docBilmek en büyük hazinedir Kabuğuna Çekilen Ağaçlar Somon
download 
Şikayet Transkript
Bilmek en büyük hazinedir Kabuğuna Çekilen Ağaçlar Somon
KASIM 2009 Aylık Aile, Çocuk ve Kültür Dergisi YIL: 15, SAYI: 141 FİYATI: 1,50 lv. ISSN 1310-6422 Eğitim: Bilmek en büyük hazinedir Hikaye: Kabuğuna Çekilen Ağaçlar Hayvanlar Alemi: Somon Balıkları Araştırma: Çevre ve Ekoloji Ноември 2009 1 İçindekiler KASIM 2009 YIL: 15, SAYI: 141 FİYATI: 1,5 ISSN 131 0 lv. 0-6422 4 6 8 10 14 18 22 24 30 32 35 38 40 44 Ay lık Ai ve Kü le , Ço cu k ltü r De rg is i Eğitim: Bilmek büyük en hazined ir Hikaye: Kabuğ u Çekilen na Ağaçla r Hayvanla r Alemi Somon : Balıkla rı Araştır ma: Çevre Ekolojive Ноември 2009 1 Издава: „A-PRESS“ OOD 2 Kasım 2009 Kasım 2009, Sayı: 141 Ноември 2009, брой: 141 Bilmek en büyük hazinedir „Знанието е най-голямото съкровище” Kabuğuna Çekilen Ağaçlar Дървета, свили се в кората си Ne, Niçin, Nasıl? Какво, защо, как? Hayvanlar Alemi: Somon Balıkları Светът на животните: Сьомгата Varna’ daki Deniz Bahçesi Морската градина във Варна Çevre ve Ekoloji Околна среда и екология Türkçe - Edebiyat Annemizin Köşesi За майките Otomobil Dünyası Авто свят Paisievo köyü “Hristo Botev” Lisesi: Örnek Bir Okul СОУ „Христо Ботев” - с. Паисиево – училище еталон Sizden Gelenler Вашите отзиви Genç Ressamlar Млади художници Mizah Хумор Bulmaca Кръстословица GENEL YAYIN MÜDÜRÜ Главен редактор YAYIN KURULU Издателски колектив Samir HATİPOĞLU [email protected] Niyazi KÜÇÜK Şevki ŞEN Seycan ALİ Menevsiye BİLAL Emre ADEM YAYIN EDİTÖRÜ GÖRSEL YÖNETMEN Отговорен редактор и Графично оформление Nihat DAVUT [email protected] Editör’den Sonbahar Sonbahar... Rüzgârlar serin esmeye başladı yine... Yapraklar sararmaya, günler kısalmaya başladı... Oysa dün gibiydi baharın gelişi. Cemrelerin birer birer düşüşü, ağaçların çiçek açışı... Sonra erik, çilek, kiraz! Tatil! Yaz ılık bir meltem gibi esip geçiverdi işte... Tatil bitti. Artık akşamları üstümüzü örtüyoruz. Tatlı tatlı ürperiyoruz sonbahar yağmurlarında. Sahi... Nerede bizim eski dostlarımız? Şimdi gözümüz, gönlümüz yaz başından beri bıraktığımız yerde uslu uslu bizi bekleyen kışlık giysilerimizi arıyor. İşte süveterler, kazaklar, hırkalar. Atkılar, bereler, eldivenler. Botlar, çizmeler. Meğer ne çok özlemişiz sizi! Haydi, yazlık giysiler ve ayakkabılar. Şimdilik hoşça kalın. Bir sonraki bahara kadar. Peki, yazın lezzetleri var da kışın lezzetleri yok mu? Kim demiş? Karpuz, kavun, dondurma yoksa boza, salep, çay, ıhlamur, sıcak çikolata ne güne duruyor? Yağmur altında ıslandığınız, üşüdüğünüz bir günün sonunda içtiğiniz tarhana çorbasının tadı nerede vardır? Ya karlı bir günde annenizin yaptığı sıcak yemeğin tadını neye değişirsiniz? Tahin ve pekmezin müthiş uyumunu ve lezzetini de unutmayalım tabii. Evet, sonbahar... Göçmen kuşlar yakında göç etmeye başlayacak. Sabah serinliğinde sıkı sıkı giyinecek, okullarımıza gideceğiz. Sonra evimize gelip derslerimize çalışacağız. Penceremize vuran yağmurun sesini dinleyeceğiz yatağımıza yatarken. Dinleyecek ve dışarıda, soğukta, parklarda yatan evsiz insanları düşüneceğiz. Onlar için dua edeceğiz. Her mevsim apayrı güzellikler taşır. Yeter ki biz bakmasını ve yaşamasını bilelim. BÜROLAR / ОФИСИ Kırcali/Кърджали: 0361 / 814 53 Şumen/Шумен: 054 / 830 693 Varna/Варна: 052 / 612 634 Plovdiv/Пловдив: 032 / 63 11 58 Haskovo/Хасково: 038 / 66 21 67 Ruse/Русе: 082 / 87 55 32 Burgas/Бургас: 0878 528 624 Smolyan/Смолян: 0878 528 627 www.umitdergisi.com e-mail: [email protected] ABONE - 2010 / АБОНАМЕНТ - 2010 12 месеца: 18.00 лв. 6 месеца: 9.00 лв. 3 месеца: 4.50 лв. ABONE VE DAĞITIM BULGARİSTAN POSTASI PK No: 1940 Абонамент и разпространение БЪЛГАРСКИ ПОЩИ ПК No: 1940 Eсента Eсента... Започна да духа студен вятър.. Листата пожълтяха, а деня стана по-кратък. А всъщност сякаш вчера бе пролет. Всичко бе зелено, лисваха дърветата...След това сливи, ягоди, череши, ваканция! Лятото отмина като топъл полъх. Ваканцията свърши. Вечер вече се завиваме. Настръхваме леко докато вали есенния дъжд. Къде са старите ни приятели? Сега търсим зимните си дрехи, които бяхме забравили в началото на лятото. Ето плетените блузи, пуловерите и якетата. Шаловете, шапките, ръкавиците, ботушите... Колко сме се затъжили за вас! Довиждане засега, летни дрешки и обувки. До следващата пролет. Добре, има летни деликатеси, а през зимата няма ли? Кой каза, че няма? Диня, пъпеш, сладолед или кога се пият боза, липов чай, горещ шоколад? Колко е вкусна топлата супа от тархана, докато през деня ни е валял дъжд и сме премръзнали? С какво бихме заменили вкуса на приготвеното от мама топло ястие, докато навън вали сняг? Не бива да забравяме разбира се и великолепния вкус на петмеза и тахана. Да, есента. Птиците ще отлетят на юг. Ние ще се обличаме с топли дрехи сутрин и ще ходим на училище. След това ще се връщаме вкъщи и ще си учим уроците. Ще чуваме капките дъжд, които удрят по прозорците ни, докато си почиваме. Ще ги слушаме и ще се замисляме за хората, които са навън и нямат дом къде да отидат. Ще отправяме молитви за тях. Всеки сезон притежава своята привлекателност. Стига ние да успяваме да я виждаме и изживяваме... Dergiye gönderilen eserler iade edilmez. Yayınlanan yazı ve şiirler kaynak gösterilerek yayınlanabilir. Yazılarda gerekli görülen düzeltmeler yapılır. Yazıların sorumluluğu yazara aittir. Получени материали не се връщат. Всички материали се публикуват с посочен източник. Материалите се редактират по необходимост. Отговорност за материала носи авторът. Adres: Sofya 1202, ul. “Timok” No: 2, Tel/Faks: 02-832 31 11 Адрес: София 1202, ул. “Тимок” № 2, тел./факс: 02-832 31 11 NOT: Dergide yer alan tercümeler, harfiyyen olmayıp mana olarak verilmiştir. E Ğ İT İM / О Б Р А З О В А Н И Е Bilmek en büyük hazinedir „Знанието е най-голямото съкровище” Niyazi Ahmet - Şumen ‘İ nsan bilmediği şeyin düşmanıdır’ demiş atalarımız. Buna ‘Cahil dostun olacağına akıllı düşmanın olsun’ atasözünü de ilave edebiliriz. Bilgi hayatımızda bizim en büyük yardımcımızdır. Hele bu bilgiyi iyilik ve güzellik adına kullanabiliyorsak… Günümüzde iletişim araçları sayesinde bilime ulaşmak çok kolaylaştı. İstediğimiz herhangi bir bilgi internet sayesinde bir tık ötede. Bilgi, beceri, tecrübe hayattaki en sağlam dayanak noktalarımızdır. İşinde her zaman başarıyı yakalamış olanlara sorulduğunda şu cevabı alırız: Bilgi, çalışkanlık ve sabır. Aşağıda okuyacağınız hikaye bilginin ne kadar önemli olduğunu daha kolay anlamanızı sağlayacak: Eski devirlerin birinde küçük bir şehirde tek oğlu olan dul bir kadın yaşıyormuş. Dünya hayatının sonuna gelmiş olduğunu hissedince oğlunu çağırmış ve ona şöyle demiş: “Çok güçlük içinde yaşadık, çünkü fakiriz; ama sana büyük bir zenginlik emanet ediyorum. Onu bana bilge birisi hediye etmişti. İçinde muazzam bir defineye ulaşmak için gereken bütün işaretler mevcut. Benim bunu okuyacak ne takatim var, ne de zamanım. Şimdi onu sana emanet ediyorum. Talimatları uygula, çok zengin olacaksın.” Annesini kaybetmenin verdiği derin üzüntü geçtikten sonra oğul, o eski ve değerli büyük kitabı okumak üzere almış. Kitabın baş kısmında şöyle yazıyormuş: 4 Kasım 2009 Предците ни са казали, че „човек е враг на това, което не познава.” Към това може да добавим и поговорката: „По-добре умен враг, отколкото невеж приятел.” Знанието е най-големият ни приятел в живота, особено ако го използваме в името на красотата и доброто. В нашето съвремие достъпът до знание е много улеснен заради развитието на информационните технологии. Само с едно кликване върху мишката можем да намерим всякаква информация в интернет. Двама души говорили следното помежду си: - Дали е по-добре да си богат или пък да знаеш повече? – попитал единият. - Разбира се, да си богат. – отвърнал му другият. Тогава първият казал: - Според мен по-важно е да знаеш, защото богатството може за миг да се изплъзне от ръцете ни, докато благодарение на знанията си можем да си го върнем пак. Знанието, умението и опитът са най-здравите опорни точки в живота ни. Попитани благодарение на какво са постигнали своя успех, успелите хора отговарят следното: знание, труд и търпение. Разказът, който ще прочетете по-долу ще ви убеди във важността на знанието. Имало едно време в един град една вдовица, която имала един единствен син. Когато разбрала, че земният й живот свършва, тя го извикала при себе си и му казала: „Живяхме трудно, защото сме бедни. Но ти “Hazineye ulaşmak için sayfa atlamadan okuyunuz. Eğer hemen netice kısmına atlarsanız, kitap kendiliğinden yok olacak ve hazineye erişemeyeceksiniz.” Bundan sonra ise uzak bir ülkede birikmiş olan zenginliğin miktarından bahsediliyor, ayrıca bu hazinenin bir mağarada çok iyi korunmakta olduğu da yazılıyormuş. İlk sayfalardaki Farsça metin bir yerde kesilmiş ve bundan sonrası Arapça devam ediyormuş. Kendisini şimdiden zengin olarak görmekte olan genç, başkaları da bu sırrı öğrenip, üstelik kendisine yanlış bilgi vererek hazineye sahip olmasınlar diye metni tercüme ettirmeye teşebbüs etmemiş. Onun yerine büyük bir ihtirasla Arapça öğrenmeye başlamış. Sonunda metni mükemmel şekilde okuyacak hale gelmiş. Fakat bir noktadan sonra kitap Çince devam ediyormuş. Sonra da başka lisanlar geliyormuş. Genç adam azimle ve sabırla bunların hepsini öğrenmiş. Bu arada yaşamak için gereken parayı da bu öğrendiği lisanlardan temin etmeyi başarmış ve bir süre sonra da başkentin en iyi tercümanlarından biri olarak tanınmış. Böylece bir zaman sonra hayatı toparlanmaya başlamış. Birçok lisanda yazılmış bir dolu sayfadan sonra kitapta bu hazinenin nasıl idare edilmesi gerektiğine dair talimatlar varmış. Buraya geldikten sonra genç adam istekli bir şekilde iktisat ve ticaret öğrenmiş; ayrıca hazineyi bir kere ele geçirdikten sonra aldatılmalara maruz kalmamak için kıymetli metallerin ve mücevherlerin, menkul eşyalarının ve gayrimenkullerin değerlerini de belirlemeyi öğrenmiş. Bu arada daha iyi bir hayat sürdürebilmek için de, öğrendiklerini uyguluyormuş. Hatta onun çok lisan bilen ve maliyeden iyi anlayan biri olarak şöhreti saraya, hatta krala kadar ulaşmış. Ona önceleri bazı küçük vazifeler tevdi eden kral, sonunda onu krallığın genel valisi olarak tayin etmiş. Birçok önsözden sonra kitap sonuna doğru gereken daha teknik konulara giriyor ve büyük kapı nasıl inşa edilir, vinç nasıl yapılır, büyük taş kapılar açılırken büyük taş kütleler nasıl çıkartılır, yol yapımında yolları düzlemek için dolambaçlı yerler nasıl doldurulur ve buna benzer konuları anlatıyormuş. Bu sırrını asla hiç kimseyle paylaşmayı düşünmeyen ve dolayısıyla hiç kimseden yardım almayan o dul kadının oğlu, böylece bilge ve sayılan bir kişi olmuş. Daha sonra mühendislik ve şehir planlamacılığı çalışmış. Nihayet kültürünü çok takdir eden kral, onu vekili ve sarayın mimarı olarak atamış. Gerçekten tüm krallıkta onun kadar ilme yatkın, bizim hazine kitabını okuyacak kadar kabiliyetli bir kişi yokmuş. Artık son sayfaya gelmiş ve hatta bu son sayfayı okuyacağı aynı gün, kralın kızı ile evlenecekmiş. En son yaprağı çevirip şu son cümleyi okumuş: “Bilmek en büyük hazinedir.” оставям скъп дар, който ми беше подарен от един мъдър човек. В него ще намериш всички знаци, които са нужни, за да достигнеш до огромно съкровище. Нямам сили и време да го прочета. Сега ти го подарявам. Спазвай указанията в него и ще станеш много богат.” След като скръбта по изгубената майка попреминала, синът отворил старата дебела книга, която тя му била оставила в наследство. В началото на книгата пишело следното: „За да стигнете до съкровището, не бива да прескачате страници. Ако направо отидете в края на книгата, тогава тя ще се изпари от ръцете ви и няма да можете да стигнете до съкровището.” След това в книгата ставало дума за количеството богатство, събрано в една далечна страна и съхранявано много добре в една пещера. Първо, текстът в книгата бил на персийски, но после пишело на арабски. Младежът, който още в този момент си представял как ще забогатее, не посмял обаче да поръча превод на арабския текст, за да не би и другите да научат тайните, съдържащи се в книгата, и даже да го заблудят, като му дадат погрешна информация. Накрая се научил сам да чете и разбира целия текст на арабски. След това обаче текстът бил написан на китайски. След това пък на други езици. Младият мъж се научил с търпение и воля да чете всички тези езици. Между другото благодарение на научените чужди езици той започнал да изкарва прехраната си. Не след дълго станал един от най-добрите преводачи в столицата. Така той уредил живота си добре. След толкова много страници на различни езици най-накрая в книгата пишело как да се управлява натрупаното богатство. Благодарение на указанията в книгата младият мъж се научил на търговия и икономика. Освен това се научил как да различава парите от истински метал, оригиналните скъпоценни камъни, реалната стойност на вещите и недвижимата собственост, благодарение на което знаел как да опази натрупаното до този момент. Наученото от книгата той прилагал в практиката, за да живее по-добре. Славата му на човек, който владее много езици и разбира от финанси, достигнала чак до двореца и краля. Първоначално кралят му възложил по-малки задачи, но после го назначил за главен управител. Към края на книгата вече имало по-конкретни знания от техническо естество като например как се строи голяма порта, как се конструира строителен кран, как се пълнят ровове при направа на пътища, как се махат камъни, когато се отварят проходи в скали, и други подобни. Така синът на вдовицата, който смятал да не споделя с никого тези познания и да не ползва чужда помощ, станал учен и уважаван човек. После се занимавал с градоустройство и инженерство. Накрая кралят го направил свой помощник и дворцов архитект. Наистина в цялото кралство нямало друг като него с толкова много познания. Накрая стигнал до последната страница на книгата. В деня, в който щял да я прочете, била планирана сватбата му с дъщерята на краля. Когато отгърнал последната страница, прочел следното: „Знанието е най-голямото съкровище!” Ноември 2009 5 H İK AY E / Р А З К А З Kabuğuna Çekilen Ağaçlar Дървета, свили се в кората си Fatma ZEHRA D eniz dalgası ve martı sesleri güzel bir koro oluşturuyor, neşeyle oynayan çocuklar da sanki onlara eşlik ediyorlardı. Denizin o kendine has kokusu, simitçinin yeni getirdiği simitlerin susamlarının kokusuyla hoş bir ikili oluşturmaya yetmişti. Bir de buna denizin o sonsuzluğu hatırlatan engin maviliği eklenince dalgalar taşlara değil de sanki yüreklerin kıyısına çarpıyordu. Bu ses, koku, görüntü üçlemesi şehir insanının âdeta tutkusu hâline gelmişti. Kimi; evcil hayvanlarını gezdirmek, kimi yalnızlığını dinlemek kimisi de çocukları ile iyi vakit geçirmek için sahildeki parka akın etmişti. Hatice Hanım da hem hatıraları tazelemek hem de torunlarını bu güzel havadan nasiplendirmek için sahile gelenlerdendi. O da, sahildeki banklardan birine ilişmiş neşeyle oynayan torunlarını izlemeye koyulmuştu. Bir anda gözü ağaç kabuklarını soyan torununa kaydı ve çehresine tatlı-buruk bir gülümseme yayıldı. Birden zaman trenine bindi ve geçmişe doğru uzanan bir yolculuğa başladı. Geldiği istasyon; çocukluğuydu. Evet, bu hatırasını onlara da aktarmalıydı. Aktarmalıydı zira bu en azından hatıralarda yaşamalıydı. Sevgi dolu bakışlarını torunlarına çevirdi ve yumuşak bir edayla: - Çocuklaar... Biraz yanıma gelir misiniz? Çocuklar merakla anneannelerinin yanına geldiler: - Ne oldu anneanne? Oturun biraz çocuklar, şu anlatacağımı dinleyin de tekrar oyununuza devam edersiniz. Merakla kendisini izleyen torunlarının şaşkın bakışları arasında gözleri ufuklara daldı ve anlatmaya başladı. İlkbahar gelmiş, güneş sarışın yüzünü göstermeye başlamıştı. Herkes gibi ben de baharın gelişiyle daha bir neşeli olmuştum. Fakat evimiz şehir içinde olduğu için açılan çiçekleri görmekten mahrumdum. Kendi kendime; kim bilir şimdi dayımların bağı nasıl yemyeşil olmuş çiçekler açmıştır, diye düşünüyor- 6 Kasım 2009 Морските вълни и звуците от чайките се сливаха в прекрасен хор, а весело играещите наоколо деца сякаш им пригласяха. Хубавият мирис на море се сливаше с упояващия мирис на сусам, идващ от гевреците, донесени току-що от продавача. И като се добави безкрайната синя морска шир, както и вълните, разбиващи се сякаш не в скалите, а в сърцето... Жителите на града бяха буквално влюбени в тази триада от звук, мирис и гледка. Някои разхождаха домашните си любимци, други се отдаваха на отдих, трети бяха довели децата си в морската градина. Госпожа Хатидже също беше дошла с внуците си тук да си опресни спомените и да се възползва от хубавото време. Тя беше седнала на една пейка и наблюдаваше внуците си. В един момент тя съзря как едното й внуче бели кората на едно дърво и се усмихна умилително. Гледката мигом я качи на влака на спомените и тя се отдаде на пътешествие из миналото. Гарата, на която стигна, беше нейното детство. Да, тя трябваше да сподели спомените си с внуците, защото поне в спомените трябваше да продължат да живеят миналите случки. Тя погледна мило внуците си и ги извика гальовно: - Деца, ще дойдете ли за малко при мен? Децата се приближиха с интерес до баба си: - Какво стана, бабо? - Седнете малко, деца, слушайте какво ще ви разкажа, а после ще продължите да си играете. Очите й потънаха в хоризонта сред учудените погледи на любопитните й внуци и тя започна да разказва. - Беше дошла пролетта, слънцето вече топлеше с жълтите си лъчи. И аз като всички други бях въодушевена от настъпващата пролет. Но понеже къщата ни беше в града, не можех да видя цъфналите цветя. Казвах си, че сигурно в градината на вуйчо ми има много цъфнали цветя. Един ден пак си мислех същото и не щеш ли вуйчо ми се появи у нас. Разпитах го за овошките, цветята, фиданките, които са засели. dum. Böyle düşündüğüm günlerden birinde dayım çıkageldi. Dayıma ağaçları, çiçekleri, bahçeye sebze fideleri dikip, dikmediklerini soruyordum. Dayım, benim bu yoğun ilgimi görünce istersem beraber hafta sonu bağa gidebileceğimizi söyledi. Bu söz üzerine gözlerimi yalvaran bir edayla anneme çevirdim. Annem de gidebileceğimi söyleyince artık dünyalar benim olmuştu. Hafta sonuna kadar günlerimi bin bir hayâl kurarak geçirdim. Nihayet hafta sonu dayım gelip beni aldı. Bağa geldiğimizde dayımın çocukları ve anneannemle hasret giderdim. Ertesi gün erkenden kalkıp bahçeye çalışmaya gittik. Anneannem, evde kalıp bizlere öğle yemeği hazırlayacaktı. Bahçeye vardığımızda dayım, bana: “Biz domates fidesi dikerken sen de bizim küçük Mustafa’ya bak.” dedi. Ben çocuğu kucağıma alarak bahçeyi gezmeye başladım. Ağaçlar, pembe ve beyaz çiçekler açmış, her yer yemyeşildi. Havuza doğru yürüdüm, havuz boştu. Gelinlik giymiş bir genç kıza benzettiğim beyaz çiçekli ağacın dibine oturdum. Acaba ne ağacıydı? Ağacın gövdesi dikkatimi çekmişti. Kabukları kabarmış gibi duruyor, bazı yerleri ise ince ince kıvrılmıştı. Kabuğun birini kaldırıp soymaya başladım. Kendimden geçmiş, ağacın kabuklarını yarıya kadar soymuştum. Birden dayımın öfkeli sesiyle irkildim. “Ne yapıyorsun sen?” demesiyle birlikte yüzümde şiddetli bir tokat patladı. Neye uğradığımı anlayamadan âdeta donup kalmıştım. Dayım feryat edercesine hanımını çağırıyordu. İlk şoku atlattığımda kucağımdaki çocuğu yere bırakıp eve doğru koşmaya başladım. Ağlayarak anneannemin yanına gittim. Anneanneme, çocuğa bakarken dayımın gelip beni aniden tokatladığını anlattım. Anneannem: - Allah Allah neden böyle yaptı ki dedi. Beni biraz sakinleştirdikten sonra: - Haydi, beraber gidelim de işin aslını öğrenelim dedi. Bahçeye vardığımızda dayımın öfkesi bir nebze yatışmıştı. Karıştırdığı çamurla ağacın gövdesini sıvamakla meşguldü. Anneannem ve benim geldiğimi gören dayım: - Anne gördün mü, gitti canım aşılı vişnem, dedi. Anneannem durumu anlamıştı, bana dönerek yavrum, dedi: - Ağaçlar kabuklarından sulanır bilmiyor musun? Sen kabuklarını soyduğun için bu ağaç kuruyabilir. Ben dayımın öfkesini o zaman anlamıştım. Aradan bir ay geçtikten sonra ağacın kuruduğunu öğrendim. Hatice Hanım yıllar sonra buruk bir tebessümle torunlarına hatırasını anlatırken, bir yandan da gözlerine biriken yaşları silmekle meşguldü. Щом видя, че се интересувам въодушевено, вуйчо ми предложи да ме заведе в градината в края на седмицата. Тогава обърнах милостиво очи към майка ми и щом ми позволи да отида, бях най-щастливата на земята. До края на седмицата изкарах дните в трепетно очакване. Най-сетне вуйчо ми дойде да ме вземе. Когато отидохме, се срещнах с децата на вуйчо ми и с баба, за които толкова много се бях затъжила. На следващия ден станахме рано и отидохме в градината да поработим. Баба остана вкъщи, за да ни приготви обяд. Когато стигнахме градината, вуйчо ми каза: „Докато садим домати, ти наглеждай малкия Мустафа.” Аз взех детето в скута си и започнах да се разхождам из градината. Плодните дървета бяха разцъфнали в бяло и розово, всичко беше потънало в зеленина. Отидох до басейна, но беше празен. Седнах до дънера на едно дърво, цялото обсипано в бели цветове като булка. Какво ли дърво беше? Стъблото на дървото беше привлякло вниманието ми. Кората му беше подпухнала, на места извита. Започнах да беля кората. Унесена в това занимание, бях обелила половината стъбло. Изведнъж чух ядосания глас на вуйчо ми: „Какво правиш?” и усетих по лицето си тежкия му шамар. Не бях разбрала какво става и буквално се бях обърнала назад. Вуйчо ми извика жена си, разгневен от моята постъпка. Щом се опомних след първоначалния шок, оставих детето на земята и се втурнах към къщи. Отидох при баба ми, обляна в сълзи. Разказах й как вуйчо ми е зашлевил шамар, докато гледам детето. Баба ми беше учудена: - Боже, защо е постъпил така? След като ме успокои малко, каза: - Хайде да отидем при него заедно и да разберем каква е истината. Когато отидохме в градината, гневът на вуйчо ми се беше уталожил. Беше се заел да маже стъблото на дървото с разбъркана от него кал. Като ни видя с баба ми, й каза: - Майко, видя ли, опропасти хубавата ми вишна. После се обърна към мен и продължи: - Ти не знаеш ли, че дърветата получават необходимата доза влага чрез кората на стъблото си? Когато кората се обели, дървото може да изсъхне. Едва тогава разбрах защо вуйчо ми се беше ядосал толкова много. След месец разбрах, че дървото наистина е изсъхнало. Докато разказваше с натъжена усмивка на внуците си тази история от нейното детство, госпожа Хатидже бършеше насъбралите се в очите й сълзи. Ноември 2009 7 A. Başak SEZGİN BÖCEK YİYEN BİTKİ VAR MIDIR? G üneş gülü, venüs çiçeği böcek yiyen bitkilerdendir. Bunlar mineral yönünden fakir topraklarda yaşar. Bulundukları bölgenin toprakları beslenmeleri için yeterince minerale sahip değildir. Bu sebeple bu tür bitkiler, böcekleri tuzağına düşürebilecek özellikte yaratılmışlardır. Güneş gülü bitkisinin yaprakları yapışkan ve dikenli yapıdadır. Venüs bitkisinin ise sinekleri yakalayabilme özelliği vardır. Her iki bitkinin de yaratılış özelliklerinden kaynaklanan tuzaklar sayesinde, böcekler bu bitkilere yapışıp kalır. Bu bitkiler, üzerlerine yapışan böcekleri bünyelerine yerleştirilmiş olan asitli kimyevî maddeleri kullanarak eritip kendileri için besine dönüştürürler. Her canlının ihtiyacını bilen Yüce Yaratıcı bitkilerin hayatlarını sürdürmeleri için bu özellik verilmiştir. ÇEKİRGE NASIL SES ÇIKARIR? Ç ekirgeler, arka ayaklarını ve kanatlarını birbirine sürterek vızıltı şeklinde ses çıkarırlar. Ses çıkaranlar genelde erkek olanlarıdır. Çekirge ayakları gibi incecik yapıdan bu kadar güçlü ses çıkması yaratıcımızın gücünü gösteren sayısız delilden yalnızca bir tanesidir. 8 Kasım 2009 ИМА ЛИ РАСТЕНИЯ, КОИТО СЕ ХРАНЯТ С НАСЕКОМИ? Ч ервената росянка и мухоловката са месоядни растения. Те виреят в бедни на минерали почви. Почвите, където виреят, не могат да покрият нуждата им от минерали. Затова този вид растения хващат насекоми в капана си. Росянката има листа, които са лепкави и с бодли. Мухоловката пък притежава способността да лови мухи. И двете растения са така устроени, че насекомите попадат лесно в техния капан. Тези растения изпускат киселинен секрет, чрез който разлагат уловените насекоми, за да могат да ги използват за своя храна. Създателят, който мисли за благото на всички живи създания, е дал на тези растения тази особеност, за да могат да живеят пълноценно. КАК ЩУРЦИТЕ ИЗДАВАТ ЗВУЦИ? Щ урците издават специфичните си звуци, като търкат задните си крака с крилата си. Звук издават обикновено мъжките щурци. Способността им с тънките си крачета да издават толкова силен звук е още едно доказателство за мощта на Създателя. DİŞLERİMİZİN ŞEKİLLERİ NEDEN FARKLIDIR? D işlerimizin şekilleri birbirinden farklıdır, çünkü her biri farklı vazifede yaratılmıştır. Öndeki kesici dişlerin şekilleri bir kesici alet gibidir. Bu dişler, kesme ve kemirme işlemi için verilmiştir. Köpek dişleri kesici dişlerin yanında olan dişlerdir. Bu dişlerin görevi, kesici dişler tarafından koparılan besinin parçalanmasıdır. Azı dişleri ise en arkada bulunan dişlerdir ve besinleri öğütmeye yararlar. VİRÜSLERLE SAVAŞMAK NİÇİN ZORDUR? B ilinen en küçük varlıklar olan virüslerin en ilginç yönü, tabiatta hem canlı hem de cansız özellik gösterebilmeleridir. Canlı hallerinin dışında kristal yapıda bulunurlar, bir canlı hücresine girdiklerinde ise kristal yapıları canlılık özelliği göstermeye başlar. Virüslerin diğer canlılar gibi organları olmadığından canlılık faaliyeti göstermek için başka bir canlıya ihtiyaç duyarlar. Vücutları sadece bir protein kılıf içerisindeki genden meydana gelir. Bu protein kılıf virüsün en önemli parçasıdır çünkü virüs bu kılıf sayesinde hücrelere girebilir. Virüslerin bir hücreye girişleri, en iyi bakteri yiyen virüslere bakarak anlaşılır. Virüs önce kuyruk kısmıyla bakteriye tutunur, sonra da kuyruk ucunda bulunan enzimlerle bakteri duvarını deler ve virüsün genetik kodları bakterinin içine girer. Böylece virüs genetik kodları, bakterinin yönetimini ele geçirmiş olur. Sonra da ihtiyaç duyduğu enerjiyi karşılamak üzere bakterinin enerjisini kullanmaya başlar. Tabiî bu arada kendi genetik kodalarını da çoğaltır. Bu şekilde sayılarını artırırlar. En sonunda virüsler, bakteri içinde fazla miktarda çoğalır ve bakteriyi parçalayarak serbest hâle geçerler. Sırada başka hücreler vardır. İşte bu sebeple virüslerle savaşmak oldukça zordur. ЗАЩО ЗЪБИТЕ НИ ИМАТ РАЗЛИЧНА ФОРМА? З ъбите ни имат различна форма, защото всеки от тях има определена функция. Резците, разположени отпред, са като уред за рязане. Те нарязват храната, която отхапваме, или пък ни помагат да глозгаме. Встрани от резците са разположени кучешките зъби. Тяхната функция е да разкъсат на парченца отхапаната чрез резците храна. Дъвкателните зъби са разположени най-отзад и служат за сдъвкване на храната. ЗАЩО Е ТРУДНО ДА СЕ БОРИМ С ВИРУСИТЕ? Н ай-малките същества, вирусите, имат интересната особеност да бъдат както живи, така и неживи. Неживите вируси имат кристалната структура, а когато проникнат в жива клетка, стават живи. Понеже вирусите нямат собствени органи, за да живеят, те се нуждаят от друго живо същество. Тялото им се състои само от един ген, обвит в протеинова обвивка. Тя е най-важната част от вируса, защото чрез нея той прониква в другите живи същества. Най-добра представа за това може да се добие от вирусите, които ядат бактерии. Вирусът се захваща първо с опашката си за бактерия, после с ензимите от върха на опашката си пробива стената на бактерията и генетичният код на вируса прониква вътре в нея. По този начин генетичните кодове на вируса поставят под контрол бактерията, като вирусът започва да използва нейните енергийни източници за собствените си нужди. Междувременно генетичните кодове на вируса се мултиплицират. Така се увеличава броят на вирусите, които накрая разрушават бактерията и излизат от нея. На ред са други клетки. Ето защо е толкова трудна борбата с вирусите. Ноември 2009 9 Aslı KAPLAN Yuvaya Dönüş Somon Balıkları H ayvanlar âleminin zengin çeşitliliği içinde öyle canlılar vardır ki azim ve gayretleriyle bizlere bile örnek teşkil ederler. Büyük yolculuklara çıkar, uzun mesafeler kat eder, pek çok zorluğun üstesinden gelirler. İşte bu göç eden canlıların en meşhurlarından biri de somon balıklarıdır. Çıktıkları yolda tek hedefleri, yıllar önce ayrıldıkları vatanlarına geri dönmektir. Ve bu dönüş yolculuğu sırasında kullanacakları yoldan daha önce sadece bir kere geçmişlerdir. Peki, bu gezgin balıklar nasıl olur da hiç şaşırmadan doğdukları yeri bulur? Çoğu zaman kış sonunda yumurtalarından çıkan somonlar, ilk günlerini dünyaya geldikleri nehirde geçirir. Birkaç hafta boyunca oradaki küçük balıklardan yiyerek beslenirler. Büyüyüp gelişen genç somonlar, artık okyanusa doğru yapacakları yolculuğa hazırdırlar. Onları yumurta halindeyken nehrin sularına bırakıp görevini tamamlamış olan anneleri ise çoktan hayata veda etmiştir. Dünyaya geldikleri nehrin akıntısı boyunca ilerleyip okyanusa varana kadar yollarına devam 10 Kasım 2009 В разнообразния свят на животните има такива видове, които могат да ни служат за пример с поведението си. Те преминават големи разстояния и преодоляват много и големи препятствия и трудности в дългите си пътешествия. Едни от най-известните сред тези пътешественици са сьомгите. Единствената цел на пътешествието им е да се върнат по родните си места, от които са се отделили преди години. И то по пътя, който са изминавали само веднъж в живота си. Но как обаче тези риби намират родните си гнезда, без да объркат пътя си? В повечето случаи сьомгите се излюпват от яйцата в края на зимата и прекарват първите си дни в реката, където са дошли на бял свят. Няколко седмици те се хранят там с по-малки риби. След това поотрасналите млади сьомги са вече готови за своето пътешествие към океана. А майките им, излюпили хайвера, от който те са дошли на този свят, отдавна са се сбогували с живота. Сьомгите се пускат по течението на реката, където са се появили на бял свят, и продължават напред към океана. В океана сьомгите прекарват няколко години. Когато достигнат полова зрялост, те се изправят пред ново пъ- Завръщане към дома Сьомгата Büyük yolculuklara çıkar, uzun mesafeler kat eder, pek çok zorluğun üstesinden gelirler somon balıkları. Çıktıkları yolda tek hedefleri, yıllar önce ayrıldıkları vatanlarına geri dönmektir. Ve bu dönüş yolculuğu sırasında kullanacakları yoldan daha önce sadece bir kere geçmişlerdir. Peki, bu gezgin balıklar nasıl olur da hiç şaşırmadan doğdukları yeri bulur? ederler. Okyanusta birkaç yıl geçiren somonlar, yavru sahibi olma olgunluğuna geldiklerinde onlara yeni bir yolculuk görünür. Bir öncekinden çok daha zorlu olan bu göçte somonların tek hedefi, vatanlarına varabilmektir. Kendilerine ilham edildiği üzere yumurtalarını doğdukları nehrin sularına bırakmak için yola düşerler. Ancak bu dönüş yolculuğunun zamanlaması çok önemlidir. Çünkü somonların doğdukları nehre tam yumurtlama vaktinde varmaları gerekir. Bunun olabilmesi de yolculuğu kaç günde bitirebileceklerini bilmelerine bağlıdır. Ve tabii nehre zamanında ulaşabilmek için okyanustan ne zaman çıkmaları gerektiğini de. Bir nevi yuvaya dönüş diyebileceğimiz bu yolculukta somonlar, her seferinde nehre zamanında varırlar. Vatanlarına sevk edildikleri apaçıktır. Yolculuk sırasında kat edecekleri mesafe öyle uzundur ki amaçlarına ulaşmaları için binlerce kilometre yüzmeleri gerekmektedir. Okyanusta uzun süre ilerledikten sonra sıra, doğdukları nehrin okyanusa döküldüğü yeri bulmaya gelir. Sonrası için yapmaları gereken ise nehrin her iki kola ayrılışında mutlaka doğru tarafa yönelmektir. Hâl dilleriyle ne yapacaklarını bildiklerini anlatırcasına yönlerini hiç şaşırmazlar. Bir zamanlar okyanusa açıldıkları nehrin ağzını tereddütsüz bulur, nehre тешествие. То е по-трудно от предходното и целта е да се върнат по родните си места, за да снесат хайвера си именно там. Много е важно обаче да се прецени точно времето на завръщането, защото сьомгите трябва да стигнат до родното място навреме за снасянето на хайвера. За целта е нужно да знаят колко дни ще трае пътешествието им и съответно кога да се отправят на път от океана. Сьомгите винаги успяват да се върнат точно на родното си място. Те са големи патриоти. Пътят им до родината е толкова труден и дълъг, че изминават хиляди километри до дома. Първо изминават голямо разстояние в самия океан, после достигат до делтата на родната им река. Тук вече трябва да намерят точния ръкав, през който да влязат в реката. Те обаче никога не бъркат ръкавите. С впечатНоември 2009 11 Dönüş yolculuğunda somonlar, hafızalarındaki koku kayıtlarını kullanır. Hiç şaşırmadan yönlerini tayin eder ve kendilerini doğdukları yere götürecek nehrin koluna saparlar. Oraya varınca da annelerinin onları bıraktıkları yere yumurtalarını bırakırlar. girip yollarına devam ederler. Ancak yıllar önce okyanusa giderken somona yardımcı olan nehir akıntısı, bu sefer işini zorlaştırmaktadır. Akıntıya karşı yüzen somonlar, şelaleleri de tersine geçmek zorunda kalır. Hem de metrelerce yükseğe sıçrayarak. Somon balıklarının bütün bunları nasıl gerçekleştirdiğini anlamak amacıyla pek çok araştırma yapılmıştır. Görülen o ki bu yolculuk sırasında somonların en büyük yardımcısı burunlarının özel yaratılışıdır. Burunları iki deliklidir ve su, bu deliklerin birinden girip öbüründen çıkar. Delikler, balığın soluk almasıyla birlikte açılıp kapanacak şekilde tasarlanmıştır. Kendine has kokusu olan bir su, balığın burnuna girdiğinde burnundaki alıcılar kimyasal olarak uyarılır. Sonra bu kimyasal uyarı, balığın vücudunda elektrik sinyallerine dönüştürülür ve merkezi sinir sistemine gönderilir. Böylece okyanusa giden yoldaki her bir koku balığın hafızasına kaydedilmiş olur. İşte dönüş yolculuğunda somonlar, hafızalarındaki bu koku kayıtlarını kullanır. Hiç şaşırmadan yönlerini tayin eder ve kendilerini doğdukları yere götürecek nehrin koluna saparlar. Oraya varınca da annelerinin onları bıraktıkları yere yumurtalarını bırakırlar. Zamanı gelince o yumurtalardan çıkan yavrular da yine aynı yerde bitecek olan hayatlarına başlar. Tıpkı diğer bütün somonlar gibi… 12 Kasım 2009 ляваща прецизност намират пътя в океана до делтата на реката, после съответния ръкав и накрая самата река. Но при предходното им пътешествие те са се движили към океана по течението на реката. Този път задачата им е по-трудна, защото трябва да плуват срещу течението и да преодоляват водопадите, като скачат с метри нагоре. Правени са редица изследвания, които да установят как сьомгите се справят с тази нелека задача. Резултатите от изследванията показват, че те се справят благодарение на специфичното си устройство. Носът им има две ноздри, като водата влиза през едната ноздра и излиза през другата. Тези ноздри служат за дишане, но имат и клапи, които се отварят и затварят. Когато през ноздрата влезе вода, рецепторите за мирис веднага обработват специфичната миризма на поетата вода. Рецепторите се активират по химически път и реакцията им се трансформира в електрически сигнал, който се изпраща до централната нервна система. По този начин сьомгите запомнят мириса на водата, през която са минали по дългия си път към океана. На връщане сьомгите използват именно тези запомнени миризми, за да намерят същите водни потоци, без да се объркат. Когато достигнат до родните си места, те снасят хайвера точно там, където майките им са снесли хайвера, от който те са се излюпили. Когато му дойде времето, от хайвера се излюпват нови сьомги, които започват своя живот точно както и другите сьомги... HABERLER / НОВИНИ Ümit onların herşeyi Надеждата е всичко за тях İdris Ali - Kırcali У иса рски език посетиха оф чителите по ту büromuzu ali rc Kı i лучиха информация ler en tm re öğ ürkçe ни в Кърджали и по cisil tem lge шия представител bö за списанието от на ziyaret ederek, Kırcali и r. ıla ald е учители, които пред da bilgi рис Али. Настоящит Ид liğinden dergi hakkın вижно и отдавна не са се tede beraber okuyup години са учили заед лгия ста но с Yıllar önce aynı üniversi и ис шия оф şemeyen öğretmenler ли, се срещнаха в на rü да gö an ше m ка za ча ги un те uz , сти da дни. Го nlerini yad edeспомниха за старите gü си ki es е p ето şu ко lu ”, bu бе da лю uz ак bürom бе ястието „м bir ва ri То . rle fi да на isa не m из len Ge вкуцял свят с формата и rek hasret giderdiler. tadıyla ve станало известно по a ay ва ny жа dü ли сб da и O а ат u. rd приятелств sürpriz bekliyo en, tir са си, което укрепва kiş pe ı lar uk stl do уг. ин от др şekliyle ün salmış, хората, отдалечени ед yemeği. be lü ak M ителите личеше, че въ an уч tır на laş те kın ри во зго ра uzakları ya От в бо alarından anlaşılıвъзможности, те с лю Öğretmenlerin konuşm преки ограничените ртже ми en ле ğm го ra ят a ı olmasın ıtl ята си и прав kıs еси ı оф ar nl пр т ka тя im бо ра ki, u yord бедните yapıyor ve bük о учениците си. На re ог ve мн se i ат in ич ler Об . lek ви es m дки с личyıllardır Öğrenciler. т химикалки и тетра ва rla пу yo ку nu и lu иц bu ен da уч lar ят да заyük fedakarlık e şahsi една страна, се стара rin От ile а. nc ств re ед öğ ср kir ни Fa . от друга, rini çok seviyorlar an ите им в училище, а nd жд ya ну r т Bi ва r. ля rla во до yo alı r обичат, за parasıyla kalem, defte иците, които много ен ırуч lış т ça вя e от ey дг m по er ını gid ители са пълнени с любов уч onların okul ihtiyaçlar из зи Те . riта ile во nc жи re öğ нещо, коsevdikleri есията си, но има и оф пр ken, diğer taraftan çok в и ен юб leвл en рски език са . Bu sevgi öğretm а. „Учебниците по ту чв мъ из ni hayata hazırlıyorlar ги ето “ i. 92 г. и броık, hem de çok dertl те са издадени през 19 , ри ста о ог ri hem mesleklerine aş мн труднява 1992 yılından ve yeterтъчен. Това много за ki, ста es k до ço не е ız ım им ar ят pl ta Ki ци, учеzorlaştırıyor. Yeni о имаше нови учебни izi Ак . em ни em та işl та rs бо de ра da siz. Bu е с интерес. merakla derse r да посещават уроцит ile ха nc щя re те öğ ци a ни ols ız заявяват kitaplarım z.” diyen сме обнадеждени.”, iyi ко itl ич вс üm и en ек ğm пр ra Въ ye ик. Те изgelecekler. Herşe ителите по турски ез уч но . уш kir fi од m ин ед he da рнахме се öğretmenler bu konu ата си с думите: „Объ ob ог ев pr тр Bu т ва ik. зя ett ра t aa е този про“Gerekli yerlere mürac мите места. Изложихм ди r хо bi об r не dı м lar къ yıl t да постигk. Faka дини насам не успяхме lemimizi dile getirdi го от Но . le ем di i бл in ler аче те са rek üzüntü преки трудностите об Въ .” ат лт netice alamadık” diye зу ре м не ğra ki, bu sıkıntılara надежда. getirdiler. Gelin görün изпълнени с любов и i. itl üm de m lu, he men onlar hem sevgi do T Ноември 2009 13 Varna’ daki Deniz Bahçesi Морската градина във Варна Vedat Aliev - Varna V arna, Karadeniz’in Bulgaristan sahillerindeki en büyük liman şehridir. 350 bin kişilik nüfusuyla Varna ülkenin üçüncü büyük şehridir. “Bulgaristan’da yaşanacak en iyi şehir” ödülünü iki kez kazanan Varna, sık sık “Bulgaristanın deniz başkenti” olarak tanımlanıyor. Varna, gelişmiş deniz turizmi ile büyük bir kültür merkezi. Deniz Bahçesi’nin tarihi, zamanın muhtarı Halil Efendi’nin, Varna kumandanı Said Paşa’nın desteğiyle ve yerel ticari kurul başkanı esnaf Hafız Eyüp’ün 10 dekarlık bir alanın çevrelenip belediye bahçesine dönüştürülmesi emriyle, 1862 yılının baharına uzanıyor. O zamanlar bahçenin kenarından geçen kale duvarından dolayı, bahçenin ana girişine yakın olan bölge Kale Boyu diye adlandırılmaktadır. Önceleri burası bir sebze bahçesidir, şu an ise bu yerde giriş ve sütunlar bulunuyor. 1881 yılında şehrin muhtarı Mihail Koloni, çağdaş deniz parkı konusunu ortaya koyar. Muhtarın ve hemfikirlerinin faal çalışmaları kısa zamanda netice verir, bahçe arazisi 26 dekara ulaşır, ilk olarak 130 ağaç dikilip, yollar tamir edilir. Varna Belediyesinin ricası üzerine 1894 yılında, park inşaatçısı olan 35 yaşındaki Çek asıllı Anton Novak Varna’ya davet edilir ve bahçeye yönetici olarak tayin edilir. Bahçe ve çevresinin temizlenmesi ve uygun ağaç temin edilmesi 14 Kasım 2009 В арна е най-големият пристанищен град по българското крайбрежие на Черно море. Той е третият по големина град с население над триста и петдесет хиляди жители. Често е определян като „морската столица на България“, която на два пъти е получавала голямата награда „Най-добър град за живеена в България”. Варна е голям културен център с развит морски туризъм. Историята на морската градина започва в пролетта на 1862 г. С подкрепата на тогавашния кмет Халил ефенди, турския комендант на Варна Саид паша и председател на местния търговски съвет (еснаф) Хафъз Еюб, който е наредил да се загради десетина декара и да се направи общинска градина (беледие бахчеси). По това време местността от пристанището до централния вход на градината, се наричала „Кале бою” поради крепостната стена, която минавала край него. В началото тя представлявала зеленчукова градина, там където сега са входа с колоните. През 1881 г. кмета Михаил Колони поставя въпроса за създаването на съвременен приморски парк. Активността на кмета и съидейниците му бързо дала için büyük gayret sarfedilir. Varna ilinden, Stranca dağından, Akdeniz bölgesinden ve İstanbul’dan değerli ağaç çeşitleri getirtilir. Konuklar ve Varnalılar için Deniz Bahçesi, moral veren, yeşillik ve deniz aroması taşıyan bir serinlik kaynağıdır. Eğer parklar her şehrin akciğerleri ise, Varna’nın Deniz Bahçesi şehrin kalbidir. Şehrin serin meltemine kapıldıkça insan bunu düşünüyor. Bulgaristan’da buna benzer başka park bulunmamaktadır. Deniz Bahçesi Varna’nın incisi ve şehrin gururu olarak nitelendiriliyor. Yaklaşık 6 kilometre uzunluğunda olan Deniz Bahçesi, aklımıza doğa ortamında dinlenmek, gezinti yapmak, tefekkür etmek ve eğlenmek ile ilgili ne geliyorsa hepsini içinde barındırıyor. Varna’nın merkezinde bulunan bahçe girişi, Festival ve Kongre Merkezi’ne yürüyerek 2 dakikalık mesafede bulunuyor. Daha başta oturma banklarıyla sevimli yeşil bahçenin ortasında çocuk parkları, pizzacılar ve Güneş saati görünüyor. Sağ tarafta bulunan ve güneye doğru uzanan hiyaban (İki tarafı ağaç dikili yol), önünde Karadeniz ve sahilinin kabartma modeli ve çocuk köşkleriyle cazip eğlence yerleri bulunan Akvaryuma gidiyor. Askeri Denizcilik Müzesi deniz silahları koleksiyonuyla, Varna limanının eski deniz feneriyle, eski helikopterlerle ve Bulgaristan’a ait ilk mayın temizleyicilerinden biri ile ilgi çekiyor. Eğer ana girişten sola doğru pizzacının yanından geçen hiyabandan giderseniz, deniz manzarasının keyfini çıkarabilir ya da ortasında küçük balıkçıların heykelleri bulunan şadırvanın etrafında oturabilirsiniz. Oradan akşam üstü geçmeniz olursa, Amfora denilen seyirciler için birkaç sıradan ibaret banklardan oluşan gösterilerden резултати, градината скоро стигнала 26 декара, засадени били първите сто и трийсет дръвчета, поправени били пътеките. По молба на варненската община през 1894 г. поканили във Варна 35-годишния Чех Антон Новак, който е бил паркостроител и са го назначили за управител на градината. Огромна била работата по почистването на местноста и набавянето на подходящата дървесна растителност. С каруци били пренасяни ценни видове от Варненско, от Странджа, от Средиземноморието и Цариград. За гостите и за варналиите Морската градина е извор на настроение, зеленина и прохлада, носеща аромат на море. Ако парковете са белите дробове на всеки град, то Морската градина във Варна е и негово сърце. Това си мислиш, докато потъваш в прохладния й бриз. В България няма друг подобен парк . Наричат я още бисера на Варна, нейната първа гордост. Дължината на морската градина, е около 6 километра, събира на територията си всичко, което свързваме в съзнанието си с отдих , разходка, размишления и забавление сред природата. Входът, който е в центъра на Варна, се намира на две минути пеш от Фестивалният и конгресен център. Още в началото й се виждат детски площадки пицария и Слънчевият часовник насред приятна зелена градинка с пейки за сядане. Алеята вдясно, по посока юг, отвежда към Аквариума, пред който е моделиран релефен модел на Черно море и крайбрежието му, приятни заведения с детски кътове. Военноморският музей, който впечатлява с колекция от морски оръдия, старият фар на варненското пристанище, стари хеликоптери и един от първите български миночистачи. Ако от централния вход поемете наляво по алеята покрай пицарията, можете да се насладите на морска Ноември 2009 15 birine şahid olabilirsiniz. Yaz aylarında burada halk müziği ve halk dansları grupları, gençlerden oluşan dans ve şarkı grupları, yine gençlerden oluşan tiyatro grupları gösteriler düzenliyor. Program, bir hafta öncesinden afişlerle ilan ediliyor, giriş ise ücretsizdir. Yaz Tiyatrosu’nda da konser ve gösteriler izleyebilirsiniz. Yaz Tiyatrosu’nu, renkli çiçeklerle süslenmiş tam ortada yer alan bahçelerinden tanıyacaksınız. Ana hiyabanın önünde üzerinden içinde kayıklar bulunan küçük bir gölün göründüğü köprü var. Ana hiyabanın iki tarafında bulunan kareler bambaşka bir görünüm sağlıyor. Bir yandan, Yaz Tiyatrosu’nun yanında iki çocuk parkı ve çocuklar için eğlence köşkü bulunmaktadır. Bu köşkte küçük çocuklar için farklı farklı eğlence araçları var: Demir para ile çalışan arabalar ve atlar, trenler, yaylı fileler, çarpışan arabalar, bungee jumping, atlıkarınca, dönme dolap, golf sahası, büyük çocuklar için halattan yapılmış tırmanılan merdivenler ve sallanan köprüler. Daha fazla heyecan arayan yetişkinler için, süratli tren mevcuttur. Gölde, hem su bisikleti sürebilir veya kayıkla dolaşabilirsiniz hem de suda serbestçe yüzen kamplumbağa ailelerini görebilirsiniz. Bir defalık bilet kullandığınız takdirde eğlencelerin fiyatı 2 leva. Şayet kart satın alırsanız, karta göre bu fiyat 1 levaya da düşebiliyor. Eğlencelere ara vererek nefes almak için özel yerler mevcut, bunlardan birinde çocuklar için etüt yeri de var. Ana hiyabanın diğer tarafında sessizlik ve sükunet hakim. Orada çocuklu anneler için Sessiz Hiyaban ile birlikte yıllardır inanılmaz şekillerde büyüyen ve birçok neslin severek oynadığı ünlü eğri ağaç bulunmaktadır. Deniz Bahçesi’nde, Panteon’un üst tarafında hayvanat bahçesi, çocuklar için uygun restoranlar ve kahvehaneler ve Delfinaryum adı verilen yunus balıkları ile gösteriler düzenlenen mekan bulunmaktadır. Eğer aynı hiyabanda yürümeye devam ederseniz, güzel ve yeşil tabiatı seyretmenin keyfine varacaksınız. Delfinaryum’un alt tarafındaki hiyabandan ise, sahilin üzerindeki manzara görünüyor. Eğer fazla zamanınız yoksa, fakat her şeye rağmen Deniz Bahçesi’nin bir kısmını görmek istiyorsanız, trenle panoramik bir seyahat yapabilirsiniz. Tren, bahçenin ana girişinden hayvanat bahçesine kadar gidiyor. Büyükler için tek yönlü bilet fiyatı 1 leva, 5 yaşını doldurmamış çocuklardan ise ücret alınmıyor. Deniz Bahçesi’nde tüm çocukların çok sevdiği çocuk kompleksinde artık aşırı sürat yapan tren mevcut. İyi seyahatler! 16 Kasım 2009 гледка или да поседнете край шадраванчето, в центъра на което има скулптура на малки рибарчета. А минавате ли от там надвечер, може да присъствате на някоя изява в така наречената Амфора, малка сцена с няколко реда пейки за зрители. През летните месеци в нея се организират изпълнения на групи за народна музика и танци, младежки танцови и певчески групи, младежки театрални групи. Програмата за седмица напред се обявява с афиши, а достъпът е абсолютно безплатен. Концерти и представления може да видите и в Летния театър. Нея ще познаете по красивите градинки по средата , аранжирани с шарени цветя. Преди главната алея се намира мост, от който се вижда малко езерце с лодки. Каретата от двете страни на главната алея носят съвсем различно излъчване. От едната й страна, редом с Летния театър, се намират две детски площадки, както и увеселителен детски кът. В него са налични разнообразни атракции за малчуганите, колички и кончета с монети, влакчета, батути, блъскащи се колички, бънджи, въртележки, виенско колело, игрище за голф, както и атракция за по-големите деца с катерене по въжени стълби и люлеещи се мостове. За по-възрастни, любители на силните усещания, има и високоскоростно влакче. В езерото, в което освен, че може да се повозите на водно колело или лодка, може да видите семейства костенурки, които свободно плуват сред водата. Цената на почти всички атракции е 2 лева, ако ползвате еднократни билети. Ако купите карта, цената за атракция може да падне до около 1 лев, в зависимост от картата. За отдих от забавленията може да поседнете на някое от заведенията, към едно от които има детска занималня. От другата страна на главната алея преобладава тишината и спокойствието. Там се намира и Тихата алея за майки с деца, както и небезизвестното криво дърво, което расте от много години в невероятни форми и е любимо място за игра на поколения деца. В частта от морската градина над Пантеона се намират Зоологическата градина, ресторанти и заведения подходящи за деца, както и Делфинариумът. А ако продължите по същата алея, ще се насладите на красивита зелена природа. От алеята под делфинариума пък се открива гледка над крайбрежната ивица. Ако не разполагате с много време, но желаете да разгледате все пак част от Морската градина, можете да направите панорамна обиколка с влакче. То пътува от главният вход на градината до Зоологическата градина. Цената е 1 лев за възрастен в едната посока, а децата до 5-годишна възраст пътуват безплатно. В любимия на всички малчугани детски коплекс в Морската градина вече има и свръхскоростно влакче. Приятна разходка! B A Ş A R I H İK AY E S İ Ахмед винаги е заобиколен от няколко приятели. Той цени приятелите си, защото без тях не би постигнал успехи в своя живот. Дисциплината, уважението и труда са само няколко от принципите посочени от Ахмед за да успее човек в живота. Всяко нещо започва с мечта Танер Мехмед - Пловдив А хмед Ариф Салиф е млад борец-класически стил. Учи във спортното училище „Васил Левски” гр. Пловдив, 12 клас. Родом е от с. Долно Черковище обл. Хасково. Още от ранни детски години Ахмед мечтае да е истински борец. След години тази му мечта се сбъдва и той се записва в спортното училище в гр. Пловдив. От 7 клас започва да тренира борба класически стил. „За мен борбата е като водата- или по точно казано тя тече във моите вени”, казва Ахмед и заявява, че без търпение и упорита подготовка не може да се постигне никаква цел. Ахмед винаги е заобиколен от няколко приятели. Той цени приятелите си, защото без тях не би постигнал успехи в своя живот. Дисциплината, уважението и труда са само няколко от принципите посочени от Ахмед за да успее човек в живота. Спечелените медали ми дават кураж и самочувствие, че мога да постигна и повече, споделя Ахмед. Според него спорта е много важно занимание, което днес се пренебрегва от младите във полза на други безполезни неща като ходене по кафенета и барове. Спортът въз- питава, предпазва от вредни навици и спомага здравословното изграждане на човека, споделя своите умения Ахмед. Неговата цел е да се включи в националния ни отбор по борба и смята да я постигне. Постигнати успехи от Ахмед и спечелени медали от него: 1. Купа ‘’БФБ Борба’’ Класическа борба Кадети. Стара Загора 2008 г. 3-то място в категория 76 кг. 2. Спортни състезания - 50 години БСФС, Пловдив - 2008 г. 1-во място в категория 76 кг. 3. Държавно лично първенство класическа борба Кадети - Стара Загора 2008 г. Републиканско БФБ – 3-то място в категория 76 кг. 4. Община Враца - СК по Борба „Ботев 93” - XII Международен турнир по борба ‘’Пламен Боцев’’, 2009 г. – 1-во място в категория 84 кг. Ноември 2009 17 ARAŞTIRMA / ИЗСЛЕДВАНЕ Çevre ve Ekoloji Околна среда и екология Derleyen: Eyüp Ahmed - Kırcali 18 Kasım 2009 Çevre Bilinci Çevre bilincinin geliştirilerek “atık”ların rastgele çöpe atılmasının önlenmesi, katı atıkların taşınması ve yok edilmesi için yapılan masrafları azaltmaktadır. Bu durum ayrıca bu işle uğraşan insanların sağlığı açısından da önem arz etmektedir. Atıkların geri dönüş yüzdesini artırmak için, halkın bu konuda eğitimine önem verilmeli, okul müfredatı içerisinde atık-geri dönüşüm ilişkisi anlatılarak küçük yaştan itibaren bu bilincin verilmesine çalışılmalıdır. Ayrıca halkın bilinçlendirilerek “atık”ların evlerde çöpe karıştırılmadan farklı bir yerde biriktirilmesi sağlanmalıdır. Diğer taraftan, kağıt, şişe, cam, metal, demir, kumaş, naylon gibi geri dönüşebilen atıkların da farklı yerlerde toplanması imkanlarının temini gerekmektedir. Екология С развитието на екологичните познания нараства важността на мерките, ограничаващи изхвърлянето на отпадъците, особено намаляването на разходите за тяхното извозване и депониране, както и важността на здравето на хората, които са ангажирани в обработката на отпадъците, преди тяхното депониране. За преработката на отпадъците е нужно да се отдаде значение на екологичното образование на хората, още в началното училище трябва да се разясняват методите за рециклиране на отпадъците и да се възпита у подрастващите отговорно отношение към този проблем. Освен това хората трябва да бъдат информирани и да привикнат да събират отпадъците отделно – хартия, стъкло, метал, тъкани, пластмасови изделия, за да се улесни тяхното последващо рециклиране. Katı Atık nedir? Kullanılma süresi dolan ve yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken her türlü katı malzemeye katı atık denir. Katı atıklar evde, okulda, hastanede, endüstride, bahçelerde ve daha birçok yerde oluşabilir. Katı atıklar oluştukları yerlere göre adlandırılırlar. Gelin, atık çeşitlerini oluştukları Какво представляват твърдите отпадъци? Твърди отпадъци са всички твърди вещества, чиито срок на използване е изтекъл и които трябва да се депонират далеч от средата, в която живеем. Твърди отпадъци може да има в домовете ни, в болниците, училищата, индустриалните предприятия, парковете и на много yerlere göre teker teker inceleyelim. Kompostlaştırma ve Organik Geri Kazanım Organik atıkların (Özellikle yiyecek ve bitki atıkları) kontrollü ortamlarda çözündürülerek meydana getirilen zengin toprak yapma işlemine Kompostlama denir. Organik atıklar; nem, hava ve sıcaklık gibi etkenlere bağlı olarak çürümeye başlar. Bu çürüme sonucunda elde edilen gübre, içerdiği faydalı mineraller nedeni ile tarım yapılan toprakları zenginleştirmek veya bitki örtüsünü geliştirmek için kullanılır. Geri Kazanım ve Geri Dönüşüm Cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi değerlendirilebilir atıklar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürülebilirler. Bu atıkların bir takım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretim sürecine sokulmasına Geri Dönüşüm denir. Bu süreç her bir atık türü için malzemenin cins ve niteliğine göre farklılık gösterir. Geri kazanım terimi ise tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da içerdiği için biraz daha geniş kapsamlıdır. Değerlendirilebilir atıkların kaynağında ayrı toplanması, sınıflandırılması, fiziksel ve kimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye dönüştürülmesi işlemlerinin bütünü Geri Kazanım olarak adlandırılır. Geri dönüştürülebilir atıklardan yeni ürün ve malzemeler üretmek için en temel konu bu atıkların oluştukları kaynakta temiz ve türlerine göre ayrılmış olarak biriktirilmesidir. Değerlendirilebilir atıklar diğer atıklar ile karıştırılırsa kirleneceği için elde edilecek yeni ürünün kalitesi düşük olur. Bu nedenle geri dönüştürülebilir atıklar, diğer atıklardan yani çöplerden ayrı ve temiz olarak Cam, metal, toplanmalıdır. Geri Dönüşümün uygulamasının aşamaları 1. Değerlendirilebilir atıkların (Cam, metal, plastik ve kağıt/karton) diğer atıklar ile karıştırılmadan temiz bir şekilde ayrı olarak biriktirilmelidir. 2. Ayrı olarak biriktirilen bu atıklar, çöple karışmadan temiz bir şekilde belediyeler tarafından uygun araçlar kullanılarak ayrı toplanır. други места. Твърдите отпадъци се класифицират според мястото на тяхното образуване. Нека сега видим какви могат да бъдат те. Подлежащи на органична преработка - тор: Органичните отпадъци (особено от храна и растения) могат да бъдат контролирано преработени в плодородна тор. Органичните отпадъци започват да гният в зависимост от влажността, атмосферните условия и температурата. В резултат на процеса на гниене се получава тор, която съдържа полезни минерали и затова се използва за наторяване на почви и на растения. Подлежащи на рециклиране: Отпадъци от стъкло, метал, пластмаса и хартия могат да бъдат подложени на рециклиране чрез определена химическа преработка и така да станат суровина. Понеже при този процес готовият, но негоден за употреба продукт се преработва до вид на суровината, от която е бил направен, той се нарича рециклиране. Процесът има особености в зависимост от рециклирания материал. За рециклирането е необходимо съответните отпадъци да се събират разделно, съобразно материала и суровината, от която са направени, за да бъдат след това обработени с подходящи химически и физически методи на преработка. Стриктното съблюдаване на разделното събиране на подлежащите на рециклиране отпадъци е много важно условие. Смесването на отпадъци от различен материал се отразява негативно на последващата преработка и на получаването на чиста и качествена суровина. Затова тези отпадъци трябва да се събират отделно съобразно материала, от който са направени. plastik ve kağıt/ karton gibi değerlendirilebilir atıklar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürülebilirler. Bu atıkların bir takım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretim sürecine sokulmasına Geri Dönüşüm denir. Етапи на рециклиране: 1. Разделно събиране на подлежащи на рециклиране отпадъци от стъкло, метал, пластмаса и хартия/картон. 2. Общинските служби за чистота събират и извозват разделно събраните отпадъци с различни и подходящи за целта машини. 3. В заводите за преработка на отпадъци те се сортират според материала, от който са направени (стъкло, метал, пластмаса, хартия/картон). 4. Преработка или рециклиране на сортираните отпадъци според техния вид Ноември 2009 19 3. Kaynağında ayrı toplanan bu atıklar ayırma tesislerinde cinslerine göre (cam, metal, plastik, kağıt/karton olarak) sınıflandırılır. Bu üç işlem geri kazanım olarak tanımlanmaktadır. 4. Geri kazanılan atıklar tekrar işlenmek ve değerlendirilmek üzere geri dönüşüm işletmelerine sevk edilir. Geri dönüşüm işlemi her malzeme türü için farklı işlemlerden oluşur. 5. Geri dönüşüm işlemi çoğu kez önemli ölçüde ekonomik ve çevre kazançları oluşturur. Geri Dönüşüm niçin önemlidir? 1. Doğal Kaynaklarımız Korunur; 2. Enerji Tasarrufu Sağlanır; 3. Atık Miktarı Azalır; 4. Geri Dönüşüm Geleceğe ve Ekonomiye Yatırım Demektir; Çöplükler Belediyelerdeki katı atıkların yaklaşık yüzde 35’i (yeniden işlenmeden önce) kağıt ve kağıt ürünleridir. 1 ton gazete kağıdının yeniden işlenmesi çöplüğün hacmini 3 metreküp artırır. Kağıt atıkları, hem yeniden işlenebiliyor hem de yakılabiliyor. Bu süreç esnasında yakılan kağıtlardan, sera etkisini destekleyen tehlikeli metan gazı çıkıyor. Ağaçtan yapılmış olmaları bakımından kağıt ve kartonların kalori değeri yüksektir ve bunlardan yararlanılabilir. Birçok büyük çöplük operatörü, biyogaz olarak kullanmak amacıyla bu gazı depoluyor. Avrupa ve Kuzey Amerika’da insanların yoğun yaşadığı bölgelerde çöplük için uygun yer azlığından, bu yerlerin rasyonel kullanılmaları gerekiyor. İyi olan şu ki, bu yerler kağıtların rantabl olarak ayrı toplandığı ve yeniden işlendiği mekanlardır. Bulgaristan Bulgaristan, şehirlerde yılda kişi başına 468 kg çöp üretiyor. Bu miktar Avrupa Birliği’nde 522 kg olan ortalamanın altındadır. AB ülkelerinin yarıdan çoğu yılda kişi başına yaklaşık yarım ton çöp atmaktadır, fakat bu rakamla ciddi ölçüde geçişen durumlar da mevcut. Mesela, Danimarka “çöp şampiyonu”dur. Geçen yıl her bir Danimarkalı 801 kg çöp üretmiş. AB’de en fazla çöp atan diğer ülkeler ise, 700 kilodan fazla çöp üreten İrlandalılar ve Kıbrıslılar. Diğer taraftan, ürettikleri 294 kg ile Çek Cumhuriyeti vatandaşları en az çöp atan ülke olmuştur. Romanya, hemen Bulgaristan’dan sonra yer alıyor. Bulgaristan, çöplerin %1’ini yeniden işliyor %99’unu ise depoluyor. Almanya, Hollanda ve İsveç çöpleri yeniden işleme konusunda ilk sırada yer alıyor. Bu ülkeler, çöplerinin yalnızca %5’ini depoluyor. Danimarka en çok çöp yakan ülke, Belçika yeniden işlemede, Avusturya ise çöpleri kompostlaştırma konusunda şampiyon. 20 Kasım 2009 и особености. 5. Рециклирането в повечето случаи има стопански и екологичен ефект. Що е рециклиране? Без съмнение един ден природните източници ще се изчерпят, защото те са ограничени, и затова трябва да се използват внимателно. Източниците трябва да се използват икономично и разумно. Същевременно, с повишаването на жизнения стандарт в развитите страни се налага въвеждането и развитието на методи за рециклиране на отпадъците. Защо рециклирането е важно? 1. Опазване на природните източници. 2. Икономия на енергия. 3. Намаляване на отпадъците. 4. Рециклирането е инвестиция в бъдещето и икономиката. Сметища Около 35% от твърдите общински отпадъци (преди рециклиране) са хартия и хартиени продукти. Рециклирането на 1 тон вестникарска хартия увеличава обема на сметището с 3 куб.м. Освен рециклирани хартиените отпадъци могат да бъдат и изгаряни. При този процес от тях се отделя метан, който е опасен парников газ. Хартията и картонът от гледна точка на техния произход от дървесина имат висока калорична стойност и могат да бъдат оползотворени. Много големи оператори на сметища улавят този газ, за да го използват като биогаз. В силно урбанизираните части от Европа и Северна Америка има малко земя, която е подходяща за сметища и затова те трябва да се използват рационално. За щастие точно това са и местата, където е най-ефективно разделното събиране и рециклиране на хартия България Страната ни акумулира по 468 кг градски боклук годишно на човек. Това е по-малко от средната стойност за ЕС, която е 522 кг. Повече от половината от страните в ЕС изхвърлят около половин тон годишно на глава от населението, но има и драстични разминавания с тази цифра. Дания например е “шампион” по боклук - гражданите й са натрупали 801 кг миналата година. Другите найзамърсяващи в съюза са ирландците и кипърците, които също надвишават 700 кг. От другата страна на скалата е Чехия, чиито граждани са “произвели” едва 294 кг отпадъци. Румъния се нарежда веднага след България с 1 процент рециклиране и 99 на сто трупане на сметища. Германия, Холандия, Дания и Швеция са отличници по третиране на отпадъците си - те трупат по-малко от 5 на сто от боклука на сметища. Дания изгаря най-много, Белгия е шампионка по рециклиране, а Австрия - по компостиране. Derleyen: Emre Adem Ahmet Hamdi Tanpınar HAYATI (1901 – 1962) Lise öğrenimini Konya Lisesi’nde tamamladıktan sonra 1923 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi. Liselerde ve yüksek okullarda çeşitli dersler okuttu. 1939 yılında İstanbul Üniversitesi’nde Yeni Türk Edebiyatı profesörlüğüne atandı. 1942-1946 yılları arasında Maraş Milletvekili olarak görev yaptı. Bir süre Milli Eğitim müfettişliği yaptıktan sonra 1949 yılında Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ndeki görevine döndü. Tanpınar şiiri hayatının en büyük ihtirası haline getirmiş, fakat asıl kabiliyetini şiir estetiğine göre yazdığı mensur eserlerde göstermiştir. İlk şiiri 1920’de yayımlanmıştır. Geniş okuyucu kitlesi onu umumiyetle lise kitaplarına ve antolojilere giren ‘Bursa’da Zaman’ şiiri ile tanır. Altmış kadar şiirinden ancak otuz yedisi ile, tek şiir kitabını ölümüne yakın çıkardı: Şiirler (1961; Bütün Şiirleri adıyla genişletilmiş olarak 1976) . Şiirlerinde bir imaj ve müzik kaygısı taşıdığı, hikâye ve romanlarında da, başta zaman teması olmak üzere, psikolojik anları, bilinçaltını aradığı, yansıttığı görülür. Hayatı boyunca sağlığından şikâyetçi olan Tanpınar, 23 Ocak 1962 günü geçirdiği kalp krizi ile Haseki Hastanesi’ne kaldırıldı. Ertesi sabah, ikinci bir krizle hayata veda etti. Namazı Süleymaniye Camii’nde kılınan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın cenazesi Rumeli Hisarı Kabristanı’nda, hocası ve dostu Yahya Kemal’in yanı başına defnedildi. Mezartaşı üzerinde çok bilinen şiirinin iki mısraı hakkedilmiştir: ‘Ne içindeyim zamanın / Ne de büsbütün dışında’. 22 Kasım 2009 ESERLERİ Roman: Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Sahnenin Dışındakiler, Mahur Beste, Aydaki Kadın, Ayna Deneme: Beş Şehir, Yahya Kemal, Yaşadığım Gibi Bursa’da Zaman Bursa’da eski bir cami avlusu, Küçük şadırvanda şakırdayan su. Orhan zamanından kalma bir duvar... Onunla bir yaşta ihtiyar çınar Eliyor dört yana sakin bir günü. Bir rüyadan arta kalmanın hüznü İçinde gülüyor bana derinden. Yüzlerce çeşmenin serinliğinden Ovanın yeşili göğün mavisi Ve mimarilerin en ilahisi. Bir zafer müjdesi burda her isim: Sanki tek bir anda gün, saat, mevsim Yaşıyor sihrini geçmiş zamanın .......... Birkaç Atasözü • Kaçan balık büyük olur: Elden kaçırılan fırsat gözde büyütülür. • Kalbi yıkmak kolay, yapmak zordur: İnsanları kırmak ve üzmek, mutlu etmekten daha kolaydır. • Kanatsız kuş uçmaz: Gereken koşullarla donanıp güçlenmeyen kişi amacına ulaşamaz. • Karadeniz’de gemilerin mi battı? Çok düşünceli ve durgun görünen kimseler için kullanılan bir söz. Birkaç Deyim • Jet gibi: Hızla, süratle. Otomobil önümden jet gibi geçti. • Jeton geç düşmek: Konuşulan veya sözü edilen konuyu geç anlamak, geç intikal etmek. Çok lafazan ve bilgisiz ama jeton sizde biraz geç düşüyor anlaşılan. • Kaşık sallamak: Yemek yemek. Gençler tarhana aşına kaşık salladılar. • Kazık dikmek: Devamlı kalmak, ebediyen yaşamak. Dünyaya kim kazık dikecek? İsimler ve Anlamları Erkek İsimleri Ahmet: Övülmeye değer, beğenilmiş, Allah’a şükreden. Anıl: Ölçülü davranan, hoşa giden kimse Arda: Halef, ardından gelen Asım: Temiz, namuslu, sağlam karakterli Aykut: Kutlu ay, armağan, ödül Bayan İsimleri Aleyna: Esenlik ve güzelliklere sahip, esenlik içinde olan Aygül: Ay gibi güzel ve parlak renkli Arife: Tecrübeli, bilgili, sezgi ve anlayışa sahip Ayşegül: Güleç, güler yüzlü Azra: Bakire, el değmemiş İmla Klavuzu Sayıların Yazılışı 1. Sayılar metin içerisinde yazıyla yazılır: bin yıldan beri, dört kardeş, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, üçüncü sınıf. Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır: 17.30’da, 11.00’de, 1.500.000 lira, 25 kilogram, 150 kilometre, 15 metre kumaş, 1.250.000 kişi, % 25, % 50. Saat ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda. 2. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır: iki yüz, üç yüz altmış beş. 3. Para ile ilgili işlem ve senet, çek vb. ticarî belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: 650,35 (altıyüzelliTL,otuzbeşKr). 4. Notayı niteleyen sayılar ayrı yazılır: on altılık. 5. Oyun adlarını niteleyen sayılar bitişik yazılır: altmışaltı. 6. Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında kullanılabilir: XX. yüzyıl, III. Selim, XIV. Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward, 1.XI.1928, I. Cilt, XII. Cilt. 7. Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur: 326.197, 49.750.812, 28.434.250.310.500 . 8. Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır: 15,2 (15 tam, onda 2), 5,26 (5 tam, yüzde 26). 9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır: 15., 56., XX.; 5’inci, 6’ncı. UYARI : Sıra sayıları ekle gösterildiğinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz: 8.’inci değil 8’inci, 2.’nci değil 2’nci. 10. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2’şer değil ikişer, 9’ar değil dokuzar, 100’er değil yüzer. Ноември 2009 23 PRATİK BİLGİLER ПРАКТИЧНИ СЪВЕТИ Kuru soğanı önceden doğrayıp buzlukta saklamayın. Tadı acılaşıyor ve sulanıyor. Saklama kaplarının dondurmaya uygun olmasına dikkat edin. Hava almamalı. Buzluk poşetlerinin havasını iyice alıp ağzını sıkı bağlamak gerekiyor. Özellikle etlerde soğuktan yanık izleri olabiliyor. Sağlık için zararlı. Не замразявайте във фризера нарязан лук. Става по-лют и воднист след това. Внимавайте кутиите, в които замразявате храна да се затварят добре. Не бива да остава въздух в тях. Ако замразявате в торбички, трябва много добре да ги запечатвате. Особено месото не бива да се замразява (нездравословно е) без да е добре пакетирано. Çorbaların üzerine her defasında yeni yağ kızdırmamak için; küçük bir kavanoza önceden kırmızı toz biberli kızarttığınız yağı koyup saklayın. Bulaşıktan da tasarruf edin. За да не подготвяте винаги сос за супите ( мазнина и червен пипер), пригответе по-вече количество, сложете го в бурканче и го съхранявайте в хладилника. Така няма да се налага да миете повече съдове. Kaşarın küflenmemesi için; önce kağıt mutfak havlusuna sarın, sonra poşete koyun. За да не мухляса кашкавала, увийте го първо в кухненска хартия, след това го сложете в торбичка. Meyve yemeyi unutanlar için; boş zamanlarınızda tek kişilik meyve salataları hazırlayıp hava almayan kaplarda saklayın. За тези, които забравят да ядат плодове: пригответе си плодови салати в единични порции и ги съхранявайте в добре затворени кутии. Salata yapmasını kolaylaştırmak için; maydanoz, taze nane, kıvırcıkları salata kurutucusunda kuruttuktan sonra saklama kaplarında dolaba koyun. Her akşam yıkamakla uğraşmayın. Bakliyatlara vakit ayıramıyorum diyenler için; bakliyatların pişme süresi uzun. Fasulye, nohut, yeşil mercimek vs. haşladıktan sonra bir kullanımlık olarak poşetlere bölüp buzluğa koyun. 24 Kasım 2009 За тези, които се затрудняват да правят салати: измийте и изсушете добре магданоз, пресен джоджен, маруля, поставете ги в кутии и ги сложете в хладилника. Така няма да имате грижата всяка вечер да миете. За тези, които нямат достатъчно време за готвене на бобови ястия: бобовите ястия се готвят по-продължително. Затова, когато решите да варите боб, нахут, кафява леща и др., сварявате по-вече количество, разпределяте в торбички, които се съхраняват във фризера. PEYNİRLİ PATATES KROKET КАРТОФЕНИ КРОКЕТИ СЪС СИРЕНЕ Malzemeler: 5 adet patates, 1 su bardağı rendelenmiş kaşar peyniri, 2 adet yumurta, 2 yemek kaşığı un, yarım demet dereotu, yarım demet maydanoz, damak tadınıza göre tuz, karabiber, pul biber, 3 adet domates, 1 diş sarımsak, 1 çay kaşığı kekik, galeta un, kızartmak için sıvı yağ Hazırlanışı: Patateslerin kabuklarını soyup bol suda haşlayın. Haşlanan patatesleri rendeleyin ya da ezin. Maydanoz ve dereotunu incecik kıyın. Yumurtaların sarısını ve akını ayrı kâselere ayırın. Yoğurma kabına patates, kaşar peynir, 2 adet yumurta sarısı, tuz, karabiber, kimyon, maydanoz ve dereotunu ekleyip karıştırın. Üzerine 2 yemek kaşığı un ilave edip yoğurun. Kroket harcından ceviz büyüklüğünde parçalar koparıp elinizle yuvarlayın. Hazırladığınız kroketleri önce yumurta akına sonra galeta ununa batırın. Kızgın yağda nar gibi kızartın. Kızaran kroketleri havlu kağıtın üzerine alıp fazla yağın emilmesini sağlayın. Domates ve sarımsağın kabuklarını soyup mutfak robotundan geçirin. Tavaya domatesli karışımı alıp kavurun. Koyu kıvama geldikten sonra 1 çay kaşığı kekik ve tuzunu ekleyin. Kroketleri orta derinlikte tabağa dizin, üzerine domates sosunu dökün. İsterseniz üzerine ekstra kaşar peyniri ekleyebilirsiniz. Afiyet olsun Необходими продукти: 5 картофа, 1 чаша настърган кашкавал, 2 яйца, 2 супени лъжици брашно, половин връзка копър, половин връзка магданоз, сол, черен пипер, лют червен пипер на вкус, 3 домата, 1 скилидка чесън, 1 кафена лъжичка мащерка, галета, олио за пържене. Начин на приготвяне: Обелете картофите и ги сварете във вода. Настържете сварените картофи. Нарежете ситно копъра и магданоза. Отделете в различни съдове жълтъците и белтъците на яйцата. В съд за месене поставете картофите, кашкавала, 2 жълтъка, сол, черен пипер, кимион, копър, магданоз и разбъркайте. Добавете 2 супени лъжици брашно и омесете. Вземайте от готовата смес малки парченца (колкото орех) и ги оваляйте с ръка. Закръглените вече крокети първо потапяйте в белтък, след това в галета и ги запържете в горещо олио. Извадете изпържените крокети върху домакинска хартия, за да им поеме мазнината. Обелете доматите и една скилидка чесън и ги направете на пюре с робот. Сложете доматената смес в тиган и малко запържете. Когато се сгъсти леко, добавете 1 малка лъжичка мащерка и сол на вкус. Подредете крокетите в средно дълбок съд и ги залейте с приготвеното вече доматено пюре. По желание може да настържете още кашкавал. Добър апетит. 26 Kasım 2009 Ноември 2009 27 28 Kasım 2009 Ноември 2009 29 Leon Cupra R – най-бързият Seat Н а последното автомобилното изложение във Франкфурт Seat представи Leon Cupra R. Това е най-бързият модел на компанията, който използва същото шаси като при Golf GTI и Scirocco. Leon Cupra R се задвижва от 2-литров TSI двигател с директно впръскване на VW Group Спортният хечбек се задвижва от 2-литров TSI агрегат на VW Group с мощност 265 к.с. с мощност от 265 к.с. и максимален въртящ момент от 350 Нм между 2500 и 5000 об/мин. Ускорението от 0 до 100 км/ч се изпълнява за 6,2 сек, максималната скорост достига 250 км/ч. Задвижването е към предните колела посредством модифицирана механична 6степенна скоростна кутия. Освен с динамика, моделът се отличава и с икономични и екологични характеристики. Средният разход на гориво е 8,1л/100 км, а вредните емисии CO2 са ограничени на 190 г/км. Seat Leon Cupra R използва XDS система, която може да се намери при Scirocco R и Golf GTI. Тази система намалява недозавиването и подобрява управлението. Също така спортният модел на Seat предлага ABS в комбинация с EBA (система за внезапно спиране), ESP и TCS. Любопитно е, че това е първата кола на VW Group, която използва на познатото шаси колела с размер 19-цола, обути в нископрофилни гуми с размер 235/35. От гледна точка на екстериора в предната решетка е интегрирана емблема „R”, добавени са брони с цвят на купето. Клиентите ще могат да избират между девет екстериорни цвята. Интериорът включва спортни седалки с лого „R”, трилъчев мултифункционален волан и други. Агенция Speed-Press Немската компания e-Wolf показа новата концепция е2 Н емската компания e-Wolf показа новия си проект e2. Предната част на концепцията се доближава до Ferrari Enzo, забелязват се прилики и с Lamborghini Estoque. За разлика от тях, двуместният е2 се задвижва изцяло от електричество. Четири електромотора, всеки с мощност от 134 к.с., задвижват колелата неза- 30 Kasım 2009 висимо едно от друго. Комбинираният въртящ момент достига 1000 Нм. За електромоторите се грижи литиево-йонна батерия, която гарантира пробег от 300 км. Времето, нужно за зареждане на батерията, е 30 мин при използване на промишлен ток. Първият e2 ще се появи на пазара през 2011 г. Агенция Speed-Press Предпремиера на хибридно колело Peugeot в Париж Марката предлага велосипед от последно поколение с приспособена батерия Li-ion 36 V и мотор с мощност от 250 Вт, които осигуряват 80 километра автономност на движението. BMW C1-E – електрическо двуколесно за града BMW П показа разработката си BMW C1-E. Електрическото превозно средство е разработено с идеята да подпомогне проекта за безопасност eSUM, в който BMW участва. eSUM идва от European Safer Urban Motorcycling и е проект за сътрудничество между големите европейски градове (Париж, Лондон, Барселона, Рим и др.) и два от основните производители на мотоциклети – BMW и Piaggio. BMW C1-E се задвижва от електродвигател на фирмата Vectrix, захранван от литиево-йонни батерии. Той има защитна клетка за водача, който разполага и с предпазни колани и предна деформационна зона за подобра защита. Превозното средство е снабдено с ABS, който отдавна се предлага за мотоциклетите BMW. Това е единственото двуколесно превозно средство, което може да се кара без каска. Засега няма планове за серийно производство на BMW C1-E, но технологиите от този прототип със сигурност ще бъдат приложени в мотоциклетите BMW. о време на парижкото изложение Cycle show (2-5 октомври 2009) Peugeot разкри предпремиерно новия си велосипед, който ще е с помощна електрическа система за задвижване. Той е разработен съвместно с „Ултрамотор”. Марката предлага велосипед от последно поколение с приспособена батерия Li-ion 36 V и мотор с мощност от 250 Вт, които осигуряват 80 километра автономност на движението. Съчетавайки модерна технология и стилен дизайн, хибридният велосипед на Peugeot e едно от решенията на марката за проблемите с градската мобилност. Агенция Speed-Press Агенция Speed-Press Ноември 2009 31 Paisievo köyü “Hristo Botev” Lisesi: Örnek Bir Okul СОУ „Христо Ботев” - с. Паисиево – училище еталон Mehmet Ömer - Şumen Ü Fotoğraflar: Eşref Hüseyin lviye Lütfi Rafi, Silistra ilinin Dulovo Belediyesi’ne bağlı Paisievo köyündeki “Hristo Botev” Lisesi’nde 9 yıldır müdürlük yapıyor. Okulda, 1978 yılından bu yana matematik ve fizik öğretmeni olarak çalışıyor. İlkokul öğretmenliği ihtisası da var. Bayan Rafi’nin ifadesine göre, Gabrovo’daki Milli Eğitim Müzesi’ne yaptıkları müracat neticesinde Paisievo köyünde 1895 yılında karma Ю лвие Лютфи Рафи е директорка в СОУ „Христо Ботев”-с. Паисиево, общ. Дулово, силистренска област, от девет години. Работи като учител по физика и математика в училището от 1978 г. насам. Има и преквалификация като начален учител. По думите на г-жа Юлвие Рафи след допитване до Националния музей на образованието в Габрово е установено, че в село Паисиево смесен клас е имало още през 1895 г., и в 2005 г. училището чества 110-годишен юбилей. В 1896 г. в училището са учели четирийсет ученика. През учебната 1998-99 г. школото в село Паисиево е преобразувано в средно общообразователно училище. От миналата година в него се обучават 375 ученика. От тази учебна година съществува и вечерна паралелка, в която се обучават 21 ученика, предимно жени, които по една или друга причина не са успели да завършат средно образование. Завършилите средно образование продължават следването си в почти Okul müdürü, Ülviye Lütfi Rafi 32 Kasım 2009 sınıfın mevcut olduğu tespit edilir. 1896 yılında okul 40 öğrenci ile eğitim öğretime başlamış olup, geçen yılki okul mevcudu 375’tir. 1998-99 eğitim yılında Paisievo köyünün okulu liseye çevrilir. 2005’te 110. yıl dönümünü kutlayan lise 2009’dan itibaren, herhangi bir nedenden dolayı lise bitirmeyi başaramayan ve çoğu bayan olan 21 kişilik gece sınıfı açmıştır. Liseden mezun olan öğrenciler, ülkenin birçok üniversitesinde eğitimine devam ediyor Paisievo köyündeki liseden mezun olan öğrencilerin çoğu Sviştov, Varna ve Ruse üniversitelerinin ekonomi bölümünde okuyor. 7. sınıftan itibaren eğitimlerine başka okullarda devam eden öğrenciler de üstün başarı sergiliyorlar. Bu yıl, Paisievo Lisesi’nden bir kız öğrenci, Şumen’deki dil lisesinin İngilizce bölümüne birincilikle kabul edildi. Paisievo Lisesi’nden mezun olan iki öğrenci, Almanya’ya giderek orada üniversite eğitimine devam ediyor. Biri bilgisayar, diğeri ise fizik mühendisliği okuyor. Okulda öğretmeni Dulovo’dan olan, bir de dans grubu vardır. “1000 Burs” yarışması Öğrenciler, il çapında düzenlenen tüm olimpiyatlara katılıyor. Geçen yıl, iki kız öğrenci “1000 Burs” yarışmasını kazandı. всички ВУЗ-ове в страната Мнозина от завършилите средното училище в село Паисиево предпочитат да следват икономика в Свищов, Варна и Русе. Учениците, които кандидатстват в други училища след 7-ми клас също поTürkçe öğretmeni казват високи успехи. Ilvan Etem Тази година ученичка от училището се класирала първа по бал в паралелка по английски език в Езиковата гимназия в Шумен. Има и двама възпитаници на училището, които след завършване на езикова гимназия отишли да следват в Германия. Единият е студент по информатика, а другият – по инженерна физика. В училището има и танцова група с хореограф от Дулово. Учиниците участват във всички областни олимпиади. Миналата година две ученички печелят конкурса „1000 стипендии”. От тази година едната участничка в конкурса учи в Шумен, а другата – Айлин Ерол, се радва, че е успяла да спечели и е получила Ноември 2009 33 Yarışmaya katılan öğrencilerden birisi eğitimine Şumen’de devam ediyor. Aylin Erol ismindeki diğer öğrenci ise yarışmayı kazanıp 700 leva ödül aldığından dolayı çok sevinçli. Bursun 200 levası, öğrencinin tercih ettiği kitaplar şeklinde verilmiş. Aylin Erol, “1000 Burs” yarışmasına “1000 Burs’a Neden Katılıyorum?” başlıklı deneme yazısıyla iştirak etmiş. Yarışmanın amacı, başarılı öğrencilere istedikleri alanlarda ilerlemeleri için finans yardımı sağlamak. Bursun yanı sıra öğrenci, kendisi için gerekli olan veya okumak istediği kitaplar arasından 200 levalık kitap seçebiliyor. Paisievo köyü lisesinde Bulgarca öğretmeni olan Mergül Kamil’in amacı, öğrencilerin dil liselerinde başarılı olabilmeleri için Bulgarca gramere ağırlık vermektir. On ayrı sınıfta Türkçe okutuluyor Öğrencilerin ana dillerini iyi öğrenmeleri için Türkçe öğretmenleri Ilvan Etem ile Safiye Rasim, gayret göstererek on ayrı sınıfta Türkçe okutuyor. Her ikisi de Şumen Üniversitesi Türk Filolojisi bölümünden mezun. Okulda forma giymek mecburi Geçen eğitim yılında okul, 63 bin leva değerinde kıyafet projesi kazanmıştır. Ayrıca, okulun kütüphanesinin yenilenmesi amacıyla “Kültür Bakanlığı Kütüphaneler Projesi” de kazanılan projeler arasında yer alıyor. Bulgar dili ve edebiyatı derslerinde kullanılmak amacıyla 600 yeni kitap satın alınmış. Artan parayla tarih ve coğrafya dersleri için haritalar temin edilmiş. Bu yıl, şubat ayından itibaren öğrenciler yemekhanede yemek yiyor. Okul, her yıl bağış gecesi düzenliyor Okul, bağışlardan 4 bin leva toplamış ve bu paralar fizik, kimya ve biyoloji laboratuvarlarının donanımı için kullanılacak. 34 Kasım 2009 Aylin Erol 700 лева, 200 от които са били под формата на книги по избор. Айлин Ерол е изпратила есе на тема „Защо участвам в „1000 стипендии?” Целта на конкурса е да подпомага финансово ученици, които са с висок успех и имат желание да се реализират в някоя желана от тях област. Освен материалния стимул, ученикът има право да избира книги в рамките на 200 лева, които са му нужни или които желае да прочете. Целта на учителката по български език в училището в село Паисиево Мергюл Кямил е да набляга над българската граматика с учениците, за да може те да се класират добре в езиковите гимназии. Десет паралелки изучават Турски език За доброто усвояване на майчиния език от страна на учениците се грижат учителките по турски език Иливан Етем и Сафие Расим. И двете са завършили специалността турска филология в Шуменския университет „Еп. Константин Преславски”. Ученическата униформа в училището е задължителна През миналата година школото печели проект за ученически униформи в размер на 63 хиляди лева. Спечелен е и „Проект за библиотеките към Министерство на културата” за обновяване на училищната библиотека. Купени са около 600 нови книги с художествена литература за часовете по български език и литература. С останалите пари са купени карти и атласи по история и география. От месец февруари т.г. учениците са на столово хранене. Всяка година училището организира благотворителни вечери Училището има събрани 4 хиляди лева от благотворителност, които ще отидат за оборудване на кабинетите по физика, химия и биология. SİZDEN GELENL ER STAMBOLOVO GENÇ FUTBOL TAKIMI HASKOVO EKMEK Esra Fikret Mustafa Jılti Bryag - Haskovo Çiftçi sürer tarlayı Sonra eker buğdayı CUNEYT VE KARDEŞİ S. SİNEVO ARKAN İLHAN HASKOVO Boy verir azar azar Sapları gittikçe uzar Başakları olgunlaşır İçleri olgunlaşır Sevgili ümit okuyucuları! Dergimiz ÜMİT, gün geçmiyor ki yapmış olduğu aktivitelere bir yenisini daha eklemiş olmasın. Haskovo’nun Mineralni Bani bölgesindeki mini futbol turnuvasında 1. olan PFK Haskovo takımı, ödül olarak Plovdiv gezisi kazanmıştı. Ümit sponsorluğundaki bu gezi, şekliyle ve tadıyla yemeklerin kralı olabilecek “ Maklube” yiyerek başladı. Geziye katılan okurlar Stari Grad’ı ve merkezi gezdikten sonra, soluğu Plovdiv’in en yüksek ve en cazibedar stres atma merkezi olan Alyoşa Tepesi’nde aldılar. Alyoşa’ya arabayla çıktığımız için oraya tırmanmak pek yorucu değildi. Alyoşa Tepesi’nden neredeyse Plovdiv’in tamamını seyretmek mümkün. Etrafı seyrettikten ve oradaki temiz havayı ciğerlerimize doldurup enerjimizi depoladıktan sonra bir çırpıda kendimizi karting pistine attık. Heyecanlı bir yarışın ardından da Haskovo’ya geri döndük. Dönüş yolunda düşüncelerini aldığımız Ümit okurları, memnuniyetlerini dile getirdiler ve bu geziyi organize ettiği için Ümit Dergisi’ne teşekkür ettiler. İlhan Halibryam - Haskovo Güzel kokulu ekmek Olmaz seni sevmemek Sensin yemeklere baş Her yemeğe arkadaş Ноември 2009 35 SİZDEN GELENL ER Embiye Ramadan Vılçanka-Kırcali İLKER İLHAN ŞUMEN Gel Sevgiyi yüreyinle Umudu dileyinle Cesareti bileyinle Getir gel artık Sevinci gözlerinle Neşeyi sözlerinle İyiliği özleminle Getir gel artık MELİS ŞEFKEDOVA MALOMİR/VIRBİTSA Yalnızlığı dört duvar arasında Çaresizliği hastane odasında Mutsuzluğu dört duvar arasında Bırakıp da gel artık Sensizliği uzaklarda Ayrılığı tuzaklarda Hasreti yasaklarda Bırakıp da gel artık ELİS KADİR GABEROVO/BURGAS 36 Kasım 2009 ENES SADULLAH MULDAVA/PLOVDİV ВАШИТ POSTA Е ОТЗИ ВИ ПОЩА Bize yazı, şiir ve resim gönderme zahmetinde bulunan; yarışmalara katılan fakat sayfa sayımızın sınırlı olması sebebi ile çalışmalarının tamamını yayınlayamadığımız, aşağıdaki isimleri yazılı okuyucularımıza dergimize olan sevgilerinden dolayı çok teşekkür ederiz. OKTAY ERCAN GORNO GOLEMANTSİ Çare Yok Mu? Ramadan Yakup Pçelina/Razgrad Diyorlar ki herşey küreselleşiyor Tüm dünyada global ısınma var Dünyanın birçok yerinde aşırı sıcaklık Bazı yerlerde su baskını, toprak kayması Ozon tabakası delinmiş bunu biliyorlar Oysa tabiat yaptıklarımızdan çok üzgün Bizlerde Allah korkusu kalmamış Allah yer üzerindeki bütün varlıkları Biz insanların emrine vermiş Bunlardan yararlanın demiş Oysa ormanları kesip yok ediyoruz Bir yandan da yakıp kül ediyoruz Çünkü fertler kendi şahsi çıkarında Yaşadığımız yerlerde oksijen yok oldu Nefes alıp verdiğimiz hava da kirli Araçlardan çıkan gaz neft kokusu ona keza İnsanlar arasında itimat da kalmadı Büyük felaket artık kapıya dayandı. ................. Burçin Latif İsmet-Dolno Golemntsi, Cennet Mehmet-Kotlari/Kırcali, Engin Ahmet-Haskovo, Oktay Ercan MüminGorno Golemntsi, Şirin Güner-Rabovo, Ramadan Yakup-Pçelina/Razgrad, Esra Fikret Mustafa-Jılti Bryag/Haskovo, Enes Bülent Sadulla-Muldova/Plovdiv, Elis Kadir Nurullah-Gaberevo/Burgas, Arkan İlhan Necatin-Haskovo, İlker İlhan –Şumen, Melis Şevkedova-Malomil/Vırbitsa, Özlem Selattin İbrahim-Gluhar/Kırcali, Figen Vedat Beyzat-Dulovo/Silistra, Mehmet Kadri Hasan-Straştin/Pomorie, Embiye Ramadan, Mehmet Mustafa Mehmet-Vranikon/Omurtag, Zekeriya Zeki-Vranikon/Omurtag, Cüneyt ŞenolVranikon/Omurtag, Sibelcan Emin-Siranjevo, Nurhan Remzi Ahmet-Siranjevo, Emine Metin Mehmet-Kotlari, Mehmet İ. Keçeci-Yasenkovo/Şumen, Elis Emin-Dıskotna/Burgas, Delço Maraşev-Dolno Botevo/Haskovo, Azize Aliosman-Zvukitsa, Adnan Mecnun-Slivo Pole/Ruse, Mirem Necati-Dobra Polyana/, Şerif MüstecepSokolyane/Kırcali, Anife Mehmet-Beli Plast/Kırcali, Gülizar Tahsin-Razboyna/ Burgas, Serkan Remzi-Silen/Haskovo, Saliha Vedat Ömer-Varna, Zeynep Naim-Popovets, Ayşe Fahri-Silen/Haskovo, İmdat Latif-Omurtag, Emre Ahmet-Razboyna/ Burgas, Mehmet Hatip-Progres/Kırcali, Bayram Kuşku-Haskovo, Aycan TahirKırcali,Taibe Ahmed-Burgas,Sevginar Hasan Ali-Progres, Zeynep Basri-Progres, Mehmed Mustafa-Burgas. Ноември 2009 37 ŞİRİN GÜNER - RABOVO NİLAY FAHRİ - SİLEN MERLİN MUHSİN - PITNİKOVO BURÇİN LATİF - DOLNO GOLEMANTSİ ENGİN AHMET - HASKOVO 38 Kasım 2009 CENNET MEHMET - KOTLARİ/KIRCALİ ÖZLEM İBRAHİM - GLUHAR/KIRCALİ SİBEL SABAHATTİ - DOLNO ÇERKOVİŞTE CUNEYT ŞENOL SİBEL MESUT - SİLEN MEHMET YÜKSEL - BOYAN BOTEVO Ноември 2009 39 ☺ ВИ ЦОВЕ Млад писател споделя с колега: - Ура! Ще получа пет долара за последния си разказ! - От кого? - От пощата, защото ми изгубили писмото, с което го пращах до редакцията. ☺ ☺ ☺ Проведеният в Музея за съвременно изкуство конкурс завърши с грандиозен скандал. Оказа се, че спечелилата първо място картина всъщност не била картина, а планът за евакуация при пожар. ☺ ☺ ☺ Разговарят двама музиканти. - Смятам да се женя, колега, но как ми- EN ZOR MESLEKLER .................... ............................ ....................!!! 40 Kasım 2009 ☺ слиш - може ли един гений да бъде примерен съпруг? - Не зная. Питай жена ми. ☺ ☺ ☺ Кинозвезда се заяжда с писател: - Вашият разказ ми хареса много. Бихте ли ми казали кой го е написал? - Радвам се, че ви е харесал. Бихте ли ми казали кой ви го прочете? ☺ ☺ ☺ - Донесох ви моята първа пиеса! - А какъв е сюжетът й? - Тя го обича, а той обича... - Друга? - Не, нея. - О, най-после нещо оригинално! FIKRALAR Adamın biri kırlarda bahçelerde dolaşırken yol üzerinde ineğini sağan bir köylü görmüş. O köylüye saati sorunca adam da ineğin memesini şöyle bir kaldırıp bakmış: — Beşi yirmi geçiyor, demiş. Bu duruma çok şaşıran adam biraz dolaşmış ve bir başka kişiye daha saati sorup tekrar o köylünün yanına gitmiş. Selam verip bir kez daha saati sormuş. Köylü de yine aynı şekilde eğilip ineğin memesini kaldırmış: -Altıyı on geçiyor, demiş. Gördüklerinin şaşkınlığı bir kat daha artan adam dayanamayıp sormuş: — Kardeş kusura bakma ama ineğin memesine bakarak saati nasıl bu kadar doğru tahmin edebiliyorsun. — Ne tahmini beyim, ineğin memesini kaldırınca saat kulesi görünüyor da. TAM PUAN Öğretmen öğrencisine sorar: — Ödevin tamamen doğru; bu sefer tam puan aldın, aferin. Bu nasıl oldu? — Öğretmenim, dün akşam babam evde yoktu ödevi ben yaptım. SİZE DE YOK Annesi küçük oğluna kızmış: — Ceza olarak akşama sana pasta yok, demiş. Küçük çocuk hemen cevap vermiş: — Ama size de yok, ben hepsini yedim. KÜÇÜK BİR YER Elindeki nimetin farkına bir türlü varamayan bir çocuk dedesinin yanına gelerek, — Cennet’te küçük bir yerim olsa bana yeter deyince dedesi şöyle demiş: —Ahiret için ettiğin kanaati keşke dünya için de etseydin. НАЙ-ТРУДНИТЕ ПРОФЕСИИ SAAT Ноември 2009 41 ORİGAMİ YELKEN / ПЛАТНОХОДКА 1 2 3 14 4 5 6 7 8 11 42 Kasım 2009 9 12 10 13 Nasreddin Hoca Dünyanın Dengesi Hoca’nın, her sorunun altından kalktığını duyan bir adam: - Benim soruma bir cevap bulamaz diye öğünür. Günlerden bir gün yolda karşılaşırlar. Adam sorar : - Hocam der, söyler misin, sabah olup da insanlar evlerinden çıkınca ne diye hep aynı yöne gitmezler de kimi o yana, kimi bu yana gider? Hoca hemen cevabını verir sorunun: - Yahu efendi der, herkes aynı yöne gidecek olursa dünyanın dengesi bozulurdu!. Настрадин ходжа Равновесието на Земята Един човек, разбрал, че Насреддин ходжа може да отговори на всеки въпрос и се похвалил на всеослушание: - На моя въпрос не може да отговори! Един ден двамата се срещнали на пътя. Мъжът попитал ходжата: - Ходжа, защо хората, като станат сутрин и излязат от къщи, някои тръгват в една посока, а други – в друга? Ходжата веднага му отговорил: - Ама че си и ти! Ако всички тръгнат в една посока нали Земята ще изгуби равновесието си! Ноември 2009 43 Tablodaki karışık harflerin içine 12 tane sualtı canlısının ismini gizledik. Bakalım bulabilecek misiniz? 44 Kasım 2009 Aşağıda güzel bir söz yazılı. Kutucukların içindeki rakamların her birinin hangi harfe denk geldiğini bulursanız, bu sözü okuyabileceksiniz? Kırık tekerleğin parçasını bulabilir misiniz? Ноември 2009 45 Genç Okuyucu Kulübü Üyelik Formu fotoğraf снимка Клуб на младия читател Членски формуляр ................................................................................ Adınız, Soyadınız / Име, фамилия ................................................................................ Doğum Tarihi (Gün/Ay/Yıl) ve Doğum Yeri / Дата (ден, месец, година) и място на раждане ........................................................................................................... Okuduğunuz Okul ve Sınıf / Училището, в което учите и клас ........................................................................................................... Adresiniz / Адрес ........................................................................................................... Ev Telefonu, GSM ve e-mail Adresiniz / Домашен телефон, GSM и е-mail ........................................................................................................... Hobileriniz / Вашето хоби 46 Kasım 2009 Ноември 2009 47 КАК ЩЕ ГИ ВИДИТЕ? Тихата и спокойна среда ще ви улесни. Поставете картината на стената или я дръжте с ръце, но без да мърдате. Не бива да се концентрирате върху преплетените изображения на картината. С други думи, погледът ви трябва да се съсредоточи не върху фигурите на самата картина, а отвъд нея. Ако ви е за първи път, бъдете по-търпеливи. Погрешно е да очаквате, че веднага ще видите триизмерни образи. Ако след две минути гледане все още не сте ги видели, не се измъчвайте. Починете си малко и опитайте пак с отпочинал поглед. Щом веднъж “прогледнете” триизмерните образи, ще изпитате истинско удоволствие. Освен това, подобно взиране е добро упражнение за очите, но не ги претоварвайте. Триизмерните картини, които се създават с помощта на компютър, са всъщност двуизмерни картини с преплетени изображения, които при внимателни заглеждане изглеждат като триизмерни. ЩО Е ТРИИЗМЕРНА КАРТИНА? МЕТОДИ НА ГЛЕДАНЕ Метод на пресичане: Погледът се концентрира върху точка между окото и обекта. При този метод и двете очи трябва да се фокусират върху една и съща точка. Дръжте картината много близо пред очите си. Отпуснете очните си мускули. Представете си, че наблюдавате цялата картина. Когато погледът ви се успокои, започнете да отдалечавате картината от себе си с два см на две-три секун- ди. Продължете да наблюдавате цялата картина. Първоначално погледът ви ще се премрежи, но след това ще започнете да виждате триизмерните образи. Метод на отражение: Изберете си някакъв образ, който се отразява в картината. Например съсредоточете погледа си върху отражението на носа или окото си. След няколко секунди ще започнете да виждате триизмерните образи. В МИНАЛИЯ БРОЙ GEÇEN AYKİ ÇÖZÜM NASIL GÖRECEKSİNİZ? Sessiz ve sakin bir ortam görmenizi kolaylaştıracaktır. Resmi hareket etmeyecek şekilde sabit bir düzleme yerleştirmeli ya da elinizle tutacaksanız kımıldatmamaya çalışmalısınız. Hiçbir zaman resmin görünen şekli Özel bilgisayar teknikleri ile elde edilen bu resimler sayesinde, iki boyutlu ve karışık bir görüntü üzerinde, üç boyutlu ve anlamlı şekilleri görmek mümkün oluyor. 3 BOYUTLU RESİM NEDİR? GÖRME METODLARI Kesiştirme metodu: Bakış göz ile obje arasında bir nokta üzerinde odaklanır. Bu metodda iki gözün de kaydırılmadan aynı nokta üzerinde odaklanması gerekir. Resmi burnunuza değecek kadar yakından tutun. Gözlerinizi rahatlatın. Görüntüyü izliyor gibi düşünün. Sakinleştikten sonra yavaş yavaş resmi yüzünüzden uzaklaştırın. 2-3 saniyede 2 santim. Resmin tümüne bakmaya devam edin. Okuma uzaklığında resmi uzaklaştırmayı durdurun ve bakmaya devam edin. Önce görüntü bulanacak, ardından üçüncü boyuta geçeceksiniz. Yansıma metodu: Resmin üzerine düşen bir yansımayı kendinize seçin. Mesela görebiliyorsanız gözünüzü ya da burnunuzu. Israrla bu yansımaya bakmaya devam edin. Birkaç saniye sonra derinliği farkedecek, daha sonra 3 boyutlu görüntüyle başbaşa kalacaksınız. olan karışık çizgi ve renklere takılmamalısınız. Bakışlarınızı resme değil de adeta resmin arkasına, derinliğe yönlendirmelisiniz. Eğer ilk kez böyle bir resme bakıyorsanız biraz sabırlı olmalısınız. Hemen göreceğinizi sanmak yanlış olur. İki dakika baktıktan sonra görüntüyü yakalayamazsanız, kendinizi zorlamayın. Biraz ara verip, sakin kafayla tekrar deneyin. Bir kere görmeye başladıktan sonra büyük zevk alacağınızı kesinlikle söyleyebiliriz. Bu teknikler gözünüzün sıhhati için iyidir, ancak gözleri fazla yormamaya dikkat etmek gerekir. Месечно списание за семейството, детето и културата НОЕМВРИ 2009 ГОДИНА: 15, БРОЙ: 141 ЦЕНА: 1,50 лв. ISSN 1310-6422 Образование: „Знанието е най-голямото съкровище” Разказ: Дървета, свили се в кората си Светът на животните: Сьомгата Изследване: Околна среда и екология 48 Kasım 2009
Benzer belgeler
да успяваме да я виждаме и изживяваме...
да успяваме да я виждаме и изживяваме...
Yıldızların Trafiğini Kim Ayarlıyor Kuşlar ve Kuş Evleri
и недвижимата собственост, благодарение на което
знаел как да опази натрупаното до този момент.
Наученото от книгата той прилагал в практиката, за да живее по-добре. Славата му на човек, който
влад...
çocuk - Списание Юмит
и недвижимата собственост, благодарение на което
знаел как да опази натрупаното до този момент.
Наученото от книгата той прилагал в практиката, за да живее по-добре. Славата му на човек, който
влад...
ağustos 2010 - Списание Юмит
и недвижимата собственост, благодарение на което
знаел как да опази натрупаното до този момент.
Наученото от книгата той прилагал в практиката, за да живее по-добре. Славата му на човек, който
влад...
да успяваме да я виждаме и изживяваме...
Sesli Bir Yazı BOYACI KUŞ En Büyük Organımız
Dergiye gönderilen eserler iade edilmez. Yayınlanan yazı ve şiirler kaynak
gösterilerek yayınlanabilir. Yazılarda gerekli görülen düzeltmeler yapılır.
Yazıların sorumluluğu yazara aittir.
Получени ...
