SAYI 1 - Roketsan

Transkript

SAYI 1 - Roketsan

SAYI 1
TEMMUZ 2012 / ISSN 1302-1435
• TASARIM ve MÜHENDİSLİK GÜCÜMÜZ
• DÜNDEN BUGÜNE ROKETSAN
• ROKETSAN’LI OLMAK
Roketsan, bir TSKGV kuruluşudur.
24.yıl
sayı 1 temmuz 2012
içindekiler
TEMMUZ 2012 - SAYI 1 - 6 AYDA BİR YAYIMLANIR
içindekiler
3
başkan’ın mesajı
4
genel müdür’ün mesajı
5
ISSN 1302-1435
Roketsan Adına Sahibi
Selçuk YAŞAR
Sorumlu Müdür (Yazı İşleri)
İlhami TOPÇU
Yayın Kurulu
İclal DURAL
Mustafa Akın ERDEM
Duygu ÖZCAN
Hande GENÇ
Ceyda KILIÇ
dünden bugüne roketsan
6-10
Kapak Tasarımı
Harun VURGUN
Tasarım - Grafik Uygulama
Etkileşim Grafik Tasarım
Halit Ziya Sk. No: 26/3 Çankaya/Ankara
Tel: +90 (312) 441 71 93
Basım Yeri
Ankara Ofset
Sanayi 1 Cd. Necatibey İş Hanı 93/44
İskitler/Ankara
Tel: +90 (312) 384 50 63
Yönetim Yeri
Roketsan
Roket Sanayii ve Ticaret A.Ş.
Ankara-Samsun Karayolu 40. km
06780 Elmadağ/Ankara
Tel: + 90 (312) 860 55 00
Faks: + 90 (312) 863 42 08
[email protected]
[email protected]
[email protected]
•
Bu dergi kapsamında yayınlanan yazılar, yazılardaki
düşünce ve öneriler ile kaynakların doğruluğuna ilişkin her türlü sorumluluk yazar(lar)a aittir. Yazılar referans gösterilmeden basılamaz, kopyalanamaz ve
paylaşılamaz. Dergi içeriğinde bulunan yazılar ve makaleler Roketsan A.Ş. ve ilgili kurum ve kuruluşların düşüncesini yansıtmamakta olup, sadece yazarının
kendi kişisel düşüncesini yansıtmaktadır. Bu yazılarda
geçen düşünce, öneri ve kaynakların doğruluğu hususunda Roketsan A.Ş. sorumlu tutulamaz.
kurumsal kimliğimiz
11-12
tasarım ve mühendislik
gücümüz
13-15
roketsan ve teknoloji
16-25
fuar ve organizasyonlar
27-35
roketsan’lı olmak
36-41
misafirlerimiz
42-43
basın’da roketsan
44-47
3
roketsan dergisi
başkan’ın mesajı
Sayın Okurlarımız
2011 yılını geçen yıllarda olduğu gibi
yoğun bir tempoda geçirdik ve dünyada yaşanan ekonomik durgunluğa
rağmen yeni başarılarla geride bıraktık.
Bu başarıların gelecek yıllarda da sürdürülebilir olması için 2011 yılı başında Roketsan’da ürün ve teknoloji odaklı yeni
bir organizasyon yapısı oluşturulmuştur.
Pazar geliştirme çalışmaları sonucunda
sözleşmesi imzalanan projelerin 2011 yılı
sonu itibariyle toplam kalan taahhüt bedeli yaklaşık 4 Milyar TL’ye ulaşmıştır.
CİRİT, UMTAS, OMTAS, DSH, 107 mm,
122 mm ve 300 mm Topçu Sistemleri
gibi özgün ürünleri tasarlayan, geliştiren, üreten ve müşteriye özel çözümler
yaratan Roketsan bir dünya şirketi olma
yolunda hızla ilerlemektedir. Roketsan,
tamamı özgün tasarım olan ürünleri ile
gerek Türk Silahlı Kuvvetleri gerekse
müşterisi olan dost ve müttefik ülkeler
nezdinde güvenilir bir marka olarak
kabul edilmektedir.
lar sağlamaktadır.
Hedefimiz, dünyada savunma sanayii
şirketleri içinde 100’ler kulübüne katılmak ve bu kulübün devamlı üyesi olmaktır. Satış hacmi ve füze teknolojileri
ile dünya pazarına yön veren ilk 50
firma arasında yer almak yönünde hızla
ilerliyoruz.
Sahip olduğumuz profesyonel kadro ve
bilgi birikimi ile hedeflerimize en kısa sürede ulaşacağımıza inanıyorum.
Bu vesile ile ulusal ve uluslararası alanda
büyük başarılara imza atan Şirketimizin
kuruluşunda emeği olan tüm büyüklerimize, ortaklarımıza, bize olan güvenleri
ile bugünlere ulaşmamızda desteklerini
esirgemeyen Türk Silahlı Kuvvetlerimize,
dost ve müttefik Silahlı Kuvvetlerine
Yönetim Kurulu olarak şükranlarımızı
sunuyoruz.
Saygılarımla,
Hem ülkemize hem de dost ve müttefik
ülkelerin savunmasına hizmet eden Roketsan, artarak çeşitlenen ve kalifiye olan
alt yüklenicileri ile Türkiye’nin teknolojik
alt yapısını geliştirmede de önemli katkı-
4
Dr. Eyüp Kaptan
Korgeneral (E)
Yönetim Kurulu Başkanı
sayı 1 temmuz 2012
genel müdür’ün mesajı
Değerli Okurlarımız
İlk altı ayını geride bıraktığımız 2012 yılında
önemli hedefler gerçekleştirmiş ve performansımızı daha üst seviyelere taşımış olmanın gururu ile 24. yılımızı kutladık.
24 yıl önce, 1988 yılı yazında Ankara Kavaklıdere’de bir binanın 3. katındaki ofiste
faaliyete geçen Roketsan, bugün
1.400’den fazla çalışanı, 700’den fazla
mühendis gücü; %20 - 25’i ihracat
olmak üzere 2 Milyar ABD Dolarını aşan
sözleşme portföyü ile, roket ve füze alanında dünyaca tanınan, ürünleri talep
gören ve başarıları dost ülkelerce takdirle
izlenen bir şirkettir.
24 yıl boyunca önemli başarılara imza
atılmış, ürünlerimiz Türk Silahlı Kuvvetleri
(TSK) ve yurt dışı müşterilerinin hizmetine
başarıyla sunulmuştur. Roketsan kuruluş
aşamasından itibaren sahip olduğu yeteneklerden çok daha ötede hedefler koymuş ve haliyle riskler üstlenmiştir. Bu
süreçte TSK’nın ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM)’nın bize olan güvenleri,
hedeflerimizi başarıyla gerçekleştirmek
yönündeki kararlı yolculuğumuzda bize
büyük destek olmuştur. Türkiye’nin “Milli”
savunma ürünlerine sahip olması yönündeki ortak idealimiz doğrultusunda çok
önemli gelişmeler kaydedilmiştir.
Başarılarımızın en yenilerinden birisi, “İlk
Özgün Tasarım Türk Füzesi” CİRİT’in ilk
seri üretim kafilesinin TSK’ne yapılan teslimatıdır. Lazer güdümlü 2,75 inç CİRİT
füzemiz; kendi kategorisinde “dünyada
seri üretime giren ilk füzedir”.
Tasarım ve üretim portföyümüzde
önemli bir yer tutan topçu roket sistemlerimiz yurt savunması dışında uluslararası pazarda da kendisini ispatlamıştır.
Bu yılın ikinci yarısında geçmişteki ihracat
sözleşmelerine ilave olarak yeni bir yurt
dışı sözleşmesi imzalamaya çok yakın olduğumuzu sizlerle paylaşmak isterim.
Sistem tasarım ve entegrasyonu kabiliyeti
yanında roket ve füze motoru tasarım ve
üretimi gibi ana yetenekleriyle dünyada
ilgi odağı olmaya devam eden Roketsan,
dünyanın önde gelen savunma firmalarından MBDA ile Haziran ayında, özgün
füze motoru tasarım ve üretimi konusunda, ASPIDE motor projesinden sonra
gelen ikinci kontratını imzalamıştır.
Yeni gelişmelerden bir diğeri, büyük hissedarı olduğumuz, mühimmatın ayrıl-
maz ve kritik bir parçası olan tapaları üreten Tapasan firmasının Haziran ayında
Roketsan’a katılmasıdır.
Ürün ve müşterilerimize dönük çalışmalarımızın yanında; dünyada rekabetçi
olmak için, içeride de kendimizi yenilemeye, geliştirmeye ve maliyetlerimizi düşürmeye devam ediyoruz.
Sonuç olarak 25. yaşına giren Roketsan’ımız gelişmeye ve büyüyerek yeni başarılara imza atmaya devam etmektedir.
Tüm okurlarımıza sağlıklı, mutlu ve başarı
dolu günler diliyor, en içten sevgi ve
saygılarımı sunuyorum.
Selçuk Yaşar
Genel Müdür
5
roketsan dergisi
roketsan’ın tarihçesi, ulusal teknoloji birikimine katkısı
ve savunma sanayiindeki yeri
1999
1996
1988
1992
üzere yeni bir şirket kurulmasını değer-
lendirmiştir. Bu değerlendirme ve taleplerin neticesi olarak Roketsan, 14 Haziran 1988 tarihinde, Savunma Sanayii
İcra Komitesi’nin Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) roket ve füze ihtiyaçlarını karşılaması amacıyla kurulmuştur.
Roketsan, kuruluş amacını gerçekleştirmeye yönelik doğru stratejiler sayesinde
Stinger Konsorsiyumu gereklerini zamanında ve tam olarak yerine getirmekle
kalmamış, ülkemize kazandırdığı yetişmiş
beyin gücü sayesinde transfer edilen
teknolojileri özümseyerek yeni ürünlere
dönüştürmeyi başarmış ve bu ara hedefi
2001
Roketsan, Savunma Sanayii Stinger füzelerinin sevk
İcra Komitesi kararı ile
sisteminin üretilmesi
olmuştur.
“ülkemizde roket ve füze
tasarımı, geliştirilmesi ve
üretimi konularında lider bir
Stinger Projesi kapsamında füzelerin krikuruma sahip olunması”
tik alt sistemlerinden olan kompozit yaamacı ile 1988 yılında
kıtlı fırlatma ve uçuş motorlarının yurt
kurulmuş ve ilk üretim
içinde üretimi Türkiye tarafından üstleprojesi; uluslararası bir
nilmiştir. O dönemde Türkiye’de kompoprogram olan ‘STINGER
zit katı yakıt teknolojisi olmadığı için Milli
Savunma Bakanlığı (MSB), kompozit yaAvrupa Ortak Üretim
kıtlı fırlatma ve uçuş motorlarını üretmek
Projesi’ çerçevesinde,
Kuruluş
Ilk Özgün Ürün Teslimatı
Yıldırım Füze ve Silah Sistemi Teslimatı
İlk Stinger Motorlarının
Teslimatı
6
Kasırga Sistemi Teslimatı
sayı 1 temmuz 2012
2005
2010
1989 yılı başında arazide tesfiye ve ha-
Elde edilen ekonomik faydadan çok
daha önemlisi, ülkemizin ihtiyaç duyduğu, başta kompozit yakıtlı motor tek-
2004
1988 yılı yazında kuruluş kararını takiben sonbaharda İskitler’de kiralık bir binada,
sınırlı
savunma
sanayii
deneyimine sahip ancak kendilerine verilen milli görevin heyecanıyla dolu 25
kişilik çekirdek kadro ile çalışılmaya başlanmıştır. Avrupa Stinger Konsorsiyumunun gereklerine yönelik planlama ve
hazırlık çalışmalarına paralel olarak o tarihte bir bozkır olan Elmadağ’da mülkiyeti MKEK’dan SSM’ye geçirilerek, SSM
tarafından Roketsan’a kiralanmış olan
yaklaşık 1.000 dönümlük arazi üzerinde
tesis inşa çalışmaları yürütülmüştür.
zırlık çalışmaları başlamış, üretimin gerçekleştirilebilmesi için gerekli bina ve alt
yapı inşaatı 1991 yılında tamamlanmıştır. Aynı yıllarda tesisleşme çalışması tamamlandıktan sonra pilot kafile olarak
38 adet motor hatasız olarak üretilerek
zamanından önce konsorsiyuma teslim
edilmiştir. Sözleşme gereği Stinger füzelerinin fırlatma ve uçuş motorlarının üretimine başlanmıştır. Proje kapsamında
konsorsiyuma üye tüm ülkelerin ihtiyacını karşılayacak şekilde sevk sistemi üretimi ve ihracatını gerçekleştiren
Roketsan, programa katılan 15 üye ülke
sanayi kuruluşu arasında ikinci en büyük
iş payına sahip olmuştur.
nolojisi olmak üzere pek çok ileri teknoloji ve deneyimin elde edilmesidir. Bu
kazanımlar sonraki projelerin gerçekleştirilmesinde ihtiyaç duyulan alt yapıyı
oluşturmuştur. Henüz kuruluş aşamasında tesis edilen Mühendislik Geliştirme
biriminde görev alan çok sayıda mühendis, Stinger Projesi deneyimi ile daha
sonra iştirak edilen Milli ve NATO projelerinden elde ettikleri teknolojileri özümseyerek bu alt yapıyı özgün ürünlerin
tasarımında kullanma becerisini kazanmıştır.
Stinger projesinde başlangıçta henüz tesisi olmadığı ve deneyimsiz oluşu nedeniyle Konsorsiyumun diğer üye ülkeleri
tarafından şüpheyle ve güvensizlikle karşılanan Roketsan, MSB’lığının destek ve
himayesinde üretim hattı kalifikasyonunu
2012
süratle aşarak roket/füze alanında konusunda uzman milli bir sanayi oluşturmuştur.
UMTAS Tanksavar Füzesi
Geliştirme Sözleşmesi
İlk Özgün Ürün İhracat Sözleşmesi
Balistik Koruma Merkezi Açılışı
İlk Özgün Tasarım Füze
(CİRİT) Teslimatı
7
roketsan dergisi
başarıyla tamamlayan ilk firma olmuş,
programın önünde ve sıfır hata ile sevkiyat yapmış ve bu sayede bütün program ortaklarının takdirini kazanarak
müteakip potansiyel projeler için gerekli
güven ve saygınlığa mazhar olmuştur.
Roket ve füze tasarımı için gerekli uzman
personeli yetiştirmek ve tasarım araçlarını geliştirmek amacıyla 1992’de başlatılan füze tasarım alt yapısı geliştirme
projesinin 1995’de tamamlanmasıyla
Roketsan için “tasarım odaklılık” dönemi
başlamıştır. Sistem sorumlusu olma hedefiyle oluşturulan bu alt yapı sayesinde,
Stinger projesinin 1999 yılında tamamlanmasından önce Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyacını karşılamak üzere
dünyadaki emsallerine göre çok daha
gelişmiş özgün tasarım kompozit yakıtlı
11 km menzile sahip TR-107 Roketi ile
40 km menzilli TR-122 Roketi ve T-122
Sakarya Çok Namlulu Roketatar (ÇNRA)
Silah Sisteminin tasarımı, geliştirilmesi ve
üretimleri gerçekleştirilmiştir. Bu silah sistemi ve roketlerin 1996 yılında Kara Kuvvetleri
Komutanlığı
envanterine
alınması, Roketsan ve Türk Silahlı Kuvvetleri için önemli bir kilometre taşı oluşturmuştur.
Kara Kuvvetlerimizin derinlikte ateş gücünü arttıracak uzun menzilli roket ve
füzelerin üretilmesi amacıyla Milli Savunma Bakanlığı’nca 90’lı yılların sonlarına doğru başlatılan projelerin
gerçekleştirilmesi için üretim alt yapısı
kuvvetlendirilmiş ve çeşitlendirilmiştir.
Yeni teknolojilerin de elde edildiği bu
gayretler neticesinde Kasırga Roket ve
Silah Sistemi ile Yıldırım Füze ve Silah Sistemi Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine
kazandırılmıştır.
Yine Kara Kuvvetlerinin ihtiyacı doğrultusunda 2004 Yılında Milli Savunma Bakanlığı’nca başlatılan ve desteklenen
Roketsan Elmadağ Tesisleri
8
2,75” Lazer Güdümlü Füze (CİRİT) projesinde dünyadaki emsallerinin çoğundan farklı olarak baştan sona özgün
tasarım çalışmaları ile Lazer Güdüm, Ara
Safha Güdüm, Duyarsız Roket Motoru
ve Duyarsız Harp Başlığı gibi ileri teknolojiler kazanılmıştır.
2004 yılı başında, geçmişte kazanılmış
yetenekler sayesinde özgün tasarımla
üretilen roket ve silah sistemlerinin ihracına yönelik sözleşmeler imzalanmıştır.
Böylece yurt dışına sistem seviyesinde
ürün ve hizmet satışı dönemi başlatılmıştır.
2005 yılı ve sonrasında SSM tarafından
başlatılan ve halen desteklenen özgün
füze sistemleri Uzun Menzilli Tanksavar
Füzesi (UMTAS), Orta Menzilli Tanksavar
Füzesi (OMTAS) ve Çekili Alçak İrtifa
Hava Savunma Füze Sistemi geliştirilmesi çalışmaları kapsamında imzalanan
sayı 1 temmuz 2012
projeler sayesinde Roketsan ana yükleniciliğinde oluşan geniş bir sanayi yapılanması ortaya çıkmıştır. Ayrıca bu
projeler ile Füze Üstü RF Veri Bağı, Görüntüleyici Kızılötesi (IIR) Arayıcı Başlık,
Duyarsız Tandem Harp Başlığı ve Platform Entegrasyonu teknolojileri kazanılmıştır. Çok Kademeli Sevk Sistemi ve
CİRİT Füzesi çalışmaları sırasında elde
edilen Duyarsız Roket Motoru ile Ara
Safha Güdüm teknolojileri daha da ileri
seviyelere taşınmıştır.
Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyacı için NAMSA
ile imzalanan sözleşme kapsamında, raf
ömrü dolan mühimmatın emniyetli ve
çevreye zarar vermeksizin imha edilmesi
amacıyla kurulan Mühimmat Ayırma ve
Ayıklama Tesisi (MAAT), 2007 yılı Kasım
ayında teslim edilmiştir. Yine NAMSA ile
yapılan sözleşme kapsamında Mühimmat Ömür Belirleme Tesisi’nin (MİGYEM)
kurulumu 2011 yılı içerisinde tamamlanarak teslim edilmiştir.
Kasım 2009’da SSM ve Roketsan arasında imzalanan sözleşme gereği başlatılan ve ALTAY Milli Tankının Zırhı ile
diğer çeşitli zırh sistemlerinin tasarımı,
geliştirilmesi, üretimi ve testi için gerekli
alt yapının bulunduğu Balistik Koruma
Merkezi (BKM) kurulması çalışmaları Roketsan tarafından tamamlanmış ve tesis
28 Ekim 2010’da hizmete alınmıştır.
Ürün ve ürün hattı kalifikasyonunun tamamlanmasının ardından 2011 yılında
imzalanan üretim sözleşmesi kapsamında üretilen ve ilk özgün tasarım füze
sistemi olan CİRİT füzesi Mayıs 2012’de
TSK envanterine verilmiştir.
Roketsan tarihi açısından önemli diğer
bir gelişme de Tapasan’ın bünyemize
dahil edilmesidir. Tapa, gerek roket ve
füzeler gerekse de diğer mühimmat
9
roketsan dergisi
Roketsan Genel Müdürlük Binası
açısından en önemli alt sistemlerden biridir. TSK’nın tapa ihtiyacını karşılamak
için bir TSKGV iştiraki yapısında kurulmuş
olan Tapasan A.Ş., Haziran 2012 itibariyle Roketsan ile birleşmiştir.
1988 yılında çekirdek bir kadroyla faaliyetine başlayan Roketsan, bugün
%51’i
mühendis
olmak
üzere
1.400’den fazla personeli, 4 Milyar
TL’ye varan bağıtlanmış sözleşmesi ve
sahip olduğu teknolojik bilgi birikim ile
savunma sanayiinde bir dünya şirketi
olma yolunda hızla ilerlemektedir.
Kuruluşundan bugüne kadar geçen
süre içerisinde Roketsan, üstlendiği misyon gereği tasarım ve teknoloji alt yapısı geliştirme projeleri, ürün geliştirme
10
ve üretim programları ile fırlatma platformu ve komuta üniteleri de dahil
olmak üzere roket/füze sistemlerini ihtiyaçlar doğrultusunda milli olarak tasarlama, üretme, kullanıcı personeli
eğitme ve silah sistemlerinin lojistik destek ihtiyacını karşılama yeteneğini kazanmıştır.
1988 yılında Ankara/Elmadağ’da boş
bir arazide ilk kuruluş çalışmaları başlatılan Roketsan, faaliyeti ülke sınırlarını
aşan, kendi teknoloji alanındaki NATO
programlarına katılan, ürünlerini Türk
Silahlı Kuvvetleri yanında dost ülkelerin
de hizmetine sunabilen bir kuruluş haline gelmiştir.
Dünyadaki diğer savunma sanayii kuruluşlarında olduğu gibi şüphesiz Roketsan da varlığını idame ettirebilmek
için, ürün yelpazesini Kara, Hava ve
Deniz Silah Sistemlerini kapsayacak şekilde genişletmeyi hedeflemiş ve bu
amaçla çeşitli yurt içi ve yurt dışı projelerde görev almış veya bu tür projelere
aday olmuştur.
Bu büyük gelişimi, her şeyden önce
Roketsan personeli ile Türk Silahlı Kuvvetleri’nin uzman personelinin projelerde yakın işbirliği içinde çalışmasına
borçlu olduğumuza inanıyoruz. Gelecekte de bu anlayışa bağlı kalmayı,
yurdumuzdaki ve tüm dost ülkelerdeki
kullanıcılarla yakın işbirliği içinde çalışarak en uygun çözümlere ulaşmayı
hedefliyoruz.
sayı 1 temmuz 2012
misyon ve
vizyonumuz
roketsan
etik ilkeleri
Misyon > Roket ve Füze Sistemlerimiz
ile Ülke Savunmasına Hizmet Etmek, Ülkemizin Teknoloji Alt Yapısına Ürünlerimiz ile Katkıda Bulunmak.
İnsan
Vizyon > Denizlerin Altından Uzaya
Kadar Roket ve Füze Sistemlerinde Ülkemizin Lider Kuruluşu Olmak; Özgün
Ürün ve İleri Teknolojilerimiz ile Dünya
Pazarına, Satış Hacmi ve Füze Teknolojileri ile Yön Veren İlk 50 Firma Arasında
Yer Almak.
Özdeğerlerimiz > Milli: Yüzde yüz
milli, Yetkin: Roket ve füze alanında
uzman, Güvenilir: Etik kurallara bağlı,
Yaratıcı: Yeni ve sıra dışı fikirler, yaklaşımlar ve çözümler üreten, Paydaş Odaklı:
Ortaklarımızın, müşterilerimizin, çalışanlarımızın ve bize iş yapanların beklenti ve
gereksinimleri ile uyumlu hizmet sunan,
Cesur ve Öncü: Füze teknolojilerinde
atılımcı ve önder.
Güvenilir ve saygın olmak
Roketsan çalışanları sözüne sadık, saydam ve güvenilirdir. Dürüstlük ve ahlaka uygunluğu esas alır ve uygular.
Paylaşımcı olmak
Roketsan çalışanları, paydaşları ile olan ilişkilerinde paylaşımcı bir yaklaşım sergiler.
Gelişime, değişime ve eleştiriye açık
olmak, kendini sürekli yenilemek, daha
iyi, daha üretken nasıl olunur arayışı
içinde olmak, sorumluluğundaki işi en
iyi, en kısa sürede fakat verimli ve doğru
olarak nasıl yapabilirim sorularını sormak ve bunlara cevap üretmek Roketsan Kültürü’nün ayrılmaz unsurlarıdır.
Paydaşlarla ilişkilerde dürüst,
açık ve adil olmak
Roketsan çalışanları, şirket içindeki ve
şirket dışındaki tüm paydaşlarına karşı
dürüst, açık ve adil olur.
İş Yaşamı
Üst seviyede sorumluluk almak
ve örnek davranış sergilemek
Roketsan ’da her çalışan işi ile ilgili en
üst seviyede sorumluk almak ve bunun
gereğini yerine getirmekle yükümlüdür.
Diğer taraftan her yönetici; çalışanlarını
şirket kültürünü oluşturan genel çalışma ilkeleri, politikaları, uygulamaları
hakkında bilgilendirmekten, çalışanlarının her türlü davranışından ve ayrıca
şirket politikalarına uyup uymadıklarını
takip etmekten ve çalışanlarına örnek
olmaktan sorumludur.
Roketsan çalışanlarından; akılcı, planlı,
verimli, katılımcı, uyumlu ve huzurlu bir
çalışma ortamı yaratılmasına katkı beklenir. Her bir yönetici ekip çalışması kültürünün
içselleştirilmesi
ve
bu
doğrultuda herkesin çalıştırılmasını sağlamakla yükümlüdür.
Şirket değerlerine bağlı olmak
Roketsan çalışanları; prosedür, yönetmelik, el kitabı, talimat ve şirketin diğer
pratikleri ile esaslara bağlanmış olan
11
roketsan dergisi
şirket değerlerine bağlı olmak durumdadır.
Şirket kaynaklarını
verimli kullanmak
Roketsan, fiziksel varlıklar (tesisler, malzemeler), finansal kaynaklar, ticari sırlar,
patentler, tescilli markalar, özel bilgiler
ve fikir hakları dahil olmak üzere pek
çok varlığa sahiptir. Tüm varlıklar korunmalı, herhangi bir kayıp veya kayıp riski
önlenmeli, usulüne uygun şekilde ve
verimli olarak kullanılmalıdır.
Kurum içi eşitliği gözetmek
Roketsan’da kurum içi işlemlerde ve ilişkilerde eşitlik ilkesi esastır. Tüm çalışanların kurum içi eşitliğe uygun hareket
etmesi beklenir.
Çıkar çatışmalarından kaçınmak
Roketsan çalışanları; çıkar çatışmasından uzak durmayı prensip olarak benimser, kişisel fayda sağlamak amacı ile
Roketsan adını kullanmaz.
Çalışanlar, tedarikçi ve alt yüklenici firmalarla, Roketsan’ın çıkarlarına ters
düşen ya da şirket adına verecekleri kararı ve gösterecekleri etkinliği etkileyebilecek kişisel işler ve finansal işlemler
12
yürütmez. Ayrıca, her çalışan, şirket işlerinde kendisine veya yakınlarına çıkar
sağlamaya yönelik davranışta bulunmaz ve şirket varlıklarını özel ihtiyaçları
için kullanmaz.
Roketsan çalışanı, menfaat çatışmalarının üstesinden gelecek şekilde davranır.
Yasa
Çevreye duyarlı olmak
Roketsan çalışanları çevreye karşı duyarlıdır, çevreyi bugünün ve yarının kuşakları için korumak ve yürürlükte olan
çevre koruma yasalarını ve düzenlemelerini uygulamakla sorumludur.
Roketsan, aynı zamanda çevre dostu
bir kuruluş olarak, doğaya tehlikeli atık
bırakılmamasına özen gösterir.
Kurumsal ve kişisel gizli bilgileri
ifşa etmemek
Roketsan çalışma konuları itibari ile
Milli, NATO ve ticari gizli bilgileri kullanmaktadır. Bilginin; bilmesi gereken
prensibine uygun olarak etkin bir şekilde kullanımı, doğru paylaşımı, bütünlüğünün ve erişilebilirliğinin sağlanması
tüm şirket çalışanlarının öncelikli görev-
lerindendir. Kurumsal ve kişisel gizli bilgilerin yönetimi ve gizliliğinin korunmasına yönelik oluşturulan süreçlerin etkin
şekilde işletilmesi önem arz etmektedir.
Kurum mevzuatına, ulusal ve
uluslararası yasalara uymak
Roketsan , Türk kanunlarına, uluslararası kanunlara, kural ve yönetmeliklere riayet eder. Kanuna veya ahlaka
aykırı davranışların ihbar edilmesini destekler. Şirkete ait finansal ve teknik
rapor ve kayıtların doğruluğunu kabul
ve taahhüt eder.
Çalışanlar şirket ile ilgili tüm bilgileri zamanında, doğru ve dürüst olarak kaydetmeli ve bildirmelidir. Bu gereklilik
yalnız bunlarla kısıtlı olmaksızın, çalışılan sürenin, izinlerin, gerçekleşen işletme
giderlerinin,
çeşitli
iş
sonuçlarının, gelir ve maliyetin ve diğer
iş etkinliklerinin doğru bildirilmesini de
içerir.
Kişisel ve kurumsal fikri mülkiyet
haklarına saygı duymak
Roketsan insan zihninin, düşünce gücünün yarattığı ürünler (patent, marka
ve tasarım gibi) üzerindeki tüm hakları
korur ve gözetir.
sayı 1 temmuz 2012
tasarım ve mühendislik gücümüz
operasyonlar ve
enerjik sistemler
grup başkanlığı
taktik füze
sistemleri grup
başkanlığı
Operasyonlar ve Enerjik Sistemler (OES),
Grup Başkanlığı roket/füze sevk sistemleri, harpbaşlığı ve piroteknik sistemleri,
malzeme teknolojileri, balistik koruma
(zırh) sistemlerinin tasarım ve teknolojileri üzerine uzmanlaşmıştır. Grup Başkanlığına
bağlı
Mühendislik
Direktörlüğü, bünyesinde yürütmekte
olduğu;
Taktik Füze Sistemleri (TFS) Grup Başkanlığı, arayıcılı ve/veya ara safha güdümlü
taktik füze sistemlerinin tasarımı, geliştirilmesi ve üretilmesi alanında çalışmaktadır. Ayrıca bu sistemlere yönelik
ihtiyaçların karşılanabileceği geliştirme,
test veya eğitim amaçlı benzetim sistemleri de TFS Grup Başkanlığı bünyesinde
geliştirilmektedir. Bu doğrultuda TFS
Grup Başkanlığına bağlı Mühendislik Direktörlüğü bünyesinde;
• Sevk Sistemleri,
• Kompozit Katı Yakıtlar,
• Harp Başlığı ve Piroteknik Sistemler,
• Metalik, Kompozit, Seramik Malzemeler
• Kritik Kimyasallar,
• Pasif ve Reaktif Hibrit Zırh Sistemleri
alanlarındaki teknoloji geliştirme ve mühendislik faaliyeti ile kendi özgün tasarımlarını üretmektedir. Bu süreçte ayrıca
yurt içi imkan ve teknolojilerden azami
oranda faydalanılarak ulusal savunmaya
ve ülke ekonomisine katkı sağlanmaktadır.
Söz konusu sistemlerin geliştirilmesinde
tasarım mühendisliği, proje yönetimi,
sistem mühendisliği, teknoloji yönetimi,
entegrasyon mühendisliği süreçlerinde
uzmanlaşmış mühendislik ekipleri görev
yapmaktadır. OES Mühendislik Direktörlüğü bünyesinde yürütülen sistem ve alt
sistem tasarım faaliyeti, Roketsan’da geliştirilmiş milli modelleme-simülasyon ve
analiz araçları, veri tabanları ve özel test
teknolojileri kullanılarak gerçekleştirilmektedir.
• 2.75” Lazer Güdümlü Füze Sistemi
• Tanksavar Füze Sistemleri (IIR/Lazer
Güdümlü, Helikoptere Entegre/Portatif)
• Deniz Platformlarına Entegre Hassas
Güdümlü Sistemler
• Hava Savunma Füze Sistemleri (IIR
Güdümlü, Yer Platformlarına
Entegre/Portatif)
• Hava Füze Sistemleri
• Seyir Sistemleri
• Benzetim Sistemleri
• Güdüm Kitleri (Arayıcı/Ataletsel
güdüm kitleri ile topçu mermilerinin,
havadan yere bombaların ve topçu
roket sistemlerinin güdümlü hale getirilmesi)
alanlarında tasarım ve teknoloji geliştirme faaliyeti yürütülmekte ve TSK’nın
taktik ihtiyaçlarının karşılanmasına ve
ülke sanayiinin gelişmesine katkı sağlanmaktadır. Yürütülen faaliyet kapsamında;
sistem/alt-sistem tasarımı, geliştirme ve
test çalışmaları ile platform entegrasyonu
ve entegre sistem test çalışmaları, sistem
mühendisliği yaklaşımı içerisinde milli
olarak yürütülmekte ve elde edilen nihai
ürünler kullanıma sunulmaktadır.
TFS Grup Başkanlığı Mühendislik Direktörlüğü bünyesinde yürütülen projelerde; alanında uzman mühendisler
görev almakta ve gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında Modelleme Simülasyon Laboratuvarları, Döngüde Donanım
(Hardware-in-the-Loop) Test Sistemleri,
IIR/IR Füzeler için Hedef İmzası Benzetim
Alt yapıları, Lazer Arayıcı Başlık Ölçüm ve
Test Laboratuvarı, Kontrol Sistemleri Geliştirme ve Test Laboratuvarı, Ara Safha
Ataletsel Güdüm Sistemleri Geliştirme ve
Test Laboratuvarı ile uçuş testlerine yönelik Telemetre Alt yapısı gibi alt yapılardan faydalanılmaktadır.
balistik sistemler
grup başkanlığı
Balistik Sistemler (BLS) Grup Başkanlığı,
karadan karaya ataletsel güdümlü füze
sistemleri, uydu fırlatma sistemleri ve
topçu roket sistemlerinin tasarım ve teknolojileri üzerine uzmanlaşmıştır. Grup
Başkanlığına bağlı Mühendislik Direktörlüğü bünyesinde;
• Serbest uçuşlu roket sistemleri için
roket ve roket podu
• Karadan karaya ataletsel güdümlü
füze sistemleri
• Hassas ataletsel navigasyon sistemleri
• Kara ve Deniz Silah Sistemleri (Çok
Namlulu Roketatar Sistemleri, Füze Fırlatma Sistemleri ve ilgili diğer yer sistemleri)
• Uydu Fırlatma Sistemleri
alanlarında tasarım ve teknoloji geliştirme faaliyeti yürütülerek ulusal savunmaya ve ülke ekonomisine katkı
sağlanmaktadır. Belirtilen karmaşık sistemlerin tasarlanması ve geliştirilmesi sürecinde ürün ömür devri yönetimi tüm
unsurları, hem ulusal hem de uluslararası projelerde hayata geçirilmektedir.
Yeni teknolojilerin geliştirilmesi sürecinde milli imkan ve kabiliyetlerden yüksek oranda yararlanılmaktadır.
Balistik Sistemler Grup Başkanlığı Mühendislik Direktörlüğü’nde, belirtilen sistemlerin tasarlanması ve geliştirilmesi
için gerekli olan sistem ve alt sistem seviyesi tasarım, modelleme, simulasyon,
analiz, fonksiyonel test, özel laboratuvar
testi, uçuş testi ve teknoloji geliştirme
alanlarında uzmanlaşmış mühendislik
ekipleri görev yapmaktadır.
13
roketsan dergisi
türkiye’nin ilk milli füzesi CİRİT
Ülkemizin ilk milli tasarım
füzesi olan CİRİT’in ilk seri
üretim teslimat kafilesi Mayıs
ayında K.K.K.lığı
envanterine teslim
edilmiştir.
16-19 Mayıs 2012 tarihlerinde gerçekleştirilen kafile kabul atışlı testlerinde
ateşlenen tüm füzeler hedefi başarıyla
vurmuştur. Muhtelif menzillerde bulunan sabit ve hareketli hedeflere yapılan
atışlı testlerde üç farklı tip CİRİT Füzesi
(Çok Maksatlı Harp Başlıklı, Yüksek İnfilaklı Harp Başlıklı ve Eğitim Başlıklı), Türk
14
Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan
AH-1W Süper Kobra helikopterinden
ateşlenmiştir.
35 knot hıza ulaşan yan rüzgarın bulunduğu zor meteorolojik koşullarda gerçekleştirilen bu atışlı testlerde 1 m’nin
altında hedefler büyük bir hassasiyetle
vurulmuştur. Zırhlı hedeflere yapılan
atışlı testlerde beklenen zırh delme performansı elde edilmiş ve tüm hedefler
başarı ile tahrip edilmiştir. Testlerden
elde edilen sonuçlar CİRİT füzesinin yüksek vuruş hassasiyetini ve üstün harp
başlığı performansını bir kez daha göstermiştir.
CİRİT Füzesinin seri üretim faaliyetine paralel olarak yurt içi ve yurt dışı iş geliştirme faaliyeti de tüm hızı ile devam
etmektedir. Yurt içinde CİRİT’in AH-1W
Helikopterinin yanı sıra diğer hava ve
yer platformlarına entegrasyonu yönünde önemli mesafe kat edilmiştir.
Özellikle TAI tarafından üretilmekte olan
T-129 Helikopterine entegrasyon yönünde başlatılan CİRİT Akıllı Pod Projesi
kapsamındaki çalışmaların içerisinde bulunduğumuz yıl içerisinde büyük ölçüde
tamamlanması hedeflenmiştir.
2,75 inç (70 mm) kalibresindeki kalifiye
olmuş ilk güdümlü füze olma ünvanını
da taşıyan CİRİT’e yönelik olarak yurt
sayı 1 temmuz 2012
dışından da oldukça yoğun bir ilgi görülmektedir. Halen yoğun bir şekilde
devam eden iş geliştirme faaliyeti kapsamında bir taraftan ihtiyaç sahibi ülkelerin
kullanıcıları ile görüşmeler sürdürülmekte, diğer taraftan da büyük platform
üreticileri ve entegratör firmalar ile işbirliği çalışmaları yürütülmektedir. Bunların
başında dünya helikopter pazarında oldukça büyük paya sahip olan Eurocopter firması ile entegrasyon çalışmaları
bulunmaktadır. Bugüne kadar CİRİT’in
pazarlanmasına yönelik olarak 10’dan
fazla ülke ile muhtelif görüşmeler yürütülmüş olup bunların önümüzdeki dönemde de artarak devam etmesi
hedeflenmektedir.
15
roketsan dergisi
uydu fırlatma sistemleri
Son yıllarda dünyada uydu
talebi hızla artmaktadır.
Bu pazarın büyümesinde,
uydu teknolojilerindeki
gelişmeler, buna paralel
olarak yeni kullanım
alanlarının ortaya çıkması
ve ömrünü dolduran
uyduların yenilenmesi
gerekliliği etken olmaktadır.
Uydular genel olarak haberleşme, gözetleme, konum belirleme gibi görevleri
yerine getirmektedir. Kullanıcının askeri,
ticari, devlet veya araştırma kuruluşu olmasına bağlı olarak, bu görevler kendi
içinde farklılık göstermektedir.
Uyduların ağırlıkları da, genellikle görev
amaçları ile orantılı şekilde değişmektedir. Örneğin, dünyaya daha yakın yörüngelerde görev yapan gözetleme
uyduları birkaç yüz kg ağırlığında iken
yüksek irtifalarda konumlandırılmış olan
haberleşme uydularının ağırlıkları birkaç
tondan başlamaktadır. Elbette, uyduları
görev yörüngelerine taşıyan fırlatma sistemlerinin boyutu da, uydunun ağırlığı
ile orantılı şekilde değişmektedir.
tanıtılmış, daha sonra fırlatma sistemleri
incelenmiştir.
Uydu Yörüngeleri
Alçak İrtifalı Dünya Yörüngeleri
(LEO): LEO, irtifası 250-1.500 km arasında yer alan yörüngelere verilen
genel isimdir. Bu yörüngelerdeki uydu
seyir hızları 7.76 km/s (250 km irtifa için)
ile 7.11 km/s (1.500 km irtifa için) arasında değişir. Kutup Yörüngeleri ve
Güneş Eş Uyumlu Yörüngeler bu sınıfa
aittir.
Kutup Yörüngeleri: Kutuplar üzerinden geçen ve ekvator çizgisini dik olarak kesen bir yörüngedir. Kutup
Yörüngeleri, verilerin gece veya gündüz ayrımı yapılmadan toplanabildiği
(radar ile tarama) görevlerde kullanılabilmektedir. Bu yörünge ile dünyanın
tümünü taramak mümkündür. Bu tip
yörüngelere oturtulacak uyduların, kutuplara yakın enlemlerden fırlatılması
uygundur.
Güneş Eş Uyumlu Yörünge: Bu yörüngenin ekseni, dünyanın dönüş hızı
ile aynı hızda ve ters yönde döndüğü
için, Güneş Eş Uyumlu Yörünge’yi takip
eden uydular sürekli olarak aynı saat diliminde kalırlar. Bu sayede sürekli olarak
dünyanın aydınlık tarafında kalmaları
sağlanabilir. Bu tip yörüngeler, fotoğraflama amacıyla kullanılan uydular için
uygundur.
Dünya Eş Uyumlu Yörünge (GEO):
GEO, dünya çevresindeki dönüş periyodu 24 saat olan ve dünya ile aynı
dönüş yönüne sahip özel bir dairesel
yörüngedir. Bu özelliği sayesinde, dünyanın belirli bir bölgesi üzerinde sabit
durması gereken meteoroloji ve haberleşme uyduları için yaygın olarak kullanılır. Bu tip yörüngelerdeki yaklaşık irtifa
36500 km olup, uydu seyir hızları 3.0
km/s civarındadır.
Uyduların Hizmet Verdiği Sektörler
Dünyada uyduların hizmet verdiği sektörler büyük çeşitlilik göstermektedir. Bu
sektörler uyduların kullanım amaçlarıyla
birlikte aşağıda verilmiştir.
1. Askeri (ihbar, ikaz, keşif, gözetleme,
veri aktarımı, haberleşme)
2. Ticari (telekomünikasyon, kalifikasyon, mikro-yerçekimi, uzay vakum ortamı testleri, deneysel uydular)
Ülkemiz uydu faaliyeti, 1994 yılında
TURKSAT 1B ile başlamıştır. Bu tarihten
itibaren farklı amaçlarla altı uydumuz
daha (TURKSAT-1C, -2A, -3A, BİLSAT,
İTÜpSAT, RASAT) yörüngeye yerleştirilmiştir. Bugün itibarı ile bu uyduların üç
tanesi halen (TURKSAT-2A, -3A ve
RASAT) kullanımdadır. Şu anda tasarım
ve üretim aşamasında bulunan TURKSAT-4A ve TURKSAT -4B uydularının
2013-2014 yıllarında fırlatılması planlanmaktadır.
Bu yazıda, önce uyduların yerleştirildiği
yörüngeler ile hizmet verdiği sektörler
16
(Şekil 1) - Dünya Yörüngesindeki Uyduların Görevlerine Göre Dağılımı (1)
sayı 1 temmuz 2012
3. Kamusal Görevler (deniz araçları
takip, orman yangınları gözetleme,
doğal afet gözetleme; kasırga, deprem,
vb.)
4. Bilimsel Araştırma
• Yeni konsept ve teknolojilerin uzay ortamında denenmesi
• Yeni uydu teknolojilerinin denenmesi
• Yeni algılayıcıların denenmesi
• Üniversitelere ait çalışmalar
• Farmakoloji/tıp uygulamaları (biyolojik araştırmalar, radyasyona maruz
kalma deneyleri, gen araştırmaları, vb.)
5. Amatör (radyo vericileri)
Bugün itibarı ile dünya yörüngesinde
yaklaşık bin uydu görev yapmaktadır.
Bu
uyduların
yaklaşık
%57’sini
iletişim/haberleşme uyduları oluşturmaktadır. Dünya yörüngesindeki uyduların görevlerine göre dağılımı Şekil 1’de
verilmiştir.
(Şekil 2) - Taurus [Orbital Sciences-ABD]
(Şekil 3) - VEGA [ESA-Europe]
ması gerektiğinde ise, daha büyük fırlatma sistemlerin kullanılması gerekmektedir. Büyük fırlatma sistemlerinin
kullanımını maliyet etkin hale getirmek
amacıyla bu sistemlerin fırlatma görevleri planlanırken, ana yük olarak taşınan
büyük uyduya ek olarak daha küçük
boyuttaki birkaç uydunun da aynı
görev içerisinde kendi yörüngesine taşınması alternatifleri değerlendirilmektedir. Ancak bu durum, “ek yük” olarak
fırlatılacak uyduları, fırlatma takvimi açısından ana yük olan uyduya bağımlı
hale getirmektedir.
ve kargo taşınması ya da uzayın incelenmesi amacıyla yörüngeye büyük boyutlu sistemlerin (teleskoplar vb.)
taşınmasının gerekli olduğu durumlarda ise mevcut katı ve sıvı yakıt teknolojisinin imkan verdiği en büyük boyutlu
itici motorların bir arada kullanıldığı fırlatma sistemleri kullanılmaktadır.
Uydu Fırlatma Sistemleri
Uyduların, görev yörüngelerine taşınmasında uydu fırlatma sistemleri kullanılmaktadır. Bu sistemlerin boyutları ve
ağırlıkları da, taşıyacakları faydalı yükün
boyutuna, kütlesine ve hedeflenen yörünge irtifasına göre değişiklik göstermektedir.
Uydu fırlatma görevlerinde, fırlatma sisteminin sağladığı itkinin büyük kısmı yer
çekimini yenmek için harcanmaktadır.
Hafif bir uydunun gereğinden büyük
bir sistem ile fırlatılması maliyet açısından verimsiz olmaktadır. Bu durum,
küçük uyduların fırlatılmasında düşük
kapasiteli fırlatma sistemlerinin kullanılmasını avantajlı hale getirmektedir. Bu
kapsamda; düşük kapasiteli fırlatma sistemlerinin geliştirilmesindeki temel
amaç; sistemin toplam ağırlığını, fırlatma ve üretim maliyetini ve üretim süresini önemli ölçüde azaltarak küçük
uydu pazarında çekici hale gelmek ve
yeni kullanım alanları yaratmaktır.
Haberleşme uyduları gibi büyük kütleli
faydalı yüklerin yüksek irtifalara taşın-
Dünyada kullanımda olan uydu fırlatma
sistemlerinin bir kısmı Tablo 1’de, Şekil2 ve Şekil-3’de ise iki adet uydu fırlatma
sisteminin fotoğrafı verilmiştir.
Fırlatma Alanı
Uluslararası Uzay İstasyonu’na personel
(Tablo 1) - Örnek Uydu Fırlatma Sistemleri
Fırlatma bölgeleri, bir ulusun uzaya açılan kapısı olma niteliğini taşıyan özel tesislerdir. Fırlatma alanı, karakteristik
olarak bir fırlatma görevinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli rampaları, kontrol
ve haberleşme istasyonlarını, test ve son
montaj depolarını kapsar. Fırlatma alanı
seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar; göreve uygunluk, güvenlik, ulaşım imkanları ve fırlatma yörüngesi
başlıkları altında incelenmiştir.
17
roketsan dergisi
Göreve Uygunluk:
Seçilen fırlatma bölgesi öncelikle gerçekleştirilmek istenilen fırlatma görevine
uygun olmalıdır. Seçilen bölgenin coğrafi konumu, amaçlanan Dünya yörüngesine ulaşım maliyeti üzerinde bir
etkendir. Ulaşılacak yörüngeye en
düşük maliyet ile ulaşılması ana kriter
olarak ele alınmalıdır. Dünya Eş Uyumlu
Yörüngeler için ekvatora yakınlık kriteri
aranabileceği gibi, Kutup Yörüngeleri
için kutuplara yakınlık fırlatma maliyetlerinde düşüş getirecektir. Hava şartları
da operasyona uygunluk konusunda
önemli bir yer tutar. Yılın büyük bir bölümünde hava şartlarında fırlatmaya elverişlilik aranmalıdır.
Güvenlik:
Fırlatma sistemleri yanıcı ve patlayıcı
malzemeler içerir. Fırlatma bölgelerinde
bulundurulmasına izin verilen patlayıcılar uluslararası tehlike sınıflandırılmasına
göre üçe ayrılmıştır. Fırlatma bölgesindeki binaların araziye yerleşimi, tehlike
sınıflandırmasına bağlı kriterlere uygun
olmalı ve gerekiyorsa ek önlemler alınmalıdır. Yerleşim bölgelerine yakınlık
bölge seçiminde büyük önem taşır. Fırlatma sırasında atmosfere salınabilecek
yüksek miktardaki zehirli maddenin yerleşim bölgelerine taşınarak insan sağlığına zarar vermesi ve fırlatma sırasında
oluşabilecek bir kazanın yerleşim bölgelerini tehlikeye sokması istenmez. Fırlatma görevleri sırasında hava sahası
geçici olarak trafiğe kapatıldığından,
bölgedeki hava sahası yoğunluğu da
fırlatma bölgesi seçiminde dikkate alınmalıdır.
18
Ulaşım İmkanları:
Fırlatma sistemlerinin fırlatma bölgesine
taşınması, büyük hacim ve kütle sebebiyle zorluklar içeren bir aşamadır. Bu
nedenle fırlatma sisteminin tasarımı sırasında, fırlatma bölgesine nakliye konusu
da dikkate alınmalıdır. Fırlatma sistemi,
bir bütün olarak fırlatma bölgesine taşınabileceği gibi fırlatma bölgesinde kurulacak bir son montaj tesisinde de
birleştirilebilir. Fırlatma sistemi veya bileşenlerinin fırlatma bölgesine nakli için
kullanılacak karayolu veya demiryolunun durumu ve yol üzerinde bulunan
viraj ve geçitler dikkate alınmalıdır.
adım adım ilerleyen bir ülkedir. Bugüne
kadar Türk uydularının yörüngeye fırlatılmasında yabancı fırlatma sistemleri
kullanılmıştır. Türkiye’nin keşif, ihbar,
ikaz, haberleşme amaçlı uydu ihtiyaçlarının, yurt içi imkanlarla sağlanmasıyla
birlikte bu uyduların istenilen dünya yörüngesine fırlatılabilmesi için gerekli sistem ve alt sistemlerin de yurt içinde
geliştirilmesinin, kazanılması gereken bir
yetenek olduğu değerlendirilmektedir.
Türkiye’nin hedefi, yurt içinde mevcut
teknolojik imkanların daha da geliştirilmesine dayalı bir planlama ile fırlatma
sistemi yeteneğini kazanmak olmalıdır.
Fırlatma Yörüngesi:
Fırlatma bölgesinden havalanan fırlatma sistemi belirli bir uçuş profilini izleyerek görev yörüngesine doğru yol
alır. Bu uçuş sırasında, yakıtı biten kademeler sistemden ayrılır. Yüksek irtifalarda bırakılan kademeler atmosfere
girerek yanar ve tahrip olurlar, ancak
düşük irtifalarda atılan kademeler dünyaya düşer. Ayrılan kademelerin ya da
bir kaza anında tüm fırlatma sisteminin
yaratabileceği riskler sebebiyle fırlatma
yörüngesinin yerleşim birimleri üzerinden geçmesi uygun değildir. Fırlatma
yörüngesinin büyük bir bölümünün
deniz üzerinde olması ya da yerleşim
olmayan kara parçası üzerinden geçmesi tercih edilir.
Uzay alanında projelerin yürütülebilmesi için en önemli koşul siyasi iradedir.
Uzay projelerinin büyük maliyetli ve
uzun süreli olması ve paydaşların çeşitliliği sebebiyle ulusal düzeyde etkin koordinasyon sağlayacak bir otoriteye
ihtiyaç bulunduğu değerlendirilmektedir. Ancak bu şekilde ulusal imkanların
etkin kullanımının sağlanması, hedeflerin tamamlayıcı ve doğru bir şekilde
tayin edilmesi mümkün olacaktır.
Sonuç
Türkiye, uydu üretimi konusunda geleceğe dönük planlamaları olan ve kendi uydu
sistemlerini tasarlayıp üretmek
yolunda
Yararlanılan Kaynaklar
(1) State of the Satellite Industry Report
- August 2011 (Futron Corporation)
Başar SEÇKİN ve
Arif Göktuğ
KARACALIOĞLU
(Şekil 4) - Deniz Platformundan Uydu Fırlatma
(Sea Launch-2005)
sayı 1 temmuz 2012
güdümlü füze sistemleri
tasarım ve geliştirme süreçleri
Güdümlü füze sistemlerinin
tasarımı ve geliştirilmesi,
ihtiyaç makamının
sunduğu isteklerin analiz
edilmesi ile başlayan ve
füze sisteminin kullanılabilir
ömrünü tamamlamasına
kadar devam eden bir
süreçtir.
Bu uzun süreçte, tasarım ve geliştirme
faaliyeti belirli bir disiplinle ve Sistem
Mühendisliği yaklaşımı ile ele alınmalıdır.
Bu yazıda, Roketsan bünyesinde uygulanan güdümlü füze sistemleri tasarım
ve geliştirme süreçleri konusunda bilgi
verilmekte ve halihazırda yürütülen projelerden örnekler sunulmaktadır.
1. Sistem Tasarımı
Güdümlü füze sistemleri gibi kompleks
sistemlerin geliştirilmesi için Sistem Mühendisliği V-Modeli olarak adlandırılan
bir tasarım ve entegrasyon süreci yaygın olarak kullanılmaktadır, (Şekil 1). Bu
modele göre, tasarım süreci ihtiyaç makamının sunduğu isteklerin analiz edilmesiyle başlar. Bu istekler, kullanıcı ya
da ihtiyaç sahibi makamın, füze sistemi
için öngördüğü operasyonel konsepte
uygun olarak belirlediği başlangıç gereksinimleridir (1). Bu gereksinimler, operasyonel kullanıcının (silahlı kuvvet)
kendi kullanım ortamı açısından açık ve
tanımlayıcı bilgiler içerse de gereksinimlerin tasarım girdisi olarak kullanılması
için tasarımcı açısından anlamlı teknik
gereksinimlere dönüştürülmesi ve sınıflandırılması gerekir.
Örneğin, “Füze sistemi, modern ana
muharebe tanklarını etkisiz hale getirecektir” şeklinde tanımlanan bir başlangıç gereksinimi, tasarımcı açısından,
füzenin tandem harp başlığı konfigürasyonuna sahip olacağını belirten bir işlevsel gereksinim ve harp başlığının
belirli bir delme etkinliğini sağlayacak
çukur imlaya sahip olacağına işaret
eden bir performans gereksinimi şeklinde ayrıştırılabilmektedir. İhtiyaç makamının sunduğu tüm istekler, bu bakış
açısıyla, fiziksel, işlevsel, performans,
arayüz, lojistik, çevre koşulu, emniyet
vb. sınıflarda gruplandırılmakta ve tasarımcı bakış açısıyla ifade edilmiş sistem
gereksinimlerine dönüştürülmektedir.
Elde edilen sistem gereksinimlerinin evrimi sürmekte ve alt bileşen gereksinimleri
ve
konfigürasyon
kalemi
gereksinimlerine kaynaklık etmektedir.
Gereksinimlerin ayrıştırılması aşaması sonunda Gereksinim Analiz Raporu ya da
Sistem Gereksinim Dokümanı yayınlanır.
Kullanıcı isteklerinin tasarıma girdi sağlayabilecek sistem gereksinimleri haline
getirilmesinin ardından, sistemin mimari
tasarım aşamasına geçilir. Mimari tasarım aşamasında üç ayrı mimari geliştirilir. Bunlar; işlevsel, fiziksel ve
operasyonel mimari olarak adlandırılmaktadır. Sistemin işlevsel mimarisi sistemin ne yapması gerektiğini, sistemin
işlevlerini ve bunların arasında akan verileri tanımlar. Sistemin fiziksel mimarisi,
sistemin işlevlerini yerine getirecek fiziksel kaynakların belirlenmesini kapsar.
Operasyonel mimari ise hangi işlevlerin
hangi fiziksel kaynak ile yerine getirileceğini tanımlayan atama işleminin sentezi ile oluşturulur (1).
Mimari tasarım sürecinde, sistemin fiziksel ve işlevsel mimarileri göz önünde
bulundurularak arayüzleri de tanımlanmaktadır. Bu mimari, sistem ve alt sistem tasarımlarına girdi sağlamakta ve
tasarım ilerledikçe arayüzlerin kontrol altına alınması için temel oluşturmaktadır.
Mimari tasarım sürecinin ardından, sistemi oluşturan bileşenlerin gereksinimlerinin de atanmasıyla füze sisteminin
sahip olacağı alt sistemler ve görevleri
şekillenmiş olmaktadır.
(Şekil 1) - Sistem Mühendisliği V-Modeli
19
roketsan dergisi
benzer bir döngü kullanılarak ve Sistem
Şartnamesinden türetilerek oluşturulmaktadır. Alt Sistem Şartnameleri, sistemi oluşturan alt sistemlerin tasarımına
yön veren temel dokümanlardır.
V-Modelinin alt kısmında, tasarım ana
çizgisi kullanılarak gerçekleştirilen detay
tasarım süreci ve alt sistemlerin tasarımı
yer almaktadır. Detay Tasarım kapsamında ayrıca, alt sistemlerin kendi aralarındaki arayüzleri ve sistemin harici
sistemlerle sahip olacağı arayüzleri tanımlayan arayüz kontrol dokümanları
yayınlanmaktadır.
Bu faaliyet, alt sistemlerin test edilmesi
ve sistemi meydana getirmek üzere entegrasyon çalışmalarının yapılması takip
eder. İlerideki bölümlerde ele alınacak
olan doğrulama ve geçerleme aşamalarının ardından sistemin operasyonel
kullanım ve bakım/idame süreci başlar.
2. Modelleme ve Simülasyon
Modelleme ve Simülasyon çalışmaları,
füze tasarım sürecinin en önemli araçlarından biridir. Önceki bölümde bahsi
geçen tasarım iterasyonlarının ilk adımlarından itibaren kullanılmaya başlanır.
(Şekil 2) - Kavramsal Tasarım İterasyonu
Bu noktada, kavramsal tasarım olarak
adlandırılabilecek bir boyutlandırma ve
temel çizgi oluşturma süreci başlatılmaktadır. Fleeman (2), füze sisteminin temel
çizgi tasarımının oluşturulması işlemini
“alternatiflerin ve iterasyonların değerlendirilmesine dayanan yaratıcı bir proses”
olarak
tanımlamaktadır.
Roketsan’da da kullanılmakta olan bu
yaklaşıma göre tasarımcı, görev gereksinimlerinden yola çıkarak kendi sistemine ait bir temel çizgi oluşturmakta,
füzenin aerodinamik, itki, ağırlık ve yörünge şekli gibi parametrelerini analiz
ederek iterasyonlar gerçekleştirmekte ve
belirlediği temel çizginin performans
gereksinimlerini sağladığını kontrol etmektedir. Böylece sistemin ve sistemi
oluşturan alt bileşenlerin boyutlandırılması ve tasarımın konfigürasyonel
20
temel çizgisi oluşturulmaktadır. Bu sürece ait örnek bir iterasyon Şekil 2’de
görülebilir. Füze sisteminin temel çizgi
tasarımı oluşturulurken literatür araştırmaları ve benzer sistemlerin incelemeleri de yapılabilmektedir. Ayrıca bu
iterasyonlar sırasında çeşitli en iyileme
yöntemleri ile gereksinimleri dengeli bir
şekilde karşılayan konfigürasyon alternatifleri yarıştırılır (3).
Sistem gereksinimlerinin belirlenmesi ve
temel tasarım çizgisinin oluşturulmasının ardından “Sistem Spesifikasyonu” ya
da “Sistem Şartnamesi” adı verilen doküman yayınlanarak tasarım çalışmalarına
temel
oluşturacak
girdiler
tanımlanmış olur.
Bu aşamada, Alt Sistem Şartnameleri,
Modelleme ve Simülasyon çalışmalarında, sistemin fiziksel mimarisinde yer
alan alt sistemler, füze sisteminin görev
yapacağı ortam koşulları, hedefler ve
gerekli diğer tüm unsurlar matematiksel
olarak modellenmektedir.
Bu matematiksel modelleme işlemi bir
bütün olarak sistem simülasyonu adını
alır ve tüm tasarım süreçlerinde mühendislerin karar almasını kolaylaştıran
bir araç haline gelir. Roketsan’da yürütülmekte olan güdümlü füze sistemlerinin tasarım faaliyetinde altı serbestlik
dereceli sistem simülasyonları kullanılmaktadır. altı Serbestlik Dereceli Sistem
Simülasyonlarında, üç çizgisel serbestlik
derecesi, sistemin ağırlık merkezinin hareketini, yani yörüngesini, üç açısal
konum serbestlik derecesi ise sistemin
yönelimini tanımlar (4). Sistem simülasyonlarının merkezinde sistemin hareket
sayı 1 temmuz 2012
denklemlerinin çözülmesine dayanan
uçuş mekaniği modülleri yer almaktadır. Sistem simülasyonlarında modellenen diğer alt modüller, aerodinamik,
atmosfer, yer çekimi, güdüm, ataletsel
navigasyon sistemi, otopilot, arayıcı,
kontrol tahrik sistemi, itki vb. modüllerden oluşabilmektedir. Bu modüllerin
neler olacağı ve nasıl modelleneceği sistemin mimari tasarımı ile doğrudan ilişkilidir (Şekil 3).
Alt sistemlerin modellenmesinde, alt sistemin fiziksel özellikleri ve davranışları
mümkün olduğunca gerçekçi olacak şekilde simüle edilir. Gerektiği durumlarda
alt sistemin kendisi ile gerçekleştirilen
test çalışmalarından elde edilen ampirik
formülasyonlar kullanılır. Füzenin aerodinamik karakteristikleri Hesaplamalı
Akışkanlar Dinamiği (HAD) analizleri
ve/veya rüzgar tüneli testleri sonucunda elde edilen veritabanları ile modellenir.
Simülasyonlarda kullanılan roket motoru itki verisi, tasarım aşamalarının başlarında, kavramsal tasarım sürecinde
belirlenen profiller ile simüle edilirken,
ilerleyen aşamalarda yerini gerçek
motor ateşlemelerinden elde edilen veritabanlarına bırakır.
Sistem simülasyonları, füze sisteminin
sahip olacağı güdüm, navigasyon ve
otopilot algoritmalarının karşılaştırmalı
analizlerinde kullanılan önemli bir araçtır. Kullanılması öngörülen güdüm kanunlarının parametrelerini belirlemek
için ardışık simülasyon koşumları başlatılabilir ve bu koşumların sonuçları karşılaştırılarak tüm parametreler hassas
biçimde seçilebilir. Benzer şekilde füzenin aerodinamik karakteristiklerine ve
kontrol ihtiyaçlarına göre geliştirilen
otopilot tasarımları Sistem Simülasyonları vasıtasıyla denenerek füzenin otopilot kazanç matrisleri oluşturulur.
Modelleme ve Simülasyon araçlarının
başka bir uygulama alanı da Monte
Carlo analizleridir. Monte Carlo analizleri, sistemi karakterize eden tasarım parametrelerinin
ya
da
sistemin
davranışını etkileyen bozucu etkilerin,
belirlenen sınırlar içerisinde rasgele değerler alması mantığına dayanmaktadır.
Monte Carlo analizleri koşturularak sistemin çeşitli parametrelere karşı hassa-
siyeti hakkında bilgi sahibi olunur ve tasarıma girdi sağlanır. Monte Carlo analizleri bir çok tasarım parametresinin
seçilmesinde tasarımcıya yardımcı olan
bir simülasyon aracıdır.
3. Alt Sistem Tasarımları
Bir yandan modelleme ve simülasyon
çalışmaları ile füzenin sistem seviyesi gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik
tasarım çalışmaları yürütülürken diğer
yandan, sistemi meydana getiren alt sistemlerin detay tasarım süreci devam ettirilmektedir. Alt sistem tasarım süreci,
aviyonik, optik ve sensör sistemlerinin
donanım ve yazılım tasarımını, motor ve
harp başlığı gibi enerjetik malzemeler
içeren sistemlerin tasarımını ve mekanik
tasarım faaliyetini kapsar. Bu sistemlerin
tasarımına, sistem seviyesi gereksinimlerin alt sistem seviyesi gereksinimlere evrilmesiyle elde edilen gereksinimler yön
vermektedir. Örneğin, sistem seviyesinde “füze, kızıl-ötesi görüntüleyici arayıcı başlığa sahip olacaktır” şeklinde
tanımlanan bir gereksinim, füze sistemi
için tanımlı hedeflerin özelliklerine göre
bir dalga boyu gereksinimine; operasyonel konsepte göre, füzenin hedeflere
angaje olması gereken maksimum mesafeden yola çıkılarak kullanılacak dedektörün gereksinimlerine kaynak
oluşturmaktadır. Bunun gibi, sistemin fiziksel mimari tasarımında yer alan diğer
tüm alt sistemler ve alt sistemleri oluşturan konfigürasyon kalemleri için türetilen gereksinimler tasarıma yön verir. Bu
gereksinimler, Bölüm 1’de sözü edilen
alt sistem şartnamelerinde kapsanmaktadır.
4. Test ve Değerlendirme
(Şekil 3) - Sistem Simülasyonu Yapısı
Güdümlü füze sistemlerinin tasarımında
test ve değerlendirme faaliyet çok
önemli bir yere sahiptir. Bu faaliyet, sistemin tasarımı için gerekli veriyi sağlayabildiği gibi tasarımın gereksinimleri ne
ölçüde sağladığını görünür kılmak ve
tasarıma geri besleme sağlamak gibi
önemli işlevleri de yerine getirir. Füze
sistemlerinin tasarımında başvurulan
başlıca test faaliyet rüzgar tüneli testleri,
21
roketsan dergisi
döngüde donanım (hardware-in-theloop) testleri ve uçuş testleridir. Rüzgar
tüneli testleri, sistemin aerodinamik konfigürasyonu ya da alternatifleri belirlendikten sonra gerçekleştirilir. Rüzgar
tüneli testlerinin amacı, tasarım çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen HAD
analizlerini doğrulamak ve sistem simülasyonlarında kullanılan aerodinamik
veritabanlarının güvenilirlik seviyesini
yükseltmektir.
Döngüde Donanım (DD) Test laboratuvarları güdümlü füze tasarım ekiplerinin
çok sık kullandığı bir alt yapıdır. Bu testlerde, füzeyi oluşturan gerçek donanım
ve yazılım bileşenleri kullanılmakta ve
test için gerekli olan diğer parametreler
gerçek zamanlı simülasyonlar tarafından oluşturulmaktadır.
DD Testlerinde, füzenin uçuşu masaüstünde statik olarak ya da hareket simülatörleri yardımıyla dinamik olarak
simüle edilebilmektedir. DD Testlerinde
kullanılan gerçek zamanlı simülasyonlar
2. Bölümde sözü edilen Sistem Simülasyonları kullanılarak oluşturulmaktadır.
DD Test Laboratuvarlarında, tasarlanmakta olan füze sisteminin tipine ve
sahip olduğu alt bileşenlerin özelliklerine bağlı olarak hedef hareket simülatörleri, kızıl-ötesi, RF ya da Laser sahne
oluşturucuları ve kanatçık yükleme düzenekleri gibi fiziksel etkenlerin laboratuvar ortamında yaratılmasını sağlayan
simülatör sistemleri kullanılabilmektedir.
DD testleri sayesinde güdümlü füze geliştirme sürecinde ihtiyaç duyulan füze
atışlı test sayıları büyük oranda azaltılabilmektedir. Bu testler ile sistemin karşılaşabileceği tüm durumlar simüle
edilebilmekte ve sistemin bu durumlar
karşısındaki gürbüzlüğü test edilebilmektedir.
Bir diğer önemli test faaliyeti füze atış
testleridir. Bu testlerde gerçek füze atışları gerçekleştirilmekte ve füzenin üzerinde yer alan veri toplama sistemleri ile
füzenin uçuşuna ilişkin bilgiler elde edilmektedir. Veri toplama sistemleri genellikle RF yayın temelli telemetre
22
sistemlerinden oluşmakta, bazı durumlarda atıştan sonra füzenin enkazından
sağlam olarak çıkacak şekilde tasarlanan
veri toplama sistemleri de kullanılabilmektedir. Atışlı test faaliyetinde ayrıca,
füzenin yörüngesini ve hızını ölçebilen
radar sistemleri ve yüksek hızlı kameralar kullanılmaktadır.
Güdümlü füze geliştirme projelerinde
atışlı testlerde kullanılan füze prototipleri, tasarım sürecinin gelişimine paralel
olarak değişmektedir. Projenin ilk aşamalarında füzenin balistik ve aerodinamik karakteristiklerini doğrulamak için
kullanılan Balistik Test Füzesi (BTF) atışları yapılmaktadır. Bunu takiben, füzenin stabilizasyon, otopilot ve kontrol
algoritmalarının denenmesine olanak
sağlayan Kontrollü Test Füzesi (KTF) atışları gerçekleştirilmektedir. Füzenin
güdüm algoritmalarının doğrulanmasına ve sahip olduğu terminal güdüm
sisteminin denenmesine olanak sağlayan Güdümlü Test Füzesi (GTF) atışları
yapılmaktadır. BTF, KTF ve GTF prototiplerinde kullanılan telemetre sistemi
genellikle füzenin harp başlığı yerine
modüler olarak entegre edilen deneme
başlıkları içinde yer almaktadır. Füze
harp başlığının etkinliğini uçuşlu test ile
doğrulamak için kullanılan prototiplerde ise gerçek harp başlıkları bulunmaktadır.
Güdümlü füze sistemleri geliştirme projelerinde tüm test ve değerlendirme
faaliyeti Test ve Değerlendirme Ana
Planı (TDAP) adı verilen bir plan dahilinde yürütülmektedir. TDAP; sisteme
uygulanacak testlerin tanımını yapar,
testlerde kullanılacak prototiplerin özelliklerini belirler ve testlerin takvimini içerir.
5. Tasarım Doğrulama ve
Geçerleme
Tasarım doğrulama süreci, sistemin
doğru olarak tasarlandığının kontrol
edilmesi faaliyetidir. Başka bir deyişle,
sistemin tasarımına yön veren tüm gereksinimlerin sağlandığının gösterilmesini kapsar. Tasarım doğrulama süreci,
sistemi oluşturan alt sistemler seviyesinde başlar ve sistem seviyesi çalışmaları ile sona erer. Bu süreçte
gereksinimlerin sağlandığını göstermek
için konfigürasyon kalemi seviyesinde
test ve muayenelerin kullanımı, sistem
seviyesinde ise gösterim, analiz/simülasyon uygulamalarının kullanımı yaygındır (4).
Tasarım geçerleme süreci, doğru sistemin geliştirildiğini kontrol etmek için yapılır.
Bu
aşamada
kullanıcının
tanımladığı ihtiyaçlara geri dönülür ve
füze sisteminin operasyonel konsepte
uygun senaryolarda denenmesi öngörülür. Geçerleme faaliyeti sonucunda
füze sisteminin, ihtiyaç sahibinin belirlediği operasyonel konsepte ve aklındaki
kullanım amaçlarına uygun olduğu
gösterilir.
Tüm doğrulama ve geçerleme adımları
dokümante edilmekte ve sonuçları raporlanmaktadır. Bu aşamaların başarıyla sonuçlandırılmasından sonra sıra
ihtiyaç sahibinin sistemin kabul işlemlerini gerçekleştirmesine gelmektedir.
Bunu da sistemin seri üretim ve operasyonel kullanım fazları izlemektedir.
Referanslar
(1) Dennis Buede, “The Engineering
Design of Systems”, John Wiley &
Sons, Inc. 2000, s. 10, 20, 50-51,
175, 215, 245
(2) Eugene L. Fleeman, “Tactical Missile
Design”, AIAA Education Series, 2006
(3) Güneş Aydın, Yavuz ÖZTÜRK, “Kavramsal Tasarım Sürecinde Kullanıcı
Odaklı Karar Destek Yöntemlerinin Uygulanması Örnek Çalışma: Füze Tasarım Projesi”, SAVTEK 2008 4. Savunma
Teknolojileri Kongresi Bildiri Kitapçığı
Cilt-1, s. 447-454
(4) Peter H. Zipfel, “Modeling and Simulation of Aerospace Vehicle Dynamics”, AIAA Education Series, 2007, s.
17, 367
Alpin YALÇI ve
Güliz BULUT
sayı 1 temmuz 2012
roketsan süreç iyileştirme faaliyeti
getirilerin elde edildiğini doğrulamıştır.
(Şekil 1) - “Yalın Altı Sigma“ Projesi Örneği
“Ölçülemeyen Hiçbir Şey
İyileştirilemez”
Operasyonel ve yönetsel süreçlerde verimliliği artırmak, etkin bir sürdürülebilirlik sağlamak, ısrafları önlemek,
kaynakların etkin kullanımını sağlamak,
ürün ve hizmetleri zamanında, kaliteli ve
düşük maliyetle müşteriye sunmak için
süreç iyileştirme faaliyeti, Ürün ve Süreç
Kalitesi Direktörlüğü koordinasyonunda
yürütülmektedir.
ması, proje başarımlarıyla parasal kazanç sağlanması ve süreç iyileştirme çalışmalarının her seviyede (Şekil 2)
uygulanabileceğinin anlaşılması yönünde kazanımlar sağlanmıştır.
Harcanan efor ve para, iyileştirme projelerinden sağlanan kazançlardan karşılanmış ve finansal veriler önemli parasal
Bu çalışmaların başarıya ulaşmasında en
önemli etken yönetimin verdiği destektir. Bu doğrultuda iyileştirme çalışmalarına hız verilmiş olup, 2012 yılında
uygulanmak üzere;
• Yönetici yeşil kuşak eğitimlerinin alınması,
• Beyaz yaka personel eğitimlerinin tamamlanması,
• Her müdürlüğün en az bir iyileştirme
projesi yapması
• Mavi yaka personel eğitimlerinin tamamlanması,
• Hızlı süreç iyileştirme uygulamalarının gerçekleştirilmesi,
• Entegrasyon Birimlerinde 5S uygulamalarının yapılması,
• Tasarım ve üretim süreçlerinde
Deney Tasarımı projelerine başlanması
• Başarıya ulaşmış projelerde çalışan
ekip üyelerinin ödüllendirilmesi
çalışmalarına başlanmıştır.
Yavuz AKKURT
Süreç iyileştirme çalışmaları kapsamında
“Yalın Altı Sigma” metodolojisi kullanılarak; 24 adet iyileştirme projesi tamamlanmıştır (Şekil 1). İyileştirme projelerinde
görev alan personele ileri karakuşak,
kara kuşak, yeşil kuşak ve sarı kuşak seviyesinde eğitimler verilmiştir.
Farkındalığın artırılması, problem çözme
tekniklerinin etkin kullanımının sağla-
(Şekil 2) - Süreç İyileştirmeye Yönelik CİRİT Projesi Çalıştayı
23
roketsan dergisi
altay tankı için zırh sistemi geliştirilmesi
ve balistik koruma merkezi
Savunma Sanayii
Müsteşarlığı (SSM) ile
Roketsan arasında 11 Kasım
2008 tarihinde imzalanan
“ALTAY Programı İçin Zırh
Sistemi Geliştirilmesi ve
Balistik Koruma Merkezi
Projesi” Sözleşmesi 15 Ocak
2009 tarihinde yürürlüğe
girmiştir. Bir Türk Silahlı
Kuvvetleri Güçlendirme
Vakfı kuruluşu olarak, orta
ve uzun menzilli anti tank
füzesi, CİRİT füzesi gibi
yüksek teknoloji gerektiren
güdümlü füze sistemlerinin
tasarım, geliştirme ve
üretim faaliyetini de
sürdüren Roketsan, bu
proje ile ALTAY Tankı Zırh
Sistemlerinin tasarım ve
geliştirme sorumluluğunu
almıştır.
Operasyonlar ve Enerjik Sistemler (OES)
Grup Başkanlığı tarafından yürütülmekte olan bu Proje’nin öncelikli amacı,
ALTAY Programı kapsamında tasarlanacak olan Türk Ana Muharebe Tankı ihtiyaçlarına yönelik kompozit ve reaktif
zırhların tasarımı, geliştirilmesi, balistik
testlere yönelik zırh prototiplerinin üretimi, montajı ve testlerinin gerçekleştirilmesidir. Geliştirilen Zırh Sistemi, ALTAY
Tankını güncel ve potansiyel balistik tehditlerden koruyacaktır. Proje’de Teknik
Destek Sağlayıcı olarak görev alan
Güney Kore’de yerleşik Hyundai-ROTEM
firması SSM tarafından belirlenmiştir. Bu
kapsamda, Roketsan ve Hyundai-
24
ROTEM firmaları arasında 29 Temmuz
2008 tarihinde Alt Yüklenici sözleşmesi
imzalanmıştır. Proje faaliyeti 72. ay sonuna kadar (Tank seviyesi yapılacak balistik testlere kadar) alt yüklenici olan söz
konusu firma ile birlikte yürütülecektir.
“ALTAY Programı İçin Zırh Sistemi Geliştirilmesi ve Balistik Koruma Merkezi Kurulması Projesi” sözleşmesi kapsamında
kurulan Balistik Koruma Merkezi (BKM),
dönemin Milli Savunma Bakanı Vecdi
GÖNÜL tarafından 28 Ekim 2010 tarihinde açılmıştır. Açılış törenine, Vecdi
GÖNÜL’ün yanısıra Savunma Sanayii
Müsteşarı Murad BAYAR, Genelkurmay
Bşk.lığı’nı temsilen Korg. Rıdvan ULUGÜLER, K.K.K.lığı temsilen Korg. Galip
MENDİ, üst düzey komutanlar ile TSKGV
Genel Müdür Yardımcısı (E) Tümg. Fikri
GÖNÜLTAŞ ile birlikte ALTAY Projesi’nde
görev alan SSM.lığı, Genelkurmay Başkanlığı, K.K.K.lığı personeli, Roketsan
Proje personeli ve üst düzey yöneticileri
ile ALTAY Projesi Ana Yüklenicisi OTOKAR firması yetkilileri, Hyundai-ROTEM
firması yetkilileri ve diğer davetliler katılmışlardır.
ALTAY Projesi’nde proje takvimine
uygun olarak 40 ay geride kalmıştır. Bu
süre içinde, sırasıyla, Kavramsal Tasarım
Dönemi ve Ön Tasarım Dönemi SSM
onayı ile başarıyla tamamlanmıştır. Mevcut durum itibarıyla Detay Tasarım Döneminde bulunan Proje’de bir yandan
sözleşmesel çalışmalar devam ederken,
bir yandan da ALTAY Projesi’nin tamamlanmasını müteakip başlayacak olan seri
üretim dönemine yönelik çalışmalar icra
edilmektedir.
Proje sözleşmesi kapsamında kurulan ve
tank zırhları gibi ağır zırh teknolojileri
alanında ilk defa tasarım, test ve üretim
yeteneklerini aynı çatı altında toplayan
ve zırh teknolojileri alanında Türkiye’de
eksik olan bir çok yeteneği kazandıran
BKM ile, yalnızca ALTAY Tankı’nın koruma ihtiyaçlarının karşılanması değil,
aynı zamanda Türkiye’nin balistik koruma konularındaki diğer ihtiyaçlarına
da çözümler getirebilecek şekilde yapılanmış, Türkiye’de zırh teknolojileri alanında yapılan ve yapılacak olan
çalışmaları izleyen, koordine eden bir
teknoloji merkezinin oluşturulması hedeflenmiştir. BKM’nin vizyonu ağır ve
hafif zırh tasarım, geliştirme ve üretim
konularında ülkemizin Zırh Mükemmeliyet Merkezi olmak; özgün ürün tasarımı yeteneği, ileri teknolojisi, üretim ve
test kabiliyeti ile balistik koruma teknolojileri konusunda dünya pazarına yön
veren firmalar arasında yer almaktır.
Bu hedefler kapsamında planlanan BKM
alt yapısında tank korumasına yönelik
pasif ve reaktif zırh tasarım ve geliştirme,
üretim ve entegrasyon, açık ve kapalı
balistik test yetenekleri kazanılmıştır.
ALTAY Projesi’nin ilk aşaması içinde BKM
tanımlama, projelendirme ve planlama
faaliyeti tamamlanmış ve zırh teknolojileri alanında temel yazılım ve donanım
alt yapısına sahip bir merkez 20 ay gibi
kısa sürede oluşturulmuştur. Tasarım
Ofisi, Kapalı Balistik Laboratuvarı, Kompozit Zırh Blok Prototip Atölyesi, Modül
Prototip Atölyesi, Mekanik Komponent
Prototip Atölyesi, Reaktif Zırh Malzeme
Prototip Atölyesi ve Reaktif Zırh Blok Prototip Atölyesi olmak üzere Roketsan Elmadağ yerleşkesinde yedi binadan
oluşan BKM toplam 6.200 m2 kapalı
alana sahiptir.
Roketsan Elmadağ yerleşkesinde yer
alan tesislerin yanısıra, Türkiye’de daha
önce bulunmayan ve yurt dışında özel
izinler ile gerçekleştirilebilen büyük kalibreli kinetik ve kimyasal enerjili mühim-
sayı 1 temmuz 2012
yapı ile farklı zırh tasarımlarının balistik
performans testlerinin yanı sıra malzeme karakterizasyonu ve ölçeklendirilmiş penetratör-zırh etkileşim testleri
gerçekleştirilebilmektedir. Testler sonucunda oluşturulmaya başlanan milli veri
bankası çalışmaları, üniversite ve araştırma kurumları ile birlikte yürütülen çeşitli çalışmalarla da desteklenmektedir.
Faaliyete geçeli henüz iki yıl bile olmamasına rağmen BKM, ALTAY Projesi dışında farklı projelerde de Türk Silahlı
Kuvvetleri’nin ihtiyaçlarını karşılamak
üzere balistik koruma çözümleri üretmektedir.
(Şekil 1) - ZATA’da Yapılan Bir Test
matın hem atış hem de patlama testlerinin yapılmasına olanak sağlayan “Zırh
Açık Test Alanı (ZATA)” da gerekli tüm
test alt yapısı ile birlikte Şereklikoçhisar
K.K.K. Tatbikat Merkezi bölgesinde kurulmuş ve ALTAY Projesi için gerçekleştirilen ilk testlerle kullanıma alınmıştır
(Şekil 1).
BKM’de; Tasarım Birimi, Test Birimi ve
Üretim Birimi bulunmaktadır. BKM kapsamında oluşturulan tasarım alt yapısıyla,
daha
önce
Türkiye’de
yapılamayan üç boyutlu-çok katmanlı,
kompozit ağır zırh çarpma analizleri
(Şekil 2) ile üzerinde fazla çalışma bulunmayan reaktif zırh modellemeleri yapılabilmektedir.
ALTAY
Projesi
çalışmalarında bugüne kadar 1.000’in
üzerinde Kinetik Enerjili mühimmatla ilgili, 800’ün üzerinde Kimyasal Enerjili
mühimmat ile ilgili simülasyon yapılmıştır. Yapılan bu simülasyonlar Kapalı ve
Açık Test Alanlarında gerçekleştirilen
testlerle doğrulanmaktadır.
BKM kapsamında oluşturulan üretim alt
yapısı ile değişik tipte seramik tozlardan
kompozit (pasif) zırh blokları ve enerjetik
malzemelerden reaktif zırh blokları üretimi yapılmaktadır. Ayrıca elde edilen
bloklardan tasarım isteklerine bağlı olarak çeşitli tip ve geometrilerde pasif ve
reaktif zırh modüllerinin üretimi de ger-
çekleştirilebilmektedir. Kazanılan alt yapı
ve yetenekler ile Türkiye’de daha önce
yapılamayan boyutlarda zırh seramiklerinin üretimi mümkün olmuştur.
BKM bünyesinde balistik test amaçlı
5.56’dan 120 mm’ye kadar kinetik ve
kimyasal enerjili mühimmatlarla zırh
testlerinin yapılmasına olanak sağlayan
test alt yapısı ve hızlı kamera sistemi bulunmaktadır. Ayrıca Türkiye’de ilk defa
kurulmuş olan barutlu ve gazlı fırlatma
sistemleri bulunmaktadır. Söz konusu alt
Ülkelerin her zaman gizli tuttukları zırh
teknolojileri alanında çalışmak üzere
“milli” bir şirket olarak seçilen Roketsan,
tasarımdan prototip üretim, test ve platform entegrasyonuna kadar tüm süreçleri tek çatı altında ve gizlilik esaslarına
uygun bir tesiste toplayarak Türk Silahlı
Kuvvetlerimizin zaman içinde gelişecek
tehditlere karşı koruma ihtiyaçlarına
etkin çözümler tasarlayabilen ve ürettiği
çözümleri yurt içi imkanlarla hayata geçirebilen bir merkez kurma misyonu yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.
(Şekil 2) - BKM’de Yapılan Bir Zırh Çarpma Simülasyonu Çalışması
25
26
sayı 1 temmuz 2012
mükemmel tedarikçi ödülü
ABD’li olmayan firmadır. Roketsan, bu
ödülü alan altı yabancı firma arasında
yer almaktadır. Roketsan, aynı ödülü
2010 senesinde de almaya hak kazanmıştır.
Roketsan, 2009 yılında BAE Patriot Programı kapsamında imzalanmış olan kontratla PATRIOT Füzesi Kontrol Bölümü
Komplesi Üretimi Projesinde göstermiş
olduğu performanstan ötürü Raytheon
Integrated Defense Systems (IDS) tarafından 2011 yılı Tedarikçi Mükemmeliyet
Ödülü (Supplier Excellence Award) için
layık görülmüştür.
Raytheon IDS, Supplier Excellence
Award programını üstün hizmet sağlayan alt yüklenicilerini belirlemek amacı
ile her yıl düzenlemektedir. Ödüle aday
gösterilen tedarikçiler ‘sürdürülebilir
genel kalite’, ‘zamanında sevkiyat’, ‘reka-
betçi fiyat’ ve ‘yönetimsel iletişim’ gibi bir
çok farklı konuda kapsamlı bir değerlendirme sürecine tabi tutulmaktadır.
Raytheon IDS bünyesinde yaklaşık
4.500 adet tedarikçi arasından seçilerek
verilen bu seçkin ödül 132 adet tedarikçiye verilmiş olup bunlardan altı adedi
Roketsan, dünya çapında çeşitli sektörlerde üretim faaliyeti göstermekte olan
Raytheon IDS firması tedarikçileri arasından seçilerek bu ödüle layık olmanın
haklı gururu içindedir. Elde edilen bu
başarının sürekli iyileştirme yolunda bir
adım olması bilinciyle ve takip eden yıllarda benzer başarıların elde edilmesi
için çalışmalara durmaksızın devam edilecektir.
savtek
20-22 Haziran 2012 tarihlerinde, Milli
Savunma Bakanlığı, Savunma Sanayii
Müsteşarlığı, ODTÜ ve SaSaD işbirliği ile
6. kez düzenlenmiş olan SAVTEK’te Roketsan “Ana Sponsor” olarak katılım sağlamıştır. Etkinlik boyunca çeşitli makale
ve sponsor sunuşları yapılmış, sergi alanında Roketsan standında atışlı test videoları ve animasyonlar gösterilmiş ve
masaüstü ürün maketleri sergilenmiştir.
YTÜ savunma
sanayii günleri
1-2 Mart 2012 tarihlerinde, Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Beşiktaş Yerleşkesinde 4. kez düzenlenmiş olan YTÜ
Savunma Sanayii Günleri etkinliğine Roketsan “Gümüş Sponsor” olarak katılım
sağlamıştır. Etkinlik boyunca çeşitli makale ve sunumlar yapılmış, Roketsan
standında çeşitli ürün video ve animasonları gösterilmiş ve bazı ürünlerimiz
sergilenmiştir.
27
roketsan dergisi
dsa 2012
Kuala Lumpur, Malezya’da
her iki senede bir
düzenlenen DSA-Defence
Services Asia (Asya
Savunma Hizmetleri)
Fuarı’na Roketsan olarak
2000 yılından beri katılım
sağlanmaktadır.
DSA 2012 Fuarı’nda CİRİT, UMTAS,
OMTAS, 107 mm, 122 mm, 300 mm
ve DSH roket modelleri, UMTAS-CİRİT
lançer sistemi beraberinde, CİRİT 3D
animasyon filmi ile diğer ürün ve yeteneklerimizi anlatan video filmler sergilenmiştir.
Fuar süresince Malezya, Suudi Arabistan, Pakistan, Endonezya, Brunei,
Umman, Brezilya, Kamboçya, Kore,
Yeni Zelanda ve Ürdün delegasyonları
standımızı ziyaret etmiştir. Ürünlerimize yoğun ilgi gösterilmiştir. Gündemdeki projeler hakkında detaylı
sunumlar yapılmış, çeşitli işbirliği alanlarına yönelik üst düzey görüşmeler
gerçekleştirilmiştir.
Kore Savunma Bakanlığı Tedarik Baş-
Savunma Sanayii Müsteşarlığı Bünyesindeki Milli Katılım
28
kan Yardımcısı ziyareti esnasında, Kore
Cumhuriyeti’nde DAPA tarafından yürütülmekte olan Taarruz Helikopteri
Tedariği Programına Roketsan’ın CİRİT
ve UMTAS füze sistemleri ile katılım
sağladığı belirtilmiştir. Bu doğrultuda
ilgili sistemlere ilişkin detaylı bilgiler aktarılmıştır.
sayı 1 temmuz 2012
K.K.K.lığı Kurmay Başkanı Korg. Salih Zeki ÇOLAK’ı Standımızda Ağırladık
Malezya Başbakanı Dato Sri Najib Tun RAZAK’ın Standımızı Ziyareti
Umman Silahlı Kuvvetleri Tedarik Direktörü’nün Standımızı Ziyareti
Brunei Heyetinin Standımızı Ziyareti
YKB Dr. Eyüp KAPTAN Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Genelkurmay Bşk.
Korg. Solly Zacharia SHOKE ile DSA VIP Golf Turnuvasına Katıldı
Asian Defence and Diplomacy Dergisi
ile Röportaj
29
roketsan dergisi
fidae 2012
Santiago, Şili’de her iki
senede bir düzenlenen
Fidae-International Air and
Space Fair/Uluslararası
Havacılık ve Uzay Fuarı’na
Roketsan 4. kez katılım
sağlamaktadır.
Fuar süresince Şili, Brezilya, Arjantin,
Güney Kore, Peru gibi ülkelerin üst
düzey komuta kademeleriyle görüşmeler yapılmıştır.
Fuar kapsamında, Famae, Diehl, General Dynamics, Mectron, Chemring firma-
san’ın yetenekleri ve ürün yelpazesi hak-
ları ile toplantılar yapılmış ve halihazırda
kında bilgilendirici bir sunuş yapılmıştır.
yürütülmekte olan ve muhtemel işbirliği
görüşmeleri ele alınmıştır.
Fidae 2012 Fuarı’nda Roketsan, çeşitli
Brezilya’da yerleşik Mectron firması ile
CİRİT füzesinin Brezilya Silahlı Kuvvet-
ürünlerini ve yeteneklerini etkin şekilde
Şili Savunma Bakanı Andres ALLAMAND
leri’ne ait platformlara entegrasyonu ko-
sergilenmiştir.
ile gerçekleştirilen görüşmede Roket-
nusunda gizlilik anlaşması imzalanmıştır.
Standımızın Genel Görünümü
30
sayı 1 temmuz 2012
MSB Yardımcısı Hasan Kemal YARDIMCI’nın Huzurlarında Roketsan ve
Şili Devlet Kuruluşu FAMAE Arasında Mutabakat Muhtırası İmzalanmıştır
Brezilya Hava Kuvvetleri Komutanı’nın Standımızı Ziyareti
Şili Savunma Bakanı Andres ALLAMAND
Dr. Eyüp KAPTAN ve Cemal ALAGÖZ ile Görüştü
Şili Hava Kuvvetleri Komutanı’nın Roketsan Standımızı Ziyareti
Brezilya Heyetinin Standımızı Ziyareti
Standımızdan Bir Kare
31
roketsan dergisi
tercih edilen
tedarikçi ödülü
makine ürünleri kategorisinde
en fazla ihracat ödülü
1988 yılında ulusal füze ve
roket programlarında öncü
olmak üzere Savunma
Sanayii İcra Komitesi
kararıyla kurulan Roketsan,
bugün Türkiye savunma
sanayiinin teknoloji üreten
stratejik merkezlerinden
biridir.
Raytheon Başkanı Dr. Tom KENNEDY
Tarafından Roketsan YKB Dr. Eyüp KAPTAN’ı
Rayteon Patriot Tedarikçisi Sertifikasıyla
Onurlandırmıştır (Fotoğraf: Raytheon)
Roketsan, PATRIOT Kontrol Bölümü Üretim Projesi kapsamında müşterimiz Raytheon firması tarafından, projede
gerçekleştirilen, kalite, performans ve
zamanında teslim faaliyetlerinin devamı; 2011 ve 2010 Mükemmeliyet
Ödül’lerini (2011 Supplier Excelence
Award) almaya hak kazanması sebebiyle Tercih Edilen Rayhteon Patriot Tedarikçisi (Preferred Raytheon Patriot
Supplier) sertifikasıyla onurlandırılmıştır.
Sertifika 7 Haziran 2012 tarihinde Boston, ABD’de yapılan tören ile Yönetim
Kurulu Başkanımız Dr. Eyüp KAPTAN’a
takdim edilmiştir.
Ödül Töreni Sonrası Toplu Halde
(Fotoğraf: Raytheon)
32
Roket ve füze sistemleriyle ülke savunmasına hizmet etme, Türkiye’nin teknolojik alt yapısına katkıda bulunma
misyonu, deniz altından uzaya roket ve
füze teknolojilerinde lider kuruluş olma,
özgün ürünleri ve ileri teknolojisi ile sektöre yön verme vizyonu ile çalışmalarına
%51’i Mühendis olan yaklaşık 1.400
personeli ile devam etmektedir.
Ülke ihracatının arttırılması, ihraç ürünlerinin çeşitlendirilmesi ve ihracata konu
olan ürünlere rekabet gücü kazandırılmasına yönelik çalışmalarda bulunan İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı
Birlikleri (İMMİB)’ne üye olan Roketsan
birlik üyeleri arasında “Makina Ürünleri”
kategorisinde 2011 yılında en fazla ihracat performansı ile birincilik ödülüne
layık görülmüştür. Söz konusu ödül 23
Mart 2012’de İstanbul’da yapılan törenle Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı
Dr. Eyüp KAPTAN ve Genel Müdür Selçuk YAŞAR’a takdim edilmiştir.
2011 yılında gerçekleşen toplam 55.9
Milyon ABD Doları ihracatın 30.6 Milyon ABD Doları kısmına ait gümrük beyannameleri İMMİB’e onaylatılmak
Makine Ürünleri Kategorisinde 2011 Yılında
En Fazla İhracat Yapan Firma Ödülümüz,
Dr. Eyüp KAPTAN’a Takdim Edildi
suretiyle gerçekleştirmiştir. Roketsan’ın
2011 yılı toplam satışlarının yaklaşık
%36’sı tutarındaki 155 Milyon ABD Doları ihracat olarak gerçekleştirilmiştir.
Roketsan, teknolojik alt yapısı ve bilgi birikimi ile geliştirmiş olduğu ve üretimini
gerçekleştirdiği, Karadan-Karaya ve Havadan-Karaya Roket/Füzeler ile bu sistemlerin Kontrol Tahrik Sistemi, Roket
Motoru, Harp Başlığı, Lançer Ünitesi
gibi Alt-Kompleleri ve Roket/Füzelerin
Kullanıldığı Silah Sistemlerinin ihracatını
gerçekleştirmektedir.
Roketsan tarafından yürütülmekte olan
projeler kapsamında, ABD, İtalya, Norveç, Luxemburg ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere beş farklı ülkeye dokuz
farklı program kapsamında ihracatımız
artarak devam etmektedir. Ayrıca, geliştirilen özgün sistemler arasında bulunan ve yurt dışı müşterilerimizden
yoğun talep gören 2,75 inçlik Lazer Güdümlü Füze “CİRİT”, Uzun Menzilli Tanksavar Füze Sistemi “UMTAS” ve Çok
Namlulu Roketatar Sistemleri’nin yeni
pazarlara ihracatı yönünde çalışmalar
yürütülmektedir.
sayı 1 temmuz 2012
brezilya-şili ziyareti
Mayıs 2012 tarihinde Milli
Savunma Bakanı
beraberinde gerçekleşen
Brezilya-Şili ziyareti
6-12 Mayıs 2012 tarihlerinde Milli Savunma Bakanı İsmet YILMAZ, Brezilya ve
Şili’ye Türk Savunma Sanayii firmaları yetkilileri ile bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Ziyarete Roketsan adına Genel Müdür
Selçuk YAŞAR ve Pazarlama Müdürü
Cenk SUMBAS katılmıştır.
197 Milyonluk nüfusu ile dünyanın 6.
büyük ekonomisine sahip olan Brezilya,
dünyadaki yükselen pazarlar kategorisinde yer almaktadır. Brezilya Hükümeti
tarafından yapılan planlamalarda, Brezilya Silahlı Kuvvetleri’nin önümüzdeki
10 yıl içerisinde savunma projelerine
120 Milyar ABD Dolar bütçe ayıracağı
ön görülmektedir. Bu bütçe ile Brezilya
Hükümetinin siyasi kararları doğrultusunda Brezilya ordusunun BM Barış Gücüne daha çok katkı sağlaması ve gerek
denizlerdeki petrol arama çalışmalarında, gerekse Amazon bölgesinin korunması
çalışmalarının
koordine
edilmesi hedeflendiği öğrenilmiştir.
Bu çerçevede, CİRİT ve UMTAS sisteminin mevcut Brezilya platformlarına entegrasyonu konusunda somut bir
işbirliği imkanı olduğu değerlendirilmekte olup bu konuda çeşitli firmalar ile
görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
Şili ise Güney Amerika kıtasında gelişmekte olan ülkeler sınıfında yer almaktadır. Büyük bir orduya sahip olmayan Şili
ile yapılacak çalışmaların Roketsan ürün
ve hizmetlerinin Güney Amerika bölge-
MSB İsmet YILMAZ Başkanlığında
Gerçekleştirilen Brezilya Gezisinde Embraer
Tesislerinin İncelenmesi
sindeki 3. ülkelere pazarlanması konusunda fayda sağlayacağı değerlendirilmektedir. Uzun bir sahil şeridine sahip
olan ve savunma harcamaları artmakta
olan Şili’nin topçu sistemleri haricinde
CİRİT ve UMTAS sistemlerine de ihtiyaç
duyacağı değerlendirilmekte olup çeşitli
firmalar ile temas sağlanmıştır.
MSB İsmet YILMAZ Başkanlığındaki Türk Heyetinin Brezilya Savunma Bakanı’nı Ziyareti
33
roketsan dergisi
eurosatory 2012
Paris, Fransa’da her iki
senede bir düzenlenen,
Kara ve Kara-Hava
Savunma alanında
gerçekleştirilen dünyanın
en büyük savunma sanayii
fuarlarından biri olan
Eurosatory 2012 Fuarı’na
Roketsan 2000 yılından
beri katılım sağlamaktadır.
11-15 Haziran 2012 tarihleri arasında
düzenlenen Eurosatory 2012’de yer
alan standında füze ve lançer çözümlerini sergileyen ve büyük bir ekranda
ürünleri ile ilgili videoları gösteren Roketsan, standının konumu ve sergilediği
ürünlerle fuar ziyaretçilerinin dikkatini
çekmiştir. Eurosatory gündemi merkezinde, CİRİT füzesi yer almıştır. CİRİT’in
Türkiye’deki ilk teslimatlarını Mayıs ayı
içinde tamamlamış olarak fuara gelen
Roketsan, artık Türk Silahlı Kuvvetleri
(TSK)’nin envanterine girmiş bir sistemi
pazarlamaktadır.
Eurosatory’de hem CİRİT ile ilgili olarak
uzun süredir görüşülen potansiyel müşterilerle bir araya gelinmiş hem de
devam eden projelerle ilgili tanıtım ve
görüşmeler yapılmıştır.
Ürdün Prensi FAISAL bin Al Hussein, Şili
Ürdün Prensi FAISAL’ı Standımızda Ağırladık
34
ve Umman delegasyonları standımızı ziyaret etmiş, ürünlere ilgi göstererek,
ürünler ve gündemdeki projeler hakkında detaylı sunumlar almışlardır. Çeşitli işbirliği alanlarına yönelik üst düzey
görüşmeler yapılmıştır.
BAE’de yerleşik Griffon Aerospace
Middle East (GAME) firması standında
Kara Araçlarına yönelik lançerde 2’li
CİRİT Pod ve CİRİT füzesi sergilenmiştir.
ABD’de yerleşik Raytheon firması, Almanya’da yerleşik MBDA GE firması, İsveç’te yerleşik SAAB firmaları ile
muhtemel işbirlikleri konusunda toplantılar yapılmıştır. Griffon ve Thales Direktörlerine standımızı ziyaretleri esnasında
Genel Roketsan sunumu yapılmış, Roketsan tarafından yürütülmekte olan
projeler kapsamında işbirliği imkanları
görüşülmüştür.
sayı 1 temmuz 2012
BAE Heyetinin Standımızı Ziyareti
Roketsan Standı
SAAB ile Görüşme
Standımızın Genel Görünümü
35
roketsan dergisi
24. kuruluş yıldönümü
Roketsan’ın 24. kuruluş
yıldönümü, değerli
misafirlerimizin ve Roketsan
çalışanlarının katılımıyla
coşkuyla kutlanmıştır.
Emniyet Müdürü Cafer TOZLUOĞLU
gibi seçkin davetlilerimizle birlikte çok
değerli Yönetim Kurulu Üyelerimiz ve
emeklilerimiz ortak olmuşlardır. Sanatçı-
larımız Sertaç BALCI ve Mehmet DEMİRTAŞ performansları ile göz doldurmuşlar
ve unutulmaz bir gün yaşanmasında vesile olmuşlardır.
Selçuk YAŞAR’ın Konuşması
Dr. Eyüp KAPTAN’ın Konuşması
Roketsan’nın 24. Kuruluş Yıldönümü 29
Haziran 2012 saat 13:30-17:30 aralığında Roketsan Elmadağ tesislerinde
coşkuyla kutlanmıştır. Coşkumuza Elmadağ Belediye Başkanı Gazi ŞAHİN, İlçe
Kuruluş Yıldönümü Pastası Kesilirken
Kuruluş Etkinliklerinden Bir Kare
36
24. Kuruluş Yıldönümü Halayı
sayı 1 temmuz 2012
roketsan yönetici yetiştirme eğitimleri
devam ediyor
Yönetici adaylarına yönelik
“Yönetici Yetiştirme
Eğitimleri” 2012 yılında da
devam etmektedir.
dan 10’u yöneticiliğe terfi etmiş olup
2012 yılı içerisinde Yönetici Yetiştirme
Eğitimleri 2. modülü kapsamında Sonuç
Odaklı Durumsal Liderlik, Performans
Odaklı Etkin Liderlik, Vizyon Odaklı Stratejik Liderlik ve Decision Base İş Simülasyonu eğitimlerini tamamlamışlardır.
2011 yılında, “Liderlik Pusulası” değerlendirmesinin uygulandığı ve bireysel
geribildirim verilerek durum tespitinin
yapıldığı bir süreç olan Değerlendirme
Merkezi çalışmalarını sonlandıran yönetici adayları Problem Çözme ve Karar
Verme, Verimliliğin Anahtarı, Vay Canına Dedirtmek, Etkileme ve İkna Eğitimi
ve Cayenne İş Simülasyonu eğitimlerini
2012 yılı sonuna kadar tamamlayarak
Yönetici Yetiştirme Eğitimleri 1. Modül
çalışmalarını tamamlamış olacaklar.
Yöneticilerimizin yetkinliklerini arttırmayı
hedeflediğimiz bu uygulama 2012 yılında oluşturulan yeni gruplar ile devam
etmektedir.
Ayrıca çalıştaylarda, Roketsan bünyesindeki müdürlük ve direktörlüklerin karşılıklı olarak birbirlerinden beklentileri ve
memnuniyet seviyelerinin ölçümüne
yönelik “İç Müşteri Beklenti Çalışmaları”
gerçekleştirilmiştir.
Teknoloji Seminerleri
Roketsan 2012 Hedef Çalıştayları
Ek olarak, geçtiğimiz yıl 1. Modül eğitimlerini tamamlamış 13 yönetici adayın-
Şirketimizin 2012 yılı kurumsal hedeflerinin belirlenmesi amacıyla düzenlenen
“Hedef Çalıştayları”, tüm yöneticilerimizin katılımı ile gerçekleşmiştir. Stratejik
planımız kapsamında grup başkanlıkları
ve direktörlüklerimizin beklentileri doğrultusunda 2012 hedeflerimiz belirlenmiştir.
Yönetici Yetiştirme
Oryantasyon Eğitimi
Şirketimiz çalışanları, dünya çapında
gerçekleşen teknolojik yenilikleri takip
etmek ve/veya Roketsan’ı ve Roketsan’ın çalışma konularını uluslararası
alanda tanıtmak amacıyla yurt dışında
eğitim/konferans/kongrelere katılmaktadırlar. Söz konusu faaliyete katılan
personelimiz bu sayede elde ettiği kazanımı ayrıntılı biçimde raporlamakta ayrıca bu kazanımlarını diğer şirket
çalışanlarımız ile 2012 yılı başından itibaren düzenlenen “Teknoloji Seminerleri”nde paylaşmaktadır.
Teknoloji Semineri
37
roketsan dergisi
“Bilgi paylaştıkça büyür” yaklaşımı ile her
ay düzenli olarak tekrarlanan Teknoloji
Seminerlerine ilgi gün geçtikçe artmakta ve bu yaklaşımın şirket verimliliğine katkı sağlayacağına olan inanç
pekişmektedir.
Kariyer Hareketleri
Büyüyen Roketsan
Bu kapsamda; ünvan grupları bazında
bir üst pozisyona geçen kişi sayıları aşağıda verilmiştir.
Artan proje sayısı ile son yıllarda kadrosunu genişleten Roketsan bugün artık
1.400’ü aşkın çalışanı ile Savunma Sanayii’nin en büyükleri arasında yerini almaktadır.
Şirketimiz 2011 yılını 1.328 çalışan ile tamamlamış olup, 2012 yılı Haziran ayı itibari ile 80 kişinin de aramıza
katılmasıyla 1.400’ü geçkin çalışan sayısına ulaşmıştır.
Şirketimizin gelişmesine paralel olarak gelişmekte olan insan gücümüz 2012 yılında yeni terfi ve atamalar ile daha güçlü
kılınmıştır.
Mühendis ünvan grubunda
Teknisyen ünvan grubunda
Uzman ünvan grubunda
İdari Görevli ünvan grubunda
Yönetici atamaları
50 kişi
9 kişi
2 kişi
4 kişi
10 kişi
Oryantasyon Eğitimi
Şirketimizde yeni çalışmaya başlayan personelimiz öncelikle iç bilgisayar ağımızda
yer alan web sitemiz Roketsan Portal’deki
E-Kampüs üzerinden ilk oryantasyon eğitimlerini almaktadırlar. Bu eğitim sayesinde günlük iş hayatında ihtiyaç
duydukları her türlü bilgiye sahip olmaları
sağlanmaktadır.
Oryantasyon eğitiminin 2. etabı olan ve
şirketimizi daha yakından tanımalarını
sağlayan teknik oryantasyon ve yerinde
görerek eğitim kısmı ise üç ayda bir tekrarlanmaktadır. Bu kez 31 Mayıs-1 Haziran tarihlerinde yaklaşık 80 kişinin katılımı
ile gerçekleştirilen Oryantasyon eğitimi,
Genel Müdürümüz Selçuk YAŞAR’ın katıldığı bir toplantı ile başlamış olup ardından tüm direktörlük ve müdürlüklerimizin
sunumları ile devam etmiştir. 1,5 gün
süren program sonunda, Roketsan ailesinin yeni üyeleri şirketimizi ve yapılan işleri daha yakından tanımışlardır.
nice yıllara…
Roketsan Ödüllendirme Prosedürü kapsamında her yıl kuruluş yıldönümünde
5., 10. ve 20. yılını dolduran çalışanlarımıza verilen hizmet ödülleri bu yıl da sahiplerini buldu.
Düzenlenen ödül töreninde uzun soluklu çalışanlarımıza, hizmet plaketleri ile
birlikte ödülleri üst yönetimimiz tarafından takdim edilmiştir.
Kadir KÜÇÜKMEVZİ, Necati KARAKÖSE,
Ergün ATA, Nejdet ERDEM, Yakup BÜYÜKSEYMEN, Cengiz TETİK, Uğur
OFLAZ, Zühtü SABİT, Reşadet ÖZTÜRK,
Adnan OKUMUŞ, Zülgarneyin ÖZBAŞ,
Sedat DİKEÇ, Ali ŞAHİN, Ünsal EKİZŞIK,
Ahmet BEKTAŞ, Muammer AKTAY,
Ayhan İDE, İlhan ATAY, Servet ÇIPLAK,
Mustafa Uğur GÜNER, Volkan Bahri MELİKOĞLU, Mehtap DOĞAN, İhsan YILMAZER, Mehti YOLDEMİR, Ergül
ÖZGEN, Numan EKMEN.
10. Yılını Dolduran Çalışanlarımız
Ali Osman MERTTOPÇUOĞLU, Ercan
KANSU, Bülent KURUSAKIZ, İsmet
ELBER, Nazım OR, Kadir Caner AKFIRAT,
38
Hakan Kürşat SERTPOYRAZ, Mustafa
HASKILIÇ, Tolga Ediz KUNTASAL, Cenk
ÖNEN, Hacı Bayram EROVA, Meltem
EROĞLU, İclal DURAL, Levent ODABAŞ,
Erhan EROĞLU, Cevdet SALİHOĞLU,
Durmuş ÖZDAMAR, Ali ELDEM, Mehmet KAYACIK.
Ali Şimşek TEKEREK, Umut GÜMÜŞ,
Güneş AYDIN, Özlem ÜNLÜSOY,
Doğan TAŞÇI, Emrah GÜLAY, Celal ERTUĞRUL, İsmail İlhan DUMAN, Özgür
YAŞAR, Selim SELVİ, Eser GÜREL, Begüm
ÜÇER ÇANGA, Barış ATİK, Elif Duygu
BAĞDU, Halil İbrahim ÖNEY, Yılmaz
KAYA, İbrahim KAYA, Sevda AÇIK, Erten
ERÖZDEN, Levent KOÇAK, Mustafa Akın
ERDEM, Mustafa İNCİ, Serkan BAŞARAN,
Fatih YILDIRIM, Ahmet KOL, Koray Savaş
ERER, Gencer GENÇ, Adem BÖCEK, Serkan TOPRAK, Naci ÖZTÜRK, Gökhan
TÜŞÜN, Hüseyin ASAN, Yücel DEMİRCİ,
Tuba KAYA, Kamil ERDEM, Ayhan KIRILMAZKOL, Onur BAŞ, Mustafa BAŞARAN,
Hasibe SARIYAĞ, Tuncay TUNÇ, Emre
ŞAHİN, Murat AKKUŞ, Ahmet SEZER,
Orkun Umur ÖNEM, Özgür Evren
YAĞIZ, Bora KALPAKLI, Hasan Onur
BEYGO, Cemile Esra HAĞUR, Başak YİĞİTSOY, Lütfiye SERCAN, Turhan ŞAMİLOĞLU, Gökşen BİLİR, Feridun ŞAŞI,
Yasin POLAT, Ezgi CİVEK COŞKUN, Mustafa ELMADAĞLI, Sami Samet ÖZKAN,
Kenan PEKMEZ, Mustafa İZGÜDEN,
Murat BAYRAMOĞLU.
sayı 1 temmuz 2012
roset faaliyetine devam ediyor…
Roketsan Sosyal Etkinlik
Topluluğu (ROSET)
kurulduğu 2010 yılından
bu yana çalışmalarını
kültürel etkinlikler ve spor
faaliyeti ile sürdürmektedir.
Futbol Kulübü
Erhan KİBAR, Ziya AKBIYIK,
Haşim ÖZEL
Voleybol Kulübü
Salih GÜLLEROĞLU, Gürler KAYA
Onur BAŞ, Meltem DİRİM
Basketbol Kulübü
Orkun ÖNEM, Ersin ÖZBEK
Bowling Kulübü
Ali GÜRÜN, Tamer YILMAZ, Başak MERT
Satış Sonrası Hizmetler Müdürlüğü’nden
Mustafa KOÇ tarafından tasarlanan
ROSET logosunda topluluğun çalışma
alanlarına vurgu yapılmıştır.
Gerçekleştirilen tüm aktivitelerde amaç
Roketsan çalışanları arasındaki iletişimi
sanat ve sporun gücüyle kuvvetlendirmektir.
Topluluk, çalışmalarını, TAM ve Ekipman
Üretim Birimi’nden Halil ÖZKAN, İnsan
Kaynakları Müdürlüğü’nden Tuğçe
KAYA BALAMAN ve Ceyda KILIÇ yönetiminde gerçekleştirmektedir.
Topluluk, kültürel alanda düzenlenen etkinlikleri (Tiyatro, Konser, Sergi vb.) yakından takip ederek Roketsan Portal’de
duyurmakta ve toplu bilet organizasyonları ile katılımı teşvik etmektedir.
Diğer taraftan spor kulübü ile ortak geziler düzenlemekte ve bu etkinliklere çalışanların katılımını sağlamaktadır.
Topluluğun spor alanında faaliyet gösterdiği kulüpler ve bu kulüplerin sorumluları yanda belirtilmiştir.
Dragon Kulübü
Devrim SİMAV, Özlem DEMİR,
Hakan KUTGÜN
Bowling Kulübü
2012 yılında bol etkinlikli bir yıl geçiren
Roketsan Bowling Kulübü, yıl içerisinde
yedi hafta süren ve 20 takımın katıldığı
Roketsan Bowling Ligi’nin yanı sıra Roketsan Bowling Turnuvası etkinliklerini
düzenlemiştir.
Bunların yanı sıra Kansu ÖZTÜRK, Cem
GÖKÇAY, Serhat DEMİR ve Tamer YILMAZ’dan oluşan Roketsan Bowling Takımımız Rollhouse tarafından Mayıs
2012 tarihinde düzenlenen Bilişim ve
Savunma Sektörleri Bowling Turnuvası’nda şampiyon olmuştur.
Masa Tenisi Kulübü
Ali ÖNDER, Korhan COŞKUN
Dalış Kulübü
Alpin YALÇI
Atletizm Kulübü
Ergün KIZILASLAN
Dart Kulübü
Artun Civan CANSALAR
Roketsan Bowling Turnuvası
Tenis Kulübü
Ali TEMEL, Korhan COŞKUN
Tavla Kulübü
Devrim SİMAV
Satranç Kulübü
Semih ADIŞANLI
Kayak Kulübü
Aslı SAPMAZ, Özlem DEMİR, Ali TEMEL
Briç Kulübü
Ahmet Nuri DERVİŞOĞLU
Atletizm Kulübü
Atletizm Kulübümüz yıl içerisinde katıldığı iki etkinlik ile şirketimizi atletizm alanında temsil etmiştir. Bu etkinliklerden
ilki her yıl Atatürk’ün Ankara’ya geliş yıldönümü anısına düzenlenen Büyük
Atatürk Koşusu’dur. Bu koşuya şirketimizden Başar SEÇKİN, Tuncer Tuna KARAÜZÜM, Ergün KIZILASLAN, Gökhan
TÜŞÜN, Merih Coşkun ORHUN, Mustafa BİLGİN, Ümit BEKTİK, Mehmet YILMAZER ve Serdar ÖPÖZ katılmıştır.
39
roketsan dergisi
Roketsan Futbol Kulübü
Roketsan Dalış Kulübü
Atletizm Kulübümüzün katıldığı bir
diğer etkinlik ise Gazi Mustafa Kemal
Atatürk’ün 93 yıl önce Kurtuluş mücadelesinin ışığını yakmak için Samsun`a
gelişinin yıldönümü nedeniyle 19
Mayıs 2012 tarihinde Samsun ilinde
gerçekleştirilen 19 Mayıs Yarı Maratonu’na şirketimizi temsilen Ergün KIZILASLAN, Tuncer Tuna KARAÜZÜM,
Mehmet YILMAZER ve Mustafa BİLGİN’in katılmasıdır.
Dalış Kulübü
2011 yılında kurulan Roketsan Dalış
Kulübü
Eylül
ayında gerçekleştirdiği Kaş dalışı ve
eğitimini tamamlayan
çalışanlarımız için yapılan bröve töreni
ile 2011 etkinliklerini tamamladı.
Çalışmalarını, Platform Entegrasyon Bi-
Roketsan Dalış Kulübü
rimi’nden Alpin YALÇI’nın önderliğinde
sürdüren kulüp 2012 yılında ise ilk teorik eğitimini 21-24 Mayıs tarihleri arasında
Ankara
Doğa
Aktiviteleri
Merkezi’nin (ADAM) Farabi Sokak’taki
dalış okulunda gerçekleştirdi. Kulüp,
dört günlük eğitimin ardından 26-27
Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen dalış
etkinliği ile aktivitelerine devam etmektedir.
Futbol Kulübü
Elmadağ Belediyesi’nin düzenlemiş olduğu kurumlararası 2012 futbol turnuvasında Erhan KİBAR, Ziya AKBIYIK ve
Roketsan Atletizm Kulübü
40
Roketsan Futbol Kulübü
sayı 1 temmuz 2012
Haşim ÖZEL kaptanlığında futbol takımımız 16 takım arasından birinci olmuştur. Ardından kupa töreninde dereceye
giren takımlara ödülleri Elmadağ Belediye Başkanı Gazi ŞAHİN, Genel Müdür
Yardımcımız Yavuz AKA ve direktörlerimiz Ali KARASLAN ve Atakan ATA tarafından verilmiştir.
Roketsan Futbol Takımı:
Teknik Sorumlu: Erhan KİBAR
Osman PEHLİVAN, Ziya AKBIYIK, Haşim
ÖZEL, Barış AÇAN, Emre EKSERT, Ömer
TOPRAK, Cemil CİHAN ÖZALEVLİ, Muhittin AKTAŞ, Yakup ÖZDEN, Gökhan
BARIŞ, Murat ÖZCAN.
Masa Tenisi Kulübü
Roketsan Masa Tenisi takımımız, 2011
yılının ortalarında başlayıp, 2012 Mayıs
ayında sonlanan, zorlu bir ligi 24 kurum
takımı arasından ikinci olarak tamamlamış ve Ali ÖNDER kaptanlığında birinci
lige yükselmiştir.
Roketsan Masa Tenisi Takımı:
Ali ÖNDER, Korhan COŞKUN, Engin
ALAKOÇ, A. Ongun KURT.
Dragon Takımı
Çalışanları hayatın ciddiyetinden uzaklaştırmayı hedefleyen Kurumlararası
Dragon Bot Festivali 9-10 Haziran tarihleri arasında Ankara Mogan Park’ta gerçekleşti.
Katılımcıların iş yaşamının getirdiği stresi
kürek çekerek yok etmelerini amaçlayan
festivalin Ankara’da gerçekleşen ayağına 47 takım katılmıştır. İki gün süren
festivalde ilk günün sonunda takımların
performanslarına göre Sport ve Fun
Fun kategorileri oluşturulmuştur.
Roketsan Dragon Takımı
Şirketimiz adına festivale katılan takımlarımızdan ROKETSAN 1 takımı Sport kategorisinde 3.; ROKETSAN 2 takımı ise
Fun Fun kategorisinde 1. olmuştur.
2010 yılından bu yana Dragon Festivaline katılan takımlarımız, 2011 yılında
Sport alanında aldığı 3.lük derecesine
2012’de yenilerini ekleyerek başarılarını
sürdürmektedir.
Kayak Kulübü
2011 yılında kurulan kayak kulübümüz
2012 yılında da etkinliklerini sürdürdü.
Şirket çalışanlarımızın ve ailelerinin katılımıyla Şubat ve Mart aylarında Erciyes’e
kayak turları düzenlendi. Kışın soğuk
şartlarını eğlenceli saatlere çeviren kulübümüz yeni etkinliklerine kış mevsiminin
gelmesi ile devam edecektir.
Roketsan Kayak Kulübü
41
roketsan dergisi
misafirlerimiz
18 Ocak 2012
Dz.K.K.lığından Emekli Amiraller Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş,
kendilerine genel Roketsan tanıtımı yapılmıştır.
24 Ocak 2012
İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve
Uzay Mühendisliği öğrencileri ve hocalarından oluşan bir grup; Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş,
3 Şubat 2012
Endonezya Savunma Bakanlığı Savunma Sanayii Komitesi yetkililerinden
oluşan bir heyet Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş, kendilerine Roketsan ve ürünlerini tanıtan sunumu
müteakip tesis turu icra edilmiştir.
7 Şubat 2012
19 Mayıs Üniversitesi Yetkilileri; Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş,
Endonezya Savunma Bakanlığı Savunma
Sanayii Komitesi Ziyareti
42
8 Şubat 2012
Hava Teknik Okullar Komutanlığı öğrencilerinden oluşan bir heyet; Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş,
13 Mart 2012
OSSA Ostim Savunma ve Havacılık Kümelenmesinden oluşan heyet; Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş,
12 Şubat 2012
Endonezya Silahlı Kuvvetleri Komutanı
Oramiral Agus SUHATRONO ve beraberindeki heyet; Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş, kendilerine
Roketsan ve ürünlerini tanıtan sunumu
müteakip tesis turu icra edilmiştir.
22 Mart 2012
TSK Rehabilatasyon Merkezinden bir
grup Gazi; Roketsan Elmadağ tesislerini
ziyaret etmiş, kendilerine Roketsan ve
ürünlerini tanıtan sunumu müteakip
tesis turu icra edilmiştir.
2 Mart 2012
K.K.K.lığı Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans ve doktora öğrencilerinden oluşan bir heyet;
Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret
etmiş, kendilerine genel Roketsan tanıtımı yapılmıştır.
12 Nisan 2012
MSB Modernizasyon Mal ve Hizmet Tedariki Dairesi Başkanı Tuğgeneral Rafet
Sevinç ŞAŞMAZ ve beraberindeki heyet
Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret
etmiş, kendilerine Roketsan ve ürünlerini tanıtan sunumu müteakip tesis turu
icra edilmiştir.
14 Mart 2012
Kara Harp Okulu Öğrencilerinden oluşan bir heyet; Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş, kendilerine genel
Roketsan tanıtımı yapılmıştır.
27 Nisan 2012
Avustralya Savunma İşbirliği Heyeti, Roketsan’ı ziyaret etmiş, çeşitli projeler
kapsamında işbirliği olanaklarını görüşülmüştür.
Endonezya Silahlı Kuvvetleri Komutanı
Oramiral Agus SUHATRONO Ziyareti
OSSA Ostim Savunma ve Havacılık
Kümelenmesi Ziyareti
sayı 1 temmuz 2012
misafirlerimiz
18 Mayıs 2012
Katar Heyeti, Roketsan Elmadağ tesislerini ziyaret etmiş, kendilerine Roketsan
ve ürünlerini tanıtan sunumu müteakip
tesis turu icra edilmiştir.
31 Mayıs 2012
K.K.K.lığı Loj.K.Korg. Ö. Necati ÖZBAHADIR, Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Eyüp KAPTAN’ı ziyaret etmiştir.
13 Haziran 2012
Cezayir Askeri Heyeti, Roketsan tesisi ziyaret etmiştir. Kendilerine genel Roketsan tanıtımı yapılmıştır.
20 Haziran 2012
BAE Hava Kuvvetleri Harekat Başkanı ve
Heyeti, Roketsan tesisini ziyaret etmiştir.
19 Haziran 2012
İtalyan Savunma Bakanı Genel Sekreteri
ve Silahlanma Direktörü ile Heyeti Roketsan tesisini ziyaret etmiştir.
27 Haziran 2012
Hv.K.K.lığı Tek. Okullar Mühimmat Tahrip Subay Temel Kursiyerleri Roketsan
tesisini ziyaret etmiş, kendilerine Roketsan ve ürünlerini tanıtan sunumu müteakip tesis turu icra edilmiştir.
K.K.K.lığı Loj.K.Korg. Ö. Necati ÖZBAHADIR
Ziyareti
BAE Heyeti Ziyareti
Avustralya Savunma İşbirliği Heyeti Ziyareti
TSK Rehabilitasyon Merkezi’nden Bir Grup
Gazi Ziyareti
Katar Heyeti Ziyareti
43
roketsan dergisi
Savunma
ve Havacılık
Savunma
ve Havacılık
44
sayı 1 temmuz 2012
MSI
Euro
newsport
45
roketsan dergisi
46
AL
Defaiya
Daily
News
Jane’s
Defence Weekly
Fidae
News
sayı 1 temmuz 2012
Tecnologia
Militar
Janes
Eurosatory
Hürriyet
Daily News
Defence
Turkey
47

SAYI 1 - Roketsan

Transkript

Benzer belgeler

Bir günde karakol

109-eurosatory2014_Layout 1

roketsan - Denizli Sanayi Odası

Yeni Üretim Patriot Sistemi ile İki Başarılı Atış Testi

SAYI 2 - Roketsan

SAYI 3 - Roketsan

Roketsan Dergisi Ocak 2015 Sayısı

Roketsan Dergisi Temmuz 2015 Sayısı

Roketsan Dergisi Temmuz 2014 Sayısı

Roketsan Dergisi Ocak 2016 Sayısı