İndir

ÇOCUK
Çocuğum Altını Islatıyor
Bu sayımızda Prof. Dr. Murat Dayanç ile çocukluk döneminde sık karşılaşılan bir durum olan
idrar kaçırma konusunda ,“Çocuğum altını ıslatıyor” başlığı altında çok bilgilendirici bir
söyleşi yaptık
ÖZGEÇMİŞ
Sayın Dayanç “Çocuğum altını ıslatıyor”
şikayeti nedir?
Çocukluk döneminde idrar kaçırma sık
karşılaşılan bir durumdur. Çocuk üroloğuna
başvuran hastaların bir çoğunu idrar kaçıran
çocuklar oluşturur.
Yapısal ve nörolojik bozukluğu olmayan
bir çocuk ortalama 2,5 yaşında çişini haber
vermeyi , yardımlı veya yardımsız tuvalete
çiş yapmayı öğrenir. Bu çocukların çoğu
gece de çişini tutmayı ve sabah kuru olarak
uyanmayı becerirler. İdrar kontrolü yaşamın
ilk 5 yılında tamamlanır. 5 yaşından sonra
idrar kaçırma normal olarak kabul edilmez.
Biz burda nörolojik ve yapısal problemi
olmayan çocuklardaki idrar kaçırma
hakkında bilgi vereceğiz.
Genel olarak idrar kaçırmayı gece yatak
ıslatma ve gündüz kaçırma olarak ikiye
ayırabiliriz.
56
Peki gece yatak ıslatma nedir?
Bu alt ıslatma olayı çişini tutamayıp küçük
miktarda kaçırmanın ötesinde idrarın
tümünü boşaltma biçimindedir. Gece
yatak ıslatma ( enuresis nocturna); 5 yaşın
üzerindeki çocukların uykuda yatağını
ıslatması durumudur. Bunların %75-80'i
bebeklikten beri sürekli yatak ıslatan grup
olup (primer) %20-25'i ise en az 6 aylık kuru
bir dönem geçirdikten sonra tekrar yatak
ıslatan (sekonder) çocuklardır.
Erkek çocuklarda 2 kat daha fazla görülebilir,
ailesel yatkınlık söz konusudur.
Gece yatak ıslatmanın nedenleri nelerdir?
• Gece
idrar
oluşumunu
azaltan
vazopressin denilen hormonun yeterince
salgılanamaması
• Uykunun idrar hissini algılayamayacak
kadar ağır olması ve uyanma güçlüğü
• İdrar torbasının yeterince büyümemiş
olması
• İdrar tutmaya yarayan pelvik taban
kaslarının kuvvetinde yetersizlik
Gece yatak ıslatmanın nedenleridir.
Gece yatak ıslatma nasıl tedavi edilir?
Öncelikle iyi bir değerlendirme ile gece yatak
ıslatmanın nedenleri belirlenir ve uygun
tedavi planlanır. İlk olarak "işeme geliştirme
programı" uygulanarak tedavi edilmelidir.
İşeme gelistirme programinin içinde ; aile
eğitimi, mesane eğitimi, günlük yaşam
düzenlemesi,pelvik taban rehabilitasyonu
ve biofeedback tedavi ve alarm tedavisi
yer almaktadır. Eğer sonuç alınamazsa ilaç
tedaviside tedavi programına eklenmelidir.
Günümüzde enüresis'li çocukların çoğu ilaç
kullanılmadan uzman bir ekip tarafından
uygulanan "işeme geliştirme programı" ile
tedavi edilmektedir. Bu nedenle tedavinin
ilk basamağı olmalıdır.
Gündüz ıslatma (alt üriner sistem
fonksiyon bozukluğu) ile ilgili neler
söylersiniz?
Normal işeme paterni için düzgün bir
pelvik taban kas aktivitesi olması gerekir.
Pelvik taban kasları erkek çocuklarda
yumurtalıklardan anüse kadar uzanan, kız
çocuklarında ise vajenden anüse kadar
uzanan hamak şeklinde bir kas tabakasıdır.
Pelvik taban kasları işeme esnasında gevşek
olmalıdır. Bu sayede idrar mesaneden tam
olarak boşalır.
KOLEJLİLER TEMMUZ 2015
Günümüzde bilgisayar, tablet ve televizyon
karşısında fazla zaman geçiren veya
oyuna dalıp daha fazla oyun oynamak
için işemelerini erteleyen yada okulda
tenefüslerde oyun oynamak için tuvalet
ihtiyacıni erteleyen çocuklar değişik
manevralar kullanarak örneğin ; bacaklarını
çaprazlayarak işemeyi ertelerler. Bunun
sonucu olarak pelvik taban kas aktivitesini
arttırırlar. Artmış pelvik taban kas aktivitesi
nedeniyle çocuk dirence karşı işeyerek
işeme paternini bozar ve işeme fonksiyon
bozukluğu meydana gelir. Bozulan
işeme fonksiyonu nedeniyle mesane
tam boşalamaz. Mesanede kalan idrar
nedeniyle sık sık idrar yolu enfeksiyonu
gelişir ve bununla birlikte mesanenin dolum
fonksiyonuda bozulur ve değişik tipte idrar
kaçırma gözlenir.
Mesane dolum fonksiyonu bozulduktan
sonra zaman içinde mesane basıncı artar.
Artan mesane basıncı nedeniyle idrar yukarı
böbreklere doğru kaçar. Buna vezikoüreteral
reflü denir. Eğer kaçak önlenmez ise zaman
içinde üst üriner sistem bozukluklarına
neden olabilir.
Alt üriner sistem fonksiyon bozukluğunun
belirtileri nelerdir?
• Sık tuvalete gitme ( günde 7 den fazla)
• Az tuvalete gitme (günde 3 den az)
•Acil idrara çıkma isteği ( yetişememe
durumunda idrar kaçırma)
• Kesik kesik işeme , zayıf akımla işeme
• Sık idrar yolu enfeksiyonu
• Gülme anında idrar kaçırma
•Kabızlık
• İdrarı boşaltamama hissi
• Değişik miktarda ve sıklıkta idrar kaçırma
Gündüz ıslatma nasıl tedavi edilir?
İşeme fonksiyonunu bozan en önemli
neden artmış pelvik taban aktivitesi olduğu
için tedavideki öncelikli hedef pelvik
taban kaslarını gevşetmek olmalıdır. Pelvik
taban kaslarını gevşetmenin en etkili yolu
"Biofeedback
tedavi" dir. Biofeedback
tedavide makatın ön tarafının iki yanına
2 adet elektrot bağlanır. Bu elektrotlar
bilgisayardaki özel bir oyun programı ile
bağlantı sağlayarak pelvik taban kaslarını
kasmayı ve gevşetebilmeyi öğrenmede
yardımcı olur. Çocuk ekranda gördüğü
tırtılın, uçağın kendisi olduğunu farz eder.
Pelvik taban kaslarını kullanarak oyunun
gerekliliklerini yerini getirir. Haftada bir veya
iki seans olacak şekilde toplam 8-10 seans
olarak uygulanır. Eğer gerekirse elektroterapi
yöntemleriyle pelvik tabana normal
aktivitesi öğretilmeye çalışılır. Biofeedback
tedavi ve elektroterapi "işeme geliştirme
programı"nın bir parçasıdır. "İşeme
geliştirme programı"nın diğer bölümleri
olan ;aile eğitimi, tuvalet ve mesane
eğitimi,günlük yaşam düzenlemeleri,kayıt
tutma,ödüllendirme gibi tedavinin bütün
parçaları uzman bir ekip ile uygulandığında
başarı oranı çok yüksektir. Bu başarıda ailenin
ve çocuğun katkısıda çok önemlidir. Bazı
durumlarda "işeme geliştirme programı" ile
kombine ilaç tedaviside verilebilir. Ancak
öncelikli hedef ilaçsız tedavi olan "işeme
geliştirme programı"dır. Bu tedavi sayesinde
gereksiz ilaç kullanımıda önlenmiş olur.
Seans aralarında üroflow-emg ve diğer
değerlendirme yöntemleri ile işeme
fonksiyonu mukayeseli olarak değerlendirilir.
20 yıldır uyguladığımız tedavilerde
edindiğimiz büyük tecrübelerle başarı
oranımız %90 lar civarında.
Sonuç olarak; idrar kaçırma çok önemlidir.
İhmal
edilmemelidir.
Kendiliğinden
geçmesini beklemek telafisi mümkün
olmayan problemlere neden olabilir.
57