Azərbaycan və Sinqapur: dinamik inkişaf edən iki дювлят

HƏR
BİR
VƏTƏNDAŞ
VERGİ
öDƏMƏKDƏN
ŞƏRƏF
DUYMALIDIR
Biz bazar iqtisadiyyatını vergi
yolu ilə tənzimləməliyik.
Heydər ƏLİYEV
№ 46 (636)
www.vergiler.az
28 ноyabr 2012
Qiyməti: 40 qəp.
Azərbaycan və Sinqapur:
dinamik inkişaf edən iki дювлят
Ölkələrimiz arasında siyasi, iqtisadi sahələrdə əlaqələrin
genişləndirilməsinin böyük potensialı mövcuddur
Íîéàáðûí 20-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì
ßëèéåâ Ñèíãàïóðà ðÿñìè ñÿôÿð åòìèøäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí âÿ Ñèíãàïóð Ïðåçèäåíòè Òîíè
Òàíûí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòëÿðèíèí
èøòèðàêû èëÿ ýåíèø òÿðêèáäÿ êå÷èðèëÿí ýþðöøöíäÿ ùÿð èêè äþâëÿò àðàñûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿðèí ùàçûðêû
âÿçèééÿòè ìöçàêèðÿ îëóíìóø, ñÿôÿðèí Ñèíãàïóð èëÿ Àçÿðáàéúàí
àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí áöòöí ñàùÿëÿðäÿ èíêèøàôûíà ýöúëö òÿêàí âåðÿúÿéè ãåéä åäèëìèøäèð. Áèëäèðèëìèøäèð êè, Ñèíãàïóð áó ýöí Úÿíóá-Øÿðãè Àñèéà ðåýèîíóíóí ùÿéàòûíäà þíÿìëè ðîëà ìàëèêäèð. Áó
áàõûìäàí, Ñèíãàïóð Àçÿðáàéúàíûí Úÿíóáè Ãàôãàçäàêû þíÿìëè
ìþâãåéèíè õàòûðëàäûð. ×îõ äèíàìèê èíêèøàô åäÿí èêè þëêÿ àðàñûíäà áöòöí ñàùÿëÿðäÿ ÿìÿêäàøëûã
ÿëàãÿëÿðèíèí ýåíèøëÿíìÿñè ö÷öí
éàõøû ïåðñïåêòèâëÿð âàðäûð. Äàíûøûãëàð çàìàíû èêè þëêÿ àðàñûíäà
ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè
ö÷öí ÿëàãÿëÿíäèðèúè áèð ãóðóìóí
éàðàäûëìàñû áàðÿäÿ ðàçûëûüà ýÿ- çàëàíäûüûíû áèëäèðÿí Ïðåçèäåíò Òîíè
Òàí, åéíè çàìàíäà, þëêÿñèíèí «Ñóðëèíìèøäèð.
áàíà Úîðïîðàòèîí», «Ñåìáúîðï» âÿ
Ñèíãàïóð Ïðåçèäåíòè Òîíè Òàí áèë- «Ôðàíêëèí Îôôñùîðå Ýðîóï» êèìè øèðäèðìèøäèð êè, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéå- êÿòëÿðèíèí äÿ Àçÿðáàéúàíäà ìöõòÿâèí Ñèíãàïóðà èëê ñÿôÿðè þëêÿëÿð àðà- ëèô ëàéèùÿëÿðäÿ èøòèðàê åòäèéèíè áèëäèðñûíäà èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿðèí ùÿë- ìèøäèð. Ùÿð èêè þëêÿíèí ìöíàñèáÿòëÿëåäèúè ìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéìàñûíà ðèíèí öìóìè ìàðàã âÿ ãàðøûëûãëû åùñÿáÿá îëàúàãäûð. «Ñèçèí Ñèíãàïóðà òèðàìà ñþéêÿíäèéèíè õàòûðëàäàí Ïðåñÿôÿðèíèç þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà äàùà çèäåíò Òîíè Òàí Ñèíãàïóð âÿ Àçÿðñûõ ÿëàãÿëÿðèí ãóðóëìàñû ö÷öí éàõøû áàéúàíûí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð âÿ
çÿìèí éàðàäàúàãäûð», - äåéÿí úÿíàá ÷îõòÿðÿôëè ôîðóìëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ôÿÒîíè Òàí ùÿð èêè äþâëÿò àðàñûíäà ñè- àëèééÿòèíè äÿ éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðéàñè, èãòèñàäè âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ áþ- ìèøäèð. Áèëäèðìèøäèð êè, ùÿð èêè äþâéöê ïîòåíñèàëûí îëäóüóíó, Àçÿðáàé- ëÿò Ãîøóëìàìà Ùÿðÿêàòûíäà âÿ «Êèúàíûí äöíéà èãòèñàäèééàòûíäà ÿí ñö- ÷èê Äþâëÿòëÿðèí Ôîðóìó» áåéíÿëõàëã
ðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí þëêÿëÿðäÿí áèðèíÿ òÿäáèðëÿðèíäÿ éàõøû ÿìÿêäàøëûã åäèð.
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëè÷åâðèëäèéèíè âÿ áó ôàêòîðóí Ñèíãàïóð
øèðêÿòëÿðè ö÷öí ìöùöì ÿùÿìèééÿò éåâ Ñèíãàïóð âÿ Àçÿðáàéúàíûí ñöäàøûäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðìûøäûð. Ãåéä ðÿòëÿ èíêèøàô åòäèéèíè, ùÿð èêè þëêÿíèí
îëóíìóøäóð êè, Ñèíãàïóð øèðêÿòëÿðè ðåýèîíäà ñàáèòëÿøäèðèúè ôàêòîð îëäóðåýèîíäàí êÿíàðäà èìêàíëàðû ÿùÿ- üóíó, ñöëùöí âÿ ñàáèòëèéèí ìþùêÿììèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ íÿçÿðäÿí êå÷èðèð ëÿíìÿñèíÿ, ìóëòèêóëòóðàëèçì ïðèíñèïâÿ Àçÿðáàéúàíäà áèçíåñ ãóðìàã îí- ëÿðèíÿ éöêñÿê òþùôÿ âåðäèéèíè äèããÿëàð ö÷öí äàùà úÿëáåäèúèäèð. Ñèíãàïó- òÿ ÷àòäûðìûøäûð: «Áóíà ýþðÿ äÿ áèðóí «Êåïïåë Îôôñùîðå àíä Ìàðèíå» çèì úÿìèééÿòëÿðèìèç áöòöí èíñàíëàøèðêÿòè èëÿ Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Íåôò ðà þç èðàäÿëÿðèíè èôàäÿ åòìÿéÿ, åëÿúÿ
Øèðêÿòè, Àçÿðáàéúàí Èíâåñòèñèéà Øèð- äÿ ñöëù âÿ ÿìèí-àìàíëûã øÿðàèòèíäÿ
êÿòè àðàñûíäà 52 ùåêòàð ñàùÿñè îëàí éàøàìàüà èìêàíëàð éàðàäûð». Ñèíãàéåíè ýÿìèãàéûðìà çàâîäó âÿ òÿðñà- ïóð âÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà ìöíàñèíÿíèí èíøàñûíà, èäàðÿ îëóíìàñûíà äà- áÿòëÿðèí îëäóãúà óüóðëà èíêèøàô åòäèèð ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ñàçèøèí èì- éèíè âÿ ñèéàñè ÿëàãÿëÿðèí ÷îõ ýöúëö
îëäóüóíó ãåéä åäÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâ ãàðøû òÿðÿôèí ðåñïóáëèêàìûçûí
áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ
ôÿàëèééÿòèíè, Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí
Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéö ïðèíñèïëÿðè ÿñàñûíäà ùÿëëè èëÿ áàüëû þëêÿìèçè äÿñòÿêëÿäèéèíÿ ýþðÿ ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðìèøäèð. Àçÿðáàéúàí âÿ
Ñèíãàïóð àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûãäàí äàíûøàí äþâëÿò áàø÷ûñû ÿëàãÿëÿðèí êåéôèééÿòúÿ éåíè ìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéäóüóíó âÿ òÿðÿôëÿðèí èøòèðàêû èëÿ éàðàäûëàí áèðýÿ ðåýèîíàë ëàéèùÿëÿðèí ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿòèíè âóðüóëàìûøäûð: «Áèç
ãÿäèì Èïÿê Éîëó öçÿðèíäÿ éåðëÿøèðèê. Àçÿðáàéúàí èëÿ Àâðîïà àðàñûíäà
äÿìèð éîëó õÿòòèíèí èíøàñû âÿ áóíóí
Õÿçÿð äÿíèçè âàñèòÿñèëÿ Àñèéà ðåýèîíóíó áèðëÿøäèðìÿñè, éöêëÿðèí äàøûíìàñû ö÷öí ÿëàâÿ ýÿìèëÿðèí àëûíìàñû
- áöòöí áóíëàð áèçèì ðåýèîíóí èíêèøàôûíà òþùôÿìèç îëàúàãäûð. Äöøöíöðÿì êè, òàðèõè Èïÿê Éîëóíóí áÿðïàñû
áó ðåýèîíäà éåðëÿøÿí áöòöí þëêÿëÿð
ö÷öí ÷îõ âàúèáäèð. Áèç, ùÿì÷èíèí,
èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðè ýåíèøëÿíäèðìÿéè âÿ
áó ñàùÿäÿ ãàðøûëûãëû ôàéäàëû áèçíåñ
ÿëàãÿëÿðèíèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ö÷öí
äèýÿð èìêàíëàðû äà àðàøäûðìàüû äöøöíöðöê. Äàùà ÷îõ Ñèíãàïóð øèðêÿòëÿðèíè ùÿì èíâåñòîð, ùÿì äÿ ïîäðàò÷û
ãèñìèíäÿ Àçÿðáàéúàíà èøëÿìÿéÿ äÿâÿò åòìÿê ö÷öí
÷îõëó èìêàíëàð âàðäûð».
...Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ñÿôÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Ñèíãàïóðóí Áàø íàçèðè Ëè Ùñèåí Ëîîíã èëÿ ýþðöøìöø, äþâëÿòëÿðèìèç àðàñûíäà ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí ïåðñïåêòèâëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëìèøäèð.
Àçÿðáàéúàí âÿ Ñèíãàïóð àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ñÿðìàéÿ ãîéóëóøó ìÿñÿëÿëÿðèíèí ìöçàêèðÿñè çàìàíû âóðüóëàíìûøäûð êè, áó èñòèãàìÿòäÿ àðòûã ìöÿééÿí ôÿàëèééÿò ìþâúóääóð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Äþâëÿò Íåôò Øèðêÿòè Ñèíãàïóðäà, ùàáåëÿ Ñèíãà ïó ðóí áèð íå ÷ÿ øèð êÿòè
Àçÿðáàéúàíäà èø ãóðìóøäóð. Ýþðöøäÿ ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿðèí äàùà òåç-òåç ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿñèíèí âàúèáëèéè äÿ
äèããÿòÿ ÷àòäûðûëìûøäûð.
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè
Ñèíãàïóðóí ïàéòàõòûíäàêû Ìèëëè Ñÿùëÿá Áàüû èëÿ òàíûø îëìóøäóð. Áàüûí
èúðà÷û äèðåêòîðóíóí ìöàâèíè Ëåîíã
×è ×èåó äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíà áóðàäàêû íàäèð áèòêèëÿð áàðÿäÿ ìÿëóìàò
âåðìèøäèð. Ãåéä îëóíìóøäóð êè, 70
ùåêòàð ÿðàçèñè îëàí áàüûí òÿìÿëè ÕÛÕ
ÿñðèí ñîíëàðûíäà ãîéóëìóøäóð. Òðîïèêàë ìåìàðëûüûí ÿí ìöêÿììÿë íöìóíÿëÿðèíäÿí îëàí áó áàüäà ñÿùëÿá
ýöëëÿðèíèí éåòèøäèðèëìÿñèíÿ ÕÕ ÿñðèí
ÿââÿëëÿðèíäÿí áàøëàíìûøäûð. 1928-úè
èëäÿ áóðàäà ñÿùëÿá ýöëëÿðèíèí ìèëëè
ñÿâèééÿäÿ ãîðóíìàñû ãÿðàðà àëûíìûøäûð. Áàüûí êîëëåêñèéàñûíäà ìèíäÿí
÷îõ ñÿùëÿá ýöëö íþâö âàðäûð âÿ îíóí
éåíè íþâëÿðèíèí éåòèøäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû
òÿäãèãàòëàð äàâàì åäèð. Áóðàäà, ùÿì÷èíèí, åëìè òÿäãèãàòëàðûí àïàðûëìàñû
öçðÿ ìÿðêÿç äÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð.
Ìèëëè Ñÿùëÿá Áàüûíäà éåòèøäèðèëÿí âÿ äöíéàíûí ùå÷ áèð éåðèíäÿ îëìàéàí íàäèð ñÿùëÿá ýöëöíÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè
Èëùàì ßëèéåâèí àäû âåðèëìèøäèð. Ùÿìèí ýöëöí ñåðòèôèêàòû äþâëÿòèìèçèí
áàø÷ûñûíà òÿãäèì îëóíìóøäóð. Äþâëÿò áàø÷ûñûíà Ìèëëè Ñÿùëÿá Áàüûíûí
ôÿàëèééÿòè âÿ áóðàäà éåòèøäèðèëÿí íþâëÿð áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàðûí òîïëàíäûüû
êèòàá âÿ áóêëåòëÿð äÿ òÿãäèì îëóíìóøäóð.
Cəmil Çiçək: «Azərbaycan bölgənin, Qafqazın parlayan ulduzudur»
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ íîéàáðûí
26-äà Òöðêèéÿ Áþéöê Ìèëëÿò Ìÿúëèñèíèí ñÿäðè Úÿìèë ×è÷ÿéèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíè
ãÿáóë åòìèøäèð.
Òöðêèéÿ Áþéöê Ìèëëÿò Ìÿúëèñèíèí ñÿäðè Úÿìèë ×è÷ÿê þëêÿìèçÿ ùÿð
ýÿëèøè çàìàíû ïàéòàõòûìûçäà ÷îõ áþéöê èíêèøàô ïðîñåñëÿðèíèí øàùèäè îëäóüóíó ìÿìíóíëóãëà ãåéä åòìèøäèð. «Àçÿðáàéúàí áþëýÿíèí, Ãàôãàçûí ïàðëàéàí óëäóçóäóð, èíøàëëàù, áó
óëäóç ùÿìèøÿ ïàðëàìàãäà äàâàì
åäÿúÿê»,- äåéÿí Úÿìèë ×è÷ÿê þëêÿ-
2
ìèçèí ýÿëÿúÿê èëëÿðäÿ äÿ ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿúÿéèíÿ öìèäâàð îëäóüóíó
áèëäèðìèøäèð. Î, Àçÿðáàéúàí èëÿ Òöðêèéÿ àðàñûíäà äîñòëóã âÿ ãàðäàøëûã
ÿëàãÿëÿðèíèí ðåýèîíäà ñöëùöí âÿ ñàáèòëèéèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíäÿ, ãàðøûëûãëû ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíäÿ ìöùöì ÿùÿìèééÿò
äàøûäûüûíû âóðüóëàìûøäûð. Úÿìèë ×è÷ÿê þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí áöòöí èñòèãàìÿòëÿðäÿ, î úöìëÿäÿí ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿð ñàùÿñèíäÿ äÿ óüóðëà èíêèøàô åòäèéèíè
âóðüóëàìûøäûð.
Äöíéàäà ýåäÿí ïðîñåñëÿðäÿ Òöðêèéÿíèí ôÿàë ðîëóíó éöêñÿê ãèéìÿò-
Azərbaycanda
münbit biznes mühiti
mövcuddur
3
ëÿíäèðÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàí-Òöðêèéÿ áèðëèéèíèí ðåýèîíàë
ÿìÿêäàøëûüûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè áàõûìûíäàí ÿùÿìèééÿòèíè ãåéä åòìèøäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ñèéàñè, èãòèñàäè, åíåðæè, íÿãëèééàò, òèúàðÿò âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ äàâàì åäÿí óüóðëó ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí áöòöí ðåýèîíóí èíêèøàôû ö÷öí áþéöê ÿùÿìèééÿò äàøûäûüûíû äåìèø âÿ áó ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíäÿ Òöðêèéÿ-Àçÿðáàéúàí Éöêñÿê Ñÿâèééÿëè
Ñòðàòåæè ßìÿêäàøëûã Øóðàñûíûí þíÿìèíè âóðüóëàìûøäûð. Ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿìÿêäàøëûüûí äà éöêñÿê ñÿâèé-
Əldə olunan biliklər vergi
daxilolmalarının artımında
əhəmiyyətli rol oynayacaq
éÿäÿ îëäóüóíó âóðüóëàéàí äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû þëêÿëÿðèìèçèí áöòöí
áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðäà áèð-áèðèíè äàèì äÿñòÿêëÿäèéèíè ìÿìíóíëóãëà ãåéä
åòìèøäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Òöðêèéÿ Áþéöê Ìèëëÿò Ìÿúëèñèíèí ñÿäðèíèí þëêÿìèçÿ ñÿôÿðèíèí èêèòÿðÿôëè
ìöíàñèáÿòëÿðèìèçèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èøèíÿ õèäìÿò åäÿúÿéèíÿ
ÿìèíëèéèíè áèëäèðìèøäèð.
Ýþðöøäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí,
Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí íèçàìà ñàëûíìàñû èëÿ áàüëû äàíûøûãëàð
ïðîñåñèíèí ýåäèøè âÿ áèð ñûðà äèýÿð
ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè
àïàðûëìûøäûð.
4
İstehlakçı hüquqlarının
qorunmasına nəzarət gücləndirilir
рясми хроника
Azərbaycan Prezidenti Serbiya Baş
nazirinin müavinini qəbul etmişdir
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ íîéàáðûí 26-äà Ñåðáèéà Ðåñïóáëèêàñû Áàø íàçèðèíèí ìöàâèíè, õàðèúè âÿ äàõèëè òèúàðÿò, òåëåêîììóíèêàñèéàëàð íàçèðè, Ñåðáèéà-Àçÿðáàéúàí Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã öçðÿ Ùþêóìÿòëÿðàðàñû Êîìèññèéàñûíûí ùÿìñÿäðè
Ðàñèì Ëéàéè÷èí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíè
ãÿáóë åòìèøäèð.
Àçÿðáàéúàí èëÿ Ñåðáèéà àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí
ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ óüóðëà èíêèøàô åòäèéèíè âóðüóëàéàí
äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû þëêÿëÿðèìèçèí ìþâúóä òÿðÿôäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí áóíäàí ñîíðà äà äàâàì åòäèðèëÿúÿéèíÿ
öìèäâàð îëäóüóíó áèëäèðìèøäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàí-Ñåðáèéà Ùþêóìÿòëÿðàðàñû Êîìèññèéàñûíûí íþâáÿòè èúëàñûíûí ÿëàãÿëÿðèìèçèí äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè áàõûìûíäàí þíÿìèíè ãåéä åòìèøäèð.
Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû þëêÿëÿðèìèçèí áåéíÿëõàëã âÿ ðåýèîíàë òÿøêèëàòëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûíûí äàùà
äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíèí çÿðóðèëèéèíè âóðüóëàìûøäûð.
Ðàñèì Ëéàéè÷ Ñåðáèéà Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè
Òîìèñëàâ Íèêîëè÷èí ñàëàìëàðûíû äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíà ÷àòäûðìûøäûð. Þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ñèéàñè ÿëàãÿëÿðèí óüóðëà èíêèøàô åòäèéèíè âóðüóëàéàí ãîíàã èêèòÿðÿôëè
ÿìÿêäàøëûüûìûçûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíäÿ éöêñÿê ñÿâèééÿëè ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿðèí ÿùÿìèééÿòèíè ãåéä åòìèøäèð.
Àçÿðáàéúàíûí Ñåðáèéàäà ùÿéàòà êå÷èðäèéè ìöõòÿëèô ëàéèùÿëÿðÿ ýþðÿ ìèííÿòäàðëûüûíû èôàäÿ åäÿí ãîíàã ÿìÿêäàøëûüûìûçûí äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíäÿ áó ëàéèùÿëÿðèí ðîëóíó âóðüóëàìûøäûð.
Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Ïðåçèäåíò Òîìèñëàâ Íèêîëè÷èí
ñàëàìëàðûíà ýþðÿ ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðìèø, îíóí äà
ñàëàìëàðûíû Ñåðáèéà äþâëÿòèíèí áàø÷ûñûíà ÷àòäûðìàüû
õàùèø åòìèøäèð.
Region ölkələri arasında əlaqələr gücləndirilməlidir
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ íîéàáðûí 26-äà Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã
Òÿøêèëàòûíûí áàø êàòèáè Âèêòîð Òâèðêóíó ãÿáóë åòìèøäèð.
Âèêòîð Òâèðêóí Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã
Òÿøêèëàòûíûí Áàø êàòèáè âÿçèôÿñèíÿ ñå÷èëÿðêÿí Àçÿðáàéúàíûí ýþñòÿðäèéè äÿñòÿéÿ ýþðÿ ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðìèøäèð. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè
ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí áàø êàòèáè âÿçèôÿñèíäÿ îíà
óüóðëàð àðçóëàìûøäûð. Ýþðöøäÿ ðåýèîí þëêÿëÿðè àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíäÿ Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí ðîëó âóðüóëàíìûø, òÿøêèëàòûí Ïàðëàìåíò Àññàìáëåéàñûíûí Áàêûäà êå÷èðèëÿí íþâáÿòè èúëàñûíäà ìöçàêèðÿ îëóíàúàã ìÿñÿëÿëÿðèí ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èøèíÿ õèäìÿò åäÿúÿéèíÿ ÿìèíëèê èôàäÿ îëóíìóøäóð.
Azərbaycan ilə Avropa Şurası
arasında əməkdaşlıq genişlənir
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ íîéàáðûí 26-äà ÀØÏÀ-íûí Ìîíèòîðèíã Êîìèòÿñèíèí ùÿììÿðóçÿ÷èëÿðè Ïåäðî Àãðàìóíò Ôîíò äå Ìîðàíû âÿ Úîçåô Äåáîíî Ãðåõè ãÿáóë åòìèøäèð. Ýþðöøäÿ
Àçÿðáàéúàí èëÿ Àâðîïà Øóðàñû àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí
èíêèøàô åòäèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ÿëäÿ îëóíàí óüóðëàðûí þíÿìè âóðüóëàíìûø, áó ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëìûøäûð.
Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi
müzakirə edilmişdir
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ íîéàáðûí 26-äà ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðè Èãîð Ïîïîâó (Ðóñèéà), Ðîáåðò Áðàäòêåíè (ÀÁØ),
Æàê Ôîðó (Ôðàíñà), ùÿì÷èíèí ÀÒßÒ-èí ôÿàëèééÿòäÿ
îëàí ñÿäðèíèí õöñóñè íöìàéÿíäÿñè Àíæè Êàñïøèêè ãÿáóë åòìèøäèð. Ýþðöøäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ñöëù éîëó èëÿ íèçàìà ñàëûíìàñû èëÿ ÿëàãÿäàð äàíûøûãëàðûí ùàçûðêû âÿçèééÿòè âÿ
ïåðñïåêòèâëÿðè èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëìûøäûð.
5
Şəffaflığa doğru
daha bir addım
2
№ 46 (636) | 28 ноyabr 2012 | www.vergiler.az
Borclu vergi ödəyicilərinin əmlakı siyahıya alınmışdır
Íîéàáð àéûíûí 21-äÿ 3 ñàéëû ßðàçè Âåðýèëÿð Èäàðÿñèíèí Âåðýè áîðúëàðûíûí àëûíìàñû øþáÿñèíèí ÿìÿêäàøëàðû
Õà÷ìàç ðàéîíó, Íàáðàí ãÿñÿáÿñèíäÿ éåðëÿøÿí «Ñàùäàü» øèðêÿòèíÿ ìÿõñóñ (ÂÞÅÍ: 7700035991) «Ìÿêàí» èñòèðàùÿò ìÿðêÿçèíäÿ ÿìëàêûí ñèéàùûéà àëûíìàñû
òÿäáèðëÿðè êå÷èðìèøëÿð. Âåðýè þäÿéèúèñèíèí úàðè èëèí àâãóñò àéûíûí 17-äÿ éàðàíìûø âåðýè áîðúó èëÿ ÿëàãÿäàð
îêòéàáðûí 16-äà îíóí 600 ìàíàò äÿéÿðèíäÿ ÿìëàêû ñèéàùûéà àëûíìûøäûð. Ëàêèí âåðýè þäÿéèúèñè òÿðÿôèíäÿí
áîðú þäÿíèëìÿäèéèíäÿí âÿ ÿëàâÿ îëàðàã 563 ìàíàò
ìÿáëÿüèíäÿ éåíè áîðú éàðàíäûüûíäàí íîéàáð àéûíûí
1-äÿ îíà áîðú áèëäèðèøè ýþíäÿðèëìèøäèð. Áîðú ìÿáëÿüè
ãàíóíâåðèúèëèêäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëàí ìöääÿò ÿðçèíäÿ þäÿíèëìÿäèéèíäÿí âåðýè þäÿéèúèñèíèí áàíê ùåñàáëàðûíà ñÿðÿíúàì ãîéóëìóø, íîéàáð àéûíûí 7-äÿ èñÿ Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 89-úó ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí éàðàíìûø âåðýè áîðúóíóí þäÿíèëìÿñèíè òÿìèí åòìÿê öñóëó êèìè èñòèðàùÿò
ìÿðêÿçèíäÿ ÿìëàêûí ñèéàùûéà àëûíìàñû ùàããûíäà ãÿðàð
÷ûõàðûëìûø âÿ îáéåêòäÿêè 750 ìàíàòëûã ìöõòÿëèô íþâ
ìÿèøÿò òåõíèêàñû âÿ àâàäàíëûã ìöâàôèã ãàéäàäà ñèéàùûéà àëûíìûøäûð.
Ùÿìèí ýöí âåðýè õèäìÿòè ÿìÿêäàøëàðû Õà÷ìàç ðàéîíóíóí Ãóñàð÷àé êÿíäèíäÿ éåðëÿøÿí, ôèçèêè øÿõñ Ìÿììÿäîâ Ôÿðùàä Ìÿììÿä îüëóíà ìÿõñóñ (ÂÞÅÍ:
7700333412) ìàüàçàäà äà ÿìëàêûí ñèéàùûéà àëûíìàñûíû ùÿéàòà êå÷èðìèøëÿð. Ô.Ìÿììÿäîâóí ôÿàëèééÿòè âåðýè îðãàíû ÿìÿêäàøëàðû òÿðÿôèíäÿí àðàøäûðûëàðêÿí îíóí
1052 ìàíàò âåðýè áîðúóíóí éàðàíäûüû ìöÿééÿí åäèëìèø, 1 íîéàáð 2012-úè òàðèõäÿ âåðýè áîðúó ùàããûíäà áèëäèðèø ýþíäÿðèëäèêäÿí ñîíðà áó èëèí îêòéàáð àéûíäà îíà
ìÿõñóñ ÿìëàêûí ñèéàùûéà àëûíìàñû ùàããûíäà ãÿðàð ÷ûõàðûëìûøäûð. Âåðýè ÿìÿêäàøëàðû ìàüàçàäàêû 630 ìàíàò
äÿéÿðèíäÿ îëàí ìÿèøÿò ÿøéàëàðû âÿ òÿñÿððöôàò ìàëëàðûíû
ìöâàôèã ãàéäàäà ñèéàùûéà àëìûøëàð.
Dövlət rüsumları internet vasitəsilə ödəniləcək
Ìèëëè Ìÿúëèñ «Äþâëÿò ðöñóìó ùàããûíäà» Ãàíóíà
äÿéèøèêëèê åäèá. Äþâëÿò ðöñóìóíóí þäÿíèëìÿñè ãàéäàëàðû èëÿ áàüëû áó äÿéèøèêëèéÿ ÿñàñÿí, âÿòÿíäàøëàð
äþâëÿò ðöñóìëàðûíû åëåêòðîí þäÿìÿ ñèñòåìëÿðè, î úöìëÿäÿí èíòåðíåò âàñèòÿñèëÿ äÿ þäÿéÿúÿêëÿð. Äþâëÿò ðöñóìóíóí íàüä øÿêèëäÿ þäÿíèëìÿñè áàðÿäÿ þäÿéèúèéÿ
ìöÿééÿí åäèëìèø ôîðìàäà áàíê âÿ éà ïî÷ò ãÿáçèíèí
ÿñëè, åëåêòðîí þäÿìÿ ñèñòåìëÿðè, î úöìëÿäÿí èíòåðíåò
âàñèòÿñèëÿ þäÿíèëäèêäÿ ìöâàôèã þäÿìÿ ñèñòåìèíäÿí
÷ûõàðûø, þäÿéèúèíèí ùåñàáûíäàí êþ÷öðöëäöêäÿ èñÿ
þäÿíèøèí èúðàñûíû òÿñäèãëÿéÿí áàíê âÿ éà ïî÷ò ñÿíÿäè
âåðèëÿúÿê.
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, âåðýè, ðöñóì, èúàðÿ ùàããû, äèýÿð þäÿíèøëÿðèí äþâëÿò ãóðóìëàðûíà áèðáàøà þäÿíèëìÿñè
éîëó èëÿ áàíêäàíêÿíàð íàüä ãàéäàäà àïàðûëìàñûíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû, òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðèíäÿ íàüä ùåñàáëàøìàëàðûí ìèíèìóìà åíäèðèëìÿñè, èíçèáàòè õÿòàëàðà ýþðÿ úÿðèìÿëÿðèí, ýþìðöê þäÿíèøëÿðèíèí, õöñóñè ðàçûëûã òÿëÿá îëóíàí ñàùÿëÿð öçðÿ ðöñóìëàðûí áàíê âàñèòÿñèëÿ þäÿíèëìÿñèíèí òÿìèí åäèëìÿñè áöòþâëöêäÿ íàüäñûç þäÿíèøëÿðèí ñòèìóëëàøäûðûëìàñûíà õèäìÿò åäèð. Áó ìÿãñÿäëÿ
ùþêóìÿò å-þäÿíèøëÿðèí òÿòáèãèíèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí
ëàçûì îëàí áöòöí ùöãóãè âÿ òåõíèêè ìÿñÿëÿëÿðè ùÿëë åäèá.
Ìèëëè Ìÿúëèñèí èãòèñàäè ñèéàñÿò êîìèòÿñèíèí öçâö ßëè
Ìÿñèìëèíèí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ðöñóìëàðûí åëåêòðîí ôîðìàäà þäÿíèëìÿñè áèð ñûðà ùàëëàðäà ìöÿééÿí ãóðóìëàð òÿðÿôèíäÿí éàðàäûëàí íåãàòèâ ùàëëàðûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû,
âÿòÿíäàøëàð ö÷öí ðàùàòëûüûí éàðàäûëìàñû áàõûìûíäàí
ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Þäÿíèøëÿðèí åëåêòðîíëàøäûðûëìàñû ñèñòåìè äþâëÿò-áèçíåñ ìöíàñèáÿòëÿðèíèí ìèíèìóìà åíìÿñè áàõûìûíäàí äà ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá
åäèð. Å-þäÿíèøëÿðèí òÿòáèãè þëêÿäÿ íàüäñûç ùåñàáëàøìàëàðûí áèð èñòèãàìÿòè îëìàãëà, áó ñàùÿíèí äàùà ýåíèø èíêèøàôûíà øÿðàèò
éàðàäàúàã.
Å-þäÿíèø ñèñòåìèíèí éàðàäûëìàñû «Åëåêòðîí ùþêóìÿò» ïðîãðàìûíûí ÿí ìöùöì òÿðêèá ùèññÿëÿðèíäÿí
áèðèäèð: áó ñàùÿäÿ ìîäåðí âÿ ÷åâèê
èäàðÿåòìÿíèí éàðàäûëìàñû, øÿôôàôëûüûí òÿìèí åäèëìÿñè, êîððóïñèéàéà øÿðàèò éàðàäàí ùàëëàðûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû äþâëÿòèí ñòðàòåæè ìÿãñÿäëÿðèíäÿíäèð. Ìÿùç áó áàõûìäàí, áèð ñûðà
ôÿàëèééÿò ñàùÿëÿðè èëÿ áàüëû ðöñóìëàðûí
âÿ äèýÿð þäÿíèøëÿðèí ðåàë âàõò ðåæèìèíäÿ åëåêòðîí ôîðìàäà þäÿíèëìÿñèíèí òÿìèí åäèëìÿñè ÷îõ ìöùöì ÿùÿìèééÿò äàøûéûð. Öìóìèééÿòëÿ, 2012-úè èëäÿ ùþêóìÿòèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè èñëàùàòëàðûí ÿí ìöùöì èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí áèðè þëêÿìèçäÿ åëåêòðîí þäÿíèøëÿð ñèñòåìèíèí òÿòáèãèíèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèäèð. Þòÿí
ìöääÿò ÿðçèíäÿ áó èñòèãàìÿòäÿ õåéëè èøëÿð ýþðöëöá.
Ìöõòÿëèô äþâëÿò îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí ìöÿééÿí îëóíìóø ëèñåíçèéà âÿ èúàçÿëÿðèí, èúàðÿ ùàãëàðûíûí, õèäìÿòëÿðÿ ýþðÿ ðöñóìëàðûí, úÿðèìÿëÿðèí, âåðýèëÿðèí, ñîñèàë þäÿìÿëÿðèí, äèýÿð þäÿíèøëÿðèí åëåêòðîí þäÿíèøèíÿ áàøëàíûëûá.
Íàçèðëèê âÿ êîìèòÿëÿðèí áþéöê ÿêñÿðèééÿòè ðöñóì
âÿ þäÿíèøëÿðèí åëåêòðîí ãàéäàäà àïàðûëìàñû ö÷öí Ìÿðêÿçè Áàíê (ÌÁ) òÿðÿôèíäÿí éàðàäûëìûø Êöòëÿâè Þäÿíèøëÿð öçðÿ Ìÿðêÿçëÿøäèðèëìèø Èíôîðìàñèéà Ñèñòåìèíÿ
(ÊÞÌÈÑ) èíòåãðàñèéà åäèëèá. Àðòûã áèð ñûðà ñàùÿëÿð öçðÿ
ðöñóì âÿ þäÿíèøëÿð ùÿìèí èíôîðìàñèéà ñèñòåìèíèí ïëàòôîðìàñûíäà Ùþêóìÿò Þäÿíèøëÿðè Ïîðòàëû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ
þäÿíèëèð. Èñòèôàäÿ÷èëÿðèí áèð ãèñìè Ùþêóìÿò Þäÿíèøëÿðè
Ïîðòàëûíäàí èñòèôàäÿ åòìÿê ö÷öí «åëåêòðîí èìçà» êàðòû
ÿëäÿ åäèáëÿð.
Ìÿðêÿçè Áàíêäàí âåðèëÿí ìÿëóìàòà ýþðÿ, âÿòÿíäàøëàð ðöñóì âÿ äèýÿð þäÿíèøëÿðè åëåêòðîí ôîðìàäà ùÿéàòà êå÷èðìÿê ö÷öí ÊÞÌÈÑ-èí «www.àïóñ.àç» èíòåðíåò ñàéòûíûí êþìÿéèíäÿí äÿ éàðàðëàíìàã èìêàíûíà ìàëèêäèðëÿð. Îíëàð áó ñèñòåìèí «þäÿíèø õèäìÿòëÿðè» áþëìÿñèíäÿ ðåàë ðåæèìèíäÿ ãåéäèééàòäàí êå÷ìÿêëÿ «Àáîíåíò êîäó» âÿ «Øèôðÿ» âàñèòÿñèëÿ âÿ éà ãåéäèééàòäàí
êå÷ìÿäÿí «Ãåéäèééàòñûç þäÿíèøëÿð» âàñèòÿñèëÿ åëåêòðîí
ãàéäàäà þäÿíèø ùÿéàòà êå÷èðÿ áèëÿðëÿð. «Ãåéäèééàòñûç
þäÿíèøëÿð» âàñèòÿñèëÿ åëåêòðîí ãàéäàäà þäÿíèøèí ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿñè ö÷öí ãåéä åäèëÿí áþëìÿíèí «Ãåéäèééàòñûç
þäÿíèøëÿð» ùèññÿñèíÿ äàõèë îëìàãëà «Ìöÿññèñÿ» õàíàñûíäà ìöâàôèã ãóðóì ñå÷èëèð, áóíäàí ñîíðà «þäÿíèø
íþâëÿðè» ïÿíúÿðÿñèíäÿ ìöâàôèã ñàùÿ öçðÿ þäÿíèëÿúÿê
ðöñóì «þäÿíèø ìÿáëÿüè» õàíàñûíà ñàëûíûð âÿ «þäÿìÿê»
äöéìÿñè áàñûëìàãëà ïðîñåñ áàøà ÷àòäûðûëûð. Áó ïðîñåñèí
ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ ÷ÿòèíëèê éàðà íàð ñà, âÿòÿí äàø ëàð
«www.àïóñ.àç» èíòåðíåò
ñÿùèôÿñèíèí «þäÿíèø ìåõàíèçìëÿðè» áþëìÿñèíäÿ éåðëÿøäèðèëìèø âèäåî-òÿëèìàòëàðäàí èñòèôàäÿ åäÿ áèëÿðëÿð.
Åëáðóñ ÚßÔßÐËÈ
İpoteka kreditlərinin məbləği artırılacaq
Þëêÿ ÿùàëèñèíèí éàøàéûø øÿðàèòèíè éàõøûëàøäûðìàã, ìÿíçèë òèêèíòèñèíèí ñÿìÿðÿëè ìàëèééÿëÿøäèðìÿ ìåõàíèçìèíè éàðàòìàã, èïîòåêà êðåäèòëÿøìÿñèíÿ éåðëè âÿ õàðèúè
èíâåñòîðëàðû úÿëá åòìÿê ìÿãñÿäè èëÿ þëêÿ áàø÷ûñû 2005úè èë 16 ñåíòéàáð òàðèõëè ôÿðìàí èìçàëàéûá. Ôÿðìàíà
óéüóí îëàðàã Ìèëëè Áàíêûí (Ìÿðêÿçè Áàíê) íÿçäèíäÿ
Àçÿðáàéúàí Èïîòåêà Ôîíäó (ÀÈÔ) éàðàäûëûá. Ôîíäóí
ÿñàñ ôóíêñèéàñû ìöâÿêêèë êðåäèò òÿøêèëàòëàðû òÿðÿôèíäÿí âåðèëìèø èïîòåêà êðåäèòëÿðèíè éåíèäÿí ìàëèééÿëÿøäèðìÿê, éåíèäÿí ìàëèééÿëÿøäèðèëÿí èïîòåêà êðåäèòëÿðèíÿ äàèð òÿëÿáëÿðè ìöÿééÿí åòìÿê, ìàëèééÿ âÿñàèòëÿðèíèí úÿëá îëóíìàñû ìÿãñÿäèëÿ èïîòåêà èëÿ òÿìèí îëóíìóø ãèéìÿòëè êàüûçëàð åìèññèéà åòìÿê, èïîòåêà êðåäèòëÿøìÿñè ñàùÿñèíäÿ ëèêâèäëèéèí òÿìèí îëóíìàñû âÿ Ôîíäà óúóç ìàëèééÿ ðåñóðñëàðûíûí úÿëá åäèëìÿñè ö÷öí þç
ñÿëàùèééÿòëÿðè äàõèëèíäÿ òÿäáèðëÿð ýþðìÿêäèð.
Ùàçûðäà àäè èïîòåêà êðåäèòëÿðè ö÷öí ìàêñèìàë ìÿáëÿü 50 ìèí, ýöçÿøòëè èïîòåêà êðåäèòëÿðè ö÷öí èñÿ 35 ìèí
ìàíàòäûð. Ìàêñèìàë èëëèê ôàèç äÿðÿúÿñè èñÿ àäè èïîòåêà
êðåäèòëÿðè ö÷öí 8%, ýöçÿøòëè èïîòåêà êðåäèòëÿðè ö÷öí 4%äèð. Ìàêñèìàë ìöääÿò àäè èïîòåêà êðåäèòëÿðè ö÷öí 25 èë,
ýöçÿøòëè èïîòåêà êðåäèòëÿðè ö÷öí 30 èëäèð. Èëêèí þäÿíèø èñÿ
ìöâàôèã îëàðàã 20% âÿ 15%-äèð.
Èíäèéÿäÿê 420 ìèëéîí ìàíàòäàí ÷îõ
èïîòåêà êðåäèòè àéðûëûá...
ÀÈÔ-íèí õÿòòè èëÿ áó èëèí 10 àéû ÿðçèíäÿ 74,68 ìèëéîí
ìàíàò ìÿáëÿüèíäÿ êðåäèò âåðèëèá. Áó äþâð ÿðçèíäÿ
áàíêëàðûí ÿââÿëëÿð àéûðäûüû êðåäèòëÿðèí éåíèäÿí ìàëèééÿëÿøìÿñèíèí öìóìè ùÿúìè 50,6 ìèëéîí ìàíàò òÿøêèë
åäèá. Ãåéä åäÿê êè, ÀÈÔ-íèí õÿòòè èëÿ ìàëèééÿëÿøäèðìÿ
áàøëàíàíäàí - 2006-úû èëäÿí 2012-úè èëÿ ãÿäÿð 420 ìèëéîí ìàíàòäàí ÷îõ èïîòåêà êðåäèòè àéðûëûá. Àéðûëàí êðåäèòëÿðèí öìóìè ùÿúìèíäÿí ýÿíúëÿðÿ âÿ ýÿíú àèëÿëÿðèí
ïàéûíà 72% äöøöð. Êðåäèòëÿðèí 28%-è èñÿ éàøû 36-äàí
÷îõ îëàíëàðà âåðèëèá.
Ýÿëÿí èëäÿí èïîòåêà êðåäèòëÿðèíèí âåðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ áÿçè äÿéèøèêëèêëÿð åäèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóá. Èëê íþâáÿäÿ, ÀÈÔ õÿòòè èëÿ ñîñèàë èïîòåêàäàí èñòèôàäÿ èìêàíû ÿëäÿ åäÿúÿê øÿõñëÿðèí ñèéàùûñû ýåíèøëÿíÿúÿê. Ìÿðêÿçè
Áàíêûí áàø äèðåêòîðó Ðÿøàä Îðóúîâ ãåéä åäèá êè, ãàíóíâåðèúèëèéÿ åäèëìèø äÿéèøèêëèêëÿð ÿñàñûíäà áó êàòåãîðèéàäàí îëàí øÿõñëÿðÿ ùÿðáè ãóëëóã÷óëàð âÿ Ôþâãÿëàäÿ
Ùàëëàð Íàçèðëèéèíèí èø÷èëÿðè äÿ àèä åäèëèá.
Ñèéàùûéà ýÿíú àèëÿëÿðèí, åëÿúÿ äÿ àèëÿñè îëìàéàí, ëàêèí èïîòåêà êðåäèòè àëìàã ö÷öí ìàëèééÿ èìêàíû îëàí
ýÿíúëÿðèí äÿ äàõèë åäèëìÿñèíÿ äàèð òÿêëèôëÿðèí éàõûí
âàõòëàðäà ãÿáóë åäèëìÿñè ìöìêöíäöð. Ìÿðêÿçè Áàíêûí
áàø äèðåêòîðóíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ñîñèàë èïîòåêà êðåäèòèíèí ìàêñèìóì ìÿáëÿüèíèí ùàçûðêû 35 ìèíäÿí 50 ìèí
ìàíàòà ãÿäÿð àðòûðûëìàñû òÿêëèô åäèëèð âÿ ñîñèàë èïîòåêà
÷ÿð÷èâÿñèíäÿ èëëèê ôàèç äÿðÿúÿëÿðèíèí ùàçûðêû 4%-äÿí
àøàüû ñàëûíìàñûíûí òÿêðàð íÿçÿðäÿí êå÷èðèëìÿñè äÿ ìöìêöíäöð.
Äÿéèøèêëèéÿ ÿñàñÿí, ÀÈÔ éàíûíäà Çÿìàíÿò Ôîíäóíóí èøÿ áàøëàìàñûíäàí ñîíðà èïîòåêà êðåäèòëÿðèíè èëêèí
þäÿíèø åòìÿäÿí äÿ àëìàã ìöìêöí îëàúàã. Åéíè çàìàíäà àäè èïîòåêà êðåäèòèíèí ìÿáëÿüè 50 ìèí ìàíàòäàí
100 ìèí ìàíàòà ÷àòäûðûëàúàã. Ôàèç äÿðÿúÿñè èñÿ îëäóüó
êèìè ãàëàúàã: èëëèê 8%.
Äàâàìû 3-úö ñÿùèôÿäÿ
«Böyük İqtisadi Ensiklopediya»
vergi terminlərinin izahı üçün faydalı olacaq
Ìèëëè Ìÿúëèñèí èãòèñàäè ñèéàñÿò êîìèòÿñèíèí
ñÿäðè, àêàäåìèê Çèéàä Ñÿìÿäçàäÿíèí 5 úèëääÿí
èáàðÿò «Áþéöê Èãòèñàäè Åíñèêëîïåäèéà» àäëû
êöëëèééàòû ÷àïäàí ÷ûõìûøäûð. Íÿøðäÿ Àçÿðáàéúàíûí âÿ äöíéàíûí èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿðèíèí
ìàëèééÿ, ýþìðöê, áàíê, ãèéìÿòëè êàüûçëàð, âåðýè ñèñòåìëÿðèíäÿ òÿòáèã åäèëÿí ÿñàñ òåðìèí âÿ
àíëàéûøëàðûí èçàùû âåðèëìèøäèð. Áóðàäà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíäÿ,
ýþìðöê ãàíóíâåðèúèëèéèíäÿ, âåðýèëÿðÿ àèä äèýÿð íîðìàòèâ àêòëàðäàêû
ìöääÿàëàð, þëêÿìèçäÿ
þäÿíèëÿí âåðýè âÿ éûüûìëàð ÿùàòÿ îëóíìóøäóð. Êèòàáà âåðýè ñèñòåìè, âåðýè ãàíóíâåðèúèëèéè, ìöõòÿëèô âåðýèëÿð,
âåðýèëÿðÿ áèðáàøà âÿ äîëàéûñû èëÿ àèä îëàí òåðìèíëÿð, àíëàéûøëàð ùàããûíäà èçàùëû ìÿëóìàòëàð äàõèë åäèëìèøäèð.
Àêàäåìèê Çèéàä Ñÿìÿäçàäÿ ãåéä åäèð êè,
ùÿð áèð þëêÿíèí âåðýè
ñèñòåìèíèí éàðàíìàñû, ìöêÿììÿë áèð øÿêëÿ
äöøìÿñè óçóí âÿ ìöðÿêêÿá ïðîñåñäèð. Àçÿðáàéúàíäà áó ïðîñåñ Ñîâåò Èòòèôàãûíûí äàüûëìàñûíäàí âÿ ðåñïóáëèêàìûçûí ìöñòÿãèëëèê ãàçàíìàñûíäàí ñîíðà áàøëàíìûø, ãûñà ìöääÿò ÿðçèíäÿ ÷îõ áþéöê óüóðëàð ãàçàíûëìûøäûð. Áàçàð
èãòèñàäèééàòûíà êå÷èäèí èëê äþâðëÿðèíäÿ ðåñïóáëèêàìûçäà «Äþâëÿò âåðýè õèäìÿòè ùàããûíäà»,
«Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà ùöãóãè øÿõñëÿðèí ìÿíôÿÿò âÿ ýÿëèðëÿðèíèí àéðû-àéðû íþâëÿðèíäÿí âåðýèëÿð ùàããûíäà», «ßëàâÿ äÿéÿð âåðýèñè
ùàããûíäà», «Àêñèçëÿð ùàããûíäà» âÿ ñ. ãàíóíëàð ãÿáóë åäèëñÿ äÿ, áóíëàð âåðýè ñèñòåìèíèí èíêèøàôûíà òÿêàí âåðÿ áèëìÿäè. Áÿçè íîðìàòèâùöãóãè ñÿíÿäëÿðäÿ ìöääÿàëàðûí áèð-áèðè èëÿ
çèääèééÿò òÿøêèë åòìÿñè, âåðýè ñèñòåìèíè ìöÿééÿíëÿøäèðÿí âåðýè êîíñåïñèéàñûíûí îëìàìàñû,
äöíéà òÿúðöáÿñèíèí íÿçÿðÿ àëûíìàìàñû áó ñàùÿäÿ èíêèøàôû ëÿíýèäèðäè. Ëàêèí ãûñà ìöääÿò
ÿðçèíäÿ áàçàð ìöíàñèáÿòëÿðèíèí èíêèøàôû, äöíéà èãòèñàäèééàòûíûí ñûíàãäàí ÷ûõàðûëìûø öñóëëàðûíäàí èñòèôàäÿ åäèëìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ ÷îõ
áþéöê óüóðëàð ÿëäÿ
îëóíäó. «2000-úè èëäÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè íèí éà ðàí ìà ñû,
2001-úè èë éàíâàðûí
1-äÿí Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí ãöââÿéÿ ìèíìÿñè þëêÿìèçäÿ íîðìàë âåðýè ñèñòåìèíèí
ÿñàñûíû ãîéäó. Ðåñïóáëèêàìûçäà áàçàð
èãòèñàäèééàòû ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ êå÷èä íÿòèúÿñèíäÿ áöäúÿ ñèéàñÿòèíèí ôîðìàëàøäûðûëìàñûíäà, èãòèñàäè ïîòåíñèàëûí àðòûðûëìàñûíäà, þëêÿíèí ìöäàôèÿ ãöäðÿòèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíäÿ,
ÿùàëèíèí ñîñèàë âÿçèééÿòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñûíäà âåðýèëÿðèí ðîëó ýåòäèêúÿ àðòûð».
Êèòàáäàí âåðýè âÿ ýþìðöê èø÷èëÿðè, âåðýè
ïëàíëàøäûðìàñû öçðÿ ìöòÿõÿññèñëÿð, ùöãóãøöíàñëàð âÿ àóäèòîðëàð, àëè ìÿêòÿáëÿðèí ìöÿëëèìëÿðè, èãòèñàäèééàò âÿ ùöãóã èõòèñàñëàðû öçðÿ òÿùñèë àëàí òÿëÿáÿëÿð, äîêòîðàíòëàð èñòèôàäÿ åäÿ áèëÿðëÿð.
Azərbaycanda münbit
biznes mühiti mövcuddur
Àçÿðáàéúàíäà áèçíåñÿ áàøëàìà ïðîñåäóðëàðûíûí äàâàìëû îëàðàã òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè äöíéà ìèãéàñëû ðåéòèíã àýåíòëèêëÿðèíèí âÿ íÿøðëÿðèíèí ùåñàáàòëàðûíäà äà äîëüóí ÿêñèíè òàïûð. Áåëÿ íöôóçëó íÿøðëÿðäÿí îëàí «Ôîðáåñ» æóðíàëûíûí
äöíéà þëêÿëÿðèíäÿ áèçíåñ ìöùèòè èëÿ áàüëû à÷ûãëàäûüû íþâáÿòè ðåéòèíã úÿäâÿëè ðåñïóáëèêàìûçäà ìöíáèò èíâåñòèñèéà ìöùèòèíèí ìþâúóäëóüóíó áèð äàùà òÿñäèãëÿéèð. Úÿäâÿëÿ ÿñàñÿí, Àçÿðáàéúàí 2012-úè èëäÿ áèçíåñ ìöùèòèíè äàùà äà
éàõøûëàøäûðàðàã 141 þëêÿ àðàñûíäà 73-úö îëóá.
Ðåéòèíã òÿðòèá îëóíàðêÿí Äöíéà Áàíêûíûí, Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìóíóí, ùÿì÷èíèí «Ùåðèòàýå
Ôîóíäàòèîí», «Òðàíñïàðåíúé Ûíòåðíàòèîíàë» âÿ
äèýÿð ãóðóìëàðûí ìÿëóìàòëàðû äà íÿçÿðÿ àëûíûá. Ñèéàùû 11 êðèòåðèéàéà ÿñàñÿí òÿðòèá åäèëèá,
áóíëàð: øÿõñè àçàäëûã, èíâåñòîðëàðûí ìöäàôèÿñè,
áöðîêðàòèéà âÿ êîððóïñèéàíûí àøàüû ñÿâèééÿñè,
ìöëêèééÿò ùöãóãó, èííîâàñèéàëàð, âåðýèëÿð, òåõíîëîýèéàëàð, òèúàðÿò àçàäëûüû âÿ ñÿùì áàçàðûíûí
äèíàìèêàñûäûð. Éåíè Çåëàíäèéàíûí áàø÷ûëûã åòäèéè ñèéàùûäà èêèíúè éåðè Äàíèìàðêà, ö÷öíúö
éåðè Ùîíãêîíã òóòóá. Èëê îíëóüà Êàíàäà, Èðëàíäèéà, Èñâå÷, Íîðâå÷, Ôèíëàíäèéà âÿ Áþéöê
Áðèòàíèéà äàõèë îëóá. Àçÿðáàéúàí èñÿ 2011-úè
èëëÿ ìöãàéèñÿäÿ áèçíåñ ìöùèòèíèí ÿëâåðèøëèëèéè
ñàùÿñèíäÿ ìþâãåëÿðèíè ìþùêÿìëÿíäèðÿðÿê 5
ïèëëÿ èðÿëèëÿéèá âÿ ïîñòñîâåò ìÿêàíûíäà Ðóñèéà, Ìîëäîâà, Óêðàéíà, Ãàçàõûñòàí êèìè þëêÿëÿðè ýåðèäÿ ãîéóá.
«Ôîðáåñ» æóðíàëûíäà Àçÿðáàéúàíëà áàüëû äÿðú
îëóíìóø àéðûúà ìÿãàëÿäÿ èñÿ ðåñïóáëèêàìûçûí
ñàáèò èãòèñàäèééàòà ìàëèê þëêÿ îëäóüó, ãëîáàë
áþùðàíûí òÿñèðëÿðèíÿ àç ìÿðóç ãàëäûüû, åéíè çàìàíäà Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíäÿ ìöùöì ðîë îéíàäûüû âóðüóëàíûð. «Ñîí áèð íå÷ÿ
îíèëëèêäÿ åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ÿùÿìèééÿòëè úàíëàíìà èãòèñàäèééàòû êþêöíäÿí äÿéèøìÿéÿ èìêàí
âåðèá âÿ Àçÿðáàéúàíà ðåýèîí âÿ áèð ÷îõ äöíéà
þëêÿëÿðèíèí öçëÿøäèéè ãëîáàë èãòèñàäè åíèøäÿí
ãà÷ìàüà øÿðàèò éàðàäûá», - ìÿãàëÿäÿ âóðüóëàíûð. Ãåéä îëóíóð êè, Àçÿðáàéúàí äàõèëè èìêàíëàðû ùåñàáûíà èíôðàñòðóêòóðóí ìöàñèðëÿøäèðèëìÿñèíÿ, ìöàñèð áàíê âÿ ìàëèééÿ øÿáÿêÿëÿðèíèí
éàðàäûëìàñûíà, òåëåêîììóíèêàñèéà âÿ àâòîìîáèë ñÿíàéåñèíäÿ àðòûìûí ñòèìóëëàøäûðûëìàñûíà èíâåñòèñèéà éàòûðàðàã ñÿìÿðÿëè íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ åäèð.
Õàòûðëàäàã êè, «Ôîðáåñ»ëÿ éàíàøû, 2012-úè
èëäÿ «Ñòàíäàðò & Ïîîð’ñ», «Ìîîäé’ñ Iíâåñòîðñ Ñåðâècåñ», «Ôèòúù Ðàòèíýñ» àýåíòëèêëÿðè,
Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìó, Äöíéà Áàíêû âÿ Áåéíÿëõàëã Ìàëèééÿ Êîðïîðàñèéàñû äà Àçÿðáàéúàíäà ÿëâåðèøëè ñàùèáêàðëûã ìöùèòèíèí îëäóüóíó òÿñäèãëÿéèáëÿð. Ðåñïóáëèêàìûçûí áèçíåñÿ
áàøëàìà ñàùÿñèíäÿ ìþâãåëÿðèíè ìþùêÿìëÿíäèðäèéè «Äîèíg Business - 2013» ùåñàáàòûíäà
äà ÿêñèíè òàïûá.
Èãòèñàä÷û åêñïåðò Ðÿùèì Ùöñåéíîâóí ãÿçåòèìèçÿ à÷ûãëàìàñûíà ýþðÿ, áèð ñûðà þëêÿëÿðäÿ
ìÿíôè òÿñèðëÿðè ùÿëÿ äÿ ãàáàðûã äóéóëàí èãòèñàäè áþùðàí ôîíóíäà «Ôîðáåñ» æóðíàëûíûí òÿðòèá
åòäèéè ðåéòèíã úÿäâÿëè Àçÿðáàéúàíäà àïàðûëàí
èãòèñàäè èñëàùàòëàðûí ñÿìÿðÿëèëèéèíè ýþñòÿðèð: «Êè÷èê âÿ îðòà ñàùèáêàðëûã ñóáéåêòëÿðèíÿ äþâëÿò
áöäúÿñèíäÿí àéðûëàí âÿñàèòëÿðèí ùÿúìèíèí èë-
äÿí-èëÿ àðòûðûëìàñû, èø àäàìëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíÿ
ñöíè ìöäàõèëÿëÿðèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû, ñàùèáêàðëûã ñóáéåêòëÿðèíèí ãåéäèééàòû ñèñòåìèíèí ñàäÿëÿøäèðèëÿðÿê «áèð ïÿíúÿðÿ» ïðèíñèïè ÿñàñûíäà
àïàðûëìàñû, ýþìðöê îðãàíëàðûíäà äà áó ñèñòåìèí òÿøêèëè, òåõíîïàðêëàðûí éàðàäûëìàñû, êîððóïñèéàéà ãàðøû ìöáàðèçÿ òÿäáèðëÿðèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíè âÿ äèýÿð àääûìëàðû õöñóñè âóðüóëàìàã ëàçûìäûð».
Èíôðàñòðóêòóðóí ìöàñèðëÿøäèðèëìÿñè òÿäáèðëÿðè, áó ñàùÿéÿ äþâëÿò ÿñàñëû êàïèòàë ãîéóëóøëàðûíûí ùÿúìèíèí èëäÿí-èëÿ àðòìàñû, âåðýè éöêöíöí àçàëäûëìàñû, âåðýè ïðîñåäóðëàðûíûí àñàíëàøäûðûëìàñû äà ïðàêòèê íÿòèúÿëÿðèíè ýþñòÿðèð. 2010úó èëèí éàíâàðûíäàí ìÿíôÿÿò âåðýèñèíèí 22%äÿí 20%-éÿ, ôèçèêè øÿõñëÿð ö÷öí ýÿëèð âåðýèñèíèí ìàêñèìàë äÿðÿúÿñèíèí 35%-äÿí 30%-äÿê,
ôÿðäè ñàùèáêàðëàð ö÷öí èñÿ 20%-äÿê åíäèðèëìÿñè, ñàäÿëÿøäèðèëìèø âåðýè þäÿéèúèñè ùöãóãó ÿëäÿ
åòìÿê ö÷öí ùöãóãè øÿõñëÿðèí âåðýè òóòóëàí
ÿìÿëèééàòëàðûíûí èëëèê ùÿúìèíèí 90 ìèí ìàíàòäàí 150 ìèí ìàíàòàäÿê àðòûðûëìàñû áèçíåñ ìöùèòèíèí éàõøûëàøìàñûíû òÿìèí åäèá.
Äþâëÿò-ñàùèáêàð ìöíàñèáÿòëÿðèíèí èíñòèòóñèîíàëëàøäûðûëìàñû, ñàùèáêàðëûã ñàùÿñèíäÿ àïàðûëàí éîõëàìàëàðûí âàùèä ìÿëóìàò ðåéåñòðèíèí
éàðàäûëìàñû, áèçíåñ ìöùèòèíÿ äàèð ãàíóíâåðèúèëèéèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè, ñàùèáêàðëàðûí èøýöçàð
ÿëàãÿëÿðèíèí èíêèøàôû, ìààðèôëÿíäèðìÿ âÿ äèýÿð
òÿäáèðëÿð «Ôîðáåñ»èí ïîçèòèâ ãèéìÿòëÿíäèðäèéè
ìöùöì ìÿãàìëàð ñûðàñûíäàäûð. Áöòöí áóíëàðûí íÿòèúÿñè îëàðàã, ùàçûðäà þçÿë ñåêòîðóí ÖÄÌäÿ õöñóñè ÷ÿêèñè 83%-ÿ ÷àòûá.
Áóíäàí áàøãà, åëåêòðîí âåðýè ùåñàá-ôàêòóðàëàðûíûí òÿòáèãèíÿ áàøëàíìàñû, åëåêòðîí õèäìÿòëÿðèí òÿòáèãèíèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, âåðýè âÿ
ðöñóìëàðûí ðåàë âàõò ðåæèìèíäÿ þäÿíèëìÿñèíÿ
áàøëàíûëìàñû âÿ äèýÿð òÿäáèðëÿð äÿ þëêÿìèçèí
èíâåñòèñèéà ðåéòèíãèíè ýöúëÿíäèðèð. Äþâëÿò áàø÷ûñûíûí 26 îêòéàáð 2011-úè èë òàðèõëè «Ìöÿééÿí
ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè íþâëÿðè èëÿ ìÿøüóë îëìàã ö÷öí òÿëÿá åäèëÿí õöñóñè ðàçûëûã (ëèñåíçèéà) âÿ èúàçÿ ñèñòåìè èëÿ áàüëû áÿçè ìÿñÿëÿëÿð
ùàããûíäà» ôÿðìàíûíà ÿñàñÿí éàðàäûëìûø èúàçÿëÿðèí
åëåêòðîí
èí ôîð ìà ñè éà
ïîð òà ëû
(www.èúàçåëåð.ýîâ.àç) þëêÿ âÿòÿíäàøëàðûíûí,
åëÿúÿ äÿ ñàùèáêàðëàðûí èúàçÿëÿðëÿ áàüëû ìÿëóìàòëûëûã ñÿâèééÿñèíèí éöêñÿëäèëìÿñèíè òÿìèí
åäèð. Ñàéò ñàùèáêàðëàðû èúàçÿëÿð ùàããûíäà ÿòðàôëû
ìÿëóìàòëàíäûðìàãëà éàíàøû, ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòèíÿ áàøëàìàã èñòÿéÿíëÿðÿ, þç ôÿàëèééÿòèíè
ýåíèøëÿíäèðìÿê àðçóñóíäà îëàí ñàùèáêàðëàðà
òÿëÿá åäèëÿí èúàçÿ õàðàêòåðëè ñÿíÿäëÿðèí àëûíìàñû ïðîñåäóðëàðûíû, òÿãäèì åäèëìÿëè ñÿíÿäëÿðè, èúàçÿëÿðèí âåðèëìÿ âÿ ãöââÿäÿ îëìà ìöääÿòëÿðèíÿ äàèð ìÿëóìàòëàðû âàùèä ìÿíáÿäÿí
ÿëäÿ åòìÿéÿ èìêàí âåðèð.
Áöòöí áóíëàð þëêÿäÿ ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòèíèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíÿ, õàðèúè èíâåñòèñèéàëàðûí þëêÿ èãòèñàäèééàòûíà úÿëá åäèëìÿñèíÿ,
èãòèñàäèééàòûí èõðàú ãàáèëèééÿòèíèí, åëÿúÿ äÿ ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòëè, èäõàëû ÿâÿç åäÿí ìÿùñóë èñòåùñàëûíûí àðòûðìûíà ÿëâåðèøëè øÿðàèò éàðàäûð.
Ñ.ÌÓÑÒÀÔÀÉÅÂ
№ 46 (636) | 28 ноyabr 2012 | www.vergiler.az
Əldə olunan biliklər vergi daxilolmalarının
artımında əhəmiyyətli rol oynayacaq
Kameral vergi yoxlamalarına və dövlət satınalmalarına
vergi nəzarətinin yüksək səviyyədə təşkili və bu sahədə
səmərəliliyin artırılması Vergilər Nazirliyi rəhbərliyinin
diqqət mərkəzində olan vacib məsələlərdəndir. Bu günlərdə
nazirliyin Tədrıs Mərkəzində vergi əməkdaşları üçün keçirilən iki günlük treninq də məhz bu məsələyə həsr olunmuşdu. Həmin tədbir barədə daha ətraflı məlumat almaq
üçün Vergilər Nazirliyinin İqtisadi təhlil və sahibkarlıq subyektlərinin dövlət qeydiyyatı Baş İdarəsinin rəisi Natiq Şirinova müraciət etdik.
- Íàòèã ìöÿëëèì, 16-17 íîéàáð
òàðèõëÿðèíäÿ âåðýè îðãàíëàðûíûí
áÿéàííàìÿëÿð âÿ õèäìÿò ñòðóêòóðëàðûíûí ÿìÿêäàøëàðûíûí èøòèðàêû
èëÿ êå÷èðèëÿí òÿäáèðèí ìÿãñÿäè íÿ
èäè?
- Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè òÿðÿôèíäÿí
äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíèí ìöàñèð ñòàíäàðòëàðà óéüóíëàøäûðûëìàñû, âåðýè
îðãàíëàðû èëÿ âåðýè þäÿéèúèëÿðè àðàñûíäà òåõíîëîæè áàõûìäàí ìöêÿììÿë åëåêòðîí ÿëàãÿëÿðèí éàðàäûëìàñû, ìöàñèð êîìïöòåð âÿ ïðîãðàì
òÿìèíàòëàðû, ýåíèø òÿùëèë áàçàñûíà
ìàëèê èíôîðìàñèéà ñèñòåìëÿðèíèí ãóðóëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ áèð ñûðà ìöùöì èøëÿð ýþðöëìöøäöð. Êàìåðàë
éîõëàìàëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè
ö÷öí íàçèðëèéèí òÿòáèã åòäèéè éåíè
ïðîãðàì òÿìèíàòû áó èñòèãàìÿòäÿ
èøëÿðèí ñÿìÿðÿëèëèéèíè àðòûðìàüà èìêàí âåðèð. Èíôîðìàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíäàí èñòèôàäÿ, î úöìëÿäÿí
âåðýè îðãàíëàðûíûí ôÿàëèééÿòè ìÿìóðëàðëà âÿòÿíäàøëàð àðàñûíäà òÿìàñû ìèíèìóìà éàõûíëàøäûðûð âÿ
áóíóíëà äà ìÿíôè ùàëëàðûí éàðàíìàñûíûí ãàðøûñû àëûíûð.
Áó áàõûìäàí, êàìåðàë éîõëàìàëàðûí êåéôèééÿò ïàðàìåòðëÿðèíèí
òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè âÿ ñïåêòðèíèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, áó ÿñàñäà åëåêòðîí
àóäèòèí òÿòáèãè âåðýè îðãàíëàðû ãàðøûñûíäà äàéàíàí àêòóàë ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðèäèð. «Êàìåðàë âåðýè éîõëàìàëàðûíà íÿçàðÿò âÿ äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíà âåðýè íÿçàðÿòè» ìþâçóñóíà ùÿñð îëóíìóø òðåíèíãèí êå÷èðèëìÿñèíèí ÿñàñ ìÿãñÿäè èãòèñàäè
ñàùÿëÿð öçðÿ êàìåðàë âåðýè éîõëàìàëàðû, åëÿúÿ äÿ äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíà âåðýè íÿçàðÿòè ùÿéàòà êå÷èðèëÿí çàìàí éåðëè âåðýè îðãàíëàðû
ÿìÿêäàøëàðûíûí ïðàêòèêàäà ðàñò ýÿëäèêëÿðè ïðîáëåìëÿðèí íàçèðëèéèí ìÿðêÿçè àïàðàòûíûí ìöâàôèã ñòðóêòóðëàðûíûí ÿìÿêäàøëàðû èëÿ ìöçàêèðÿ åäèëìÿñè, òÿêëèôëÿðèí âåðèëìÿñè âÿ áó ñàùÿäÿ ýþðöëÿí èøëÿðèí èñòèãàìÿòëÿíäèðèëìÿñèíäÿí èáàðÿò îëìóøäóð.
Ãåéä åòìÿê èñòÿéèðÿì êè, êàìåðàë âåðýè éîõëàìàëàðûíûí ñÿìÿðÿëèëèéèíèí àðòûðûëìàñû ìÿãñÿäèëÿ «Èãòèñàäè ñàùÿëÿð öçðÿ êàìåðàë âåðýè
éîõëàìàëàðû çàìàíû ÿëàâÿ òÿùëèëëÿðèí àïàðûëìàñû áàðÿäÿ Ìåòîäèêè Òþâñèéÿëÿð» ùàçûðëàíàðàã 15 ìàðò 2011úè èë òàðèõëè ìÿêòóáëà éåðëè âåðýè îðãàíëàðûíà ýþíäÿðèëìèø âÿ þòÿí ìöääÿò ÿðçèíäÿ ñÿíÿä óüóðëà òÿòáèã
åäèëìÿéÿ áàøëàíìûøäûð. Äþâëÿò áöäúÿñèíÿ àðòûã þäÿìÿëÿðèí éàðàíìà
ìÿíáÿëÿðèíèí àðàøäûðûëìàñû èëÿ ÿëàãÿäàð Ìåòîäèêè Òþâñèéÿéÿ «ßëàâÿ»ëÿð ùàçûðëàíìûø, 15 ôåâðàë 2012úè èë òàðèõäÿ ìåòîäèêè èñòèôàäÿ ö÷öí
éåðëè âåðýè îðãàíëàðûíà ýþíäÿðèëìèøäèð. Åéíè çàìàíäà, Àâòîìàòëàøäûðûëìûø Âåðýè Èíôîðìàñèéà Ñèñòåìè
(ÀÂÈÑ) âàñèòÿñèëÿ åëåêòðîí ãàéäàäà ìöÿééÿí åäèëÿ áèëèíìÿéÿí óéüóíñóçëóãëàð öçðÿ êàìåðàë âåðýè
éîõëàìàëàðûíûí ñèñòåìëÿøäèðèëìÿñè
ìÿãñÿäèëÿ óéüóíñóçëóã ìÿêòóáëàðûíûí ùàçûðëàíìàñû âÿ êàìåðàë ùåñàáëàìàëàðûí àâòîìàòëàøäûðûëìàñû
ëàéèùÿñè éåðëè âåðýè îðãàíëàðûíûí èñ-
òèôàäÿñèíÿ âåðèëìèøäèð. Íÿòèúÿäÿ
åëåêòðîí óéüóíñóçëóã ïðîãðàìû âàñèòÿñèëÿ ùàçûðëàíàí ìÿêòóáëàðäà îëäóüó êèìè, ÀÂÈÑ-äÿ àâòîìàòèê éàðàíìàéàí óéüóíñóçëóã ìÿêòóáëàðûíà äà áÿéàííàìÿ öçÿðèíäÿí áàõûëìàñû èìêàíû éàðàäûëìûøäûð.
Òÿáèè êè, ùÿð áèð ëàéèùÿíèí ñÿìÿðÿëèëèéè íÿòèúÿ èëÿ þë÷öëöð. Éûüúàì áèð ñòàòèñòèêàíû äèããÿòèíèçÿ ÷àòäûðìàã èñòÿðäèì. Úàðè èëèí 10 àéû
ÿðçèíäÿ 340 ìèíäÿí àðòûã (î úöìëÿäÿí 30,4% åëåêòðîí óéüóíñóçëóãäàí êÿíàð) êàìåðàë éîõëàìàëàðëà 203,9 ìëí. ìàíàò âåðýè ìÿáëÿüè ùå ñàá ëàí ìûø (î úöì ëÿäÿí
58,4% åëåêòðîí óéüóíñóçëóãäàí
êÿíàð) 45,8 ìëí. ìàíàòûí (î úöìëÿäÿí 74,9% åëåêòðîí óéüóíñóçëóãäàí êÿíàð) äþâëÿò áöäúÿñèíÿ
þäÿíèëìÿñè òÿìèí åäèëìèøäèð. Ýþðöíäöéö êèìè, êàìåðàëëàðûí öìóìè
ñàéûíäà åëåêòðîí óéüóíñóçëóãäàí
êÿíàð êàìåðàëëàðûí õöñóñè ÷ÿêèñèíèí
íèñáÿòÿí àç îëìàñûíà áàõìàéàðàã,
äàõèîëìàíûí ÿùÿìèééÿòëè ùèññÿñèíè
òÿøêèë åäèð.
Þëêÿ èãòèñàäèééàòûíà éàòûðûëàí èíâåñòèñèéàëàð ñàáèò èíêèøàô ö÷öí ìþùêÿì þçöë éàðàäûð. Úàðè èëèí òÿñäèã
îëóíìóø áöäúÿ õÿðúëÿðèíäÿ ÿñàñëû
õÿðúëÿð 7,9 ìëðä. ìàíàò (î úöìëÿäÿí 5,8 ìëðä. ìàíàò äþâëÿò ÿñàñëû
âÿñàèò ãîéóëóøó) îëìàãëà úÿìè áöäúÿ õÿðúëÿðèíèí 44,6%-íè òÿøêèë åäèð.
Íþâáÿòè èëèí ïðîãíîç ýþñòÿðèúèëÿðèíäÿ èñÿ ÿñàñëû õÿðúëÿð 9,1 ìëðä. ìàíàò (î úöìëÿäÿí 6,9 ìëðä. ìàíàò
äþâëÿò ÿñàñëû âÿñàèò ãîéóëóøó) ýþçëÿíèëèð êè, áó äà úÿìè áöäúÿ õÿðúëÿðèíèí 45,8%-è äåìÿêäèð. Äþâëÿò çÿìàíÿòè èëÿ õàðèúè êðåäèòëÿð ùåñàáûíà ìàëèé éÿëÿøÿí ëàéè ùÿëÿð öçðÿ
õÿðúëÿðèí úàðè èëäÿ 1,5 ìëðä. ìàíàò,
íþâáÿòè èëäÿ èñÿ 1,3 ìëðä. ìàíàò
îëàúàüû ýþçëÿíèëèð. Äþâëÿò Íåôò Ôîíäó òÿðÿôèíäÿí áèðáàøà ìàëèééÿëÿøäèðèëÿí ëàéèùÿëÿðè äÿ íÿçÿðÿ àëñàã,
þëêÿìèçèí ñîñèàë-èãòèñàäè òÿðÿããèñèíÿ éþíÿëìèø èíâåñòèñèéàëàðûí ÿùÿìèééÿòè âÿ âåðýèòóòìà áàçàñû áàðÿäÿ àéäûí òÿñÿââöð éàðàíûð. Öìóìèééÿòëÿ, 2013-2016-úû èëëÿð öçðÿ
ìàêðîèãòèñàäè ïðîãíîç ýþñòÿðèúèëÿðèíÿ ÿñàñÿí, áöòöí ìÿíáÿëÿð ùåñàáûíà ÿñàñ êàïèòàëà úÿìè èíâåñòèñèéàëàð úàðè èëäÿ 15,2 ìëðä. ìàíàò,
íþâáÿòè èëäÿ èñÿ 18 ìëðä. ìàíàò
ùÿúìèíäÿ ýþçëÿíèëèð.
Äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíûí åôôåêòèâ
ñóðÿòäÿ âåðýèéÿ úÿëá åäèëìÿñè, âåðýèíèí òÿíçèìëÿéèúè ôóíêñèéàñûíäàí
èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ âåðýè íÿçàðÿòè éîëó èëÿ äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíäà ñàüëàì ðÿãàáÿòèí âÿ èøòèðàê÷ûëûüûí, áöäúÿ àéûðìàëàðûíäàí ñÿìÿðÿëèëèéèí âÿ
øÿôôàôëûüûí òÿìèí åäèëìÿñè âÿ áóíóíëà äà âåðýèòóòìà áàçàñûíûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ «Äþâëÿò
ñàòûíàëìàëàðûíà âåðýè íÿçàðÿòèíèí
Ìåòîäèêè Òþâñèéÿëÿðè» ùàçûðëàíìûø
âÿ 22 ôåâðàë 2012-úè èë òàðèõëè ìÿêòóáëà éåðëè âåðýè îðãàíëàðûíà ýþíäÿðèëìèøäèð. Ìåòîäèêè òþâñèéÿëÿðäÿ
ñàòûíàëìà ìÿëóìàòëàðûíûí âàõòûíäà
âÿ äöçýöí òÿðòèá åäèëÿðÿê åëåêòðîí
ãàéäàäà âåðýè îðãàíëàðûíà òÿãäèì
åäèëìÿñè, ùÿìèí ìÿëóìàòëàðûí âÿ
áÿéàííàìÿ ýþñòÿðèúèëÿðèíèí ÷àðïàç
òÿùëèëëÿðèíèí àïàðûëìàñû, àøêàð îëóíìóø êÿíàðëàøìàëàðûí àðàøäûðûëìàñû, ÿëäÿ åäèëìèø ìÿëóìàòëàð ÿñàñûíäà êàìåðàë âÿ ñÿééàð âåðýè éîõëàìàëàðûíûí êå÷èðèëìÿñè çàìàíû èñòèôàäÿ åäèëìÿñè, âåðýèòóòìà ñàùÿñèíäÿ ùöãóã ïîçóíòóëàðûíû äîüóðàí ñÿáÿáëÿðèí àðàøäûðûëìàñû âÿ
ðèñêëÿðèí òÿùëèë åäèëÿðÿê àðàäàí ãàëäûðûëìàñû ö÷öí âåðýè îðãàíëàðûíûí
þç ñÿëàùèééÿòëÿðè äàõèëèíäÿ ìöâà-
ôèã òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðìÿñè êèìè
èúðàñû âàúèá îëàí ìÿñÿëÿëÿð ãîéóëìóøäóð.
Ùåñàá åäèðÿì êè, êå÷èðèëìèø òðåíèíãèí íÿòèúÿñèíäÿ ÿëäÿ åäèëÿí áèëèêëÿð, ãàðøûëûãëû èíôîðìàñèéà âÿ òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñè áöäúÿ þäÿìÿëÿðèíèí àðòûìûíäà ÿùÿìèééÿòëè ðîë îéíàéàúàã.
- Èêè ìþâçó ÿùàòÿ åäÿí òðåíèíãèí
êå÷èðèëìÿ ôîðìàñû áèð ãÿäÿð ôÿðãëè
èäè...
- Äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðû áàðÿäÿ
òîïëàíìûø ìÿëóìàòëàðäàí êàìåðàë
âåðýè éîõëàìàëàðûíûí àïàðûëìàñû çàìàíû äà ÿëàâÿ èíôîðìàñèéà ìÿíáÿéè êèìè èñòèôàäÿ îëóíóð. Áó ñÿáÿáäÿí, áóäÿôÿêè òðåíèíã ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ãåéä îëóíàí ùÿð èêè ìþâçóíóí áèðýÿ ìöçàêèðÿñè ùå÷ äÿ òÿñàäöôè äåéèëäè. Òðåíèíãèí þçÿëëèéè îíóí
èêè ìÿðùÿëÿäÿí èáàðÿò îëìàñû èäè.
Òÿäáèðèí ýöíäÿëèéèíÿ óéüóí îëàðàã, áèðèíúè ìÿðùÿëÿäÿ ãåéä îëóíàí ìþâçóëàð ÿòðàôûíäà ìÿðóçÿëÿð
äèíëÿíèëìèø, ñëàéäëàð âàñèòÿñèëÿ òÿãäèìàòëàð åäèëìèø, èêèíúè ìÿðùÿëÿäÿ èñÿ ìîäåðàòîðëàðûí ðÿùáÿðëèéè èëÿ
ãðóïëàð òÿøêèë îëóíàðàã èøòèðàê÷ûëàð
òÿðÿôèíäÿí ãàëäûðûëàí ïðîáëåìëÿð ÿòðàôûíäà áèðýÿ ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëìûøäûð. Éåêóíäà ãðóï ìöçàêèðÿëÿðè çàìàíû ìåéäàíà ÷ûõàí ÿí âàúèá
ïðîáëåìëÿð öìóìè òîïëàíòûäà ñÿñëÿíäèðèëìèø âÿ ùÿëëè éîëëàðû áàðÿäÿ
òÿêëèôëÿð âåðèëìèøäèð.
Îíó äà âóðüóëìàã éåðèíÿ äöøÿð êè, òÿëèì-òÿäðèñ ïðîñåñèíäÿ êþùíÿ, ãåéðè-ñÿìÿðÿëè ìåòîäëàðëà éöêñÿê íÿòèúÿëÿðÿ íàèë îëìàã ìöìêöí
äåéèë. Äþâðöí òÿëÿáëÿðèíäÿí àñûëû
îëàðàã ìåòîäëàð äàèì éåíèëÿøèð âÿ
ìöàñèðëÿøèð. Ùàçûðäà ÿíÿíÿâè ìåòîäëàðëà éàíàøû, ôÿàë âÿ éà èíòåðàêòèâ ìåòîäëàð äà éàðàíìûøäûð. Éåíè
èíòåðàêòèâ ìåòîäëàðäàí èñòèôàäÿ ñå÷èëÿí ìþâçóíóí ìÿíèìñÿíèëìÿñè
áàõûìûíäàí ïðîñåñ èøòèðàê÷ûëàðûíûí
ùÿð áèðèíÿ þç òþùôÿñèíè âåðèð. Áó
ïðîñåñäÿ áöòöí èøòèðàê÷ûëàð þç àðàëàðûíäà ìþâçó èëÿ áàüëû ñþùáÿò âÿ
äèàëîã ãóðà áèëèðëÿð. Èíòåðàêòèâ ìåòîäëàð ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëè éîëëàðûíûí
èøòèðàê÷ûëàðà ùàçûð øÿêèëäÿ âåðèëìÿñèíè äåéèë, áó áèëèêëÿðè äàùà ÷îõ îíëàðûí þçëÿðèíèí áèðëèêäÿ àõòàðûá òàïìàëàðûíà éàðäûìû íÿçÿðäÿ òóòäóüóíäàí ïðîñåñ çàìàíû ìÿðóçÿ÷è
âÿ ìîäåðàòîðëàð òÿøêèëåäèúè, ÿëàãÿëÿíäèðèúè, èñòèãàìÿòâåðèúè âÿ ìÿñëÿùÿòâåðèúè, äèíëÿéèúèëÿð èñÿ òÿúðöáÿ÷è, òÿäãèãàò÷û âÿ éàðàäûúû ñóáéåêòëÿð êèìè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðëÿð.
Áó áàõûìäàí, òðåíèíãèí áåéíÿëõàëã òÿúðöáÿéÿ ÿñàñëàíàí «à÷ûã
ìÿêàí» («îïåí ñïàúå») ôîðìàòûíäà êå÷èðèëìÿñè èøòèðàê÷ûëàðà þç ôèêèðëÿðèíè, ðàñòëàøäûãëàðû ïðîáëåìëÿðè
ìöçàêèðÿ åòìÿéÿ âÿ þç òÿúðöáÿëÿðèíè äèýÿð ÿìÿêäàøëàðëà áþëöøìÿéÿ èìêàí âåðèð. Òðåíèíã çàìàíû èøòèðàê÷ûëàð ìþâçó öçðÿ òÿðòèá îëóíìóø ïðîáëåìëè ùàëëàðëà áàüëû òåñò
íöìóíÿëÿðèíè ùÿëë åòìèøëÿð.
- Êàìåðàë âåðýè éîõëàìàëàðûíà
âÿ äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíà âåðýè
íÿçàðÿòèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè âÿ
ñÿìÿðÿëèëèéèíèí àðòûðûëìàñû ö÷öí
äàùà ùàíñû òÿäáèðëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíè çÿðóðè ùåñàá åäèðñèíèç?
- Òÿúðöáÿ ýþñòÿðèð êè, êàìåðàë
âåðýè éîõëàìàëàðûíà âÿ äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíà âåðýè íÿçàðÿòèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè âÿ ñÿìÿðÿëèëèéèíèí àðòûðûëìàñû ö÷öí áåëÿ òÿäáèðëÿðèí àðäûúûë îëàðàã äàâàì åòäèðèëìÿñè çÿðóðèäèð. Áó çàìàí ÿìÿêäàøëàð àðàñûíäà òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñèíèí àïàðûëìàñû, ãàðøûëàøäûãëàðû ïðîáëåìëÿðèí áèðýÿ ìöçàêèðÿñè þçö-þçëöéöíäÿ áó ñàùÿäÿ ýþðöëÿí èøëÿðèí ñÿìÿðÿëèëèéèíèí àðòûðûëìàñûíà ñÿáÿá
îëóð. Áóíäàí ÿëàâÿ, òÿúðöáÿäÿ ãàðøûéà ÷ûõàí ìöõòÿëèô âåðýèäÿíéàéûíìà ôàêòëàðûíû íÿçÿðÿ àëàðàã, èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí èìêàíëàðûíäàí èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ, éåíè òÿùëèë ìåòîäëàðûíûí ùàçûðëàíìàñû âÿ îíëàðûí ýÿëÿúÿêäÿ
áåëÿ òðåíèíãëÿð âàñèòÿñèëÿ ìöçàêèðÿñèíè çÿðóðè ùåñàá åäèðÿì.
Òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðûíûí ðàñòëàøäûãëàðû ÿñàñ ïðîáëåìëÿð âÿ îíëàðûí
ùÿëëè èñòèãàìÿòèíäÿ âåðèëÿí òÿêëèôëÿðèí ùÿð áèðè òîïëàíàðàã ìöâàôèã
ñòðóêòóð áþëìÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí ÿòðàôëû
òÿùëèë åäèëÿúÿê. Áó èñÿ ýÿëÿúÿê òðåíèíãëÿðèí èñòèãàìÿòëÿðèíè äöçýöí
ìöÿééÿí åòìÿéÿ èìêàí âåðÿúÿêäèð.
- Ýÿëÿúÿêäÿ äàùà ùàíñû ìþâçóëàðëà áàüëû áåëÿ òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûð?
- Âåðýèòóòìàíûí áöòöí ñàùÿëÿðè
öçðÿ òÿùëèëëÿð àïàðûëàðàã òðåíèíãèí
êå÷èðèëìÿñèíÿ åùòèéàú îëàí ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ìöçàêèðÿëÿðèí âÿ ôèêèð ìöáàäèëÿñèíèí òÿøêèëè ö÷öí áåëÿ òÿäáèðëÿðèí äàâàìëû êå÷èðèëìÿñèíè ìÿãñÿäÿìöâàôèã ùåñàá åäèðÿì. Ýÿëÿúÿêäÿ ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí ãóðàøäûðûëìàñû, èñòèôàäÿñè âÿ
òÿòáèãè ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ, ÿìÿê ãàíóíâåðèúèëèéèíèí, êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèíèí å-ãåéäèééàòûíûí
âÿ åëåêòðîí þäÿíèø ñèñòåìèíèí òÿòáè ãè âÿ äè ýÿð ìþâ çó ëàð ëà áàü ëû
ìöõòÿëèô òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûð.
Ìöñàùèáÿíè ùàçûðëàäû:
Ðÿøàä SÀÄÛÃÎÂ
İpoteka kreditlərinin məbləği artırılacaq
âåðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ ìöÿééÿí äÿéèøèêëèêëÿðèí
åäèëìÿñè çÿðóðè èäè: ìÿáëÿüèí àðòûðûëìàñû, ôàèç
äÿðÿúÿëÿðèíÿ éåíèäÿí áàõûëìàñû âàõòûíäà ýþðöëÈïîòåêà êðåäèòëÿðèíèí ìÿáëÿüèíèí
ìöø òÿäáèðäèð. Áó, þëêÿäÿ ìÿíçèë ïðîáëåìèíäÿí
àðòûðûëìàsûíà åùòèéàú âàð èäè...
Ìåäèà âÿ Èúòèìàè Òÿøÿááöñëÿð Ìÿðêÿçèíèí éàõà ãóðòàðìàã èñòÿéÿí èíñàíëàð ö÷öí ÿëâåðèøëè
ðÿùáÿðè, èãòèñàä÷û åêñïåðò Ñàìèð ßëèéåâ þëêÿäÿ øÿðàèò éàðàäà áèëÿð. Ëàêèí áó èñòèãàìÿòäÿ ñÿéëÿð
èíñàíëàðûí ìÿíçèë ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëè èñòèãàìÿ- áèð ãÿäÿð äÿ àðòûðûëìàëûäûð. Äþâëÿò áöäúÿñèíäÿí
òèíäÿ èïîòåêà êðåäèòëÿðèíèí âåðèëìÿñèíè âàúèá àä- àéðûëàí èïîòåêàíûí ùÿúìèíèí àðòûðûëìàñû èëÿ éàíàäûì êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, øû, èïîòåêà áàçàðûíûí èíêèøàôû ö÷öí òèêèíòè çÿìàáó, èíñàíëàðûí ìÿíçèë ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëèíÿ éþ- íÿò áàíêëàðûíûí éàðàäûëìàñû çÿðóðèäèð. Àðòûã áóíÿëìèø äþâëÿò ñèéàñÿòèäèð: «Áöòöí äöíéàäà ùþ- íóíëà áàüëû ãàíóí ëàéèùÿñè ùàçûðëàíûá. Áåëÿ áèð
êóìÿòëÿð èíñàíëàðûí ìÿíçèë ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëè ãàíóíóí ãÿáóë åäèëìÿñè ìÿíçèë ïðîáëåìèíèí ùÿëèñòèãàìÿòèíäÿ áèð ñûðà òÿäáèðëÿð ýþðöð. Áó òÿäáèð- ëèíÿ áþéöê òÿêàí âåðÿ áèëÿð».
ëÿðäÿí ÿí ýåíèø éàéûëìûøû èïîòåêà êðåäèòëÿøìÿñèÑ.ßëèéåâ èíñàíëàðûí èïîòåêà êðåäèòè àëà áèëäèð. Þëêÿìèçäÿ äÿ àèëÿëÿðèí ñàéû ùÿð èë ñöðÿòëÿ ìÿê èìêàíëàðûíûí àðòûðûëìàñû ö÷öí èïîòåêà áàçààðòûð âÿ áó äà èïîòåêà êðåäèòëÿðèíÿ òÿëÿáàòû àðòû- ðûíûí ùÿúìèíèí áþéöìÿñèíèí âàúèáëèéèíè âóðüóðûð. Èëê âàõòëàðäà ÿêñÿð àèëÿëÿð ö÷öí áó êðåäèòëÿð ëàéûð: «Èïîòåêà Ôîíäó ìöõòÿëèô ìÿíáÿëÿð ùåñàÿë÷àòàí îëìàäûüûíà ýþðÿ, èïîòåêà êðåäèòëÿðèíèí áûíà èïîòåêà áàçàðûíûí ùÿúìèíè àðòûðûð. Àíúàã áó
ßââÿëè 2-úè ñÿùèôÿäÿ
áàçàð ùÿëÿ àðçóîëóíàí ñÿâèééÿéÿ ÷àòìàéûá âÿ
îíóí äÿôÿëÿðëÿ àðòûðûëìàñûíà åùòèéàú âàð. Èíêèøàô
åòìèø þëêÿëÿðäÿ áàçàðûí äþâðèééÿñè ìèëéàðäëàðëà
þë÷öëöð. Îíà ýþðÿ äÿ ùÿìèí þëêÿëÿðäÿ ÿùàëèíèí
êðåäèò àëìàã èìêàíû éöêñÿêäèð».
Þëêÿìèçäÿ ìÿíçèë ïðîáëåìèíèí òàì àðàäàí
ãàëäûðûëìàñû ö÷öí èïîòåêà êðåäèòëÿðè èëÿ éàíàøû,
ñîñèàë åâëÿðèí òèêèíòèñè äÿ çÿðóðèäèð. Äöíéàäà áåëÿ áèð òÿúðöáÿíèí îëäóüóíó äåéÿí Ñ.ßëèéåâèí
ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ñîñèàë åâëÿð äþâëÿò òÿðÿôèíäÿí òèêèëèð âÿ éàøàéûø ñÿâèééÿñè àøàüû îëàí èíñàíëàðà
óúóç ãèéìÿòÿ êèðàéÿ øÿêëèíäÿ âåðèëèð: «Àììà
áó ìÿáëÿü äàùà ÷îõ ñèìâîëèê, áàçàð ãèéìÿòëÿðèíäÿí äÿôÿëÿðëÿ óúóç îëóð. Ñîñèàë åâëÿðäÿ éàøàéàí èíñàíëàð êèðàéÿ âåðìÿêëÿ éàíàøû, þç èñòÿéè
èëÿ åâèí ïóëóíó äà þäÿéèð âÿ íÿòèúÿäÿ åâ îíëàðûí
ìöëêèééÿòèíÿ êå÷èð».
ÀÉÒßÍ
3
Akif Musayev
Azərbaycan Respublikası
Vergilər Nazirliyinin
Vergi siyasəti və strateji araşdırmalar
Baş İdarəsinin rəisi
Rakurs
Dövlət satınalmalarının
iqtisadi inkişafda rolu
Ñîí èëëÿðäÿ óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èãòèñàäè èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ ðåñïóáëèêàäà ñàùèáêàðëûüûí äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñè, èíâåñòèñèéà ãîéóëóøëàðûíûí ñòèìóëëàøäûðûëìàñû ö÷öí ÿëâåðèøëè èãòèñàä øÿðàèò éàðàäûëìàãëà öìóìè äàõèëè ìÿùñóëóí
(ÖÄÌ) âÿ äþâëÿò áöäúÿñè ýÿëèðëÿðèíèí èëäÿí-èëÿ äàéàíàãëû
àðòûìûíà íàèë îëóíìóø, ÿùàëèíèí ìàääè âÿ ñîñèàë ðèôàùûíûí
éöêñÿëäèëìÿñè òÿìèí åäèëìèøäèð.
ßëäÿ îëóíìóø èãòèñàäè èíêèøàô òåìïëÿðèíèí äàùà äà éöêñÿëäèëìÿñèíäÿ èíâåñòèñèéà ãîéóëóøëàðûíûí ñÿìÿðÿëèëèéèíèí,
äþâëÿò ýÿëèðëÿðèíèí ðàñèîíàë, ñÿìÿðÿëè âÿ øÿôôàô øÿêèëäÿ
õÿðúëÿíìÿñèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ éþíÿëäèëìèø òÿäáèðëÿðèí
ìöùöì ðîëó îëìóøäóð. Áó èñòèãàìÿòäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí
ÿñàñ òÿäáèðëÿðäÿí áèðè êèìè äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíûí ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿñè ãàéäàëàðûíûí âÿ îíà íÿçàðÿòèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíè ýþñòÿðìÿê îëàð.
Þëêÿíèí ñîñèàë-èãòèñàäè òÿëÿáëÿðè ö÷öí çÿðóðè îëàí, ñòðàòåæè
ÿùÿìèééÿò êÿñá åäÿí âÿ ÿùàëèíèí òÿëÿáàòûíû þäÿéÿí ìÿùñóëëàðûí èñòåùñàëû, õèäìÿòëÿðèí ýþñòÿðèëìÿñè ñàùèáêàðëûã ñóáéåêòëÿðèíèí, î úöìëÿäÿí äþâëÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí ôÿàëèééÿòè
íÿòèúÿñèíäÿ òÿìèí îëóíóð. Åéíè çàìàíäà, èñòÿð õöñóñè ìöëêèééÿòäÿ, èñòÿðñÿ äÿ äþâëÿò ìöëêèééÿòèíäÿ îëàí ìöÿññèñÿëÿð
þç ôÿàëèééÿòëÿðèíèí òÿøêèëè âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí äèýÿð
ìöÿññèñÿëÿðäÿí ìàë, èø âÿ éà õèäìÿò àëûðëàð. Áàçàð èãòèñàäèééàòûíäà äþâëÿò òÿíçèìëÿíìÿñè çàìàíû ãåéðè-äþâëÿò ìöÿññèñëÿðè òÿðÿôèíäÿí ìàë, èø âÿ éà õèäìÿò àëûíìàñû ñÿðáÿñò øÿêèëäÿ
ùÿéàòà êå÷èðèëäèéè ùàëäà, áó, äþâëÿò ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ äþâëÿò
ñèôàðèøëÿðè ÿñàñûíäà àïàðûëûð.
Dövlət sifarişləri, adətən, dövlətin maddi ehtiyatlarının yaradılması və saxlanması, ölkənin təhlükəsizliyinin və müdafiə qabiliyyətliliyinin təmin
edilməsi, dövlət proqramlarının reallaşdırılması
məqsədləri üçün verilir
Äþâëÿò ñèôàðèøëÿðèíäÿí äþâëÿòèí ñîñèàë-èãòèñàäè ìÿñÿëÿëÿðèíèí ùÿëëèíäÿ, áàçàðäà ìÿúìó òÿëÿáèí àðòûðûëìàñûíäà, èãòèñàäèééàòûí áó âÿ éà äèýÿð ñàùÿëÿðèíèí èíêèøàôûíäà, ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòè îëìàéàí, ëàêèí èãòèñàäèééàòäà õöñóñè éåð òóòàí äþâëÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí ôÿàëèééÿòèíèí äàâàì åòäèðèëìÿñèíäÿ áèð
àëÿò êèìè èñòèôàäÿ åäèëèð. Äþâëÿò ñèôàðèø÷èëÿðèíèí ÿí èðè èñòåùëàê÷ûñû ñèìàñûíäà äþâëÿò ÷ûõûø åäèð âÿ áó çàìàí äþâëÿò òÿëÿáè áàçàð èãòèñàäèééàòûíûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñèíèí ÿñàñ àìèëëÿðèíäÿí áèðèíÿ ÷åâðèëèð.
Äþâëÿò ñèôàðèøëÿðè, àäÿòÿí, äþâëÿòèí ìàääè åùòèéàòëàðûíûí
éàðàäûëìàñû âÿ ñàõëàíìàñû, þëêÿíèí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí âÿ ìöäàôèÿ ãàáèëèééÿòëèëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñè, äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí ðåàëëàøäûðûëìàñû ìÿãñÿäëÿðè ö÷öí âåðèëèð. Òÿéèíàòûíäàí
àñûëû îëàðàã, äþâëÿòèí ñèôàðèøëÿðè àøàüûäàêû íþâëÿðÿ áþëöíöð:
• ìöäàôèÿ èëÿ ÿëàãÿäàð ùÿðáè ñèôàðèøëÿð;
• åëìè òÿäãèãàòëàðà àèä ñèôàðèøëÿð;
• äþâëÿòèí ìàääè åùòèéàò ôîíäó ö÷öí
ìÿùñóëóí òÿúùèçàòû ñèôàðèøëÿðè;
• ÿðçàã òÿùëöêÿñèçëèéèíè òÿìèí åòìÿê ö÷öí äþâëÿò âÿ
ðåýèîíëàðûí êÿíä òÿñÿððöôàòû ìÿùñóëëàðû
ôîíäóíà ñèôàðèøëÿð;
• ïîäðàò èøëÿðÿ äàèð ñèôàðèøëÿð âÿ ñ.
Ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, äþâëÿò ñèôàðèøëÿðè ôîðìàëàøàðêÿí
ÿñàñ âÿçèôÿ ñèôàðèøëÿðèí èúðàñû çàìàíû áàçàð èãòèñàäèééàòûíûí
ÿñàñ ïðèíñèïëÿðè îëàí ðÿãàáÿòãàáèëèééÿòëèëèê, ãÿíàÿòëèëèê, ñÿìÿðÿëèëèê, ùåñàáàòëûëûã âÿ ñ. ïðèíñèïëÿðÿ ÿìÿë îëóíìàñûíûí
òÿìèí åäèëìÿñèäèð. Áó ìÿñÿëÿíèí óüóðëà ùÿëë îëóíìàñûíäà
äþâëÿò ñèôàðèøëÿðè ñàùÿñèíäÿ äþâëÿòèí ãÿáóë åòäèéè âÿ áàçàð
èãòèñàäèééàòû ïðèíñèïëÿðèíÿ ñþéêÿíÿí ãàíóíâåðèúèëèê àêòëàðûíûí âÿ ìöâàôèã íîðìàòèâ ñÿíÿäëÿðèí õöñóñè ðîëó âàðäûð.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà äþâëÿò ñèôàðèøëÿðè âÿ ñàòûíàëìàëàðû çàìàíû ìåéäàíà ÷ûõàí ìöíàñèáÿòëÿðè òÿíçèìëÿéÿí
ìöâàôèã ãàíóíâåðèúèëèê àêòëàðû âÿ íîðìàòèâ-ùöãóãè ñÿíÿäëÿð
ãÿáóë îëóíìóøäóð. Áó ñàùÿíè òÿíçèìëÿéÿí ÿñàñ ãàíóíâåðèúèëèê àêòû îëàðàã «Äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðû ùàããûíäà» Ãàíóíó
ýþñòÿðìÿê îëàð. Áó Ãàíóí þëêÿìèçäÿ äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíûí èãòèñàäè, ùöãóãè âÿ òÿøêèëàòè ÿñàñëàðûíû ìöÿééÿíëÿøäèðèð,
ñàòûíàëìàëàð çàìàíû äþâëÿò âÿñàèòèíäÿí ñÿìÿðÿëè âÿ ãÿíàÿòëÿ èñòèôàäÿ åäèëìÿñè, ìöñàáèãÿ âÿ àøêàðëûã ÿñàñûíäà áöòöí
ìàëýþíäÿðÿíëÿðÿ (ïîäðàò÷ûëàðà) áÿðàáÿð ðÿãàáÿò ìöùèòè éàðàäûëìàñû ïðèíñèïëÿðè âÿ ãàéäàëàðûíû òÿéèí åäèð. Ãàíóíóí
ìöääÿàëàðû Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà äþâëÿò ìöÿññèñÿ
âÿ òÿøêèëàòëàðû (èäàðÿëÿðè), ùàáåëÿ íèçàìíàìÿ ôîíäóíäà äþâëÿòèí ïàéû 30% âÿ äàùà ÷îõ îëàí ìöÿññèñÿ âÿ òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí ìàëëàðûí (èøëÿðèí âÿ õèäìÿòëÿðèí) äþâëÿò âÿñàèòëÿðè,
äþâëÿòèí àëäûüû âÿ äþâëÿò çÿìàíÿòè èëÿ àëûíìûø êðåäèòëÿð âÿ
ãðàíòëàð ùåñàáûíà ñàòûí àëûíìàñûíà øàìèë åäèëèð.
Ýþñòÿðèëÿí Ãàíóíäà ìàëëàðûí (èøëÿðèí âÿ õèäìÿòëÿðèí)
äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíûí ìåòîäëàðû âÿ îíëàðûí òÿòáèãè ùàëëàðû
íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäóð. Ãàíóíà ÿñàñÿí, äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíûí ìåòîäëàðûíà à÷ûã òåíäåð, èêèìÿðùÿëÿëè òåíäåð, ìÿùäóä èøòèðàêëû âÿ ãàïàëû òåíäåð, òÿêëèôëÿð ñîðüóñó, êîòèðîâêà ñîðüóñó
âÿ áèð ìÿíáÿäÿí ñàòûíàëìà ìåòîäëàðû àèä åäèëìèøäèð. Ãàíóíëà ìöÿééÿí îëóíìóøäóð êè, äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðû äþâëÿò
ñèôàðèøèíè âåðÿí øèðêÿòëÿ ìàëýþíäÿðÿí (ïîäðàò÷û) àðàñûíäà
áàüëàíàí ìöãàâèëÿ ÿñàñûíäà ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Ñàòûíàëìà ìöãàâèëÿñèíèí íöìóíÿâè ôîðìàñû âÿ îíà ÿëàâÿ îëóíàí ñÿíÿäëÿðèí ñèéàùûñû èñÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Íàçèðëÿð Êàáèíåòè
òÿðÿôèíäÿí òÿñäèã åäèëìèøäèð.
Ãåéä îëóíàíëàðäàí ýþðöíäöéö êèìè, äþâëÿò ñàòûíàëìàëàðûíûí þëêÿäÿ ýåäÿí èãòèñàäè èíêèøàô ïðîñåñëÿðèíÿ ìöñáÿò òÿñèðèíèí òÿìèí îëóíìàñû ìÿãñÿäèëÿ áó ñàùÿíè òÿíçèìëÿéÿí âÿ
þçöíäÿ áàçàð èãòèñàäèééàòû ïðèíñèïëÿðèíÿ úàâàá âåðÿí íîðìàëàðû ÿêñ åòäèðÿí ãàíóíâåðèúèëèê áàçàñû éàðàäûëìûøäûð.
4
№ 46 (636) | 28 ноyabr 2012 | www.vergiler.az
Hüquq məsləhətxanamız
Samirə Musayeva
Azərbaycan Respublikası
Vergilər Nazirliyinin Hüquq idarəsinin rəisi
vergi ödəyicilərinin suallarına cavab verir.
POS-terminalların istifadəsi
Azərbaycanda POS-terminalların istifadəsi və tətbiqi ilə bağlı məsələlər necə tənzimlənir?
«Èñòåùëàê÷ûëàðûí ùöãóãëàðûíûí ìöäàôèÿñè ùàããûíäà» Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ãàíóíóíóí 17-úè ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, «Òèúàðÿò, ìÿèøÿò âÿ äèýÿð
íþâ õèäìÿòëÿðèí ýþñòÿðèëìÿñè çàìàíû
ìöøòÿðèëÿðëÿ ùåñàáëàøìàëàðûí àïàðûëìàñû, ùàáåëÿ âåðýèëÿðèí âÿ äþâëÿò îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòëÿðÿ (èøëÿðÿ) ýþðÿ äþâëÿò ðöñóìëàðûíûí
âÿ ùàãëàðûíûí þäÿíèëìÿñè ö÷öí ìöâàôèã ÏÎÑ-òåðìèíàëëàð ãóðàøäûðûëìàëûäûð».
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí 2012-úè èë 4 îêòéàáð
òàðèõëè 219 íþìðÿëè ãÿðàðû èëÿ «Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ÿðàçèñèíäÿ
ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí ãóðàøäûðûëìàñû, èñòèôàäÿñè âÿ òÿòáèãè Ãàéäàëàðû» òÿñäèã
åäèëìèøäèð.
Ãàéäàëàðûí 1.2-úè áÿíäèíÿ ÿñàñÿí, ìöøòÿðèëÿðëÿ ùåñàáëàøìàëàðûí àïàðûëìàñû, ùàáåëÿ âåðýèëÿðèí âÿ äþâëÿò
îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòëÿðÿ (èøëÿðÿ) ýþðÿ äþâëÿò ðöñóìëàðûíûí âÿ ùàãëàðûíûí þäÿíèëìÿñè ö÷öí
òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðèíäÿ ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí áó Ãàéäàëàðûí 1 íþìðÿëè ßëàâÿñèíäÿêè úÿäâÿë öçðÿ ìÿðùÿëÿëÿðëÿ
ãóðàøäûðûëìàñû, ãåéäèééàòû, èñòèôàäÿñè,
ùàáåëÿ ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí òÿòáèãè èëÿ
áàüëû äèýÿð ìöíàñèáÿòëÿðè òÿíçèìëÿéèð.
Ãàéäàëàðäà ýþñòÿðèëèð êè (3.1-úè
áÿíä), òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðèíäÿ ãóðàøäûðûëàí âÿ èñòèôàäÿ åäèëÿí ÏÎÑ-òåðìèíàëëàð àøàüûäàêû öìóìè òåõíèêè òÿëÿáëÿðÿ úàâàá âåðìÿëèäèð:
• ÏÎÑ-òåðìèíàë áåéíÿëõàëã þäÿíèø êàðòëàðûíûí ãÿáóëó ö÷öí ìöâàôèã
ñåðòèôèêàòà ìàëèê îëìàëûäûð;
• Ìÿëóìàò äàøûéûúûñû ùÿì ìàãíèò
ëåíò, ùÿì äÿ èíòåãðàë ñõåì (ìèêðîïðîñåññîð) îëàí êàðòëàð âàñèòÿñèëÿ ÿìÿëèééàòëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èìêàíûíà ìàëèê îëìàëûäûð;
• ÏÎÑ-òåðìèíàëäà êàðòëàð âàñèòÿñèëÿ ÏÈÍ-êîäóí äàõèë åäèëìÿñè òÿëÿá
îëóíàí ÿìÿëèééàòëàðûí àïàðûëìàñû ö÷öí
íÿçÿðäÿ òóòóëìóø êëàâèàòóðà (ÏÎÑ-òåð-
ìèíàëûí èíòåãðÿ åäèëìèø âÿ éàõóä ÏÎÑòåðìèíàëëà ÿëàãÿñè îëàí àéðû àâàäàíëûã êèìè) îëìàëûäûð;
- ÏÎÑ-òåðìèíàëûí òåõíèêè ïàðàìåòðëÿðè áàíê åêâàéåð âÿ éà õèäìÿò
ìÿðêÿçè òÿðÿôèíäÿí äÿñòÿêëÿíìÿ èìêàíëàðûíà ìàëèê îëìàëûäûð.
Ïîñò-òåðìèíàëëàðëà ÿìÿëèééàò ùÿéàòà êå÷èðèëÿí çàìàí ÿìÿëèééàò÷û êàðòëàð
âàñèòÿñèëÿ þäÿíèøèí ãÿáóë åäèëìÿñè çàìàíû êàðò èñòèôàäÿ÷èñèíÿ þçöíäÿ àøàüûäàêû ìÿúáóðè ðåêâèçèòëÿðè ÿêñ åòäèðÿí ãÿáçèí âåðèëìÿñèíè òÿìèí åäèð:
• áàíê åêâàéåðèí àäû;
• ñèôàðèø÷èíèí àäû âÿ ÂÞÅÍ-è;
• ãÿáçèí íþìðÿñè;
• ÿìÿëèééàòûí òàðèõè (ýöí, àé, èë)
âÿ âàõòû (ñààò, äÿãèãÿ);
• õèäìÿò ìÿðêÿçèíèí àäû;
• ÏÎÑ-òåðìèíàëûí êîäó;
• þäÿíèøèí ìÿáëÿüè;
• êàðòûí òÿùëöêÿñèçëèê òÿëÿáëÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ èúàçÿ âåðèëÿí ðåêâèçèòëÿðè;
• àâòîðèçàñèéà êîäó (ÿìÿëèééàòûí
ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí èúàçÿíèí àëûíìàñû çàìàíû êàðò ñàùèáèíèí òàíûíìàñûíäà èñòèôàäÿ îëóíàí ýèçëè øèôðÿ).
ßðàçèëÿð öçðÿ ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí
ìÿðùÿëÿëÿðëÿ òÿòáèãè úÿäâÿëèíÿ ÿñàñÿí, 2012-úè èëäÿ Áàêû, Ýÿíúÿ âÿ Ñóìãàéûò øÿùÿðëÿðè, 2013-úö èëäÿ Àáøåðîí, Ìèíýÿ÷åâèð, Øèðâàí, Øÿêè, Ëÿíêÿðàí, Éåâëàõ, Áÿðäÿ, Íàõ÷ûâàí, Ãóáà,
Õà÷ìàç, Ìàñàëëû, Ýþé÷àé, Øàìàõû,
Çàãàòàëà, Øÿìêèð, Òîâóç, Ñàëéàí, Ñàáèðàáàä øÿùÿð âÿ ðàéîíëàðûíäà (êÿíä
âÿ ãÿñÿáÿëÿð èñòèñíà îëìàãëà), 2013úö èëäÿ ÿðàçèñèíäÿí àñûëû îëìàéàðàã
âåðýèëÿðèí âÿ ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòëÿðÿ (èøëÿðÿ) ýþðÿ äþâëÿò ðöñóìëàðûíûí âÿ ùàãëàðûíûí þäÿíèøèíè ãÿáóë åäÿí äþâëÿò
îðãàíëàðûíäà, 2014-úö èëäÿ äèýÿð ðàéîí ìÿðêÿçëÿðèíäÿ (êÿíä âÿ ãÿñÿáÿëÿð èñòèñíà îëìàãëà), 2015-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí áöòöí êÿíä
âÿ ãÿñÿáÿëÿðèíäÿ ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí
ãóðàøäûðûëìàñû òÿìèí åäèëÿúÿêäèð.
Ñóàëëàðûíûçû ðåäàêñèéàìûçûí öíâàíûíà: ÀÇ 1073, Áàêû ø., Ëàíäàó êö÷., 16
âÿ éà áó åëåêòðîí ïî÷ò öíâàíëàðûíà ýþíäÿðÿ áèëÿðñèíèç: s.ìósàéåâà@òàõås.ýîâ.àç
İslam bankçılığının tətbiqi genişlənir
Bunun üçün beynəlxalq maliyyə institutlarından
Азярбайъана 58 milyon dollar vəsait cəlb edilib
«ÊÏÌÝ» áåéíÿëõàëã àóäèò øèðêÿòèíèí Èñëàì ìàëèééÿëÿøìÿñè
öçðÿ ãðóïóíóí ðÿùáÿðè Íåèë Ìèëëåð áó éàõûíëàðäà Áàêûäà êå÷èðèëìèø áåéíÿëõàëã êîíôðàíñäàêû ÷ûõûøûíäà ñîí èëëÿð äöíéà
ìèãéàñûíäà Èñëàì áàíê÷ûëûüûíûí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åòäèéèíè, Èñëàì ìàëèééÿëÿøìÿñèíèí ÿùàòÿ
äàèðÿñèíèí õåéëè ýåíèøëÿíäèéèíè, ãëîáàë ìàëèééÿ áþùðàíû äþâðöíäÿ Èñëàì áàíê÷ûëûüûíûí çÿðÿðñèç èøëÿäèéèíè âÿ îðòà ùåñàáëà èëäÿ 10% àðòäûüûíû áÿéàí
åäèá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ùàçûðäà Èñëàì áàíê÷ûëûüûíûí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åòäèéè þëêÿ Ìàëàéçèéàäûð âÿ Àçÿðáàéúàí áó þëêÿíèí òÿúðöáÿñèíè þéðÿíÿ áèëÿð.
Áó ñàùÿíèí ãåéðè-ìöñÿëìàí
þëêÿëÿðäÿ äÿ èíêèøàô åòäèéèíè áèëäèðÿí Í.Ìèëëåð äåéèá êè, ùÿìèí
äþâëÿòëÿðäÿ àðòûã ìöâàôèã ãàíóíâåðèúèëèê áàçàñû äà ìþâúóääóð.
Áóíà ìèñàë îëàðàã î, Áþéöê Áðèòàíèéàíû õàòûðëàäûá.
Âóðüóëàíûá êè, ñîí èëëÿðäÿ Èñëàì áàíê÷ûëûüûíäà èñòèãðàçûí àëòåðíàòèâè îëàí ñöêóê àëÿòèíÿ äÿ ìàðàã ýöúëÿíèá âÿ áó àëÿòèí áàíê÷ûëûãäà ïàéû àðòìàãäàäûð. Åêñïåðòèí
ðÿéèíÿ ýþðÿ, Èñëàì áàíê÷ûëûüûíûí
ùÿð ùàíñû þëêÿäÿ òÿòáèãè âÿ èíêèøàô
åòäèðèëìÿñè âåðýè ãàíóíâåðèúèëèéèíèí àäàïòàñèéàñûíäàí äà àñûëûäûð âÿ
áó, Èñëàì áàíê÷ûëûüûíûí òÿòáèãè ïðîñåñèíäÿ ÷ÿòèí òÿðÿôëÿðäÿí áèðèäèð.
Ãåéä åäÿê êè, àðòûã þëêÿìèçäÿ äÿ Èñëàì áàíê÷ûëûüûíûí òÿòáèãè
ëàéèùÿñèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíÿ
ñòàðò âåðèëìèø, áó ìÿãñÿäëÿ Àçÿðáàé úàí Áåé íÿë õàëã Áàí êûí äà
(ÀÁÁ) Èñëàì Áàíê÷ûëûüû Äåïàðòàìåíòè éàðàäûëìûøäûð. Äåïàðòàìåíòèí äèðåêòîðó Áåùíàì Ãóðáàíçàäÿ ãÿçåòèìèçÿ áèëäèðìèøäèð êè, ðåñïóáëèêàíûí äàõèëè ìàëèééÿ áàçàðûíäà áó áàíê÷ûëûüûí ýåíèø òÿòáèãè
èëê þíúÿ ìþâúóä ãàíóíâåðèúèëèê
áàçàñûíûí àðàøäûðûëìàñûíû òÿëÿá åäèð.
Èñëàì áàíê÷ûëûüû ìÿùñóëëàðûíûí ÿñàñ
õöñóñèééÿòëÿðè òèúàðÿòÿ, èúàðÿéÿ âÿ
øÿðèêëè èíâåñòèñèéà ãîéóëóøëàðûíà
ÿñàñëàíûð êè, áó ñàùÿäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí «Áàíêëàð
ùàããûíäà» Ãàíóíóíäà ìàëèééÿ
èíñòèòóòëàðûíà áèð ãÿäÿð ìÿùäóäèééÿòëÿð ãîéóëìóøäóð. Áóíà áàõìàéàðàã, òÿäãèãàòëàð ýþñòÿðäè êè,
áèð ñûðà ìÿùñóëëàðûí òÿòáèãè ùöãóãè áàõûìûíäàí òàì ìöìêöíäöð.
Ùàçûðäà áó èñòèãàìÿòäÿ òåõíèêè
ìÿñÿëÿëÿðèí ùÿëëè éåêóíëàøìàã öçðÿäèð. Áàíê ðÿñìèñèíèí ñþçëÿðèíÿ
ýþðÿ, àðòûã ÀÁÁ-íèí Èñëàì ìàëèé-
éÿ èíñòèòóòëàðû èëÿ óçóíìöääÿòëè
ÿìÿêäàøëûüû íÿòÿúÿñèíäÿ þëêÿéÿ
58 ìèëéîí ÀÁØ äîëëàðû ìÿáëÿüèíäÿ âÿñàèò úÿëá îëóíìóøäóð âÿ áó
ðÿãÿì éàõûí ýÿëÿúÿêäÿ äàùà äà
àðòàúàãäûð.
Ãåéä åäÿê êè, áó èë ÀÁÁ èëÿ
«Áîñíèà Áàíê» àðàñûíäà Èñëàì ìàëèééÿëÿøìÿñè öçðÿ ÿìÿêäàøëûã ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ 1,5 ìëí. ÀÁØ äîëëàðû äÿéÿðèíäÿ ìöãàâèëÿ èìçàëàíûá. Áó
âÿñàèò «âÿêàëÿ» (àêêðåäèòèâ, çàìèíëèê) àëÿòè öçðÿ òÿãäèì îëóíóá.
Äàùà 15 ìëí. äîëëàð êè÷èê âÿ îðòà
ñàùèáêàðëûüûí ìàëèééÿëÿøäèðèëìÿñè
ö÷öí Èñëàì Èíêèøàô Áàíêûíûí õÿòòè
èëÿ úÿëá åäèëèá. Ùàçûðäà èñÿ äàùà
áèð Èñëàì áàíê÷ûëûüû ìÿùñóëó - «ìóðàáàùÿ» (òèúàðÿò ìàëèééÿëÿøìÿñè)
öçðÿ 150 ìëí. äîëëàð ùÿúìèíäÿ ñèíäèêàòëàøäûðûëìûø êðåäèòèí úÿëá îëóíìàñû ö÷öí äàíûøûãëàð àïàðûëûð.
Á. Ãóðáàíçàäÿ áèëäèðìèøäèð êè,
ÀÁÁ Ôàðñ êþðôÿçè þëêÿëÿðèíèí ìàëèééÿ áàçàðëàðûíà ÷ûõàðàã þç ìþâãåëÿðèíè ìþùêÿìëÿíäèðìÿêäÿäèð.
Áó ñàùÿäÿ óçóíìöääÿòëè ôÿàëèééÿò íÿòèúÿñèíäÿ ÀÁÁ-íèí Áèðëÿøìèø ßðÿá ßìèðëèêëÿðèíäÿ Äóáàé
íöìàéÿíäÿëèéè à÷ûëìûøäûð âÿ Ãÿòÿð Êðàëëûüûíäà éåíè íöìàéÿíäÿëèéèí à÷ûëìàñûíà äàèð ïðèíñèïèàë ðàçûëûã ÿëäÿ îëóíìóøäóð. Áóíäàí
ÿëàâÿ, áàíê Òöðêèéÿ, Ìàëàéçèéà
âÿ Èíäîíåçèéà êèìè þëêÿëÿðèí òÿúðöáÿñèíè þéðÿíìÿêëÿ ýÿëÿúÿêäÿ
ùÿìèí äþâëÿòëÿðèí äÿ áàçàðëàðûíà
÷ûõìàüû ïëàíëàøäûðûð.
Á. Ãóðáàíçàäÿ Èñëàì áàíê÷ûëûüûíûí þëêÿäÿ òÿòáèã åäèëìÿñè ãÿðàðûíûí âåðèëìÿñèíäÿí ÿââÿë áàíê
òÿðÿôèíäÿí äàõèëè áàçàðûí þéðÿíèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ìöõòÿëèô ôîðìàòëû áàçàð àðàøäûðìàëàðûíûí, òÿòãèãàòëàðûí âÿ ñîðüóëàðûí àïàðûëäûüûíû ãåéä åäèð. Áöòöí àðàøäûðìàëàð íÿòèúÿñèíäÿ èñòÿð êîðïîðàòèâ,
èñòÿðñÿ äÿ ïÿðàêÿíäÿ ñåãìåíòëÿðäÿ Èñëàì áàíê÷ûëûüû ìÿùñóëëàðûíà
òÿëÿáàòûí éöêñÿê îëìàñû ôàêòîðó
ìöÿééÿí åäèëìèøäèð. Ìàðêåòèíã
àðàøäûðìàëàðû áèçíåñ ïðîñåñëÿðèíèí
áöòöí ìÿðùÿëÿëÿðèíäÿ âàúèá àìèëëÿðäÿí áèðèäèð. Áóðà áàçàð àðàøäûðìàëàðû, ìÿãñÿäëè ñåãìåíòëÿðèí ñå÷èëìÿñè, ìàëèééÿ ìÿùñóëóíóí éàðàäûëìàñû, èíêèøàô åòäèðèëìÿñè âÿ
äÿñòÿêëÿíìÿñè ïðîñåñëÿðè äàõèëäèð.
Áàíê áó ñàùÿäÿ ìöíòÿçÿì îëàðàã ìàðêåòèíã àðàøäûðìàëàðû àïàðûð âÿ ñîíóíúó òÿòãèãàòëàð Èñëàì
ìàëèééÿ áàçàðëàðûíûí òåíäåíñèéàëàðûíû âÿ èíêèøàô äèíàìèêàñûíû ÿùàòÿ åäèð.
Àðçó ÈÁÐÀÙÈÌÎÂÀ
Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrinin
növbəti konfransı keçirilmişdir
Áó ýöíëÿðäÿ Óêðàéíàíûí ïàéòàõòû Êèéåâ
øÿùÿðèíäÿ Àâðîïà Èòòèôàãû (ÀÈ) òÿðÿôèíäÿí
Òâèííèíã, ÒÀIÅÕ âÿ Ñèýìà àëÿòëÿðè öçðÿ èíñòèòóñèîíàë ãóðóúóëóã öçðÿ 6-úû ðåýèîíàë êîíôðàíñ
êå÷èðèëìèøäèð. Èíñòèòóñèîíàë ãóðóúóëóã öçðÿ ðåýèîíàë êîíôðàíñëàð 2007-úè èëäÿí åòèáàðÿí Óêðàéíàäà êå÷èðèëèð âÿ ÿñàñÿí, Øÿðã Òÿðÿôäàøëûüû þëêÿëÿðèíèí (Àçÿðáàéúàí, Ýöðúöñòàí, Åðìÿíèñòàí, Áåëàðóñ, Ìîëäîâà, Óêðàéíà) Ïðîãðàì Èíçèáàò÷ûëûüû Îôèñëÿðèíèí (ÏÀÎ) íöìàéÿíäÿëÿðèíè áèð àðàéà ýÿòèðèð. Òÿäáèðèí êå÷èðèëìÿ-
ñèíäÿ ìÿãñÿä Øÿðã Òÿðÿôäàøëûüû þëêÿëÿðèíäÿ
èë ÿðçèíäÿ ÀÈ òåõíèêè éàðäûì àëÿòëÿðèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ ìþâúóä âÿçèééÿò, òåíäåíñèéàëàð, ïðîáëåìëè ìÿãàìëàð, ìöðàúèÿòëÿðèí
àðòìà âÿ éà àçàëìà ìåéèëëÿðè áàðÿäÿ ìöçàêèðÿëÿðèí àïàðûëìàñûäûð.
Ãåéä åäÿê êè, Øÿðã Òÿðÿôäàøëûüû þëêÿëÿðèíäÿ 2004-úö èëäÿí áÿðè 220 Òâèííèíã ëàéèùÿñè ùÿéàòà êå÷èðèëìèøäèð êè, îíëàðà öìóìèëèêäÿ 245 ìèëéîí àâðî âÿñàèò àéðûëìûøäûð. Ëàéèùÿëÿðèí 50%-äÿí ÷îõó ìàëèééÿ, òèúàðÿò âÿ
ñÿíàéå, ÿäëèééÿ âÿ äàõèëè èøëÿð ñàùÿëÿðèíè ÿùàòÿ åòìèøäèð.
Þëêÿìèçè áó òÿäáèðäÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí Áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð èäàðÿñèíèí Áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿð øþáÿñèíèí ÿìÿêäàøû Ðöôÿò
Ùàúûéåâ, Èãòèñàäè Èíêèøàô Íàçèðëèéèíèí íöìàéÿíäÿñè Ðóñëàí Ðöñòÿìëè âÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Ãóëëóüó Ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ Êîìèññèéàíûí Áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿð øþáÿñèíèí ìöäèðè Íÿðýèç Èñìàéûëîâà òÿìñèë åòìèøëÿð.
İstehlakçı hüquqlarının qorunmasına nəzarət gücləndirilir
Bazar iqtisadiyyatının ümdə şərtlərindən biri də istehlakçı hüquqlarının müdafiəsinə
etibarlı təminatın yaradılması, ticarət, iaşə və xidmət obyektlərinin fəaliyyətinin müasir,
sivil və çevik mexanizmlər əsasında qurulmasıdır. Seçim imkanlarının geniş olduğu rəqabət
mühitində bu meyarlara həssaslıqla yanaşılması təkcə biznes etikasının deyil, həm də ölkə
qanunvericiliyinin tələblərinin qorunması baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Lakin
təəssüf ki, bəzən istehlakçı qismində üz tutduğumuz bir sıra ticarət və xidmət sahələrində
tamam fərqli, həm də xoşagəlməz mənzərə ilə rastlaşırıq.
Áþéöê òèúàðÿòäÿ úûëûç ìàðàãëàð...
Áöòöí ñàùÿëÿðäÿ ìöàñèðëÿøÿí, áèçíåñ ìöùèòè èëáÿèë ëèáåðàëëàøàí Àçÿðáàéúàíäà òèúàðÿò âÿ õèäìÿò
ñåêòîðó äà ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿðÿê þç èøèíè ìöàñèð
äþâðöí òÿëÿáëÿðèíÿ óéüóíëàøäûðìàüà ÷àëûøûð. ßäàëÿò
íàìèíÿ äåìÿëèéèê êè, ñîí èëëÿð éöêñÿê ñòàíäàðòëàðà
úàâàá âåðÿí êàôå-ðåñòîðàíëàðûí, ñóïåð âÿ ùèïåðìàðêåòëÿð øÿáÿêÿñèíèí ñàéûíûí àðòìàñû âÿòÿíäàøëàðû ðàçû
ñàëûð. Àíòèèíùèñàð âÿ èñòåùëàê÷û ùöãóãëàðûíûí ìöäàôèÿñèíÿ ìÿñóë äþâëÿò ãóðóìëàðû äà êåéôèééÿòëè õèäìÿò
âÿ ìöíàñèá ãèéìÿò òÿíàñöáöíöí ýþçëÿíèëìÿñè ö÷öí
ãàíóíâåðèúèëèéèí éàðàòäûüû íÿçàðÿò ìåõàíèçìëÿðèíäÿí èñòèôàäÿ åäèðëÿð. Ëàêèí ìöñáÿò òåíäåíñèéàëàðà,
åëÿúÿ äÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðÿ áàõìàéàðàã,
þëêÿìèçèí òèúàðÿò âÿ õèäìÿò ñåêòîðó íþãñàíëàðäàí,
ïðîáëåìëÿðäÿí äÿ õàëè äåéèë. À÷ûã äåìÿê ëàçûìäûð
êè, áÿçÿí èñòåùëàê÷ûëàðûí èíàìûíäàí ñóè-èñòèôàäÿéÿ
éîë âåðÿí, áàçàð êîíéóíêòóðóíà óéàðàã, ùÿòòà äöíéàýþðöøëö âÿ àéûã èñòåùëàê÷ûíû áåëÿ, äîëàéû öñóëëàðëà
÷àøäûðìàã, àëäàòìàã èñòÿéÿíëÿð òàïûëûð.
Ìÿòëÿáÿ êå÷ÿê: ïàéòàõòûí áèð ñûðà òèúàðÿò ìÿðêÿçëÿðèíèí, õöñóñÿí äÿ ñóïåð âÿ ùèïåðìàðêåòëÿðèí
øöøÿ äèâàðëàðûíû áÿçÿéÿí «øîê ãèéìÿò åíäèðèìëÿðè»
êèìè åëàíëàð áÿçÿí ùå÷ äÿ ðåàëëûüû ÿêñ åòäèðìèð.
Äÿáäÿáÿëè âèòðèíëÿðäÿ èñòåùëàê÷ûëàðûí ñå÷èìèíÿ òÿãäèì åäèëÿí ÿðçàã âÿ äèýÿð èñòåùëàê ìÿùñóëëàðûíûí
ãèéìÿòëÿðèíèí ÿëàâÿ äÿéÿð âåðýèñè (ßÄÂ) ùåñàáëàíìàäàí ýþñòÿðèëìÿñè, áåëÿëèêëÿ, «ãèéìÿò åíäèðèìè»
ýþðöíòöñöíöí éàðàäûëìàñû èñÿ âÿòÿíäàøëàðûí ùàãëû íàðàçûëûüûíà ñÿáÿá îëóð.
Ïðîáëåì äèããÿòäÿ sàõëàíûëûð
Ïðîáëåìèí úèääèëèéèíè âÿ àêòóàëëûüûíû íÿçÿðÿ àëàí
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí «Ôàúåáîîê» ñîñèàë øÿáÿêÿñèíäÿêè ðÿñìè ñÿùèôÿñèíäÿ èñòåùëàê÷ûëàðäàí öçëÿøäèêëÿðè áåëÿ ùàëëàðëà áàüëû íàçèðëèéÿ ìÿëóìàò âåðìÿëÿðè
õàùèø îëóíóð. Ñÿáÿá äÿ áóäóð êè, àëäûüû ìàëûí ãèéìÿòèíèí óúóç îëäóüóíó äöøöíÿí ìöøòÿðèëÿð «ñêàíåð
êàññà»ëàðà þäÿíèø åäÿðêÿí ãèéìÿòÿ ßÄÂ-íèí ÿëàâÿ
ùèäèíèí ãèéìÿòè âÿ éåêóí ìÿáëÿü
ìÿëóìàòëàðû ýþñòÿðèëìÿëèäèð. Åéíè çàìàíäà, Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí
16.1.9-úó ìàääÿñèíäÿ ýþñòÿðèëèð
êè, íàüä ïóë ùåñàáëàøìàëàðû àïàðûëàí çàìàí àëûúûéà ÷åê, ãÿáç, áàíê
÷ûõàðûøëàðû âÿ äèýÿð úèääè ùåñàáàò
áëàíêëàðûíû òÿãäèì åòìÿê, áó ñÿíÿäëÿðäÿ ãàíóíâåðèúèëèêëÿ ìöÿééÿíëÿøäèðèëìèø ìÿëóìàòëàðûí ÿêñ
îëóíìàñûíû òÿìèí åòìÿê âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí âÿçèôÿëÿðèíÿ àèääèð. Ìàëûí ãèéìÿòè äåäèêäÿ, ìàëûí ßÄÂ
èëÿ áèðëèêäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëàí, éÿíè
ìöøòÿðèäÿí àëûíìàëû ãèéìÿò áàøà
äöøöëöð. ßÄÂ-íèí äÿðÿúÿñè ùÿð
âåðýè òóòóëàí ÿìÿëèééàòûí âÿ ùÿð âåðýè òóòóëàí èäõàëûí äÿéÿðèíèí 18%-è ãÿäÿðäèð. Ãèéìÿò êàüûçûíäà
ßÄÂ-íèí ýþñòÿðèëìÿìÿñè âÿ éà äîëàéûñû èëÿ ýèçëÿäèëìÿñè ãèéìÿò èíòèçàìûíûí ïîçóëìàñû êèìè äÿéÿðëÿíäèðèëìÿëèäèð».
Ùöãóãøöíàñ-åêñïåðò áåëÿ ùàëëàðëà áàüëû Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ìöëêè Ìÿúÿëëÿñèíäÿ èíçèáàòè
ìÿñóëèééÿòèí íÿçÿðäÿ òóòóëäóüóíó äà äèããÿòÿ ÷àòäûðäû: «Ìöëêè Ìÿúÿëëÿíèí 622-úè (ïÿðàêÿíäÿ ñàòûëàí
ìàëûí ãèéìÿòè âÿ þäÿíèëìÿñè) ìàääÿñèíäÿ ýþñòÿðèëèð
êè, ÿýÿð þùäÿëèéèí ìàùèééÿòèíäÿí àéðû ãàéäà èðÿëè
ýÿëìèðñÿ, àëûúû ìàëû ïÿðàêÿíäÿ àëãû-ñàòãû ìöãàâèëÿñèíèí áàüëàíäûüû àí ñàòûúûíûí åëàí åòäèéè ãèéìÿòëÿ
þäÿìÿéÿ áîðúëóäóð. ßÄ ìÿáëÿüèíè ãèéìÿò êàüûçûíäà ýèçëÿòìÿêäÿ âÿ äîëàéûñû èëÿ éàéûíäûðìàãäà
ìÿãñÿä ìöøòÿðèäÿ ìàëûí ãèéìÿòèíèí àøàüû îëìàñû
òÿñÿââöðö éàðàòìàã, éÿíè îíó àëäàäàðàã îáéåêòÿ
úÿëá åòìÿêäèð».
åäèëìÿñèíäÿí íàðàçû ãàëûðëàð. Îïåðàòèâ ùåñàáëàìà
àïàðìàã èìêàíûíäà îëìàéàí èñòåùëàê÷û óúóç áèëèá
àëäûüû ìàëëàðûí öçÿðèíÿ ßÄÂ-íèí ùåñàáëàíìàñûíäàí
áÿçÿí õÿáÿðñèç îëóð. Ñîí íÿòèúÿäÿ áèð íå÷ÿ ãÿïèéèíÿ ãÿíàÿò åòìÿê èñòÿéÿí âÿòÿíäàø áèð íå÷ÿ ìàíàò
àëäàäûëûð, îíà òÿêúÿ ìàääè äåéèë, ùÿì äÿ ìÿíÿâè çÿðÿð âóðóëóð.
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí «Ôàúåáîîê»äàêû ñÿùèôÿñèíäÿ ïðîáëåìëÿ áàüëû éàçûëàí øÿðù âÿ à÷ûãëàìàëàð èñÿ
áèð ñûðà ñóïåðìàðêåòëÿðèí ìöøòÿðëÿðè øèðíèêëÿíäèðìÿê,
úÿëá åòìÿê ö÷öí èêðàù ùèññè äîüóðàí âàñèòÿëÿðÿ ÿë
àòäûãëàðûíû ýþñòÿðèð. Øÿùÿð ñàêèíè Õàíûì Ðÿñóëîâà
éàçûð: «Ìÿí äÿ áó ùàëëà ðàñòëàøìûøàì. Àëäûüûì øèðÿíèí âèòðèíäÿêè ãèéìÿòè 1 ìàíàò 20 ãÿïèê îëäóüó ùàëäà, êàññà ÷åêèíÿ áàõàðêÿí 1 ìàíàò 40 ãÿïèê ùåñàáëàíäûüûíû ýþðäöì. Ìàðêåòèí ÿìÿêäàøûíäàí áóíóí
ñÿáÿáèíè ñîðóøäóãäà, î, ýöëöíú ôîðìàäà ìÿñóëèééÿòè
êàññà àïàðàòûíûí öçÿðèíÿ ãîéàðàã: «Áó, äÿìèð ïàð÷àñûäûð. Áèç îíà ùå÷ íÿ åäÿ áèëìÿðèê», - äåäè.
Äèýÿð áèð øÿùÿð ñàêèíè Âàãèô ßùìÿäîâ äà àëûøâåðèø çàìàíû ìàëûí öçÿðèíäÿ ßÄÂ-íèí ýþñòÿðèëìÿìÿñèíäÿí, êàññàäà ãèéìÿò ôÿðãèíèí éàðàíìàñûíäàí
íàðàçûëûüûíû èôàäÿ åäèá: «Âèòðèíäÿ ìàëûí öçÿðèíÿ àéðû
ãèéìÿò éàçûëûð, êàññàäà áàøãà ãèéìÿò ÷ûõûëûð. Áåëÿ
ùàëëàðà åéíè ìàðêåòäÿ áèð íå÷ÿ äÿôÿ ðàñò ýÿëìèøÿì.
Áóíó àøêàð åäÿíäÿ èñÿ ñàòûúû ýóéà ñÿùâ åòäèéèíè äå- Èsòåùëàê÷ûëàð àéûã îëìàëûäûðëàð...
Àçàä Èñòåùëàê÷ûëàð Áèðëèéèíèí ñÿäðè Åééóá Ùöéÿðÿê öçð èñòÿéèð. Àììà ÷îõ àäàì ÷åêäÿêè ãèéìÿòñåéíîâ ðÿùáÿðè îëäóüó èúòèìàè ãóðóìà áåëÿ ùàëëàðëà
ëÿðè ùåñàáëàìûð âÿ àëäàäûëûð».
áàüëû ÷îõñàéëû ìöðàúèÿòëÿðèí äàõèë îëäóüóíó áèëäèðèð.
Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, àïàðûëàí ìîíèòîðèíãëÿð çàìàÈsòåùëàê÷ûíûí ùöãóãëàðû ïîçóëóð
Ìÿñÿëÿ èëÿ áàüëû ãÿçåòèìèçÿ à÷ûãëàìà âåðÿí ùö- íû, êîíêðåò îëàðàã, «Íåïòóí» ìàðêåòëÿð øÿáÿêÿñèíäÿ
ãóãøöíàñ Àéäûí Êÿðèìîâ áèëäèðäè êè, ãåéä îëóíàí ìàëëàðûí âèòðèíäÿ ýþñòÿðèëÿí âÿ êàññàäà ùåñàáëàíàí
ùàëëàð Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Âåðýè Ìÿúÿëëÿ- ãèéìÿòëÿðè àðàñûíäà ôÿðãëÿðèí îëäóüó öçÿ ÷ûõûá: «Íàñèíèí, ùàáåëÿ «Èñòåùëàê÷ûëàðûí ùöãóãëàðûíûí ìöäàôè- çèðëÿð Êàáèíåòèíèí «Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà òèÿñè ùàããûíäà» âÿ «Ùàãñûç ðÿãàáÿò ùàããûíäà» Àçÿð- úàðÿò, ìÿèøÿò âÿ äèýÿð íþâ õèäìÿò (èø ýþðöëìÿñè,
áàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ãàíóíëàðûíûí ïîçóëìàñûäûð. «À- õèäìÿò ýþñòÿðèëìÿñè) Ãàéäàëàðû ùàããûíäà» 15 àïðåë
çÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 50.8.5- 1998-úè èë òàðèõëè 80 íþìðÿëè ãÿðàðûíà ÿñàñÿí, ñàòûøà
úè ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, íÿçàðÿò-êàññà àïàðàòûíûí ÷åê- äàõèë îëìóø áöòöí ìàëëàðûí öçÿðèíäÿ ìàëûí àäû, íþëÿðèíäÿ äèýÿð çÿðóðè ìÿëóìàòëàðëà éàíàøû, ìàëûí âà- âö âÿ ãèéìÿòè ýþñòÿðèëìÿêëÿ äÿãèã òÿðòèá åäèëìèø
ãèéìÿò êàüûçû, ãèéìÿò êàüûçûíûí àðõà òÿðÿôèíäÿ èñÿ
ìöòëÿã ìàääè-ìÿñóë øÿõñèí èìçàñû âÿ äîëäóðóëìà
òàðèõè îëìàëûäûð. Áèð ÷îõ ìàðêåòëÿðäÿ áó òÿëÿáëÿð ïîçóëóð. Êîíêðåò îëàðàã «Íåïòóí» ìàðêåòëÿð øÿáÿêÿñè
èëÿ áàüëû áèçÿ áåëÿ ìöðàúèÿòëÿð äàõèë îëóá. Áÿçè ñóïåðìàðêåòëÿð èñÿ ìöøòÿðèíèí àëìàäûüû ìàëëàðû ñêàíåð
òèïëè êàññà àïàðàòû âàñèòÿñèëÿ éåêóí ñèéàùûéà äàõèë
åäèðëÿð. Íÿòèúÿäÿ ìöøòÿðè àëìàäûüû ìàëà ýþðÿ þçö
äÿ áèëìÿäÿí þäÿíèø åäèð. Áèç áåëÿ ãàíóí ïîçóíòóëàðû èëÿ áàüëû ìöâàôèã äþâëÿò ñòðóêòóðëàðûíû ìöòÿìàäè
îëàðàã ìÿëóìàòëàíäûðûðûã».
Ìÿñÿëÿ èëÿ áàüëû ñîðüóìóçà úàâàá îëàðàã Èãòèñàäè Èíêèøàô Íàçèðëèéè éàíûíäà Àíòèèíùèñàð Ñèéàñÿòè âÿ
Èñòåùëàê÷ûëàðûí Ùöãóãëàðûíûí Ìöäàôèÿñè Äþâëÿò Õèäìÿòèíäÿí áèëäèðèëäè êè, ãàíóíâåðèúèëèéÿ ÿñàñÿí, âèòðèíÿ ãîéóëìóø ìàëûí ñîí ãèéìÿòè äÿãèã ýþñòÿðèëìÿëèäèð. Õèäìÿòèí ðÿèñ ìöàâèíè Èëãàð Ñàäûãîâóì èìçàñû
èëÿ äàõèë îëìóø ìÿêòóáäà ãåéä åäèëèð êè, áåëÿ ùàëëàðà
ãàðøû ãàíóí ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìöáàðèçÿ àïàðûëûð: «Ãàíóí
ïîçóíòóñóíà éîë âåðÿí ìàüàçàëàðûí äÿãèã àäû âÿ öíâàíû, ùÿì÷èíèí ìÿõñóñ îëäóüó ôèçèêè âÿ ùöãóãè øÿõñèí òàì àäû, ÂÞÅÍ-è ùàããûíäà ìÿëóìàòëàð òÿãäèì
îëóíàúàüû òÿãäèðäÿ, Äþâëÿò Õèäìÿòè òÿðÿôèíäÿí ìöâàôèã òÿäáèðëÿð ýþðöëÿ áèëÿð».
Ñîíäà áèëäèðÿê êè, áó ìÿñÿëÿäÿ àèäèééÿòè äþâëÿò
ãóðóìëàðû èëÿ éàíàøû, èñòåùëàê÷ûëàðûí þçëÿðèíèí äÿ
àéûã-ñàéûã îëìàëàðûíà åùòèéàú âàð. Ùÿð áèð âÿòÿíäàø
àëûø-âåðèø åäÿðêÿí áåëÿ ùàëëàðà ýþç éóììàìàëû, ùöãóãëàðûíûí ìöäàôèÿñè èëÿ áàüëû äþâëÿò ñòðóêòóðëàðûíà
ðÿñìè ìÿëóìàò âåðìÿëèäèð. Áóíóíëà áèç ùÿì äÿ áàøãàëàðûíûí àëäàäûëìàñûíûí ãàðøûñûíû àëìûø îëàðûã.
Ñàìèð ÌÓÑÒÀÔÀÉÅÂ
№ 46 (636) | 28 ноyabr 2012 | www.vergiler.az
5
Şəffaflığa doğru daha bir addım
Noyabrın 22-də Vergilər Nazirliyi yanında Vergi Cinayətlərinin İbtidai Araşdırılması Departametində «Açıq qapı günü» keçirilmişdir
íÿôÿðè ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá îëóíìóøäóð. Äåïàðòàìåíòèí èúðààòûíäà îëàí èøëÿð öçðÿ äþâëÿò
áöäúÿñèíÿ 2001-úè èëäÿ 3,7 ìèëéîí ìàíàò, 2011-úè èëäÿ èñÿ
41,8 ìèëéîí ìàíàò þäÿòäèðèëìèøäèð. Öìóìèëèêäÿ, ñîí 11
èëäÿ äåïàðòàìåíòèí èúðààòûíäà
îëìóø èøëÿð öçðÿ 108 ìèëéîí
ìàíàòà éàõûí ìÿáëÿüäÿ âåðýèëÿð äþâëÿò áöäúÿñèíÿ þäÿòäèðèëìèøäèð.
Úàðè èëäÿ äåïàðòàìåíò òÿðÿôèíäÿí 358 úèíàéÿò èøè áàøëàíìûø, áóíëàðäàí 311-íèí èñòèíòàãû áàøà ÷àòäûðûëìûø, î úöìëÿäÿí 66 úèíàéÿò èøè òàìàìëàíàðàã áàõûëìàñû ö÷öí ìÿùêÿìÿëÿðÿ ýþíäÿðèëìèø, 245 úèíàéÿò èøèíÿ âóðóëìóø çèéàí òàìàìèëÿ þäÿíèëäèéèíÿ âÿ äèýÿð
Âåðýè Úèíàéÿòëÿðèíèí Èáòèäàè Àðàøäûðûëìàñû Äåïàðòàìåòèíèí (ÂÚÈÀÄ) ðÿèñè, 3-úö äÿðÿúÿëè äþâëÿò ÿäëèééÿ ìöøàâèðè Âèäàäè Ìÿììÿäîâ ãîíàãëàðû ñàëàìëàéàðàã äåïàðòàìåíòèí ôÿàëèééÿò èñòèãàìÿòëÿðè áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðäè. Î,
ãåéä åòäè êè, éàðàäûëìàñûíäàí
11 èëäÿí àðòûã âàõò êå÷ÿí äåïàðòàìåíò þëêÿìèçèí âåðýè ñèñòåìèíäÿ úèíàéÿòëÿðèí èáòèäàè
àðàøäûðûëìàñûíû âÿ ÿìÿëèééàòàõòàðûø òÿäáèðëÿðèíè ùÿéàòà êå÷èðÿí ñòðóêòóð êèìè ôîðìàëàøìûøäûð. Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ñÿðÿíúàìû èëÿ 2000-úè
èëäÿ íàçèðëèéèí òÿðêèáèíäÿ Ùöãóã-ìöùàôèçÿ îðãàíëàðû èëÿ ÿëàãÿëÿíäèðìÿ Áàø Èäàðÿñè, ñîíðà
Âåðýè Úèíàéÿòëÿðèíèí Èáòèäàè
Àðàøäûðûëìàñû Èäàðÿñè, 2001-úè
èëèí èéóí àéûíûí 7-äÿ èñÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè éàíûíäà Âåðýè
Úèíàéÿòëÿðèíèí Èáòèäàè Àðàøäûðûëìàñû Äåïàðòàìåíòè éàðàäûëìûø âÿ áó èëëÿð ÿðçèíäÿ äåïàðòàìåíò òÿðÿôèíäÿí âåðýè úèíàéÿòëÿðèíèí âàõòûíäà àøêàð åäèëìÿñè âÿ ãàðøûñûíûí àëûíìàñû
ìÿãñÿäèëÿ úèääè èøëÿð ùÿéàòà
êå÷èðèëìèøäèð.
Ñîíðà ÊÈÂ íöìàéÿíäÿëÿðè äåïàðòàìåíòèí áèð èë ÿââÿë
èñòèôàäÿéÿ âåðèëìèø éåíè áèíàñû, Èñòèíòàã âÿ ßìÿëèééàò èäàðÿëÿðè, Òÿùãèãàò, Ìöùàôèçÿ âÿ
õèäìÿò øþáÿëÿðè, Êðèìèíàëèñòèêà âÿ ó÷îò áþëìÿñè èëÿ òàíûø
îëìóøëàð.
Âåðýèëÿð íàçèðèíèí ìöøàâèðè Ýöíàé Úÿôÿðëè þç ÷ûõûøûíäà
ãåéä åòäè êè, «À÷ûã ãàïû ýöíö»íöí Âåðýè Úèíàéÿòëÿðèíèí
Èáòèäàè Àðàøäûðûëìàñû Äåïàðòàìåíòèíäÿ êå÷èðèëìÿñèíäÿ ÿñàñ
ìÿãñÿä ÊÈÂ íöìàéÿíäÿëÿðèíè íàçèðëèéèí ìöùöì ôÿàëèééÿò
èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí áèðè îëàí âåðýè ùöãóãïîçìàëàðû èëÿ ìöáàðèçÿ ñàùÿñèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿðëÿ
òàíûø åòìÿêäèð. Î, õàòûðëàòäû êè,
áó èëèí ñåíòéàáðûíäà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí ñÿðÿíúàìû èëÿ «À÷ûã ùþêóìÿòèí òÿøâèã åäèëìÿñèíÿ äàèð Ìèëëè Ôÿàëèééÿò Ïëàíû» âÿ
«Êîððóïñèéàéà ãàðøû ìöáàðèçÿéÿ äàèð Ìèëëè Ôÿàëèééÿò Ïëàíû» òÿñäèã åäèëìèøäèð. 20122015-úè èëëÿðè ÿùàòÿ åäÿúÿê áó
ôÿàëèééÿò ïëàíëàðû þëêÿäÿ øÿôôàôëûüûí àðòûðûëìàñû âÿ êîððóïñèéàéà ãàðøû ìöáàðèçÿ ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðèí äàâàìëûëûüûíûí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ, äþâëÿò âÿ éåðëè þçöíöèäàðÿ îðãàíëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíèí «à÷ûã ùþêóìÿò» ïðèíñèïëÿðèíÿ óéüóíëàøäûðûëìàñûíà éþíÿëäèëìèøäèð.
Ãåéä åäèëìèøäèð êè, ùàçûðäà Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè òÿðÿôèíäÿí þëêÿ áàø÷ûñûíûí ìÿëóì
«Ôèòúù Ðàòèíýñ» áåéíÿëõàëã ðåéòèíã
àýåíòëèéè äöíéà þëêÿëÿðèíèí êðåäèò
ðåéòèíãè èëÿ áàüëû ïðîãíîçëàðûíà
äÿéèøèêëèê åäèá. Éåíè êðåäèò ðåéòèíãèíäÿ Àâðîïàíûí ÿêñÿð äþâëÿòëÿðèíèí
ðåéòèíãè ñàáèò ñàõëàíñà äà, áÿçè
þëêÿëÿðèí ðåéòèíãè àøàüû ñàëûíûá.
Òöðêèéÿíèí êðåäèò ðåéòèíãè
«ÁÁ+»äàí «ÁÁÁ»éÿ ãàëäûðûëûá...
Éåíè ðåéòèíã øêàëàñûíäà Òöðêèéÿíèí
ìþâãåéè ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ éàõøûëàøûá.
Àýåíòëèê Òöðêèéÿíèí êðåäèò ðåéòèíãèíè
«ÁÁ+»äÿí «ÁÁÁ»éÿ ãàëäûðûá. Áóíóíëà äà
ãàðäàø þëêÿ Àâðîïàíûí èíêèøàô åòìèø äþâëÿòëÿðèíèí èíâåñòèñèéà ðåéòèíãèíÿ éàõûíëàøûá.
«Ôèòúù Ðàòèíýñ» Òöðêèéÿíèí óçóíìöääÿòëè
ñóâåðåí êðåäèò ðåéòèíãèíè àðòûðàðêÿí áó þëêÿíèí áèð ñûðà ìàëèééÿ þùäÿëèêëÿðèíè, äàõèëè
âÿ õàðèúè áàçàðëàðäàêû âÿçèééÿòèíè, ìàêðîèãòèñàäèééàòûí áöòöí ñàùÿëÿðè öçðÿ ñîí àéëàð ìöñáÿò ìåéèëëÿð ÿëäÿ åòìÿñèíè, èíâåñòèñèéà ýþñòÿðèúèëÿðèíè íÿçÿðÿ àëûá. Ãóðóìóí
åêñïåðò ãðóïóíóí ðÿéèíäÿ ãåéä îëóíóð êè,
Òöðêèéÿíèí ðåéòèíãèíèí àðòûðûëìàñû õàðèúè
ãåéðè-ñàáèòëèêëÿðÿ ãàðøû äàéàíûãëû îëìàñû èëÿ
áàüëûäûð. Þëêÿ èãòèñàäèééàòûíûí àðòûì òåìïèíèí éöêñÿëìÿñè, éàõûí ýÿëÿúÿêäÿ ìèêðîìàëèééÿ ðèñêëÿðè èëÿ áàüëû âÿçèééÿòèí éàõøûëàøàúàüû, äþâëÿò áîðúóíóí àçàëìàñû âÿ ýöúëö áàíê ñèñòåìè ðåéòèíãèí òÿéèí îëóíìàñû
ö÷öí ìþùêÿì ÿñàñëàð éàðàäûð. Ñîí àëòû àéäà Òöðêèéÿíèí ìàëèééÿ, ãèéìÿòëè êàüûçëàð,
èñòèãðàç, âàëéóòà áàçàðû èíêèøàô åäèá âÿ õàðèúè òÿñèðëÿðÿ, õöñóñèëÿ äÿ Àâðîïà áîðú áþùðàíûíûí ôÿñàäëàðûíà ìÿðóç ãàëìàéûá, íÿòèúÿäÿ ñàáèò ìàêðîìàëèééÿ âÿçèééÿòè þëêÿíèí äàéàíûãëû èíêèøàôûíà çÿìèí éàðàäûá.
Òöðêèéÿíèí âàëéóòà âÿ áàíê ñèñòåìèíäÿ ïîçèòèâëèê òöðê ëèðÿñèíèí äèýÿð õàðèúè äþíÿðëè
ñÿðÿíúàìûíäàí èðÿëè ýÿëÿí âÿçèôÿëÿðèí èúðàñû ìÿãñÿäèëÿ ìöâàôèã òÿäáèðëÿð ïëàíëàðû ùàçûðëàíìûøäûð âÿ îíëàðûí ðåàëëàøäûðûëìàñû âåðýè õèäìÿòè èëÿ èúòèìàè ãóðóìëàð àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿðèí äàùà äà äÿðèíëÿøäèðèëìÿñèíÿ, âåðýè îðãàíëàðûíûí
ôÿàëèééÿòè áàðÿäÿ èúòèìàèééÿòèí ìÿëóìàò àëìà èìêàíëàðûíûí ýåíèøëÿíìÿñèíÿ øÿðàèò éàðàäàúàãûð.
Ý.Úÿôÿðëè âåðýè îðãàíëàðû
èëÿ âåðýè þäÿéèúèëÿðè àðàñûíäà
éàðàíàí áöòöí ìöíàñèáÿòëÿðäÿ úàíëû öíñèééÿòèí ìèíèìóìà åíäèðèëìÿñè ö÷öí åëåêòðîí
âåðýè õèäìÿòëÿðèíèí ýåíèø òÿòáèã åäèëäèéèíè âÿ ùàë-ùàçûðäà
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè òÿðÿôèíäÿí
âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ âÿ âåðýè
þäÿéèúèñè îëìàéàí âÿòÿíäàøëàðà 57 íþâ åëåêòðîí âåðýè õèäìÿòè ýþñòÿðèëäèéèíè áèëäèðìèø,
ùÿð áèð åëåêòðîí âåðýè õèäìÿòè
ùàããûíäà àéðû-àéðûëûãäà òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðûíà ãûñà ìÿëóìàò âåðìèøäèð.
ÂÚÈÀÄ-íèí Èñòèíòàã èäàðÿñèíèí ðÿèñ ìöàâèíè Ìèðè Áàüûðîâ éàðàíäûüû ýöíäÿí äåïàðòàìåíò òÿðÿôèíäÿí âåðýè ùöãóãïîçìàëàðûíà ãàðøû ìöáàðèçÿ ñàùÿñèíäÿ ýþðöëìöø èøëÿð
áà ðÿäÿ ìÿëó ìàò âåð ìèø äèð.
Ãåéä åò ìèø äèð êè, äå ïàð òà ìåíòäÿ èíäèéÿäÿê öìóìèëèêäÿ 3057 úèíàéÿò èøè áàøëàíìûøäûð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû
Úèíàéÿò Ìÿúÿëëÿñèíèí ìöâàôèã ìàääÿëÿðè èëÿ áàøëàíìûø úèíàéÿò èøëÿðè öçðÿ 2155 íÿôÿð
úèíàéÿò òþðÿòìèø øÿõñ ìöÿééÿí åäèëìèø âÿ îíëàðäàí 904
îëóíìàñû ìÿãñÿäèëÿ Âåðýèëÿð
Íàçèðëèéèíèí ðÿùáÿðëèéè òÿðÿôèíäÿí 2010-úó èëèí éàíâàð àéûíäà Âåðýè Úèíàéÿòëÿðèíèí Èáòèäàè Àðàøäûðûëìàñû Äåïàðòàìåíòèíèí òÿðêèáèíäÿ Êðèìèíàëèñòèêà âÿ ó÷îò áþëìÿñè éàðàäûëäûüûíû áèëäèðìèøäèð. Áþëìÿäÿ úèíàéÿò èøëÿðè âÿ ìàòåðèàëëàðûí
ó÷îòó àïàðûëìàãëà ùÿðÿêÿòëÿðèí èçëÿíäèéè , úèíàéÿò òþðÿòìèø
øÿõñëÿð áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàðûí
èøëÿíèëÿðÿê áåéíÿëõàëã òÿúðöáÿ ÿñàñûíäà îíëàðûí äàêòîôîòîòåêàñûíûí òîïëàíäûüû ãåéä åäèëìèøäèð. Ýþðöëìöø êîìïëåêñ
òÿäáèðëÿð íÿòèúÿñèíäÿ ñîí èëëÿð
úèíàéÿòëÿðèí à÷ûëìàñû, äþâëÿòÿ
âóðóëìóø çèéàíûí þäÿòäèðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ õåéëè íàèëèééÿòëÿð
ÿëäÿ îëóíìóøäóð. È.Èáàäîâóí
Həbibə Abdulla,
«Azadinform»
informasiya agentliyinin müxbiri
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí
ìÿòáóàòëà ÿëàãÿëÿðèíè òÿãäèðÿëàéèã ùåñàá åäèðÿì.
Äèýÿð äþâëÿò ãóðóìëàðû
èëÿ ìöãàéèñÿäÿ Âåðýèëÿð
Íàçèðëèéè ìÿòáóàòà äàùà
à÷ûã, èúòèìàèééÿò ãàðøûñûíäà äàùà ùåñàáàòëû ãóðóì êèìè ãåéä åäèëÿ áèëÿð. Áóýöíêö òÿäáèðè äÿ óüóðëó âÿ ëàçûìëû áèð
àääûì êèìè äÿéÿðëÿíäèðèðÿì. Áóðàäà âåðýè õèäìÿòèíèí ìöùöì èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí îëàí âåðýè
ùöãóãïîçìàëàðû èëÿ ìöáàðèçÿ ñàùÿñèíäÿ ýþðöëìöø èøëÿð ùàããûíäà ýåíèø ìÿëóìàò âåðèëäè, éàðàäûëìûø øÿðàèòëÿ ÿéàíè òàíûøëûã èìêàíû ãàçàíäûã. Áöòöí áó èøëÿð ùåñàáàòëûëûüà, øÿôôàôëûüà èñòèãàìÿòëÿíìèø àääûìëàðäûð âÿ àëãûøà ëàéèãäèð.
Öìèäâàðàì êè, áó úöð òÿäáèðëÿð äàâàìëû îëìàãëà éàíàøû, äèýÿð äþâëÿò ãóðóìëàðû ö÷öí äÿ
þðíÿê îëàúàã.
Türkay Verdiyeva,
«Xəzər»
Тeleviziyasının müxbiri
ãàíóíè ÿñàñëàðà ýþðÿ õèòàì âåðèëìèøäèð. 2012 èëäÿ òàìàìëàíìûø âÿ èúðààòäà îëàí èøëÿð öçðÿ
9.936.600 ìàíàò âÿñàèòèí äþâëÿò áöäúÿñèíÿ þäÿíèëìÿñè òÿìèí åäèëìèøäèð.
Äåïàðòàìåíòèí Êðèìèíàëèñòèêà âÿ ó÷îò áþëìÿñèíèí ðÿèñè
Èëãàð Èáàäîâ âåðýè îðãàíëàðûíûí ñÿëàùèééÿòèíÿ àèä åäèëìèø
úèíàéÿòëÿðèí àðàøäûðûëìàñû çàìàíû êðèìèíàë õàðàêòåðëè ìÿëóìàòëàðäàí èñòèôàäÿíèí òÿìèíè, ñöáóòëàðûí òîïëàíìàñû, ãàáëàøäûðûëìàñû, òÿäãèãèíäÿ åëìèòåõíèêè íàèëèééÿòëÿðèí òÿòáèã
ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, 2000-2011-úè
èëëÿðäÿ 2155 øÿõñ âåðýè ùöãóãïîçìàëàðû èëÿ áàüëû úèíàéÿò ÿìÿëëÿðè òþðÿòìèø, îíëàðäàí 2089-ó (96,9%) Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí âÿòÿíäàøëàðû, 66-ñû (3,1%) èñÿ ÿúíÿáèëÿð îëìóøäóð.
Êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí «à÷ûã ãàïû»
ñèéàñÿòèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðäèêëÿðèíè âÿ òÿäáèðäÿí ìÿìíóí ãàëäûãëàðûíû áèëäèðìèøëÿð.
Àðçó ÈÁÐÀÙÈÌÎÂÀ
Áóýöíêö òÿäáèð øÿôôàôëûüûí àðòûðûëìàñûíà õèäìÿò åäèð. ÊÈ íöìàéÿíäÿëÿðè ìÿëóìàòëàðûí èúòèìàééÿòÿ ÷àòäûðûëìàñûíäà
âàñèòÿ÷è îëäóãëàðû ö÷öí
äþâëÿò ñòðóêòóëàðû òÿðÿôèíäÿí ìÿëóìàòëàðûí êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíÿ áèðáàøà âåðèëìÿñè îëäóãúà þíÿìëèäèð. Áó
ýöí òÿäáèðäÿ ÊÈÂ íöìàéÿíäÿëÿðèíÿ èñòÿð þòÿí
èëëÿð, èñòÿðñÿ äÿ úàðè èë öçðÿ ùöãóãïîçìàëàð ùàããûíäà îëäóãúà ìöùöì ñòàòèñòèê ìÿëóìàòëàð âåðèëäè, ÂÚÈÀÄ-íèí àéðû-àéðû ôÿàëèééÿò èñòèãàìÿòëÿðè ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò àëäûã. Áóíëàð íàçèðëèéèí ôÿàëèééÿòèíèí îáéåêòèâ èøûãëàíäûðûëìàñû
ö÷öí áþéöê ÿùÿìèééÿò äàøûéûð.
Bəhram Rüstəmbəyov,
«1news»
informasiya agentliyinin müxbiri
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè äèýÿð äþâëÿò ñòðóêòóðëàðûíà
íöìóíÿ îëà áèëÿúÿê òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèð. Áóýöíêö òÿäáèð äÿ ùÿìèí
ñûðàäàíäûð. Äöøöíöðÿì
êè, 57 íþâ åëåêòðîí õèäìÿò ýþñòÿðÿí áèð äþâëÿò
ãóðóìó þç ôÿàëèééÿòèíäÿ
òàì øÿôôàôëûüà íàèë îëà áèëÿð.
ìàñû áàðÿäÿ ãàíóí ëàéèùÿñèíè èëêèí îõóíóøäà ãÿáóë åäèá. Àâðîïàëû åêïåðòëÿð âåðýèëÿðèí àðòûðûëìàñûíû «ìàëèééÿíèí àòîì áîìáàñû» àäëàíäûðûðëàð. Àíàëèòèêëÿðèí ôèêðèíúÿ,
ìàëèééÿ ÿìÿëèééàòëàðû âåðýèñè âÿ ÿìëàê
âåðýèñèíèí àðòûðûìàñûíû íÿçÿðäÿ òóòàí ñÿðò
àíòèáþùðàí òÿäáèðëÿðè àâðîçîíà þëêÿëÿðè ö÷öí
ôèêèð àéðûëûãëàðû ìþâúóääóð. Áó þëêÿëÿðèí úèääè èãòèñàäè ïðîáëåìëÿð éàðàäà áèëÿð.
áöäúÿ ýÿëèðëÿðèíè ôîðìàëàøäûðìàã ö÷öí ìàëèééÿ ÷àòûøìàçëûüû éàðàíäûüûíäàí ýÿëÿí èë Àçÿðáàéúàíäà èsÿ áöäúÿ àðòûð...
Ýþðöíäöéö êèìè, Àâðîïà Áèðëèéè þëêÿáèð ñûðà ñàùÿëÿðÿ àéðûëàí õÿðúëÿðèí «ãàé÷ûëàíìàñû», äàùà ÷îõ ñîñèàë ñàùÿëÿðÿ àéðûëàí ëÿðèíäÿ äþâëÿò áöäúÿñèíèí õÿðúëÿðè, õöñóñèõÿðúëÿðèí àçàëäûëìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Àð- ëÿ äÿ ñîñèàë õÿðúëÿð àçàëäûëûð, âåðýè äÿðÿúÿòûã áÿçè þëêÿëÿðèí ïàðëàìåíòëÿðè áöäúÿäÿ ëÿðè àðòûðûëûð. Àçÿðáàéúàíäà èñÿ ùÿð èë áöäñîñèàë õÿðúëÿðèí àçàëäûëìàñû áàðÿäÿ ãÿðàð úÿíèí ýÿëèð âÿ õÿðúëÿðè àðòûðûëûð. Áöäúÿ ýÿãÿáóë åäèá. Áóíóí íÿòèúÿñèäèð êè, Èòàëèéà, ëèðëÿðèíèí áþéöê áèð ùèññÿñè èíñàíëàðûí ñîñèÈñïàíèéà, Ïîðòóãàëèéà, Éóíàíûñòàí âÿ äèýÿð àë ìöäàôèÿñèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí íÿàâðîçîíà þëêÿëÿðèíäÿ ÿùàëèíèí êöòëÿâè íà- çÿðäÿ òóòóëóð. Àçÿðáàéúàí ðåýèîíäà î þëðàçûëûüû èëÿ ìöøàéèÿò îëóíàí éöðöø âÿ ìè- êÿëÿðäÿíäèð êè, áöäúÿ òÿðòèáàòûíäà ìàëèééÿ
ïðîáëåìè èëÿ öçëÿøìèð, ÿêñèíÿ, ðåñïóáëèêàòèíãëÿð ñîí ýöíëÿðäÿ äàùà äà ýåíèøëÿíèá.
Àâðîïàäà âÿòÿíäàøëàðûí íàðàçûëûüûíûí ìûçûí áöäúÿ ýÿëèðëÿðè èëÿ áÿðàáÿð, Ìÿðêÿçè
ýöúëÿíìÿñèíÿ ñÿáÿá îëàí àìèëëÿðäÿí áèðè Áàíêäà âÿ Äþâëÿò Íåôò Ôîíäóíäà ñàõëàíûäÿ âåðýè äÿðÿúÿëÿðèíèí àðòûðûëìàñûäûð. Àâ- ëàí âàëéóòà åùòèéàòëàðûíûí ùÿúìè àðòûð.
Àçÿðáàéúàíäà âåðýè äÿðÿúÿëÿðèíèí àøàðîïà þëêÿëÿðèíäÿ áþùðàíäàí ÷ûõìàã ìÿãñÿäèëÿ ìþâúóä âåðýè äÿðÿúÿëÿðèíèí éöêñÿë- üû ñàëûíìàñû - ôÿðäè ñàùèáêàðëàðäàí ýÿëèð
äèëìÿñè èëÿ éàíàøû, ÿëàâÿ âåðýè íþâëÿðè äÿ âåðýèñè äÿðÿúÿñèíèí 35%-äÿí 20%-ÿ, ìöòÿòáèã åäèëèð. Òÿêúÿ Ôðàíñàäà ýÿëÿí èë ìö- ÿññèñÿëÿðäÿí ìÿíôÿÿò âåðýèñèíèí 22%-äÿí
ÿññèñÿ âÿ ôèçèêè øÿõñëÿð öçðÿ âåðýèëÿðèí 10 20%-ÿ åíäèðèëìÿñè, ôèçèêè øÿõñëÿðäÿí ýÿëèð
ìèëéàðä àâðî àðòûðûëìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóð. âåðýèñèíèí éóõàðû ùÿääèíèí èñÿ 35%-äÿí
Éåðè ýÿëìèøêÿí, ùÿìèí þëêÿëÿðäÿ áèð ÷îõ 30%-ÿ ñàëûíìàñû, ÿëàâÿ äÿéÿð âåðýèñèíèí
âåðýè äÿðÿúÿëÿðè Àçÿðáàéúàíëà íèñáÿòäÿ 20%-äÿí 18%-ÿ åíäèðèëìÿñè, åëÿúÿ äÿ ñàõåéëè éöêñÿêäèð. Áèðáàøà âåðýèëÿðèí öñòöí- äÿëÿøäèðèëìèø âåðýè þäÿéèúèëÿðè ö÷öí äþâëöê òÿøêèë åòäèéè þëêÿëÿðäÿ ôèçèêè øÿõñëÿð- ðèééÿ ìÿáëÿüèíèí ñÿâèééÿñèíèí 90 ìèíäÿí
äÿí ýÿëèð âåðýèñè 40%-50% àðàñû òÿøêèë åäèð. 150 ìèí ìàíàòà ãàëäûðûëìàñû ôîíóíäà ñîí
Áóíà áàõìàéàðàã, Èòàëèéà, Èñïàíèéà, Éó- èëëÿðäÿ áöäúÿéÿ âåðýè äàõèëîëìàëàðûíûí ùÿúíàíûñòàí, Èðëàíäèéà, Ïîðòóãàëèéà ùþêóìÿò- ìè àðòìàãäàäûð. Õöñóñèëÿ äÿ èãòèñàäèééàòûí
ëÿðè 2013-úö èë ö÷öí âåðýèëÿðèí àðòûðûëìàñûíû ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíäàí äàõèëîëìàëàð àðòûð,
íÿçÿðäÿ òóòàí áöäúÿ ëàéèùÿñèíè ïàðëàìåíòÿ âåðýè áàçàñûíûí ýåíèøëÿíìÿñè ìöøàùèäÿ
òÿãäèì åäèáëÿð. Èñïàíèéà ïàðëàìåíòè èñÿ îëóíóð.
Åëáðóñ ÚßÔßÐËÈ
âåðýèëÿðèí 18%-äÿí 21%-ÿ ãÿäÿð àðòûðûë-
Avropa Birliyi böhrandan
cıxış yolu tapa bilmir
âàëéóòàëàðëà íèñáÿòäÿ ìöáàäèëÿ ìÿçÿííÿñèíèí àðòìàñûíà ñÿáÿá îëóá. Ñîí ö÷ àéäà
Òöðêèéÿíèí èñòèãðàçëàð áàçàðûíäà ôàèç äÿðÿúÿëÿðè 6,8%-äÿí 7,5%-ÿ ãÿäÿð àðòûá, åëÿúÿ
äÿ âàëéóòà áàçàðûíäà áèð ÀÁØ äîëëàðû 1,7816;
áèð àâðî èñÿ 2,2795 òöðê ëèðÿñèíÿ ãÿäÿð àøàüû äöøöá.
«Ôèòúù Ðàòèíýñ» Òöðêèéÿíèí êðåäèò ðåéòèíãèíè ãàëäûðìàãëà éàíàøû, Àâðîïà Áèðëèéè
þëêÿëÿðèíäÿí Éóíàíûñòàí, Èðëàíäèéà, Ïîðòóãàëèéà, Èñïàíèéàíûí ðåéòèíãëÿðèíè àøàüû ñàëûá. Ãóðóì àâðîçîíà þëêÿëÿðèíäÿí Èòàëèéà,
Ñëîâåíèéà, Áåë÷èêà êèìè èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿðèí êðåäèò ðåéòèíãèíè ñàáèò ñàõëàéûá.
Àýåíòëèéèí ìþâãåéèíÿ ýþðÿ, ùÿìèí äþâëÿòëÿðèí ñÿùì áàçàðû, ãèéìÿòëè êàüûçëàð, èñòèãðàç âÿ äèýÿð ìàëèééÿ àëÿòëÿðè þç äÿéÿðèíè èòèðìÿêäÿäèð. Áóíóí íÿòèúÿñèäèð êè, Àâðîïàíûí ÿí èðè áèðæà âÿ ôîíäëàðûíäà ñÿùìëÿðèí, äèýÿð ãèéìÿòëè êàüûçëàðûí èíäåêñëÿðè
äöøìÿêäÿ äàâàì åäèð. Áó êèìè àìèëëÿð èñÿ
èíâåñòèñèéà âÿ êðåäèò ðåéòèíãëÿðèíèí àçàëäûëìàñûíäà áàøëûúà ðîë îéíàéûð.
«Ôèòúù» Àâðîïà Áèðëèéèíè
éåíè áþùðàí áàðÿäÿ õÿáÿðäàð åòäè...
«Ôèòúù»èí àíàëèòèêëÿðè ãåéä åäèðëÿð êè,
Àâðîïà Áèðëèéè þëêÿëÿðèíèí ùþêóìÿòëÿðè âÿ
ìàëèééÿ ñòðóêòóðëàðûíà íÿçàðÿò åäÿí ãóðóìëàð áàíê-êðåäèò òÿøêèëàòëàðûíà þç äÿñòÿéèíè ýþñòÿðìÿñÿ, îíëàðûí ìþâúóä åùòèéàòëàðûíûí ïîòåíñèàë òöêÿíìÿñè áàø âåðÿ áèëÿð
âÿ áó ôàêòîðóí èãòèñàäèééàòûí ìàëèééÿ òÿ-
ìèíàòûíäà úèääè ôÿñàäëàðà éîë à÷àúàüû ãà÷ûëìàç îëàð. Áåëÿ áèð øÿðàèðäÿ áÿçè þëêÿëÿðèí þç äàõèëè áîðú þùäÿëèêëÿðè èëÿ éàíàøû,
õàðèúè áîðú þùäÿëèêëÿðè äÿ àðòìûø îëàúàã êè,
áó äà âÿçèééÿòèí ùÿääèíäÿí àðòûã ïèñ íÿòèúÿëÿíÿúÿéèíè ïðîãíîçëàøäûðìàüà ÿñàñ âåðèð. Õàðèúè áîðúóí ìÿáëÿüèíèí éöêñÿê îëìàñû þëêÿíèí öìóìè õàðèúè þùäÿëèêëÿðèíè
ïèñëÿøäèðìÿêëÿ éàíàøû, ìèëëè èãòèñàäè òÿùëöêÿñèçëèéÿ äÿ ìÿíôè òÿñèð ýþñòÿðèð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, ùÿð ùàíñû þëêÿíèí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí õöñóñè áèð øêàëàéà éàõûíëàøìàñû,
ãîðõóëó áèð òåíäåíñèéàéà ýÿëèá ÷àòìàñû
îíóí õàðèúè òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè èëÿ
ìöòÿíàñèáëèéèíäÿ þçöíö ýþñòÿðèð.
«Fitch Ratings» Àâðîïà Áèðëèéè þëêÿëÿðèíè õÿáÿðäàð åäÿðÿê éåíè áþùðàíà ãàðøû òÿñèðëè òÿäáèðëÿð ýþðöëìÿéÿúÿéè ùàëäà, îíëàðûí èãòèñàäèééàòûíäà áàø âåðÿúÿê ðåñåññèéàëàðûí ôîíóíäà áåéíÿëõàëã ðåéòèíãëÿðèíèí äÿ
àøàüû ñàëûíàúàüûíû èñòèñíà åòìÿéèá. Èíêèøàô
åòìèø þëêÿëÿðèí êðåäèò ðåéòèíãëÿðèíèí àøàüû
äöøìÿñè èñÿ èãòèñàäèééàòûí ðåàë ñåêòîðóíà
òÿñèð åäÿðÿê éîõñóëëóüóí âÿ èøñèçëèéèí ñÿâèééÿñèíèí àðòìàñûíà ýÿòèðèá ÷ûõàðà áèëÿð.
Àâðîçîíà þëêÿëÿðèíäÿ áöäúÿ õÿðúëÿðè
àçàëäûëûð, âåðýè äÿðÿúÿëÿðè àðòûðûëûð
Àâðîïàäà ìàëèééÿ âÿ èãòèñàäè áþùðàíûí
áàøãà áèð ôÿñàäû áöäúÿ ýÿëèðëÿðèíèí ôîðìàëàøìàñûíäà éàðàíàí ÷ÿòèíëèêëÿðëÿ áàüëûäûð.
Àâðîçîíàíûí ÿêñÿð þëêÿëÿðèíäÿ 2013-úö
èëèí äþâëÿò áöäúÿñè ëàéèùÿñè èëÿ áàüëû úèääè
6
№ 46 (636) | 28 ноyabr 2012 | www.vergiler.az
Bankların real sektora
investisiya qoyuluşları artır
Mehdi Babayev
«Professional MÜHASİB» jurnalının baş redaktoru, sərbəst auditor
Audit
Audit zamanı sənəd saxtalaşdırılması
hallarının aşkar edilməsi
Àóäèò àïàðûëàí çàìàí àóäèòîðëàð ÿñàñ ùÿäÿô êèìè ìàëèééÿ
ùåñàáàòëàðûíäàêû ìÿëóìàòëàðûí
äöçýöíëöéöíö ñå÷èðëÿð âÿ ùÿìèí
ìÿëóìàòëàðûí ìÿíáÿéè âÿ ñöáóòó ùåñàá åäèëÿí èëêèí ìöùàñèáàò
ñÿíÿäëÿðèíèí äöçýöíëöéö áèð î
ãÿäÿð äÿ äèããÿòäÿ ñàõëàíûëìûð.
Ëàêèí ùÿì êÿíàð àóäèòîðëàð, ùÿì
äÿ äàõèëè àóäèòèí ÿìÿêäàøëàðû éîõëàäûüû âÿ éà èøëÿäèéè ìöÿññèñÿíèí ìöùàñèáàò ó÷îòóíóí ãóðóëìàñû, ìàëèééÿ âÿ äèýÿð ùåñàáàòëàðûí ùàçûðëàíìàñûíûí äöçýöíëöéöíö éîõëàìàãëà þç èøëÿðèíè áèòìèø ùåñàá åòìÿìÿëèäèðëÿð.
Ìöÿññèñÿäÿ áàø âåðìèø òÿñÿððöôàò ÿìÿëèééàòëàðûíû ÿêñ åòäèðÿí éàçûëû èëêèí ñÿíÿäëÿðèí ãàíóíâåðèúèëèéèí òÿëÿáëÿðèíÿ óéüóí òÿðòèá îëóíìàñûíà úàâàáäåù øÿõñëÿð
ùÿì ãàíóíâåðèúèëèêëÿ, ùÿì äÿ
ó÷îò ñèéàñÿòèëÿ (ñÿíÿä äþâðèééÿñè ãàéäàëàðû èëÿ) ìöÿééÿíëÿøäèðèëñÿ äÿ àóäèòîðëàðûí ñÿíÿäëÿðäÿêè ãåéðè-ãàíóíè ýþðöíòöëÿðè àøêàð
åòìÿê áàúàðûüû îëìàëûäûð.
Àóäèòîð òÿðÿôèíäÿí âåðèëÿí ðÿéäÿ (ùåñàáàòäà) òÿãäèì îëóíàí
ñÿíÿäëÿðèí äöçýöíëöéöíÿ, åëÿúÿ
äÿ ìàëèééÿ ùåñàáàòëàðûíûí Ìàëèééÿ Ùåñà áàò ëà ðû íûí Áåéíÿëõàëã
Ñòàíäàðòëàðûíà óéüóí ùàçûðëàíìàñû âÿ äöçýöí òÿãäèì åäèëìÿñèíÿ ñèôàðèø÷èíèí ìÿñóëèééÿò äàøûìàñû áàðÿäÿ ãåéäëÿð ÿêñ îëóíìàñûíà áàõìàéàðàã, àóäèòîð, ùÿòòà áöòöí ðåêâèçèòëÿðëÿ òÿìèí îëóíàí, ëàêèí ñàõòàëàøäûðûëìà ÿëàìÿòëÿðè îëàí ñÿíÿäëÿðëÿ ðàñòëàøäûüû ùàëäà, áóíà àóäèòîð ãèéìÿòè
âåðìÿëèäèð. Îëà áèëñèí êè, ñàõòàëàøäûðûëìûø ñÿíÿääÿ ÿêñ îëóíàí
ÿìÿëèééàòëàð ùÿãèãÿòÿí áàø âåðìèø ðåàë äþâðèééÿäèð âÿ áóðàäà
ÿìÿëèééàò áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàðûí
ýèçëÿäèëìÿñè áàø âåðìÿñÿ äÿ, äèýÿð ðåêâèçèòëÿðèí äÿéèøäèðèëìÿñè
ìöÿééÿí ýèçëÿäèëìÿëÿðÿ âÿ òÿùðèôëÿðÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðà áèëÿð. Ìÿñÿëÿí, ìàëëàðûí ùÿãèãè ñàòûøûíû òÿñäèã åäÿí ãàèìÿäÿ ñÿíÿäèí òàðèõèíèí äÿéèøäèðëìÿñè äþâðèééÿäÿí
âåðýèíèí òóòóëìàñû òàðèõèíÿ äÿ òÿñèð åäÿ âÿ âåðýèäÿí ìöääÿòëè éàéûíìà ùàëû áàø âåðÿ áèëÿð.
Àóäèòîð èëê îëàðàã éîõëàäûüû
ñÿíÿäèí ìàùèééÿòèíè òàì äÿðê åòìÿëèäèð: áó ñÿíÿä íÿäèð, íÿ ö÷öíäöð, íèéÿ òÿðòèá îëóíóð, ÿùÿìèééÿòè íÿ ãÿäÿðäèð, íÿéè ùÿëë åäèð
âÿ ñàèð. Ìÿñÿëÿí, àóäèòîð ñÿíÿäèí àäûíû, ñÿíÿä ôîðìàñûíûí êîäóíó, îíó ÷àï åäÿí òÿøêèëàòûí
àäûíû, òÿñÿððöôàò ÿìÿëèééàòûíûí
ìÿçìóíóíó, òÿñÿððöôàò ÿìÿëèééàòûíûí íàòóðàë âÿ äÿéÿð èôàäÿñèíäÿ þë÷ö ýþñòÿðèúèëÿðèíè, òÿñÿððöôàò ÿìÿëèééàòûíûí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíÿ ìÿñóë âÿçèôÿëè øÿõñëÿðèí
àäûíû, øÿõñè èìçàëàðû, ìþùöðö âÿ
äèýÿð çÿðóðè ðåêâèçèòëÿðè þçöíäÿ
ÿêñ åòäèðÿí ñÿíÿäëÿðè ôîðìà âÿ
õöñóñèééÿòëÿðèíÿ ýþðÿ àéûðä åòäèêäÿí ñîíðà ó÷îò èøëÿðèíè éîõëàìàüà áàøëàìàñû äàùà ìÿãñÿäÿóéüóíäóð. Àóäèòîð ñÿíÿäÿ áàõûø êå÷èðÿí êèìè äÿðùàë îíóí ðåêâèçèòëÿðèíÿ äèããÿò éåòèðìÿëè âÿ éîõëàìàëûäûð êè, ñÿíÿäèí àäû äöçýöíäöðìö, ìþâúóä îëìàéàí ìöÿññèñÿ àäûíäàí ñÿíÿä òÿðòèá åäèëìÿìèøäèð êè, äèýÿð, áèëÿðÿêäÿí
éàíëûø ìÿëóìàòëàðûí äàõèë åäèëìÿñè éîõäóð êè, ìÿòíäÿ ãðàììàòèê ñÿùâëÿð âàðäûðìû, àéäûí îëìàéàí, ãàðûøûã õÿòëè éàçûëàðà ðàñò
ýÿëìÿê îëóðìó âÿ ñàèð. Éÿíè ñÿíÿäèí êåéôèééÿòëè òÿðòèá îëóíìàñû
éîõëàíûëìàëûäûð.
Ïåøÿêàð àóäèòîðëàð ñÿíÿä áëàíêûíûí ùÿãèãè, éÿíè ÿñëè îëóá-îëìàìàñû, ìþùöð âÿ øòàìïëàðûí øÿêëèíèí ñàõòàëûüûíûí îëìàñû, ñÿíÿäèí
éàçûëàðûíäà éóéóëìà, êèìéÿâè öñóëëà òÿìèçëÿìÿ èçëÿðèíèí îëìàñû, àéðû-àéðû ñÿùèôÿëÿðèí äÿéèøäèðèëìÿñè
ùàëëàðûíûí îëìàñû, èìçàëàðûí ùÿãèãèëèéè âÿ äèýÿð ñàõòàëàøäûðìà ùàëëàðûíûí áàøâåðìÿ åùòèìàëûíû íÿçÿðäÿí ãà÷ûðìàìàëûäûð. Ìÿñÿëÿí,
áèð íå÷ÿ ñÿùèôÿäÿí èáàðÿò îëàí
àêòëàð, ìöãàâèëÿëÿð, ðàçûëàøìàëàð
âÿ äèýÿð ñÿíÿäëÿðäÿ ñÿíÿäèí ìöõòÿëèô ùèññÿëÿðèíäÿ ìöõòÿëèô ãàëûíëûãäà êàüûçûí îëìàñû, ñÿùèôÿëÿðèí
íþìðÿëÿíìÿ ãàéäàñûíûí ïîçóëìàñû, éàõóä íþìðÿëÿðèí óéüóíñóçëóüó, ñÿíÿäèí àéðû-àéðû åëåìåíòëÿðèíäÿ ÿëàâÿëÿðèí, äöçÿëèøëÿðèí ìþâúóäëóüó, ÷àï ìÿòíèíèí
âÿ ÿë éàçûñûíûí ÿëàìÿòëÿðèíäÿ ìöõòÿëèôëèéèí îëìàñû, øòðèõëÿðèí (úèçýèëÿðèí) áîéàã ÷àëàðëàðûíäà âÿ ðÿíýëÿðèíäÿ ìöõòÿëèôëèê, ñàíúàüûí òÿñèðèíäÿí ÿëàâÿ èçëÿðèí îëìàñû, øðèôòëÿðèí òèïèíäÿ, ìöäàôèÿ øÿáÿêÿñèíèí
øÿêëèíäÿ, úûçûãëàðûí ôîðìàñû âÿ þë÷öëÿðèíäÿ ìöõòÿëèôëèéèí îëìàñû, ñÿùèôÿëÿðèí þë÷öëÿðè, êàüûçûí êåéôèééÿòè âÿ àøûíìà äÿðÿúÿñè öçðÿ áèðáèðè èëÿ óéüóíëàøìàìàñû ùàëëàðû
ñàõòàêàðëûã ÿëàìÿòè êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèëÿ áèëÿð.
ßëáÿòòÿ êè, áöòöí éóõàðûäà
ýþñòÿðäèêëÿðèìèçÿ äèããÿò éåòèðìÿêëÿ ñÿíÿäëÿðèí éîõëàíûëìàñû
ïåøÿêàð àóäèòîð òÿðÿôèíäÿí àíè
(îïåðàòèâ) îëàðàã ùÿéàòà êå÷èðèëìÿëèäèð êè, éîõëàìàíûí ìöääÿòè
äÿ óçóí ÷ÿêìÿñèí. Àóäèò çàìàíû áþéöê ðèñêëÿðÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðà
áèëÿí ñàõòàêàðëûã ÿëàìÿòè àøêàð
åäèëÿí ñÿíÿäëÿðèí òÿðòèá îëóíìàñûí äà úà âàá äåù îëàí ìÿñóë
øÿõñëÿðäÿí ùÿìèí ÿëàìÿòëÿðÿ àéäûíëûã ýÿòèðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ èçàùàòëàð àëûíìàñû âàúèáäèð.
Õàòûðëàäàã êè, ìöùàñèáàò ñÿíÿäëÿðèíèí ñàõòàëàøäûðûëìàñû ùàëëàðû Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
Úèíàéÿò Ìÿúÿëëÿñèíèí 313-úö (Âÿçèôÿ ñàõòàêàðëûüû, éÿíè âÿçèôÿëè øÿõñ
òÿðÿôèíäÿí ðÿñìè ñÿíÿäëÿðÿ âÿ éà
èíôîðìàñèéà ðåñóðñëàðûíà áèëÿ-áèëÿ éàëàí ìÿëóìàòëàðûí äàõèë åäèëìÿñè, ùàáåëÿ ýþñòÿðèëÿí ñÿíÿäëÿðäÿ âÿ éà èíôîðìàñèéà ðåñóðñëàðûíäà îíëàðûí ùÿãèãè ìÿçìóíóíó òÿùðèô åäÿí äöçÿëèøëÿðèí åäèëìÿñè, áó ÿìÿëëÿð òàìàù âÿ éà
ñàèð øÿõñè íèééÿòëÿðëÿ òþðÿäèëäèêäÿ) âÿ 320-úè (Ðÿñìè ñÿíÿäëÿðè,
äþâ ëÿò òÿë òèô ëÿðè íè, ìþ ùöð ëÿðè,
øòàìïëàðû, áëàíêëàðû ñàõòàëàøäûðìà, ãàíóíñóç ùàçûðëàìà, ñàòìà
âÿ éà ñàõòà ñÿíÿäëÿðäÿí èñòèôàäÿ
åòìÿ) ìàääÿëÿðè èëÿ ìÿñóëèééÿòÿ
ñÿáÿá îëóð.
Elektron cihazları necə seçməli...
Saxta və keyfiyyətsiz cihazlar təhlükə mənbəyidir
«Òèúàðÿò ìÿðêÿçëÿðèíèí áèðèíäÿí ãèéìÿòèíè ìöíàñèá ýþðöá öòö àëäûì. Ëàêèí áèð àé èñòèôàäÿ
åòìÿìèø öòö ùå÷ áèð ñÿáÿá îëìàäàí òöñòöëÿíÿðÿê éàíäû. Éàõøû êè, åâäÿí òåç êÿíàðëàøäûðà
áèëäèì, åâ äÿ éàíà áèëÿðäè». Ðåäàêñèéàìûçà
ìöðàúèÿò åäÿí Ùèúðàí Ùÿñÿíîâàíûí áàøûíà
ýÿëÿí áó ùàäèñÿ ÷îõóìóçà òàíûø ýÿëÿ áèëÿð.
Ùÿð ýöí áàçàðà ÷ûõàðûëàí éåíè-éåíè úèùàçëàð
ýþðöíöøëÿðè èëÿ ýþç îõøàñà äà, ñå÷èì çàìàíû
èñòåùëàê÷ûëàðûí àëäàíìàñûíà ñÿáÿá îëóð âÿ íÿòèúÿäÿ õîøàýÿëìÿç ùàäèñÿëÿð áàø âåðèð. Åùòèéàòñûçëûãäàí âÿ éà êåéôèééÿòñèç ìÿùñóëóí òþðÿòäèéè ïðîáëåìëÿðäÿí ãàéíàãëàíàí áó òèï ùàäèñÿëÿðäÿí ãîðóíìàüûí áèð éîëó äà èñòåùëàê÷ûëàðûí ìààðèôëÿíäèðèëìÿñèíäÿí êå÷èð.
Èsòåùëàê÷ûëàð íÿëÿðÿ ôèêèð âåðìÿëèäèðëÿð?
Àçàä Èñòåùëàê÷ûëàð Áèðëèéèíèí (ÀÈÁ) ñÿäðè Åééóá
Ùöñåéíîâ áèëäèðèð êè, åëåêòðîí âÿ éà åëåêòðèê úèùàçëàð àëàðêÿí èñòåùëàê÷ûëàð öçÿðèíäÿ èñòåùñàë÷û ìöÿññèñÿ áàðÿäÿ ùå÷ áèð ìÿëóìàò ýþñòÿðèëìÿìèø, ìÿíøÿéè
áÿëëè îëìàéàí ìöõòÿëèô ÷åøèäëè ìàëëàðû àëìàãäàí
èìòèíà åòìÿëèäèðëÿð. ×öíêè áó, èíñàí ùÿéàòû ö÷öí
òÿùëöêÿëè îëà áèëÿð.
Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, åëåêòðîí úèùàçëàðäà éàðàíàí ïðîáëåìëÿðëÿ áàüëû èñòåùëàê÷ûëàðäàí ÀÈÁ-éÿ ÷îõëó øèêàéÿòëÿð äàõèë îëóð. Èñòåùëàê÷ûëàðûí áó ñàùÿäÿ
äöçýöí ñå÷èì åòìÿëÿðè âÿ þçëÿðèíè òÿùëöêÿëÿðäÿí
ãîðóìàëàðû ö÷öí äèããÿò éåòèðìÿëè îëäóãëàðû áèð ñûðà
ìÿñÿëÿëÿð âàð. Ìÿñÿëÿí, èñòåùëàê÷ûëàð åëåêòðîí úèùàç àëàðêÿí ìàëûí çÿìàíÿò òàëîíóíó ÿëäÿ åòìÿëè-
äèðëÿð: «Åëåêòðîí úèùàçëàðûí ùàìûñûíà ìöÿééÿí çÿìàíÿò ìöääÿòè âåðèëèð. Áó çÿìàíÿò òàëîíóíäà ìöòëÿã ñàòûúûíûí, ìÿñóë øÿõñèí èìçàñû âÿ ìþùöðö, åëÿúÿ
äÿ ñåðâèñ ìÿðêÿçèíèí öíâàíû âÿ òåëåôîíó îëìàëûäûð.
Áèð ìÿñÿëÿíè äÿ äåéèì êè, ÿýÿð ðåýèîíäà éàøàéàí
èñòåùëàê÷û ýÿëèá ïàéòàõòäàí åëåêðîí úèùàç àëûðñà, àëäûüû úèùàçûí éàøàäûüû éåðäÿ ñåðâèñ ìÿðêÿçèíèí îëóáîëìàìàñû èëÿ ìàðàãëàíìàëûäûð. Ðåýèîíäà ñåðâèñ ìÿðêÿçè éîõäóðñà, ùÿìèí ìàëû àëìàãäàí èìòèíà åòìÿê
ìÿñëÿùÿòäèð. ×öíêè ùÿð ùàíñû ïðîáëåì éàðàíàðêÿí
ðåýèîíäàí ïàéòàõòà ýÿëìÿê ùÿìèí èíñàí ö÷öí ÿëàâÿ õÿðúëÿðÿ ñÿáÿá îëàúàã».
Å.Ùöñåéíîâ èñòåùëàê÷ûëàðûí åëåêòðîí úèùàç àëàí
çàìàí òÿëÿñìÿìÿëÿðèíè ìÿñëÿùÿò ýþðöð. Áèëäèðèð êè,
úèùàç àëûíìàäàí þíúÿ îíóí áöòöí ôóíêñèéàëàðû þéðÿíèëìÿëè, áó áàðÿäÿ ñàòûúûäàí ìöòëÿã çÿðóðè ìÿëóìàò àëûíìàëûäûð. «×îõ âàõò èñòåùëàê÷ûëàð ìàëû àëàðêÿí ùå÷ áèð éîõëàìà åòìÿäÿí ñàòûúûëàðûí äåäèêëÿðè
ñþçëÿðÿ èíàíûðëàð. Åâÿ àïàðäûãäàí ñîíðà ïðîáëåìëÿ
öçëÿøìÿìÿê ö÷öí èñòåùëàê÷ûëàð ìàëû éåðèíäÿúÿ ìöòëÿã þçëÿðè éîõëàìàëûäûðëàð».
Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ãÿðàðû âàð êè...
Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ãÿðàðû èëÿ áöòöí åëåêòðîí
úèùàçëàð ìÿúáóðè ñåðòèôèêàòëàøäûðûëìàëûäûð. «Èñòåùëàê÷ûëàðûí ùöãóãè âàð êè, ìàëûí ìÿúáóðè ñåðòèôèêàòëàøäûðûëìàñû áàðÿäÿ ñÿíÿäè òÿëÿá åòñèíëÿð. Ñàòûúû ùÿìèí
ñÿíÿäè èñòåùëàê÷ûéà ýþñòÿðìÿéÿ áîðúëóäóð».
Å.Ùöñåéíîâ äèããÿò ÷ÿêìÿëè îëàí ÿñàñ ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðèíÿ äÿ òîõóíàðàã áèëäèðäè êè, åëåêòðîí úèùàçëàðû, î úöìëÿäÿí äÿ òåëåâèçîðëàðû ýþçëÿìÿ ðåæèìèíäÿ ãîéóá åâè òÿðê åòìÿê òÿùëöêÿëèäèð. ×öíêè
ìöõòÿëèô ñÿáÿáëÿðÿ ýþðÿ ýþçëÿìÿ ðåæèìèíäÿ îëàí
áèð ÷îõ åëåêòðîí úèùàçëàðûí åâäÿ éàíüûí òþðÿòìÿê
òÿùëöêÿñè âàð».
Å.Ùöñåéíîâ «Èñòåùëàê÷ûëàðûí ùöãóãëàðûíûí ìöäàôèÿñè ùàããûíäà» Ãàíóíà èñòèíàä åäÿðÿê áèëäèðäè
êè, àëûúûëàðûí òÿëÿáàòûíû þäÿìÿéÿí ìàë 14 ýöí
ìöääÿòèíäÿ ãàéòàðûëà âÿ éà äÿéèøäèðèëÿ áèëÿð: áèð
øÿðòëÿ êè, èñòåùëàê÷ûëàð ìàëû àëàðêÿí êàññà ÷åêèíè
ÿëäÿ åòñèíëÿð. Éàëíûç áó ùàëäà îíëàðûí ùöãóãëàðû
ãîðóíà áèëÿð».
ÀÉÒßÍ
Àçÿðáàéúàíäà áèçíåñ âÿ èíâåñòèñèéà ìöùèòèíèí
éàõøûëàøìàñûíà ìöñáÿò òÿñèð ýþñòÿðÿí àìèëëÿðäÿí
áèðè äÿ áàíê ñåêòîðóíóí äèíàìèê èíêèøàôûäûð. Àçÿðáàéúàí Ìÿðêÿçè Áàíêûíûí (ÀÌÁ) ñîí èëëÿð ÿðçèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè ïóë ñèéàñÿòè àíòèáþùðàí õàðàêòåð äàøûéàðàã ìàêðîèãòèñàäè ñàáèòëèéèí ãîðóíìàñûíà, ìàëèééÿ ñàáèòëèéèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíÿ,
èãòèñàäèééàòà ëèêâèäëèéèí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ, ñèñòåì
ÿùÿìèééÿòëè áàíêëàðûí ôÿàëèééÿòèíèí ñàáèòëÿøäèðèëìÿñèíÿ éþíÿëèá. Áó àääûìëàð áàíêëàðûí êðåäèò
ïîðòôåëèíèí àðòìàñûíà, ÿìàíÿòëÿðèí ùÿúìèíèí éöêñÿëìÿñèíÿ, èãòèñàäèééàòûí êðåäèòëÿøìÿñè ïðîñåñèíèí ýåíèøëÿíìÿñèíÿ òÿêàí âåðèá.
Ðåýèîíëàð öçðÿ êðåäèòëÿøìÿ ýåíèøëÿíèð
Ìàêðîèãòèñàäè òåíäåíñèéàëàðû íÿçÿðÿ àëàí ÀÌÁíèí ó÷îò äÿðÿúÿëÿðèíè 2008-úè èëäÿêè 15%-äÿí áèð
íå÷ÿ äÿôÿ àøàüû ñàëàðàã 2011-úè èëäÿ 5,25%, ùàáåëÿ
ôàèç äÿùëèçèíèí àøàüû ùÿääèíè 1%, éóõàðû ùÿääèíè 7%
ñÿâèééÿñèíäÿ ìöÿééÿíëÿøäèðìÿñè áàíêëàðûí ëèêâèäëèéèíè ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ éàõøûëàøäûðûá. Íÿòèúÿäÿ
2012-úè èëèí 9 àéûíäà áàíêëàðûí èãòèñàäèééàòà êðåäèò
ãîéóëóøëàðû 15,2% àðòàðàã 11 ìèëéàðä 169,7 ìèëéîí
ìàíàòà ÷àòûá. Ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè èëÿ ìÿøüóë îëàí
ôèçèêè øÿõñëÿðÿ âåðèëìèø êðåäèòëÿðèí 11,4% àðòìàñû
õöñóñÿí ðåàë ñåêòîðóí èíêèøàôûíà úèääè òÿêàí âåðèá.
Ùåñàáàò äþâðöíäÿ êðåäèò òÿøêèëàòëàðûíûí ðåýèîíëàðûí êðåäèòëÿøäèðèëìÿñèíÿ éþíÿëòäèêëÿðè âÿñàèòëÿðèí ùÿúìè 8% àðòûá. Ðåýèîíëàðà ìèëëè âàëéóòàäà âåðèëìèø
êðåäèòëÿð õàðèúè âàëéóòàäà êðåäèò ãîéóëóøëàðûíû öñòÿëÿéÿðÿê êðåäèò ïîðòôåëèíèí 74,3%-íè òÿøêèë åäèá. Ðåýèîíëàðäà ÿùàëèéÿ âåðèëÿí êðåäèòëÿð 1 ìèëéàðä 372,9
ìèëéîí ìàíàò âÿ éà áàíêëàðûí êðåäèò ïîðòôåëèíèí
öìóìè ùÿúìèíèí 11,95%-íè òÿøêèë åäèá.
Ñÿìÿðÿëè àíòè-èíôëéàñèéà òÿäáèðëÿðè...
2012-úè èëèí 9 àéûíäà èíôëéàñèéàíûí 1,5% òÿøêèë
åòìÿñè, ìàíàòûí ìÿçÿííÿñèíèí ñàáèò ñàõëàíìàñû èäõàëûí âÿ äàõèëè èñòåùñàëäà èñòèôàäÿ îëóíàí õàðèúè ìÿíøÿëè ÿìòÿÿëÿðèí áàùàëàøìàñûíûí ãàðøûñûíû àëûá. Âàëéóòà áàçàðûíäà ìÿçÿííÿíèí ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ
ìþùêÿìëÿíìÿñèíèí ãàðøûñûíû àëìàã, áóíóíëà äà ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòèíÿ íåãàòèâ òÿñèðëÿðè íåéòðàëëàøäûðìàã ö÷öí ÀÌÁ ùåñàáàò äþâðöíäÿ 978 ìèëéîí ÀÁØ äîëëàðû ùÿúìèíäÿ âàëéóòà ñòåðèëèçàñèéàñûíû ùÿéàòà êå÷èðèá. Íÿòèúÿäÿ áó ìöääÿòäÿ
ìàíàòûí ÀÁØ äîëëàðûíà ãàðøû ìÿçÿííÿñè ìöëàéèì
òåìïëÿ, úÿìè 0,17% ìþùêÿìëÿíèá.
Äåïîçèòëÿð àðòûð
Áó èëèí éàíâàð-ñåíòéàáð àéëàðûíäà ÀÌÁ-íèí âàëéóòà åùòèéàòëàðû 10% àðòàðàã 11 ìèëéàðä ÀÁØ äîëëàðûíû êå÷èá. Áó, ðåñïóáëèêàéà òÿãðèáÿí áèð èë ÿðçèíäÿ
ìàë âÿ õèäìÿò èäõàëûíû ìàëèééÿëÿøäèðìÿéÿ èìêàí
âåðèð. Ùåñàáàò äþâðöíäÿ áàíê ñåêòîðóíóí àêòèâëÿðè
15 ìèëéàðä 998,9 ìèëéîí ìàíàò òÿøêèë åäèá âÿ èëèí
ÿââÿëè èëÿ ìöãàéèñÿäÿ 2 ìèëéàðä 52,1 ìèëéîí ìàíàò
âÿ éà 14,7% àðòûá.
Áàíê ñèñòåìèíèí ðåñóðñ áàçàñûíûí ÿñàñÿí äàõèëè
áàçàðäàí úÿëá åäèëìèø âÿñàèòëÿð ùåñàáûíà àðòìàñû äà
ìöñáÿò ýþñòÿðèúè êèìè õàðàêòåðèçÿ îëóíà áèëÿð. 2012úè èëèí éàíâàð-ñåíòéàáð àéëàðûíäà áàíêëàðûí öìóìè
äåïîçèòëÿðè 6,7% àðòàðàã 10 ìèëéàðä 80,6 ìèëéîí
ìàíàòà éöêñÿëèá. Ùåñàáàò äþâðöíäÿ ÿùàëèäÿí úÿëá
åäèëìèø ìöääÿòëè ÿìàíÿòëÿð 286,5 ìèëéîí ìàíàò,
òÿëÿá åäèëÿíÿäÿê ÿìàíÿòëÿð èñÿ 50 ìèëéîí ìàíàò àðòûá. ßùàëèíèí áàíê ñèñòåìèíÿ èíàìûíûí éöêñÿëìÿñè
íÿòèúÿñèíäÿ óçóíìöääÿòëè âÿ ìèëëè âàëéóòàäà ÿìàíÿòëÿðèí àðòûìû ìöøàùèäÿ îëóíóá. Ùåñàáàò äþâðöíäÿ
óçóíìöääÿòëè ÿìàíÿòëÿð 10,5% àðòàðàã úÿìè ÿìàíÿòëÿðèí 36%-íè òÿøêèë åäèá.
Àçÿðáàéúàí áàíêëàðû ãåéðè-ðåçèäåíò ôèçèêè øÿõñëÿð
ö÷öí úÿëáåäèúè îëóá: éàíâàð-ñåíòéàáð àéëàðûíäà ãåéðè-ðåçèäåíò ôèçèêè øÿõñëÿð òÿðÿôèíäÿí éåðëÿøäèðèëìèø
ÿìàíÿòëÿðèí ùÿúìè 19,6% àðòàðàã úÿìè ÿìàíÿòëÿðèí
10%-íè òÿøêèë åäèá.
Ìèëëè þäÿíèø ñèñòåìëÿðè èíêèøàô åäèð
2012-úè èëèí 9 àéûíäà ìèëëè þäÿíèø ñèñòåìëÿðè ñàáèò
âÿ ôàñèëÿñèç ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèá. Þëêÿäÿêè èãòèñàäè àêòèâëèéÿ àäåêâàò îëàðàã, ìèëëè þäÿíèø ñèñòåìèíäÿ àïàðûëàí ÿìÿëèééàòëàðûí ùÿúìè âÿ ñàéû àðòûá. Þòÿí èëèí
ìöâàôèã äþâðö èëÿ ìöãàéèñÿäÿ ìèëëè þäÿíèø ñèñòåìëÿðè öçðÿ ÿìÿëèééàòëàðûí ñàéû 41,9% âÿ éà 5 ìèëéîí
614 ìèí ÿäÿä àðòûá. Íàüäñûç þäÿíèøëÿðèí 90,5%-è
ÀÇÈÏÑ ñèñòåìè âàñèòÿñèëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëèá âÿ îíóí
öìóìè ùÿúìè 76 ìèëéàðä 486 ìèëéîí ìàíàò òÿøêèë
åäèá. Ìÿáëÿü áàõûìûíäàí þäÿíèøëÿðèí 9,5%-è âÿ éà
8 ìèëéîí ìàíàòû ÕÞÙÊÑ ñèñòåìè âàñèòÿñèëÿ ùÿéàòà
êå÷èðèëèá.
Ùåñàáàò äþâðöíäÿ êîììåðñèéà áàíêëàðûíûí 2224
áàíêîìàòû âÿ 36702 ÏÎÑ-òåðìèíàëû ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèá. Þòÿí èëèí ìöâàôèã äþâðö èëÿ ìöãàéèñÿäÿ þëêÿ
ÿðàçèñèíäÿ ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí ñàéû 2,8 äÿôÿ àðòûá.
Ïëàñòèê êàðòëàðûí ñàéû 340 ìèí ÿäÿä àðòàðàã 4,9 ìèëéîí ÿäÿäÿ ÷àòûá. Èíòåðíåò âàñèòÿñèëÿ áàíê õèäìÿòëÿðèíäÿí èñòèôàäÿ äÿ ýåíèøëÿíèá. Áåëÿ êè, äþâð ÿðçèíäÿ
èíòåðíåò-áàíêèíý âàñèòÿñèëÿ 4,2 ìèëéîí ìàíàò ìÿáëÿüèíäÿ 20,1 ìèí ÿìÿëèééàò ùÿéàòà êå÷èðèëèá.
ÀÌÁ ùåñàá åäèð êè, Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìöâàôèã ãÿðàðû èëÿ òèúàðÿò âÿ õèäìÿò îáéåêòëÿðèíäÿ ÏÎÑòåðìèíàëëàðûí 2016-úû èëÿäÿê ìÿúáóðè ãàéäàäà ãóðàøäûðûëìàñû áàíêëàðûí àêòèâëÿðèíèí ñöðÿòëè àðòûìûíà
âÿ èãòèñàäèééàòûí ìàëèééÿ ðåñóðñëàðûíûí ìþùêÿìëÿíìÿñèíÿ òÿêàí âåðÿúÿê.
Ñàìèð ÌÓÑÒÀÔÀÉÅÂ
мцщасибат
Йени вя яняняви щесаблар планында
ehtiyatların мцгайисяли тящлили
Qulu Soltanov,
sərbəst auditor
ßââÿëè þòÿí sàéûìûçäà
Êîììåðñèéà òÿøêèëàòëàðû ö÷öí
ÌÌÓÑ-à óéüóí éåíè ùåñàáëàð ïëàíûíäàêû «Åùòèéàòëàð» áþëìÿñèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëàí ùåñàáëàðûí êþùíÿ (ìöÿññèñÿëÿðèí ìöùàñèáàò ó÷îòóíóí) ùåñàáëàð ïëàíûíäà íÿçÿðäÿ òóòóëàí ùàíñû ùåñàáà óéüóí ýÿëìÿñèíÿ äèããÿò
éåòèðÿê:
Éåíè ùåñàáëàð ïëàíûíäàêû 201¹ëè «Ìàòåðèàë åùòèéàòëàðû» ùåñàáû êþùíÿ ùåñàáëàð ïëàíûíäà íÿçÿðäÿ òóòóëàí 10¹-ëè «Ìàòåðèàëëàð» ùåñàáûíûí
òàì åéíèäèð. Éÿíè áó ùåñàáäà èñòåùñàë ïðîñåñèíäÿ èñòèôàäÿ åäèëÿúÿê õàììàë, éàðûìôàáðèêàòëàð, êîìïëåêòëÿøäèðèúè ìÿìóëàòëàð, åùòèéàò ùèññÿëÿð,
ìÿùñóëëàðûí (ìàëëàðûí) ãàáëàøäûðûëìàñû ö÷öí èñòèôàäÿ åäèëÿí ãàáëàøäûðìà ìàòåðèàëëàðû âÿ äèýÿð ìàòåðèàë
åùòèéàòëàðû, î úöìëÿäÿí ùöãóãè úÿùÿòäÿí ìöÿññèñÿéÿ àèä îëàí, ëàêèí
ùàçûðäà ìöÿññèñÿäÿ ñàõëàíûëìàéàí
ìàòåðèàë åùòèééàòëàðû áàðÿäÿ öìóìèëÿøäèðèëìèø ìÿëóìàòëàð ÿêñ åòäèðèëèð.
Êþùíÿ ùåñàáëàð ïëàíû öçðÿ ó÷îò àïàðàí ìöùàñèáëÿð ÷îõ âàõò ìàòåðèàëëàðûí ÿëäÿ åäèëìÿñè èëÿ áàüëû òÿúùèçàò,
àëãû-ñàòãû âÿ âàñèòÿ÷èëèê ôÿàëèééÿòè èëÿ
ìÿøüóë îëàí òÿøêèëàòëàðà þäÿíèëÿí
ÿëàâÿëÿð (öñòÿëèêëÿð) âÿ êîììèñèîí
ùàãëàðû, ìàë áèðæàëàðû õèäìÿòëÿðèíèí
äÿéÿðè, õàììàë âÿ ìàòåðèàëëàðûí ÿëäÿ åäèëìÿñè çàìàíû þäÿíèëìèø èäõàë
ðöñóìëàðû, êÿíàð òÿøêèëàòëàðûí ãöââÿëÿðè èëÿ ùÿéÿòà êå÷èðèëÿí äàøûíìà,
ñàõëàíìà âÿ ñàèð õÿðúëÿðè ìàòåðèàëëàðûí àëûø äÿéÿðèíÿ ÿëàâÿ åòìèðäèëÿð
âÿ áó õÿðúëÿðè èñòåùñàëàò õàðàêòåðëè
õèäìÿò õÿðúëÿðè êèìè 20¹-ëè ùåñàáûí
äåáåòèíÿ ñèëèðäèëÿð. Ëàêèí éåíè ó÷îò
òÿëÿáëÿðèíÿ ýþðÿ, ñàäàëàíàí ÿëàâÿ
õÿðúëÿðèí ùàìûñû ìöòëÿã ãàéäàäà
ìàòåðèàëëàðûí àëûø äÿéÿðèíÿ ÿëàâÿ
îëóíìàëû âÿ ìàòåðèëëàð àëûø âÿ ÿëàâÿ
õÿðúëÿðèí ìÿúìóñóíäàí ôîðìàëàøàí
èëêèí äÿéÿðèëÿ ãèéìÿòëÿíäèèðëÿðÿê ó÷îòà àëûíìàëûäûð. Áèð ìÿãàìû äà äèããÿòÿ ÷àòäûðìàã èñòÿéèðèê êè, ìöùàñèáëÿð åëåêòðèê åíåðæèñè, ãàç âÿ ñó
ñÿðôè èëÿ áàüëû õÿðúëÿðè ÷îõ âàõò áèðáàøà 20, 25, 26 âÿ éà 44¹-ëè ùåñàáäà ó÷îòà àëìàãëà ìàëèééÿ ùåñàáàòëàðûíäà ìàòåðèàë ìÿñðÿôëÿðè áàðÿäÿ èíôîðìàñèéàíû òÿùðèô åòìèø îëóðëàð. Áó õÿðúëÿðè äÿ 201¹-ëè ùåñàáäà
ìàòåðèàë êèìè ó÷îòà àëìàã âÿ ìÿõàðèú åòìÿê, ùÿì÷èíèí ìÿíôÿÿò âÿ çÿðÿð ùàããûíäà ùåñàáàòäà âÿ ãåéäëÿðäÿ äÿ ìàòåðèàë õÿðúëÿðèíèí òÿðêèáèíäÿ ÿêñ åòäèðìÿê ëàçûìäûð.
Éåíè ùåñàáëàð ïëàíûíäàêû 202¹ëè «Èñòåùñàëàò ìÿñðÿôëÿðè» ùåñàáûíû
êþùíÿ ùåñàáëàð ïëàíûíäà íÿçÿðäÿ
òóòóëàí 20¹-ëè «ßñàñ èñòåùñàëàò»,
23¹-ëè «Êþìÿê÷è èñòåùñàëàò» âÿ
25¹-ëè ëöìóìèñòåùñàëàò õÿðúëÿðè» ùåñàáëàðûíûí úÿìè êèìè ùåñàá åòìÿê
îëàð. Ùåñàáûí àäûíäàí äà ìÿëóì îëäóüó êèìè, 201¹-ëè ùåñàáäà ñûðô èñòåùñàëàò ïðîñåñè èëÿ áàüëû, éÿíè èñòåùñàëàòäà èñòèôàäÿ îëóíìóø ÿñàñ
õàììàë âÿ ìàòåðèàëëàð, ÿñàñ èñòåùñàëàòëà ìÿøüóë îëàí èø÷è ùåéÿòèíÿ
ìÿñðÿôëÿð, èñòåùñàëàò àêòèâëÿðèíèí (ÿñàñ
âÿñàèòëÿðèí) àìîðòèçàñèéà ìÿñðÿôëÿðè, èñòåùñàëàòäà èñòèôàäÿ îëóíìóø êþìÿê÷è õàììàë âÿ ìàòåðèàëëàð, èñòåùñàëàò ïðîñåñè èëÿ ÿëàãÿäàð íÿãëèééàò
õÿðúëÿðè, êþìÿê÷è èñòåùñàëàòëà ìÿøüóë îëàí èø÷è ùåéÿòèíÿ ìÿñðÿôëÿð ÿêñ
åòäèðèëèð. Ìöùàñèá ìöÿññèñÿ òÿðÿôèíäÿí ÷ÿêèëÿí öìóìè õÿðúëÿðèí òÿðêèáèíäÿí áèðáàøà èñòåùñàëàòà àèäèééÿòè
îëàíëàðû àéûðä åòìÿéè áàúàðìàëûäûð.
Ùÿì òèêèíòè, ùÿì äÿ äèýÿð ìÿùñóëëàðûí èñòåùñàëû èëÿ ìÿøüóë îëàí
÷îõïðîôèëëè èñòåùñàë ìöÿññèñÿëÿðè êþùíÿ ùåñàáëàð ïëàíûíäà áöòöí èñòåùñàë
õÿðúëÿðèíè 20¹-ëè «ßñàñ èñòåùñàëàò»
ùåñàáûíäà àéðû-àéðû ñóáùåñàáëàðäà
ó÷îòà àëìàñûíà áàõìàéàðàã, éåíè
ùåñàáëàð ïëàíûíäàêû òèêèíòè èøëÿðè èëÿ
áàüëû èñòåùñàëàò õÿðúëÿðè àéðûúà 203¹ëè «Òèêèíòè ìöãàâèëÿëÿðè öçðÿ áèòìÿìèø òèêèíòè èøëÿðè» ùåñàáûíäà ó÷îòà
àëûíìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóá. Áåëÿ ùåñàá åòìÿê îëàð êè, 203¹-ëè ùåñàá
ñàíêè 202¹-ëè ùåñàáûí ñóáùåñàáûäûð. 203¹-ëè ùåñàáäà ó÷îò àïàðûëàðêÿí 16 Í-ëè Ìèëëè Ìöùàñèáàò Ó÷îòó
Ñòàíäàðòûíûí òèêèíòè ìöãàâèëÿëÿðè öçðÿ áèòìÿìèø òèêèíòè èøëÿðèíÿ äàèð òÿëÿáëÿðÿ ðèàéÿò îëóíìàëûäûð.
Éåíè ùåñàáëàð ïëàíûíäàêû 204¹ëè
«Ùàçûð ìÿùñóë» ùåñàáû êþùíÿ ùåñàáëàð ïëàíûíäà íÿçÿðäÿ òóòóëàí åéíè àäëû 40¹-ëè «Ìàòåðèàëëàð» ùåñàáûíûí òàì åéíèäèð. Éÿíè áó ùåñàáäà 8
¹-ëè Ìèëëè Ìöùàñèáàò Ó÷îòó Ñòàíäàðòûíà óéüóí îëàðàã èñòåùñàë ïðîñåñèíäÿ èñòåùñàëû áàøà ÷àòäûãäàí ñîíðà
èñòåùñàëàòäàí ÷ûõàðûëàðàã àðòûã ñàòûø
ìÿãñÿäè ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëàí (ñàòûø àíáàðûíà ìÿäàõèë åäèëìÿëè îëàí)
ùàçûð ìÿùñóëóí ó÷îòó àïàðûëûð.
Éåíè ùåñàáëàð ïëàíûíäàêû 205¹ëè «Ìàëëàð» ùåñàáû êþùíÿ ùåñàáëàð
ïëàíûíäà íÿçÿðäÿ òóòóëàí åéíè àäëû
41¹-ëè «Ìàëëàð» ùåñàáûíûí òàì åéíèäèð. Éÿíè áó ùåñàá àëãû-ñàòãû ìÿãñÿäèëÿ ìàëëàðû ÿëäÿ åäÿí âÿ ìàëëàðûí
àëûø äÿéÿðèíÿ ìöâàôèã ÿëàâÿëÿð åäëèìÿêëÿ òîïäàí âÿ ïÿðàêÿíäÿ ôîðìàäà ìàë àëàíëàðà òÿãäèì åäÿí òÿúùèçàò âÿ òèúàðÿò ìöÿññèñÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí èñòèôàäÿ åäèëèð. 205¹-ëè «Ìàëëàð» ùåñàáûíäà êþùíÿäÿí ôÿðãëè áèð
ìÿãàì âàðäûð. Èñòåùñàë ìöÿññèñÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí ìàòåðèàëûí ìÿäàõèëè êþùíÿ ùåñàáëàð ïëàíûíäà 10¹-ëè ùåñàáäà ó÷îòà àëûíñà äà, ìÿùñóë èñòåùñàëû
ìÿãñÿäè èëÿ àëûíìûø ùÿìèí ìàòåðèàëûí (õàììàëûí) ñîíðàäàí éàðàíìûø
ìöÿééÿí ñÿáÿáëÿðäÿí àñûëû îëàðàã
ñàòûëìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëäóüó ùàëäà,
áèðáàøà 10¹-ëè ùåñàáäàí äà ñèëèíèðäè. Éåíè ùåñàáëàð ïëàíûíûí òÿëÿáèíÿ
ýþðÿ èñÿ ìàòåðèàëûí ìÿäàõèëè 201¹ëè «Ìàòåðèàë åùòèéàòëàðû» ùåñàáûíäà
ó÷îòà àëûíìàñûíà áàõìàéàðàã, ñîíðàäàí ùÿìèí ìàòåðèàëûí ñàòûëìàñû
íÿçÿðäÿ òóòóëäóüó ùàëäà, 201¹-ëè
ùåñàáäàí ÷ûõàðûëàðàã 205¹-ëè «Ìàëëàð» ùåñàáûíäà ó÷îòà àëûíûð âÿ 205¹ëè ùåñàáäàí äà ñèëèíìÿëèäèð.
Äàâàìû íþâáÿòè sàéûìûçäà
№ 46 (636) | 28 ноyabr 2012 | www.vergiler.az
7
дцнйадан верэи хябярляри
идман
Avropa Komissiyası sərt qaydalar təklif edir
Güləş Federasiyasının elan etdiyi fotomüsabiqənin qalibləri məlumdur
«Financial Times» yazır ki, korporativ sxemlər üzrə yayınma və vergi ödənişlərinin
optimallaşdırılması ucbatından Avropa İttifaqı ölkələri ildə 60 mlrd. avro itirir
Ñîí çàìàíëàð ñöíè éîëëà ýÿëèðëÿðèíè îôôøîð çîíàëàðà,
éàõóä àøàüû âåðýèòóòìà äÿðÿúÿëÿðè îëàí þëêÿëÿðÿ êå÷èðÿí
øèðêÿòëÿðÿ ãàðøû òÿçéèã äàùà äà ýöúëÿíäèðèëèð. Àâðîïà Êîìèññèéàñûíûí òÿêëèô åòäèéè ëàéèùÿéÿ ÿñàñÿí, öçâ äþâëÿòëÿðÿ
«âåðýè ñûüûíàúàüû» àäëû âàùèä òÿðèô ãÿáóë åòìÿê, ñîíðà èñÿ
áó òÿðèôèí ÿùàòÿ åòäèéè þëêÿëÿðëÿ èêèãàò âåðýèòóòìàäàí éàéûíìàã áàðÿäÿ ñàçèøëÿðè ëÿüâ åòìÿêâÿ éà äàéàíäûðìàã
òþâñèéÿ îëóíóð. Áó äÿéèøèêëèêëÿð íÿòèúÿñèíäÿ øèðêÿòëÿð
«âåðýè ñûüûíàúàãëàðûíäà» àøàüû âåðýèòóòìà ôöðñÿòëÿðèíäÿí
èñòèôàäÿ åäÿ áèëìÿéÿúÿêëÿð. Éåíè âÿ äàùà ñÿðò «âåðýè ñûüûíàúàüû» òÿðèôè Àâðîïà Èòòèôàãûíäà ìþâúóä îëàí êîðïîðàòèâ
âåðýèòóòìà ãàéäàëàðûíà ÿñàñëàíûð.Âåðýèòóòìàíûí ãåéðè-øÿôôàôëûüû, âåðýèëÿð áàðÿäÿ èíôîðìàñèéàëàðûí äèýÿð þëêÿëÿðëÿ
ìöáàäèëÿñèíäÿí èìòèíà îëóíìàñû èëÿ éàíàøû, áó òÿðèô ùÿì
äÿ ãåéðè-ðåçèäåíò øèðêÿòëÿð ö÷öí ìöÿééÿí âåðýè ýöçÿøòëÿ-
ðè öçðÿ òÿêëèôëÿð êèìè ìåéàðëàðû åùòèâà åäèð.
Àâðîïà Êîìèññèéàñû Áèðëèê þëêÿëÿðèíÿ îíó äà òþâñèéÿ
åòìèøäèð êè, ìèëëè ãàíóíâåðèúèëèêëÿðèíÿ âåðýè ñàùÿñèíäÿ
ñóè-èñòèôàäÿ ùàëëàðûíà ãàðøû ìöáàðèçÿ òÿäáèðëÿðèíè äàõèë åòñèíëÿð. Áó òÿäáèðëÿðèñÿ âåðýè èø÷èëÿðèíÿ ÿñàñ ìÿãñÿäè êîììåðñèéà ìöíàñèáÿòëÿðè äåéèë, âåðýè îïòèìàëëàøäûðìàñû îëàí
êîðïîðàòèâ ñàçèøëÿðè íÿçÿðÿ àëàìàìàüà èìêàí âåðÿúÿê.
Áóíäàí ÿëàâÿ, «èêèãàò âåðýèòóòìàìàüûí» ãàðøûñûíû àëìàã
ö÷öí èêèòÿðÿôëè ñàçèøëÿðÿ éåíè áÿíä ÿëàâÿ åäèëìÿñè òÿêëèô
îëóíóð: ýÿëèð éàëíûç î çàìàí âåðýèäÿí àçàä îëóíà áèëÿð
êè, ñàçèø èìçàëàìûø þëêÿëÿðäÿí ùÿð ùàíñû áèðèíäÿ ôàêòèêè
âåðýèéÿ úÿëá åäèëìèø îëñóí.
Åêñïåðòëÿð ùåñàá åäèðëÿð êè, áó úöð âåðýè èñëàùàòëàðû
íÿòèúÿñèíäÿ Èðëàíäèéà êèìè þëêÿëÿð øèðêÿòëÿð ö÷öí âåðýè
úÿëáåäèúèëèéèíè èòèðÿ áèëÿð.
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ñÿðÿíúàìû èëÿ åëàí åäèëÿí «Èäìàí èëè» ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ýåíèø èúòèìàèééÿòèí ýöëÿø èäìàí íþâöíÿ âÿ ýöëÿø÷èëÿðèìèçèí íàèëèééÿòëÿðèíÿ äèããÿòèíè àðòûðìàã âÿ èäìàí ôîòîæóðíàëèñòèêàñûíû
èíêèøàô åòäèðìÿê ìÿãñÿäè èëÿ Àçÿðáàéúàí
Ýöëÿø Ôåäåðàñèéàñû ôîòîãðàôëàð àðàñûíäà ìöñàáèãÿ åëàí åòìèøäè.
Ìöñàáèãÿéÿ ìöðàúèÿò åäÿí 20-éÿ éàõûí
ôîòîãðàô 400-äÿê ôîòî òÿãäèì åòìèøäèð. Èêè
ìÿðùÿëÿëè ñå÷èì ïðîñåñèíäÿí ñîíðà åëàí åäèëìèø íîìèíàñèéàëàð öçðÿ ãàëèáëÿð ìöÿééÿíëÿøìèøäèð.
Ãàëèáëÿðèí ìöêàôàòëàíäûðûëìàñû äåêàáðäà
èëèí éåêóíëàðûíà äàèð òÿøêèë îëóíàúàã ìÿðàñèìäÿ êå÷èðèëÿúÿêäèð.
Azərbaycan karateçilərinin
dünya çempionatında uğurlu çıxışı
Yunanıstan vergi qaçaqçılığına
qarşı əməliyyaт keçirir
Þëêÿíèí Ìàëèééÿ Íàçèðëèéè âåðýè þäÿìÿêäÿí éàéûíàíëàðà ãàðøû ìöáàðèçÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ êå÷èðäèéè ÿìÿëèééàòû «Áþéöê ñÿðâÿò» àäëàíäûðìûøûäð. Êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíäÿ éàéûëàí ìÿëóìàòëàðà ýþðÿ, âåðýè îðãàíëàðû ñîí èêè èëäÿ ìÿøüóë ÿùàëèíèí âÿ áþéöê ñÿðâÿòÿ ìàëèê
èíñàíëàðûí ýÿëèðëÿðèíèí éîõëàíûëìàñû ñàùÿñèíäÿ ñÿéëÿðè
ýöúëÿíäèðìèøëÿð. Ùÿéàò éîëäàøëàðûíûí âÿ þâëàäëàðûíûí
ÿìëàêûíûí äÿéÿðè èêè ìèëéîí àâðîäàí àðòûã îëàí, åëÿúÿ
äÿ èëëèê õÿðúëÿðè (àâòîìîáèë, åâ, ùîâóç âÿ ñ. ñàõëàìàã
ö÷öí) 150 ìèí àâðîíó êå÷ÿí âåðýè þäÿéèúèëÿðè, ùÿì÷èíèí 400 ìèí àâðîäàí áþéöê ìÿáëÿüäÿ àêòèâ àëàíëàð,
áàíê ùåñàáëàðûíà ýþðÿ éöêñÿê äåïîçèò àëàðàã áó áàðÿäÿ
ìöâàôèã ìàëèééÿ îðãàíëàðûíà ìÿëóìàò âåðìÿéÿíëÿð âåð-
ýè éîõëàìàëàðûíà úÿëá îëóíóðëàð.
Ìàëèééÿ Íàçèðëèéèíèí ìÿëóìàòûíà ýþðÿ, 2011-úè èëäÿí áÿðè íàçèðëèéèí ìàëèééÿ úèíàéÿòëÿðèíÿ ãàðøû ìöáàðèçÿ áþëöìö, ùÿì÷èíèí ðåýèîíàë âÿ ðåýèîíëàðàðàñû èíñïåêñèéàëàðû 467 éîõëàìà êå÷èðìèø, ìèëéîíëàðëà àâðî äÿéÿðèíäÿ þäÿíèëìÿìèø âåðýèëÿðè þäÿòäèðìèø âÿ éöêñÿê ìÿáëÿüäÿ úÿðèìÿ ñàíêñèéàëàðû òÿòáèã åòìèøëÿð. Èëèí ñîíóíà
ãÿäÿð íàçèðëèê ÿëàâÿ 2 ìèëéàðä àâðî ìÿáëÿüèíäÿ âåðýè
áîðúëàðûíûí éûüûëàúàüûíû ïðîãíîçëàøäûðûð. Áóíäàí ÿëàâÿ,
1300 éîõëàìàíû áàøà ÷àòäûðìàã ïëàíëàøäûðûëûð. ßââÿëëÿð
àéäà úÿìè 30-à éàõûí éîõëàìà àïàðûëûðäû - âåðýè îðãàíëàðû áóíó áàíêëàðûí þç ìöøòÿðèëÿðèíèí ÿìàíÿòëÿðè áàðÿäÿ
ìÿëóìàòû ëÿíý âåðìÿñè èëÿ èçàù åäèðëÿð.
Vergiləri ödəmək asanlaşacaq
Dünya Bankı ekspertlərinin rəyinə görə, vergilərin ödənilməsi sisteminin
sadələşdirilməsi milli iqtisadi fəallığın gücləndirilməsində maraqlı olan ölkələrin
hökumətlərinin əksəriyyəti üçün prioritet vəzifələrdən birinə çevriləcək
Íîéàáðûí 22-äÿ Äöíéà Áàíêû åêñïåðòëÿðè òÿðÿôèíäÿí
«Âåðýèëÿðèí þäÿíèëìÿñè» àäëû íþâáÿòè ùåñàáàòûí òÿôÿððöàòëàðû à÷ûãëàíìûøäûð. Ñÿíÿääÿ êå÷ÿí èëèí èéóí àéûíäàí
áó èëèí èéóí àéûíà ãÿäÿð 12 àéëûã äþâð ö÷öí äöíéàíûí
ÿêñÿð þëêÿëÿðèíèí âåðýèëÿðèí þäÿíèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ ýþñòÿðäèêëÿðè ñÿéëÿð ýåíèø òÿùëèë îëóíìóøäóð. 185 þëêÿäÿí
àëûíìûø àðàøäûðìà ìàòåðèàëëàðûíà ÿñàñëàíàí ùåñàáàòûí
íÿòèúÿëÿðè áåëÿ áèð ìöëàùèçÿ èðÿëè ñöðìÿéÿ òàì ÿñàñ âåðèð êè, þëêÿëÿðèí ÿêñÿðèééÿòè âåðýè éûüûìûíû òÿêìèëëÿøäèð-
ìÿê ö÷öí âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí þùäÿëèêëÿðè, åëÿúÿ äÿ
þäÿíèøëÿðëÿ áàüëû ãàéäà âÿ
ïðîñåäóðëàðû ñàäÿëÿøäèðìÿê
ö÷öí òÿñèðëè éîëëàð àõòàðûðëàð. Äöíéà Áàíêûíûí òÿùëèëèíÿ ýþðÿ, ñîí áèð èë ÿðçèíäÿ 31 þëêÿäÿ âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí þç ùåñàáàòëàðûíû
îíëàéí ðåæèìäÿ äàùà ðàùàò
þäÿéÿ áèëìÿëÿðè ö÷öí ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí ìþâúóä
ñèñòåìëÿð éà òàì äÿéèøäèðèëìèø, éà äà ÿùÿìèééÿòëè
øÿêèëäÿ ìîäåðíëÿøäèðèëìèøäèð. Áóíóí íÿòèúÿñèíäÿ ñîí
12 àé ÿðçèíäÿ äöíéàäà êîðïîðàòèâ âåðýè þäÿéèúèëÿðè òÿðÿôèíäÿí èëëèê âåðýè þùäÿëèêëÿðèíèí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñè ìöääÿòè 24 ñààò àçàëìûøäûð âÿ ùàçûðäà èë ÿðçèíäÿ úÿìè 267 ñààò òÿøêèë åäèð, åéíè
çàìàíäà, èëëèê âåðýè þäÿíèøëÿðèíèí îðòà äöíéà ýþñòÿðèúèñè 2 âàùèä àçàëàðàã îðòà ùåñàáëà 27,2-éÿ äöøìöøäöð.
Àðàøäûðìàíûí ÿñàñ ìöÿëëèôëÿðèíäÿí îëàí Åíäðö Ïàêìàí
íÿòèúÿëÿðè øÿðù åäÿðêÿí äåìèøäèð êè, «áèçíåñ ö÷öí úÿëáåäèúè ìöùèò éàðàòìàüà ìàðàãëû îëàí þëêÿëÿð èíäè éàëíûç
âåðýèíèí äÿðÿúÿñè áàðÿäÿ äöøöíìÿêëÿ êèôàéÿòëÿíìÿìÿëèäèðëÿð, îíëàð âåðýè þùäÿëèêëÿðèíèí äàùà àñàí âÿ áàøàäöøöëÿí îëìàñûíà äèããÿò éåòèðìÿëèäèðëÿð».
Ôðàíñàíûí ïàéòàõòû Ïàðèñèí «Áåðñè» ñòàäèîíóíäà êàðàòå öçðÿ 21-úè äöíéà ÷åìïèîíàòû êå÷èðèëèá. Íîéàáðûí 21-äÿí 25-äÿê
äàâàì åäÿí éàðûøëàðäà 113 þëêÿäÿí ìèíäÿí àðòûã èäìàí÷ûíûí ìöáàðèçÿñèíè 3 àçÿðáàéúàíëû äà äàõèë îëìàãëà 200 ùàêèì èäàðÿ åäèá.
×åìïèîíàòäà 2 ýöìöø âÿ 1 áöðöíú ìåäàë
ãàçàíàí èäìàí÷ûëàðûìûçûí ÷ûõûøûíû öìóìèëèêäÿ óüóðëó ùåñàá åòìÿê îëàð. Êàðàòå öçðÿ éàõøû òàíûíàí, äÿôÿëÿðëÿ Àâðîïà âÿ äöíéà ÷åìïèîíàòëàðûíäà ìöâÿôôÿãèééÿòëÿ ÷ûõûø åäÿí èäìàí÷ûìûç Ðàôàåë Àüàéåâ ôèíàëäà ãûçûë ìåäàëà
éàõûí îëñà äà, ñîíäà ùàêèìëÿð ãÿëÿáÿíè èòàëèéàëû èäìàí÷ûéà âåðèáëÿð. 2010-úó èëäÿ êå÷èðèëÿí äöíéà ÷åìïèîíàòûíäà áöðöíú ìåäàë ãàçà-
íàí Øàùèí Àòàìîâ áó äÿôÿ íÿòèúÿëÿðèíè éàõøûëàøäûðìûøäûð. 84 êèëîãðàìäàí àðòûã ÷ÿêè äÿðÿúÿñèíäÿ ÷ûõûø åäÿí èäìàí÷ûìûç ôèíàëäà òöðêèéÿëè ðÿãèáèíÿ ìÿüëóá îëàðàã êîìàíäàìûçà
èêèíúè ýöìöø ìåäàë ãàçàíäûðûá. Ýÿíúëÿð àðàñûíäà êå÷èðèëÿí éàðûøëàðäà Àâðîïà âÿ äöíéà
÷åìïèîíó îëàí èäìàí÷ûìûç Àéõàí Ìàìàéåâ
áó èë èëê äÿôÿ éàøëûëàð àðàñûíäà ýöúöíö ñûíàéûá
âÿ ÷åìïèîíàòûí áöðöíú ìåäàëûíû ãàçàíûá.
Êàðàòå÷èëÿðèìèç êîìàíäàëàðàðàñû ýþðöøëÿðäÿ äàùà óüóðëà ÷ûõûø åäèáëÿð. Îíëàð äöíéàíûí ÿí ýöúëöñö ùåñàá åäèëÿí Éàïîíèéà êîìàíäàñûíû ìÿüëóá åäÿðÿê, ôèíàëäà Àëìàíèéà
èäìàí÷ûëàðû èëÿ ýþðöøöáëÿð. Ùÿð èêè êîëëåêòèâ
áÿðàáÿð ñÿâèééÿäÿ ÷ûõûø åòñÿ äÿ, ùàêèìëÿð
ãÿëÿáÿíè Àëìàíèéà êîìàíäàñûíà âåðèáëÿð.
Məhəmməd Əli rəsmən
«Boks kralı» elan ediləcək
Öìóìäöíéà Áîêñ Øóðàñûíûí (WÁÚ) ïðåçèäåíòè Õîñå Ñöëåéìàí äåìèøäèð êè, WÁÚ
ìÿøùóð àòëåò Ìÿùÿììÿä ßëèíèí «Áîêñ êðàëû» åëàí îëóíàúàüû òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèìÿ ñîí
ùàçûðëûãëàðû áàøà ÷àòäûðûð. Î, ãàðøûäàêû «òàúãîéìà ìÿðàñèìè» áàðÿäÿ ìÿòáóàòà ÿòðàôëû
ìÿëóìàò âåðìèøäèð. Õàðèúè ÊÈÂ-ëÿð Õ.Ñöëåéìàíûí ñþçëÿðèíè ñèòàò ýÿòèðèðëÿð: «ßëèíèí àëàúàüû òàú, ùþêìäàð ÿñàñû âÿ þðòöê, äåìÿê îëàð
êè, ùàçûðäûð». Î òÿñäèã åòìèøäèð êè, áó ðåãàëèéàëàðûí òÿãäèì åäèëìÿñè ìÿðàñèìè Ìåêñèêàíûí êóðîðò øÿùÿðè Êàíêóíäà WÁÚ-èí 50-úè
ãóðóëòàéû çàìàíû êå÷èðèëÿúÿêäèð. ßëè áó ôÿõðè
àäà áîêñäà ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿðèíÿ ýþðÿ ëàéèã ýþðöëÿúÿêäèð. Àòëåòèí «òàúãîéìà ìÿðàñèìè»íäÿ WÁÚ-íèí âåðñèéàñû öçðÿ êå÷ìèø âÿ
èíäèêè äöíéà ÷åìïèîíëàðûíûí, î úöìëÿäÿí àüûð
÷ÿêèäÿ ÷åìïèîí êÿìÿðèíèí ñàùèáè óêðàéíàëû
Âèòàëè Êëè÷êîíóí èøòèðàêû ýþçëÿíèëèð.
Õ,Ñöëåéìàí áèëäèðìèøäèð êè, ßëèíèí Êàíêóíäà îëàúàüû ìöääÿòäÿ WÁÚ îíóí èõòèéàðûíà õöñóñè èãàìÿòýàù âÿ éàõòà âåðÿúÿêäèð. Áó
éàõòàäà î, Ìåêñèêàíûí Êàðèá äÿíèçè ñàùèëëÿðèíè ñÿéàùÿòÿ ÷ûõà áèëÿúÿêäèð.
кроссворд
Éóõàðûäàí àøàüû:
Ñîëäàí ñàüà:
1.Òÿäðèñèí 3 àéëûã äþâðö; 2.Èëèñó ñóëòàíû (1616 - 1627); 4.Âÿòÿíè ãÿäèì Ùèíäèñòàí ñàéûëàí, Àçÿðáàéúàíûí ñóáòðîïèê ðàéîíëàðûíäà áåúÿðèëÿí áèòêè; 5.Ó.Øåêñïèðèí «Ìàãáåò» ôàúèÿñèíäÿí ïåðñîíàæ; 6.«ßùìÿä ùàðàäàäûð?» ôèëìèíäÿ ßùìÿäèí áàúûñû Úåéðàí
îáðàçûíû úàíëàíäûðàí àêòðèñàíûí àäû; 8.Òàòàðûñòàíäà øÿùÿð; 11.Íÿùÿíý éûðòûúû áàëûã; 13.Ùèíäèñòàíäà øÿùÿð; 15.Êÿáÿíèí éàõûíëûüûíäà ìöãÿääÿñ áóëàã; 16.Åëåêðèê úÿðÿéàíû, ýÿðýèíëèéè âÿ
åëåêòðèê éàðûìêå÷èðèúèíèí ìöãàâèìÿòèíè þë÷ÿí úèùàç; 17.Èíäîíåçèéàäà 1937-úè èëäÿ éàðàíìûø Ìèëëè Èíôîðìàñèéà Àýåíòëèéè;
19.ßëèôáàíûí ùÿðôëÿðèíè ñèãíàëëàð - «òèðå» âÿ «íþãòÿ» àðäûúûëëûüû
èëÿ êîäëàøäûðìà öñóëó; 20.Áàõûø.
3.Àëëà Ïóãà÷îâàíûí èëê ñîëî ìàùíûëàðûíäàí áèðè; 7.Òàíûíìûø
Àçÿðáàéúàí áÿñòÿêàðûíûí àäû; 9.Þç ôÿàëèééÿòèíè èíêèøàô åòäèðìÿê âÿ ìàëèééÿëÿøäèðìÿê ö÷öí ãèéìÿòëè êàüûçëàð áóðàõàí òÿøêèëàò; 10.Àìåðèêàëû ìîäåë, ìöüÿííè âÿ êèíî àêòðèñàñûíûí àäû
(1926-1962); 11.Àëìàíèéà Ôåäåðàòèâ Ðåñïóáëèêàñûíûí ôåäåðàë
êàíñëåðèíèí àäû; 12.Áèð èøèí àðàñûêÿñèëìÿäÿí èúðà îëóíäóüó ìöääÿò; 14.Äÿíèç ñÿéàùÿòè; 18.Àçÿðáàéúàí íàñèðè, êèíîäðàìàòóðã,
òÿðúöìÿ÷èíèí àäû (1913-1990); 19.Àôðèêàäà øÿùÿð; 21.Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû õàðèúè èøëÿð íàçèðèíèí ìöàâèíèí ñîéàäû;
22.Ìöàñèð íèòãäÿ êþùíÿëìèø ñþç; 23.×îõñÿñëè (õîð) âîêàë ìóñèãè æàíðû; 24.Ôðàíñûç ðÿññàìûí ñîéàäû (1798-1863). Òÿñâèðè ñÿíÿòäÿ ðîìàíòèçì úÿðÿéàíûíûí éàðàäûúûëàðûíäàí áèðè.
Tÿrtib etdi: Rafael
Qəzetimizin ötən nömrəsində getmiş krossvordun cavabları:
Éóõàðûäàí àøàüû:
1.Ñàêñîôîí; 2.Êóðàòîð; 4.Ïîðøå; 5.Ðóâóìà; 6.Âàíèí (Àäðèñ);
8.Àíòóàí (Ñåíò-Åêçöïåðè); 11.Òîïàç; 13.Åñòåòèêà; 15.Ëèçèíã;
16.Àêóìåòð; 17.Èìðàëû; 19.Òîíåë.
Təsisçi:
SOSİAL-İQTİSADİ HƏFTƏLİK
12 fevral 2000-ci ildən çıxır
Azərbaycan Respublikası
Vergilər Nazirliyi
Baş redaktor:
Anar Əliyev
[email protected]
Baş redaktor müavini:
Məti Osmanoğlu
Qeydiyyat şəhadətnaməsi №R148.
VÖEN: 1300327481.
H/h 12-12258-1
Atabank ASC. Kod: 507581.
VÖEN: 9900006651.
Ñîëäàí ñàüà:
3.Ñàïåðàâè; 7.Àøóðà; 9.Èðÿâàíè (Àøóá); 10.Ñïàðòà; 11.Òåëìàí
(Àäûýþçÿëîâ); 12.Ôëîðà; 14.Íåïàë; 18.Èðêóò; 19.Òåììóç;
21.Ùèêìÿò; 22.Àíòàëéà; 23.Ãîòèê; 24.Àëòûíäàü.
M/h: 0137010032944
SWIFT BIK ATAZAZ-22.
Ünvan:
AZ 1073, Bakı ş.,
Landau küç.16
Telefon:
012 403 87 89
012 403 87 95
(faks / abunə ilə bağlı)
«Vergilər» qəzetinin kompüter
mərkəzində yığılıb səhifələnмиш və
«Азярбайъан» няшриййатында
çap олунмушдур.
Tiraj: 16000
8
№ 46 (636) | 28 ноyabr 2012 | www.vergiler.az
Ürəklərdə nuru qaldı...
Àçÿðáàéúàíûí òåàòð âÿ êèíî ñÿíÿòèíèí ñÿìàñûíäàí áèð óëäóç àõûá êå÷äè. Éàääàøëàðäà, öðÿêëÿðäÿ íóðó ãàëäû. Áèð äÿ áèçèì
ùàìûìûçûí - îíóí ñÿíÿòèíèí èøûüûíû ùèññ
åäÿíëÿðèí, éàðàòäûüû îáðàçëàðû ñåâÿíëÿðèí
îíà ÿáÿäè áèð ìèííÿòäàðëûã áîðúó.
Ñÿùíÿ éàðàäûúûëûüûíà 1970-úè èëëÿðäÿ áàøëàéàí Éàøàð Íóðè î äþâðöí îëäóãúà ùÿðÿêÿòëè
âÿ äèíàìèê òåàòð ìöùèòèíäÿ þçöíöí ãåéðè-àäè
èñòåäàäû âÿ ñÿìèìèééÿòè èëÿ ñå÷èëìÿéè áàúàðäû, ùå÷ êÿñÿ áÿíçÿìÿéÿí áèð ñÿíÿò éîëó à÷äû... 1974-úö èëèí ñîíëàðûíäà Àêàäåìèê Ìèëëè
Äðàì Òåàòðûíûí áàø ðåæèññîðó Òîôèã Êàçûìîâóí äÿâÿòèëÿ áó êîëëåêòèâèí àêòéîð òðóïïàñûíà ãÿáóë îëóíäó. Ìèëëè Äðàì Òåàòðûíäà èøëÿäèéè ýöíäÿí þìðöíöí ñîíóíàäÿê áèð ÷îõ òàìàøàëàðäà ÿñàñ ðîëëàðû èôà åòäè.
Òåàòð àêòéîðó êèìè ýþðêÿìëè ñÿíÿòêàð îëàí
Éàøàð Íóðè ùÿì äÿ ìÿøùóð êèíî óñòàñûäûð.
Îíóí áþéöê ïîïóëéàðëûã ãàçàíäûüû ÷îõëó åê-
ðàí îáðàçëàðû âàð. ßëëèéÿ éàõûí áÿäèè ôèëìÿ
÷ÿêèëèá.
Éàøàðûí îáðàçëàð êîëëåêñèéàñûíäàí ñþç à÷äûãäà îíóí «Éàðàìàç»äàêû Ìàøàëëàùûíû, «Ëÿòèôÿ»äÿêè Ìÿììÿäèíè, «Ãÿòë ýöíö»íäÿêè
Ìàùìóä äîêòîðóíó, «Íÿ ýþçÿëäèð áó äöíéà...»äàêû Àñèì ßëèéåâè÷è, «Ñÿíè àõòàðûðàì»äàêû
Åë÷èí, «Ùÿð øåé éàõøûëûüà äîüðó», «Íàêÿñ»,
«Ôðàíñûç», «Éîõëàìà» ôèëìëÿðèíäÿêè áèð-áèðèíäÿí ìàðàãëû âÿ éàääàãàëàí ðîëëàðûíû ìöòëÿã õàòûðëàìàëûéûã. Áó ðîëëàðû òàìàøà÷ûëàðà ñåâäèðÿí äÿ ìÿùç àêòéîðóí áþéöê ñÿíÿòêàðëûã
èñòåäàäû âÿ ñîíñóç çÿùìÿòèäèð.
Éàøàð Íóðè Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Òåëåâèçèéàñûíäà ùàçûðëàíìûø éöçäÿí ÷îõ òàìàøàäà,
áÿäèè êîìïîçèñèéàäà, ñàòèðèê ñÿùíÿúèêëÿðäÿ
èøòèðàê åäèá. Îíóí ÿñàñÿí áàø ðîëëàðû èôà åòäèéè òåëåòàìàøàëàð òåëåâèçèéàíûí ôîíäóíäà äàèìè ñÿíÿò íöìóíÿëÿðè êèìè ãîðóíóð. Áóíëàðäàí Ðàìèç Ùÿñÿíîüëóíóí ùàçûðëàäûüû Ðóùÿí-
ýèç Ãàñûìîâàíûí «Éîëëàð ýþðöøÿíäÿ...», «Þìðöí éîëëàðû», Èñè Ìÿëèêçàäÿíèí «Ãàòàðäà»,
Àíàðûí «Åâëÿðè êþíäÿëÿí éàð», Ìþâëóä Ñöëåéìàíëûíûí «Êþêäÿí äöøìöø ïèàíî», Ùöñåéí Úàâèäèí «Òîïàë Òåéìóð», Àñëàí Ãÿùðÿìàíîâóí ÿñÿðëÿðè ÿñàñûíäà Òàðèéåë Âÿëèéåâèí ëåíòÿ àëäûüû «Ñÿíè àõòàðûðàì», «Áàüûøëà»,
«Ñÿíäÿí õÿáÿðñèç» òðèëîýèéàñû, Èñëàì Ñÿôÿðëèíèí «Ýþç ùÿêèìè», ßáäöððÿùèì áÿé Ùàãâåðäèéåâèí ÿñÿðëÿðè ÿñàñûíäà «Àú ùÿðèôëÿð»
âÿ ñ. òåëåâèçèéà òàìàøàëàðûíû ìèñàë ýþñòÿðìÿê îëàð.
Âàõòèëÿ áþéöê øàèðèìèç Ñÿìÿä Âóðüóíóí
äàùè áÿñòÿêàðûìûç Öçåéèð Ùàúûáÿéëèíèí âÿôàòû
ìöíàñèáÿòèëÿ éàçäûüû ìèñðàëàð Éàøàð Íóðè ñÿíÿòèíè ñåâÿíëÿð ö÷öí äÿ áèð òÿñÿëëè ãàéíàüû
îëà áèëÿð:
Þëöì ñåâèíìÿñèí ãîé! Þìðöíö âåðìèð áàäà
Åë ãÿäðèíè úàíûíäàí äàùà ÿçèç áèëÿíëÿð.
Øèðèí áèð õàòèðÿòÿê ãàëàúàãäûð äöíéàäà
Ñåâÿðÿê éàøàéàíëàð, ñåâèëÿðÿê þëÿíëÿð...
саьлам щяйат тярзи
NAR
Áàüëàðûìûçûí ëÿççÿòëè áàðû, èëèí áó ôÿñëèíäÿ áÿðÿêÿòè àøûá-äàøàí íàð ëàï ãÿäèìëÿðäÿí õàëãûìûçûí
ôîëêëîð éàääàøûíäà õöñóñè éåð òóòóð. Ìàùíûëàðûìûçäà âÿ íàüûëëàðûìûçäà ýþçÿëëèê âÿ ñÿäàãÿò ðÿìçè êèìè
âÿñô åäèëÿí íàð ùÿì äÿ òàðèõ áîéó åòèáàðëû ñàüëàìëûã ìÿíáÿéè êèìè òàíûíûá, áèð ÷îõ õÿñòÿëèêëÿðèí äÿðìàíû ùåñàá îëóíóá. Òÿðêèáè
êàëèóì, äÿìèð, êàëñèóì, ôîñôîð ìèíåðàëëàðû, Ú, Á1, Á2 âèòàìèíëÿðè èëÿ çÿíýèí
îëàí íàð áèð ñûðà õÿñòÿëèêëÿðèí äÿðìàíûäûð:
• Ãûçäûðìàíû, éîðüóíëóüó àðàäàí ãàëäûðûð,
áÿäÿíÿ åíåðæè âåðèð, öðÿéè,
ìÿäÿíè âÿ äèø ÿòèíè ãöââÿòëÿíäèðèð. Ìÿäÿ èëòèùàáû âÿ àüûç éàðàñû ö÷öí
ôàéäàëûäûð, èììóíèòåò ñèñòåìèíè ýöúëÿíäèðèð, îðãàíèçìè õÿð÷ÿíý õÿñòÿëèéèíäÿí
ãîðóéóð.
• Íàð òÿçéèãè àøàüû ñàëûð, äàìàð ñÿðòëèéèíèí
ãàðøûñûíû àëûð. Áó õöñóñèééÿòëÿðèíÿ ýþðÿ öðÿê-äàìàð
õÿñòÿëèêëÿðèíÿ ãàðøû ÿí éàõøû ãîðóéóúó âàñèòÿ ùåñàá
îëóíóð. Íàð áÿäÿíè âÿ öðÿéè ãöââÿòëÿíäèðèð. Öðÿéèí
ÿí ýþçÿë äÿðìàíû áèð ôèíúàí íàð øèðÿñèäèð. Äàìàðëàðäà éàðàíàí òûõàíûãëûãäà ôàéäàëûäûð.
• Íàðûí ãàáûãëàðûíäàí äÿìëÿíÿí ÷àé èñùàëû êÿñèð,
áàüûðñàã ãóðäëàðûíû òþêöð, äÿíÿëÿðèíè þðòÿí ïÿðäÿ èñÿ
ùÿçìè àñàíëàøäûðûð.
• Ùÿð ýöí íàð ñóéó è÷ìÿê èíñàíûí áåë íàéèùÿñèíäÿêè éàüëàðûí ÿðèìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóð.
• Íàðûí òÿðêèáèíäÿ õÿð÷ÿíýÿ ãàðøû ãîðóéóúó õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèê àíòèîêñèäàíòëàð âàð. Áó
ìàääÿíèí íàðäàêû ìèãäàðû ãûðìûçû øÿðàá,
éàøûë ÷àé, ïîðòàüàë øèðÿñè èëÿ ìöãàéèñÿäÿ 3
äÿôÿ ÷îõäóð.
• Øèðèí íàð ìÿäÿíèí ôÿàëèééÿòèíè
ýöúëÿíäèðèð, òóðø íàð èñÿ ìÿäÿäÿ îëàí
éàíìà ùèññèíè àðàäàí ãàëäûðûð.
• Íàð ùÿì áîüàçà, ùÿì äÿ àüúèéÿðÿ ôàéäàëûäûð, þñêöðÿéè êÿñèð.
• Äûðíàã èëòèùàáû âÿ úÿððàùè éàðàëàðûí ìöàëèúÿñèíäÿ íàð òóìóíóí
áàëëà áèðëèêäÿ ãàðûøäûðûëà ðàã ÿë äÿ åäè ëÿí
ìÿëùÿìèíäÿí èñòèôàäÿ ìÿñëÿùÿò ýþðö ëöð. Íàð äÿðè
ö÷öí äÿ ôàéäàëûäûð.
• Ýþçäÿêè ñàðûëûüû àðàäàí ãàëäûðìàã ö÷öí íàðûí è÷èíäÿêè ÿòëè ùèññÿ èëÿ ñóéó
÷ûõàðûëûð âÿ áèð ãÿäÿð áàë
èëÿ ãàðûøäûðûëûá ìÿëùÿì îëàíàäÿê áèøèðèëèð. Äàùà ñîíðà áó ìÿëùÿì ñöðìÿ êèìè
ýþçÿ ÷ÿêèëèð.
• Äèø ÿòèíèí èëòèùàáû çàìàíû, ùÿì÷èíèí äèø ÷öðöìÿëÿðèíäÿ íàð ñóéóíäàí èñòèôàäÿ åòìÿê ìÿñëÿùÿò ýþðöëöð.
• Íàðûí øèðÿñè ãàíéàðàäûúû, òÿçéèãñàëûúû, åíåðæèâåðèúè õàññÿéÿ ìàëèêäèð.
технолоэийа
İlin ən uğurlu kəşfləri
ABŞ-ın populyar xəbər jurnallarından olan «TIME» dərgisi
2012-ci ilin ən müvəffəqiyyətli və diqqətçəkici icadlarını təqdim etmişdir
Áó èúàäëàð àðàñûíäà ÿí äèããÿò
÷ÿêÿíëÿðäÿí áèðè ãàïàëû éåðëÿðäÿêè áóëóäëàðäûð. Ùîëëàíäèéàëû ñÿíÿòêàð Áåðíäíàóò Ñìèëäåíèí òÿêìèëëÿøäèðäèéè òåõíèêà âàñèòÿñèëÿ îòàüûí îðòàñûíäà êè÷èê, àü áóëóä éàðàòìàã ìöìêöíäöð. Àíúàã ùÿìèí
ìöùèòäÿ èñòèëèê, íÿìèøëèê, èøûã êèìè ôàêòîðëàðûí ÷îõ äèããÿòëè áèð òÿðçäÿ
íèçàìëàíìàñû âàúèáäèð. Áèð íå÷ÿ
ñàíèéÿ ùàâàäà ãàëàí áó ìöêÿììÿë áóëóä ýþðÿíëÿðè ùÿéÿúàíëàíäûðûð.
Ìàðêèí Éàêóáîâñêè àëòû ýöí ÿð-
çèíäÿ òðàêòîð èñòåùñàë åòìèø, ñîíðà
äà áóíà íåúÿ íàèë îëäóüóíó èíòåðíåòÿ éöêëÿäèéè ïóëñóç âèäåîëàðëà
áöòöí äöíéàéà èçàù åòìèøäèð.
Ìàñà÷óñåòñ Òåõíîëîæè Óíèâåðñèòåòèíèí áåø òÿëÿáÿñè âÿ ïðîôåññîð
Êðèïà Âàðàíàñè øöøÿ, êåðàìèêà,
ìåòàë éà äà ïëàñòèê ñÿòùëÿðè ÿëàâÿ
ñöðöøêÿí ùàëà ýÿòèðÿí ËèãóèÝëèäå
àäëû áèð ìàääÿ ùàçûðëàìûøëàð. Áèòêè
ìÿíøÿëè áó ìàääÿ ñàéÿñèíäÿ àðòûã
øöøÿäÿí òþêöëìÿéÿí êåò÷óï ïàð÷àëàðû âÿ éà ãàíàäëàðûí áóç áàüëàíìàñû íÿòèúÿñèíäÿ òÿõèðÿ ñàëûíà-
юлцм севинмясин гой...
úàã òÿééàðÿ ó÷óøëàðûíà éåð ãàëìàéàúàã.
Äèçàéíåð Ýàáðèåëå Äèàìàíò òÿìèç ñóéóí ÿëäÿ åäèëìÿñèíäÿ ÷îõ
÷ÿòèíëèêëÿðëÿ ãàðøûëàøàí «Ö÷öíúö
äöíéà» þëêÿëÿðèíäÿ èñòèôàäÿ åäèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëàí Åëèîäîìåñòèúî ôèëòð ãóðüóñóíó ùàçûðëàìàüû
áàúàðìûøäûð. Ãóðüó ýöíÿø åíåðæèñè
èëÿ èøëÿéèð. Ùàçûðäà èñòèñìàðäà îëàí
ìîäåëëÿðèí èñòåùñàë ãèéìÿòèíèí éàðûñûíà áàøà ýÿëÿí âÿ ìÿùñóëäàðëûüû 67%, äàùà êåéôèééÿòëè îëàí áó
úèùàçûí äèçàéíû äà ñÿðáÿñòäèð, éÿíè
éåðëè èñòåùñàë÷ûëàðûí äèçàéíû èñòÿäèéè êèìè ôîðìàëàøäûðûá èñòèôàäÿ åòìÿñè ìöìêöíäöð.
Óêðàéíàëû äþðä òÿëÿáÿ äàíûøìàã âÿ åøèòìÿê èìêàíû îëìàéàí
ÿëèëëÿðèí, èøàðÿ äèëèíè áèëìÿéÿíëÿðèí öíñèééÿò ãóðà áèëìÿñèíÿ øÿðàèò
éàðàäàí áèð ÿëúÿê ùàçûðëàìûøëàð.
ßëúÿêëÿð èøàðÿ äèëèíè áàøà äöøÿðÿê
ñìàðò òåëåôîíëàðà éàçûëû ìÿòí ýþíäÿðÿ áèëèðëÿð. Òåëåôîíäàêû ïðîãðàì
ñàéÿñèíäÿ áó ìÿòíëÿð äàíûøûüà ÷åâðèëèð.
Ùàçûðëàäû:
Èõòèéàð ÃÀÑÛÌÎÂ
«Âåðýèëÿð» ãÿçåòèíÿ 2013-úö
èë ö÷öí àáóíÿ êàìïàíèéàsû
äàâàì åäèð
Àçÿðáàéúàíûí áöòöí øÿùÿð âÿ ðàéîíëàðûíäà
«Âåðýèëÿð» ãÿçåòèíèí èëëèê àáóíÿ ùàããû
(÷àòäûðûëìà õÿðúëÿðè äàõèë îëìàãëà)
20 ìàíàò 80 ãÿïèê òÿøêèë åäèð.
Ãÿçåòèìèçÿ àáóíÿ éàçûëìàã ö÷öí àáóíÿ ùàããûíû
ðåäàêñèéàìûçûí àøàüûäà ýþñòÿðèëÿí áàíê ùåñàáûíà
êþ÷öðìÿéèíèç õàùèø îëóíóð.
Qazlı, şirin sulardan uzaq durun
ÀÁØ-äàêû Áðèåì ùîñïèòàëû âÿ Áîñòîíäàêû Ãàäûí õÿñòÿõàíàñûíäà ÷àëûøàí àëèìëÿðèí àïàðäûãëàðû àðàøäûðìàíûí íÿòèúÿëÿðèíÿ ýþðÿ, òÿðêèáèíäÿ øÿêÿð ìèãäàðû éöêñÿê îëàí ãàçëû ñóëàð äèç
îéíàãëàðûíûí îñòåàðòðîçóíóí ñÿáÿáëÿðè àðàñûíäà õöñóñè éåð òóòóð. Àðàøäûðìàéà 2149 ïàñèéåíò úÿëá îëóíóá âÿ îíëàð ùàíñû è÷êèëÿðäÿí âÿ
íÿ ãÿäÿð è÷ìÿëÿðè èëÿ áàüëû ñóàëëàðäàí èáàðÿò
àíêåòÿ úàâàá âåðèáëÿð. Ïàñèéåíòëÿðèí îéíàãëàðû 1, 2, 3 âÿ 4 èëäÿí ñîíðà òÿêðàðÿí éîõëàíûëûá,
õÿñòÿëèéèí âÿçèééÿòè ãåéäÿ àëûíûá.
Ìöòÿõÿññèñëÿð ïàñèéåíòëÿðèí ÷ÿêè èíäåêñèíè äÿ
íÿçÿðÿ àëûáëàð. Ìÿëóì îëóá êè, øèðèí ãàçëû ñó è÷ÿíëÿðèí äèç îéíàãëàðûíäàêû ôÿñàäëû éåðèí þë÷öëÿðè îðòà ùåñàáëà 0, 29 ìì, ýöíäÿ 5 ñòÿêàíäàí àðòûã
ãàçëû ñó è÷ÿíëÿðäÿ èñÿ 0,59 ìì àðòûá. «Èíäè õÿñòÿëèéèí ýåäèøàòûíû òÿíçèìëÿìÿê ö÷öí ïîòåíñèàë èìêàíûìûç âàð. Ïàñèéåíòëÿðèí ìöàëèúÿñèíäÿ îíëàðûí
ðàñèîíóíó äà íÿçÿðÿ àëàúàüûã», - àðàøäûðìàíûí
ðÿùáÿðè ïðîôåññîð Áèíã Ëó äåéèá.
Ãåéä åäÿê êè, ùàçûðäà äöíéà ÿùàëèñèíèí ÿí àçû
20 ôàèçèíäÿ îñòåîàðòðîç âàð.
Epileptik tutmalara qarşı plastır hazırlandı
Àâðîïàäà åïèëåïòèê òóòìàëàðà ãàðøû ïëàñòûð ñàòûøà ÷ûõàðûëûá. Îíó éàòàðêÿí àëûíà éàïûøäûðìàã ëàçûìäûð. Ïëàñòûðäà áåéíè ñòèìóëëàøäûðàí åëåêòðîäëàð
âàð. Ñöáóò åäèëäèéè êèìè, áåëÿ ïëàñòûð åïèëåïòèê òóòìàëàðûí ñàéûíû àçàëäûð âÿ ÿùâàë-ðóùèééÿíè éàõøûëàøäûðûð. Ïëàñòûð âÿ éà ö÷ëö ñèíèðèí õàðèúäÿí ñòèìóëéàñèéà ñèñòåìè áåëäÿ äàøûíàí ñòèìóëéàòîðà áÿðêèäèëèð. Áóðàõûëàí èìïóëñëàð åïèëåïòèê òóòìà çàìàíû
àêòèâëÿøÿí áåéíèí ùèññÿëÿðèíè áèðëÿøäèðÿí ö÷ëö ñèíèðèí ÿñàñ ÷ûõûíòûëàðûíà òóøëàíûð. Ãåéä åäÿê êè, ùÿìèí ñèíèð ÿùâàë-ðóùèééÿíè íèçàìà ñàëûð.
Ïëàñòûðûí èñòåùñàë÷ûñû îëàí «Íåéðîñèýìà» øèðêÿòè åïèëåïñèéàíûí âÿ àüûð äåïðåññèéàíûí ìöàëèúÿ-
ñè ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëàí èõòèðàñûíûí Àâðîïà Èòòèôàãûíäà òÿòáèãè ö÷öí éàëíûç éàõûí âàõòëàðäà «õåéèðäóà» àëà áèëèá. Ïëàñòûðûí éîõëàíìàñûíäà õÿñòÿëèéèíÿ íÿçàðÿò åòìÿéèí ìöìêöí îëìàäûüû 50 åïèëåïòèê èøòèðàê åäèá. Íÿòèúÿäÿ îíëàðäà ñèìïòîìëàðûí
êÿñêèíëèéèíèí 40 ôàèçäÿí ÷îõ àçàëäûüû ãåéäÿ àëûíûá. Ùàáåëÿ áó õÿñòÿëÿðäÿ åìîñèîíàë ôîí äà éöêñÿëèá. Åéíè çàìàíäà, ïëàñòûðäàí èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ
äåïðåññèéàäàí âÿ éà ïîñòòðàâìàòèê ñòðåññ íàñàçëûüûíäàí ÿçèééÿò ÷ÿêÿí øÿõñëÿðäÿ ñèìïòîìëàðûí 70
ôàèçÿäÿê àçàëìàñûíà íàèë îëìàã äà ìöìêöíäöð.
Áóíà áàõìàéàðàã, úèùàçûí òÿñèðèíèí íÿ ãÿäÿð äàâàì åäÿúÿéè ùÿëÿ òàì àéäûí äåéèë.
Daha bir qədim yaşayış məskəni
Õà÷ìàç ðàéîíóíóí Ìîëëàáóðùàí êÿíäè ÿðàçèñèíäÿ å.ÿ ÛÛÛ ìèíèëëèéÿ àèä éàøàéûø ìÿñêÿíè àøêàðëàíûá. Àðõåîëîæè àáèäÿíèí ÿðàçèñè 22300 êâ/ìåòðè
ÿùàòÿ åäèð. Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñû Àðõåîëîýèéà âÿ Åòíîãðàôèéà Èíñòèòóòóíóí àïàðûúû åëìè èø÷èñè, òàðèõ åëìëÿðè öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó
Äþéöø Ìóñàéåâ ÀÏÀ-éà áèëäèðèá êè, òàðèõè àáèäÿ
2 ãàòäàí èáàðÿòäèð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áèðèíúè
ìÿäÿíè òÿáÿãÿ òÿõìèíÿí ÛÕ-ÕÛÛ ÿñðëÿðÿ - Ìîíãîëëàðûí Àçÿðáàéúàíà ýÿëèøèíÿ ãÿäÿðêè äþâðö ÿùàòÿ åäèð. Èêèíúè ìÿäÿíè òÿáÿãÿ èñÿ Êöð-Àðàç ìÿäÿíèééÿòèíÿ, åðêÿí òóíú äþâðöíÿ - å.ÿ ÛÛÛ ìèíèëëèéÿ àèä åäèëèð.
«Ãàçûíòûëàð çàìàíû àøêàðà ÷ûõàðûëàí òèêèíòè ãàëûãëàðû íÿòèúÿñèíäÿ ìöÿééÿí åäèëèá êè, áóðàäà åâëÿð äþâðÿ óéüóí îëàðàã ÷èé êÿðïèúäÿí, 5-6 ì äèàìåòðäÿ äàèðÿâè ôîðìàäà èíøà åäèëèá. Åâëÿð ÷óáóãëàðëà òîõóíàðàã ñóâàíûá. ßðàçèäÿí òàïûëìûø
ìàääè-ìÿäÿíè íöìóíÿëÿð àðàñûíäà ÷àé äàøûíäàí
ùàçûðëàíìûø ÿìÿê àëÿòëÿðè, øèðñèç êöï âÿ ãàá ãàëûãëàðû, ùåéâàí ñöìöêëÿðè ÷îõëóã òÿøêèë åäèð.
Áó äþâðöí ìÿäÿíèééÿòè ö÷öí õàðàêòåðèê úÿùÿòëÿðäÿí áèðè äÿ éàøàéûø éåðëÿðèíäÿí ÿëäÿ åäèëÿí
ñèëàùëàðäûð êè, áó äà áóðàäà éàøàìûø òàéôàëàðûí äþéöøêÿíëèéèíäÿí õÿáÿð âåðèð. Òÿïÿäÿ èêè äàèðÿâè
äàø òîïïóç àøêàðëàíûá. ßëäÿ åäèëÿí âÿ þç îðèæèíàëëûüû èëÿ äèããÿòè úÿëá åäÿí âàçà âÿ êöï áó ãÿäèì
éàøàéûø éåðèíèí ñàêèíëÿðèíèí ÿêèí÷èëèê âÿ ìàëäàðëûãëà ìÿøüóë îëäóãëàðûíû ñöáóòà éåòèðèð», - äåéÿ
Ä.Ìóñàéåâ áèëäèðèá. Î âóðüóëàéûá êè, àðõåîëîæè
òÿäãèãàòëàð äàâàì åòäèðèëÿúÿê.
Ãåéä åäÿê êè, Õà÷ìàç ðàéîíóíäà 62 òàðèõè
àáèäÿ ãåéäèééàòäàäûð. «Ìîëëàáóðùàí òÿïÿëÿðè»
Õà÷ìàç ðàéîíó ÿðàçèñèíäÿ àøêàð åäèëÿí ÿí áþéöê
òàðèõè àáèäÿäèð.
елм
Yeni enerji mənbəyi
Äöíéàäà àëòåðíàòèâ åíåðæè ìÿíáÿëÿðèíèí àõòàðûøû åëìèí âÿ òåõíîëîýèéàëàðûí äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëàí ÿí àêòóàë ìÿñÿëÿëÿðäÿíäèð âÿ áó ñàùÿäÿ
ìàðàãëû òàïûíòûëàð äà ÿëäÿ åäèëìÿêäÿäèð.
Ñîí âàõòëàð àìåðèêàëû àëèìëÿðèí êÿøôè ñåíñàñèéàëû õÿáÿð êèìè äöíéà êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíäÿ õöñóñè éåð òóòóð. Îíëàð áàùàëû îëìàéàí, ëàêèí ÷îõ ñÿìÿðÿëè íàíîýåíåðàòîð ùàçûðëàéûáëàð. Áó ýåíåðàòîð âàñèòÿñè èëÿ úöçè ìåõàíèêè
ùÿðÿêÿò äÿ åíåðæè éàðàíìàñûíà ñÿáÿá îëàúàã.
Ãóðüóíó Úîðúèéà Òåõíîëîýèéàëàð Èíñòèòóòóíóí
àëèìëÿðè ùàçûðëàéûáëàð. Îíëàð ùåñàá åäèðëÿð êè, áó
тарих
ýåíåðàòîðëàðû òÿê ìîáèë òåëåôîíëàðäà äåéèë, áàøãà
ñàùÿëÿðäÿ äÿ èñòèôàäÿ åòìÿê ìöìêöí îëàúàã.
Áåëÿ êè, ýÿçÿðêÿí âÿ éà ùÿðÿêÿò åäÿðêÿí éàðàíìûø åíåðæè èëÿ èìïëàíò îðãàíëàðû âÿ èíñàíà òÿëÿá
îëóíàí äèýÿð òèááè åëåêòðîíèêàíû äà òÿìèí åòìÿê
ìöìêöíäöð.
Èíñòèòóòóí ïðîôåññîðó Øîíã Ëèí Âàíã áó èøèí
öçÿðèíäÿ óçóí ìöääÿò èøëÿéèá. Âàíãûí ùàçûðëàäûüû íàíîýåíåðàòîð âàñèòÿñè èëÿ ìåõàíèêè ùÿðÿêÿò
10%-äÿí 15%-ÿ ãÿäÿð åëåêòðèê åíåðæèñèíÿ ÷åâðèëÿ áèëèð. Ýÿëÿúÿêäÿ úèùàçûí ôàéäàëû èø ÿìñàëûíû
40%-ÿ ãÿäÿð ÷àòäûðìàã ìöìêöí îëàúàã.
Müdriklər deyib ki...
«Harada ki dəyişiklik və dəyişikliyə ehtiyac yoxdur,
orada idrak ölümə məhkumdur».
Herbert Corc Uells (1866-1946)
ÂÞÅÍ: 1300327481; Ù/ù 12-12258-1; «Àòàáàíê» ÀSÚ; Êîä:507581
ÂÞÅÍ: 9900006651; Ì/ù: 0137010032944; SWÛÔÒ: ÁÛÊ ÀÒÀÇÀÇ-22
Ñÿùèôÿíè Ìÿòè ÎÑÌÀÍÎÜËÓ àïàðûð | îñìàíîýì@éàùîî.úîì