Məqsəd Azərbaycanı inkişaf etmiş цlkəyə зevirməkdir

HƏR
BİR
VƏTƏNDAŞ
VERGİ
öDƏMƏKDƏN
ŞƏRƏF
DUYMALIDIR
Biz bazar iqtisadiyyatını vergi
yolu ilə tənzimləməliyik.
Heydər ƏLİYEV
№28 (618)
www.vergiler.az
25 iyul 2012
Qiyməti: 40 qəp.
Prezident İlham Əliyev:
Məqsəd Azərbaycanı inkişaf etmiş ölkəyə çevirməkdir
Èíêèøàô ïðîñåñèíäÿ äàâàìëûëûüûí òÿìèí îëóíìàñû, èëê íþâáÿäÿ,
ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðèí äöçýöí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñèíäÿí, ïåðñïåêòèâ ö÷öí ñÿìÿðÿëè ôÿàèëééÿò ïðîãðàìëàðûíûí ùàçûðëàíìàñûíäàí
àñûëûäûð. Áó çàìàí ùÿì äÿ êîíêðåò çàìàí èíòåðâàëûíäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èñëàùàòëàðû òÿùëèë åäèá ãàçàíûëìûø óüóðëàðäàí áÿùðÿëÿíìÿê,
÷àòûøìàçëûãëàðäàí íÿòèúÿ ÷ûõàðìàã èìêàíû éàðàíûð. Ñîí èëëÿðäÿ ðåñïóáëèêàìûçäà ìÿùç áåëÿ áèð èäàðÿåòìÿ ñèñòåìèíèí ôîðìàëàøìàñû
ùþêóìÿòèí ôÿàëèééÿòèíäÿ ñÿìÿðÿëèëèéè, øÿôôàôëûüû âÿ ùåñàáàòëûëûüû òÿìèí åòìèøäèð.
Ùàçûðäà ðåñïóáëèêàäà ìèëëè èäåéà ñÿâèééÿñèíäÿ íÿçÿðäÿí êå÷èðèëÿí ìÿãñÿäëÿðäÿí áèðè äÿ ìÿùç
ðåñïóáëèêàíûí îðòà èíêèøàô åòìèø
þëêÿëÿð ñÿâèééÿñèíäÿí éöêñÿê èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿð ñÿâèééÿñèíÿ
÷àòäûðûëìàñûäûð. Äþâëÿò áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâ ùþêóìÿòèí 2011-úè
èëèí ñî ñè àë-èã òè ñà äè éå êóí ëà ðû íà
ùÿñð îëóíìóø èúëàñûíäà áó ìÿãñÿ äèí ýåð ÷ÿê ëÿø äè ðèë ìÿ ñè ö÷öí
2020-úè èëÿäÿê öìóìè äàõèëè ìÿùñóëóí ÿí àçû 2 äÿôÿéÿäÿê àðòûðûëìàñûíû ìöùöì âÿçèôÿ êèìè ìöÿééÿíëÿøäèðìèøäèð.
Øöáùÿñèç, èñòÿíèëÿí èäåéà âÿ
ìÿãñÿäëÿðèí úÿëáåäèúèëèéè, ùÿð øåéäÿí þíúÿ, îíëàðûí ïðàêòèê òÿòáèã
èìêàíëàðû èëÿ þë÷öëöð. Áó áàõûìäàí, Àçÿðáàéúàíû ìöàñèð âÿ ãöäðÿòëè äþâëÿòÿ ÷åâèðìÿê íèééÿòè, ñàäÿúÿ, áÿéàíàòëàðëà èôàäÿ åäèëìèð,
îíóí êîíêðåò èúðà ìåõàíèçìëÿðèíèí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ìÿãñÿäéþíëö àääûìëàð
àòûëûð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû
Ïðåçèäåíòèíèí «Àçÿðáàéúàí 2020:
ýÿëÿúÿéÿ áàõûø» Èíêèøàô Êîíñåïñèéàñûíûí ùàçûðëàíìàñû áàðÿäÿ» 29
íîéàáð 2011-úè èë òàðèõëè ñÿðÿíúàìû äà áóíóí áàðèç òÿúÿññöìöäöð.
Èãòèñàä÷û åêñïåðòëÿð áåëÿ áèð ñÿíÿäèí ùàçûðëàíìàñûíûí ðåñïóáëèêàíûí èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿð ñûðàñûíà
éöêñÿëìÿñèíäÿ ìöùöì ðîë îéíàéàúàüûíû áèëäèðèðëÿð. Ùåñàá îëóíóð
êè, ñîí ñÿêêèç èëäÿ ùÿéàòà êå÷èðè-
ëÿí èãòèñàäè ñèéàñÿò áó ìÿãñÿäëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí éàõøû
òÿìÿë ôîðìàëàøäûðìûøäûð. Áó ìöääÿòäÿ èãòèñàäè ìÿñÿëÿëÿðÿ õöñóñè
äèããÿòèí àéðûëìàñû ÿñàñëû éàíàøìà
îëàðàã äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíèí èãòèñàäè áàçèñèíè ìþùêÿìëÿòìÿê, úÿìèééÿòèí äàâàìëû èíêèøàôû ö÷öí çÿìèí ùàçûðëàìàã ìÿãñÿäèíäÿí èðÿëè
ýÿëìèøäèð. Þòÿí èëëÿðäÿ, õöñóñÿí
äÿ, òàðàçëàøäûðûëìûø âÿ äàâàìëû ðåýèîíàë èíêèøàôà, ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí éöêñÿëèøèíÿ, èíôðàñòðóêòóðóí
ìöàñèðëÿøäèðèëìÿñèíÿ, íåôò àìèëèíäÿí àñûëûëûüûí àçàëäûëìàñûíà, ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôûíà, éîõñóëëóüóí ñÿâèééÿñèíèí àøàüû ñàëûíìàñûíà, ýöúëö èíñàí êàïèòàëûíûí ôîðìàëàøäûðûëìàñûíà õèäìÿò åäÿí ìöùöì àääûìëàð àòûëìûøäûð.
2003-úö èëäÿí áÿðè 40-à éàõûí
èíêèøàô éþíöìëö äþâëÿò ïðîãðàìûíûí ãÿáóë åäèëìÿñè âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èãòèñàäèééàòûí ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðèíäÿ êîìïëåêñ èñëàùàòëàðû òÿìèí åòìèø, þëêÿíèí ìþâúóä ðåñóðñëàðû êå÷èä äþâðö ö÷öí ñÿúèééÿâè ïðîáëåìëÿðèí òåç áèð çàìàíäà
àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíà éþíÿëäèëìèøäèð. Èíêèøàô, ñîñèàë òÿìèíàò âÿ ñòðóêòóð éþíöìëö áó ëàéèùÿëÿð, èëê íþâáÿäÿ, ùÿð áèð âÿòÿíäàøûí ëàéèãëè ùÿéàò òÿðçèíèí òÿìèí îëóíìàñûíà, äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíèí ÷åâèê âÿ èøëÿê
ìåõàíèçìëÿð ÿñàñûíäà ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíÿ - áèð ñþçëÿ, äàâàìëû âÿ
ñàáèò èíêèøàôà õèäìÿò åòìèøäèð.
Áèð ñûðà Àâðîïà þëêÿëÿðèíäÿ ùÿëÿ äÿ þçöíö ãàáàðûã ýþñòÿðÿí èãòèñàäè áþùðàíûí þëêÿìèçäÿí éàí êå÷ìÿñè Àçÿðáàéúàíäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èãòèñàäè ñèéàñÿòèí äöçýöíëöéöíö áèð äàùà òÿñäèãëÿéèð. Áþùðàí
ìÿðùÿëÿñèíè ÷îõäàí ýåðèäÿ ãîéàí
ðåñïóáëèêàìûç, õöñóñÿí äÿ ãåéðèíåôò ñÿíàéåñèíèí èíêèøàôû ñàùÿñèíäÿ ìöÿééÿí íÿòèúÿëÿðÿ èìçà àòûð.
2012-úè èëèí áèðèíúè éàðûñûíäà èãòèñàäèééàòûí ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí
11,3%, ãåéðè-íåôò ñÿíàéåñèíèí 8,3%,
ÿùàëèíèí ïóë ýÿëèðëÿðèíèí 14,2%, þëêÿ èãòèñàäèééàòûíà ãîéóëàí èíâåñòèñèéàëàðûí ùÿúìèíèí 30% àðòìàñû,
37 ìèíè äàèìè îëìàãëà, 46 ìèí éåíè èø éåðèíèí à÷ûëìàñû þëêÿíèí ñöðÿòëè èíêèøàô éîëóíäà îëäóüóíóí
ÿéàíè ýþñòÿðèúèñèäèð.
2012-úè èëèí áèðèíúè éàðûñûíäà
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí òÿñäèã åäèëìèø ïðîãíîçà 116,0% ÿìÿë åäÿðÿê áöäúÿéÿ 2 ìèëéàðä 968 ìèëéîí ìàíàò âÿñàèòèí äàõèë îëìàñûíû
òÿìèí åòìÿñè äÿ äèããÿò÷ÿêÿí ýþñòÿðèúèäèð. Ùÿìèí âÿñàèòèí 55,0%-è
âÿ éà 1 ìèëéàðä 633 ìèëéîí ìàíàòû ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíäàí äàõèëîëìàëàðûí ïàéûíà äöøöð. Öìóìèëèêäÿ, 2003-úè èëäÿí ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí èíêèøàôûíà âÿ þëêÿ èãòèñà-
äèééàòûíûí äèâåðñèôèêàñèéàñûíà, åëÿúÿ äÿ áó ñàùÿëÿðäÿ ìþâúóä ìöÿññèñÿëÿðèí ìàääè-òåõíèêè âÿ òåõíîëîæè áàçàñûíûí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíÿ éþíÿëìèø òÿäáèðëÿð íÿòèúÿñèíäÿ þëêÿäÿ ãåéðè-íåôò ñåêòîðó
2,8 äÿôÿ àðòìûøäûð. 2004-2011-úè
èëëÿðäÿ ðåýèîíëàðûí èíêèøàôûíà áöòöí ìàëèééÿ ìÿíáÿëÿðè ùåñàáûíà
21,5 ìèëéàðä âÿñàèò éþíÿëäèëìèø,
òÿêúÿ 2011-úè èëäÿ áó ðÿãÿì 6
ìèëéàðä äîëëàð òÿøêèë åòìèøäèð.
Êîíêðåò îëàðàã «Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñû ðåýèîíëàðûíûí ñîñèàëèãòèñàäè èíêèøàôû (2004-2008-úè èëëÿð) Äþâëÿò Ïðîãðàìû» âÿ «Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ðåýèîíëàðûíûí
2009-2013-úö èëëÿðäÿ ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôû Äþâëÿò Ïðîãðàìû» ðåýèîíëàðûí äàâàìëû âÿ òàðàçëàøäûðûëìûø èíêèøàôû, ñîñèàë èíôðàñòðóêòóðóí
éåíèäÿí ãóðóëìàñû, èãòèñàäèééàòûí
íåôò àìèëèíäÿí àñûëûëûüûíûí ãåéðèíåôò ñåêòîðó ùåñàáûíà àðàäàí ãàëäûðûëìàñû ñàùÿñèíäÿ êîìïëåêñ òÿäáèðëÿð ìöÿééÿíëÿøäèðìèøäèð. Äþâëÿò áàø÷ûñûíûí ýþñòÿðèøèíÿ ÿñàñÿí,
ìöâàôèã äþâëÿò ãóðóìëàðû ùàçûðäà
2014-2018-úè èëëÿðè ÿùàòÿ åäÿúÿê
éåíè ðåýèîíàë èíêèøàô ïðîãðàìûíûí
öçÿðèíäÿ èø àïàðûðëàð.
Öìóìèëèêäÿ, ãàðøûäàêû 10 èëäÿ
öìóìè äàõèëè ìÿùñóëóí èêè äÿôÿéÿäÿê àðòûìûíûí ìÿùç ãåéðè-íåôò
ñåêòîðó ùåñàáûíà òÿìèí åäèëìÿñè
íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäóð. Áóíóí ö÷öí
ÈÊÒ-íèí, òóðèçìèí âÿ êÿíä òÿñÿððöôàòûíûí ðåíòàáåëëè ñàùÿñè îëàí
öçöì÷öëöéöí èíêèøàôû õöñóñè äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ ñàõëàíûëàúàãäûð.
Ðåñïóáëèêàäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí
èãòèñàäè ñèéàñÿòèí, ÿñàñÿí, ñîñèàëéþíöìëö ìàùèééÿò äàøûìàñû äà îáéåêòèâ ðåàëëûãëàðëà øÿðòëÿíÿðÿê úÿìèééÿòèí ñîñèàë ñèôàðèøèíè ÿêñ åòäèðìèøäèð. Àçÿðáàéúàíäà óüóðëà
ýåð÷ÿêëÿøäèðèëÿí ñîñèàë òÿìèíàò òÿä-
«Azərbaycan: dünyaya yeni qapı»
Böyük Britaniyanın nüfuzlu «Total Politics» jurnalında dərc edilmiş məqalə belə adlanır
Áþéöê Áðèòàíèéàíûí íöôóçëó «Òîòàë
Ïîëèòèúñ» æóðíàëûíûí 50-úè éóáèëåé íþìðÿñèíäÿ «Àçÿðáàéúàí: äöíéàéà éåíè ãàïû» ñÿðëþâùÿëè ýåíèø ìÿãàëÿ äÿðú åäèëìèøäèð. Ìÿãàëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí éåðëÿøäèéè ÿëâåðèøëè úîüðàôè ìþâãå, þëêÿìèçèí
òàðèõè, çÿíýèí ìÿäÿíèééÿòè ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèð. Áèëäèðèëèð êè, Àçÿðáàéúàí ðÿùáÿðëèéèíèí óüóðëó äàõèëè âÿ
õàðèúè ñèéàñÿòè íÿòèúÿñèíäÿ þëêÿ ñîí èëëÿð
ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäèð. Ñîí ñÿêêèç èëäÿ Àçÿðáàéúàíäà öìóìè äàõèëè ìÿùñóëóí ö÷ äÿôÿ àðòäûüû ãåéä îëóíàí ìÿãàëÿäÿ þëêÿäÿ
ùÿéàòà êå÷èðèëÿí óüóðëó ëàéèùÿëÿðèí ÿùàëèíèí ðèôàù ùàëûíû äàùà äà éàõøûëàøäûðäûüû
âóðüóëàíûð.
Éàçûäà Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû,
Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí àøàüûäàêû ñþçëÿðè ñèòàò
ýÿòèðèëèð: «Àçÿðáàéúàíûí óüóðëàðû ýþç ãàáàüûíäàäûð. Äþâëÿò áöäúÿñè 16 äÿôÿ àðòìûø,
þëêÿäÿ ìèíëÿðëÿ ìÿêòÿá, éöçëÿðëÿ ñÿùèééÿ ìöÿññèñÿñè, îíëàðëà èäìàí êîìïëåêñè
òèêèëìèøäèð. Ñåâèìëè ïàéòàõòûìûç Áàêû øÿùÿðè ÷îõ äÿéèøìèøäèð. Áöòöí áóíëàð Àçÿðáàéúàíäà èíêèøàôûí ñÿâèééÿñèíè àéäûí øÿêèëäÿ íöìàéèø åòäèðèð. Áó ýöí áöòöí äöíéà Àçÿðáàéúàíû íåôò âÿ ãàç èõðàúàò÷ûñû
êèìè òàíûéûð, ëàêèí áèçèì òàðèõèìèç âÿ
ìÿäÿíèééÿòèìèç ìèëëè èðñèìèçèí ìöùöì
àñïåêòëÿðèäèð».
Ìÿãàëÿäÿ áèëäèðèëèð êè, Àçÿðáàéúàíûí
2
õàðèúè ñèéàñÿòè áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ ïðèíñèïëÿðèíÿ, õöñóñèëÿ äÿ äþâëÿòëÿðèí ÿðàçè áöòþâëöéöíÿ, ñóâåðåíëèéèíÿ
ùþðìÿò, äàõèëè èøëÿðèíÿ ãàðûøìàìàã ïðèíñèïëÿðèíÿ ñþéêÿíèð.
Éàçûäà Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíäÿí äÿ ÿòðàôëû
áÿùñ åäèëèð. Áèëäèðèëèð êè, áó ìöíàãèøÿ
íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíèí 20
%-è èøüàë åäèëìèø, áèð ìèëéîíäàí àðòûã
àçÿðáàéúàíëû äîüìà òîðïàãëàðûíäà ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíÿ ÷åâðèëìèøäèð.
ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñû Åðìÿíèñòàí
ñèëàùëû ãöââÿëÿðèíèí èøüàë îëóíìóø Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíäàí äÿðùàë âÿ ãåéäøÿðòñèç ÷ûõàðûëìàñûíû òÿëÿá åäÿí äþðä ãÿò-
Əmək münasibətlərinə
vergi nəzarəti daha da gücləndirilir
3
íàìÿ ãÿáóë åòìÿñèíÿ áàõìàéàðàã, èøüàë
ùÿëÿ äÿ äàâàì åäèð. Áèëäèðèëèð êè, ðåýèîíàë ñöëù âÿ òÿùëöêÿñèçëèéèí òÿìèíè, óüóðëó ÿìÿêäàøëûã âÿ ìöùöì ëàéèùÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè ñèéàñÿòèíèí ÿñàñ èñòèãàìÿòëÿðèíäÿíäèð. Ðåýèîíàë âÿ ãëîáàë ñÿâèééÿëÿðäÿ èêèòÿðÿôëè
âÿ ÷îõòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèíè ýåòäèêúÿ äàùà
äà ýåíèøëÿíäèðÿí Àçÿðáàéúàí äåìîêðàòèê èíêèøàô éîëó èëÿ èðÿëèëÿéèð. Àçÿðáàéúàí ÁÌÒ, ÀÒßÒ, Àâðîïà Øóðàñû, Èñëàì
ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòû êèìè íöôóçëó áåéíÿëõàëã ãóðóìëàðûí ôÿàë öçâö, Äåìîêðàòèéà âÿ Èãòèñàäè Èíêèøàô íàìèíÿ Òÿøêèëàò
- ÝÓÀÌ-ûí òÿñèñ÷èëÿðèíäÿí áèðèäèð. ßôãàíûñòàíäà ñöëùìÿðàìëû ÿìÿëèééàòëàðà
Elektron xidmətlər
biznes mühitini sağlamlaşdırır
4
ìöùöì òþùôÿ âåðÿí Àçÿðáàéúàí ÍÀÒÎ
âÿ Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ äÿ ÿëàãÿëÿðèíè èíêèøàô åòäèðèð. Éàçûäà ãåéä åäèëèð êè, Àçÿðáàéúàíûí óüóðëó äàõèëè âÿ õàðèúè ñèéàñÿòèíèí ÿñàñû öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ãîéóëìóøäóð. Ìÿùç îíóí
äþâëÿò÷èëèê áàúàðûüû, óçàãýþðÿíëèéè ìöðÿêêÿá ðåýèîíäà éåðëÿøÿí Àçÿðáàéúàíûí
õàðèúè ñèéàñÿòäÿ óüóðëàðûíû ðåàëëàøäûðìûøäûð. Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
ÿñàñûíû ãîéäóüó ùÿìèí ñèéàñÿò áó ýöí
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð.
Àçÿðáàéúàíûí óüóðëó íåôò ñòðàòåýèéàñûíûí ðåàëëàøìàñûíäà óëó þíäÿð Ùåéäÿð
ßëèéåâèí õèäìÿòëÿðèíèí õöñóñè âóðüóëàíäûüû éàçûäà «ßñðèí ìöãàâèëÿñè»íèí èìçàëàíìàñû ìöàñèð òàðèõèìèçèí ÿí ïàðëàã ñÿùèôÿëÿðèíäÿí áèðè êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèëèð,
íåôòèìèçè äöíéà áàçàðëàðûíà ÷ûõàðàí Áàêû-Íîâîðîññèéñê, Áàêû-Ñóïñà, Áàêû-Òáèëèñè-Úåéùàí áîðó êÿìÿðëÿðèíäÿí ýåíèø
áÿùñ åäèëèð. Áèëäèðèëèð êè, áó ýöí Àçÿðáàéúàí äöíéàéà òÿêúÿ õàì íåôò äåéèë,
ùÿì äÿ íåôò ìÿùñóëëàðûíû èõðàú åäÿí þëêÿ êèìè òàíûíûð. Ìÿãàëÿäÿ ãåéä åäèëèð êè,
Àçÿðáàéúàí ùÿì äÿ çÿíýèí ìÿäÿíèééÿòè
èëÿ áöòöí äöíéàäà ìÿøùóðäóð. Þëêÿìèçäÿ õàë÷à÷ûëûã ñÿíÿòèíèí òàðèõèíèí ÷îõ ãÿäèì îëäóüó áèëäèðèëÿí éàçûäà âóðüóëàíûð
êè, õàëã òÿòáèãè èíúÿñÿíÿòèíèí áó ñàùÿñè
òóðèñòëÿðèí äèããÿòèíè õöñóñèëÿ úÿëá åäèð.
Чевик, шəффаф вə мəсулиййəтли хидмəтин
йени цнваны
5
áèðëÿðè èíñàíëàðûí ùÿéàòè òÿëÿáàòëàðûíûí ÿí àçû ìèíèìóì ñÿâèééÿäÿ
þäÿíèëìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð. Þëêÿíèí ñîñèàëéþíöìëö èãòèñàäè ñèéàñÿòèíèí ïàðëàã ýþñòÿðèúèëÿðèíäÿí áèðè
äÿ þòÿí 8 èëäÿ 1 ìèëéîíäàí àðòûã
éåíè èø éåðèíèí à÷ûëìàñû, úèääè ñîñèàë ïðîáëåì êèìè þçöíö ýþñòÿðÿí
èøñèçëèê ïðîáëåìèíèí 2003-úö èëäÿêè 28%-äÿí 5,4%-ÿ, éîõñóëëóüóí
ñÿâèééÿñèíèí 5,3 äÿôÿ àçàëàðàã
7,1%-ÿ äöøìÿñèäèð.
2003-úö èëäÿí þëêÿäÿ ùÿéàòà
êå÷èðèëÿí ñîñèàë èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðèíèí ÿñàñûíäà äà ìÿùç èíñàí
àìèëè, âÿòÿíäàøà ëàéèãëè õèäìÿò
ìÿðàìû äàéàíûð. Äÿíèç ñÿâèééÿñèíäÿí ö÷ ìèí ìåòð ùöíäöðëöêäÿ
éåðëÿøÿí Õûíàëûã êÿíäèíÿ éîëóí,
èíäèéÿäÿê «ìàâè éàíàúàã» öçö
ýþðìÿéÿí Ëåðèê âÿ Éàðäûìëàéà
ãàç êÿìÿðèíèí ÷ÿêèëìÿñè, åëÿúÿ äÿ
Íàõ÷ûâàíûí äàâàìëû îëàðàã åëåêòðèê
åíåðæèñè âÿ ãàçëà òÿìèí îëóíìàñû,
Áàêûéà Îüóç-Ãÿáÿëÿ çîíàñûíäàí
ñó êÿìÿðèíèí ÷ÿêèëìÿñè, ïàéòàõòäà
éåíè êþðïöëÿðèí, éîë þòöðöúöëÿðèíèí, ïèéàäà êå÷èäëÿðèíèí èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè, ðàéîíëàðäà éåíè òÿùñèë, ñÿùèééÿ, ìÿäÿíèééÿò, îëèìïèéà-èäìàí êîìïëåêñëÿðèíèí òèêèíòèñè, ãà÷ãûí äöøÿðýÿëÿðèíèí ëÿüâè âÿ
äèýÿð òÿäáèðëÿð ùþêóìÿòèí èãòèñàäè
ñèéàñÿòèíèí äèíàìèçìèíè, ñÿìÿðÿëèëèéèíè áèð äàùà ñöáóòà éåòèðèð.
Úÿìè áèð íå÷ÿ èë ÿââÿë Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿð ñûðàñûíà äàõèë îëìàã èñòÿéè áÿçè äàèðÿëÿð òÿðÿôèíäÿí ìöÿééÿí ñêåïòèê
ìöíàñèáÿòëÿ ãàðøûëàíûðäûñà, ùàçûðäà áó ìÿãñÿäèí ðåàëëûüû áèðìÿíàëû
ãÿáóë åäèëèð. Ðåñïóáëèêàíûí èëáÿèë
ñöðÿòëÿ àðòàí ìàëèééÿ èìêàíëàðû èñÿ
áó éîëäà ãàðøûäà äóðàí áöòöí ìÿãñÿäëÿðè àðäûúûë âÿ ñèñòåìëè ñóðÿòäÿ
ùÿéàòà êå÷èðìÿéÿ èìêàí âåðèð.
Àçÿðáàéúàíûí ðÿíýàðÿíý âÿ ÿíòèã õàë÷àëàðû ùÿëÿ îðòà ÿñðëÿðäÿí áöòöí äöíéàäà
ìÿøùóðäóð. Àçÿðáàéúàí õàë÷àëàðûíûí íöìóíÿëÿðèíÿ äöíéàíûí ÿí ìÿøùóð ìóçåéëÿðèíäÿ - Ïàðèñäÿêè Ëóâð, Íéó-Éîðêäàêû
Ìåòðîïîëèòàí, Ëîíäîíäàêû Âèêòîðèéà âÿ
Àëáåðò ìóçåéëÿðèíäÿ äÿ ðàñò ýÿëìÿê ìöìêöíäöð. Òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, Àçÿðáàéúàí õàë÷àëàðû ÓÍÅÑÚÎ-íóí ãåéðè-ìàääè
ìÿäÿíè èðñ ñèéàùûñûíà äàõèë åäèëìèøäèð.
Ìÿãàëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí çÿíýèí ìóñè ãè ìÿäÿíèé éÿòè íèí èí úè ñè îëàí ìó üàì ùàã ãûí äà äà ÿò ðàô ëû ìÿëó ìàò âå ðè ëèð. Áèë äè ðè ëèð êè, 2003-úö èë äÿ ìóüàì
ÓÍÅÑÚÎ-íóí «Áÿøÿðèééÿòèí øèôàùè âÿ
ãåéðè-ìàääè èðñèíèí øàù ÿñÿðëÿðè» ñèéàùûñûíà äàõèë åäèëìèøäèð.
Áàêûíûí ýåúÿ ýþðöíòöëÿðèíèí ÿêñ îëóíäóüó øÿêèëëÿðèí äÿ éåð àëäûüû ìÿãàëÿäÿ,
ùÿì÷èíèí ñîí äþâðëÿð øÿùÿðäÿ ùÿéàòà
êå÷èðèëÿí ýåíèøìèãéàñëû òèêèíòè-ãóðóúóëóã èøëÿðè, î úöìëÿäÿí Äþâëÿò Áàéðàüû
Ìåéäàíû, «Àëîâ ãöëëÿëÿðè», Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçè, «Áàêû Àü Øÿùÿð» äÿ äàõèë îëìàãëà ðåàëëàøäûðûëìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëàí íÿùÿíý ëàéèùÿëÿð ùàããûíäà äà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèð.
Ýåíèø îõóúó êöòëÿñèíÿ ìàëèê îëàí âÿ
2008-úè èëäÿí íÿøð åäèëÿí «Òîòàë Ïîëèòèúñ» æóðíàëûíûí éàðàäûúûëàðû æóðíàëèñò Ëåèí Äåéë âÿ ñèéàñè øÿðù÷è Øåéí Ãðèðäèð.
Äöíéàäà áàø âåðÿí ñèéàñè ïðîñåñëÿðè ýåíèø èøûãëàíäûðàí, òàíûíìûø äþâëÿò õàäèìëÿðè, ïîëèòîëîãëàðëà ìöñàùèáÿëÿðÿ éåð âåðÿí æóðíàë Áðèòàíèéàíûí ñèéàñè äàèðÿëÿðèíäÿ áþéöê ïîïóëéàðëûüà ìàëèêäèð.
ÀçÿðÒÀú
Keyfiyyətli xidmət
vergi ödəyicisinin məsuliyyətini artırır
2
№28 (618) | 25 iyul 2012 | www.vergiler.az
Əmək münasibətlərinə vergi nəzarəti daha da gücləndirilir
Èéóëóí 23-äÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíäÿ ÿìÿê ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ âåðýè íÿçàðÿòèíèí òÿøêèëè ñàùÿñèíäÿ êîìïëåêñ
òÿäáèðëÿðèí áàøëàíìàñû èëÿ ÿëàãÿäàð
âåðýè þäÿéèúèëÿðè èëÿ ýþðöø êå÷èðèëìèøäèð. Ýþðöøäÿ èøÿýþòöðÿíëÿð òÿðÿôèíäÿí èø éåðëÿðèíèí ðÿñìèëÿøäèðèëìÿìÿñè ùàëëàðûíûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû
ìÿãñÿäèëÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíäÿ éàðàäûëìûø Ãÿðàðýàùûí öçâëÿðè âÿ 250äÿê èðè âåðýè þäÿéèúèñèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè èøòèðàê åòìèøëÿð.
Âåðýèëÿð íàçèðèíèí áèðèíúè ìöàâèíè, ãÿðàðýàù ðÿùáÿðè Íàòèã ßìèðîâ òÿäáèðè ýèðèø
ñþçö èëÿ à÷àðàã ñîí èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàíûí
ñîñèàë-èãòèñàäè ñàùÿäÿ ìöùöì íàèëèééÿòëÿð ÿëäÿ åòäèéèíè - ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàôûíûí ñöðÿòëÿíäèéèíè, èñòåùñàë âÿ åìàë ìöÿññèñÿëÿðèíèí ôÿàëèééÿòÿ áàøëàäûüûíû, éåíè èø
éåðëÿðèíèí à÷ûëäûüûíû, éîõñóëëóüóí ñÿâèééÿñèíèí àçàëäûüûíû áèëäèðìèøäèð. Ãåéä îëóíìóøäóð êè, èíêèøàôûí êåéôèééÿòúÿ éåíè ìÿðùÿëÿñèíäÿ þëêÿ áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâ èãòèñàäèééàòäà øÿôôàôëûã âÿ ùåñàáàòëûëûüûí àðòûðûëìàñûíû, òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðèíäÿ ìàëèééÿ èíòèçàìûíûí, öìóìÿí, ÿìÿê áàçàðûíà íÿçàðÿòèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíè, âåðýèäÿí éàéûíìà ùàëëàðûíà ãàðøû ìöáàðèçÿ òÿäáèðëÿðèíèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíè úèääè âÿçèôÿëÿð êèìè ìöÿééÿíëÿøäèðìèøäèð.
Þëêÿíèí èãòèñàäè àðòûì òåìïèíèí âÿ ÿùàëèíèí ýÿëèðëÿðèíèí éöêñÿëìÿñèíÿ áàõìàéàðàã, ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð ÿìÿêùàããûíäàí òóòóëàí ýÿëèð âåðýèñè áàðÿäÿ âåðýè îðãàíëàðûíà âåðèëÿí ùåñàáàòëàðûí ðåàëëûüû ÿêñ
åòäèðìÿäèéèíè òÿÿññöôëÿ ãåéä åäÿí íàçèð
ìöàâèíè íåãàòèâ ùàëëàðà ãàðøû ãàíóí ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìöáàðèçÿíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè
ö÷öí õöñóñè ãÿðàðýàùûí éàðàäûëäûüûíû ãåéä
åòìèøäèð. «Ìöøàùèäÿëÿð ýþñòÿðèð êè, áèð ñûðà âåðýè þäÿéèúèëÿðè, èøÿýþòöðÿíëÿð âåðýè
âÿ þäÿíèøëÿðäÿí éàéûíìàã ìÿãñÿäèëÿ ãàíóíâåðèúèëèéèí òÿëÿáëÿðèíè ïîçàðàã èø÷èëÿðëÿ ÿìÿê ìöãàâèëÿëÿðè áàüëàìûð, èø éåðëÿðè
ðÿñìèëÿøäèðèëìÿäÿí îíëàðà ùÿð ùàíñû èøëÿðèí ýþðöëìÿñèíè ùÿâàëÿ åäèðëÿð. Áóíäàí
áàøãà, èãòèñàäèééàòûí àéðû-àéðû ñåêòîðëàðûíäà ÷àëûøàí âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð òÿãäèì åòäèéè âåðýè áÿéàííà-
ìÿëÿðèíäÿêè ÿìÿê ùàããû ìÿáëÿüëÿðè òÿñÿððöôàò ñóáéåêòèíèí ðåàë ïîòåíñèàëû, åëÿúÿ
äÿ ùÿìèí ñåêòîð öçðÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí
âÿ ÿìÿê ùàãëàðûíûí äöçýöí ìöÿééÿí åäèëìÿñèíÿ öñòöíëöê âåðÿí âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí ÿìÿê ùàããû ìÿáëÿüè ýþñòÿðèúèëÿðè èëÿ
óçëàøìûð âÿ îíëàðäàí ùÿòòà áÿçÿí áèð íå÷ÿ
äÿôÿ àøàüû îëóð. Åëÿ áóýöíêö òÿäáèðäÿ èøòèðàê åäÿí 250-äÿê øèðêÿòèí èëëèê äþâðèééÿñèíèí öìóìè ùÿúìè 800 ìèëéîí ìàíàòäàí ÷îõ îëäóüó ùàëäà, îíëàðûí ÿêñÿðèééÿòèíèí òÿãäèì åòäèéè ùåñàáàòëàðäà èø÷è ñàéû
âÿ ÿìÿê ùàããû ðåàëëûüà óéüóí äåéèë».
Áåëÿ ùàëëàðà ãàðøû úèääè òÿäáèðëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëäèéèíè äåéÿí Íàòèã ßìèðîâ ñîí
âàõòëàðäà 12 ìèíäÿí ÷îõ èø éåðèíèí ðÿñìèëÿøäèðèëäèéèíè, Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíäÿ éàðàäûëìûø Ãÿðàðýàùûí áó èñòèãàìÿòäÿ èíòåíñèâ ÷àëûøäûüûíû, ìààðèôëÿíäèðìÿ âÿ òÿáëèüàò èøèíè ýöúëÿíäèðäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðìûøäûð. Ãåéä îëóíìóøäóð êè, áÿçè ùàëëàðäà èø÷è ñàéû, ÿìëàêû âÿ äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè äàùà ÷îõ îëàí ìöÿññèñÿëÿðäÿ áåëÿ, äèðåêòîð, áàø ìöùàñèá, ìåíåúåð êèìè âÿçèôÿëÿð ö÷öí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìèø ÿìÿê ùàãëàðû ñûðàâè èø÷èëÿð ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëàí
ìÿáëÿüëÿðëÿ åéíè îëóð. Áóíäàí áàøãà, áèð
÷îõ èøÿýþòöðÿíëÿð âåðýè þùäÿëèêëÿðèíè âÿ
ñîñèàë ñûüîðòà àéûðìàëàðûíû ìèíèìàëëàøäûðìàã ìÿãñÿäèëÿ èø÷èëÿðëÿ ÿìÿê ìöãàâèëÿñè ÿâÿçèíÿ ìöëêè-ùöãóãè õàðàêòåðëè õèäìÿò ìöãàâèëÿëÿðè áàüëàéûðëàð. Èøÿýþòöðÿíëÿð òÿðÿôèíäÿí èø éåðëÿðèíèí ðÿñìèëÿøäèðèë-
ìÿìÿñè âåðýèäÿí éàéûíìà ùàëëàðû èëÿ éàíàøû, ìóçäëà ÷àëûøàí èø÷èëÿðèí ÿìÿê ùöãóãëàðûíû ïîçìàãëà, îíëàðà ýÿëÿúÿê äþâëÿò ñîñèàë òÿìèíàòûíäàí äà ìÿùðóì åäèð.
Íàçèð ìöàâèíè ùÿì÷èíèí âóðüóëàìûøäûð êè, ÿìÿê ìöãàâèëÿëÿðèíèí èìçàëàíìàìàñû èø÷èëÿðèí ùöãóãëàðûíûí êîáóä øÿêèëäÿ
ïîçóëìàñûíà ýÿòèðèá ÷ûõàðûð: «Øöáùÿñèç, èø
ö÷öí ìöðàúèÿò åäÿí ùÿð ùàíñû âÿòÿíäàø
îáéåêòèâ ñÿáÿáëÿðäÿí èøÿýþòöðÿíäÿí îíóíëà ÿìÿê ìöãàâèëÿñèíèí èìçàëàíìàñûíû òÿëÿá åäÿ áèëìèð. Îíà ýþðÿ äÿ èøÿýþòöðÿíëÿð
èø÷èëÿðèíèí ýÿëÿúÿê òàëåéè ö÷öí ùöãóãè âÿ
ìÿíÿâè ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð. Óíóòìàã
ëàçûì äåéèë êè, ðÿñìèëÿøäèðèëìèø èø éåðëÿðèíäÿ ÷àëûøàí èíñàíëàðûí ïåíñèéà òÿìèíàòûíäà äà úèääè ïðîáëåìëÿð éàðàíûð».
ßìÿê ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ âåðýè íÿçàðÿòèíèí äàùà äà ýöúëÿíäèðèëìÿñè çÿðóðèëèéèíè
äèããÿòÿ ÷ÿêÿí Íàòèã ßìèðîâ ýÿëèð âåðýèñè öçðÿ âåðýèòóòìà áàçàñûíûí ëåãàëëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ âåðýè îðãàíëàðûíûí äà
öçÿðèíÿ ìöùöì âÿçèôÿëÿðèí äöøäöéöíö
ãåéä åòìèøäèð. Áèëäèðèëìèøäèð êè, þëêÿíèí
äèíàìèê èãòèñàäè èíêèøàô ñÿâèééÿñè âÿ ñàùèáêàðëàðûí ìþâúóä ïîòåíñèàëû èø éåðëÿðèíèí ðÿñìèëÿøäèðèëìÿñèíÿ, âåðýè îðãàíëàðûíà ðåàëëûüû ÿêñ åòäèðÿí øÿôôàô ùåñàáàòëàðûí
òÿãäèì åäèëìÿñèíÿ èìêàí âåðèð: «Áó ýöí
þëêÿäÿ úÿìè 1378 ìèí íÿôÿð ìóçäëà èøëÿéÿí èø÷è âàð âÿ áó äà ðåàëëûüû ÿêñ åòäèðìèð. Áÿçÿí áèð ñûðà áþéöê øèðêÿòëÿðäÿ ýóéà 3-4 íÿôÿðèí èøëÿìÿñè èëÿ áàüëû âåðýè îð-
ãàíëàðûíà ùåñàáàòëàð âåðèëèð. Õöñóñèëÿ òèúàðÿò, õèäìÿò âÿ èàøÿ ñàùÿëÿðèíäÿ áåëÿ
íþãñàíëàðà ýåíèø ðàñò ýÿëèíèð. Îðòà àéëûã
ÿìÿê ùàããûíûí 130-138 ìàíàò úèâàðûíäà
ýþñòÿðèëìÿñè äÿ ðåàëëûãäàí òàìàìèëÿ óçàãäûð. Ùÿëÿëèê âåðýè þäÿéèúèëÿðè èëÿ ñèâèë
ÿìÿêäàøëûã øÿðàèòèíäÿ áó ïðîáëåìëÿðèí
ùÿëëèíÿ íàèë îëìàã èñòÿéèðèê. Àììà êèì
ãàíóíëàðà ðèàéÿò åòìÿéÿ ùÿâÿñëè îëìàéàúàãñà, áèç îíäà áó ùÿâÿñè ìöòëÿã éàðàäàúàüûã. Áåëÿ ùàëëàðà ãàðøû ãàíóíè ìöáàðèçÿ àïàðìàüà òàì ýöúöìöç ÷àòûð».
Âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí íÿçÿðèíÿ ÷àòäûðûëìûøäûð êè, èøÿýþòöðÿíëÿð èø éåðëÿðèíèí ãåéäèééàòûíû äöçýöí àïàðìàëû, ôèçèêè øÿõñëÿðèí ùÿð ùàíñû èøëÿðèí (õèäìÿòëÿðèí) éåðèíÿ
éåòèðèëìÿñèíÿ úÿëá åäèëìÿñèíè ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìóø ãàéäàäà ÿìÿê
ìöãàâèëÿñè áàüëàìàãëà ðÿñìèëÿøäèðèëìÿëè,
ÿìÿêùàãëàðûíû ðåàë ýþñòÿðìÿëèäèðëÿð. Ãåéä
îëóíìóøäóð êè, èø éåðëÿðèíèí ðÿñìèëÿøäèðèëìÿìÿñè, þç íþâáÿñèíäÿ, èøÿýþòöðÿíëÿð
ö÷öí úèääè ìàëèééÿ ñàíêñèéàëàðû âÿ èíçèáàòè úÿðèìÿëÿð äåìÿêäèð. Âåðýè îðãàíû òÿðÿôèíäÿí ÿìÿê ìöãàâèëÿñè áàüëàìàäàí èøëÿðè (õèäìÿòëÿðè) éåðèíÿ éåòèðäèéè àøêàð åäèëÿí ùÿð áèð øÿõñ öçðÿ 1000 ìàíàò ìÿáëÿüèíäÿ ìàëèééÿ ñàíêñèéàñû âÿ éàéûíäûðûëìûø âåðýè ìÿáëÿüëÿðè áÿðïà åäèëÿðÿê äèýÿð ìöâàôèã ñàíêñèéàëàð òÿòáèã îëóíóð. Èíçèáàòè Õÿòàëàð Ìÿúÿëëÿñèíèí 53.1-úè ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, ßìÿê Ìöôÿòòèøëèéè òÿðÿôèíäÿí ÿìÿê ìöãàâèëÿñèíè (êîíòðàêòû) áàü-
Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik
«Èíôîðìàñèéà ÿëäÿ åòìÿê ùàããûíäà», «Ùöãóãè øÿõñëÿðèí äþâëÿò ãåéäèééàòû âÿ äþâëÿò ðåéåñòðè ùàããûíäà», «Êîììåðñèéà ñèððè ùàããûíäà» ãàíóíëàðà âÿ Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíÿ äÿéèøèêëèêëÿð åäèëìÿñè áàðÿäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí ôÿðìàíëàðû èëÿ êîììåðñèéà
ùöãóãè øÿõñëÿðèí òÿñèñ÷èëÿðè (èøòèðàê÷ûëàðû) âÿ
îíëàðûí íèçàìíàìÿ êàïèòàëûíäàêû ïàéëàðû áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàð êîììåðñèéà (âåðýè) ñèððèíÿ àèä
åäèëìèøëÿð âÿ áó ñÿáÿáäÿí ùÿìèí ìÿëóìàòëàð
éàëíûç ãàíóíâåðèúèëèêëÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìóø øÿõñëÿðÿ âÿ éà òÿñèñ÷èëÿðèí (èøòèðàê÷ûëàðûí) ðàçûëûüû èëÿ
ö÷öíúö øÿõñëÿðÿ âåðèëÿ áèëÿð. Ãåéä åäÿê êè,
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè ñèñòåìèíäÿ êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí äþâëÿò ðåéåñòð ìÿëóìàòëàðûíûí
èúòèìàèééÿòÿ à÷ûãëàíìàñû ìÿðêÿçëÿøäèðèëìèø
ãàéäàäà áó ìÿëóìàòëàðûí «Âåðýèëÿð» ãÿçåòèíäÿ äÿðú åäèëìÿñè âÿ íàçèðëèéèí èíòåðíåò ñÿùèôÿñèíäÿ "Êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí äþâëÿò
ðåéåñòðè" áþëìÿñèíäÿ éåðëÿøäèðèëìÿñè, ùàáåëÿ
èíôîðìàñèéà ñîðüóñó âåðÿíëÿðèí ìöðàúèÿòëÿðèíèí ôÿðäè ãàéäàäà úàâàáëàíäûðûëìàñû éîëó èëÿ
àïàðûëûð. Ùÿð èë Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíÿ âÿ îíà òàáå
áöòöí ñòðóêòóðëàðà êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí òÿñèñ÷èëÿðè (èøòèðàê÷ûëàðû) âÿ îíëàðûí íèçàìíàìÿ êàïèòàëûíäàêû ïàéëàðû áàðÿäÿ ñîðüóëàð äàõèë îëóð âÿ áèð ÷îõ ùàëëàðäà áó ñîðüóëàðäà êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí òÿñèñ ñÿíÿäëÿðèíèí (òÿñèñåòìÿ ãÿðàðûíûí, íèçàìíàìÿíèí) âÿ òÿñèñ÷èëÿð
áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàðû ÿêñ åòäèðÿí äèýÿð ñÿíÿäëÿðèí (ìÿùêÿìÿ ãÿðàðû âÿ ñ.) ñóðÿòèíèí âåðèëìÿñè
õàùèø îëóíóð. Êîììåðñèéà (âåðýè) ñèððèíèí ãîðóíìàñû Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 30-úó ìàääÿñè èëÿ
òÿíçèìëÿíèð. Ãàíóíëàðà âÿ Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíÿ
åäèëìèø ñîí äÿéèøèêëèêëÿð áåëÿ ìöðàúèÿòëÿðèí úàâàáëàíäûðûëìàñû çàìàíû êîììåðñèéà (âåðýè)
ñèððèíèí ãîðóíìàñûíû òÿìèí åäÿí òÿäáèðëÿð ýþðöëìÿñèíè øÿðòëÿíäèðèð. «Ùöãóãè øÿõñëÿðèí äþâëÿò ãåéäèééàòû âÿ äþâëÿò ðåéåñòðè ùàããûíäà» ãàíóíà ÿëàâÿ åäèëìèø 15.9-úó ìàääÿ êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí òÿñèñ÷èëÿðè (èøòèðàê÷ûëàðû) âÿ
îíëàðûí íèçàìíàìÿ êàïèòàëûíäàêû ïàéëàðû áàðÿäÿ ñîðüó ÿñàñûíäà ìÿëóìàòëàðûí âåðèëìÿñè øÿðòëÿðèíè ìöÿééÿí åäèð. Àäû ÷ÿêèëÿí ìàääÿéÿ ÿñàñÿí, êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí òÿñèñ÷èëÿðè
(èøòèðàê÷ûëàðû) âÿ îíëàðûí íèçàìíàìÿ êàïèòàëûíäàêû ïàéëàðû áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàð éàëíûç àøàüûäàêû øÿõñëÿðÿ âåðèëèð:
 Ãà íóí ëà ìö ÿé éÿí åäèë ìèø ãàé äà äà
ìÿùêÿìÿ, èñòèíòàã âÿ òÿùãèãàò îðãàíëàðûíà
 «ßìÿëèééàò-àõòàðûø ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà»
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ãàíóíó èëÿ ìöÿééÿí åäèëìèø ùàëëàðäà âÿ ãàéäàäà ÿìÿëèééàò-àõòàðûø ôÿàëèééÿòèíèí ñóáéåêòëÿðèíÿ
 «Úèíàéÿò éîëó èëÿ ÿëäÿ åäèëìèø ïóë âÿñàèòëÿðèíèí âÿ éà äèýÿð ÿìëàêûí ëåãàëëàøäûðûëìàñûíà âÿ òåððîð÷óëóüóí ìàëèééÿëÿøäèðèëìÿñèíÿ ãàðøû ìöáàðèçÿ ùàããûíäà» ãàíóíëà
ìöÿééÿí åäèëìèø ùàëëàðäà âÿ ãàéäàäà ìàëèééÿ ìîíèòîðèíãè îðãàíûíà
 «Èúðà ùàããûíäà» ãàíóíëà ìöÿééÿí åäèëìèø
ùàëëàðäà âÿ ãàéäàäà ìÿúáóðè èúðà îðãàíûíà
 «Âÿêèëëÿð âÿ âÿêèëëèê ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà» ãàíóí èëÿ ìöÿééÿí åäèëìèø ùàëëàðäà âÿ
ãàéäàäà âÿêèëÿ
 Êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñèí äèýÿð òÿñèñ÷èëÿðèíÿ (èøòèðàê÷ûëàðûíà) êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí òÿñèñ÷èëÿðè (èøòèðàê÷ûëàðû) âÿ îíëàðûí íèçàìíàìÿ êàïèòàëûíäàêû ïàéëàðû áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàð ö÷öíúö øÿõñëÿðÿ éàëíûç áàðÿñèíäÿ äþâëÿò ðåéåñòðèíäÿí ìÿëóìàòëàðûí
âåðèëìÿñè òÿëÿá îëóíàí øÿõñèí ðàçûëûüû èëÿ
âåðèëÿ áèëÿð.
Ýþðöíäöéö êèìè, ãàíóíà ÿñàñÿí, êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñèí ãàíóíè òÿìñèë÷èñè (ðÿùáÿðè) áåëÿ òÿñèñ÷èëÿð áàðÿäÿ ìÿëóìàòû éàëíûç
îíëàðûí ðàçûëûüû èëÿ ÿëäÿ åäÿ áèëÿð. Âåðýèëÿð
Íàçèðëèéè Êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí äþâëÿò ãåéäèééàòûíûí òÿøêèëè øþáÿñèíèí ðÿèñè Èôòèõàð
Àõóíäîâóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ùàçûðäà íàçèðëèê
òÿðÿôèíäÿí ÀÂÈÑ-èí «ÂÞÅÍ» àëòñèñòåìèíäÿ
êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí äþâëÿò ðåéåñòðèíäÿí ÷ûõàðûøûí ö÷öíúö øÿõñëÿðÿ âåðèëìÿñè ö÷öí
àéðûúà ôîðìàñûíûí ùàçûðëàíìàñûíà âÿ ÷àï åäèëìÿñèíÿ èìêàí éàðàäûëìàñû (áó ÷ûõàðûøäà òÿñèñ÷èëÿðÿ âÿ îíëàðûí ïàéëàðûíà àèä ñÿòèðëÿð ýþñòÿðèëìÿéÿúÿêäèð) ö÷öí ìöâàôèã òÿäáèðëÿð ýþðöëöð. Áó èìêàí éàðàäûëàíàäÿê ö÷öíúö øÿõñëÿðÿ
âåðèëìÿñè ö÷öí ðåéåñòðäÿí ÷ûõàðûøëàð âåðýè îðãàíëàðûíûí ìöâàôèã âÿçèôÿëè øÿõñëÿðè òÿðÿôèíäÿí ìÿëóìàòëàðûí êîìïöòåðÿ ìåõàíèêè éûüûëìàñû éîëó èëÿ ùàçûðëàíàúàã.
Àðçó ÈÁÐÀÙÈÌÎÂÀ
İlin ilk altı ayında...
1 ìëðä. 24,9 ìëí. ìàíàò ùÿúìèíäÿ áöäúÿ
ïðîôèñèòè éàðàíûá
Ìàëèééÿ Íàçèðëèéèíèí ìÿëóìàòûíäà áèëäèðèëèð êè, úàðè èëèí éàíâàðèéóí àéëàðû ÿðçèíäÿ þëêÿäÿ äþâëÿò áöäúÿñèíèí ýÿëèðëÿðè 8 ìëðä. 134,4
ìëí. ìàíàòà, õÿðúëÿðè èñÿ 7 ìëðä. 109,5 ìëí. ìàíàòà áÿðàáÿð îëóá. Áåëÿëèêëÿ, ùåñàáàò äþâðöíäÿ 1 ìëðä. 024,9 ìëí. ìàíàòëûã ïðîôèñèò éàðàíûá. Úàðè èëèí èëê àëòû àéûíäà äþâëÿò áöäúÿñèíèí ýÿëèðëÿðè 106,2% èúðà
îëóíóá êè, áó äà þòÿí èëèí åéíè äþâðö èëÿ ìöãàéèñÿäÿ 45% âÿ éà 2
ìëðä. 523,6 ìëí. ìàíàò ÷îõäóð. Ùåñàáàò äþâðöíäÿ áöäúÿíèí õÿðúëÿðè
91,4% èúðà åäèëèá êè, áó äà 2011-úè èëèí ìöâàôèã äþâðöíÿ íèñáÿòÿí 2
ìëðä. 227,4 ìëí. ìàíàò âÿ éà 45,6% àðòûãäûð. Éàíâàð-èéóí àéëàðûíäà
èúìàë áöäúÿíèí ýÿëèðëÿðè 11 ìëðä. 407 ìëí. ìàíàò, õÿðúëÿðè èñÿ 8 ìëðä.
053,5 ìëí. ìàíàò èúðà åäèëèá.
Ñàùèáêàðëàðà 100 ìèëéîí ìàíàòäàí
÷îõ ýöçÿøòëè êðåäèòëÿð âåðèëèá
Èëèí áèðèíúè éàðûñûíäà Èãòèñàäè Èíêèøàô Íàçèðëèéèíèí Ñàùèáêàðëûüà
Êþìÿê Ìèëëè Ôîíäó öìóìèëèêäÿ 109,98 ìèëéîí ìàíàò ùÿúìèíäÿ 1
235 ëàéèùÿíè ìàëèééÿëÿøäèðèá. Ôîíääàí âåðèëÿí ìÿëóìàòäà áèëäèðèëèð
êè, áó ëàéèùÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè 4 561 éåíè èø éåðèíèí éàðàäûëìàñûíà ñÿáÿá îëàúàã. Éàíâàð-èéóí àéëàðûíäà ÑÊÌÔ ñÿíàéå ìÿùñóë-
ëàðûíûí èñòåùñàëû âÿ åìàëû ñàùÿñèíäÿ 74 ëàéèùÿíè ìàëèééÿëÿøäèðèá êè,
áóíà 23,29 ìèëéîí ìàíàò ñÿðô åäèëèá. Êÿíä òÿñÿððöôàòû ìÿùñóëëàðûíûí
åìàëû öçðÿ 8 ëàéèùÿéÿ 12,5 ìèëéîí ìàíàò, êÿíä òÿñÿððöôàòû ìÿùñóëàëðûíûí èñòåùñàëû öçðÿ 1 141 ëàéèùÿéÿ 59,53 ìèëéîí ìàíàò, õèäìÿò
ñàùÿëÿðèíèí èíêèøàôû öçðÿ 12 ëàéèùÿéÿ 13,44 ìèëéîí ìàíàò âÿñàèò éþíÿëäèëèá.
ÈÊÒ ñàùÿñèíäÿ àðòûì 673,74 ìèëéîí
ìàíàò îëóá
ÈÊÒ ñåêòîðóíäà ÿëäÿ åäèëÿí ýÿëèðëÿðèí ùÿúìè þòÿí èëèí àíàëîæè äþâðöíäÿêè ýþñòÿðèúèäÿí 19% ÷îõ îëóá. Ðàáèòÿ âÿ Èíôîðìàñèéà Òåõíîëîýèéàëàðû Íàçèðëèéèíäÿí âåðèëÿí ìÿëóìàòà ýþðÿ, àðòûì ïî÷ò ñåêòîðóíäà
9,3%, èíôîðìàñèéà ñåêòîðóíäà 21,9% òÿøêèë åäèá. ÖÄÌ-äÿ ÈÊÒ ñåêòîðóíóí ïàéû 1,74%, ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíäà 3,7% îëóá. Òåëåêîììóíèêàñèéà ñåêòîðóíäàí ýÿëèðëÿðèí 65,4%-è ìîáèë îïåðàòîðëàðûí ïàéûíà äöøöá.
Áèðèíúè éàðûìèëäÿ ìîáèë ðàáèòÿ ñåêòîðóíäà ðåàë àðòûì òåìïëÿðè 15,9%
îëóá. Èëèí áèðèíúè éàðûñûíäà Ðàáèòÿ âÿ Èíôîðìàñèéà Òåõíîëîýèéàëàðû Íàçèðëèéèíèí òàáå÷èëèéèíäÿ îëàí áèðëèê âÿ ìöÿññèñëÿð 180 ìèëéîí ìàíàò
ìÿáëÿüèíäÿ ýÿëèð ÿëäÿ åäèáëÿð êè, áó äà þòÿí èëèí àíàëîæè äþâðöíäÿêèíäÿí 14,3% ÷îõäóð.
ëàìàäàí èøÿýþòöðÿíëÿð òÿðÿôèíäÿí ôèçèêè
øÿõñëÿðèí ùÿð ùàíñû èøëÿðèí (õèäìÿòëÿðèí)
éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíÿ úÿëá åäèëìÿñèíÿ ýþðÿ - âÿçèôÿëè øÿõñëÿð 3000 ìàíàòäàí 5000
ìàíàòàäÿê, ùöãóãè øÿõñëÿð 20000 ìàíàòäàí 25000 ìàíàòàäÿê úÿðèìÿ åäèëèðëÿð.
Òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿí âåðýè þäÿéèúèñè Øÿôàéÿò ßëèéåâ þëêÿäÿ ÿìÿê áàçàðûíà íÿçàðÿòèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè âÿ áó ñàùÿäÿ øÿôôàôëûüûí òÿìèíè ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðäèéèíè äåìèøäèð. Î, ÿìèí îëäóüóíó áèëäèðìèøäèð êè, ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿð âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí äÿ ôÿàëèééÿòèíèí ãàíóíè ìöñòÿâèäÿ òÿíçèìëÿíìÿñèíÿ èìêàí âåðÿúÿêäèð.
Âåðýè þäÿéèúèñè Àçÿð ßñýÿðîâóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí áó ñàùÿäÿ äàâàìëû îëàðàã ùÿéàòà êå÷èðäèéè òÿäáèðëÿð, èëê íþâáÿäÿ, èíñàíëàðûí ÿìÿê ùöãóãëàðûíûí ãîðóíìàñûíà, èø÷èëÿðëÿ èøÿýþòöðÿíëÿð àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ùöãóãè ìÿñóëèééÿòèí àðòûðûëìàñûíà õèäìÿò åäèð.
Âåðýè þäÿéèúèñè Òîôèã Ìåùäèéåâ èñÿ
ùåñàá åäèð êè, áèð ÷îõ òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðèíäÿ èêèëè ìöùàñèáàòûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû, èø éåðëÿðèíèí ðÿñìèëÿøäèðèëìÿñè
ñîí íÿòèúÿäÿ áöäúÿéÿ äàõèëîëìàëàðûí ùÿúìèíèí äÿ àðòûìûíà èìêàí éàðàäàúàã, èíñàíëàðûí ðèôàùûíûí éàõøûëàøìàñûíà òÿêàí
âåðÿúÿêäèð.
Ýþðöøäÿ âåðýè þäÿéèúèëÿðèíè ìàðàãëàíäûðàí ñóàëëàðà àéäûíëûã ýÿòèðèëìèøäèð.
Ñ.ÌÓÑÒÀÔÀÉÅÂ
Hesabat formaları təkmilləşdirilir
Èãòèñàäèééàòûí àéðû-àéðû ñåêòîðëàðûíäà ÷àëûøàí áèð ñûðà âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð òÿãäèì åòäèêëÿðè âåðýè áÿéàííàìÿëÿðèíäÿ ÿìÿêùàããû ìÿáëÿüëÿðè ðåàëëûüû ÿêñ åòäèðìèð, áÿçÿí áèð íå÷ÿ
äÿôÿ àøàüû ýþñòÿðèëèð. Èø÷èëÿðèíèí ñàéû, ÿìëàêû âÿ äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè
äàùà ÷îõ îëàí áèð ñûðà ìöÿññèñÿëÿðäÿ äèðåêòîð, áàø ìöùàñèá, ìåíåúåð
êèìè âÿçèôÿëÿð ö÷öí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìèø ÿìÿêùàãëàðû ñûðàâè èø÷èëÿð
ö÷öí ìöÿééÿí åäèëÿí ìÿáëÿüëÿðëÿ
åéíèëèê òÿøêèë åäèð. Áóíäàí áàøãà,
âåðýè þäÿéèúèñè òÿðÿôèíäÿí ìóçäëó
èøÿ úÿëá åäèëìÿëè îëàí, èøèí ìàùèééÿòèíèí ìóçäëó èø ùåñàá îëóíìàñû
ö÷öí ÿùÿìèééÿòëè ÿñàñëàð îëàí, ëàêèí âåðýèäÿí éàéûíìàã ö÷öí ìöÿññèñÿ èëÿ èøÿ úÿëá îëóíàí øÿõñ àðàñûíäà ìöëêè ÿãä ÿñàñûíäà ìöãàâèëÿëÿð áàüëàíûëûð (ùÿìèí øÿõñ ñàäÿëÿøäèðèëìèø âåðýè þäÿéèúèñè êèìè ãåéäèééàòà àëûíûð).
Áöòöí áóíëàð âÿòÿíäàøëàðûí ñîñèàë âÿ ÿìÿê ùöãóãëàðûíûí, âåðýè
âÿ ñîñèàë ãàíóíâåðèúèëèéèí ïîçóëìàñû, åëÿúÿ äÿ âåðýèäÿí éàéûíìà
ùàëëàðûíà éîë âåðèëìÿñè èëÿ íÿòèúÿëÿíèð. Áó úöð ùàëëàð, èëê íþâáÿäÿ,
âÿòÿíäàøëàðûí ñîñèàë ìàðàãëàðûíûí
òÿìèí îëóíìàñûíà ìÿíôè òÿñèð ýþñòÿðèð, îíëàðû ýÿëÿúÿêäÿ ñîñèàë òÿìèíàòäàí ìÿùðóì åòìèø îëóð.
Âåðýè þäÿéèúèëÿðè òÿðÿôèíäÿí
ìóçäëà èøëÿéÿí èø÷èëÿðÿ ó÷îòäàíêÿíàð ÿìÿêùàããûíûí âåðèëìÿñè ùàëëàðûíûí ìþâúóäëóüó ÿìÿê ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿ âåðýè íÿçàðÿòèíèí äàùà
äà ýöúëÿíäèðèëìÿñèíè çÿðóðè åäèð.
Ýþñòÿðèëÿí ùàëëàðûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû âÿ ýÿëèð âåðýèñè öçðÿ âåðýèòóòìà áàçàñûíûí ëåãàëëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ âåðýè îðãàíëàðûíûí äà öçÿðèíÿ áþéöê âÿçèôÿëÿð äöøöð. Ìÿùç
áó ñÿáÿáäÿí éàõûíëàðäà Âåðýèëÿð
Íàçèðëèéè òÿðÿôèíäÿí ÿìÿê ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ âåðýè íÿçàðÿòè ùàããûíäà
Êîíñåïñèéà ùàçûðëàíìûø, Ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð þäÿìÿ ìÿíáÿéèíäÿ òóòóëàí âåðýè áÿéàííàìÿñèíÿ 3 ñàéëû
ÿëàâÿ åäèëìèøäèð. Ãåéä åäÿê êè, Êîíñåïñèéà âåðýè íÿçàðÿòè òÿäáèðëÿðè èëÿ
ÿùàòÿ îëóíàí âåðýè þäÿéèúèëÿðèíäÿ
ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð þäÿíèëìèø ýÿëèð âåðýèñè öçðÿ óéüóíñóçëóãëàðûí
àðàøäûðûëìàñû âÿ êÿíàðëàøìàëàð öçðÿ
ôÿðäè éàíàøìà ïðèíñèïè ÿñàñûíäà âåðýèëÿðèí ùåñàáëàíìàñûíû ìöÿééÿí
åäèð.
Ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð þäÿìÿ
ìÿíáÿéèíäÿ òóòóëàí âåðýè áÿéàííàìÿñèíÿ ßëàâÿ 3, Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 98-úè âÿ 150-úè ìàääÿëÿðèíÿ
ÿñàñÿí, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ÿðàçèñèíäÿ ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð þäÿìÿ ìÿíáÿéèíäÿ òóòóëàí
âåðýèíèí þäÿéèúèñè ñàéûëàí âåðýè þäÿéèúèëÿðè òÿðÿôèíäÿí òÿðòèá åäèëèð, ßÄÂ
âÿ ñàäÿëÿøäèðèëìèø âåðýè þäÿéèúèëÿðè òÿðÿôèíäÿí èëëèê áÿéàííàìÿ èëÿ
áèðëèêäÿ, äèýÿð âåðýè þäÿéèúèëÿðè òÿðÿôèíäÿí èñÿ 4-úö ðöáöí áÿéàííàìÿñè èëÿ åéíè çàìàíäà ëÿüâîëóíìà
âÿ éà áó òÿäèééÿ öçðÿ ôÿàëèééÿòèíè
äàéàíäûðäûüû òàðèõÿ áÿéàííàìÿ èëÿ
áèðëèêäÿ òÿãäèì åäèëèð.
À.ÈÁÐÀÙÈÌÎÂÀ
№28 (618) | 25 iyul 2012 | www.vergiler.az
3
Elektron xidmətlər biznes mühitini sağlamlaşdırır
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Ñàùèáêàðëàð (Èøÿýþòöðÿíëÿð) Êîíôåäåðàñèéàñûíûí ïðåçèäåíòè Ìÿììÿä Ìóñàéåâ þëêÿäÿ
ñàùèáêàðëûüûí ìþâúóä äóðóìó âÿ èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðè,
ðÿùáÿðëèê åòäèéè ãóðóìóí ùÿéàòà êå÷èðäèéè ëàéèùÿëÿð áàðÿäÿ
ôèêèðëÿðèíè áþëöøöð.
- Ìÿììÿä ìöÿëëèì, «Àçÿðáàéúàí 2020:
ýÿëÿúÿéÿ áàõûø» Èíêèøàô Êîíñåïñèéàñûíäà
ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí èíêèøàôû ïðèîðèòåò
ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðè êèìè ýþòöðöëöð. Öìóìè
äàõèëè ìÿùñóëóí ãàðøûäàêû 10 èëäÿ 2 äÿôÿ
àðòûìû ïðîñåñèíäÿ ñàùèáêàðëûã ñóáéåêòëÿðèíèí
ðîëóíó íåúÿ ýþðöðñöíöç?
- Ðåñïóáëèêàìûç þç èãòèñàäèééàòûíû ñûðô
òÿáèè ðåñóðñëàð ùåñàáûíà èíêèøàô åòäèðìèð,
èãòèñàäèééàòûí øàõÿëÿíäèðèëìÿñè ñèéàñÿòèíè ùÿéàòà
êå÷èðèð. Áóíóí íÿòèúÿñèäèð êè, 2012-úè èëèí
áèðèíúè ðöáöíäÿ ãåéðè-íåôò èãòèñàäèééàòû 11,3%,
ãåéðè-íåôò ñÿíàéåñè 8,3% àðòûá. Ëàêèí
Àçÿðáàéúàí ùþêóìÿòè ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíó
èãòèñàäèééàòûí ëîêîìîòèâèíÿ ÷åâèðìÿéè ãàðøûéà
ìÿãñÿä ãîéóá. Ðåñïóáëèêàìûçûí ýÿëÿúÿê
òÿðÿããèñèíèí êîíòóðëàðûíû ìöÿééÿíëÿøäèðÿúÿê
«Àçÿðáàéúàí 2020: ýÿëÿúÿéÿ áàõûø» Èíêèøàô
Êîíñåïñèéàñûíäà ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí, ÿñàñÿí,
ö÷ èñòèãàìÿòèí: èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéà
òåõíîëîýèéàëàðûíûí, òóðèçì ñåêòîðóíóí âÿ êÿíä
òÿñÿððöôàòûíäà ðåíòàáåëëè ñàùÿ ñàéûëàí
öçöì÷öëöéöí èíêèøàôû õöñóñè äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ
îëàúàã. Þëêÿäÿ ùÿð ö÷ ñàùÿíèí èíêèøàôû ö÷öí
éàõøû ïîòåíñèàë ìþâúóääóð âÿ þëêÿ ñàùèáêàðëàðû
áóíäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ åäÿðÿê öìóìè äàõèëè
ìÿùñóëóí àðòûìû ïðîñåñèíÿ ëàéèãëè òþùôÿëÿðèíè
âåðÿúÿêëÿð.
- Ðÿãàáÿòÿäàâàìëû ìÿùñóë èñòåùñàëû
ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí èíêèøàôûíûí âàúèá
øÿðòëÿðèíäÿí áèðèäèð. Þëêÿ ñàùèáêàðëàðûíûí
èõðàú ïîòåíñèàëû íåúÿäèð?
- Þëêÿ ðÿùáÿðëèéèíèí éöðöòäöéö èãòèñàäè
ñèéàñÿò Àçÿðáàéúàíûí ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí
èíêèøàôû éîëó èëÿ äàõèëè òÿëÿáàòûí òÿìèí
åäèëìÿñèíÿ, ðÿãàáÿòÿäàâàìëû ìÿùñóëëàðûí
èñòåùñàë îëóíìàñûíà ùåñàáëàíûá. Ìöøàùèäÿëÿð
ýþñòÿðèð êè, ñîí èëëÿðäÿ þëêÿäÿ èñòåùñàë îëóíàí
ìÿùñóëëàðûí ùÿúìè àðòûð, êåéôèééÿòè éàõøûëàøûð.
Éåíè éàðàäûëàí ìöÿññèñÿëÿðèí òåõíîëîæè èìêàíëàðû
äöíéà ñòàíäàðòëàðûíà úàâàá âåðäèéèíäÿí, îíëàðûí
ìÿùñóëëàðû äà ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòëèäèð. Õöñóñèëÿ,
êÿíä òÿñÿððöôàòûíäà èñòåùñàë îëóíàí ìåéâÿòÿðÿâÿçèí êåéôèééÿòè áèçÿ èìêàí âåðèð êè, äöíéà
áàçàðëàðûíà åêîëîæè òÿìèç ìÿùñóë ÷ûõàðàã.
Áóíäàí áàøãà, þëêÿíèí èõðàú ïîòåíñèàëûíûí
äàâàìëû øÿêèëäÿ éöêñÿëäèëìÿñè ö÷öí ìöõòÿëèô
þëêÿëÿðäÿ ñÿðýèëÿð, êîíôðàíñëàð òÿøêèë îëóíóð.
Àçÿðáàéúàí øèðêÿòëÿðè õàðèúè þëêÿëÿðäÿ êå÷èðèëÿí
òåíäåðëÿðäÿ èøòèðàê åäèð, ìöõòÿëèô ëàéèùÿëÿðè
èúðà åäèðëÿð. ßêñÿð äþâëÿòëÿðäÿ «Àçÿðáàéúàí
åâè»íèí éàðàäûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ìÿãñÿäéþíëö
èø àïàðûëûð. Áó ìÿðêÿçëÿðèí êþìÿéè èëÿ éåðëè
èõðàúàò÷ûëàðûí äöíéà áàçàðëàðûíà ÷ûõûø èìêàíëàðû
ýåíèøëÿíÿúÿê.
Ñóìãàéûò òåõíîëîýèéàëàð ïàðêûíûí éàðàäûëìàñû
äà þëêÿíèí èõðàú
ïîòåíñèàëûíûí
éöêñÿëäèëìÿñè
èñòèãàìÿòèíäÿ
ìöùöì àääûìäûð. Áóðäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí çàâîäëàðäà èñòåùñàë
îëóíàí êàáåë, ïîëèåòèëåí âÿ ïëàñòèê áîðóëàð,
ýöíÿø áàòàðåéàëàðû, éöêñÿê ýÿðýèíëèêëè
òðàíñôàðìàòîðëàð, þë÷ö úèùàçëàðû, ãîøãóëàð âÿ ñ.
ìÿùñóëëàð äöíéàíûí áèð ÷îõ þëêÿëÿðèíÿ èõðàú
îëóíóð.
Áóíäàí ÿëàâÿ, ðåñïóáëèêàìûç êÿíä
òÿñÿððöôàòû ìÿùñóëëàðûíû Ðóñèéàéà âÿ äèýÿð
ÌÄÁ þëêÿëÿðèíÿ èõðàú åäèð. ßíÿíÿâè òÿçÿ âÿ
êîíñåðâëÿøäèðèëìèø òÿðÿâÿç âÿ ìåéâÿëÿðäÿí,
î úöìëÿäÿí íàð, õóðìà, ôûíäûã, ÷àé, øÿðàá,
õàë÷à âÿ ïàìáûãäàí ÿëàâÿ, õàðèúäÿ ìåéâÿ
øèðÿëÿðèíÿ, íàð øÿðàáëàðûíà, áèòêè âÿ ùåéâàí
éàüëàðûíà, êèìéà ñÿíàéåñè ìÿùñóëëàðûíà, òèêèíòè
ìàòåðèàëëàðûíà äà áþéöê òÿëàáàò âàð.
- Ðÿùáÿðè îëäóüóíóç Êîíôåäåðàñèéà
ñàùèáêàðëàðëà èø ñàùÿñèíäÿ ùàíñû òÿäáèðëÿðè
ùÿéàòà êå÷èðèð?
- Ñàùèáêàðëàð, äþâëÿò îðãàíëàðû, éåðëè
ãóðóìëàð âÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà äàèìè
îëàðàã ñûõ ÿëàãÿäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðèê.
Òÿøêèëàòûìûç Áåéíÿëõàëã Èøÿýþòöðÿíëÿð
Òÿøêèëàòûíûí, Ñÿíàéå÷èëÿðèí âÿ Ñàùèáêàðëàðûí
Áåéíÿëõàëã Êîíãðåñèíèí öçâöäöð. Áóíäàí
áàøãà, ÀÑÊ-íûí õàðèúè þëêÿëÿðèí Àçÿð áàéúàíäàêû ñÿôèðëèêëÿðè, Äöíéà Áàíêû, Áåéíÿëõàëã Ìàëèééÿ Êîðïîðàñèéàñû, Àâðîïà Áèðëèéè
Êîìèññèéàñû âÿ äèýÿð òÿøêèëàòëà ÿìÿêäàøëûüû
èëäÿí-èëÿ ýåíèøëÿíèð.
Öìóìèééÿòëÿ, Êîíôåäåðàñèéà þëêÿíèí
äàâàìëû èíêèøàôûíû òÿìèí åäÿúÿê éåíè èãòèñàäè
ñèéàñÿòèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ âÿ áóíóíëà
áàüëû ãàíóíâåðèúèëèê áàçàñûíûí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíäÿ éàõûíäàí èøòèðàê åòìÿéÿ ÷àëûøûð.
Àçÿðáàéúàíäà èñòåùñàë îëóíàí ìàë âÿ
ìàòåðèàëëàðûí, õöñóñèëÿ ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíà àèä
ñÿíàéå âÿ êÿíä òÿñÿððöôàòû ìàëëàðûíûí äöíéà
áàçàðûíà ÷ûõàðûëìàñû ö÷öí ìþâúóä áåéíÿëõàëã
ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñèíÿ, éåíè ÿëàãÿëÿðèí
ãóðóëìàñûíà þíÿì âåðèðèê. Êîíôåäåðàñèéàíûí
õÿòòè èëÿ þëêÿ ñàùèáêàðëàðû Àçÿðáàéúàí-Âéåòíàì,
Àçÿðáàéúàí-Èòàëèéà, Àçÿðáàéúàí-Ñòàâðîïîë,
Àçÿðáàéúàí-Ýöðúöñòàí, Àçÿðáàéúàí-Àëìàíèéà,
Àçÿðáàéúàí-Òöðêèéÿ âÿ äèýÿð áèçíåñ ôîðóìëàðûíäà òÿìñèë îëóíìóø, åéíè çàìàíäà, Èãòèñàäè
Èíêèøàô Íàçèðëèéèíèí õÿòòèëÿ Áàêûäà âÿ ðåýèîíëàðäà
êå÷èðèëìèø òÿäáèðëÿðäÿ éàõûíäàí èøòèðàê åòìèøëÿð.
ßëáÿòòÿ, ýþðöëÿí èøëÿðëÿ êèôàéÿòëÿíìèðèê.
Ùåñàá åäèðèê êè, êîíôåäåðàñèéàìûç ôÿàëèééÿòèíè
äàùà äà úàíëàíäûðìàëû, ìöàñèð äþâðöí òÿëÿáëÿðè
èëÿ óéüóíëàøàí èø àùÿíýèíÿ íàèë îëìàëûäûð.
ßùàëèäÿí êîìïöòåðëÿðè ñàòûí àëûá, îíëàðäà
èñòÿð ïðîãðàì òÿúùèçàòû, èñòÿðñÿ äÿ òåõíèêè úÿùÿòäÿí
(ìÿñÿëÿí, ùÿð ùàíñû äåòàëûí: àíà ïëàòà, ðàì,
ïðîñåññîð âÿ ñ. êèìè ùèññÿëÿð) äöçÿëèø åäèá, éåíèäÿí
îíëàðû ñàòàðàã ôÿðäè ñàùèáêàð êèìè ôÿàëèééÿò
ýþñòÿðìÿê ìöìêöíäöðìö?
ñÿðáÿñò èñòèôàäÿ åäÿðÿê òÿêáàøûíà âÿ éà áàøãàëàðû
èëÿ áèðëèêäÿ àçàä ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè âÿ éà
ãàíóíëà ãàäàüàí åäèëìÿìèø äèýÿð èãòèñàäè ôÿàëèééÿò
íþâö èëÿ ìÿøüóë îëà áèëÿð.
Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 13.2.37-úè ìàääÿñèíäÿ
ãåéä îëóíóð êè, ùÿð ùàíñû øÿõñèí ìöñòÿãèë ñóðÿòäÿ
ùÿéàòà êå÷èðäèéè, ÿñàñ ìÿãñÿäè ÿìëàê
èñòèôàäÿñèíäÿí, ìàëëàðûí òÿãäèì åäèëìÿñèíäÿí,
èøëÿðèí ýþðöëìÿñèíäÿí âÿ éà õèäìÿòëÿðèí ýþñòÿðèëìÿñèíäÿí ìÿíôÿÿò ýþòöðöëìÿñè ìöìêöí îëàí
ôÿàëèééÿò ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè ùåñàá åäèëèð.
Ýþðöíäöéö êèìè, ñèçè ìàðàãëàíäûðàí ôÿàëèééÿò
Øàùìàð Àüàéåâ, Áàêû øÿùÿðè
Àçÿðáàéúàí Êîíñòèòóñèéàñûíûí 59-úó ìàääÿñèíÿ
ÿñàñÿí, ùÿð êÿñ ãàíóíëà íÿçÿðäÿ òóòóëìóø ãàéäàäà
þç èìêàíëàðûíäàí, ãàáèëèééÿòèíäÿí âÿ ÿìëàêûíäàí
- Ñàùèáêàðëàðà åëåêòðîí õèäìÿòëÿðèí
òÿøêèëè ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðè
íåúÿ ãèéìÿòëÿíäèðèðñèíèç?
- Åëåêòðîí õèäìÿòëÿðèí áöòöí ñàùÿëÿðäÿ
òÿòáèãè ìöàñèð äþâðóí àêòóàë òÿëÿáèäèð. Þëêÿ
áàø÷ûñûíûí òàïøûðûãëàðû, ôÿðìàí âÿ ñÿðÿíúàìëàðû
ÿñàñûíäà ñîí èëëÿðäÿ áó èñòèãàìÿòäÿ ìöùöì
ëàéèùÿëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèá. Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí
ñàùèáêàðëàðà åëåêòðîí õèäìÿòëÿðèí òÿøêèëè
ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè òÿäáèðëÿð õöñóñèëÿ
äèããÿòÿëàéèãäèð. 2011-úè èë èéóëóí 1-äÿí
Àçÿðáàéúàíäà ôèçèêè øÿõñ êèìè ñàùèáêàðëûã
ôÿàëèééÿòè èëÿ ìÿøüóë îëìàã èñòÿéÿí èø àäàìëàðû
ãåéäèééàò îðãàíûíà ýåòìÿäÿí, âàõò èòèðìÿäÿí
èíòåðíåò âàñèòÿñèëÿ îíëàéí ðåæèìäÿ - áèð íå÷ÿ
äÿãèãÿ ÿðçèíäÿ ãåéäèééàòà àëûíûðëàð. Áó èëäÿí
ùöãóãè øÿõñëÿðèí äÿ åëåêòðîí ôîðìàäà ãåéäèééàòûíà áàøëàíûëûá. Áöòöí áóíëàð îïåðàòèâëèéè
âÿ øÿôôàôëûüû òÿìèí åòìÿêëÿ, Àçÿðáàéúàíûí
áåéíÿëõàëã àðåíàäà ìöñáÿò èìèúèíÿ þç òÿñèðèíè
ýþñòÿðèð.
Áóíóíëà éàíàøû, Àçÿðáàéúàí Ñàùèáêàðëàð
Êîíôåäåðàñèéàñû âÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè àðàñûíäà
ÿëäÿ îëóíìóø ðàçûëàøìàéà ÿñàñÿí, þëêÿíèí
ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿ éàðàäûëìûø âåðýè õèäìÿòè
ìÿðêÿçëÿðèíäÿ âåðýè ÿìÿêäàøëàðû èëÿ áèðëèêäÿ
Êîíôåäåðàñèéàíûí òÿìñèë÷èëÿðè äÿ ÷àëûøûðëàð.
Ñàùèáêàðëàð âåðýè ùåñàáàòëàðûíû áó ìÿðêÿçëÿð
âàñèòÿñèëÿ ýþíäÿðÿ áèëèðëÿð. Ýÿëÿúÿêäÿ ñàùèáêàðëàðûí èøèíè äàùà äà àñàíëàøäûðìàã, ýþñòÿðèëÿí
âåðýè õèäìÿòèíèí ÿùàòÿ äàèðÿñèíè ýå íèø ëÿíäèðìÿê ö÷öí áåëÿ ìÿðêÿçëÿðèí âÿ îðàäà
ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòëÿðèí ñàéûíûí àðòûðûëìàñû
íÿçÿðäÿ òóòóëóð.
- Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí íàüäñûç þäÿíèøëÿðèí
ñòèìóëëàøäûðûëìàñû, ÏÎÑ-òåðìèíàëëàðûí ãóðàøäûðûëìàñû ñàùÿñèíäÿêè ôÿàëèééÿòèíè ñàùèáêàðëàð
íåúÿ ãàðøûëàéûðëàð?
- Äöíéàíûí áèð ÷îõ þëêÿëÿðèíäÿ êîììåðñèéà
áàíêëàðûíûí ïðèîðèòåò ìÿãñÿäëÿðäÿí áèðè íàüäñûç
ùåñàáëàøìà ÿìÿëèééàòëàðûíûí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ
òÿøêèëèäèð. Áöòþâëöêäÿ áó ôÿàëèééÿò íþâö
þäÿíèøëÿðèí äàèìè âÿ äàéàíûãëû àõûíëàðûíû
ôîðìàëàøäûðûð. Äàùà äÿãèã äåñÿê, ìÿùñóë,
õèäìÿòëÿð, âàëéóòà âÿ ãèéìÿòëè êàüûçëàðûí
àëûúûëàðûíäàí ñàòûúûëàðà, âåðýè þäÿéèúèëÿðèíäÿí
áöäúÿéÿ, áöäúÿäÿí áöäúÿ òÿøêèëàòëàðûíà âÿ ñ.
ôàñèëÿñèç þäÿíèøèíè òÿìèí åäèð.
Äþâëÿò áàø÷ûñûíûí òàïøûðûüû ÿñàñûíäà Âåðýèëÿð
Íàçèðëèéè âÿ äèýÿð äþâëÿò ãóðóìëàðû íàüäñûç
þäÿíèøëÿðèí ñòèìóëëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ
ôÿàë èø àïàðûðëàð. Ùåñàá åäèðÿì êè, ùÿéàòà
êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿð êöëëè ìèãäàðäà ïóë íèøàíëàðûíûí
÷àï åäèëìÿñèíÿ, ñàõëàíûëìàñûíà, äàøûíìàñûíà,
éåíèäÿí ñàéûëìàñûíà ñÿðô îëóíàí õÿðúëÿðèí
êÿñêèí ñóðÿòäÿ àçàëìàñûíà, ìöøòÿðèëÿðèí
ðàùàòëûüûíûí òÿìèí îëóíìàñûíà, ùåñàáëàøìàëàðûí
øÿôôàôëûüûíûí àðòûðûëìàñûíà èìêàí âåðÿúÿê. Åéíè
çàìàíäà, þëêÿäÿ ïóë äþâðèééÿñèíÿ íÿçàðÿò
ýöúëÿíÿúÿê, øÿôôàôëûã âÿ ùåñàáàòëûëûã éöêñÿëÿúÿê.
Ñàìèð ÌÓÑÒÀÔÀÉÅÂ
ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè ùåñàá îëóíóð, àçàä ñàùèáêàðëûã
ùöãóãó èñÿ Àçÿðáàéúàí Êîíñòèòóñèéàñû èëÿ òÿìèí
îëóíàí ùöãóãäóð âÿ ìöâàôèã îëàðàã Âåðýè
Ìÿúÿëëÿñèíäÿ ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ
ãàíóíëà ãàäàüàí åäèëìÿéÿí èñòÿíèëÿí õèäìÿòëÿðèí,
î úöìëÿäÿí äÿ ãåéä åòäèéèíèç ôÿàëèééÿòèí ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿñèíÿ ùÿð ùàíñû ìÿùäóäèééÿò ãîéóëìóð.
Ôèçèêè øÿõñèí âåðýè þùäÿëèêëÿðè Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí
ìöääÿàëàðûíà óéüóí îëàðàã âåðýè ó÷îòóíà àëûíìà
çàìàíû ñå÷èëÿí âåðýèòóòìà ñèñòåìèíÿ âÿ âåðýè
òóòóëàí ÿìÿëèééàòëàðûí ùÿúìèíÿ ÿñàñÿí öìóìè
ãàéäàäà ìöÿééÿí îëóíóð.
Akif Musayev
Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyinin
Vergi siyasəti və strateji araşdırmalar Baş İdarəsinin rəisi
Rakurs
Əmlak vergisi və onun təkmilləşdirilməsi
Àçÿðáàéúàíäà áàçàð èãòèñàäèééàòûíà êå÷èä ìÿðùÿëÿñèíèí áàøà ÷àòìàñû,
ìàêðîèãòèñàäè ýþñòÿðèúèëÿðèí äèíàìèêàñûíäà ÿëäÿ îëóíàí íÿòèúÿëÿð ÿìëàê
öçÿðèíäÿ ìöëêèééÿò ùöãóãóíóí áåéíÿëõàëã ñòàíäàðòëàðà ÷àòäûðûëìàñû ö÷öí
ÿìëàê âåðýèñèíèí éåíè òÿêìèëëÿøäèðìÿ ïðèíñèïëÿðèíèí ìöÿééÿí åäèëìÿñèíè
òÿëÿá åäèð. Äöíéà þëêÿëÿðèíèí òÿúðöáÿñè ñöáóò åäèð êè, ÿìëàê âåðýèñè âÿ
îíóí ïîòåíñèàë èìêàíëàðû âåðýè ñèéàñÿòèíèí ôèñêàë ôóíêñèéàñûíûí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíèí ÿñàñ ìÿíáÿéèäèð. ßìëàê âåðýèñèíèí ìöàñèð áàçàð èãòèñàäèééàòû
øÿðàèòèíäÿ ÿñàñ õöñóñèééÿòëÿðèíäÿí áèðè îíóí ÿìëàê áàçàðûíäà áàø âåðÿí
äÿéèøèêëèêëÿðäÿí àñûëû îëìàñûäûð. Áó çàìàí ÿí ÷ÿòèí ïðîáëåìëÿðäÿí áèðè
ÿìëàêûí áàçàð ãèéìÿòëÿðè èëÿ äÿéÿðëÿíäèðèëìÿñè ÿñàñûíäà âåðýèéÿ úÿëá åäèëìÿñèäèð.
Âåðýèòóòìà áàøëûúà îëàðàã ö÷ ÿñàñ ôóíêñèéàíû éåðèíÿ éåòèðìÿëèäèð:
áèðèíúèñè, äþâëÿò áöäúÿñèíÿ îïòèìàë ñÿâèééÿäÿ âåðýè äàõèëîëìàëàðûíûí
òÿìèí åäèëìÿñè;
èêèíúèñè, èãòèñàäèééàòûí èíêèøàôûíûí ñòèìóëëàøäûðûëìàñûíà ñÿáÿá îëàí ùÿâÿñëÿíäèðìÿ (ìàääè ìàðàã);
ö÷öíúöñö, ñîñèàë ÿäàëÿò ïðèíñèïëÿðèíèí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíè òÿìèí åäÿí
ñîñèàë ôóíêñèéà.
Ìöàñèð èãòèñàäèééàòûí òÿëÿáëÿðèíäÿí èðÿëè ýÿëÿðÿê ùöãóãè âÿ ôèçèêè
øÿõñëÿðèí ÿìëàê âÿ òîðïàã âåðýèëÿðèíèí ÿâÿçèíÿ, áó øÿõñëÿðèí âàùèä äàøûíìàç ÿìëàêûíûí áàçàð ãèéìÿòëÿðèíÿ ÿñàñÿí âåðýèíèí òÿòáèã îëóíìàñû íÿçÿðäÿí êå÷èðèëÿ áèëÿð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíÿ ÿñàñÿí, ÿìëàê âåðýèñèíèí þäÿéèúèëÿðè ÿìëàêà ìöëêèééÿò ùöãóãó îëàí ôèçèêè
øÿõñëÿð âÿ ìöÿññèñÿëÿðäèð. Ëàêèí áèð ñûðà Àâðîïà þëêÿëÿðèíäÿ ÿìëàê âåðýèñèíèí þäÿéèúèñè ãèñìèíäÿ ÿìëàêà ìöëêèééÿò ùöãóãó îëàí øÿõñëÿðäÿí áàøãà,
ÿìëàêà äèýÿð ùöãóãëàðû îëàí, ìÿñÿëÿí, ÿìëàê èñòèôàäÿ÷èëÿðè âÿ ÿìëàê èúàðÿ÷èëÿðè äÿ ÿìëàê âåðýèñèíèí þäÿéèúèñè ãèñìèíäÿ ÷ûõûø åäÿ áèëèðëÿð. Áó, áèð
òÿðÿôäÿí, ÿìëàê èñòèôàäÿ÷èëÿðèíèí ìÿñóëèééÿòèíè àðòûðûð, äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ
îíëàðäàí äàùà ñÿìÿðÿëè øÿêèëäÿ èñòèôàäÿñèíè ñòèìóëëàøäûðûð. Áó ñèñòåì, ÿñàñÿí, èãòèñàäè úÿùÿòäÿí éöêñÿê èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿðäÿ òÿòáèã åäèëèð.
Äàøûíìàç ÿìëàê áàøãà àêòèâëÿðÿ âÿ ýÿëèðëÿðÿ íèñáÿòÿí äàùà ñàáèò âåðýèòóòìà îáéåêòè ñàéûëûð. Âåðýèòóòìàäàí ýèçëÿäèëìÿñè ÷ÿòèí îëäóüó ö÷öí äàøûíìàç ÿìëàê âåðýè þäÿìÿëÿðèíäÿ àðòûìà äàùà éàõøû èìêàí âåðèð.
Âåðýèòóòìà ìÿãñÿäëÿðè ö÷öí äàøûíìàç ÿìëàêûí áàçàð äÿéÿðè èëÿ ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñè áàùàëû áèíàëàðà âÿ òîðïàüà ýþðÿ äàùà éöêñÿê âåðýèíèí òÿòáèãèíÿ ñÿáÿá îëóð êè, áó äà ìöëêèééÿò÷èíè ÿìëàêäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ åòìÿéÿ ùÿâÿñëÿíäèðèð. Äþâëÿò òÿðÿôèíäÿí áèíà âÿ òîðïàüûí áàçàð ãèéìÿòëÿðè
èëÿ ðÿñìèëÿøäèðèëìÿñè äàøûíìàç ÿìëàê ñôåðàñûíäà áàçàð ìöíàñèáÿòëÿðèíèí
ôîðìàëàøìàñûíà êþìÿê åäèð. ßìëàê áàçàðûíäà áàçàð èãòèñàäèééàòû ïðèíñèïëÿðèíèí òÿòáèã åäèëìÿñè èãòèñàäèééàòûí ýÿëÿúÿê èíêèøàôû ö÷öí ïîòåíñèàë èìêàíëàð éàðàäûð.
Ùàçûðäà áèð ÷îõ þëêÿëÿðäÿ äàøûíìàç ÿìëàêäàí âåðýèòóòìàíûí çÿíýèí
òÿúðöáÿñè éàðàíìûø, âåðýèòóòìàíûí äàùà îïòèìàë øÿêèëäÿ òÿøêèë åäèëìÿñè
ö÷öí ÿñàñ ïðèíñèïëÿð ôîðìàëàøìûøäûð. Áó ïðèíñèïëÿð áèð ÷îõ þëêÿëÿðèí ãàíóíâåðèúèëèéèíäÿ ìöõòÿëèô äÿðÿúÿäÿ þç ÿêñèíè òàïìûøäûð. Õöñóñèëÿ, äàøûíàí
ÿìëàêäàí ôÿðãëè îëàðàã, âåðýèòóòìà îáéåêòè êèìè áèð ãàéäà îëàðàã òîðïàã,
áèíà âÿ ãóðüóëàð ýþòöðöëöð êè, îíëàðû àøêàð åòìÿê âÿ åéíèëÿøäèðìÿê íèñáÿòÿí àñàíäûð. Âåðýèòóòìà áàçàñûíûí ùåñàáëàíìàñû ö÷öí âåðýèéÿ úÿëá îëóíàí
îáéåêòèí áàçàð äÿéÿðèíèí ÿñàñ ýþòöðöëìÿñè îíëàðûí èãòèñàäè úÿùÿòäÿí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿñèíÿ òÿêàí âåðèð. Äàøûíìàç ÿìëàêûí äÿéÿðèíè ìöÿééÿí
åäÿðêÿí ùÿð áèð îáéåêòèí ôÿðäè ãèéìÿòèíè äåéèë, âåðýèòóòìà ìÿãñÿäëÿðè
ö÷öí òÿòáèã îëóíàí ñòàíäàðò ãàéäàëàðû ìöÿééÿíëÿøäèðìÿê ëàçûìäûð.
Ñîñèàë úÿùÿòäÿí çÿèô òÿìèí îëóíìóø ÿìëàê âåðýèñè þäÿéèúèëÿðè ö÷öí
ÿìëàêûí íþâëÿðèíÿ ìöÿééÿí ýöçÿøòëÿð âåðèëèð. Äàøûíìàç ÿìëàêûí áàçàð ãèìÿòëÿðè ÿñàñûíäà âåðýèéÿ úÿëá åäèëìÿñè þëêÿíèí èíêèøàôûíäà ñÿìÿðÿëè âàñèòÿ îëàí äàøûíìàç ÿìëàê áàçàðûíûí èíêèøàôûíà òÿêàí âåðìèø îëóð. Äàøûíìàç
ÿìëàêûí áàçàð ãèéìÿòè èëÿ âåðýèéÿ úÿëá åäèëìÿñè ö÷öí îíóí ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñè ìåòîäëàðû èøëÿíèëìÿëèäèð. Äöíéà ïðàêòèêàñûíäà äàøûíìàç ÿìëàêûí
âåðýèòóòìà ìÿãñÿäëÿðè ö÷öí ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñè çàìàíû 3 ìåòîääàí èñòèôàäÿ îëóíóð:
 ýÿëèð ìåòîäó;
 ìöãàéèñÿëè ìåòîä;
 õÿðú ìåòîäó.
Ëàêèí ÿìëàêûí áàçàð ãèéìÿòëÿðè âàñèòÿñè èëÿ âåðýèéÿ úÿëá åäèëìÿñè âåðýè îðãàíëàðûíûí ôÿàëèééÿòè èëÿ éàíàøû, äèýÿð èíñòèòóñèîíàë ïðîáëåìëÿðèí äÿ
ùÿëëèíè òÿëÿá åäèð. Áó ìÿãñÿäëÿ âåðýè îðãàíëàðû èëÿ äàøûíìàç ÿìëàêûí ãåéäèééàòûíû àïàðàí ñòðóêòóðëàð àðàñûíäà èíôîðìàñèéà ìöáàäèëÿñè ýöúëÿíäèðèëìÿëè âÿ âàùèä ó÷îò áàçàñû éàðàäûëìàëû, áó ñàùÿäÿ ñÿðèøòÿëè ìöòÿõÿññèñëÿð
ùàçûðëàíìàëû âÿ îíëàðûí äèýÿð þëêÿëÿðèí òÿúðöáÿñè èëÿ òàíûøëûüû òÿìèí
åäèëìÿëèäèð.
«Azərbaycanın vergi jurnalı»nın üçüncü nömrəsi çapdan çıxmışdır
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí ðåñåíçèéàëû åëìè
íÿøðè îëàí «Àçÿðáàéúàíûí âåðýè æóðíàëû»íûí «Ðÿñìè» ðóáðèêàñûíäà Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí þëêÿìèçèí ÁÌÒ-éÿ öçâ ãÿáóë îëóíìàñûíûí 20-úè èëäþíöìö âÿ 2012-2013úö èëëÿð ö÷öí ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíà ãåéðè-äàèìè öçâ ñå÷èëìÿñè ìöíàñèáÿòèëÿ ìàéûí 3-äÿ Íéó-Éîðêäà òÿøêèë åäèëìèø ðÿñìè ãÿáóëäà, óëó þíäÿð Ùåéäÿð
ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 89-úó èëäþíöìö âÿ Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ôÿàëèééÿòÿ áàøëàìàñûíûí 8-èëëèéè ìöíàñèáÿòèëÿ
ìàéûí 10-äà êå÷èðèëìèø òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèìäÿ, 28 Ìàé - Ðåñïóáëèêà Ýöíö ìöíàñèáÿòèëÿ ìàéûí 25-äÿ «Áóòà» ñàðàéûíäà
òÿøêèë îëóíìóø ðÿñìè ãÿáóëäà, 19-úó Áåéíÿëõàëã «Õÿçÿð íåôò-ãàç, íåôòàéûðìà âÿ
íåôò êèìéàñû» ñÿðýèñèíèí à÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿ ÷ûõûø âÿ íèòãëÿðèíèí ãûñà õöëàñÿñè,
èéóíóí 26-äà Èñòàíáóëäà Òöðêèéÿ Ðåñïóáëèêàñû âÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû
àðàñûíäà ãûñà àäû ÒÀÍÀÏ îëàí ÒðàíñÀíàäîëó Ãàç Áîðó Êÿìÿðè öçðÿ Ùþêóìÿòëÿðàðàñû Ìöãàâèëÿíèí èìçàëàíìàñû ìÿðàñèìè ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèëìèøäèð.
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí óëó þíäÿð Ùåéäÿð
ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 89-úó èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ êå÷èðäèéè òÿäáèðëÿð, î
úöìëÿäÿí «Àçÿðáàéúàíûí âåðýè æóðíàëû»íûí ìàýèñòðàíòëàð àðàñûíäà êå÷èðäèéè ðåôåðàò éàçûëûøû öçðÿ èêèíúè ðåñïóáëèêà ìöñàáèãÿñèíèí éåêóíëàðû ùàããûíäà ìÿëóìàòëàð äà æóðíàëäà éåðëÿøäèðèëìèøäèð. ßùàëè èëÿ
íàüäñûç ùåñàáëàøìàëàðûí àïàðûëìàñû, ÏÎÑòåðìèíàëëàðûí ãóðàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿðëÿ áàüëû Âåðýèëÿð, Èãòèñàäè
Èíêèøàô, Íÿãëèééàò, Ðàáèòÿ âÿ Èíôîðìàñèéà Òåõíîëîýèéàëàðû íàçèðëèêëÿðèíèí, åëÿúÿ
äÿ Ìÿðêÿçè Áàíêûí ðÿùáÿðëÿðèíèí, áàíê
âÿ áèçíåñ ñåêòîðó íöìàéÿíäÿëÿðèíèí èøòèðàêèëÿ ìàéûí 16-äà Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíäÿ êå÷èðèëìèø òîïëàíòû ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò äÿðú åäèëìèøäèð. «ßìÿêäàøëûã» ðóáðèêàñûíäà èñÿ ÌÄÁ öçâö îëàí þëêÿëÿðèí
âåðýè õèäìÿòè ðÿùáÿðëÿðèíèí Êîîðäèíàñèéà Øóðàñûíûí Áàêûäà êå÷èðèëìèø 19-úó èúëàñû áàðÿäÿ ìÿëóìàò éåð àëìûøäûð. 15 èéóí
- Ìèëëè Ãóðòóëóø Ýöíö ìöíàñèáÿòèëÿ æóðíàë Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Èãòèñàä Óíèâåðñèòåòèíèí ïðîôåññîðó ß.Áàáàéåâèí «Àçÿðáàéúàíûí äàâàìëû èíêèøàôûíûí ìþùêÿì
òÿìÿëè» àäëû àíàëèòèê ìÿãàëÿñèíè äÿðú åòìèøäèð. «Àêòóàë» ðóáðèêàñûíäà îõóúóëàð
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Àóäèòîðëàð Ïàëàòàñûíûí ñÿäðè, èãòèñàä åëìëÿðè äîêòîðó,
ïðîôåññîð Âàùèä Íîâðóçîâóí éåíè äþâðäÿ
ìöñòÿãèë àóäèòèí ãàðøûñûíäà äóðàí éåíè
âÿçèôÿëÿð áàðÿäÿ ôèêèð âÿ ìöëàùèçÿëÿðè èëÿ
òàíûø îëà áèëÿúÿêëÿð. ßíÿíÿâè «Ìöñàùèáÿ» ðóáðèêàñûíäà Åëøÿí Áàüûðçàäÿíèí áóäÿôÿêè ùÿìñþùáÿòè Òöðêèéÿ Ðåñïóáëèêàñû
Áàêû Áþéöêåë÷èëèéèíèí òèúàðÿò ìÿñÿëÿëÿðè
öçðÿ áàø ìöøàâèðè úÿíàá Ãàçè Áèëýèíäèð.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí Òÿäðèñ Ìÿðêÿçèíèí éàðàäûëìàñûíûí 10-úó èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ Ìÿðêÿçèí ôÿàëèééÿòèíÿ ùÿñð îëóíìóø ìÿãàëÿ
äÿ æóðíàëûí áó íþìðÿñèíäÿ äÿðú åäèëìèøäèð. Íþìðÿäÿ áèð íåúÿ ãàíóíâåðèúèëèê ñÿíÿäè èëÿ äÿ òàíûø îëìàã ìöìêöíäöð. Æóðíàëûí åëìè ìÿãàëÿëÿð áëîêóíäà ÀÌÅÀ
Èãòèñàäèééàò Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó, ïðîô.
È.Àëûéåâ âÿ ùÿìèí èíñòèòóòóí åëìè èø÷èñè,
è.å.ô.ä. Ñ.Ñÿìÿíäÿðîâóí «ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàí ìöòÿôÿêêèðëÿðèíèí âåðýè ìöêÿëëÿôèééÿòëÿðè èëÿ ÿëàãÿäàð
äÿéÿðëÿíäèðìÿëÿðè», äîñ. È.Ñåéôóëëàéåâèí
«Ìÿíôÿÿò âåðýèñèíèí ìöÿññèñÿëÿðèí èííîâàñèéà ôÿàëèééÿòèíÿ òÿñèðèíèí òÿäãèãè»,
è.å.ô.ä. Ï.Ðçàéåâèí «Èãòèñàäèééàòûí òÿíçèìëÿíìÿñèíäÿ õöñóñè âåðýè ïåæèìëÿðèíèí
ÿùÿìèééÿòè», è.å.ô.ä. Ø.Ãóëèéåâèí «Âåðýèëÿðèí ìÿúìó òÿëÿáÿ âÿ ìÿúìó òÿêëèôÿ
òÿñèðèíèí þéðÿíèëìÿñè», ïðîô. Å.Ùàúûçàäÿ
âÿ ê.å.ô.ä. Ô.Ùöñåéíîâóí «Íöâÿ åíåðýåòèêàñè: åêîëîæè-èãòèñàäè äÿéÿðëÿíäèðìÿëÿð
âÿ èíêèøàôèí ïåðñïåêòèâëÿðè», ïðîô. È.Êÿðèìëèíèí «Àçÿðáàéúàíûí ýåîèãòèñàäè èíêèøàô êîíñåïñèéàñè âÿ ìèëëè èãòèñàäè ìÿíàôåëÿð ïðîáëåìè», Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí Òÿäðèñ Ìÿðêÿçèíèí äîñåíòè Ã.Òàíðûâåðäèéåâèí «Þäÿìÿìÿëÿð ïðîáëåìèíèí éàðàíìàñûíûí àìèëëÿð öçðÿ ìàêðîèãòèñàäè òÿùëèëè»,
ÀÄÈÓ-íóí ìàýèñòðàíòû Ï.Ìÿììÿäîâàíûí «Òöðêèéÿäÿ ýèçëè èãòèñàäèééàò», Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà
Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíûí ìàýèñòðàíòû - ìàýèñòðàíò ðåôåðàòûíûí éàçûëûøû
öçðÿ èêèíúè ðåñïóáëèêà ìöñàáèãÿñèíèí ãàëèáè É.Àáäóëëàéåâàíûí «Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí âåðýè ñèéàñÿòè âÿ îíóí ìîäåðíëÿøìÿñè èñòèãàìÿòëÿðè» áàøëûãëû ìÿãàëÿëÿðè éåðëÿøäèðèëìèøäèð: Æóðíàë «Åëì êîðèôåéëÿðè» ðóáðèêàñûíäà îõóúóëàðà áó äÿôÿ
1990-úû èëäÿ «Ìàëèééÿ íÿçÿðèééÿñèíäÿ éåíèëèê÷è òÿäãèãàòëàðà ýþðÿ» èãòèñàäèééàò ñàùÿñèíäÿ Íîáåë ìöêàôàòûíà ëàéèã ýþðöëìöø ÀÁØ èãòèñàä÷ûëàðû Ùàððè Ìàðêîâèòñ,
Ìåðòîí Ìèëëåð âÿ Óèëéàì Øàðï áàðÿäÿ
ìÿëóìàò âåðèð.
4
№28 (618) | 25 iyul 2012 | www.vergiler.az
Hüquq məsləhətxanamız
Samirə Musayeva
Azərbaycan Respublikası
Vergilər Nazirliyinin Hüquq idarəsinin rəisi
vergi ödəyicilərinin suallarına cavab verir.
Müavinətdən gəlir vergisi
Müəssisənin işçisi xəstəlik vərəqəsi təqdim etdikdə ona
ödənilən müavinətdən gəlir vergisi tutulurmu? Tutulursa,
hansı qayda tətbiq edilir?
Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 97.3-úö ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, ôèçèêè øÿõñëÿðèí ýÿëèðëÿðèíèí 3 íþâö ôÿðãëÿíäèðèëèð: ìóçäëó
èøëÿ ÿëàãÿäàð ÿëäÿ åäèëÿí ýÿëèð; ìóçäëó
èøÿ àèä îëìàéàí ôÿàëèééÿòäÿí ÿëäÿ åäèëÿí ýÿëèð; âÿ âåðýèëÿðäÿí àçàä åäèëÿí
ýÿëèðëÿðäÿí áàøãà áöòöí äèýÿð ýÿëèðëÿð. Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 98.1-úè ìàääÿñèíäÿ ãåéä åäèëìèøäèð êè, ôèçèêè øÿõñ
òÿðÿôèíäÿí ìóçäëó èøëÿ ÿëàãÿäàð àëûíàí ýÿëèð - ÿìÿêùàããû, áó èøäÿí àëûíàí ùÿð ùàíñû þäÿìÿ âÿ éà ôàéäà, î
úöìëÿäÿí ÿââÿëêè èø éåðèíäÿí, éàõóä
ýÿëÿúÿê ìóçäëó èøäÿí àëûíàí ýÿëèðäèð.
Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 102.1.4-úö ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, ÿìÿê ãàáèëèééÿòèíèí
ìöâÿããÿòè èòèðèëìÿñèíÿ ýþðÿ þäÿíèëÿí
ìöàâèíÿòëÿð èñòèñíà îëìàãëà, äþâëÿò
ìöàâèíÿòëÿðè, ÿâÿçñèç äþâëÿò êþ÷öðìÿëÿðè, äþâëÿò ïåíñèéàëàðû, äþâëÿò òÿãàöäëÿðè, èø÷èëÿðèí ñàéûíûí âÿ øòàòëàðûí
èõòèñàð åäèëìÿñè èëÿ ÿëàãÿäàð îëàðàã
ÿìÿê ìöãàâèëÿñèíÿ õèòàì âåðèëäèêäÿ
èø÷èëÿðÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíÿ ìöâàôèã þäÿíèëÿí
òÿìèíàòëàð, ùàáåëÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ãàíóíëàðû âÿ ìöâàôèã èúðà ùàêèìèééÿòè îðãàíëàðûíûí (Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè) ãÿðàðëàðû ÿñàñûíäà äþâëÿò áöäúÿñèíèí âÿ-
ñàèòè ùåñàáûíà ôÿðäè áèðäÿôÿëèê þäÿìÿëÿð âÿ éà ìàääè éàðäûìëàð ýÿëèð âåðýèñèíäÿí àçàääûð. Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí
102.1.4-úö ìàääÿñèíèí ìöääÿàëàðûíäàí ýþðöíäöéö êèìè, ÿìÿê ãàáèëèééÿòèíèí ìöâÿããÿòè èòèðèëìÿñèíÿ ýþðÿ þäÿíèëÿí ìöàâèíÿòëÿð öìóìè ãàéäàäà âåðýèéÿ úÿëá åäèëèð. Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí
150.1.1-úè âÿ 150.1.2-úè ìàääÿëÿðèíÿ
ìöâàôèã îëàðàã ìóçäëà èøëÿéÿí ôèçèêè
øÿõñëÿðÿ þäÿìÿëÿð âå ðÿí ùö ãó ãè
øÿõñëÿð, ñàùèáêàðëàð âÿ õöñóñè íîòàðèóñëàð þäÿìÿ ìÿíáÿéèíäÿ âåðýèíè òóòìàüà áîðúëóäóðëàð. Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 101.1-úè ìàääÿñèíäÿ ãåéä åäèëìèøäèð êè, ôèçèêè øÿõñëÿðèí áó Ìÿúÿëëÿíèí 150.1.1-úè, 150.1.2-úè, 150.1.3úö âÿ 150.1.7-úè ìàääÿëÿðèíÿ ÿñàñÿí
þäÿìÿ ìÿíáÿéèíäÿ âåðýèéÿ úÿëá îëóíàí ýÿëèðëÿðèíäÿí âåðýè áó ìàääÿäÿ
íÿçÿðäÿ òóòóëàí 1-úè úÿäâÿëÿ óéüóí
îëàðàã ùåñàáëàíûð âÿ äþâëÿò áöäúÿñèíÿ þäÿíèëèð. Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 101.1úè ìàääÿñèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëàí úÿäâÿëäÿ èñÿ ýþñòÿðèëèð êè, ôèçèêè øÿõñèí
àéëûã ýÿëèðè 2000 ìàíàòàäÿê îëäóãäà
ìÿáëÿüèí 14%-è, 2000 ìàíàòäàí ÷îõ
îëäóãäà èñÿ 280 ìàíàò + 2000 ìàíàòäàí ÷îõ îëàí ìÿáëÿüèí 30%-è âåðýèéÿ
úÿëá îëóíóð.
Ñóàëëàðûíûçû ðåäàêñèéàìûçûí öíâàíûíà:
ÀÇ 1073, Áàêû ø., Ëàíäàó êö÷., 16 âÿ éà
áó åëåêòðîí ïî÷ò öíâàíëàðûíà ýþíäÿðÿ áèëÿðñèíèç: s.ìósàéåâà@òàõås.ýîâ.àç
Чевик, шəффаф вə мəсулиййəтли хидмəтин йени цнваны
Експертлярин фикринъя, «АСАН хидмят» мяркязляри ящалийя эюстярилян
електрон хидмятлярин сявиййясини даща да йцксялдяъяк
Âÿòÿíäàøëàðûí äþâëÿò ãóðóìëàðûíà ìöðàúèÿò èìêàíëàðûíû àñàíëàøäûðìàã, ÿðèçÿ âÿ
øèêàéÿòëÿðèíÿ äàùà îïåðàòèâ, ÷åâèê ìåõàíèçìëÿð ÿñàñûíäà áàõûëìàñûíû òÿìèí åòìÿê
ìÿãñÿäèëÿ òÿòáèã îëóíàí åëåêòðîí õèäìÿòëÿð ýåòäèêúÿ ýåíèøëÿíèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâèí 13 èéóë 2012-úè èë òàðèõëè «Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Âÿòÿíäàøëàðà Õèäìÿò âÿ Ñîñèàë Èííîâàñèéàëàð öçðÿ Äþâëÿò Àýåíòëèéèíèí éàðàäûëìàñû âÿ äþâëÿò îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí âÿòÿíäàøëàðà ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòëÿðèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû òÿäáèðëÿð ùàããûíäà» ôÿðìàíû áó èñòèãàìÿòäÿ àòûëìûø íþâáÿòè àääûìëàðäàí áèðè êèìè äÿéÿðëèäèð.
Ôÿðìàíëà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Âÿòÿíäàøëàðà Õèäìÿò âÿ
Ñîñèàë Èííîâàñèéàëàð öçðÿ Äþâëÿò Àýåíòëèéèíèí éàðàäûëìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Àýåíòëèê
«ÀÑÀÍ õèäìÿò» ìÿðêÿçëÿðèíè éàðàòìàãëà, îíëàðûí âàùèä øÿêèëäÿ èäàðÿ åäèëìÿñèíè,
õèäìÿò ìÿðêÿçëÿðèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí
äþâëÿò îðãàíëàðû ÿìÿêäàøëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíèí ÿëàãÿëÿíäèðèëìÿñèíè, èíôîðìàñèéà áàçàëàðûíûí ãàðøûëûãëû èíòåãðàñèéàñûíû, áó ñàùÿäÿ èäàðÿåòìÿ ñèñòåìèíèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíè òÿìèí åäÿí äþâëÿò îðãàíû êèìè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿëèäèð.
Ïðåçèäåíò Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ùöãóãìöùàôèçÿ îðãàíëàðû èëÿ èø øþáÿñèíèí ìöäèðè
Ôóàä ßëÿñýÿðîâóí à÷ûãëàìàñûíà ýþðÿ, ôÿðìàí âÿòÿíäàøëàðà ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòëÿðèí
ìöàñèð òÿëÿáëÿð ñÿâèééÿñèíäÿ ãóðóëìàñû
ìÿãñÿäèëÿ èìçàëàíûá. Ñîí çàìàíëàð èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí
äþâëÿò ãóðóìëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíÿ èíòåãðàñèéàñû èñòèãàìÿòèíäÿ úèääè òÿäáèðëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëäèéèíè äåéÿí Ôóàä ßëÿñýÿðîâ
áó ìÿãñÿäëÿ ìöâàôèã ùöãóãè áàçàíûí ôîðìàëàøäûüûíû âóðüóëàéûá: «Âÿòÿíäàøëàðà ýþñòÿðèëÿúÿê õèäìÿòëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíè
òÿìèí åäÿí ìÿðêÿçëÿðèí «ÀÑÀÍ õèäìÿò»
ìÿðêÿçëÿðè àäëàíäûðûëìàñû õöñóñè îëàðàã
ñå÷èëèá. «ÀÑÀÍ õèäìÿò», èëê íþâáÿäÿ, äþâ-
ëÿò ãóëëóã÷óëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíäÿ ÿùàëèéÿ
ìöíàñèáÿòäÿ âÿòÿíäàø ìÿìíóíëóüóíóí
òÿìèí åäèëìÿñèíÿ õèäìÿò åäÿí éåíè éàíàøìàíûí ôîðìàëàøäûðûëìàñûäûð. Áó, äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíÿ þçÿë ñåêòîðäà ýåíèø éàéûëìûø
«ìöøòÿðè ìÿìíóíëóüó» èäåéàñûíûí èíêîðïîðàñèéà åäèëìÿñèäèð âÿ þëêÿäÿ äþâëÿò ãóëëóã÷óñó-âÿòÿíäàø ìöíàñèáÿòëÿðèíèí êåéôèééÿòúÿ éåíè ìöñòÿâèéÿ êå÷ìÿñèíÿ òÿêàí âåðÿúÿê. Áó èäåéàíûí ìàðàãëû úÿùÿòëÿðèíäÿí
áèðè äÿ îäóð êè, ùÿìèí õèäìÿòëÿð øÿðòè ìöÿééÿí åäèëìèø «áèð ãàïû» ïðèíñèïè öçðÿ òÿãäèì åäèëÿúÿêäèð. Áåëÿ êè, âÿòÿíäàø éàëíûç
áèð ãàïûäàí äàõèë îëìàãëà áèð ìÿðêÿçäÿí
(áèð èíçèáàòè áèíàäàí) àéðû-àéðû äþâëÿò ãóðóìëàðûíûí ìöõòÿëèô õèäìÿòëÿðèíäÿí åéíè
ìÿêàíäà âÿ åéíè âàõòäà éàðàðëàíà áèëÿúÿê.
Áó, âÿòÿíäàøëàðûìûçûí ôÿðäè õÿðúëÿðèíèí àçàëìàñûíà, âàõò èòêèñèíèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû-
èáàðÿòäèð êè, ìÿðêÿçëÿðäÿ õèäìÿòëÿð éàøàéûø éåðè öçðÿ ãåéäèééàòûíäàí àñûëû îëìàéàðàã, áöòöí âÿòÿíäàøëàð ö÷öí ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿê âÿ òÿãâèìèí áöòöí ýöíëÿðèíäÿ
ôàñèëÿñèç îëàðàã à÷ûã îëàúàã. Ìÿðêÿçëÿðäÿ
âÿòÿíäàøëàðûí ýþçëÿìÿñè âÿ âàõòûíû ñÿìÿðÿëè êå÷èðìÿñè ö÷öí óøàã ÿéëÿíúÿ ãóðüóëàðû, èíòåðíåò-êàôå, áàíê, ïî÷ò øþáÿëÿðè âÿ
ñ. ôóíêñèîíàë éàðäûì÷û õèäìÿòëÿð ôÿàëèééÿò
ýþñòÿðÿúÿê».
ÀÌÅÀ Èíôîðìàñèéà Òåõíîëîýèéàëàðû
Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó, ïðîôåññîð Ðàñèì
ßëèãóëèéåâèí ìþâãåéèíÿ ýþðÿ, «ÀÑÀÍ
õèäìÿò» ìÿðêÿçëÿðèíèí ôÿàëèééÿòÿ áàøëàìàñû âÿòÿíäàøëàðûí äþâëÿò ãóðóìëàðûíûí
õèäìÿòëÿðèíäÿí ìàêñèìóì äÿðÿúÿäÿ éàðàðëàíìàñûíà èìêàí éàðàäàúàã: «Èíäèéÿ
ãÿäÿð áèð ñûðà ñàùÿëÿðäÿ «âàùèä ïÿíúÿðÿ»
ñèñòåìèíèí òÿòáèãè óüóðëó áÿùðÿëÿðèíè âå-
Vÿòÿíäàø éàëíûç áèð ãàïûäàí äàõèë îëìàãëà áèð ìÿðêÿçäÿí
(áèð èíçèáàòè áèíàäàí) àéðû-àéðû äþâëÿò ãóðóìëàðûíûí ìöõòÿëèô
õèäìÿòëÿðèíäÿí åéíè ìÿêàíäà âÿ åéíè âàõòäà éàðàðëàíà áèëÿúÿê
íà, øÿôôàôëûüûí âÿ èíñàíëàðûí ðàùàòëûüûíûí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ èìêàí âåðÿúÿê».
Ïðåçèäåíò Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí øþáÿ ìöäèðè îíó äà áèëäèðèá êè, âÿòÿíäàø «ÀÑÀÍ
õèäìÿò» ìÿðêÿçëÿðèíÿ äàõèë îëàðàã ìÿëóìàò êþøêöíäÿí ÿëäÿ åòìÿê èñòÿäèéè ñÿíÿä
ö÷öí ùàíñû áþëìÿéÿ âÿ ùàíñû ñÿíÿäëÿðëÿ
ìöðàúèÿò åòìÿëè îëäóüóíó þéðÿíÿúÿê, ùÿìèí áþëìÿíèí ïÿíúÿðÿñèíäÿ åëåêòðîí íþâáÿ ÿñàñûíäà ýþçëÿéÿúÿê: «Ìÿðêÿçëÿðäÿ
éåðëÿøäèðèëìèø åëåêòðîí ëþâùÿëÿð âÿ èøàðÿëÿð âÿòÿíäàøëàðûí ìÿëóìàò ÿëäÿ åòìÿñèíè
àñàíëàøäûðàúàã. Íþâáÿ ÷àòäûãäà õèäìÿòèí
ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí òÿëÿá åäèëÿí ñÿíÿäëÿðè òÿãäèì åäÿ âÿ ÿëäÿ åòìÿê èñòÿäèéè
ñÿíÿäè ãàíóíâåðèúèëèêëÿ ìöÿééÿíëÿøäèðèëìèø ìöääÿòëÿðäÿ ýþòöðÿ áèëÿúÿê. Áó èäåéàíûí äèýÿð áèð ìàðàãëû åëåìåíòè äÿ îíäàí
ðèá. Ùåñàá åäèðÿì êè, âÿòÿíäàøëàðà ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòëÿðèí äÿ «âàùèä ãàïû» ñèñòåìè
ÿñàñûíäà ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè þëêÿäÿ âÿòÿíäàø-äþâëÿò ìöíàñèáÿòëÿðèíè éåíè êåéôèééÿò ìÿðùÿëÿñèíÿ éöêñÿëäÿúÿê. Ùÿð ùàíñû ìÿñÿëÿíè ùÿëë åòìÿñè ö÷öí âÿòÿíäàøûí
áèð íå÷ÿ äþâëÿò ãóðóìóíà ìöðàúèÿò åòìÿñèíÿ çÿðóðÿò ãàëìàéàúàã». Àçÿðáàéúàí
Èíòåðíåò Ôîðóìóíóí ðÿùáÿðè Îñìàí Ýöíäöç èñÿ áèëäèðèá êè, þëêÿ áàø÷ûñûíûí èìçàëàäûüû ôÿðìàí áöòöí äþâëÿò ãóðóìëàðûíû
åëåêòðîí õèäìÿòëÿðè ýåíèøëÿíäèðìÿéÿ ñþâã
åäÿúÿê. Åêñïåðò ùåñàá åäèð êè, õèäìÿòëÿðèí áèð ÿëäÿ úÿìëÿíìÿñè, èëê íþâáÿäÿ, âÿòÿíäàøûí ìÿíàôåéèíÿ úàâàá âåðìÿêëÿ,
äþâëÿò ãóðóìëàðûíà ìöðàúèÿò èìêàíëàðûíû
àñàíëàøäûðàúàã.
Ñ.ÌÓÑÒÀÔÀÉÅÂ
Vergi və rüsumların internet vasitəsi ilə ödənilməsi
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, 2012-úè èëèí àïðåë
àéûíäàí "Âåðýè âÿ ðöñóìëàðûí èíòåðíåò âàñèòÿñè èëÿ þäÿíèëìÿñè" õèäìÿòè èñòèôàäÿéÿ âåðèëìèø âÿ ñûíàãäàí óüóðëà ÷ûõìûøäûð. Ìþâçóíó Âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ õèäìÿò èäàðÿñèíèí ðÿèñ ìöàâèíè Åë÷èí Ìÿììÿäîâ øÿðù
åäèð.
Ùàçûðäà âåðýè îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí âåðýèëÿðèí åëåêòðîí þäÿíèëìÿñè öçðÿ ñÿìÿðÿëè
ìåòîäëàðûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ
ìöâàôèã èøëÿð àïàðûëìàãëà éàíàøû, áåéíÿëõàëã òÿúðöáÿ äÿ þéðÿíèëèð. Èíäè äöíéàäà ýåíèø éàéûëìûø ìåòîäëàð êèìè áèðáàøà äåáèò âÿ
êðåäèò þäÿíèøëÿðèíè (âåðýè þäÿéèúèëÿðè òÿðÿôèíäÿí îíëàéí þäÿíèøëÿð), òåëåôîí áàíê õèäìÿòëÿðèíè âÿ êðåäèò êàðòëàðû öçðÿ þäÿíèøëÿðè
ýþñòÿðìÿê îëàð. Áåéíÿëõàëã ïðàêòèêàäà âåðýèëÿð, ÿñàñÿí, àøàüûäàêû ìåòîäëàðäàí èñòèôàäÿ åäèëìÿêëÿ þäÿíèëèð:
- èíòåðíåò áàíê ÿìÿëèééàòëàðû âàñèòÿñèëÿ (èíòåðíåò áàíêèíý, ùîìå áàíêèíý âÿ éà ïùîíå áàíêèíý);
- áàíêîìàòëàð âÿ éà áàíê êþøêëÿðè âàñèòÿñèëÿ
(äåáèò âÿ êðåäèò êàðòëàðûíäàí èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ).
Èíòåðíåò áàíê ÿìÿëèééàòëàðû âàñèòÿñèëÿ þäÿéèúèëÿð âåðýè þäÿíèøëÿðèíè ùÿéàòà êå÷èðìÿê ö÷öí, èëê
íþâáÿäÿ, áó õèäìÿòëÿðè òÿêëèô åäÿí áàíêûí èíòåðíåò
ñÿùèôÿñèíäÿ ãåéäèééàòäàí êå÷ìÿëèäèðëÿð. Áóíóí
ö÷öí, àäÿòÿí, áàíê òÿðÿôèíäÿí ìöøòÿðèéÿ òÿãäèì
åäèëÿí âÿ åòèáàðëûëûã ìöääÿòè îëàí þäÿíèø êàðòû òÿëÿá åäèëèð. Áàíêûí èíòåðíåò ñÿùèôÿñèíäÿ åëåêòðîí
þäÿíèøëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí éåðëÿøäèðèëÿí
ìöãàâèëÿíèí øÿðòëÿðèíè ãÿáóë åäÿí øÿõñ ñÿùèôÿäÿ
õöñóñè àíêåò ôîðìàñûíû äîëäóðäóãäàí ñîíðà ãåéäèééàòäàí êå÷ìèø ùåñàá åäèëèð âÿ îíà øèôðÿ, ïàðîë
âÿ èñòèôàäÿ÷è àäû òÿãäèì åäèëèð. Áèð ÷îõ ùàëëàðäà äàõèë åäèëÿí øèôðÿ, ïàðîë âÿ èñòèôàäÿ÷è àäûíûí òÿñäèãëÿíìÿñè ö÷öí ÿëàâÿ ðÿãÿìñàë âÿ éà ñþç áèðëÿøìÿëÿðè øÿêëèíäÿ êîäëàðäàí èñòèôàäÿ åäèëèð. Áó êîäëàðûí
èñòèôàäÿ åäèëìÿñè "íåò áàíê ùåñàá"ûíûí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð. Äàùà ñîíðà
"Âåðýè âÿ äèýÿð èúáàðè þäÿíèøëÿðèí áöäúÿéÿ êþ÷öðöëìÿñè" áþëìÿñèíÿ äàõèë îëìàãëà, ÂÞÅÍ, þäÿíèëÿúÿê âåðýèíèí íþâö, ìÿáëÿüè, âÿñàèò ñèëèíÿúÿê
áàíê êàðòûíûí íþìðÿñè ãåéä åäèëèð âÿ õÿçèíÿäàðëûüûí áàíê ðåêâèçèòëÿðè ñå÷èëèð. Òÿëÿá åäèëÿí çÿðóðè
ìÿëóìàòëàð äàõèë åäèëäèêäÿí ñîíðà âåðýè þäÿéèúèñè
ñÿùèôÿäÿêè "Þäÿíèø" äöéìÿñèíè áàñìàãëà âÿ ñîíðàäàí ùÿìèí ÿìÿëèééàòû òÿñäèãëÿìÿêëÿ þäÿíèøè ùÿéàòà êå÷èðÿ áèëèð. Áó ïðîñåñ òàìàìëàíäûãäàí ñîíðà
þäÿíèøèí óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðèëäèéè áàðÿäÿ åêðàíäà
áèëäèðèø ÿêñ îëóíóð. Þäÿíèøèí äàùà ÿòðàôëû äåòàëëàðûíû ÿêñ åòäèðÿí áèëäèðèøèí ñóðÿòè èñòèôàäÿ÷èíèí åëåêòðîí
öíâàíûíà ýþíäÿðèëèð. Åéíè çàìàíäà, âåðýè þäÿéèúèñèíèí òÿëÿáè èëÿ þäÿíèøè òÿñäèã åäÿí ñÿíÿäèí íöñõÿ-
ñè áàíê òÿðÿôèíäÿí îíà òÿãäèì åäèëÿ áèëÿð. Åëåêòðîí
õèäìÿòëÿð ýþñòÿðÿí áàíêëàðûí èíòåðíåò ñÿùèôÿëÿðèíäÿ, ùÿéàòà êå÷èðèëÿí þäÿíèøëÿðèí òàðèõ÷ÿñèíè èçëÿìÿê ö÷öí "Þäÿíèøëÿðèí àðõèâè" áþëìÿñè éåðëÿøäèðèëèð. Î äà íÿçÿðÿ àëûíìàëûäûð êè, éóõàðûäà ýþñòÿðèëÿí
ïðîñåäóðëàð áàíêëàðûí èíòåðíåò ñÿùèôÿëÿðèíäÿ òÿãäèì åòäèêëÿðè õèäìÿò ôîðìàëàðûíà ÿñàñÿí äÿéèøÿ
áèëÿð.
"Ìîáèëå Wàëëåò" èñÿ ìîáèë þäÿìÿíèí ÿí ýåíèø éàéûëìûø ôîðìàëàðûíäàíäûð. "Ìîáèëå Wàëëåò"
þç õöñóñè òåõíîëîýèéà, ìåòîäîëîýèéà âÿ éöêñÿê
ñÿâèééÿëè òÿùëöêÿñèçëèê õöñóñèééÿòëÿðèíÿ ýþðÿ áàçàðäà ÿí þíäÿýåäÿí õèäìÿò òÿúùèçàò÷ûñûäûð. "Ìîáèëå Wàëëåò" þç èñòèôàäÿ÷èëÿðèíÿ òÿéèíàòû öçðÿ þäÿìÿ ùÿéàòà êå÷èðìÿê âÿ éà "Ìîáèëå Wàëëåò" øÿáÿêÿñèíÿ äàõèë îëàí øÿõñëÿðäÿí þäÿíèøëÿð ãÿáóë
åòìÿê èìêàíû âåðèð. "Ìîáèëå Wàëëåò" Ðÿãÿìñàë
Øÿáÿêÿ Õèäìÿòè âèðòóàë ÿñàñëû ãàáàãúàäàí þäÿíèëìèø êàðò ùåñàáûäûð âÿ îíóí âàñèòÿñèëÿ ìîáèë òåëåôîíäàí èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ ùÿì ÑÌÑ, ùÿì äÿ èíòåðíåò öçÿðèíäÿí ìàëëàð ñàòûí àëûíà âÿ éà þäÿíèøëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëÿ áèëèð. Áó çàìàí èñòèôàäÿ÷èëÿð
ìîáèë òåëåôîí íþìðÿëÿðèíèí ãåéäèééàòäà îëäóüó
èñòèôàäÿ÷è àäûíäàí èñòèôàäÿ åäèðëÿð. Áó ùàëäà þäÿìÿ èëÿ áàüëû òÿñäèã çàìàíû èñòèôàäÿ åäèëÿí àä èñòèôàäÿ÷è àäûíà óéüóí îëìàëûäûð.
Áàíêîìàòëàð âàñèòÿñè èëÿ âåðýèëÿðèí þäÿíèëìÿñè ïðîñåñè ÷îõ ñàäÿäèð. Áóíóí ö÷öí áàíêîìàòäà âåðýèëÿðèí þäÿíèëìÿñè ìåíéóñóíóí ìþâúóä îëìàñû ëàçûìäûð. Âåðýè þäÿéèúèñè èñÿ áàíêîìàò âàñèòÿñè èëÿ þäÿíèøëÿð ùÿéàòà êå÷èðìÿê ö÷öí áàíêûí
êðåäèò âÿ éà äåáèò êàðòûíà ìàëèê îëìàëûäûð. Þäÿéèúè
éàëíûç áàíêîìàòûí èíòåðôåéñèíäÿ ìþâúóä îëàí òÿëèìàòà óéüóí ùÿðÿêÿò åäèð:
- áàíêîìàòäà äèë ñå÷èìèíäÿí ñîíðà ÏÈÍ êîäó
äàõèë åäÿðÿê "Þäÿíèøëÿð âÿ êþ÷öðìÿëÿð" ìåíéóñóíó ñå÷èð;
- áóíäàí ñîíðà "Âåðýèëÿðèí þäÿíèëìÿñè" ìåíéóñóíäàí þäÿíèëÿúÿê âåðýèëÿðèí âÿ þäÿíèøëÿðèí (ìàëèééÿ ñàíêñèéàñû,
úÿðèìÿ âÿ éà ôàèç) íþâö ñå÷èëèð;
- íþâáÿòè ìÿðùÿëÿäÿ õÿçèíÿäàðëûüûí
ðåêâèçèòëÿðè òÿãäèì åäèëÿí ñÿòèð ñèéàùûäàí ñå÷èëèð âÿ âåðýè þäÿéèúèñèíèí åéíèëÿøäèðìÿ íþìðÿñè äàõèë åäèëèð;
- äàùà ñîíðà ñå÷èëÿí äåòàëëàðûí éîõëàíûëìàñû ö÷öí åêðàíäà ìöâàôèã ôîðìà âÿ
áàíê òÿðÿôèíäÿí òóòóëàúàã êîìèññèéà ùàããûíûí ìÿáëÿüè ÷ûõûð;
- äåòàëëàðûí äöçýöíëöéö òÿñäèã åäèëäèêäÿí ñîíðà êàðò ñèñòåìè ìÿáëÿüèí êþ÷öðöëìÿñè öçðÿ ÿìÿëèééàò ùÿéàòà êå÷èðèð.
ßìÿëèééàò ìöâÿôôÿãèééÿòëÿ áàøà ÷àòäûãäà êàðò âåðýè þäÿéèúèñèíÿ ýåðè ãàéòàðûëûð
âÿ âåðýèëÿðèí þäÿíèëìÿñèíè òÿñäèã åäÿí
÷åê ÷àï åäèëèð. ×åêäÿ áàíêûí àäû, òåëåôîí íþìðÿñè,
âåðýèíèí þäÿíèëìÿñèíèí òàðèõè âÿ âàõòû, ãÿáçèí íþìðÿñè, êàðòûí âÿ ÿìÿëèééàòûí íþìðÿñè, þäÿíèëìèø âåðýèíèí íþâö, ìÿáëÿüè âÿ êîäó, âåðýè þäÿéèúèñèíèí
ìÿëóìàòëàðû (àäû, ñîéàäû, åéíèëÿøäèðìÿ íþìðÿñè),
òóòóëàí áàíê êîìèññèéàñûíûí ìÿáëÿüè êèìè ðåêâèçèòëÿð ÿêñ îëóíóð.
Áàíê êþøêëÿðè âàñèòÿñè èëÿ þäÿíèøëÿðèí àïàðûëìàñû òÿúðöáÿñè äÿ ýåíèø éàéûëìûøäûð. Ñåíñîð åêðàíû
èëÿ òÿúùèç åäèëìèø áàíê êþøêëÿðè, ÿñàñÿí, áàíêëàðäà
ìþâúóä îëàí íþâáÿëèêëÿðèí àçàëäûëìàñûíà õèìÿò
åäèð âÿ âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí ùåñàáëàðûíäàí âÿñàèòëÿðè ìöâàôèã ãàéäàäà õÿçèíÿäàðëûã ùåñàáëàðûíà êþ÷öðìÿéÿ èìêàí âåðèð. Âåðýè þäÿéèúèñè êþøêëÿðèí
èíòåðôåéñèíäÿ ìþâúóä îëàí òÿëèìàòà óéüóí ùÿðÿêÿò
åäèð:
- äèë ñå÷èìèíäÿí ñîíðà ÏÈÍ êîäó äàõèë åäÿðÿê
åêðàíäà "Õèäìÿòëÿðèí þäÿíèøè" ìåíéóñóíäà "Âåðýèëÿðèí þäÿíèëìÿñè" áþëìÿñèíÿ äàõèë îëóð;
- âåðýèíèí íþâö ñå÷èëèð âÿ þäÿíèøèí ðåêâèçèòëÿðè
(âÿñàèò ñèëèíÿúÿê ùåñàáûí âÿ éà êàðòûí íþìðÿñè,
þäÿíèøèí íþâö (ìàëèééÿ ñàíêñèéàñû, úÿðèìÿ âÿ éà
ôàèç), âåðýè þäÿéèúèñèíèí åéíèëÿøäèðìÿ íþìðÿñè,
ìÿáëÿü âÿ ñ.) äàõèë åäèëèð;
- þäÿíèø ö÷öí çÿðóðè îëàí ìÿëóìàòëàð äàõèë åäèëäèêäÿí ñîíðà "Þäÿíèø" äöéìÿñè èëÿ þäÿíèø ùÿéàòà
êå÷èðèëèð âÿ åêðàíäà ìöâàôèã ìÿëóìàòëàðû ÿêñ åòäèðÿí "Þäÿíèø ãÿáóë åäèëìèøäèð" ïÿíúÿðÿñè ÷ûõûð.
"Þäÿíèøëÿð àðõèâè" áþëìÿñèíäÿ àïàðûëìûø þäÿíèøëÿðèí òàðèõ÷ÿñè áàðÿäÿ ìÿëóìàò ÿëäÿ åòìÿê îëóð.
Âåðýèëÿðèí åëåêòðîí þäÿíèëìÿñèíèí ñòèìóëëàøäûðûëìàñû ö÷öí ÿñàñ èñòèãàìÿòëÿð:
 Åëåêòðîí þäÿìÿ âÿ êîììóíèêàñèéà ñèñòåìëÿðè ñàäÿ, óúóç âÿ åòèáàðëû îëìàëûäûð êè, âåðýè þäÿéèúèëÿðè îíëàðà öñòöíëöê âåðñèí.

Âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí åëåêòðîí þäÿìÿ âÿ
êîììóíèêàñèéà ìÿùñóëëàðû âÿ õèäìÿòëÿðèíÿ ÷ûõûøû
ñàäÿëÿøäèðèëìÿëèäèð.

Ìÿëóìàòëàðûí òîõóíóëìàçëûüû âÿ äàõèëè
ïðîñåäóðëàðûí äÿãèã ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè òÿìèí åäèëìÿëèäèð.

Éöê ñÿê êåé ôèé éÿò ëè ìÿù ñóë ëàð òÿã äèì
åäèëìÿëè âÿ õèäìÿòëÿð ýþñòÿðèëìÿëèäèð.
 Âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí öçÿðèíÿ äöøÿí éöêöí
àçàëäûëìàñû ö÷öí äèýÿð äþâëÿò îðãàíëàðû èëÿ ÿìÿêäàøëûã åäèëìÿëèäèð.
 Þçÿë ñåêòîð èííîâàñèéà âÿ ðÿãàáÿòÿ ùÿâÿñëÿíäèðèëìÿëèäèð.
ÐßÃßÌËßÐÈÍ ÄÈËÈ ÈËß
Àçÿðáàéúàíûí ñÿíàéå ñàùÿëÿðèíäÿ úàðè èëèí áèðèíúè éàðûñûíäà 17,5 ìèëéàðä ìàíàòëûã ìÿùñóë èñòåùñàë åäèëìèø, õèäìÿòëÿð ýþñòÿðèëìèø, ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíäà 8,7% àðòûì, íåôò ñåêòîðóíäà 5,2% àçàëìà ìöøàùèäÿ îëóíìóøäóð.
Úàðè èëèí áèðèíúè éàðûñûíäà íåôò ùàñèëàòû 22,2 ìèëéîí òîí, ÿìòÿÿëèê òÿáèè ãàç ùàñèëàòû èñÿ 8,8 ìèëéàðä
êóáìåòð òÿøêèë åòìèøäèð.
Ýÿëÿí èëèí îðòàëàðûíäà Íåôò, ãàç åìàëû âÿ íåôò-êèìéà êîìïëåêñèíèí òèêèíòèñèíÿ áàøëàíàúàã. 2020-úè
èëÿ ãÿäÿð èñÿ êîìïëåêñèí áàøà ÷àòäûðûëìàñû ïëàíëàøäûðûëìûøäûð. Ýÿëÿúÿêäÿ áóðàäà 15 ìèíäÿí ÷îõ
èø÷èíèí ÷àëûøàúàüû íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäóð.
Úàðè èëèí àëòû àéûíäà êÿíä òÿñÿððöôàòûíäà 10,4% àðòûì ãåéäÿ àëûíìûøäûð êè, áó äà ñîí èëëÿð ö÷öí
ðåêîðä ýþñòÿðèúèñè ùåñàá îëóíóð.
Áó èëèí éàíâàð-èéóí àéëàðûíäà ðåñïóáëèêà öçðÿ 71 ìèíäÿí ÷îõ äàøûíìàç ÿìëàê îáéåêòè öçÿðèíäÿ
ìöëêèééÿò ùöãóãó ãåéäèééàòà àëûíìûøäûð. Áóíëàðäàí 21 ìèíÿ éàõûíû èëêèí, 50 ìèíäÿí ÷îõó èñÿ òÿêðàð
ãåéäèééàò îëìóøäóð.
№28 (618) | 25 iyul 2012 | www.vergiler.az
5
Keyfiyyətli xidmət vergi ödəyicisinin məsuliyyətini artırır
Þçöíäÿ ìöàsèð ìåìàðëûã cèçýèëÿðèíè ãàáàðûã òÿúÿssöì åòäèðÿí ìþùòÿøÿì êîìïëåês
«Ãûðìûçû ãÿsÿáÿ»íèí éàõûíëûüûíäà - Ãóáàíûí ãÿëÿáÿëèêäÿí, sÿs-êöéäÿí óçàã, äàüëàðëà
äþâðÿëÿíìèø sàêèò áèð ìÿêàíûíäà èíøà îëóíóá. Éàøûëëûüû, sÿëèãÿ-sàùìàíû, àáàäëûüû èëÿ ýþç
îõøàéàí ýåíèø ÿðàçèäÿ éàí-éàíà sûðàëàíàí èíçèáàòè òèêèëèëÿð ìþùòÿøÿì ýþðöíöøö èëÿ áèðáèðèíè òàìàìëàéàðàã èøýöçàð mәnzәrә éàðàäûð. Ìþâúóä èíôðàsòðóêòóð âÿ ìàääè-òåõíèêè
áàçà, ìöàsèð èíôîðìàsèéà-êîììóíèêàsèéà òåõíîëîýèéàëàðû áóðàäà ÿìÿêäàøëàðûí íîðìàë
ôÿàëèééÿòèíÿ âÿ ìÿsëÿùÿò ö÷öí îíëàðà ìöòÿìàäè ìöðàúèÿò åäÿí âÿòÿíäàøëàðà éöêñÿê
sÿâèééÿëè õèäìÿò ýþsòÿðìÿsèíÿ èìêàí âåðèð.
Èø àäàìëàðûíûí öç òóòäóüó öíâàí
Ìþùòÿøÿì äàü ìàññèâëÿðè, ôöñóíêàð
ìåøÿëÿðè, áöëëóð ÷åøìÿëÿðè èëÿ ùÿð çàìàí
éåðëè âÿ õàðèúè òóðèñòëÿðèí ñåâèìëè ìÿêàíû
îëìóø Ãóáàíûí ñîí âàõòëàð àáàä, èøûãëû êö÷ÿëÿðè, éàøûë ïàðê âÿ õèéàáàíëàðû, ìöàñèð
èíôðàñòðóêòóðó èëÿ úÿëáåäèúèëèéè äàùà äà àðòûá. Õöñóñèëÿ éàé ìþâñöìöíäÿ òÿáèÿò ãîéíóíäà èñòèðàùÿò ö÷öí ðàéîíà öç òóòàíëàðûí
ñàéûíûí àðòìàñû áóðàäà èøýöçàð ìöùèòèí äàùà äà úàíëàíìàñûíà, òèúàðÿò âÿ ïóëëó õèäìÿòëÿðèí ùÿúìèíèí àðòûìûíà ñÿáÿá îëóð.
Öìóìèëèêäÿ, øèìàë áþëýÿñèíèí áþéöê òóðèçì ïîòåíñèàëû ñîí èëëÿðäÿ Ãóáà èëÿ éàíàøû, Õà÷ìàç, Ãóñàð âÿ Øàáðàí ðàéîíëàðûíäà
äà ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè èëÿ ìÿøüóë îëìàã èñòÿéÿíëÿðèí ñàéûíûí àðòûì äèíàìèêà-
Ãóáà ðàéîíó ùöäóäëàðûíäà ÷àëûøàí èø àäàìëàðûäûð. Ñîí èëëÿðäÿ Ãóñàð, Õà÷ìàç âÿ Øàáðàíäà âåðýè þäÿéèúèëÿðè ö÷öí íîðìàë øÿðàèòÿ âÿ òåõíèêè èìêàíëàðà ìàëèê õèäìÿò ìÿðêÿçëÿðèíèí éàðàäûëìàñû èñÿ ùÿìèí ðàéîíëàðäàêû âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí èøèíè íÿçÿðÿ÷àðïàúàã äÿðÿúÿäÿ àñàíëàøäûðûá. ßââÿëëÿð
ìöõòÿëèô õèäìÿò âÿ ìÿñëÿùÿòëÿð ö÷öí óçóí
ìÿñàôÿ ãÿò åäÿðÿê Ãóáàéà ýÿëìÿê ìÿúáóðèééÿòèíäÿ ãàëàí, âàõò âÿ ìàëèééÿ èòêèñèíÿ ìÿðóç ãàëàí ôèçèêè âÿ ùöãóãè øÿõñëÿð
èíäè ìÿùç éàøàäûãëàðû ðàéîíëàðäà éàðàäûëìûø âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ õèäìÿò ìÿðêÿçëÿðèíÿ öç òóòóð, ÿí ìöõòÿëèô õèäìÿòëÿðäÿí
ñÿìÿðÿëè øÿêèëäÿ áÿùðÿëÿíèðëÿð. Ùÿìèí
ìÿðêÿçëÿðäÿ âåðýè õèäìÿòè ÿìÿêäàøëàðû
èëÿ éàíàøû, Àçÿðáàéúàí Ñàùèáêàðëàð Èòòè-
ñûíà ìöñáÿò òÿñèðèíè ýþñòÿðèð. Èøýöçàð ùÿéàòà áàøëìàã èñòÿéÿíëÿðèí öç òóòäóãëàðû èëê
öíâàí èñÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí Ãóáàäà
éåðëÿøÿí 3 ñàéëû ßðàçè Âåðýèëÿð Èäàðÿñè
(ßÂÈ) îëóð. Íàçèðëèéèí âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ
õèäìÿòëÿðèí äàèìè îëàðàã òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè âÿ ìöàñèð äþâðöí òÿëÿáëÿðè ñÿâèééÿñèíäÿ ãóðóëìàñû ñàùÿñèíäÿ òÿòáèã åòäèéè
éåíèëèêëÿð, ìöâàôèã ãÿðàð âÿ òÿëèìàòëàð èäàðÿíèí ôÿàëèééÿòèíèí ÿñàñûíû òÿøêèë åäèð. Õèäìÿòè ïåðñîíàëûí òÿëÿáêàðëûã, ìÿñóëèééÿò
âÿ ïåøÿêàðëûüà ÿñàñëàíàí ÷åâèê ôÿàëèééÿòèíèí íÿòèúÿñèäèð êè, áó ýöí øèìàë áþëýÿñèíäÿ ôèçèêè âÿ ùöãóãè øÿõñëÿðÿ ýþñòÿðèëÿí
õèäìÿòëÿðèí ÷åøèäè âÿ ñÿâèééÿñè ïàéòàõòëà
ìöãàéèñÿäÿ ùå÷ äÿ ýåðè ãàëìûð. 3 ñàéëû
ßÂÈ-éÿ áèëàâàñèòÿ ìöðàúèÿò åäÿíëÿð, ÿñàñÿí,
ôàãëàðû (Èøÿýþòöðÿíëÿð) Êîíôåäåðàñèéàñûíûí
òÿìñèë÷èëÿðè äÿ ÷àëûøûðëàð.
Õèäìÿòëÿðèí ÷åøèäè âÿ
êåéôèééÿòè àðòûð
3 ñàéëû ßÂÈ-íèí Âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ
õèäìÿò øþáÿñèíèí ÿìÿêäàøëàðû èíçèáàòè áèíàéà äàõèë îëàí ùÿð áèð âåðýè þäÿéèúèñèíè
õöñóñè äèããÿò âÿ ñÿìèìèééÿòëÿ ãàðøûëàéûðëàð. Èäàðÿíèí áèðèíúè ìÿðòÿáÿäÿ éåðëÿøÿí,
ìöàñèð êîìïöòåðëÿð âÿ ñöðÿòëè èíòåðíåòëÿ,
âåðýèëÿðÿ àèä ìààðèôëÿíäèðèúè áóêëåò, áðîøöð âÿ òÿëèìàò êèòàá÷àëàðû èëÿ òÿúùèç îëóíìóø êè÷èê «õèäìÿò êþøêëÿðè»íÿ éàõûíëàøàí ñàùèáêàðëàð îíëàðû ìàðàãëàíäûðàí ìÿñÿëÿëÿðëÿ áàüëû áèðáàøà ìöðàúèÿò åäèðëÿð.
Áóðàäà åéíè âàõòäà äþðä âåðýè þäÿéèúèñè-
íÿ ìöõòÿëèô õèäìÿòëÿðèí ýþñ òÿðèë ìÿñè
ìöìêöíäöð. Èäàðÿíèí
Âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ
õèäìÿò øþáÿñèíèí ðÿèñè Ôàèã Ùàúûéåâ äåéèð êè, èø ýöíëÿðè ñÿùÿð ñààò 9.00-äàí àõøàì 18.00-äÿê ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí ìÿðêÿçäÿ ýöíäÿëèê 20-30 íÿôÿðÿäÿê âåðýè þäÿéèúèñèíÿ õèäìÿò ýþñòÿðèëèð. 2012-úè èëèí áèðèíúè éà ðû ñûí äà 3 ñàé ëû ßÂÈ- íèí õèä ìÿò
øþáÿñèíäÿ 1857 âåðýè þäÿéèúèñè ãÿáóë åäèëÿðÿê îíëàðà 7300-äÿí ÷îõ õèäìÿò ýþñòÿðèëèá. Áó õèäìÿòëÿðÿ âåðýè ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ äàèð ñóàëëàðûí úàâàáëàíäûðûëìàñû; ùåñàáàò, ÿðèçÿ, àðàéûø âÿ äèýÿð ñÿíÿäëÿðèí òÿðòèáàòû; åëåêòðîí ñÿíÿä ìöáàäèëÿñè âÿ åëåêòðîí
èìçà öçðÿ õèäìÿòëÿðèí ýþñòÿðèëìÿñè; ôèçèêè
øÿõñëÿðèí ðåàë âàõò ðåæèìèíäÿ (îíëàéí) ãåéäèééàòû; íÿçàðÿò-êàññà àïàðàòëàðûíûí, ùàáåëÿ òÿñÿððöôàò ñóáéåêòèíèí îíëàéí ãåéäèééàòà àëûíìàñû âÿ ãåéäèééàòäàí ÷ûõàðûëìàñû; ôÿàëèééÿòèí áÿðïàñû, äàéàíäûðûëìàñû âÿ
îíà õèòàì âåðèëìÿñè; ó÷îò ìÿëóìàòëàðûíäà
äÿéèøèêëèê åäèëìÿñè öçðÿ åëåêòðîí ìöðàúèÿòëÿðèí òÿøêèëè; áÿéàííàìÿëÿðèí åëåêòðîí
ôîðìàäà äîëäóðóëìàñû âÿ ýþíäÿðèëìÿñè,
ùàáåëÿ áó ñÿíÿääÿêè óéüóíñóçëóüóí éîõëàíûëìàñû; âåðýè áîðúëàðûíûí ìÿáëÿüèíèí
ýþñòÿðèëìÿñè; âåðýè âÿ ðöñóìëàðûí, úÿðèìÿëÿðèí åëåêòðîí ôîðìàäà þäÿíèëìÿñè; ÏÎÑòåðìèíàëëàðûí ãóðàøäûðûëìàñû âÿ îíëàðäàí
èñòèôàäÿ ãàéäàëàðûíûí èçàùû; éàçûëû âÿ åëÿúÿ
äÿ òåëåôîíëà åäèëìèø ìöðàúèÿòëÿðèí úàâàáëàíäûðûëìàñû âÿ ñ. ìÿñÿëÿëÿð äàõèëäèð.
éåâ êîìïöòåð ìàñàñû àðõàñûíäà âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ åëåêòðîí õèäìÿòëÿðäÿí èñòèôàäÿ
ãàéäàëàðûíû þéðÿäèð, áÿéàííàìÿëÿðèí âåðèëìÿñè ãàéäàëàðûíû èçàù åäèð. Õèäìÿòèí
äèýÿð ÿìÿêäàøû, ÀÑÊ-íèí òÿìñèë÷èñè Íàìèã Ñóëòàíîâ èñÿ ìàñà àðõàñûíäà áèð íå÷ÿ
âåðýè þäÿéèúèñè èëÿ ñþùáÿò àïàðûð, îíëàðà
Âåðýè ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ åäèëìèø äÿéèøèêëèêëÿðëÿ áàüëû çÿðóðè òÿëèìàòëàð, èçàùàòëàð
âåðèð. Õöñóñè ðÿôëÿðäÿ éåðëÿøäèðèëÿí âåðýè
ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ äàèð âÿñàèòëÿðëÿ - áóêëåò
âÿ áðîøöðëÿðëÿ òàíûø îëàí âåðýè þäÿéèúèëÿðè
ìöõòÿëèô ñóàëëàðà úàâàá òàïìàüà ÷àëûøûðëàð. Õèäìÿò ÿìÿêäàøëàðûíà öíâàíëàíàí ñóàëëàðûí ÷îõó èñÿ Ãóñàð ñàùèáêàðëàðûíûí âåðýè ñàùÿñèíäÿ ìààðèôëÿíìÿê, ìöõòÿëèô
åëåêòðîí õèäìÿòëÿðäÿí ñÿðáÿñò øÿêèëäÿ éàðàðëàíìàã èñòÿéèíè íöìàéèø åòäèðèð. Ãóñàð
ðàéîíóíäàí îëàí âåðýè þäÿéèúèñè Íàìèäàð
Ìóñòàôàéåâ äåéèð êè, éåíè ôÿàëèééÿòÿ áàøëàéàí ìÿðêÿç èø àäàìëàðûíûí ìöòÿìàäè
áàø ÷ÿêäèéè, òåç-òåç ýþðöøäöéö èøýöçàð ìÿêàíäûð: «Èø àäàìëàðû îëàí áèð ÷îõ äîñòëàðûìëà õèäìÿò ìÿðêÿçèíäÿ òåç-òåç ýþðöøöðöê. Õèäìÿò ÿìÿêäàøëàðû áèçÿ çÿðóðè êþ-
ìÿéè ýþñòÿðèðëÿð. Áó ýöí èñÿ êîíêðåò îëàðàã âåðýè áÿéàííàìÿëÿðèíèí äîëäóðóëìàñû
èëÿ áàüëû áóðàéà ýÿëìèøÿì». Äèýÿð âåðýè
þäÿéèúèñè Øàèã Ðàìàçàíîâ èñÿ ìÿðêÿçÿ
øÿõñè ìàüàçàñûíäà ãóðàøäûðûëìûø ÏÎÑ-òåðìèíàëäàí èñòèôàäÿ ãàéäàëàðûíû þéðÿíìÿê
ö÷öí ýÿëäèéèíè äåéèð: «Ãóñàðà ãîíøó Ðóñèéàäàí âÿ áàøãà þëêÿëÿðäÿí òåç-òåç òóðèñòëÿð ýÿëèðëÿð âÿ áÿçè ùàëëàðäà êàðòëà þäÿíèø åòìÿê èñòÿéèðëÿð. Áóíà ýþðÿ äÿ ÏÎÑòåðìèíàëäàí èñòèôàäÿíè þéðÿíìÿéè âàúèá ñàéûðàì. Õèäìÿò ìÿðêÿçèíäÿ ìÿíÿ áó ïðîñåñ èçàù îëóíóá âÿ éàääàø áóêëåòëÿðè âåðèëèá. Ýþñòÿðèëÿí õèäìÿòäÿí òàì ðàçûéàì».
Ìÿðêÿçèí ÿìÿêäàøû Íàìèã Ñóëòàíîâóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ãûñà ìöääÿòäÿ áóðà
263 íÿôÿð âåðýè þäÿéèúèñè ìöðàúèÿò åäèá âÿ
îíëàðà 2200-äÿí àðòûã õèäìÿò ýþñòÿðèëèá. Î,
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí ñîí èëëÿðäÿ òÿòáèã åòäèéè åëåêòðîí õèäìÿòëÿðèí ðàéîíäà ôÿàëèééÿò
ýþñòÿðÿí ôèçèêè âÿ ùöãóãè øÿõñëÿðèí áþéöê
ìàðàüûíà ñÿáÿá îëäóüóíó äåéèð (Õà÷ìàç
âÿ Øàáðàí õèäìÿò ìÿðêÿçëÿðè áàðÿäÿ íþâáÿòè
ñàéûìûçäà).
Ñàìèð ÌÓÑÒÀÔÀÉÅÂ
Ãóñàð âåðýè õèäìÿòè ìÿðêÿçèíäÿ
ìöðàúèÿòëÿðÿ ùÿññàñëûãëà éàíàøûëûð
Ãóñàð øÿùÿðèíäÿ éåðëÿøÿí âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ õèäìÿò ìÿðêÿçè 2012-úè èëèí ôåâðà ëûí äàí ôÿàëèé éÿò ýþñ òÿðèð. Çÿíýèí
èíôðàñòðóêòóðó, ìàääè-òåõíèêè áàçàñû, ìöàñèð èø öñëóáó âÿ êåéôèééÿòëè õèäìÿòè èëÿ
èëê ýöíäÿí âåðýè þäÿéèúèëÿðèíäÿ ìàðàã
äîüóðàí ìÿðêÿç ãûñà ìöääÿòäÿ îíëàðûí
åòèìàäûíû ãàçàíà áèëèá. Ìÿðêÿçÿ äàõèë îëàðêÿí öçëÿøäèéèìèç èøýöçàð àá-ùàâà áóðàíûí
ùÿãèãÿòÿí äÿ âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí ôÿàë
ìÿñëÿùÿò îúàüû îëäóüóíà øöáùÿ éåðè ãîéìóð. Âåðýè õèäìÿòè ÿìÿêäàøû Ôóàä Àüà-
Dünya ölkələrinin böhran xəritəsi tündləşir
İtaliyanın kredit reytinqi
aşağı düşdü
Áåéíÿëõàëã ðåéòèíã øèðêÿòè «Ìîîäé'ñ»,
êå÷ÿí ùÿôòÿ Èòàëèéàíûí êðåäèò ðåéòèíãèíè
èêè ïèëëÿ åíäèðÿðÿê À3'äÿí Áàà2'éÿ ñàëìûøäûð. Êðåäèò ðåéòèíãèíèí äàùà èêè ïèëëÿ
äöøìÿñè èëÿ Èòàëèéà, «ãèéìÿòñèç þëêÿëÿð»
êàòåãîðèéàñûíà ñàëûíà áèëÿð.
Ýþçëÿíèëèðäè êè, Èòàëèéà ùþêóìÿòèíèí
àøàüû ôàèçëÿ 7,5 ìèëéàðä àâðî äÿéÿðèíäÿ
áèðèëëèê êðåäèò ýþòöðìÿñè ñÿðìàéÿ÷èëÿðèí
áó þëêÿéÿ èíàìûíû àðòûðàúàã. Ëàêèí «Ìîîäé'ñ»èí «Èòàëèéàíûí éàõûí ìöääÿòÿ èãòèñàäè ìÿíçÿðÿñèíèí ïèñëÿøäèéè âÿ êðåäèò
áàçàðëàðûíà ÷ûõûøûíûí ÷ÿòèíëÿøäèéè» âóðüóëàíìûøäûð.
«Ìîîäé'ñ» øèðêÿòèíèí à÷ûãëàìàñûíà
ýþðÿ, Èòàëèéà èãòèñàäèééàòûíûí ôîíä ãèéìÿòëÿðèíäÿ ñöðÿòëè áèð éöêñÿëèø, áàçàð-
ëàðà ÷ûõûø èìêàíëàðûíäà èñÿ àçàëìà ýþçëÿíèëèð. Øèðêÿòèí ãèéìÿòëÿíäèðìÿñèíäÿ
äåéèëèð: «Éóíàíûñòàíûí àâðî ìÿêàíûíäàí ÷ûõìàñû ðèñêè ÷îõàëûð, áàíê÷ûëûã ñèñòåìè ïðîãíîçëàøäûðûëäûüûíäàí äàùà ÷îõ
êðåäèò çÿðÿðèíÿ óüðàéàí Èñïàíèéàíûí ôîíä
÷ÿòèíëèêëÿðè èñÿ ÿââÿëêè òÿõìèíëÿðè þòöá
êå÷èð».
Ìîîäé'ñ, õöñóñè îëàðàã, áîðú áàòàãëûüûíà äöøìöø þëêÿëÿð ö÷öí êå÷ÿí àé èêè
àéðû õèëàñåòìÿ ôîíäó éàðàäàí Àâðîïà
Áèðëèéèíèí úÿùäëÿðèíèí éåòÿðëè îëà áèëìÿéÿúÿéè áàðÿäÿ õÿáÿðäàðëûã åäÿðÿê «áó
ìåõàíèçìëÿðèí Èòàëèéà êèìè áþéöê, ñèñòåìëè âÿ ñÿðáÿñò áèð áîðúëó þëêÿéÿ äÿñòÿê êèìè èñòèôàäÿ îëóíìàñûíûí áèð ùÿääè
îëàúàüûíû» âóðüóëàìûøäûð.
Offşorlar 21 trilyon dollar
vəsaiti gizlədir
Èéóë àéûíûí 22-äÿ Òàõ
Æóñ òè úå Íåò wîðê (Âåðýè
ßäàëÿòè Øÿáÿêÿñè) àäëû ãåéðè-ùþêóìÿò òÿøêèëàòû áåéíÿë õàëã âåð ýè òóò ìà âÿ
îôôøîð éó ðèñ äèê ñè éà ëà ðû
ïðîáëåìëÿðèíÿ ùÿñð îëóíìóø íþâ áÿ òè ùå ñà áà òû íû
éàéìûøäûð. Ñÿíÿääÿ îôôøîð
çîíàëàðûí áàíê âÿ ìàëèééÿ èíñòèòóòëàðû òÿðÿôèíäÿí
ùàçûðäà 21 òðèëéîí ïóë âÿ-
ñàèòèíèí ýèçëÿäèëäèéè ãåéä
îëóíóð. Åêñïåðòëÿðèí ôèêðèíúÿ, îôôøîð ìåõàíèçìëÿðè âàñèòÿñèëÿ âÿñàèòëÿðèí ýèçëÿäèëìÿñè äöíéà èãòèñàäèééàòûíà ìÿíôè òÿñèð ýþñòÿðèð. Áåëÿ áèð ìèñàë ýþñòÿðèëèð êè, ÿýÿð ýèçëÿäèëìèø
âÿ ñà èò ëÿð âåð ýè éÿ úÿëá
îëóíñà, ùþêóìÿòëÿð þç áöäúÿëÿðèíÿ ÿëàâÿ ÿí àçû 280
ìèëéàðä äîëëàð âÿñàèò úÿëá
åäÿ áèëÿðäèëÿð. Ùåñàáàò ìöÿëëèôëÿðèíÿ ýþðÿ, áó ýöí
äöíéàäà âåðýèäÿí éàéûíäûðûëàí âÿñàèòëÿð Èãòèñàäè
ßìÿêäàø ëûã âÿ Èí êè øàô
Òÿøêèëàòûíà öçâ îëàí ùþêóìÿòëÿð òÿðÿôèíäÿí èíêèøàô åòìÿêäÿ îëàí þëêÿëÿðÿ éàðäûì ö÷öí ùÿéàòà êå÷èðèëÿí áåéíÿëõàëã ïðîãðàìëàðà õÿðúëÿäèêëÿðè âÿñàèòäÿí èêè äÿôÿ àðòûãäûð.
6
№28 (618) | 25 iyul 2012 | www.vergiler.az
Yerli özünüidarəetmə orqanları: reallıqlar və perspektivlər
Mehdi Babayev
«Professional MÜHASİB» jurnalının baş redaktoru, sərbəst auditor
Audit
Auditorun cəlb edilməsi və auditə hazırlıq
Àóäèòîð õèäìÿòè ùàããûíäà
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ãàíóíóíóí 2-úè ìàääÿñèíèí èêèíúè
àáçàñûíäà ýþñòÿðèëèð êè, àóäèò éîõëàìàñû ìÿúáóðè âÿ éà êþíöëëö
(òÿñÿððöôàò ñóáéåêòèíèí þç òÿøÿááöñö èëÿ) îëà áèëÿð. Ùÿì ìÿúáóðè, ùÿì äÿ êþíöëëö àóäèò éîõëàìàñûíûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí
òÿñÿððöôàò ñóáéåêòèíèí ðÿùáÿðèíèí âÿ éà ìöëêèééÿò÷èñèíèí (ñèôàðèø÷è) òÿñÿððöôàò ñóáéåêòèíÿ
àóäèòîð úÿëá åòìÿê ùöãóãó âàðäûð.
Ãàíóíóí 17-úè ìàääÿñèíäÿ
ýþñòÿðèëèð êè, òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðè àóäèòîð ñå÷ìÿêäÿ ñÿðáÿñòäèðëÿð. Äåìÿëè, òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðèíèí èñòÿíèëÿí âÿ éà èñòÿäèéè
àóäèòîðó ñå÷ìÿê ùöãóãó âàðäûð.
Ëàêèí ãàíóíóí áèð ñûðà ìöääÿàëàðûíà ýþðÿ, àóäèòîðóí ìöñòÿãèë
ñå÷èëìÿñè ìöõòÿëèô ñÿáÿáëÿðÿ ýþðÿ ìÿùäóäëàøäûðûëà áèëÿð. Ìÿñÿëÿí, ãàíóíóí 3-úö ìàääÿñèíäÿ
ãåéä åäèëèá êè, àóäèòîð õèäìÿòè
äþâëÿò îðãàíëàðûíûí þç ñÿëàùèééÿòëÿðè äàõèëèíäÿ òÿñÿððöôàò ñóáéåêòëÿðèíèí ôÿàëèééÿòèíè éîõëàìàñûíû èñòèñíà åòìèð. Éÿíè ñÿëàùèééÿòëè äþâëÿò îðãàíëàðûíûí ñèôàðèøè èëÿ àóäèò ùÿéàòà êå÷èðèëÿ
áèëÿð âÿ áó ùàëäà äà àóäèòîð ùÿìèí îðãàí òÿðÿôèíäÿí òÿéèí îëóíà áèëÿð.
Òÿñÿððöôàò ñóáéåêòèíèí ðÿùáÿðè äöøöíÿ áèëÿð êè, àóäèòîð ñå÷ìÿêäÿ âåðèëÿí ñÿðáÿñòëèê ùöãóãóíäàí èñòèôàäÿ åäÿðÿê èñòÿäèéè,
åòèáàð åòäèéè, þçöíÿ éàõûí ùåñàá
åòäèéè, óçóí ìöääÿò ìöíàñèáÿòëÿðäÿ îëäóüó, íåúÿ äåéÿðëÿð, òàíûäûüû àóäèòîðó äÿâÿò åòìÿê äàùà ìÿãñÿäÿìöâàôèãäèð. Ëàêèí
ãàíóíóí 18-úè ìàääÿñèíÿ ýþðÿ,
éîõëàíûëàí ìöÿññèñÿäÿ øÿõñè ÿìëàê ìÿíàôåéè, éîõëàíûëàí ìöÿññèñÿíèí ðÿùáÿðëèéèíäÿí ùÿð ùàíñû øÿõñëÿ áèðáàøà ãîùóìëóã ÿëàãÿñè, ìöÿññèñÿíèí òÿñèñ÷èñè, ìöëêèééÿò÷èñè âÿ éà ñÿùìäàðû îëäóãäà, ìöÿññèñÿäÿ áóíäàí ÿââÿë þç ïåøÿ ôÿàëèééÿòè èëÿ áàüëû
õèäìÿòëÿð ýþñòÿðäèêäÿ àóäèòîðëàðà ùÿìèí ìöÿññèñÿëÿðäÿ àóäèò
àïàðìàã ãàäàüàí åäèëèð. Äåìÿëè, ýþñòÿðèëÿí ÿëàãÿëÿð èñòèñíà îëìàãëà, ìöÿññèñÿ ðÿùáÿðèíèí òàíûäûüû, èøèíèí êåéôèééÿòèíÿ áÿëÿä îëäóüó èñòÿíèëÿí àóäèòîð àóäèòèí àïàðûëìàñû ö÷öí äÿâÿò îëóíà
áèëÿð.
Àóäè òî ðó íå úÿ òàï ìà ëû?
Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íûí
Àóäè òîðëàð Ïà ëà òà ñû íûí ðÿñ ìè
www.àóäèò.ýîâ.àç ñàéòûíà äàõèë îëàðàã ñÿðáÿñò àóäèòîðëàð âÿ
àóäèòîð òÿøêèëàòëàðû áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàð (àóäèòîðëàðûí âÿ àóäèòîð òÿøêèëàòëàðûíûí àäëàðû, öíâàíû, ÿëàãÿ òåëåôîí íþìðÿëÿðè, ëèñåí çè éà íûí âå ðèë ìÿ òà ðè õè âÿ
áàøãà çÿðóðè ìÿëóìàòëàð) ÿëäÿ
åòìÿê îëàð. Èëê áàõûøäà, ñàéòà
äàõèë îëàðàã «òàíûìàäûüûì àóäèòîðó ìöÿññèñÿéÿ äÿâÿò åòìÿê
âÿ éà îíà åòèáàð åòìÿê îëàðìû?» ñóàëû ìåéäàíà ÷ûõà áèëÿð.
Àììà áó äöøöíúÿëÿðÿ ãàïûëìàüûíà äÿéìÿç âÿ áèðìÿíàëû
îëàðàã òàíûìàäûüûíûç èñòÿíèëÿí
àóäèòîðó äÿâÿò åòìÿê ìöìêöíäöð. Àóäèòîð àäûíû àëìûø ôèçèêè
øÿõñ ùÿð áèð ùàëäà þç èõòèñàñû
öçðÿ ïåøÿêàðäûð. Ëàêèí ïåøÿêàðëûüûí äà ìöõòÿëèô ñÿâèééÿëÿðè îëà áèëÿð. Îíà ýþðÿ äÿ éöêñÿê ïåøÿêàðëûüû îëàí àóäèòîðëàðû òàïìàãäà àóäèòîð äÿâÿò åòìèø äèýÿð éàõûíäàí òàíûäûüûíûç
âÿ éà òÿðÿôäàøëûã åòäèéèíèç ìöÿññèñÿëÿðèí ðÿùáÿðëÿðèíäÿí ðÿéèíè íÿçÿðÿ àëìàã âÿ éà äèýÿð
åòèáàðëû ìÿëóìàò ìÿíáÿëÿðèíäÿí èñòèôàäÿ åòìÿê äàùà ôàéäàëû îëàð...
qanunçuluq
Əmək müqaviləsi
ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíèí 7.1-úè
ìàääÿñèíäÿ ãåéä åäèëìèøäèð êè,
èø÷èëÿðèí ÿìÿê ùöãóãëàðû âÿ áó
ùöãóãëàðëà áàüëû ìöâàôèã òÿìèíàòëàðûíûí ìèíèìóì ñÿâèééÿñè
ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíèí 1-úè ìàääÿñèíäÿ ýþñòÿðèëÿí íîðìàòèâ ùöãóãè àêòëàðëà ìöÿééÿí åäèëìèø
ùöãóã íîðìàëàðû èëÿ òÿìèí åäèëèð. Áó Ìÿúÿëëÿíèí 7.2-úè ìàääÿñèíèí òÿëÿáëÿðèíÿ ÿñàñÿí, ÿìÿê
ìö íà ñè áÿò ëÿ ðè éà çû ëû ôîð ìà äà
ÿìÿê ìöãàâèëÿñè áàüëàíäûãäà
éàðàíûð. ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíèí 3.5úè ìàääÿñèíÿ ýþðÿ, ÿìÿê ìöãàâèëÿñè - èøÿýþòöðÿíëÿ èø÷è àðàñûíäà ôÿðäè ãàéäàäà áàüëàíàí
ÿìÿê ìö íà ñè áÿò ëÿ ðè íèí ÿñàñ
øÿðòëÿðèíè, òÿðÿôëÿðèí ùöãóã âÿ
âÿçèôÿëÿðèíè ÿêñ åòäèðÿí éàçûëû
ìöãàâèëÿäèð. Ãåéä åäèëÿíëÿðëÿ
éà íà øû, ßìÿê Ìÿ úÿë ëÿ ñèí äÿ
ÿìÿê ìöãàâèëÿñíèí ìÿçìóíó,
ôîðìàñû, ìöääÿòè èëÿ áàüëû ìöääÿàëàð ìöÿééÿí åäèëìèø âÿ ÿìÿê
ìöãàâèëÿñè öçðÿ èø÷èíèí âÿ èøÿ
ýþòöðÿíèí ùöãóã âÿ âÿçèôÿëÿðè
òÿñáèò îëóíìóøäóð.
ßìÿê Ìÿ úÿë ëÿ ñè íèí 15-úè
ìàääÿñèíäÿ ýþñòÿðèëèð êè, ßìÿê
Ìÿúÿëëÿñèíèí âÿ ÿìÿê ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ äàèð äèýÿð íîðìàòèâ
ùöãóãè àêòëàðûí òÿëÿáëÿðèíÿ ÿìÿë
îëóíìàñûíà äþâëÿò íÿçàðÿòèíè ìöâàôèã èúðà ùàêèìèééÿòè îðãàíû
(ßìÿê âÿ ßùàëèíèí Ñîñèàë Ìöäàôèéÿñè Íàçèðëèéè) ùÿéàòà êå÷èðèð. ßìÿê ãà íóí âå ðè úè ëè éè íÿ
ÿìÿë îëóíìàñûíà äþâëÿò íÿçàðÿòèíè ùÿéàòà êå÷èðÿí îðãàí þç
ñÿëàùèééÿòè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿìÿê
ãàíóíâåðèúèëèéèíèí ïîçóëìàñûíäà òÿãñèðêàð øÿõñëÿðäÿí éîë âåðäèêëÿðè ùöãóã ïîçóíòóëàðûíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíû òÿëÿá åòìÿê,
îíëàðû Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêà-
ñûíûí Èíçèáàòè Õÿòàëàð Ìÿúÿëëÿñè èëÿ ìöÿééÿí îëóíìóø ùàëëàðäà âÿ ãàéäàäà èíçèáàòè ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá åòìÿê âÿ äèýÿð ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá îëóíìàñû ö÷öí
ìöâàôèã îðãàíëàð ãàðøûñûíäà ìÿñÿëÿ ãàëäûðìàã ùöãóãóíà ìàëèêäèð.
Áóíëàðëà éàíàøû, ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíèí 42-úè ìàääÿñèíèí òÿëÿáëÿðèíÿ ÿñàñÿí, ÿìÿê ìöãàâèëÿñèíèí òÿðÿôëÿðèíäÿí áèðè èøÿýþòöðÿí, äèýÿðè èñÿ èø÷èäèð. Îí
áåø éàøûíà ÷àòìûø ùÿð áèð øÿõñ
èø÷è êèìè ÿìÿê ìöãàâèëÿñèíèí
òÿðÿôè îëà áèëÿð.
ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìóø ãàéäàäà ÿìÿê ìöãàâèëÿñè áàüëàìàäàí èøÿýþòöðÿíëÿð òÿðÿôèíäÿí ôèçèêè ÷ÿõñëÿðèí ùÿð ùàíñû èøèí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíÿ úÿëá åäèëìÿñè ãàíóíâåðèúèëèêëÿ ìöÿééÿí îëóíìóø ãàéäàäà ìÿñóëèééÿòÿ ñÿáÿá îëóð.
Áåëÿ êè, Èíçèáàòè Õÿòàëàð Ìÿúÿëëÿñèíèí 53.1-úè ìàääÿñèíÿ
ýþðÿ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìóø ãàéäàäà ÿìÿê
ìöãàâèëÿñè (êîíòðàêò) áàüëàìàäàí èøÿýþòöðÿíëÿð òÿðÿôèíäÿí ôèçèêè øÿõñèí ùÿð ùàíñû èøèí (õèäìÿòèí) éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíÿ úÿëá
åäèëìÿñèíÿ ýþðÿ, âÿçèôÿëè øÿõñëÿð
3000 ìàíàòäàí 5000 ìàíàòàäÿê, ùöãóãè øÿõñëÿð èéèðìè ìèí
ìàíàòäàí èéèðìè áåø ìèí ìàíàòàäÿê ìèãäàðäà ÷ÿðèìÿ åäèëèð.
Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 58.10-úó
ìàääÿñèíäÿ ãåéä åäèëìèøäèð êè,
Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íûí
ßìÿê Ìÿúÿëëÿñèíäÿ íÿçÿðäÿ òóòóëìóø ãàéäàäà ÿìÿê ìöãàâèëÿñè (êîíòðàêòû) áàüëàìàäàí èøÿýþòöðÿí òÿðÿôèíäÿí ôèçèêè øÿõñëÿðèí ùÿð ùàíñû èøëÿðèí (õèäìÿòëÿ-
ðèí) éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíÿ úÿëá
åäèëìÿñè éîëó èëÿ îíëàðûí ýÿëèðëÿðèíèí ýèçëÿäèëìÿñèíÿ (àçàëäûëìàñûíà) øÿðàèò éàðàäûëäûüûíà ýþðÿ èøÿýþòöðÿíÿ ùÿð áèð áåëÿ øÿõñ
öçðÿ 1000 ìàíàò ìÿáëÿüèíäÿ
ìàëèééÿ ñàíêñèéàñû òÿòáèã åäèëèð. Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 150.2-úè
ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, ìóçäëà èøëÿéÿí ôèçèêè øÿõñëÿðÿ þäÿìÿëÿð âåðÿí ùöãóãè øÿõñëÿð, ñàùèáêàðëàð
âÿ õö ñó ñè íî òà ðè óñ ëàð þäÿ ìÿ
ìÿíáÿéèíäÿ âåðýèíè òóòìàüà âÿ
äþâ ëÿò áöä úÿ ñè íÿ þäÿ ìÿ éÿ
áîðúëóäóðëàð. Áóíóíëà éàíàøû,
Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 67.5-úè ìàääÿñèíäÿ ãåéä åäèëìèøäèð êè, âåðýè îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí ìóçäëà
èøëÿéÿí ôèçèêè øÿõñëÿðèí ýÿëèð âåðýèñèíè ÿëàãÿëè ìÿëóìàòà ÿñàñÿí
ùåñàáëàìàã ãåéðû-ìöìêöí îëäóãäà âÿ éà ôèçèêè øÿõñëÿðèí èøëÿìÿñè ðÿñìèëÿøäèðèëìÿäèêäÿ âåðýè îðãàíû ýÿëèð âåðýèñèíèí ìÿáëÿüèíè þòÿí èëèí þëêÿ öçðÿ îðòà
àéëûã ÿìÿêùàããû ÿñàñûíäà ùåñàáëàéûð.
Ãåéä åäÿê êè, Úèíàéÿò Ìÿúÿëëÿñèíèí 213-úö ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, õåéëè ìèãäàðäà âåðýèëÿðè âÿ
éà ìÿúáóðè äþâëÿò ñîñèàë ñûüîðòà
ùàãëàðûíû þäÿìÿêäÿí éàéûíìà
úèíàéÿò ÿìÿëè ùåñàá åäèëèð âÿ ãàíóíëà ìöÿééÿí åäèëìèø ìÿñóëèééÿòÿ ñÿáÿá îëóð.
Ýþðöíäöéö êèìè, ÿìÿê ìöãàâèëÿñè áàüëàìàäàí èø÷èëÿðèí ùÿð
ùàíñû èøÿ úÿëá åäèëìÿñè, îíëàðûí
ÿìÿê ùöãóãëàðûíûí ïîçóëìàñû èëÿ
éàíàøû, âåðýèëÿðèí äþâëÿò áöäúÿñèíÿ þäÿíèëìÿêäÿí éàéûíäûðûëìàñûíà ýþðÿ èøÿýþòöðÿíèí ãàíóíëà ìöÿééÿí åäèëìèø ùàëëàðäà úèíàéÿò ìÿñóëèééÿòèíÿ úÿëá îëóíìàñûíà ñÿáÿá îëóð.
Ùöãóã èäàðÿñè
Təcrübə mübadiləsi
Áó ýöí ëÿð äÿ Àçÿð áàé úàí
Ðåñïóáëèêàñû Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí Òåëåôîí-Ìÿëóìàò Õèäìÿòèíèí áèð ãðóï ÿìÿêäàøû Èñòàíáóë øÿùÿðèíäÿ èõòèñàñëàøìûø òÿøêèëàò îëàí ÓÍÈà øèðêÿòè òÿðÿôèíäÿí òÿäðèñ åäèëÿí "×àüûðû ìÿðêÿçëÿðèíèí èäàðÿ åäèëìÿñè", åëÿúÿ äÿ "Ïðîãíîçëàðûí ùàçûðëàíìàñû âÿ ãèéìÿòëÿíäèðìÿ ìþâçóñóíäà" êóðñäà èøòèðàê åò ìèø -
ëÿð. Ñÿôÿðèí ìÿã ñÿäè Âåð ýè ëÿð
Íà çèð ëè éè íèí Òå ëå ôîí-Ìÿëó ìàò
Õèäìÿòèíèí ëàéèã ýþðöëäöéö ÅÍ
15838 Ñòàí äàðòëà ðû íûí òÿëÿá ëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã þíúÿäÿí ìöÿé éÿí åäèë ìèø õèä ìÿò ñÿâèé éÿñè íÿ (Ñåð âè úå Ëå âåë) íà èë îë ìàã ö÷öí òå ëå ôîí-ìÿëó ìàò
ìÿðêÿçèíè èãòèñàäèééàòûí áöòöí
äè ýÿð ñà ùÿëÿðè èëÿ ìö ãà éè ñÿäÿ
ôÿðãëÿíäèðÿí àìèëëÿðèí äàùà äÿ-
ðèíäÿí ìÿíèìñÿíèëìÿñè âÿ ùÿìèí àìèë ëÿðè äÿ íÿçÿðÿ àë ìàã ëà "Åð ëàíý Ú" âÿ "Åð ëàíý Á"
êè ìè ãåé ðè-ÿíÿíÿâè ðè éà çè ìî äåë ëÿðè òÿò áèã åäÿðÿê èø éö êö íöí âÿ áó íà ìö âà ôèã îëà ðàã
èø ÷è ãöâ âÿñè íèí äöç ýöí ïëàí ëàø äû ðûë ìà ñû, ÿìÿê äàø âÿ ìöø òÿðè ìÿì íó íèé éÿòè íèí àð òû ðûë ìà ñû âÿ äè ýÿð ìÿñÿëÿëÿð îë ìóø äóð.
Àçÿðáàéúàíäà ùÿëÿ 1999-úó èëäÿ ôîðìàëàøàí áÿëÿäèééÿëÿð ìöÿééÿí ÿðàçèäÿ ìÿñêóíëàøìûø ÿùàëèíèí ñîñèàëèíôðàñòðóêòóð ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëèíè òÿìèí åäÿí ìöñòÿãèë, êîëëåýèàë èäàðÿåòìÿ ôîðìàñû êèìè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðëÿð. ßêñÿð éåðëè þçöíöèäàðÿåòìÿ îðãàíëàðû ñîí èëëÿðäÿ èúòèìàè ôÿàëëûüû àðòûðàðàã ÿùàëèíèí ìÿùÿëëè õàðàêòåðëè
ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëèíäÿ éàõûíäàí èøòèðàê åòìÿéÿ ÷àëûøûðëàð. Áÿëÿäèééÿëÿðèí áöäúÿñèíÿ òîðïàã âÿ ÿìëàê âåðýèëÿðè öçðÿ äàõèîëìàëàðûí äà ùÿúìè èëäÿí-èëÿ àðòûð. 2011-úè èëèí éåêóíëàðûíà ýþðÿ, þëêÿ áÿëÿäèééÿëÿðè öçðÿ èúìàë éåðëè
áöäúÿíèí ýÿëèðëÿðè 34 ìèëéîí ìàíàò îëóá êè, áó äà 2010-úó èëëÿ ìöãàéèñÿäÿ 18,1%, éàõóä 5,2 ìèëéîí ìàíàò
÷îõäóð. Éåðëè áöäúÿ ýÿëèðëÿðèíèí 38,3%-è éåðëè âåðýè âÿ þäÿíèøëÿðèí, 47,6%-è áÿëÿäèééÿ òîðïàãëàðûíûí èúàðÿéÿ âåðèëìÿñè âÿ ñàòûøû, 10%-è äþâëÿò áöäúÿñèíäÿí àéðûëàí äîòàñèéà, 4,1%-è èñÿ ìàëèééÿ éàðäûìëàðû, ãðàíòëàð âÿ äèýÿð
ýÿëèðëÿð ùåñàáûíà òÿìèí åäèëèá.
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè áÿëÿäèééÿëÿðÿ
ìåäîäèêè äÿñòÿê ýþñòÿðèð
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéè Âåðýè ñèéàñÿòè âÿ ñòðàòåæè àðàøäûðìàëàð áàø èäàðÿñèíèí äþâëÿò îðãàíëàðû, áÿëÿäèééÿëÿð âÿ âåðýè þäÿéèúèëÿðè èëÿ èø øþáÿñèíèí ìöäèðè Úÿìèë Òàùèðîâóí áèëäèðäèéèíÿ ÿñàñÿí, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí «Éåðëè (áÿëÿäèééÿ) âåðýèëÿð
âÿ þäÿíèøëÿð ùàããûíäà» Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû
Ãàíóíóíóí òÿòáèã åäèëìÿñè áàðÿäÿ» 4 àïðåë 2002-úè
èë òàðèõëè ôÿðìàíûíûí 2-úè áÿíäèíÿ ÿñàñÿí, áÿëÿäèééÿëÿðÿ éåðëè âåðýè âÿ þäÿíèøëÿðèí äöçýöí ùåñàáëàíìàñûíäà, òàì âÿ âàõòûíäà þäÿíèëìÿñèíäÿ, ùàáåëÿ
âåðýè ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ äÿãèã ðèàéÿò åäèëìÿñèíäÿ
ìåòîäèêè ðÿùáÿðëèê Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíÿ ùÿâàëÿ îëóíóá. Áóí äàí áàø ãà, Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû
Ïðåçèäåíòèíèí 28 èéóí 2011-úè èë òàðèõëè ñÿðÿíúàìû
èëÿ òÿñäèã åäèëìèø «2008-2015-úè èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà éîõñóëëóüóí àçàëäûëìàñû âÿ äàâàìëû èíêèøàô Äþâëÿò Ïðîãðàìû»íäà Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíÿ éåðëè âåðýè âÿ þäÿíèøëÿðèí òîïëàíìàñû ñàùÿñèíäÿ áÿëÿäèééÿëÿðëÿ ÿìÿêäàøëûüû ýåíèøëÿíäèðìÿê òàïøûðûëûá. Áó ñàùÿäÿ ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðèí èúðàñûíûí äàâàìû îëàðàã âåðýèëÿð íàçèðèíèí 2 ñåíòéàáð 2011úè èë òàðèõëè ÿìðè èëÿ «Éåðëè (áÿëÿäèééÿ) âåðýèëÿðèí âÿ
þäÿíèøëÿðèí ùåñàáëàíìàñû âÿ þäÿíèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ
áÿëÿäèééÿëÿðÿ ìåòîäèêè êþìÿê ýþñòÿðèëìÿñèíÿ äàèð
2011-2013-úö èëëÿð ö÷öí Òÿäáèðëÿð Ïëàíû» òÿñäèã åäèëèá. Òÿä áèð ëÿð Ïëà íû íûí 1.1-úè áÿí äèí äÿ éåð ëè
(áÿëÿäèééÿ) âåðýè âÿ þäÿíèøëÿðèí ùåñàáëàíìàñû âÿ
þäÿíèëìÿñèíäÿ ìþâúóä ïðîáëåìëÿðèí þéðÿíèëìÿñè
âÿ áóíóíëà áàüëû òÿäáèðëÿðèí ýþðöëìÿñè ö÷öí áÿëÿäèééÿëÿðëÿ ýþðöøëÿðèí êå÷èðèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóá.
Áóíóíëà ÿëàãÿäàð 2012-úè èëèí èéóí àéûíäà 9 ñàéëû
ßðàçè Âåðýèëÿð Èäàðÿñèíèí ÿùàòÿñèíäÿ îëàí Ýþé÷àé
ðàéîíóíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí 22, Êöðäÿìèð ðàéîíóíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí 30, Àüäàø ðàéîíóíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí 21, Óúàð ðàéîíóíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí 18 âÿ Çÿðäàá ðàéîíóíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí
20 áÿëÿäèééÿ öçâëÿðè èëÿ òðåíèíã
êå÷èðèëèá. Úÿìèë Òàùèðîâóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áÿëÿäèééÿ öçâëÿðè èëÿ
êå÷èðèëÿí ýþðöøëÿðäÿ îíëàðà éåðëè
âåðýè âÿ þäÿíèøëÿðèí äöçýöí ùåñàáëàíìàñû, ãàíóíâåðèúèëèêëÿ ìöÿééÿí åäèëìèø âåðýè ýöçÿøòëÿðèíèí
äöçýöí òÿòáèã åäèëìÿñè, áÿëÿäèééÿëÿðèí òîðïàã âÿ ÿìëàê âåðýèëÿðèíèí éûüûëìàñûíäà ðàñòëàøäûãëàðû
÷ÿòèíëèêëÿðèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû
èëÿ áàüëû ìöâàôèã èçàùàòëàð âåðèëèá. Áÿëÿäèééÿ òîðïàãëàðûíûí èúàðÿéÿ âåðèëìÿñè, âåðýèëÿðè âàõòûíäà
þäÿìÿìèø ôèçèêè øÿõñëÿðëÿ èø àïàðûëìàñû âÿ äèýÿð ìÿñÿëÿëÿðëÿ áàüëû
ñóàëëàð úàâàáëàíäûðûëûá.
ñÿíÿäëÿøäèðèëìÿìèø ôÿðäè åâëÿðèí ÿìëàê âåðýèñèíÿ
úÿëá îëóíìàñûíäà ìöÿééÿí ïðîáëåìëÿð ìþâúóääóð.
Þëêÿ áàø÷ûñûíûí ìöâàôèã ôÿðìàí âÿ ñÿðÿíúàìëàðû
äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð êè, éàõûí âàõòëàðäà áÿëÿäèééÿ
ÿðàçèëÿðèíäÿ ìþâúóä îëàí åâëÿð ñÿíÿäëÿøäèðèëÿúÿê
âÿ âÿòÿíäàøëàðäàí ÿìëàê âåðýèñèíèí òîïëàíìàñû ÷ÿòèíëèê éàðàòìàéàúàã».
Ýöíöí òÿëÿáëÿðè èëÿ àéàãëàøìàã ö÷öí...
Åêñïåðòëÿð ùåñàá åäèðëÿð êè, áÿçè áÿëÿäèééÿëÿð þç
ôÿàëèééÿòëÿðèíè ýöíöí òÿëÿáëÿðè ñÿâèééÿñèíäÿ ãóðìàëûäûðëàð. «Ìöâÿêêèë» Ùöãóã Ìÿðêÿçèíèí ñÿäðè Ñÿìÿä Âÿêèëîâóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, «Éåðëè (áÿëÿäèééÿ)
âåðýèëÿð âÿ þäÿíèøëÿð ùàããûíäà» Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ãàíóíóíà ÿñàñÿí, éåðëè âåðýèëÿðÿ ôèçèêè
øÿõñëÿðèí òîðïàã âÿ ÿìëàê âåðýèñè; éåðëè ÿùÿìèééÿòëè
òèêèíòè ìàòåðèàëëàðû öçðÿ ìÿäÿí âåðýèñè âÿ áÿëÿäèééÿ
ìöëêèééÿòèíäÿ îëàí ùöãóãè øÿõñëÿðèí ìÿíôÿÿò âåðýèñè äàõèëäèð. Éåðëè þäÿíèøëÿðèí òÿðêèáèíÿ ùÿì÷èíèí,
êö÷ÿ (äèâàð) ðåêëàìûíûí éåðëÿøäèðèëìÿñè âÿ éàéûìû
ö÷öí þäÿíèøëÿð; áÿëÿäèééÿ ìöëêèééÿòèíèí þçýÿíèíêèëÿøäèðèëìÿñèíäÿí, èúàðÿéÿ âÿ èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñèíäÿí äàõèë îëàí þäÿíèøëÿð; áÿëÿäèééÿëÿðèí àéûðäûüû
òîðïàã ñàùÿëÿðèíäÿ ñòàñèîíàð, ñÿééàð òèúàðÿò, èúòèìàè
èàøÿ âÿ äèýÿð õèäìÿòëÿðÿ ýþðÿ þäÿíèøëÿð; ìåùìàíõàíà, ñàíàòîðèéà-êóðîðò âÿ òóðèçì õèäìÿòëÿðè ýþñòÿðÿí øÿõñëÿðäÿí àëûíàí þäÿíèøëÿð; ùöãóãè âÿ ôèçèêè
øÿõñëÿðÿ ìÿõñóñ èõòèñàñëàøäûðûëìûø àâòîìîáèë äàéàíàúàãëàðû ö÷öí þäÿíèøëÿð äàõèëäèð. Áóíäàí áàøãà,
áÿëÿäèééÿëÿð éåðëè ðÿé ñîðüóñóíóí íÿòèúÿñèíÿ ÿñàñÿí,
éåð ëè
ÿùÿ ìèé éÿò ëè
ïðîã ðàì ëà ðûí
ìàëèééÿëÿøäèðèëìÿñè ö÷öí ùöãóãè âÿ ôèçèêè øÿõñëÿðèí
ñÿðÿíúàìûíäà ãàëàí ìÿíôÿÿò âÿ ýÿëèðëÿð ùåñàáûíà
þäÿíèëÿí êþíöëëö áèðäÿôÿëèê þäÿíèøëÿð òÿòáèã åäÿ áèëÿðëÿð.
Áÿçè áÿëÿäèééÿëÿðèí òîðïàã âÿ ÿìëàê âåðýèñèíèí
òîïëàíìàñû ñàùÿñèíäÿ ìöÿééÿí ïðîáëåìëÿðèíèí îëäóüóíó âóðüóëàéàí Ñ.Âÿêèëîâ ùåñàá åäèð êè, áóíóí
ÿñàñ ñÿáÿáëÿðèíäÿí áèðè äÿ âÿòÿíäàøëàðëà èøèí äöç-
Åâëÿðèí ñÿíÿäëÿøäèðèëìÿñè çÿðóðÿòäèð ýöí ãóðóëìàìàñûäûð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áÿçè ùàëÁèëÿúÿðè ãÿñÿáÿ áÿëÿäèééÿñèíèí ñÿäð ìöàâèíè
Íàçèð Èñýÿíäÿðîâ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí áÿëÿäèééÿëÿðÿ ìåòîäèêè äÿñòÿê ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè òÿäáèðëÿðè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ,
þòÿí èëëÿðäÿ âåðýè ÿìÿêäàøëàðûíûí áÿëÿäèééÿ öçâëÿðè ö÷öí êå÷èðäèêëÿðè òðåíèíãëÿðäÿ éåðëè (áÿëÿäèééÿ)
âåðýè þäÿéèúèëÿðèíèí ó÷îòóíóí àïàðûëìàñû; áÿëÿäèééÿ áöäúÿñèíÿ þäÿíèëÿí ôèçèêè øÿõñëÿðèí òîðïàã âÿ
ÿìëàê âåðýèñèíèí âåðýèòóòìà áàçàñûíûí ìöÿééÿí
åäèëìÿñè; éåðëè ÿùÿìèééÿòëè òèêèíòè ìàòåðèàëëàðû öçðÿ
ìÿäÿí âåðýèñè; áÿëÿäèééÿ ìöëêèééÿòèíäÿ îëàí ìöÿññèñÿ âÿ òÿøêèëàòëàðûí ìÿíôÿÿò âåðýèñèíèí ùåñàáëàíìàñû âÿ þäÿíèëìÿñè ãàéäàëàðû âÿ äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð
áàðÿäÿ ýåíèø èçàùàò âåðèëèá: «Áóíóí íÿòèúÿñèäèð êè,
Áèëÿúÿðè ãÿñÿáÿñè öçðÿ òîðïàã âÿ ÿìëàê âåðýèëÿðèíèí
ãàíóíàìöâàôèã ãàéäàäà éûüûëìàñû òÿìèí îëóíóð. Ëàêèí úèääè ïðîáëåìëÿðäÿí áèðè âÿòÿíäàøëàðûí ôàêòèêè
èñòèôàäÿ åòäèêëÿðè ÿìëàê öçÿðèíäÿ ìöëêèééÿò ùöãóãóíó òÿñäèã åäÿí ñÿíÿäëÿðèíèí îëìàìàñûäûð. Ùàçûðäà Áèëÿúÿéè ãÿñÿáÿñèíäÿ ìöõòÿëèô âàõòëàðäà èíøà
åäèëìèø òÿõìèíÿí 10 ìèí áåëÿ åâ âàð. Öìóìèëèêäÿ,
ëàðäà òÿäèééÿ áèëäèðèøëÿðèíèí ãàíóíàìöâàôèã ãàéäàäà
òÿðòèá îëóíìàìàñû, ùàáåëÿ ÿìëàê âåðýèñèíèí äöçýöí
ùåñàáëàíìàìàñû âÿòÿíäàøëàðäà ìöÿééÿí íàðàçûëûãëàð
äîüóðóð: «Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 198.1-úè ìàääÿñèíèí
òÿëÿáëÿðèíÿ ÿñàñÿí, ôèçèêè øÿõñëÿð ÿìëàê âåðýèñèíè îíëàðûí õöñóñè ìöëêèééÿòèíäÿ îëàí áèíàëàðûí èíâåíòàðëàøäûðûëìûø äÿéÿðèíäÿí þäÿéèðëÿð. Áó äÿéÿð 5000 ìàíàòàäÿê îëäóãäà âåðýè òóòóëìóð, 5000 ìàíàòäàí ÷îõ
îëàí ìÿáëÿüäÿí èñÿ 0,1%-ëÿ âåðýè òóòóëóð. Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí 200-úö ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, áèíàëàð öçðÿ
ÿìëàê âåðýèñè ìöâàôèã èúðà ùàêèìèééÿòè îðãàíûíûí
(Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí) ìöÿééÿí åòäèéè ãàéäàäà áèíàëàðûí èíâåíòàð äÿéÿðèíÿ ÿñàñÿí ùåñàáëàíûëûð. Ôèçèêè øÿõñëÿðèí õöñóñè ìöëêèééÿòèíäÿ
îëàí áèíàëàðà ýþðÿ ÿìëàê âåðýèñè îíëàðûí éåðëÿøäèéè
ÿðàçèíèí áÿëÿäèééÿñè òÿðÿôèíäÿí ùåñàáëàíûð. Áÿëÿäèééÿëÿð âåðýèíèí þäÿíèëìÿñè áàðÿäÿ òÿäèééÿ áèëäèðèøèíè
âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ àâãóñòóí 1-äÿí ýåú îëìàéàðàã
âåðìÿëèäèðëÿð. Úàðè èë ö÷öí âåðýèíèí ìÿáëÿüè áÿðàáÿð
ùèññÿëÿðëÿ - ùÿìèí èë àâãóñòóí 15-äÿê âÿ íîéàáðûí
15-äÿê þäÿíèëèð».
7
№28 (618) | 25 iyul 2012 | www.vergiler.az
хариъи юлкялярдян верэи хябярляри
идман
IOTA-nın rəsmi saytında Azərbaycan təcrübəsi təqdir edilir
“Olimpiyaçılarımıza dəstək olaq!”
devizi ilə veloyürüş keçirilib
Àâðîïàäàõèëè Âåðýè Àäìèíèñòðàñèéàëàðû Òÿøêèëàòûíûí (ÛÎÒÀ) ðÿñìè èíòåðíåò ñàéòûíäà Áåëàðóñ Ðåñïóáëèêàñûíûí Äþâëÿò Íÿçàðÿòè Êîìèòÿñèíèí Ìàëèééÿ Òÿùãèãàòû Äåïàðòàìåíòè íöìàéÿíäÿëÿðèíèí òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñè ìÿãñÿäèëÿ 911 èéóë òàðèõëÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàí Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíÿ ñÿôÿðè áàðÿäÿ ìöôÿññÿë ìÿëóìàò äÿðú
îëóíìóøäóð. Ìÿëóìàòäà ãåéä îëóíóð êè, Áåëàðóñ íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíäÿ êå÷èðèëìèø ýþðöø çàìàíû èêè ãóðóì àðàñûíäà
ìþâúóä ÿìÿêäàøëûã ìöíàñèáÿòëÿðè áàðÿäÿ ýåíèø ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëìûø, ãîíàãëàðà Âåðýèëÿð
Íàçèðëèéè òÿðÿôèíäÿí òÿòáèã îëóíàí ëàéèùÿëÿð áàðÿäÿ òÿãäèìàòëàð åäèëìèøäèð. Àçÿðáàéúàíûí âåðýè ñèñòåìèíäÿ òÿòáèã îëóíàí ëàéèùÿëÿð, õöñóñèëÿ
ÀÂÈÑ ñèñòåìè, âàùèä ßÄ äåïîçèò ùåñàáû, êîììåðñèéà ùöãóãè øÿõñëÿðèí ëáèð ïÿíúÿðÿ» ïðèíñèïè èëÿ ãåéäèééàòû, åëåêòðîí ùåñàá-ôàêòóðàëàð âÿ
åëåêòðîí áÿéàííàìÿëÿðèí ãÿáóëó áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàð Áåëàðóñ íöìàéÿíäÿëÿðèíÿ ìÿëóìàò âåðèëìèøäèð.
Õÿáÿðäÿ Áåëàðóñ íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí èéóëóí 10-äà Âåðýè Úèíàéÿòëÿðèíèí Èáòèäàè Àðàøäûðûëìàñû Äåïàðòàìåíòèíÿ áàø ÷ÿêäèéè ãåéä îëóíàðàã áèëäèðèëèð êè, ãîíàãëàðà áóðàäà éàðàäûëàí
åëåêòðîí êàðýöçàðëûã, åëåêòðîí áàçà ñèñòåìëÿðè
âÿ áó ÿñàñäà èñòèíòàã çàìàíû ìöðàúèÿòëÿðèí ñöðÿòëÿ ÿëäÿ åäèëìÿñèíèí ìöìêöíëöéö íöìàéèø
åòäèðèëìèø, Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí ãîíàãëàðû ìàðàãëàíäûðàí ñóàëëàð úàâàáëàíäûðûëìûøäûð. Õàòûðëàäûëìûøäûð êè, 2010-úó
èëèí äåêàáð àéûíäà
Áåëàðóñ Ðåñïóáëèêàñûíûí Âåðýèëÿð âÿ
Éûüûìëàð Íàçèðëèéèíèí ÿìÿêäàøëàðûíûí Àçÿðáàéúàíäà
êàññà àïàðàòëàðûíà
ÝÏÐÑ ñèñ òå ìè íèí
òÿòáèãè öçðÿ òÿúðöáÿíèí þéðÿíèëìÿñè
ö÷öí Áàêû øÿùÿðèíÿ ñÿôÿðèíäÿí ñîíðà áó ñèñòåìèí òÿòáè ãè íÿ Áå ëà ðóñ äà
äà áàøëàíûëìûøëàð.
Таъикистан юз мигрантларына верэиляри
кюнцллц юдямяйи тяклиф едир
Þëêÿíèí Âåðýè Ìÿúÿëëÿñèíèí éåíè ðåäàêñèéàñûíûí ëàéèùÿñèíäÿ ÿìÿê ìèãðàíòëàðûíûí ñîñèàë âåðýèëÿðè êþíöëëö þäÿìÿëÿðè íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Ùþêóìÿò éàíûíäà Âåðýè Êîìèòÿñèíèí
ðÿùáÿðè Íöñðàòóëëî Äàâëàòîâóí áèëäèðäèéèíÿ
ýþðÿ, ÿìÿê ìèãðàíòëàðûíûí âÿñàèòëÿðèíèí âåðýèéÿ úÿëá îëóíìàñû þëêÿ ùþêóìÿòèíäÿ èêè èëÿ
éàõûí ìöçàêèðÿ îëóíóá: "Ìöõòÿëèô âàðèàíòëàð
òÿêëèô åäèëìèøäè. Ëàêèí ñîíäà áöòöí íàçèðëèêëÿð âÿ èäàðÿëÿð âåðýèíèí êþíöëëö þäÿíèëìÿñè
èäåéàñû öçÿðèíäÿ äàéàíäûëàð". Êîìèòÿ ðÿùáÿðè äåìèøäèð êè, áó òÿúðöáÿ áèð ÷îõ þëêÿëÿðäÿ, î
úöìëÿäÿí Óêðàéíàäà àðòûã òÿòáèã åäèëèð, ìèã-
ðàíòëàð ñîñèàë âåðýèëÿðè þäÿìÿêëÿ ýÿëÿúÿêäÿ
þç ãîúàëûã òÿãàöäëÿðèíè òÿìèí åòìèø îëóðëàð.
"Áèç ìèãðàíòëàðà øÿðàèò éàðàäûðûã êè, Ñîñèàë
Ìöäàôèÿ Ôîíäóíà êþíöëëö øÿêèëäÿ âÿñàèò êþ÷öðìÿêëÿ þçëÿðèíÿ ïåíñèéà òÿìèíàòû éàðàäà
áèëñèíëÿð".
Õàòûðëàäàã êè, ùàçûðäà Òàúèêèñòàíûí áèð ìèëéîíäàí àðòûã âÿòÿíäàøû, áþéöê ÿêñÿðèééÿòè
Ðóñèéàäà îëìàãëà, þëêÿäÿí êÿíàðäà éàøàéûð
âÿ èøëÿéèð. Ðóñèéà Ôåäåðàñèéàñûíûí Ìÿðêÿçè
Áàíêûíûí ìÿëóìàòûíà ýþðÿ, êå÷ÿí èë ôèçèêè
øÿõñëÿð âàñèòÿñèëÿ Ðóñèéàäàí Òàúèêèñòàíà 3
ìèëéàðä äîëëàðäàí ÷îõ ïóë ýþíäÿðèëèá.
Исвечря верэиляря даир информасийа
мцбадилясини эенишляндиъяряк
Þëêÿíèí ìàëèééÿ íàçèðëèéèíèí ðÿñìè áÿéàíàòûíäà áèëäèðèëèð êè, Èñâå÷ðÿ, áàíêëàðûíäà âÿ ìàëèééÿ ãóðóìëàðûíäà
ùåñàáëàðû îëàí õàðèúè âÿòÿíäàøëàð áàðÿäÿ ìÿëóìàòûí þç
þëêÿëÿðèíÿ âåðèëìÿñè ãàéäàëàðûíû àñàíëàøäûðìàã íèééÿòèíäÿäèð. Áóíóíëà åéíè âàõòäà
Èñâå÷ðÿ áèðäÿí àðòûã âåðýè þäÿéèúèñè áàðÿäÿ ìÿëóìàòû åùòèâà åäÿí ãðóï ñîðüóëàðû öçðÿ
ìÿëóìàòûí âåðèëìÿñè èìêàíûíûí éàðàäûëìàñûíû äà íÿçÿðäÿ
òóòóð. Íÿçÿðäÿ òóòóëàí äÿéèøèêëèêëÿð åäèëäèêäÿí ñîíðà Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã âÿ Èíêèøàô
Òÿøêèëàòûíûí (ÈßÈÒ) öçâö îëàí
èñòÿíèëÿí þëêÿíèí âåðýè õèäìÿòè îðãàíû þç èñâå÷ðÿëè ùÿìêàðëàðûíäàí àéðû-àéðû ãðóïëàðà äàõèë îëàí ôÿðäè öçâëÿðèí
àäëàðûíû ýþñòÿðìÿäÿí ùÿìèí
ãðóï ëàð áà ðÿ äÿ èí ôîð ìà ñè éà
àëà áèëÿúÿêëÿð. Ãàíóíäà íÿçÿðäÿ òóòóëàí äÿéèøèêëèéèí åäèëìÿñèíè ùþêóìÿò îíóíëà ÿñàñëàíäûðûð êè, áó àääûì ßÈßÒ
þëêÿëÿðèíèí âåðýè ìÿñÿëÿëÿðè
öçðÿ èíçèáàòè ÿìÿêäàøëûã áàðÿäÿ êîíâåíñèéà ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ àòûëûð. Ãåéä åäÿê êè, ãàíóíâåðèúèëèéÿ äÿéèøèêëèéèí åäèëìÿñè áàðÿäÿ ëàéèùÿ ñåíòéàáð
àéûí äà ïàð ëà ìåí òèí èú ëà ñû íà
÷ûõàðûëàúàã.
Èéóëóí 23-äÿ Äÿíèçêÿíàðû Ìèëëè Ïàðêûí õöñóñè
âåëîñèïåä éîëóíäà «Îëèìïèéà÷ûëàðûìûçà äÿñòÿê îëàã!»
äåâèçè èëÿ âåëîéöðöø êå÷èðèëìèøäèð. Àçÿðáàéúàí Âåëîñèïåä
Èäìàíû Ôåäåðàñèéàñûíûí, Ìèëëè Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí
ùàáåëÿ Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Íàçèðëèéè èëÿ áèðýÿ òÿøêèë
åòäèéè éöðöøäÿ 500-äÿí ÷îõ ïåøÿêàð âÿ ùÿâÿñêàð
âåëîñèïåä÷è èøòèðàê åòìèøäèð.
Àçÿðáàéúàí Âåëîñèïåä Èäìàíû Ôåäåðàñèéàñûíûí áàø
êàòèáè Ôÿðùàä ßëèéåâ âåëîéöðöøöí ÕÕÕ Ëîíäîí Éàé
Îëèìïèéà Îéóíëàðûíäà èøòèðàê åäÿúÿê éûüìà
êîìàíäàìûçû äÿñòÿêëÿìÿê ìÿãñÿäèëÿ òÿøêèë îëóíäóüóíó áèëäèðìèøäèð. Ôåäåðàñèéà ðÿñìèñè Îëèìïèéà
Îéóíëàðûíäà þëêÿìèçè òÿìñèë åäÿúÿê áöòöí
èäìàí÷ûëàðûìûçà, î úöìëÿäÿí Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò
ìöñòÿãèëëèéèíèí áÿðïàñûíäàí ñîíðà îëèìïèàäàäà éàðûøàúàã
èëê âåëîñèïåä÷èìèç Éåëåíà ×àëûõà âÿ äèýÿð îëèìïèéà÷ûëàðûìûçà óüóðëàð àðçóëàìûøäûð.
Ãåéä åäèëìèøäèð êè, áó èë ìàéûí 9-äàí 13-äÿê öìóììèëëè
ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 89-úó èëäþíöìöíÿ
ùÿñð åäèëìèø áèðèíúè áåéíÿëõàëã âåëîñèïåä òóðó þëêÿìèçäÿ
âåëîñïåä èäìàíûíûí èíêèøàôû ö÷öí éåíè èìêàíëàð à÷ìûøäûð.
Àçÿðáàéúàíäà âåëîñèïåä èäìàí íþâöíöí èíêèøàôû
áàõûìûíäàí õöñóñè ÿùÿìèééÿò äàøûéàí òóð áó òèïëè éàðûøëàðûí
êå÷èðèëìÿñèíÿ áþéöê ìàðàã éàðàòìûøäûð.
Áèëäèðèëìèøäèð êè, ùàçûðäà þëêÿìèçäÿ ýÿíú
âåëîñèïåä÷èëÿðèí éàðûøëàðà úÿëá îëóíìàñûíà âÿ âåëîñèïåä
èäìàíûíûí òÿáëèüèíÿ äèããÿòëÿ éàíàøûëûð. Àçÿðáàéúàíäà
âåëîñèïåä èäìàíûíûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ö÷öí õöñóñè
ïðîãðàì ùàçûðëàíìûøäûð âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëìÿêäÿäèð.
Ïðîãðàì ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ýþðöëÿúÿê òÿäáèðëÿð âåëîñèïåä
èäìàíû öçðÿ éàðûøëàðûí ÿùàòÿñèíèí äàùà äà ýåíèøëÿíìÿñèíÿ
âÿ þëêÿìèçè ÿí ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã éàðûøëàðäà ëàéèãèíúÿ
òÿìñèë åäÿúÿê ïåøÿêàð âåëîñèïåä÷èëÿðèí ùàçûðëàíìàñûíà
òÿêàí âåðÿúÿêäèð.
Ïàéòàõò ñàêèíëÿðèíèí ìàðàãëà ãàðøûëàäûãëàðû âåëîéöðöøÿ
«Äàëüà Ïëàçà»” í ûí éàíûíäàí ñòàðò âåðèëìèøäèð.
Âåëîñèïåä÷èëÿð áóðàäàí Äþâëÿò Áàéðàüû Ìåéäàíûíà âÿ
ýåðèéÿ éöðöø åòìèøëÿð.
Аврасийа кубокунун галиби
Ñîí èëëÿð ðåñïóáëèêàäà îëèìïèéà
ùÿðÿêàòûíûí ýåíèøëÿíìÿñè, èäìàí âÿ
áÿäÿí òÿðáèéÿñèíèí ìàääè-òåõíèêè
áàçàñûíûí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè,
Àçÿðáàéúàíûí äöíéà èäìàí àèëÿñèíèí
áÿðàáÿðùöãóãëó öçâöíÿ ÷åâðèëìÿñè
èñòèãàìÿòèíäÿ àðäûúûë òÿäáèðëÿð ùÿéàòà
êå÷èðèëèð. Äàâàìëû âÿ ñèñòåìëè øÿêèëäÿ
ùÿéàòà êå÷èðèëÿí áó òÿäáèðëÿðèí íÿòèúÿñè
êèìè èäìàí÷ûëàðûìûç èäìàíûí ìöõòÿëèô
íþâëÿðè öçðÿ áåéíÿëõàëã éàðûøëàðäà
èøòèðàê åäèð, éåíè-éåíè íàèëèééÿòëÿð ÿëäÿ
åäèð, ö÷ðÿíýëè áàéðàüûìûçû óúà òóòóðëàð.
Áåëÿ ýÿíú âÿ ïåðñïåêòèâëè èäìàí÷ûëàðäàí áèðè äÿ êèíã-áîêñèíã
öçðÿ èäìàí óñòàñû Àçÿð Àñëàíîâäóð.
Ùàçûðäà Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí 12
ñàéëû ßðàçè Âåðýè Èäàðÿñèíäÿ ÷àëûøàí
Àçÿð ùÿëÿ ýÿíú éàøëàðûíäàí Ýÿíúÿ
øÿùÿð 2 ñàéëû Óøàã Ýÿíúëÿð Èäìàí
Ìÿêòÿáèíäÿ ÿëáÿéàõà äþéöø íþâ-
ëÿðèíèí ñèðëÿðèíÿ ìöêÿììÿë øÿêèëäÿ
éåðëÿøèá. Èíäèéÿäÿê ðåñïóáëèêàäà âÿ
îíóí ùöäóäëàðûíäàí êÿíàðäà áèð ñûðà
éàðûøëàðäà èøòèðàê åäÿðÿê ðåñïóáëèêàìûçûí èäìàí øÿðÿôèíè ëàéèãèíúÿ
ãîðóéóá. Áó ýöíëÿðäÿ ýÿíú èäìàí÷û
äàùà áèð óüóðà èìçà àòàðàã ÿëáÿéàõà
äþéöø íþâö öçðÿ öçðÿ Àâðàñèéà
÷åìïèîíàòûíûí ãàëèáè îëóá. Äåäèéèíÿ
ýþðÿ, Áèðëÿøìèø ßðÿá ßìèðëèêëÿðèíèí
Äóáàé øÿùÿðèíäÿ êå÷èðèëÿí ÷åìïèîíàòäà 33 þëêÿäÿí 1000-ÿ éàõûí
èäìàí÷û èøòèðàê åäèá: «Áóäî Äþéöø
Ôåäåðàñèéàñûíûí õÿòòèëÿ ìþùòÿøÿì
èäìàí òÿäáèðèíäÿ Àçÿðáàéúàíäàí
15 èäìàí÷û èøòèðàê åäèðäè. Ãÿëÿáÿ
ÿçìè íöìàéèø åòäèðÿí êîìàíäàìûç
áó ÷åìïèîàíòäà óüóðëó íÿòèúÿëÿðÿ
èìçà àòäû. 5 íÿôÿð ãûçûë, 1 íÿôÿð
ýöìöø, 3 íÿôÿð áöðöú ìåäàëûí ñàùèáè
îëäó. Ùåñàá åäèðÿì êè, ãàçàíäûüûìûç
ãÿëÿáÿ äþâëÿòèìèçèí èäìàí âÿ áÿäÿí
òÿðáèéÿñèíÿ éöêñÿê äèããÿòèíèí
íÿòèúÿñèäèð. Èíàíûðûã êè, áó äèããÿò
âÿ ãàéüûíûí íÿòèúÿñè êèìè ýÿëÿúÿêäÿ
äàùà áþéöê óüóðëàðà èìçà àòàúàüûã».
ÑÀÌÈÐ
Идманчыларымыз Лондона йола дцшцб
Èéóëóí 24-äÿ Àçÿðáàéúàí èäìàí÷ûëàðûíäàí èáàðÿò
íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ÕÕÕ Éàé Îëèìïèéà Îéóíëàðûíäà
èøòèðàê åòìÿê ö÷öí Áþéöê Áðèòàíèéàíûí ïàéòàõòû Ëîíäîíà
éîëà äöøìöøäöð.
Èäìàí÷ûëàðäàí èáàðÿò íþâáÿòè ùåéÿò èéóëóí 26-
äà, àâãóñòóí 2 âÿ 4-äÿ Ëîíäîíà éîëà äö øÿúÿêäèð.Ãåéä åäÿê êè, èéóëóí 27-äÿí àâãóñòóí 12äÿê Ëîíäîíäà êå÷èðèëÿúÿê Éàé Îëèìïèéà Îéóíëàðûíäà
Àçÿðáàéúàíû 16 èäìàí íþâö öçðÿ 53 èäìàí÷û òÿìñèë
åäÿúÿêäèð.
кроссворд
Éóõàðûäàí àøàüû:
øÿêàð áîêñ÷óíóí ñîéàäû; 16. Íèäåðëàíä áÿñòÿêàðûíûí ñîéàäû (1907-1987);
1. Øîòà Ðóñòàâåëèíèí ãÿùðÿìàíû; 17. Ïîëøàäà øÿùÿð; 19. Àçÿðáàéúàí2. Íÿôÿñëè ìóñèãè àëÿòè; 4. Ôðàíñàëû äà ìÿøùóð ïàìáûã óñòàñû. Ñ.Âóðüóìîäåë, àêòðèñà âÿ ìöüÿííèíèí àäû; íóí ãÿùðÿìàíû; 20. Òÿêàòîìëó ãàç.
5. ÀÁØ-ûí Âàøèíãòîí øòàòûíäà ñòðàòîÑîëäàí ñàüà:
âóëêàí; 6. Êîììåðñèéà ÿìÿëèééàòëàðûíû éåðèíÿ éåòèðÿí èúðà÷û; 8. Òöðêè3. Èò úèíñè; 7. Åñòîíèéàäà øÿùÿð;
éÿäÿ øÿùÿð âÿ ÷àé; 11. Ýþðêÿìëè
Àçÿðáàéúàí øàèðè; 13. Ñöáóòà åùòèéà- 9. Àìåðèêà éàçû÷ûñû âÿ èúòèìàè õàäèúû îëìàéàí ùþêì; 15. Àìåðèêàëû ïå- ìèí ñîéàäû; 10. Ãèòÿ; 11. Ñîëî èôà
åäÿí; 12. Ðóñèéà, Áåëàðóñ âÿ Óêðàéíàäàí êå÷ÿí ÷àé; 14. Ìîñêâàäà ãÿäèì êö÷ÿëÿðäÿí áèðè; 18. Èíýèëèñ øàùìàò÷ûñû, ãðîññìåéñòåð; 19. Ôðàíñûç
ùÿêèì âÿ ùóìàíèòàð õàäèìèí àäû.
«Ñÿðùÿäñèç ùÿêèìëÿð» âÿ «Äöíéà
ùÿêèìëÿðè» òÿøêèëàòëàðûíûí ùÿìòÿñèñ÷èñè; 21. Àçÿðáàéúàíûí òÿáèè ìöàëèúÿâè ìèíåðàë ñöôðÿ ñóéó; 22. Éàïîíèéàäà øÿùÿð; 23. Àâñòðàëèéàäà ÷àé;
24. Ñîâåò êèíîðåæèññîðó, ññåíàðèñò.
Qəzetimizin ötən nömrəsində getmiş krossvordun cavabları:
Éóõàðûäàí àøàüû: 1.Êàðàíòèí; 2.Ñàìáèêà; 4.Àìïåð; 5.Èñðàèë; 6.Ãðàíò; 8.Äàñòàí; 11.Àçàðò; 13.Èòàòèàéà; 15.Ñïðèíò; 16.Êàðàîêå;
17.Êåíòàó; 19.Ìåòàí; 20.Èïðèò. Ñîëäàí ñàüà: 3.Ôëàìèíãî; 7.Àíàíä; 9.Ñïàðòàê; 10.Àñáåñò; 11.Àðòèñò; 12.Òàêêà; 14.Íöàíñ; 18.Ïðàãà; 19.Ìèåëèò; 21.Âèäàäè; 22.Àòàòöðê; 23.Òîêàé; 24.Àííóèòåò.
Tÿrtib etdi: Rafael
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí êîëëåêòèâè Áàêû Øÿùÿð
Âåðýèëÿð Äåïàðòàìåíòèíèí ÿìÿêäàøû
Ôëîðà Ãîúàéåâàéà, àòàñû
Ôàèã ìöÿëëèìèí
âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèéèíè áèëäèðèð âÿ
äÿðèí ùöçíëÿ áàøñàüëûüû âåðèð.
Təsisçi:
SOSİAL-İQTİSADİ HƏFTƏLİK
12 fevral 2000-ci ildən çıxır
Azərbaycan Respublikası
Vergilər Nazirliyi
Baş redaktor:
Anar Əliyev
[email protected]
Baş redaktor müavini:
Məti Osmanoğlu
Qeydiyyat şəhadətnaməsi №R148.
VÖEN: 1300327481.
H/h 12-12258-1
Atabank ASC. Kod: 507581.
VÖEN: 9900006651.
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí êîëëåêòèâè
2 ñàéëû ßÂÈ-íèí Âåðýè þäÿéèúèëÿðèíÿ õèäìÿò
øþáÿñèíèí ðÿèñè Áàéðàì Áàéðàìîâà, áàúûñû
Õàòèðÿ õàíûìûí
âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèéèíè áèëäèðèð âÿ
äÿðèí ùöçíëÿ áàøñàüëûüû âåðèð.
M/h: 0137010032944
SWIFT BIK ATAZAZ-22.
Ünvan:
AZ 1073, Bakı ş.,
Landau küç.16
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí êîëëåêòèâè
10 ñàéëû ßÂÈ-íèí Àóäèò øþáÿñèíèí ðÿèñè
Éàøàð Íÿáèéåâÿ, àíàñû
Ýèëÿõàíûìûí
âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèéèíè áèëäèðèð âÿ
äÿðèí ùöçíëÿ áàøñàüëûüû âåðèð.
Telefon:
012 403 87 89
012 403 87 95
(faks / abunə ilə bağlı)
«Vergilər» qəzetinin kompüter
mərkəzində yığılıb səhifələnir və «CBS
Polygraphic Production» mətbəəsində
çap olunur.
Tiraj: 16000
8
№28 (618) | 25 iyul 2012 | www.vergiler.az
Olimpiya məşəlinin işığında
Èíäè äöíéàíûí ýþçö Ëîíäîíà - 2012-úè èë Îëèìïèéà îéóíëàðûíûí öíâàíûíà éþíÿëèá. Ûêè ýöíäÿí
ñîíðà áóðàäà íþâáÿòè Îëèìïèéà éàðûøëàðû áàøëàéàúàã. 30-úó éàé îëèìïèéà îéóíëàðûíäà Àçÿðáàéúàí èäìàí÷ûëàðû 53 ëèñåíçèéà èëÿ 16 èäìàí íþâö
öçðÿ òÿìñèë îëóíàúàãëàð. Îíëàðà áþéöê óüóðëàð
àðçóëàéûðûã âÿ äèããÿòèíèçÿ Îëèìïèéà òàðèõè èëÿ
áàüëû ãûñà áèð àðàéûø òÿãäèì åäèðèê.
Ãÿäèì Éóíàíûñòàíäà ùÿëÿ 2800 èë áóíäàí ÿââÿë êèìèí äàùà ýöúëö, ÷åâèê âÿ úÿëä îëäóüóíó àøêàðà ÷ûõàðìàã ö÷öí àòëåòëÿðèí éàðûøû êå÷èðèëèðäè.
ßí áþéöê èäìàí éàðûøëàðû Îëèìïèéà øÿùÿðèíäÿ
êå÷èðèëäèéè ö÷öí áó éàðûøëàð Îëèìïèéà îéóíëàðû àäëàíûðäû. Îëèìïèéà îéóíëàðû Éóíàíûñòàíäà áþéöê
áèð áàéðàì ñàéûëûðäû âÿ 1417 ýöíäÿí áèð, éÿíè
äþðä èëäÿí áèð êå÷èðèëèðäè. ßââÿëëÿð îëèìïèéà÷ûëàð
éàëíûç ãà÷ûøäà ýöúëÿðèíè ñûíàéûðäûëàð. Ëàêèí èëëÿð
êå÷äèêúÿ Îëèìïèéà îéóíëàðû éàðûøëàðûíûí ïðîãðàìûíà ïåíòàòëîí (áåøíþâ÷öëöê: ãà÷ìàã, íèçÿ âÿ
äèñê òóëëàìàã, óçóíóíà òóëëàíìàã, ýöëÿøìÿ), éóìðóã äþéöøö, èêèòÿêÿðëè àðàáàëàðäà éöðöø äÿ äàõèë
åäèëäè. Îëèìïèéà áàéðàìëàðûíäà èíúÿñÿíÿò ìöñàáèãÿëÿðè êå÷èðèëèðäè, ìÿñÿëÿí, øàèðëÿð Îëèìïèéà
îéóíëàðûíûí øÿðÿôèíÿ ãîøäóãëàðû øåèðëÿðè âÿ ùèìíëÿðè îõóéóð, íàòèãëÿð ãàëèáëÿðè ìÿäù åäèðäèëÿð.
Ìöàñèð Îëèìïèéà îéóíëàðûíûí òàðèõè èñÿ ÕÛÕ
ÿñðèí àõûðëàðûíäà áàøëàíûð. 1896-úû èëäÿ Àôèíà øÿùÿðèíäÿ àíòèê îëèìïèàäàëàðûí íöìóíÿñè ÿñàñûíäà
áþéöê áåéíÿëõàëã èäìàí éàðûøëàðû êå÷èðèëäè. Î
âàõòäàí ùÿð äþðä èëäÿí áèð Îëèìïèéà îéóíëàðû êå÷èðèëèð. Éàé Îëèìïèéà îéóíëàðûíûí ïðîãðàìûíà ÿí
êöòëÿâè èäìàí íþâëÿðè - éöíýöë àòëåòèêà, öçýö÷öëöê, ýèìíàñòèêà, áàñêåòáîë, áîêñ, ñÿðáÿñò âÿ êëàñ-
dünya
ñèê ýöëÿø, âåëîñèïåä èäìàíû, âîëåéáîë, àâàð÷ÿêìÿ,
àò÷ûëûã, ìöàñèð áåøíþâ÷öëöê, àüûð àòëåòèêà, ôóòáîë,
îò öçÿðèíäÿ ùîêêåé âÿ ñ. äàõèëäèð.
Îëèìïèéà îéóíëàðûíäà ãàëäûðûëàí áàéðàãëà éàíàøû, à÷ûëûø ýöíö ñòàäèîíäà éàíäûðûëàí ìÿøÿë äÿ
éàääàãàëàí ùàäèñÿëÿðäÿíäèð. ßíÿíÿéÿ ýþðÿ, ìÿøÿëèí àëîâó Éóíàíûñòàíûí Àôèíà øÿùÿðè éàõûíëûüûíäà éåðëÿøÿí Îëèìïèéà ìÿáÿäèíäÿí ýþòöðöëöð.
Áóíäàí ñîíðà õöñóñè ñå÷èëÿí îüëàí âÿ ãûçëàð ìÿøÿëè Îëèìïèéà îéóíëàðû êå÷èðèëÿí øÿùÿðÿ äîüðó
ãà÷à-ãà÷à åñòàôåò êèìè áèð-áèðëÿðèíÿ þòöðöðëÿð. Ñîí
àíäà ìÿøÿë àäëû-ñàíëû áèð èäìàí÷ûéà âåðèëèð, î,
ñòàäèîíà äàõèë îëóá, Îëèìïèéà îéóíëàðûíûí ìÿøÿëèíè éàíäûðûð âÿ ùÿìèí ìÿøÿë éàðûøëàðûí à÷ûëûøûíäàí áàüëàíûøûíà ãÿäÿð éàíûð. Èëê Îëèìïèéà îéóíëàðû çàìàíû ñòàäèîíäà ìÿøÿëè, ÿñàñÿí, êèøè èäìàí÷û éàíäûðûðäû. Ãàäûí èäìàí÷ûëàð àðàñûíäà èëê äÿôÿ
áó øÿðÿôÿ 1968-úè èëäÿ Ìåõèêîäà êå÷èðèëÿí Îëèìïèàäàäà ìåêñèêàëû Åíðèêåòòà Áàñèëèî Ñîòåëî ëàéèã
ýþðöëìöøäöð. Ìàðàãëûäûð êè, Áåéíÿëõàëã Îëèìïèéà Êîìèòÿñè ðÿùáÿðëèéè ìÿøÿëè ÿëèíäÿ òóòàí èäìàí÷ûíû ñå÷ÿíäÿ îíóí àä-ñàíûíà, ãàçàíäûüû óüóðëàðà âÿ éàðàøûãëû îëìàñûíà ôèêèð âåðèð. Àíúàã èñòèñíàëàð äà îëóð: 1958-úè èë Ìåëáóðí Îëèìïèàäàñûíäà
ìÿøÿëè 18 éàøëû, ùå÷ êèìèí òàíûìàäûüû àâñòðàëèéàëû
Ðîíàëä Êëàðê éàíäûðìûøäû. Ñÿêêèç èë ñîíðà èñÿ
Òîêèîäà ìÿøÿëè éàíäûðìàã ùöãóãó Éàïîíèéàíûí Õèðîñèìà øÿùÿðèíÿ àòîì áîìáàñû äöøÿí ýöí
àíàäàí îëìóø Èîñèíîðè Ñàêàèéÿ âåðèëìèøäè.
Èíäèéÿ ãÿäÿð îéóíëàð çàìàíû Îëèìïèéà ìÿøÿëèíèí éàëíûç áèð äÿôÿ ñþíäöéö ìÿëóìäóð: áó
ùàäèñÿ 1976-úû èëäÿ Ìîíðåàëäà ýöúëö ëåéñàí éàüûøû çàìàíû îëóá...
Ramazan süfrəsi
Àðòûã ìöáàðÿê ðàìàçàí àéû
áàøëàéûá. Õöñóñÿí éàé àéëàðûíäà
îðóú òóòàí èíñàíëàðûí áèð ñûðà
ñàüëàìëûã øÿðòëÿðèíÿ ÿìÿë åòìÿñè
ìöùöì ÿùÿìèééÿò äàøûéûð. 16-17
ñààò ÿðçèíäÿ àú ãàëìàã íÿòèúÿñèíäÿ
ãàí øÿêÿðèíèí äöøìÿñè, ýöí áîéó
áÿäÿíèí ãèäà ãÿáóë åòìÿìÿñè, áîë
èôòàð ñöôðÿñèíäÿ èçàôè éåìÿê áèð
ñûðà ñàüëàìëûã ïðîáëåìëÿðè éàðàäà
áèëèð. Îíà ýþðÿ äÿ ðàìàçàí àéûíäà
îðóú òóòàíëàðûí áÿçè ãàéäàëàðà ÿìÿë
åòìÿñè çÿðóðèäèð.
Ñöáù (ñàùóð) éåìÿéèíäÿí
ñîíðà éàòûëäûüû ö÷öí ãàí øÿêÿðèíè
éàâàø éöêñÿëäèá ýåú äöøöðÿí
éåìÿêëÿðÿ öñòöíëöê âåðèëìÿëèäèð.
Àü ÷þðÿê ÿâÿçèíÿ òÿáèè áóüäà,
÷îâäàð ÷þðÿéè, ïîìèäîð, õèéàð,
áèáÿð, òÿçÿ ìåéâÿëÿð, àç ìèãäàðäà
ôûíäûã, ãîç, áàäàì, àç éàüëû
ïåíäèð, ñîéóòìà éóìóðòà êèìè ÿðçàãëàð ñå÷èëìÿëèäèð. Øîðáà âÿ
саьлам щяйат тярзи
ýþéÿðòè èëÿ áèøèðèëìèø ÿò éåìÿêëÿðè,
éàíûíäà áóëãóð âÿ éà êÿïÿêëè
ìàêàðîí éåéèëÿ áèëÿð. Ãàðà ÷àé
ÿâÿçèíÿ òÿáèè áèòêè ÷àéëàðû è÷ìÿê
äàùà ìÿñëÿùÿòäèð. Áèð ñòÿêàí
äàð÷ûíëû ñöä âÿ áèð êàñà ãàòûã ãàí
øÿêÿðèíè òàðàç ñàõëàéûð. Èôòàð èëÿ
ñöáù éåìÿéè àðàñûíäà 10 ñòÿêàí
ñó è÷èëìÿëèäèð. Ýöí ÿðçèíäÿ ìàéå
èòêèñèíè òàðàçëàøäûðìàã ö÷öí ñöáù
éåìÿéè çàìàíû ÿí àç áåø ñòÿêàí
ñó è÷ìÿê ìÿñëÿùÿò ýþðöëöð.
Èôòàð ñöôðÿñèíÿ õöñóñè äèããÿò
éåòèðìÿê ëàçûìäûð: ùÿääÿí àðòûã
çÿíýèí ñöôðÿ à÷ìàã ìÿñëÿùÿò
ýþðöëìöð. Èôòàð ñöôðÿñèíè åëÿ
ùàçûðëàìàã ýÿðÿêäèð êè, éåìÿêäÿí
ñîíðà ðàùàò éàòà áèëÿñèíèç. Îðãàíèçìè
àúãàðûíà ãÿôèë àüûð, ÷åøèä-÷åøèä
ãèäàëàðëà éöêëÿìÿê äöçýöí äåéèë.
Äàäëû, éàüëû, ÿäâèééÿëè õþðÿêëÿðè
ìåéâÿ-òÿðÿâÿçëÿ ÿâÿçëÿìÿê äàùà
äöçýöí îëàð. Èôòàðû ãàéíàð øîðáàëàðëà
à÷ìàã äà ìÿäÿéÿ çèéàíäûð.
Èñòèëèéè íîðìàë îëàí øîðáàíû
è÷äèêäÿí éàðûì ñààò ñîíðà
çåéòóí éàüû èëÿ ùàçûðëàíìûø
ñàëàò éåéÿ áèëÿðñèíèç. Êþê,
òóðï, êàùû, àçàúûã áèøìèø
÷óüóíäóðó äîüðàéàðàã
öñòöíÿ çåéòóí éàüû ÿëàâÿ
åäèí.
Ðàìàçàí àéûíäà îðóú
òóòàíëàðûí éàøàäûüû úèääè
ïðîáëåìëÿðäÿí
áèðè
ãÿáèçëèêäèð. Áó ïðîá ëåìäÿí ãóðòóëìàã ö÷öí
éåìÿêëÿðÿ õöñóñè äèããÿò
éåòèðèëìÿëèäèð. Ðàìàçàí
àéûíûí ÿíÿíÿâè ãèäàñû
ñàéûëàí õóðìà, áèòêè
éàüëàðû, òÿçÿ ãàòûã, òÿðÿâÿç
ñàëàòëàðû âÿ ÷îõëó ìàéå ãÿáóëó
ãÿáèçëèéèí ãàðøûñûíû àëûð. Ùÿð àõøàì
éåìÿêäÿí áèð ñààò ñîíðà éåäèéèíèç
àëìà
äà
áàüûðñàãëàðûíûçûí
ãàéäàñûíäà èøëÿìÿñèíÿ éàðäûì÷û
îëàúàã. ×àé ÿâÿçèíÿ ñóéó äàùà
÷îõ è÷ìÿê âàúèáäèð. ×öíêè ÷àé
ãÿáèçëèê éàðàäûð. Îíó äà óíóòìàã
ëàçûì äåéèë êè, êîìïîòëàð âÿ øèðÿëÿð
ñóñóçëóã ýÿòèðèð. Êîìïîòëàðäàí
àíúàã âèøíÿ õåéèðëèäèð.
Èôòàðäàí èêè ñààò ñîíðà òÿêðàð
áèð þéíÿ éåìÿê ìàääÿëÿð ìöáàäèëÿñè áàõûìûíäàí ìÿãñÿäÿóéüóíäóð. Áóðàäà äàùà ÷îõ òÿçÿ
ìåéâÿëÿð, ñöäëÿ ùàçûðëàíìûø äåñåðò
éåìÿêëÿð ôàéäàëûäûð. Õÿìèðëÿ
áèøèðèëìèø âÿ éà ãûçàðäûëìûø
øèðíèééàòëàð ìÿñëÿùÿò ýþðöëìöð.
Ðàçéàíà âÿ ÷îáàíéàñòûüû äÿìëÿìÿñè èñÿ èôòàðäàí ñîíðà éàðàíàí
êþïöí àðàäàí ãàëõìàñûíà éàðäûì÷û
îëóð.
Dünyanın ən zəngin gəncləri
elm
QİÇS virusu məhv olmağa başlayıb
ÕÕ ÿñðèí ñîíëàðûíäà «çÿìàíÿ
õÿñòÿëèéè» êèìè ïåéäà îëàí âÿ
áöòöí áÿøÿðèééÿò ö÷öí òÿùëöêÿ
ñàéûëàí ÀÛÄÑ/ÃÈ×Ñ (àúãóèðåä
èììóíîäåôèúèåíúé ñéíäðîìå ãàçàíûëìûø èììóí ÷àòûøìàçëûüû
ñèíäðîìó) õÿñòÿëèéè èëÿ áàüëû
ñåíñàñèéà éàðàäà áèëÿúÿê ìÿëóìàò éàéûëìûøäûð. «Ìèëëè.àç»
èíòåðíåò ïîðòàëûíûí ðóñ ìÿòáóàòûíà
èñòèíàäÿí éàéäûüû õÿáÿðäÿ
äöíéàäà ùàçûðäà ÿí ãîðõóíú
õÿñòÿëèê ñàéûëàí âÿ ÃÈ×Ñ-èí
éàðàíìàñûíà ñÿáÿá îëàí ÙÈÂ
(ùóìàí èììóíîäåôèúèåíúé âèðóñèíñàíûí èììóí ÷àòûøìàçëûüû
âèðóñó) âèðóñóíóí þç-þçöíö
ìÿùâ åòìÿéÿ áàøëàäûüû áèëäèðèëèð.
ÀÁØ-ûí Ìèëëè Àëëåðýèê âÿ
Éîëóõóúó Õÿñòÿëèêëÿð Èíñ òèòóòóíóí äèðåêòîðó Åíòîíè Ôàó÷è
áó áàðÿäÿ ñåíñàñèéàëû à÷ûãëàìà
èëÿ ÷ûõûø åäèá.
Îíóí äåäèéèíÿ ýþðÿ, äöíéàäà
ÿí ìÿøùóð âÿ íöôóçëó åëìèòÿäãèãàò ìÿðêÿçëÿðèíèí, àëèìëÿðèí
÷àðÿ òàïìàüà ÷àëûøäûãëàðû þëäöðöúö
âèðóñ ìóòàñèéà åäÿðÿê þçöíöí
ãàòèëèíÿ ÷åâðèëìÿêäÿäèð. Áó
ñÿáÿáäÿí äÿ âèðóñóí «ãöðóá
äþâðö"íöí áàøëàíäûüûíû äåìÿê
ìöìêöíäöð.
"ÃÈ×Ñ âèðóñóíóí ìöà ëèúÿñèíèí îëóá-îëìàäûüûíû ùÿëÿ
äÿ êîíêðåò äåéÿ áèëìÿðèê. Ëàêèí
ÿëäÿ åòäèéèìèç ñîí ìÿëóìàòëàð,
ùàáåëÿ àïàðäûüûìûç ìöøàùèäÿëÿð
âÿ òÿäãèãàòëàðûí íÿòèúÿëÿðè
ýþñòÿðèð êè, âèðóñ þçöíö ìÿùâ
åòìÿéÿ áàøëàéûá. Ñîí ìóòàñèéà
âèðóñóí àõûðûíà ÷ûõàúàã", - Åíòîíè
Ôàó÷è äåéèá.
Öìóìäöíéà ÃÈ×Ñ êîíôðàíñû
ÿðÿôÿñèíäÿ Å.Ôàó÷è áèëäèðèá êè,
âèðóñóí åôôåêòèâ âÿ éàõøû ìöàëèúÿ
ìåòîäëàðûíà äà éèéÿëÿíèáëÿð:
«Áóíóíëà áåëÿ, õÿñòÿíèí âÿçèééÿòèíèí éàõøûëàøìàñûíà íàèë
îëìàã ö÷öí ìöàëèúÿäÿ ôàñèëÿëÿð
éàðàíìàìàëûäûð».
Ðÿãÿìëÿð èñÿ êôàéÿò ãÿäÿð
ùÿéÿúàíâåðèúèäèð. Èíñàíûí èììóí
ìöäàôèÿñè ñèñòåìèíè ÷þêäöðÿí
ÃÈ×Ñ õÿñòÿëèéèíèí èíäè äöíéàäà
34 ìèëéîíäàí àðòûã äàøûéûúûñû âàð.
1980-úè èëëÿðäÿ éàéûëìàüà áàøëàìûø õÿñòÿëèê èíäèéÿäÿê 25
ìèëéîí èíñàíûí þëöìöíÿ ñÿáÿá
îëóá. Èíñàíûí èììóí ìöäàôèÿñèíè
ñûðàäàí ÷ûõàðàí îïïîðòóíèñò âÿ
øÿðòè-ïàòîýåí èíôåêñèéà ñàéûëàí
ÙÈÂ âèðóñó 1981-úè èëäÿ àøêàðëàíìûøäûð.
"Ôîðáåñ" èãòèñàäèééàò æóðíàëûíûí ùÿð èë
à÷ûãëàäûüû "30 éàøàäÿê ÿí ÷îõ ãàçàíàí
ìÿøùóðëàð" ñèéàùûñûíûí çèðâÿñèíäÿ áó èë ÀÁØäàí îëàí ìöüÿííè Òåéëîð Ñâèôò éåð òóòóð.
2011-úè èëèí ìàé àéû èëÿ 2012-úè èëèí ìàé àéû
àðàñûíäà îíóí ýÿëèðëÿðè 57 ìèëéîí äîëëàð îëóá.
Ùàçûðäà 22 éàøû îëàí Ñâèôòè ñèéàùûäà 18 éàøëû
êàíàäàëû ìöüÿííè Úàñòèí Áèáåð èçëÿéèð. Áèáåðèí
èë ÿðçèíäÿ àëáîì ñàòûøëàðûíäàí, êîíñåðòëÿðäÿí
âÿ ãóðäóüó øèðêÿòëÿðäÿí ãàçàí÷û 55 ìèëéîí
äîëëàð îëóá. Ö÷öíúö ñûðàíû òóòàí áàðáàäîñëó
ìöüÿííè Ðèùàííà èñÿ áèð èëÿ 53 ìèëéîí äîëëàð
ãàçàíú ñàùèáè îëóá.
"Ôîðáåñ"èí ñèéàùûñû áåëÿ äàâàì åäèð:
4. Ëåéäè Ãàãà: 52 ìèëéîí äîëëàð
5. Êåéò Ïåððè: 45 ìèëéîí äîëëàð
məşhurlar
6. Àäåëå: 35 ìèëéîí äîëëàð
7. Êðèñòåí Ñòåâîðò: 34,5 ìèëéîí äîëëàð
8. Ëèë Âàéíå: 27 ìèëéîí äîëëàð
9. Òåééëîð Ëàóòíåð: 26,5 ìèëéîí äîëëàð
Fotomüsabiqə
ordan-burdan
İnanmaya bilərsiniz, ancaq belədir…
Ü Atlantik okean Sakit okeandan daha
duzludur.
Ü Yer sÿthinin tÿqribÿn 10%-i buzla þrtölödör.
Ü Gþy özöndÿki ulduzlarûn sayû yerdÿki bötön
qum dÿnÿlÿrinin sayûndan ÷oxdur.
Ü ABØ vÿ Kanada sÿrhÿdindÿki Niaqara
øÿlalÿsi 1848-ci ilin martûnda buzlar Ontario
÷ayûnûn axûnûnû ÿngÿllÿdiyi ö÷ön 30 saat
dayanûb.
Ü Dönyada ÿn sörÿtli u÷an quø qartaldûr.
Ü Ov dalûnca øûüûäûüû çàìàí onun sörÿti
322 km-ÿ ÷atûr.
Ü Zörafÿlÿr 60 km sörÿtlÿ qa÷a bilirlÿr.
Ü Bir fil göndÿ 150 kq yem yeyir.
Ü 2500 måòð dÿrinllikdÿ vÿ 300 dÿrÿcÿ selsidÿ
Ü yaøayan bakteriyalar var.
Ü Timsahlar dillÿrini bayûra ÷ûxarmûrlar.
Ü Ayû yuvasûnûn giriøi hÿmiøÿ øimala baxûr.
Buqÿlÿmunlarûn dillÿri bÿdÿnlÿrindÿn
Ü 2 dÿfÿ uzundur.
Ü Meymunlar yeganÿ heyvandûr ki, zþkÿm olur.
ßn yaülû söd suiti södödör. Onun södönön
Ü yaülûlûüû 43%-dir.
Ü Cûrcûrama cÿmi 24 saat þmör sörör.
Braziliya nþvöndÿn olan arûlar turø bal hasil
Ü edirlÿr.
Gþy÷ÿ gþlö sahillÿrindÿ ÷ox qÿribÿ
kÿrtÿnkÿlÿlÿr vardûr. Onlarûn arasûnda
diøi kÿrtÿnkÿlÿlÿr îëìur. Qÿribÿ burasûdûr
ki, bu erkÿk kÿrtÿnkÿlÿlÿr yumurtalayûr
vÿ yumurtalardan ÷ûxan kÿrtÿnkÿlÿr dÿ
Ü erkÿk olur.
Gÿmiricilÿrin diølÿri daim bþyöyör. Kþpÿk
balûøû isÿ tþkölmöø diølÿrini bir hÿftÿyÿ
Ü bÿrpa edÿ bilir.
Dönyadakû canlû orqanizmlÿrin tÿxminÿn
Ü 70% -i bakteriyalardûr.
Ü ×indÿ 87 milyon insan Li familyasû daøûyûr.
Qÿdim Misirdÿ piøiyi þldörÿn øÿõñ þlöm
Nicat Xəlilov. «İlisuda qış»
Müdriklər deyib ki...
Ùàðàäà éåíèëÿøìÿíèí þçö âÿ éåíèëÿøìÿ ö÷öí çÿðóðÿò éîõäóðñà,
îðàäà èäðàê ìÿùâ îëóð.
Ùåðáåðò Úîðú Óåëëñ (1866-1946)
Ñÿùèôÿíè Ìÿòè ÎÑÌÀÍÎÜËÓ àïàðûð | îñìàíîýì@éàùîî.úîì