının toplamı 800 milyon avroyu aşıyor. 191 Telekomünikasyon Telelink NATO C 3 ajansıyla imzalanan ana tedarikler anlaşması gereğince NATO’nun onaylı tedarikçisidir Faaliyetler : Kablosuz ağlar Sistem entegrasyonu Akıllı binalar Ofislere komple çözümler 2010 yılında 450 milyon avronun üzerinde gelir kaydetti. 2011 yılında Telelink ailesine telsiz ağ kurulumunda lider olan Macar sistem entegrasyon şirketi Metalcom da katıldı Grup Merkez ve Doğu Avrupa’da bulunan 7 ülkedeki ofislerinde 700 kişilik personel istihdam etmektedir. Bunların yaklaşık 300’ü Bulgaristan’da çalışmaktadır Yeni nesil ağların kurulmasında lider rol oynamaktadır ve ADSL ile triple play (ses-veri, TV)’in yayılmasının temelinde bulunmaktadır Şirket müşterileri arasında Bulgaristan’ın üç telekomünikasyon operatörü var Kurulmasından sonraki birinci yılda şirket en büyük yeşil yatırım olarak ilan edildi ve “Yılın yatırımı” ödülüne layık görüldü. GLOBUL ağının ve hizmetlerinin gelişmesine o dönemde 1,1 milyar levanın üzerinde yatırım yapılmıştır. 2005 yılının Ağustos ayında şirket hisselerinin %100’ü Yunanistan, Romanya, Arnavutluk ve Makedonya’da telekomünikasyon piyasasının ana aktörü olan COSMOTE Group tarafından satın alındı. 192 Telekomünikasyon 2004 yılında M-Теl Bulgaristan’ın en büyük telekomünikasyon operatörüdür, bir sonraki yıl ise Mobilkom Austria Group ailesinin bir parçası haline geliyor. Satış işlemi Avusturya ekonomi tarihinin en büyük yabancı yatırımı oluyor. М-Теl şirketi, 3G ağına modern High Speed Package Access (HSPA) teknolojisini uygulayan ve bu şekilde müşterilerine 21 Mbps veri transfer hızı sunan Bulgaristan’ın ilk ve dünyanın onaltıncı telekomünikasyon operatörüdür. Haziran 2004 yılında Bulgaristan Hükümeti BTK sermayesinin %65’ini Amerikan özel yatırım fonu Advent İnternational’ın yan kuruluşu olan Viva Ventures Holding’e sattı. VİVACOM’un etegre yönetim sistemi sabit ses hizmeti, GSM ve UMTS standardı uyarınca mobil ses hizmeti, televizyon, internet erişimi vs kapsamıyla İSO 9001:2008 kalite standardına ve çevre yönetim standardı ISO 14001:2008’e göre belgelendirilmiştir. 193 Başka BİLGİLER 194 195 Vatandaşlarına vize Avrupa AB üyesi ülkeler Norveç San Marino Monako Hırvatistan Andora Lihtenştayn Kuzey Amerika Kanada ABD Meksika Kosta Rika Panama Honduras Gvatemala El Salvador Nikaragua Güney Amerika Arjantin Brezilya Venezuela Paraguay Şili Uruguay 196 uygulanmayan devletler Asya İsrail Malezya Kore Cumhuriyeti Brunei Singapur Japonya Avustralya ve Oceania Avustralya Yeni Zelanda Şengen vizesi olan yabancılar Bulgar vizesi almak zorunda değildir. Serbest oturma izni her altı aylık dönemde 90 günlük süreyle geçerlidir. 197 İkamet etme rejimi Bulgaristan Cumhuriyeti’nde birkaç türü vize mevcuttur : VİZELER “D” TİPİ VİZE UZUN SÜRELİ İKAMET VİZESİ “C” TİPİ VİZE 90 GÜNE KADAR KISA SÜRELİ İKAMET VİZESİ Tek girişli , 6 ay içinde Kalıcı iş temaslarında bulunan kişiler için çok girişli 1 yıla kadar 5 yıla kadar 6 aya kadar, 180 güne kadar süreyle ikamet etme izniyle 1 yıla kadar 360 güne kadar süreyle ikame etme izniyle Turizm işiyle ilgili görevlendirilenler Sertifika almış yatırımcılar tarafından görevlendirilenler Bulgaristan Cumhuriyeti’nde birkaç türü vize mevcuttur : Sürekli ikamet iznini : Ülke sınırları içerisinde yasal gerekçeyle son 5 yıl içinde kesintisiz olarak ikamet eden, veya Ülkeye 500 000 amerikan doların üzerinde yatırım yapan Bulgaristan vatandaşının aile mensubu olan (son beş yıl içinde kesintisiz olarak Bulgaristan sınırları içinde ikamet etmeleri durumunda) yabancılar alabilir 198 İkamet etme rejimi AB, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç, İsviçre Konfererasyonu vatandaşlarına vize uygulanmaz, ancak onlar ayrı rejime tabidir : 1Bulgaristan’a giriş ve çıkış 3 aya kadar süre için sadece kimlik kartıyla yapılabilir. 2Bu sürenin sona ermesinden sonra yabancıların çalıştıklarını, eğitim gördüklerini veya geçinmeye yetecek kaynaklara sahip olduklarını belgelendirerek kaydolmaları gerekir. 3Yabancı vatandaşı evinde ağırlayan kişiler veya oteller, ilgili yabancı kişiyi idari kontrol birimlerinde kaydetmelidir. 4Kayıt işlemi için gerekli belgeler : - kimlik - iş sözleşmesi - Bulgaristan’da 5 yıldan uzun süreyle ikamet eden kişilere vatandaşlık verilir Genel durumda AB, AET ve İsviçre Konfederasyonu vatandaşları çalışma iznine muhtaçtır ve bu izin belgesi İstihdam Ajansı tarafından kolaylaştırılmış prosedürle verilir. Bir tek uzun süreli veya sürekli oturum izni almış yabancı vatandaşlar çalışma iznine muhtaç değildir” 199 Yaşam şartları Bulgaristan’da insanlar çok kolay bir şekilde ev kiralayabilir veya satın alabilir. Üç odalı evin ortalama aylık kiralama fiyatı, 2011 (avro) 300 Sofya şehri Varna 280 Burgas 250 Plovdiv 250 Sofya Bölge 150 Bulgaristan’da geçinme Gıda Sofya’nın merkezinde fiyatı orta dereceli olan bir restoranda öğlen yemeği fiyatı 10-15 avrodur, iki kişilik akşam yemeği fiyatı ise 4050 avrodur Küçük su şişesi veya kahve fiyatı yaklaşık 1 avrodur Restoranların çoğunda özel mutfak ürünleri var (Çin mutfağı , Hindistan mutfağı, İtalyan mutfağı) ve nispeten ucuzdur Ulaşım Sofya’nın merkezinden kenar semtlere kadar taxi ücreti yaklaşık 7-10 avrodur, ortalama fiyat ise yaklaşık 0,4 avro / km’dir Sofya’dan Karadeniz’deki ana turizm merkezlerinden birisi olan Varna’ya kadar çift yönlü uçak biletinin fiyatı 100 avrodur , otobüs biletinin fiyatı ise 26 avrodur 200 Yaşam şartları Şirketler ve gerçek kişiler için imkanlar Her bir AB vatandaşı Bulgaristan’da şirket kurabilir, Avrupa Birliği üyesi ülkede tescilli her bir firma ise temsilcilik, şube veya bağlı şirket kurabilir. Kuruluş işlemleri 18 gün alır ve 4 prosedürden ibarettir. Bulgaristan’ın sağlık sistemi Bulgaristan’da tüm Bulgaristan vatandaşları ve ülkede sürekli ikamet eden başka devletlerin vatandaşları için zorunlu olan sağlık sigortaları vardır.Zorunlu sağlık sigortasının değeri maaşın %8’i oranındadır, bu sigorta priminin %60’ı işveren tarafından ödenir, %40’ı da çalışan tarafından ödenir. Zorunlu sağlık sigortası sağlık faaliyetlerinden oluşan ana hizmetler paketi temin etmektedir. İzin Herbir çalışan veya işçi en az 20 çalışma gününden ibaret olan yıllık ücretli izin hakkına sahiptir. İşçi/çalışan işe ilk defa giriyorsa yıllık iznini ancak en az 8 aylık kıdem stajı biriktirdikten sonra kullanabilir. 201 BYA hizmetler: Makroekonomik Bilgi Yasal Tavsiye İşletme maliyetleri hakkında bilgi Vasıflı işsizlik, kullanılabilirliği bölgesel bilgiler işgücü, eğitim düzeyi, altyapı, yabancı yatırımcılar ve sanayi bölgeleri Boş arsa tedarik etme Potansiyel tedarikçiler, taşeronlar tanımlanması veya ortak girişim Bireysel idari hizmetler Merkezi ve yerel yönetimler ile temaslar Sanayi odaları, yerel üniversiteler ve Stok’lar ile bağlantılı kuruluşlar 202 Investing in your future EUROPEAN UNION European Regional Development Fund OP “Development of the Competitiveness of the Bulgarian Economy” 2007-2013 Project “Promoting the advantages of investing in Bulgaria” BG 161PO003-4.1.01-0001-C0001, with beneficiary InvestBulgaria Agency, has been implemented with the financial support of the European Union through the European Fund for Regional Development and the national budget of the Republic of Bulgaria. InvestBulgaria Agency 31 Aksakov Street Sofia 1000, Bulgaria Tel.: +359 2 985-5500 Fax: +359 2 980-1320 E-mail: [email protected] www.investbg.government.bg
Benzer belgeler
RUSE - Invest Bulgaria Agency
Ekonomi 2011 yılında, %1,6 oranında reel GSYİH büyümeyle istikrara
kavuştu ve bu büyümenin 2012 yılında %2,8 ‘e olması bekleniyor
2011 yılında %2,1 olan Bulgaristan’ın bütçe açığı - Avrupa’da en dü...
Bulgaristan Ülke Raporu - Avrupa İşletmeler Ağı Konya
Karadeniz kıyısında yer alan Bulgaristan, Güneydoğu Avrupa’da Türkiye ile Romanya arasında yer
almaktadır. Bulgaristan yaklaşık olarak 110.879 km2’lik bir alana sahiptir. Kıyı şeridi 354 km. olup,
...
BULGARİSTAN ÜLKE NOTU
Yeniden yapılanma sürecinde ortaya çıkan finansal krizler sanayi sektöründe
daralmalara neden olmuştur. Makine-inşaat, elektronik ve savunma sanayii sektörleri ise
komünizm sonrası üretim düşüşünde...
