docYıldızların Trafiğini Kim Ayarlıyor Kuşlar ve Kuş Evleri
download 
Şikayet Transkript
Yıldızların Trafiğini Kim Ayarlıyor Kuşlar ve Kuş Evleri
EYLÜL 2009 Aylık Aile, Çocuk ve Kültür Dergisi YIL: 15, SAYI: 139 FİYATI: 1,50 lv. ISSN 1310-6422 Bilim-Fen: Yıldızların Trafiğini Kim Ayarlıyor Hayvanlar Alemi: Kuşlar ve Kuş Evleri Септември 2009 1 İçindekiler EYLÜL 2009 YIL: 15, SAYI: 139 FİYATI: 1,5 ISSN 131 0 lv. 0-6422 4 6 8 10 14 16 20 24 28 30 34 36 40 44 Ay lık Ai ve Kü le , Ço cu k ltü r De rg is i Bilim-Fe n: Yıldızla Trafiğin rın Ayarlıy i Kim or Hayvanla r Alemi Kuşlar : Evleri ve Kuş Септември 2009 1 Издава: „A-PRESS“ OOD 2 Eylül 2009 Eylül 2009, Sayı: 139 Септември 2009, брой: 139 Tünel Bakış Açısı Гледна точка през тунел Yıldızların Trafiğini Kim Ayarlıyor Кой регулира трафика на звездите Ne, Niçin, Nasıl? Какво, защо, как? Hayvanlar Alemi: Dikenli Bir Yazı Светът на животните: Статия с бодли Madara Atlısı Мадарски конник Sigara ve Alkolizm Тютюнопушене и алкохолизъм Türkçe - Edebiyat Annemizin Köşesi За майките Güneş gözlüklerinin kalbinizi karartmasına izin vermeyin! Не позволявайте слънчевите ви очила да затъмнят сърцето ви! Otomobil Dünyası Авто свят Sizden Gelenler Вашите отзиви Genç Ressamlar Млади художници Mizah Хумор Bulmaca Кръстословица GENEL YAYIN MÜDÜRÜ Главен редактор YAYIN KURULU Издателски колектив Samir HATİPOĞLU [email protected] Niyazi KÜÇÜK Şevki ŞEN Seycan KARANİ Menevsiye BİLAL Emre ADEM YAYIN EDİTÖRÜ GÖRSEL YÖNETMEN Отговорен редактор и Графично оформление Nihat DAVUT [email protected] Editör’den Merhaba Ümit Dostları, Okulların açılmasıyla birlikte Ümit’li günler başlıyor. Okullarda ziller çalacak, sınıflarda koşuşturma başlayacak ve tabiki de dersler. Ders deyince bazılarınızın yüzü asılır gibi oldu galiba. Yoksa tatilin bittiğine mi üzülüyorsunuz? Hiç üzülmeyin, herşeyin bir zamanı ve yeri olduğu gibi tatilin de bir zamanı var okulun da. Şu an okul zamanı ve biran önce tatil havasından kurtulmaya bakın. Yoksa derslerinizde başarısız olabilirsiniz. Bunu da hiçkimse istemez herhalde... Neyse, sizi neşelendirecek bir olay aktarayım sizin gibi bir arkadaşınızın günlüğünden: ‘Okullar tatile girmeden önce son derste öğretmenimiz bize bazı ödevler veriyordu. Sonra bir ara: “Çocuklar bayram deyince aklınıza ne geliyor?” diye sordu. Emine: “Yeni elbiseler, ayakkabılar.” dedi. Ali: “Harçlık tabiî ki öğretmenim.” dedi. Ayşe ise: “Bir sürü misafir.” dedi. Öğretmenimiz tebessüm etti ve dedi ki: “Peki benim ne düşündüğümü öğrenmek ister misiniz?” Hepimiz birden “Eveeeet.” dedik. “Bence bayram sevinç, mutluluk, birliktelik ve sarmaş dolaş olmaktır. Küskünlerin barışması, sevginin pekişmesidir.” dedi. Sınıfta bir suskunluk oldu. Öğretmenimiz: “İster misiniz çocuklar bir kampanya başlatalım?” diye sordu. Hepimiz şaşkın şaşkın öğretmenimize bakıyorduk. “Bu bayramda küskünleri barıştırma kampanyası. Ne dersiniz, çocuklar?” Bu fikir hepimize ilginç gelmişti. Ama güzel bir fikirdi. “Kim çevresindeki küsmüş, darılmış insanları barıştırırsa -inanın çocuklar- güzel bir iş yapmış olur.” dedi. “Var mısınız çocuklar?” Hepimiz büyük bir heyecanla “Varız, öğretmenim!” dedik. Sonra arkadaşlarla veda edip ayrıldık. Eve dönüşte Emine ile düşünmeye başladık. Kimi barıştıralım diye... Aklımıza ne zamandır birbirleriyle dargın olan birileri geldi. Zamanında komşumuz Ayşe Teyze’ye kırılan Fatma Teyze... Hangi sebepten kırgın olduklarını bilmiyoruz, ama önemli olan dünyadaki hiçbir şeyin buna deymeyeceği. Akşam düşünmek üzere Emine ile ayrıldık. Eve gelince düşünceli hâlimden bir şeyler olduğunu sezen annem meseleyi sordu, ben de anlattım. Annem çok memnun oldu.” İstersen akşam Emineler’e gidelim, orada beraber düşünelim, oldu mu canım kızım.” dedi. Akşam Emineler’de bu meseleyi konuştuk ve bir plân yaptık. Yarın sabah Ayşe Teyze’yi bize kahvaltıya çağıracağız. Emineler de Fatma Teyze’yi alıp bize gelecekler. Orada artık büyüklerimiz olaya el atacak. Biz de bu bayramı darılmış insanları barıştırmış olarak huzur içinde geçireceğiz.’ Unutuyordum az kalsın: Yaz boyunca mektuplarını bize göndererek ilgilerini devam ettiren kıymetli okuyucularımıza da teşekkürü bir borç biliriz. Başarılı bir yıl geçirmeniz dileğiyle... BÜROLAR / ОФИСИ Kırcali/Кърджали: 0361 / 814 53 Şumen/Шумен: 054 / 830 693 Varna/Варна: 052 / 612 634 Plovdiv/Пловдив: 032 / 63 11 58 Haskovo/Хасково: 038 / 66 21 67 Ruse/Русе: 082 / 87 55 32 Burgas/Бургас: 0878 528 624 Smolyan/Смолян: 0878 528 627 www.umitdergisi.com e-mail: [email protected] ABONE / АБОНАМЕНТ 3 месеца: 4,50 лв. ABONE VE DAĞITIM BULGARİSTAN POSTASI PK No: 1940 Абонамент и разпространение БЪЛГАРСКИ ПОЩИ ПК No: 1940 Здравейте скъпи приятели на Юмит, С началото на учебната година отново ще бъдете заедно с Юмит. Училищните звънци отново ще зазвънят, класните стаи ще се изпълнят и уроците ще започнат. Като споменахме уроци, сякаш някои от вас се намръщиха. Да не ви е мъчно, че ваканцията свърши? Не се натъжавайте, както за всяко нещо си има време и място, така е и ваканцията и училището. Сега е време за училище и се опитайте по-скоро да се настроите за това. В противен случай може да занемарите уроците си. Предполагаме, че никой не желае това... Нека ви развеселим с една случка от лексикона на ваш връстник: „Ден преди ваканцията учителят ни възлагаше задачи за ваканцията. После ни попита: „Деца, за какво се досещате, когато настъпи празник?” Емине отговори: „Нови дрехи, обувки.” Али каза: „Разбира се, че повече парички.” А Айше добави: „Толкова много гости.” Учителят се усмихна и попита: „А искате ли да разберете какво смятам аз.” Всички в един глас се съгласихме. „Според мен празника е радост, щастие, да бъдем заедно и да се обичаме. Време за сдобряване и потвърждаване на взаимната ни обич.” – каза учителя. Всички в клас замълчаха. Учителят продължи: „Искате ли деца, да започнем една кампания?” Всички учудено го гледахме, а той добави: „Кампания, която да сдобрява хората по време на празника. Искате ли?” Всички сметнахме предложението за интересно. Беше добра идея. Учителят предложи:„Който сдобри двама души, ще извърши едно много благородно дело. Съгласни ли сте?” Всички развълнувани се съгласихме. След това се сбогувахме с приятелите си и се разделихме. Когато отидохме с приятелката ми Емине у тях започнахме да мислим, кого може да сдобрим... спомнихме си за две жени, които дълго време не си говореха. Леля Айше и леля Фатме. Не знаехме каква е причината за техния спор, но по-важното беше да им покажем, че за нищо на света не си струва да се сърдят една на друга. Прибрах се вкъщи и майка ми ме попита защо съм толкова замислена. Разказах и всичко. Тя остана много доволна и предложи: „Ако искаш, довечера да отидем при приятелката ти Емине и всички заедно да помислим какво бихме могли да направим.” Вечерта заедно отидохме при Емине и направихме план. На утрешния празник ще поканим леля Айше, а семейството на Емине ще покани леля Фатме и ще дойдат у нас. Там вече родителите ни ще ги сдобрят, а ние ще сме щастливи, че двете жени вече не са сърдити.” За малко да забравим! Задължени сме да благодарим на читателите ни, които и през летните месеци изпратиха и ни зарадваха с писмата си. С пожелания за успешна и ползотворна година... Dergiye gönderilen eserler iade edilmez. Yayınlanan yazı ve şiirler kaynak gösterilerek yayınlanabilir. Yazılarda gerekli görülen düzeltmeler yapılır. Yazıların sorumluluğu yazara aittir. Получени материали не се връщат. Всички материали се публикуват с посочен източник. Материалите се редактират по необходимост. Отговорност за материала носи авторът. Adres: Sofya 1202, ul. “Timok” No: 2, Tel/Faks: 02-832 31 11 Адрес: София 1202, ул. “Тимок” № 2, тел./факс: 02-832 31 11 NOT: Dergide yer alan tercümeler, harfiyyen olmayıp mana olarak verilmiştir. E Ğ İT İM / О Б Р А З О В А Н И Е ı s ı л ç е н A у ış т k з a е р B п l e чка n ü T а то н д е л Г Melih Arat İ nsan psikolojisi oldukça ilginç çalışıyor. Özellikle çocuklar ve gençler bazen yaşadıkları küçük dünyayı büyük dünya zannediyorlar. Örneğin, bir genç kendisini yetersiz hissediyor. Çevresindekiler de verdikleri olumsuz geribildirimlerle gencin bu düşüncesini destekliyorlar. Aslında söz konusu genç sıradan performansın biraz üstünde performansa sahip. Ama bunu fark edecek durumu yok. Bir tüneli içinden, dünya ne kadar görünürse o kadar görünüyor. Yeterince ışık ve hava yok. Bazen de iki kardeş arasındaki sorunlar da aynı şeye yol açıyor. Altlı üstlü ranzada kalan iki kardeş, birbirleriyle iyi de geçinebilirler; kötü de. Hepimiz birbirimize benzemek zorunda değiliz. Ama farklılıklarımız da bir geçimsizlik kaynağı olmak zorunda değil. Öyle olduğunda da bu dünyanın çok küçük bir parçası. Bazen bir spor turnuvası, bu turnuvadaki insanlar için hayatın en önemli noktası oluyor. Bir satranç turnuvasında, bir anne maça girerken şöyle sesleniyor: “Bu maçı kaybedersen eve giremezsin.” Halbuki sayısız çocuk var ki, hayatlarında bir satranç taşına bile dokunmamış. Ya da sayısız turnuva yapılıyor. Birinde başarılı olamazsan bir başkasında başarılı olabilirsin. 4 Eylül 2009 Ч овешката психика действа много интересно. Особено децата и младите хора са склонни да мислят, че техният малък свят е големият свят. Например, един млад човек може да има комплекси. Те може да са породени от негативните реакции на хората в неговото обкръжение. Всъщност, този млад човек има далеч по-големи качества, отколкото си мисли, но не е способен да разбере това. През един тунел можеш да видиш само малка част от света. Няма достатъчно широта на погледа и светлина. Понякога проблемите в общуването между братя и сестри също водят до комплекси. Братята и сестрите могат както да се спогаждат, така и да не се разбират. Не е нужно всички да си приличаме. Това не означава, обаче, че различията трябва да са причина за неразбирателство. Различията са само малка част от този свят. Понякога едно спортно състезание се явява най-важното в живота на някои хора. Една майка казала следното на сина си, който отивал на шахматен турнир: „Ако загубиш турнира, не се прибирай вкъщи!” Но има толкова много деца, които дори и пешка не са докосвали. Или пък се организират толкова Ü niversite öğrencileri de bazen tünel bakış açısına kilitleniyorlar. Okulda işler iyi gitmiyor; aileleriyle işler iyi gitmiyor; sosyal yaşamlarında işler iyi gitmiyor. Aslında birkaç küçük değişiklik ve çabayla iyi de gidebilir ama onlar tünel bakış açısına kilitlenmiş şekilde başka hiçbir şeye bakamıyorlar. Üniversite öğrencileri de bazen tünel bakış açısına kilitleniyorlar. Okulda işler iyi gitmiyor; aileleriyle işler iyi gitmiyor; sosyal yaşamlarında işler iyi gitmiyor. Aslında birkaç küçük değişiklik ve çabayla iyi de gidebilir ama onlar tünel bakış açısına kilitlenmiş şekilde başka hiçbir şeye bakamıyorlar. Bir lise öğrencisi hormonlarının etkisiyle bir genç kıza ya da genç erkeğe aşık oluyor. Bir şekilde arkadaşlık etmeye de başlarsa bu ilişkideki tüm sorunlar, dünyanın en büyük sorunlarına dönüşüyor. O kadar ki, bu gençler, başka hiçbir şeyi düşünemiyor. Afrika’daki açlık, Ortadoğu’daki savaş, ülkenin ekonomik sorunları ya da yaşamın bin bir türlü güzel yüzü, güzel bir şiir ya da güzel bir şarkı veya güzel bir yemeğin lezzeti, sahip olduklarımızın güzellikleri veya değişik fırsatlar gündeme giremiyor. Tünel nedir? Tünel, bazen bir dağın içinden geçer ve bir kestirmedir. Eğer çok uzunsa ve biz çok yavaşsak diğer arabaların tozu, egzoz dumanı bize o tüneli yaşanmaz hale getirir. Bir yol bulup çıkmak da çok zor olabilir. Bazen bir tünel bacası bizi rahatlatır. Bazı tüneller de bir boru formundadır. İster bir dağın içinde olsun; ister boru formunda olsun tünelin dışında koca bir dünya vardır. Bazı tüneller yılan gibi dolanır dururlar. Tünelin ucundaki ışık da görünmez yani. Tünel bir iki aydınlatma biriminin ışığıyla loş kalır. Böyle durumlarda insan, çok az ışık geldiği için dış dünyayı tamamen unutur. Onun için aklı başında insanlarla takılmak ve zaman geçirmek, tünel bakış açısının belki de en önemli panzehirlerinden biridir. Dışarıda koca bir dünya var. Bizim küçücük dünyalarımızın kocaman zannettiğimiz minicik sorunları bize fark ettirmese de dışarıda koca bir dünya ve bu dünyanın sonsuz rengi ve lezzeti var. Tünel bakış açısına kilitlenenlerdenseniz, ister bir baca açarak, ister bir kazmayla bu tüneli kırarak, isterse koşar adım tünelin sonuna varmak için koşarak harekete geçmek ve büyük dünyanın sonsuz ışığına ulaşmak gerek. много турнири... Ако не постигнеш успех в едно нещо, ще го постигнеш в друго. И в университета някои студенти остават в плен на ограничения поглед през тунела. Имат проблеми в ученето, с родителите, в социализацията. Всъщност с някои малки промени и минимални усилия може и да се оправят нещата, но те остават в плен на тунела, в който сами са се напъхали, и не могат да излязат от него. Ученик или ученичка в гимназия може да се влюбят в техни съученици под влиянието на хормоните. Ако увлечението прерасне във връзка, тогава всички евентуални проблеми в общуването между двамата се възприемат като най-големите проблеми на света. Толкова големи, че младите дори и не се сещат за глада в Африка, за напрежението в Близкия Изток, за икономическите проблеми в страната или пък за хубавото лице на живота, за поезията, музиката, полезната храна, и изобщо всичко прекрасно, което притежаваме. Какво представлява тунелът? Понякога тунелът е пряк път през планинско било. Ако тунелът е дълъг, а ние се движим в него много бавно, тогава ще дишаме вредния газ и праха на автомобилите пред нас. А и е трудно да намерим изход и да излезем по-бързо от тунела. Понякога тунелът може и да е като тръба. Но независимо от формата на тунела, извън него има огромен и прекрасен свят. Някои тунели се вият като змии, дори не се вижда и светлина в края на тунела. Тунелът се осветява с изкуствено осветление. То обаче е слабо и човек в един момент забравя за светлината на външния свят. За такъв човек, ограничен в мъждукащата светлина на собствения му тунел, може би е лек да се шегува с разумни хора и така да прекарва времето си. А навън съществува огромен свят. В нашия малък свят малките проблеми ни изглеждат важни и големи, но в големия свят извън нас има безкрайна пъстрота и живот. Ако и вие сте в плен на ограничената гледна точка през тунел, излезте от него, като издълбаете отвор нагоре или надолу или тичайки се устремете към края на тунела, за да стигнете час по-скоро до безкрайната светлина на необятния свят. Септември 2009 5 Safvet Senih B ir dört yol ağzına yaklaşan her araba, hızını düşürmek ve kontrollü hareket etmek durumundadır. Ve bizler, bu arabaların tedbirli geçişlerini bir trafik polisine havale etmek zorunda kalıyoruz. Gözlerimizi dört yol ağzındaki arabalardan ayırıp göğe çeviriyoruz. Uzay dediğimiz büyük boşluk milyonlarca yıldızla dolu. Üstelik bu yıldızlar, yoldaki arabalar gibi dört taraftan değil, çok çeşitli yönlerden geliyorlar. Düşük bir hızla değil, çok çok hızlı bir şekilde iç içe yüzüp gidiyorlar. Birkaç arabanın kontrolünü bile trafik polisine havale ediyorsak şüphesiz bu yıldızların trafiğini de sonsuz kudrete havale etmek mecburiyetindeyiz. Yıldızların Akıl ve İlmi Olmadığına Göre Şöyle bir düşünelim: Eğer yıldızların hareketleri kendi düşüncelerinin ifadesi ise her bir yıldızın kâinatın her yerini görecek ve bütün yıldızların kütlesini, hızını bilecek bir aklı olması gerekir. Böyle bir şey kesinlikle imkânsız olduğuna göre demek ki bunları idare eden sonsuz bir güçtür. Şimdi de bir masa hayal edelim. Masanın farklı parçalarını yedi farklı marangoza sipariş etmiş olduğumuzu var sayalım. İste- 6 Eylül 2009 В секи автомобил трябва да намали скоростта си, когато приближава кръстовище. Освен това преминаването на автомобила ни през кръстовището се определя от регулировчик. Нека сега да отделим поглед от кръстовището и погледнем към небето. Огромната празнина, която наричаме космос, е пълна с милиони звезди. При това те се движат във всевъзможни посоки, а не само в четири, както е при кръстопътя. И то не с намалена, а с бясна скорост. Е, щом за преминаването само на няколко автомобила през едно кръстовище е необходим регулировчик, то със сигурност регулирането на трафика на звездите трябва да е поверено на безгранична сила. Като се има предвид, че звездите нямат разум и познание... Нека да си представим следното: ако всяка звезда отговаряше сама за себе си за своето придвижване, то тя трябваше да притежава разум, който да й помага да преценява маршрута, скоростта и мястото си сред останалите звезди. Но като се има предвид, че звездите нямат разум, то остава единствената възможност да ги направлява една безгранична сила. А сега да си представим една маса. Да речем, че сме поръчали нейните седем различни части на седем различни дърводелци, и то без да определим еднакви diğimiz masanın standart bir ölçüsü olmasın. Biz de marangozlara her hangi bir ölçü belirtmemiş olalım. Her biri kendi alanında usta olan marangozların getirdikleri parçaları birleştirelim. Sizce düzgün bir masa meydana gelir mi? Görülen o ki yedi elden iş çıkınca vaziyet zorlaşıyor. Öyleyse sadece Samanyolu’ndaki 300 milyon yıldızı, bir ihtimalle bu şekilde yerleştiren, 300 milyar yıldızın kendisi olursa iş çok zorlaşacağından ve karışacağından bu nizam meydana gelemeyecektir. размери. Тогава всеки дърводелец ще изработи своята част, тъй както си знае. Когато после трябва да съединим тези части, мислите ли, че ще се получи една хармонична маса? Разбира се, че не, след като частите са изработени с различни размери. Като се има предвид, че само в галактиката Млечен път има 300 милиона звезди, и допуснем, че тяхното разположение и движение зависеше от самите тях, тогава нямаше да бъде възможно съществуването на хармоничен ред в космоса, както е сега. Bu Sessizlik Bu Disiplin Niye Gökyüzünde fevkalade sükûnet içinde bir sessizlik var. Elbette bir saltanatın hâkimiyeti altında bu disiplin devam ediyor. Yoksa eğer başıboş olsalardı, birbiri içinde o gayet büyük küreler, gayet süratli hareketleriyle öyle bir velvele çıkaracaklardı ki kâinatın kulağını sağır edeceklerdi. Ve o karışıklıkta kâinat dağılacaktı. Hem gökyüzünde görkem içinde bir pırıltı; ziynet içinde de bir tebessüm var… Nasıl ki donanma günlerinde pek çok elektrik lambaları Sultan’ın görkemini gösteriyorsa koca gök âlemi de o görkemli ve süslü yüzü ile Sultanlar Sultanı’nın azamet ve güzelliğini gösteriyor. Що за тишина, що за дисциплина? Небесната шир е обладана от необичайна тишина. Разбира се, тази дисциплина се дължи на обстоятелството, че всичко е подчинено на един повелител. Ако такъв липсваше, тогава небесните тела щяха да се реят без посока с бясна скорост и грохотът от евентуалния безпорядък щеше да заглуши вселената. А безпорядъкът на свой ред щеше да доведе до разпад и на вселената. На небосвода сияе прекрасна светлина, една сияйна усмивка... Както при посрещането на владетел всички лампи са обляни в празнична светлина, за да покажат неговото величие, така и небосводът е озарен от милиони звезди, за да покаже величието и великолепието на Повелителя на всички повелители... Септември 2009 7 A. Başak SEZGİN HAVAİ FİŞEKLERE HANGİ ELEMENT IŞIK VERİR? H avai fişekleri izlemeye doyum olmaz. Yerden “Jıvvvvvv” sesiyle çizgi hâlinde yükselen, belirli bir yükseklikte patlayan ve gökyüzünde renk cümbüşü meydana getiren güzelliğin nasıl ortaya çıktığını merak ediyor musunuz? Strontiyum elementi kırmızı ışıkla birlikte, bakır yeşil renkle, sodyum sarı, baryum yeşil ve magnezyum ise parlak beyaz ışıkla birlikte yanar. Havai fişeklerin bu elementlerin karışımlarından meydana gelmesi, renk renk yanmalarına sebebiyet verir. AĞAÇLAR NEDEN BUDANIR? E ğer yaprakları dökülen bir ağacın en tepesinden kesilirse yerine yenilenmiş olarak aynısı gelir ve ağaç daha iyi şekilde yükselir. Buna budama işlemi denir. Budama işlemi hem ağaca fayda sağlar hem de bu sayede lazım olan malzeme ağaçtan elde edilmiş olur. Budanmayan ağaçların dalları, budananlar kadar iyi büyüyemez. 8 Eylül 2009 КОЕ ВЕЩЕСТВО ВЪВ ФОЙЕРВЕРКИТЕ ИЗЛЪЧВА СВЕТЛИНА? Н яма насита, когато се любувате на фойерверки. Любопитно ли ви е да разберете как действа фойерверкът, който се изстрелва със свистене във въздуха, после на определена височина се възпламенява и образува на небосвода разноцветна феерия? Във фойерверка има вещества, които горят с различен цвят: стронцият гори в червено, медта в зелено, содият в жълто, барият в зелено, магнезият в бяло. Фойерверките представляват смес от тези вещества и затова при горене във въздуха се получава феерия от цветове. ЗАЩО СЕ ПОДРЯЗВАТ ДЪРВЕТАТА? А ко се отрежат от върха на едно дърво, чиито листа окапват, избуяват нови клони и дървото даже придобива по-хубава корона. Тази операция се нарича подрязване. Подрязването е полезно както за самото дърво, така и за нас, защото се снабдяваме с необходим дървен материал. Подрязаните дървета растат по-добре от неподрязаните. KÂİNATIN SÜREKLİ GENİŞLEDİĞİ Nİ NERDEN BİLİYORUZ? ОТКЪДЕ ЗНАЕМ, ЧЕ ВСЕЛЕНАТА ПОСТОЯННО СЕ РАЗШИРЯВА? А A строномите могат да измерят движението на всяка звезда и галактики. Повечето от тези звезди и галактики се движат в посока, която ги отдалечава от нас. Това означава, че вселената постоянно се разширява. stronomlar, hangi yıldız ve galaksilerin ne kadar hareket ettiklerini ölçebilmektedirler. Bu yıldız ve galaksilerin çoğunluğu, bizden uzağa doğru hareket etmektedir. Bunun anlamı, kainâtın sürekli genişlediğidir. МУСКУЛНАТА ТРЕСКА? KRAMP NEDİR? Ç ok fazla laktik asit salgılandığında bu durum, kaslarda çok güçlü ve acı verici bir sertleşmeye sebep olur. Bu olaya kramp denir. Kramp olayı, az kullandığınız kaslarınızı aniden ve fazla kullanmanız sonrasında ya da uygunsuz ve rahatsız bir pozisyonda oturuyorken birden yerinizden kalktığınızda olur. Kramp olayında yapılacak şey şudur: Kramp geçiren kasa, yavaşça açma germe hareketleri ve ovma şeklinde masaj yapılır. К огато се отделя прекомерно количество млечна киселина, мускулите се втвърдяват болезнено. Това състояние се нарича мускулна треска. Тя се появява, когато напрегнем прекомерно мускули, които слабо натоварваме, или когато станем внезапно от неудобна и неподходяща поза на седене. При мускулна треска може да направим следното: трябва да отпускаме и свиваме бавно мускула, който е в треска, и да го масажираме чрез триене. BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ? ЗНАЕТЕ ЛИ, ЧЕ: Pelikanların genellikle merdiven şeklinde uçtuğunu; uçuş şekillerinin ve uçarken aralarındaki mesafelerin kusursuz olduğunu, Пеликаните обикновено летят във форма на двураменна стълба, като спазват точно симетричните разстояния помежду си? Пеликаните имат много добре устроени човки, като долната част представлява широка кожна торба, чрез която ловят риби така, все едно че загребват с черпак; рибите остават в торбата, докато водата се изцеди от човката, след което биват изядени? Пеликаните трудно политат без помощта на вятъра и затова при безветрие тичат, за да полетят? Pelikanların, çok iri yaratılmış olan gagalarının altındaki geniş deri torbayı ağ kepçe gibi kullanıp balıkları yakaladığını, süzülünceye kadar torbada tutup sonra da yuttuğunu, Pelikanların, rüzgârın yardımı olmadığında havalanmakta zorluk çektiğini ve havalanmak için koştuğunu. Септември 2009 9 Prof Dr Arif SARSILMAZ KUŞLAR ve KUŞ EVLERİ Ç oğu zaman çevremizdekilerin farkına varamayız. Bunların önemini, maalesef onları yitirdiğimizde anlarız. Meselâ kuşların bulunmadığı bir tabiat… Nasıl olur hiç düşündünüz mü? Yaratıcının kuşlara verdiği çeşitliliği bir tarafa bırakalım. Onların çıkardığı seslerden etkilenmeyen olabilir mi? Peki kuş sesleriyle ilgili neler biliyoruz? Sanırım bu soruya “Pek bir şey bilmiyoruz.” diye cevap verenlerin sayısı hiç az değil. Gelin beraber öğrenelim o zaman. İnsan seslerini taklit etmek çok zordur. Fakat papağanlar, muhabbet kuşları ve sinek kuşları gibi bazı hayvanlar onlara verilen yetenekleri kullanarak, insanlara benzer sesler çıkarabilmektedir. Örneğin papağanlar birçok kuştan farklı olarak, insanlar gibi, kalın dilli olarak yaratılmışlardır. Kuşlar, syrinkslerinden basit sesler çıkarır. Sonra bu ham sesler, ağız, boğaz ve dil vasıtasıyla şekillendirilir. Ağustos 10 Eylül 2009 Kuşlar Nasıl Ses Çıkarır? Kuşlar, insanlardaki gibi bir gırtlağa sahip değildir. Bunun yerine onlarda “syrinks” adı verilen bir organ vardır. Bilim adamları; kuşların boğazlarını kızıl ötesi kameralarıyla izleyerek, bu harikulâde enstrümanın nasıl çalıştığı konusunda bilgi elde etmişlerdir. Syrinkslerin bir parçası dinlenirken diğer parçası ses çıkarabilecek şekilde yaratılmıştır. Bu özellik sayesinde bir kuş, aynı anda iki farklı ses çıkarabilir. Kendisiyle düet (açılama)bile yapabilir. Yani şöyle düşünebilirsiniz. Eğer bir insan bunu yapabilseydi, kendi sesine farklı bir sesle eşlik edip şarkı söyleyebilirdi. Kuş Seslerindeki Mesaj... Kuşların hemen her ötüşü; tehlike, bölge belirleme, toplanma, beslenme ve hoşlanma gibi bir- Д оста пъти не обръщаме внимание на нещата около нас. За съжаление, оценяваме тяхната стойност едва когато ги загубим безвъзвратно. Например, природа без птици... Помисляли ли сте си, дали е възможно подобно нещо? Да оставим настрана видовото разнообразие, което Създателят е дал на птиците. Нима може да има човек, който да не остане запленен от птичите песнопения? Добре, но какво знаем за звуците, които птиците издават? Мисля, че броят на онези от вас, които отговорят „Нищо не знам”, няма да е никак малък. Хайде тогава да научим всички заедно повече за птиците! Как птиците издават звуци? За разлика от хората птиците нямат ларинкс с гласови струни. Вместо това те имат друг орган, наричан сиринкс. Учените са изследвали гърлото на птиците с инфрачервени камери и са установили как функционира този чуден инструмент. Сиринксът е устроен така, че едната му част издава звуци, а другата му част си почива. Това дава възможност на птиците да издават по едно и също време два различни звука. С други думи, една птица сама може да пее на два гласа или в дует. Може да си го пред- ПТИЦИТЕ и техните къщички çok anlam taşır. Kuşlar, bu mesajların hepsini kullanmaz; ama bu kategorilerden birini mutlaka kullanır. Hatta bazı kuşlar farklı çevre şartlarında yaşamalarına rağmen, aynı çağrıları kullanabilir. Bununla beraber, kuşlara beş ile on beş arasında değişen sayıda (ayrı ayrı anlamlar taşıyan) ses çıkarabilme kabiliyetinin verildiği, kuş bilimciler tarafından tespit edilmiştir. Anne, baba ve yavru kuşların birbirini tanımasında, sesin, görmekten daha tesirli olduğu ispatlanmıştır. Meselâ sağır bir hindi, yavrularını; tavuklarsa, sessiz civcivlerini tanıyamaz. Taklitçi Kuşlar İnsan seslerini taklit etmek çok zordur. Fakat papağanlar, muhabbet kuşları ve sinek kuşları gibi bazı hayvanlar onlara verilen yetenekleri kullanarak, insanlara benzer sesler çıkarabilmektedir. Örneğin papağanlar birçok kuştan farklı olarak, insanlar gibi, kalın dilli olarak yaratılmışlardır. Kuşlar, syrinkslerinden basit sesler çıkarır. Sonra bu ham sesler, ağız, boğaz ve dil vasıtasıyla şekillendirilir. Kısa kısa • Avrupa çalı kuşları 740 farklı notanın bulunduğu bir şarkıyı bir dakikadan daha kısa sürede seslendirebilir ve sesini 500 metre mesafeye duyurabilecek şekilde ötebilir. Bu kuşlarla insan vücudu ölçüleri karşılaştırılırsa, insanın, sesini 6–8 km öteye duyurması gerekirdi. • Sarı kiraz kuşu, şarkısını günde 3.000 kereden fazla tekrar etmektedir. • Bazı kuşlar, ayağını yere vurarak veya albatroslarda olduğu gibi ağızlarını açıp kapatarak ses çıkarır. • Kuşlar, insanların bir notayı ayırt ettiği zaman zarfında, on ayrı notayı ayırt edebilir. • İnsanlar 20 ilâ 20.000 hertz arasındaki sesi duyabildikleri halde, kuşlarda bu aralık 100– 29.000 hertz arasında değişir. ставите по следния начин: ако човек беше способен на същото умение, той щеше да пее на един основен глас и още един пригласящ. Посланието в птичите звуци... Почти всеки звук, издаден от птиците, носи послание като тревога, набелязване на ареал, събиране, хранене, симпатии и др. Птиците не използват всички тези послания, но поне някои от тях. Даже и да живеят в различни екосистеми, те могат да използват звуци с еднакво послание. Освен това орнитолозите са установили, че птиците са дарени с умението да издават между пет и петнадесет звука с различно послание. Доказано е, че птиците разчитат повече на звуците, за да се разпознаят родители и рожби, отколкото на външния вид. Например, една глуха пуйка не може да познае малките си, или пък кокошката не може да познае безмълвните си пиленца... Птици имитатори Много е трудно за животните да имитират човешкия глас. Но папагалите и някои други птици притежават умението да издават звуци, които наподобяват човешкия говор. Папагалите например, за разлика от повечето птици, имат дебел език, подобен на този на хората. Със сиринкса си птиците могат да издават елементарни звуци. След това тези звуци се обработват допълнително посредством устата, гърлото и езика. Накратко • Европейската яребица може да изпее една песен, съдържаща 740 различни ноти, за помалко от една минута, и то така, че да се чуе на разстояние от 500 метра. Ако се съпоставят размерите на яребицата с тези на човека, тогава той трябваше да е способен да издава звук, който да се чува на 6-8 км разстояние. • Има видове птици, които повтарят пеСептември Август 2009 11 сента си повече от 3 000 пъти на ден. • Някои птици издават звуци, като удрят крак по земята, или както е при албатросите, като си отварят и затварят човката. • За времето, за което хората могат да различат една нота от друга, птиците различават десет различни ноти. • Докато хората могат да чуват звуци с честотност между 20 и 20 хил. херца, птиците могат да долавят звуци с честотност между 100 и 29 хил. херца. Kuş Evleri Biliyor musunuz, atalarımız kuşları hem çok sever hem de korurlarmış. Hoş ötüşleri ile mahallelerin melodisini oluşturan sevimli kuşları, kendi arkadaşları olarak bilirlermiş. Mahallede herkesin evi olur da kuşların olmaz mı? Sadece kendilerini düşünmemiş atalarımız. Serçe, saka, kırlangıç gibi korunmaya muhtaç minik kuşlar için barınaklar bile yapmışlar. Barınak dediysem, bunlar derme çatma kuş yuvaları değilmiş elbet. Binaların en çok güneş alan ve soğuk kış rüzgârlarına kapalı cephelerine ve yüksekçe yerlere yapılırmış bunlar. Bu sayede kışın soğuktan korunacak bir yuvaya sahip olurmuş kuşlar. Kuşların bu küçücük yuvalarına “kuş evleri” demişler. Kuş evlerinin bazıları o kadar süslü ve gösterişli yapılmış ki isimleri bile değişmiş, “kuş sarayları” diye söylenir olmuş. Ne kadar hoş değil mi? “Kuş sarayları günümüzde de var mı?” diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Maalesef çoğu eski eserimizi ve değerlerimizi kaybettiğimizi biliyorsunuz, ama üzülmeyin. Kuş evlerinin bazıları hâlâ ayakta. Kuş evleri sayesinde başlarını sokacak yuvaları olan güzel kuşlar bu iyiliği karşılıksız bırakmamışlar elbet. Onlar da güzel seslerini ve hoş şarkılarını hediye etmişler insanlara. Unutmadan söyleyeyim, atalarımız sadece korunmaya muhtaç kuşları düşünmekle kalmamışlar. Evcil olmayan vahşi hayvanlar için de vakıflar kurmuş ve hastahaneler açmışlar. Hattâ soğuk kış günlerinde ıssız dağ başlarına et bırakarak kurtların aç kalıp insanlara zarar vermesini önlemeye çalıştıklarını da söyleyeyim. Bundan sonra nerede bir kuş ötüşü duyarsanız, kuş saraylarını ve atalarımızın ince düşüncesini de hatırlayın olur mu, sevgili çocuklar. 12 Eylül 2009 Къщичките за птици Знаете ли, че дедите ни не само са обичали птиците, но са се и грижили за тях. Хората са смятали птиците за приятели, които огласят квартала с красивите си мелодии. Е, след като всеки в квартала си има къща, защо и птиците да си нямат? Дедите не са мислили само за себе си. Те правели подслон за птици като врабчета и лястовиците. Под подслон нямам предвид какви да е птичи гнезда, а къщички, които били правени на по-високи и сенчести места, които са и защитени от студените зимни ветрове. Благодарение на това птиците си имали топъл подслон през зимата. Хората наричали тези малки подслони „къщички за птици”. Някои от тези къщички били толкова украсени и красиви, че дори били наричани „птичи дворци”. Колко хубаво, нали! Сякаш дочувам да ме питате „Има ли и днес птичи дворци?” За съжаление, знаете колко много сме изгубили от старите паметници и ценности. Но не се тревожете, някои птичи къщички от миналото все още съществуват и днес. Птиците, разбира се, се отблагодарили за грижите, които хората полагали за тях. Те подарявали на хората своите красиви песнопения. Да кажа, докато не съм забравил, че дедите ни не са мислели само за птиците, които се нуждаели от подслон и защита, но и за други диви животни, като са им осигурявали храна, грижа и лечение. Да припомня, че в края на гората дедите ни са оставяли месо за вълците, за да не нападат от глад селата им. Отсега нататък, когато чуете птичи песнопения, припомнете си, мили деца, за къщичките за птици и за грижите, които дедите ни са полагали за тях. Genç Okuyucu Kulübü Клуб на младия читател Geleneksel hale gelen Ümit Dergisi Genç Okuyucu Kulübü yeni üyelerini bekliyor. Siz hala üye olmadınız mı? Списание Юмит очаква своите нови членове в клуба на младия читател. Още ли не се записахте? Üyelik şartları: Üyelik formunu eksiksiz bir şekilde doldurmak. Son altı ay içerisinde çekilmiş bir adet fotoğraf. Formun orjinalini adresimize göndermek. Условия за членство: Попълване на формуляра. Актуална снимка от последните шест месеца. Изпращане на оригиналния формуляр на нашия адрес. Avantajlar: En başta Ümit halkasına dahil olmuş olacaksınız Üyelik kartına sahip olacaksınız. Hediye çekilişlerden faydalanabileceksiniz. Gelecekte yapılacak aktivitelere katılma hakkına sahip olacaksınız. Предимства: Ставате част от списание Юмит. Ще притежавате специална членска карта. Може да се възползвате от наградите, които ще изтеглим. Ще имате възможност да участвате във всички конкурси. Amaç: Ümit Dergi’sinin siz değerli okuyucularıyla olan gönül bağını güçlendirmek ve genişletmek. Цел: Целта ни е да заздравим и разширим връзките на списание Юмит с читателите му. Genç Okuyucu Kulübü Üyelik Formu fotoğraf снимка Клуб на младия читател Членски формуляр ................................................................................ Adınız, Soyadınız / Име, фамилия ................................................................................ Doğum Tarihi (Gün/Ay/Yıl) ve Doğum Yeri / Дата (ден, месец, година) и място на раждане ........................................................................................................... Okuduğunuz Okul ve Sınıf / Училището, в което учите и клас ........................................................................................................... Adresiniz / Адрес ........................................................................................................... Ev Telefonu, GSM ve e-mail Adresiniz / Домашен телефон, GSM и е-mail ........................................................................................................... Hobileriniz / Вашето хоби Септември 2009 13 MADARA ATLISI МАДАРСКИ КОННИК M adara atlısı, Avrupa’da, türünün tek taş kabartmasıdır. Emsalsiz oluşundan dolayı, UNESCO’nun insanlık için önem taşıyan kültür anıtları listesine dahil edilmiştir. Madara atlısı dört figürü temsil ediyor: Mızrağı ile aslanı saplayan at üzerinde binici ve atı takip eden bir köpek. Bu kompozisyon, Şumen’in Madara köyüne yakın 100 metre boyunda dikey kayalara, temelden 75 metre yükseklikte yontulmuş. Kabartmanın etrafına 3 kitabe kazılmış. Atlının kitabelerle birlikte toplam kompozisyonu yaklaşık 40 metrekaredir. Atlının elbisesi, eyerinin şekli ve özengisi kabartmanın Protobulgarların sanatıyla bağlantılı olduğunu işaret ediyor. Figürlerin gerçekliği ve üç boyutluluğu o zaman Avrupa’sının sanatına has birşey değildir. Orta Çağın erken dönemlerinde atlıların veya sadece atların tasviri Bulgaristan’da çok benimsenmiştir: Bunlara taştan yontulmuş heykellerde, metal kaplar üzerine kazımalarda, dökülen muskalarda, seramik yerler üzerindeki resimlerde rastlanmaktadır. Madara atlısı hakkında bilimsel araştırmalar İlk olarak atlıdan bahseden, Bulgaristan toprakları üzerinden 1792 – 1809 yılları arasında geçmiş olan Ermeni seyyah Hugas İnceciyan olmuştur. Kendisi şunları yazıyor: “Madara’da, yüksek yassı bir kayaya, 9. yüzyılın başlarından olduğu söylenen, neredeyse dikey biçimde kadim bir atlı yontulmuş.” Ortak görüşe göre, atlı 1872 yılında Macar araştırmacı Feriks Kanitz tarafından bilime kazandırıldı. Macar araştırmacı, kabartma üzerindeki kitabeleri Latin yazıtları olarak kabul etmiştir. 1884 yılında Konstantin İreçek, dürbün yardımıyla kitabelerin Yunanca olduklarını tespit eder ve kabartmayı Trak atlısı olarak kabul eder. 1895 yılında Karel Şkorpil, kabartmayı iskele üzerinden inceler ve bunun “ilk Bulgar dönemine ait olduğu, atlının da Krum Han’ı temsil ettiği” kanaatine varır. 14 Eylül 2009 М адарският конник е единственият по рода си каменен релеф в Европа. Поради своята уникалност той е включен в списъка на ЮНЕСКО на паметниците на културата с общочовешко значение. Представя четири фигури: ездач на кон, пронизващ с копието си лъв и куче, което следва коня. Композицията е издялана на височина 75м от основата на отвесните 100метрови скали при село Мадара, Шуменско. Около релефа са издълбани 3 надписа. Общата площ на композицията заедно с надписите е към 40 кв.м. облеклото на конника, формата на седлото и стремето подсказват, че релефът е свързан с изкуството на прабългарите. Реалистичността и триизмерността на фигурите са твърде неприсъщи за изкуството на Европа от това време. През ранното средновековие изображенията на конници или само на коне са много обикнати в България: те се срещат склуптирани на камък, гравирани по метални съдове, отливани като амулети, рисувани на керамъчни почви и т.н. НАУЧНИ ИЗСЛЕДВАНИЯ ЗА МАДАРСКИ КОННИК Арменският пътешественик Хугас Инджеджиян, пътувал от българските земи между 1792 и 1809г., пръв споменава конника. Той пише :”В Мадара на една висока плоска скала, почти вертикална е издялан древен конник, за който казват, че бил от началото на IX век.” Общоприето е мнението, че конникът е открит за науката от унгарския изследовател Ферикс Каниц през 1872г.,който възприел надписите на релефа като латински. През 1884г. Константин Иречек установява с помощтта на далекоглед, че надписите са гръцки и приема изображението за тракийски конник. Карел Шкорпил прави през през 1895г. проучване на релефа от скеле, след което стига до заключението, че релефът е от „първата българска епоха и конникът предста”лява хан Крум”. Първите археологически сондажи и проучвания прави Рафаил Попов. Обекта изследват и Геза Фехер и Гаврил Кацаров. И двамара учени смятат, че конникът е хан Крум. Известният български историк Веселин Бешевлиев отхвърля това твърдение, а богдан Филов смята, че ездачът е от ран- İlk arkeolojik incelemeleri ve araştırmaları Rafail Popov yapmıştır. Geza Feher ile Gavril Katsarov da kabartmayı incelemiştir. Her iki bilim adamı da atlının Krum Han olduğunu öne sürmektedir. Ünlü Bulgar tarihçi Veselin Beşevliev, bu iddiayı reddeder, Bogdan Filov ise bunun erken Bulgar Orta Çağ dönemine ait olduğu görüşündedir. 1954 yılında BAN, arkeologların, tarihçilerin ve mimarların da katıldığı büyük bir araştırma gezisi düzenler. Adak levhalarının yapıldığı yerel bir atölye ile Trak atlı arasındaki ikonografik yakınlığa dayanan Doç. Nedelço Nedelçev, 2003 yılında Madara kabartmasının varlığını bu atlıyı ulu sayma geleneğiyle kanıtlamaya çalıştı. MADARA KAYALARI ÜZERİNDE VII. YÜZYILIN BAŞLARINDAN BİR BULGAR HÜKÜMDARININ ZAFER SAHNESİ TANITILMIŞTIR Kabartmanın, bir Bulgar hanının Bizans’a karşı kazandığı zaferi simgeleyen zafer sahnesi olduğu varsayımı en doğru varsayım kabul edilir. Mızrak ile saplanan aslan yenilgiye uğrayan düşmanı simgeliyor. Anıt, Bulgar devletinin sembolüdür. Bazıları, kabartmada Tervel Han’ın (700-721) resmedildiğini tahmin ediyor, başkaları ise kabartmayı bir kahramanın veya bir hükümdarın ortak simgesi olarak algılıyor. Genç nesil arkeologlar ve bilim adamları, Madara kabartmasının büyük ihtimalle Bulgarların Bizans İmparatorluğu’nun topraklarına doğru ilerlerken hafızaya alındığını ve bunun kayalara yontulduğunu, böylece kayaların kendilerine ait olduğunu işaretlediklerini öne sürüyorlar. Bulgaristan Eurosuna işlenecek olan Bulgar sembolü, “Madara Atlısı” olarak bilinen kaya üzerindeki kabartma olacak. Bulgar iş ve turistik bilgi derneğinin Bulgar sembollerini seçme girişimi bütün devlet kademeleri tarafından desteklendi. Bu ulusal kampanyanın amacı, bir halk oylamasıyla Avrupa’da ve dünyada kendimizi tanıtacağımız Bulgaristan’ın en layık sembolünü seçmekti. 1 058 473 Bulgarın katıldığı “Bulgar Semboller” kampanyası, 2007 nisan ayında başladı ve haziran 2008’de sona erdi. İlk turda 3 kategoride – “Doğal Güzellikler”, “Kültür ve Tarih Mirası” ve “Gıda ve İçecekler” yer aldı. Bulgaristan’ın “Global Sembolü” yüzde 25,44 oranında oy toplayan Madara atlısı oldu. 2. sırada yüzde 21,96 oyla Kiril alfabesi, 3. sırada yüzde 15,03 oyla Tsarevets tepesi, 4. sırada yüzde 10,16 oyla Bulgar gülü ve gül yağı ve 5. sırada yüzde 8,95 oyla Rila manastırı yer aldı. ното българско средновековие. През 1954г. БАН организира голяма експедиция, в който участват археолози, историци и архитекти. Въз основа на иконографска близост с местна местна работилница за оброчни плочки с образа на тракийския конник доц.Неделчо Неделчев се опитва да обоснове през 2003г.наличието на Мадарския релеф със запазената традиция да се почита конникът. ВЪРХУ МАДАРСКИТЕ СКАЛИ Е ПРЕДСТАВЕНА ТРИУМФАЛНА СЦЕНА НА БЪЛГАРСКИ ВЛАДЕТЕЛ ОТ НАЧАЛОТО НА VII В. За най достоверна се приема хипитезата, че релефът представлява триумфална сцена, символизираща победата на български хан срещу Византия. Промушеният с копие лъв представлява победения враг. Паметникът е символ на българската државност. Някои учени предполагат, че на него е изобразен хан Тервл(700-721г.). други възприемат релефа като обобщен образ на герой или владетел. По младата генерация археолози и учени смятат, че най-верочтно мадарският релеф може да е запаметен от българите по пътя им към земите на Византийската империя и изваян в скалите като знак на българското им притежаване. Българския символ, който ще бъде изсечен на българското евро е скалният барелеф,известен като „Мадарският конник“. Инициативата на Българската асоциация за бизнес и туристическа информация за избор на български символ, бе подкрепена на всички държавни равнища. Целта на националната кампания беше чрез своебразен референдум да се избере най-достойния символ на България, с който да се представяме пред Европа и света. Кампанията „Българските символи“, в която участваха 1 058 473 българи, стартира през април 2007 година и завърши през юни 2008 г. В предварителния етап участваха 33 символа в 3 категории – „Природни забележителности“, „Културно-историческо наследство“ и „Храни и напитки“. За„Глобален символ“ на България беше избран Мадарският конник, който събра 25,44% от гласовете. На второ място с 21.96% остана кирилицата, на трето с 15.03% остана хълмът Царевец, на четвърто българската роза и розово маслос 10.16% и на пето – Рилският манастир с 8.95%. Септември 2009 15 SİGARA VE ALKOLİZM EĞİTİMDE OLUMSUZ ETKİ YAPAN ZARARLI ALIŞKANLIKLAR НЕБЛАГОПРИЯТНО ДЕЙСТВИЕ НА ВРЕДНИТЕ НАВИЦИ В УЧЕНЕТО ТЮТЮНОПУШЕНЕ И АЛКОХОЛИЗЪМ Dr. Strahil STRAŞİLOV Alkolün insan vücudu üzerindeki zararlı etkisi nedir? “Alcool” kelimesi Arapçadan geliyor ve ilk kez 1520 yılında Paracelsus tarafından “zarif toz” anlamında kullanılmıştır. 1616’da Almancadaki alcool kelimesine il defa “rakı” manası verilir. Alkol, mayalanmış tahıl ürünlerinden, meyve ve sebzelerden yapılır. Bu, maya veya bakterilerle gıdadaki şekerlerin alkole dönüştüğü süreç neticesinde, yani mayalanma ile elde edilir. Alkol, içmek için kullanılmanın dışında tıpta temizlik, antiseptik veya sakinleştirici maddelerde de kullanılır. Alkolle suiistimal etmeye alkolizm denir. Bütün dünyada yaygın hale geldiğinden dolayı, günümüzde alkolizm bağımlılar arasında bir numaralı problemdir. Alkolizm, halk arasında yalnız belli başlı bir grupla sınırlı kalmayıp bütün sos- 16 Eylül 2009 Какво е вредното въздействие на алкохола върху организма ? Думата alcool произлиза от арабски и за първи път е употребена през 1520 година от Парацелз в смисъл на “фин прах”. През 1616 година в немската дума alcool за първи път се влага значението “ракия”. Алкохолът се приготвя от ферментирали житни растения, плодове или зеленчуци.Това се осъществява чрез ферментацията- процес, при който чрез мая или бактерии , захарите в храната се превръщат в алкохол. Алкохолът, освен за пиене, се използва и в медицината – за пречистващи, антисептични или успокоителни средства. Злоупотребата с алкохол се нарича алкохолизъм. Поради своето разпространение в цял свят алкохолизмът днес е проблем №1 сред пристрастените. Алкохолизмът не се ограничава върху определена група от населението, а е проблем за всеки социален слой и за всяка възрастова група yal tabakalar ve her yaş grubundan insanlar için problem teşkil ediyor, küçük çocuklar istisna, fakat onlar da dolaylı olarak ciddi biçimde ve çoğu kez tedavisi mümkün olmayan derecede anneleri tarafından zarar görebiliyorlar. Merkez Avrupa’da alkol neredeyse sınırsız elde edilebiliyor. Bu bir yandan kara borsadan koruyor, fakat alkol ile ilgili sıhhi ve psikososyal problemleri önlemiyor. – като изключим малките деца; но и те могат да бъдат значително, а и често неизлечимо увредени от алкохола по индеректен път от своите майки. В Средна Европа алкохолът е достъпен почти неограничено. Това от една страна предпазва от наличието на черен пазар, но не предотвратява свързаните с алкохола здравословни и психосоциални проблеми. Alkol, beden üzerinde şu şekilde etki yapıyor: 1- Hücreleri ve hücrelerin taşıma sistemlerini doğrudan etkileyerek, mesela sinir hücreleri üzerinde. 2- Vücuttaki maddelerin dolaşımında değişiklik meydana getirerek. 3- Enzim endüksiyonu aracılığı ile maddelerin dolaşımında gıda oluşturarak. 4- Organizmanın fizyolojik işlevlerini değiştirerek (perfüzyonda değişiklikler). Merkezi ve çevresel sinir sistemleri, alkolün farklı biçimlerde ve hızlı olarak etki yaptığı organ sistemlerine aittir. Alkol, kan-beyin bariyerini aşar ve su ile yağda çözülme özelliği sayesinde beyin dokusunda yayılır. Bundan dolayı alkol almak beyindeki kan dolaşımında birdenbire değişiklik meydana getirir. Yüksek dozda alınan alkol, beyin damarlarında daralmaya yol açar. Alkol, beynin farklı alanlarındaki biyolojik ve kimyasal süreçleri etkiler. Yağlar (lipidler) bakımından zengin olan farklı nevron yapılarının arasındaki ayırıcı duvarları (membranlar) etkilediği için, alkolün sinirsel yapılar üzerinde ciddi etkisi olduğu belirtiliyor. Alkol, iki aşama üzerinden etki yapar: İlk olarak veya az dozlarda etkinleştirir, daha sonra sıkıştırır. Alkol maddesinin keskin veya tekrarlanan biçimde alınmasına göre, alkolün etkisi farklı olur. Alkol ile kronik olarak suistimal etmek beyinde ve beyincikteki beyin dokularının azalmasına yol açar. Anıların saklandığı hipokampüs gibi, beyinde daha derin yerde bulunan yapılar da zarar görür. Diğer uyuşturucu maddeler gibi alkol de bağımlılık yapma potansiyeline sahip. Alkol maddesini almak suretiyle “bağımlılık sendromu” denilen durum başlayabilir. Alkol bağımlılığının potansiyeli uyuşturucularda (eroin), kokain ve başka uyarıcı maddelerde olduğu gibi fazla güçlü değil, fakat benzodiazepinler ve barbituratlar gibi bazı sakinleştiricilerin ve uyku haplarının potansiyeliyle kıyaslanabilir. Алкохолът въздейства върху организма по следните начини: 1.Чрез директно въздействие върху клетките и техните преносни системи, например върху нервните клетки (т.н. невротрансмитери). 2.Чрез промени в обмяната на веществата. 3.Чрез образуване на продукти на обмяната на веществата, чрез ензимна индукция. 4.Чрез промяна на физиологични функции на организма (промени в кръвооросяването). Централната и периферна нервна система принадлежат към онези органни системи, върху които алкохолът оказва най-многообразно и интензивно въздействие. Алкохолът преодолява кръвно-мозъчната бариера и благодарение на своята разтворимост във вода и масти бързо се разпространява в мозъчната тъкан. Поради това поемането на алкохол води до рязка промяна в мозъчното кръвообращение. Високи дози алкохол водят до стеснение на мозъчните съдове. Алкохолът влияе върху биохимичните процеси в различните области на мозъка. Значителни влияния на алкохола върху невралните структури се приписват поради действието му върху разделителните стени (мембрани) между различните невронални структури, които са богати на мастни вещества (липиди). Алкохолът действа “бифазно”: първоначално или в малки дози той активира, по-късно влияе потискащо. Алкохолното въздействие е различно според острото (акутно) или повтарящо се (хронично) въвеждане на субстанцията. Хроничната злоупотреба с алкохол води до намаляване (атрофия) на мозъчната тъкан в обсега на главния и малкия мозък. Увреждат се и по-дълбоко разположени мозъчни структури като хипокампуса, който съхранява спомените. Както и други дроги, алкохолът притежава потенциал на зависимост. Чрез поемането на съответното вещество може да настъпи едно състояние, което се нарича “синдром на зависимост”. Потенциалът на зависимостта от алкохола не е толкова силен, колкото при някои опияняващи дроги като опиятите (хероин), кокаин и други възбуждащи средства, но е сравним с потенциала на някои успокоителни и сънотворни като бензодиазепините и барбитуратите. Sigara dumanı, organizma üzerinde nasıl etki yapar? 1- Solunum organları gayet hassastır. Sigara kullananların yüzde 80’inde bronşit görülür. Какво е вредното въздействие на тютюневия дим върху организма ? 1. Органите на дишането са особено уязвими. При повече от 80 на сто от пушачите са наСептември 2009 17 Yıllar geçtikçe bu ilerliyor ve akciğerlerde kanser oluşması için olumlu zemin hazırlıyor. 2- Akciğerlerin kansere yakalanma riski içilen sigaraların sayısı ile doğru orantılıdır. Bunun sebeplerinden biri de şu: Tütündeki katranın yüzde 40’nın 3,4-benzpiren denilen keskin kanserojen maddeyi ihtiva etmesidir. 3- 40 ile 59 yaş arasındaki sigara kullanan erkeklerde ani ölüm aynı yaştaki sigara kullanmayanlara kıyasla 3-4 misli daha sık rastlanmaktadır. 4- 30 yaşın altındaki sigara kullanan erkeklerde enfarktüs riski 2 misli daha büyük, eğer bağımlının tansiyonu varsa veya kanındaki kolestrol miktarı yüksek ise. 5- Günde bir paket sigara kullanan genç birisi, kendisinden 20 yaş daha yaşlı birisi gibi soluyor. 6- Sigara kullananlarda yaklaşık 20 misli daha fazla akciğer kanserine rastlanıyor. 40 – 45 yaş arası kullanıcılarda bu risk 10 misli daha yüksek. 7- Sigara kullanan kadınların bebeklerinin doğum esnasındaki ağırlığı kullanmayanların bebeklerine kıyasla 200 gram daha az oluyor. 8- Sigara kullanan emzikli kadınların sütünde litre başı nikotin oranı 0,5 miligrama ulaşabilir; aynı zamanda bu keskin zehirin ölümcül dozu, çocuğun ağırlığından kilo başına 1 miligramdır. 9- Nikotin, tansiyonun yükselmesine yol açar. Bir sigara, nikotini civalı dereceye göre 10 milimetre yükseltir. 10- Sigara kullanıldığında organizmada önemli miktarda C vitamini yok olur. Bir sigaranın organizmaya 25 miligram C vitamini kaybettirdiği hesaplanmıştır. 11- Sigara kullanımından hafıza gayet büyük zarar görür: Belleme hızı ve hafızanın hacmi azalır. Alkol, ders çalışmayı nasıl etkiliyor? Doğrudan hücre zehiri olarak alkol, beyin kabuğunda çok sayıda sinir hücresinin (nevron) ölümüne ve diğerlerinin büyük kısmında da işlevsel değişikliklere yol açar. Netice itibariyle bütün bunlar alkol ile suiistimal edilmesinin ardından meydana gelen olayların unutulmasına sebebiyet verir ve öğrencilerde uzun vadede, özellikle de sistemli kullanıldığında, derslerin algılanmasını zorlaştırır. Devamlı alkol kullanan öğrencilerin hijyenik ve beslenme düzenlerinin ve disiplinlerinin kötü olduğu gerçeği de küçümsenmemelidir, bu durum ek olarak ders çalışmayı zorlaştırıyor. Alkollü içeceklerle yan yana olan kötü hijyenik ve beslenme düzeninden, tam ve yeterli miktarda olmayan beslenme ve uyuma anlaşılmalıdır. Buraya kadar söylenenlere alkol kullanımının çoğu defa başka 18 Eylül 2009 блюдава бронхит. С годините той прогресира и става благоприятна почва за развитието на рак на белите дробове. 2.Рискът от заболяване от рак на белите дробове нараства право пропорционално на числото на изпушените цигари. Една от причините: 40 на сто от тютюневата смола се състоят от силния канцероген 3,4-бензспирен. 3.Внезапната смърт сред пушачите мъже на 40 до 59 години настъпва 3-4 пъти по-често, отколкото сред непушачите на тази възраст. 4.Вероятността за инфаркт при мъжете пушачи до 30-годишна възраст е 2 пъти по-голяма, ако пушачът страда от високо кръвно налягане или има повишено съдържание на холестерин в кръвта. 5.Млад човек, който изпушва на ден по една кутия цигари, диша така, както човек, който е 20 години по-възрастен от него. 6.Рак на белите дробове се появява почти 20 пъти по-чести при тези, които пушат. Този риск сред 40-45-годишните пушачи е 10 пъти по-голям. 7.Бебетата на пушачките тежат с 200 г помалко от бебетата на пушачките при раждане. 8.При жени кърмачки, които пушат, съдържанието на никотин в един литър кърма може да достигне 0,5 мг; в същото време смъртоносната доза от тази силна отрова е 1 мг на 1 кг от теглото на бебето. 9.Никотинът предизвиква повишаване на кръвното налягане. Една изпушена цигара го повишава с 10 мм живачен стълб. 10.При пушене в организма се разрушава значително количество витамин С. Изчислено е, че една изпушена цигара лишава организма с 25 мг витамин С. 11.Паметта страда особено силно при тютюнопушене: намалява скоростта на запаметяване и обемът на паметта. uyuşturucu maddelerle birlikte gerçekleştirildiğini de ilave etmek gerekiyor, bu ise dersleri algılamayı daha da zorlaştırıyor. Tartışma götürmeyen bir gerçek de şu ki, bu çocukların ruh halleri hemen hemen her zaman kötü durumda ve diğerleri tarafından dışlanmaktadırlar. Как въздейства алкохолът върху ученето? Като пряка клетъчна отрова алкохола води до смърт на голям брой нервни клетки (неврони) от кората на главния мозък и до функционални промени в огромна част от други. Всичко това в крайна сметка е причина за загуба на спомени за събития случили се непосредствено след злоупотребата с алкохол и до затрудняване на възприемането на учебния материал при учениците в по дългосрочен план, особено след системната му употреба от тях. Не е за подценяване и факта, че учениците употребяващи редовно алкохол са с лош хигиенно-диетичен режим и лоша дисциплина, което допълнително утежнява заучаването на уроците. Под лош хигиенно-диетичен режим би трябвало да се разбира непълноценното и недостатъчно хранене и недоспиване, които неминуема съпътстват редовната употреба на спиртните напитки. От всичко изложено до тук трябва да се добави, че често приема на алкохол е съпроводен с приемането и на други психотропни вещества, което допълнително утежнява ситуацията със възприемането на учебния материал. Още един неуспорим факт е, че тези деца са почти винаги в лошо състояние на духа и отритнати от останалите. Sigara kullanmak, ders çalışmayı nasıl etkiliyor? Öğrenciler, sistemli olarak sigara kullandıklarında kanlarında nikotin birikiyor, ordan da beyinlerinde birikiyor. Bilindiği üzere, sonuncusu nevronların, daha doğrusu aralarındaki sinir impuls iletiminin normal faaliyetini kaba biçimde bozuyor. Organizmanın sistemli hipoksi (kanda oksijen basıncının azalması) halinde olduğu da dikkate alınırsa gençlerin, beyin faaliyetini ek olarak zorlaştıran sigarayı devamlı kullanmaları, sigara kullanmayan yaşıtlarına kıyasla derslerini daha zor öğreneceklerini tahmin etmek güç değil. Sigara kullanmanın da alkolizm gibi bir tür narkotik bağımlılığı oldukları gerçeği de önemsiz değil ve çoğu kez bunlar amfetamin ve narkotik gibi uyuşturucuların kullanılması için başlangıç teşkil ediyor. Buraya kadar söylenenlerin neticesi olarak unutulmamalıdır ki, alkol ve sigara kullanımı bunları kullanan öğrencilere faydadan çok zarar vermektedir. Как въздейства тютюнопушенето върху ученето ? При системната употребата на тютюн от ученици става натрупването на никотин в кръвта им, а от там и в мозъка. Както е известно, последният се намесва грубо в нормалното функциониране на невроните и по точно в предаването на нервните импулси между тях. Като се има в предвид и това, че организмът е и в системна хипоксия (намалено парциално налягане на кислорода в кръвта) при редовното пушене на цигари от младежите, която допълнително затормозява мозъчната дейност, не е трудно да се предположи, че такива деца ще се справят много по-трудно с учебния материал от връстниците си, които не употребяват цигари. Не е без значение и факта, че тютюнопушенето, както и алкохолизма са вид наркомании и често са прелюдие към употребата на много по-сериозни психотропни средства, като анфетамините и наркотиците. В заключение на изложеното до тук трябва да се помни, че употребата на алкохол и цигари води до много повече вреди от колкото ползи за учениците, които ги употребяват. Септември 2009 19 Derleyen: Emre Adem Nurullah GENÇ Rüveyda fezayı bağlayarak yorgun kanatlarına bir güvercin uçurup kıtalar arasından çağırdın beni geçerek birer birer sürgün kanyonlarını derbeder koşup geldim ışıldayan tahtına yarım koyup bir bardak kurşun rengi çayımı yıkarak yalnızlığa kurduğum sarayımı yetim çığlıklarımı duyurmak üzre sana koşup geldim; iliştir beni memnu bahtına .......................... hangi umut çiçeğidir bilmem, ellerin uzanır da gönlüme rüveyda derinden bir ok saplanır bağrıma beynimi çağıran bir sese doğru alaca bir at koşar içimde zamansız, mekansız nefese doğru ........................... rüveyda, seziyorum; tahammülün kalmadı ama dur, boşaltayım bütün çığlıklarımı asırlardır köhne barınaklarda küflenen, çürüyen çığlıklarımı at vuruldu; içim paramparça rüveyda gölgelerin ardına sakladım kusurumu sen orda kayıtsızca gülümsüyor gibisin ben burda damla damla eriyip akıyorum yine de, çiğnetemem kimseye gururumu istenmediğim yeri sessizce terkederim hatıra kalsın diye bırakır da ruhumu mahzun bir derviş gibi boyun büker, giderim Nurullah Genç 20 Eylül 2009 1960 Horasan doğumlu. 1979’da Erzurum Üniversitesi’ne başladı. 1983 de İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden mezun oldu. Ertesi yıl aynı üniversitede asistan,1990’da doktor,1995’te doçent oldu. Şiir ve roman dalında çeşitli ödüller sahibi. Onun tanınmasını sağlayan 1990 TDV Naât-ı Şerif Büyük Ödülü. ESERLERİ Çiçekler Üşümesin Nuyageva Yankı ve Hüzün Aşkım İsyanımdır Benim Siyah Gözlerine Beni de Götür Yanılgı Saatleri Rüveyda (3 Kitabın Seçmesi) Yağmur (Seçme Şiirler) Birkaç Atasözü Islanmışın yağmurdan korkusu olmaz: Daha önce bir zarara uğramış kimse, kendisine aynı zararı verecek şeyden korkmaz. Isıracak it (köpek) dişini (dişlerini) göstermez: Kötülük edecek kimse önceden haber vermez, belli etmez. Issız eve it buyruk: Aklı başında kimselerin sahip çıkmadığı iş, aşağılık kimselerin elinde kalır. Birkaç Deyim Iskartaya çıkarmak (ayırmak): Değersiz bularak bir yana atmak, işe yaramadığı için ayırıp bir yana koymak: Sekiz balya tütününden bir ya da iki balyasını ıskartaya ayırabileceklerini aklından geçirmeye başladı. Isıtıp ısıtıp önüne koymak: Daha önce geçmiş bir olayı, bir işi, ileri sürülmüş bir düşünceyi sık sık tekrarlamak. Iska geçilmek: Gözden kaçırılmak, atlanmak, değeri ve önemi anlaşılmamak: Bu kadar güzel, bu kadar büyük bir şehir nasıl ıska geçilir diye içerliyordum. Ispazmoza tutulmak: Aşırı derecede titremeye başlamak: Ben durup dururken ıspazmoza tutulmuş gibi titredikten sonra... İmla Klavuzu Ünsüz Uyumu ve Ünsüz Düşmesi Dilimizde tonsuz (sert) ünsüzle biten kelimelere gelen ekler tonsuz (sert) ünsüzle başlar: aç-tı, aş-çı, bak-tım, bas-kı, çiçek-ten, düş-kün, geç-tim, ipek-çi, seç-kin, seç-ti, sütçü. Ünsüz Türemesi (y, v) İki ünlünün yan yana bulunduğu bazı alıntı kelimelerde ünlüler arasında y, v sesleri türemiştir: fiyat (< fiat), zayıf (< zaif ); konservatuvar, laboratuvar, pisuvar, repertuvar, tretuvar, tuval, tuvalet. Ünsüz Düşmesi Arapçadan dilimize girmiş olan ve sonunda ikiz ünsüz bulunan kelimelerin yalın durumunda ünsüzlerden biri düşer (ünsüz tekleşir): hak (< hakk), his (< hiss), ret (< redd), zan (< zann), zem (< zemm). Bu tür kelimelere ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde düşen ünsüz ortaya çıkar: hak, hakka; his, hissimiz; ret, reddi; zan, zannımca; zem, zemmi. n > m Değişmesi Türkçede kullanılan bazı kelimelerdeki b ünsüzünden önce gelen n ünsüzü m’ye dönüşür: saklambaç (< saklanbaç), dolambaç (< dolanbaç), ambar (< anbar), amber (< anber), cambaz (< canbaz), çember (< çenber), kümbet (< gunbed), memba (< menba), mümbit (< munbit), tambur (< tanbur). Септември 2009 21 22 Eylül 2009 Септември 2009 23 MODAYA UYUP DİYETE BAŞLAMAYIN НЕ ЗАПОЧВАЙТЕ ДИЕТА САМО ЗА ДА СТЕ В КРАК С МОДАТА G arip bir dünyada yaşıyoruz. Bir taraftan açlıktan diğer taraftan aşırı beslenmeden hastalanan ya da ölen insanlar. İnsanlar para harcayarak şişmanlıyorlar. Daha sonra para harcayarak zayıflamaya çalışıyorlar. Zayıflama modasına uyarak, sadece şık görünmek için, aç kalarak veya aşırı egzersiz yaparak kilo vermek yanlıştır. Fazla kiloları, hastalıklara davetiye çıkardıkları için vermeliyiz. Ancak geçici bir hevesle, aç kalarak veya aşırı egzersizler yaparak değil. Kilo vermek isteyen birçok şişman birey, düşük kalorili diyet ve yoğun egzersiz yardımıyla arzuladığı kiloya kavuşabilir. Ancak bir süre sonra eski alışkanlıklara geri dönüldüğü için verilen kilolar, fazlasıyla geri alınır. O zaman ne yapmalıyız? Zayıflamak ve sağlıklı kalmak için gerekli olan ideal kiloda kalmanın formülü yeme davranışımızı değiştirmektir. Hem de masrafsız bir yol. Bu yöntemde amaç, ne yediğimiz değil, nasıl yediğimizi bilmemizdir. Bu yöntemin esası çok basit. İşe yemek yeme ve egzersizlerle ilgili davranışlarınızı tespit ederek başlayınız. Tarafsız bir gözle kendinizi eleştirirseniz, hatalarınızı anlayıp bunlardan vazgeçmek için önlem alabilirsiniz. 24 Eylül 2009 BESLENME KURALLARI 1. Yemeğinizi yavaş ve küçük lokmalarla yiyin 2. Günde en az bir buçuk litre su için 3. Öğün atlamayın ve üç ana öğün, üç ara öğün planını uygulayın 4. Akşam yemeğini uykudan 3-4 saat önce yiyin 5. Göz önünde yiyecek bulundurmayın 6. Yemekler için küçük, salatalar için büyük tabak kullanın 7. Yemeğiniz bitince sofradan hemen kalkın 8. Etli yemeklere yağ koymayın, yağa dikkat edin ПРАВИЛА ЗА ПРАВИЛНО ХРАНЕНЕ 1. Яжте бавно и с малки хапки 2. Пийте най-малко 1,5 литра вода на ден 3. Не отменяйте времето определено за хранене, спазвайте го 4. Яжте вечерята си 3-4 часа преди лягане 5. Не оставяйте нещо за ядене, което да е постоянно пред очите ви 6. Използвайте малки чинии за гозби, а големи – за салати 7. Ставайте веднага от масата, щом се нахраните 8. Внимавайте с мазнините, не слагайте мазнина на месните ястия Ж ивеем в странен свят. Едни хора се разболяват или умират от глад, а други от преяждане и наднормено тегло. Хората харчат пари и напълняват. А после харчат пари, за да отслабнат. Не бива да се гладува или да се правят прекалено много упражнения наведнъж, само за да изглеждаме добре и защото е модерно, а защото наднормените килограми могат да доведат до много болести. Много пълни хора с нискокалорични диети и с помощта на упражнения могат да достигнат килограмите, които желаят. Но след известно време те ще възвърнат старите, а дори ще натрупат и още килограми, тъй като са се завърнали същите навици на хранене, които са имали преди това. В такъв случай, как трябва да постъпим? За да отслабнем в рамките на нормалното и едновременно да сме здрави, трябва да променим начина си на хранене. Този метод е сигурен и без излишни разходи. Целта е да обърнем по-вече внимание не на самата храна, а на това как се храним. Всъщност е много просто. Помислете и преценете вашите хранителни навици и склонността ви да правите упражнения и да спортувате. Ако критикувате сами себе си, много лесно може да осъзнаете кои са вашите грешки и да ги поправите. PATLICAN PİZZASI Malzemeler: 2 adet patlıcan, 2 dilim beyaz peynir, 2 adet domates, 1 çay kaşığı nane, 2 diş sarımsak, 1 yemek kaşığı zeytinyağ, yarım kase rendelenmiş kaşar peyniri Hazırlanışı: Patlıcanları orta kalınlıkta halkalar halinde doğrayın. Acısını alması için tuzlu suda bekletin. Sarımsakları rendeleyip zeytinyağı ile karıştırın. Patlıcanların suyunu süzüp, fırın tepsisine yerleştirin. Üzerine sarımsaklı yağı gezdirin. Patlıcanlar yumuşayıncaya kadar fırında pişirin. Beyaz peyniri çatalla ezip, nane ile karıştırın. Domateslerin kabuklarını soyup dilimleyin. Yumuşayan patlıcanları fırından çıkarın. Üzerine naneli peyniri sürün. Ardından domates dilimleri yerleştirin. Tekrar fırına sürüp, domatesler kızarana kadar fırında pişirin. Fırından almadan 2 dakika önce kaşar peynirlerini serpin. Sıcak olarak servis yapın. Afiyet olsun ПИЦА ОТ ПАТЛАДЖАН Необходими продукти: 2 броя патладжан, 2 парчета сирене, 2 домата, 1 кафяна лъжичка джоджън, 2 скилитки чесън, 1 супена лъжица зехтин, половин купичка настърган кашкавал Начин на приготвяне: Нарежете патладжаните на средно дебели халки. Сложете ги да постоят в подсолена вода известно време. Настържете двете скилитки чесън и ги смесете със зехтина. Изцедете водата на патладжаните и ги подредете в тава за печене на фурна. Намажете ги отгоре със зехтина, който е овкусен с чесън. Запечете патладжаните във фурната, докато омекнат. Натрошете сиренето с помощта на вилица и към него добавете джоджън. Обелете доматите и ги нарежете на филийки. Извадете омакнилите патладжани от фурната. Намажете ги със сиренето, след това поставете отгоре и доматени резенчета. Отново поставете във фурната и запечете докато доматите зе зачервят. Две минути преди да извадите тавата от фурната, поръсете патладжаните с настъргания кашкавал. Сервирайте патладжанените пици топли. Добър апетит 26 Eylül 2009 Септември 2009 27 H İK AY E / Р А З К А З Güneş gözlüklerinin kalbinizi karartmasına izin vermeyin! Не позволявайте слънчевите ви очила да затъмнят сърцето ви! Seycan KARANİ - Ruse H er insan başkaları tarafından sevilmek ve sayılmak ister. Bu, onun için en büyük mutluluktur. Bütün hayatı boyunca daha saygın bir makamda bulunabilmek ve herkes tarafından parmakla gösterilebilmek için çalışır. Elde ettiği maddi imkanlardan ve bulunduğu makamdan dolayı, insanlar onu insan olduğu için değil, ona göre kendisinin daha üst sınıfa ait olduğu için sevmek ve saymak zorundadırlar. Fakat unutulmamalıdır ki, insan zengin olduğu için değil, insan olduğu için sevilmelidir. Kendi dengimiz olarak gördüklerimize karşı duyduğumuz sevgi ve saygı sevgi değil, bencilliktir. Hangi sınıfa ait olurlarsa olsunlar, herkesi sevmeyen bir insan, başkaları tarafından samimi olarak sevilmez ve bunu da hak ediyor. İçte olan dışa da yansıdığından dolayı, insanın egosu simasına da yansıyor. İnsanların kalplerine yerleşmiş olan gurur ve kibir kendilerinin insani değerle- 28 Eylül 2009 В секи човек желае да бъде обичан и уважаван от другите. Това е най- голямото щастие за него. Цял живот се труди за да може да бъде на по-почитно място и всички да го сочат с пръст. Чрез материалните постижения и поста, който заема, хората биват принудени да го обичат и уважават, не защото е човек, а защото според него той е от по-висша класа. Но не бива да се забравя, че човек трябва да бъде обичан не защото е богат, а защото е човек. Обичта и уважението към тези, които виждаме като равни на нас не е обич, а егоизъм. Този, който не обича всички хора, независимо от коя класа са, не може да бъде обичан искрено от другите, а и заслужава това. Понеже това, което е във вътрешността се отразява и във външността, в облика на човека се отразява и неговото его. Гордостта и високомерието, настанили се в сърцата на хората опростяват човешките им ценностти. Случвало ни се е да излезем на разходка, която е била помрачена rini ilkelleştiriyor. Dolaşmak için dışarı çıktığımızda yol ortasında birisiyle kavga eden “Sen benim kim olduğumu biliyor musun? Galiba benim adımı hiç duymadın?” diyerek, orada bulunan insanların kendisini gözlediğinden hiç rahatsızlık duymayan bol sesli adamın hatırası ile gezintimizin karartıldığı başımızdan geçmiştir. Unutamayacağımız başka olay da geçmiştir başımızdan. Mesela restoran, kahvehane vb. yerlere gittiğimizde. Sakin ortam memnun olmayan birisi tarafından bozulur ve yüksek bir ses şunları tekrarlamaya başlar: “Buraya gelmekle hata yaptım. Niçin önce benimle gereken şekilde ilgilenmiyorsunuz? Eğer nerde çalıştığımı bilseydiniz böyle davranmazdınız.” Gurur ve kibir farklı şekillerde ortaya çıkar. Bazen bu, kişinin bakışı, yürüyüş tarzı, giyimi ve taktığı güneş gözlüğü olabilir. Güneş gözlükleri, sahibinin diğerlerine bakışını gizlemesi için yardımcı olur. Onlar vasıtasıyla kişi, erdiği düzeyin tepesinden insanlara bakma fırsatı elde eder. Hayallerinde gurur ve kibir havasıyla oluşturdukları balonları şişirenler, yukarıya doğru yükselmeye başlarlar. Onlar artık yere basmazlar. Fakat yüksekten düşmenin gerçek acısını ancak gerçekten düşen anlayabilir. İnsan, güvende olması için yere sağlam basmalı ki, düştüğü zaman bir yeri acımasın. Hakikaten sarf edilmesi gereken gayretlere değer mi ve kişinin, küçümsediği insanlara pahalı gözlükleriyle tepeden bakma gibi birkaç dakikalık zevkin sonuçlarına katlanmasına değer mi hiç? Sonsuz mutluluk veren sevgi ve güzelliğin gözlüklerini takınmak daha yararlı ve güvenli değil mi? Hayata onlardan bakmamız daha güzel değil mi? İnsanı insan olduğu için – dünyada akıl taşıyan en üstün varlık – sevelim ve ona hak ettiği önemi verelim? Onlardan bakarken yalnız güzel şeyleri görelim ve yaşadığımız her andan zevk alalım. Sağnak sağnak yağan yağmurun altında da bulunsak veya bitmek bilmeyen sorunlar etrafımızı sarmış olsa da mutlu olalım. İnsan hayatı sanki bir an gibi çok kısadır. Bu nedenle hayatı kendi bencilliğimiz yüzünden boş yere harcamaya deymez. Gurur ve kibiri unutalım ve onların anlamlarını ve yerlerini sözlüklerimizden silelim. Onlar bize hiçbir hayır getirmez! İnsanları samimi olarak sevelim. Bizim onlara karşı sevgimiz, onların bize karşı sevgisini doğuracak. Böylelikle gerçekten mutlu olacağız! Hiçbir zaman güneş gözlüklerimizin kalplerimizi de karartmalarına izin vermeyelim! със спомена на гръмкия мъжки глас, който се кара с някой по средата на улицата, повтаряйки му: „Знаеш ли кой съм Аз? Май не си чувал името ми?”, без да го притеснява това, че го гледат всички хора, които се намират там. Друга случка, която също може да ни се е случила и не може да забравим е посещението ни в някое заведение (ресторант, кафе и др.). Спокойната обстановка бива развалена от някой недоволен... „Сгреших, че дойдох тук. Защо не обслужите първо мен както подобава? Това нямаше да си го позволите, ако знаехте къде работя.”повтаря той с висок глас. Високомерието и надменността се проявяват по различни начини. Понякога се проявяват с един поглед, подходка, облекло и слънчевите очила, които носи собственикът им. Те му помагат да прикрие погледа си към другите. Чрез тях той улавя възможността да ги гледа от върха на поста, който си е самоизградил. Тези, които надуват балоните, които са образували с въображението си с въздух от високомерие и надменност, започват да се самоиздигат нагоре. Те вече не стъпват на земята. Но болката от падането от високо може да бъде почувствана истински само от този, който е паднал в действителност. За да е в сигурност човек трябва да стъпи здраво на земята за да не го заболи някъде, когато падне. Заслужава ли си наистина усилията, които трябва да бъдат положени и струва ли си човек да поеме последствията от няколко минутното удоволствие да гледа от високо на хората, които подценява със скъпите си слънчеви очила? Не е ли по-изгодно и сигурно използването на очилата на обичта и красотата, които даряват и безкрайно щастие? Не е ли по-хубаво да погледнем живота през тях? Да обичаме човека, защото е човек – най- висшето съдание на този свят, надарено с разум – и му придадем важността, която заслужава? Гледайки през тях да видим само хубавите неща и да изпитаме удоволствие от всеки миг, който изживяваме. Да бъдем щастливи въпреки, че се намираме под изливащия се пороен дъжд или сме заобиколени от несвършващите проблеми. Човешкият живот е много кратък, сякаш един миг. Затова той не заслужава да го пропиляваме заради собственото ни его. Нека забравим високомерието и надменността и да изтрием значението и мястото им в нашия речник. Те няма да ни донесат никакво добро! Нека обичаме искрено хората. Нашата обич ще породи и тяхната обич към нас. Така ще бъдем наистина щастливи! Нека никога не позволим слънчевите ни очила да затъмнят и сърцата ни! Септември 2009 29 Новият британски суперавтомобил Н росерията с карбонови панели. Благодарение на това масата на суперавтомобила е едва 1275 кг, а разпределението й между предния и задния мост е 40:60. Автомобилът ще е обзаведен и със специален превключвател, с който шофьорът ще може да променя мощността и да избира между по-ниски режими - 450 или 550 к.с. Предавателната кутия ще е 6-степенна механична Graziano (аналогична е приложена при Aston Martin V8 Vantage). Максималната скорост на М600 ще е 360 км/ч. Тракшън контролът ще се активира с помощта на превключвател Tornado, прилаган в британските изтребители. Цената на Noble M600 във Великобритания ще е около 200 000 фунта стерлинги. а фестивала Goodwood Revival, който ще се състои от 19 до 21 септември във Великобритания, Noble ще представи новият M600, който се ускорява до 100 км/ч за 3 секунди. На фестивала Goodwood Revival, който ще се състои от 19 до 21 септември във Великобритания, британският производител Noble ще представи напълно готов за серийно производство автомобил M600. Мощността му ще е 650 к.с., а ускоряването му от 0 до 100 км/ч ще става за около 3 сек. Силовият агрегат е разработен от Yamaha. Той е 4,4литров бензинов, Vобразен, 8-цилиндров и с два турбокомпресора Garrett. Бегачката ще е с тръбна стоманена конструкция на ка- Агенция Speed-Press Показват електрически Trabant във Франкфурт И коната на социалистическото автомобилостроене, източногерманският Trabant, ще се завърне за втори път, но в качеството си на електрическа концепция по време на изложението във Франкфурт. През 2007 г. немският производител на автомобилни и самолетни моделчета показа на същия салон играчката New Trabi. Този път с прототипа Herpa се надява да спечели инвеститори, които биха помогнали за производството на модернизирана екологична градска кола. Разработката на Herpa е запазила ъгловатата форма на модела, произвеждан от 1957 до 1991 г., но говорителят на компанията, Даниел Щиглер, е заявил пред Automotive News Europe, че това няма да е ретро автомобил, а стилна кола с история, при това електрическа, защото такива са съвременните тенденции в автомобилостроенето. 30 Eylül 2009 Herpa разкри предварително някои технически подробности за новия Trabant. На покрива му ще бъде монтиран слънчев панел за дозареждане на батериите, а пробегът му с едно зареждане ще бъде около 250 км. Масата ще е под 1000 кг. Агенция Speed-Press Ford показа комуникационна система за хибриди З а последните две години компанията Ford и някои от нейните партньори разработваха нова система за комуникации и контрол, която ще бъде част от системата на превозните средства с електрически двигател и на електрическата мрежа в Северна Америка. Системата беше тествана и е готова да влезе в производство, за да направи възможно най-удобно зареждането на plug-in автомобилите. Собственикът може включи автомобила в контакта и да му “каже” да започне презареждане късно през нощта или рано сутрин, когато мрежата е по-малко натоварена и тарифата е по-ниска, а също и когато използва възобновяеми енергийни източници като вятърна сила. “Ние проектираме това, което plug-in хибридите и електрическите автомобили ще имат възможност да правят в бъдеще”, казва Грег Френет, мениджър на Ford за приложенията за електрически автомобили. “Директна комуникация между превозните средства и електрическата мрежата може да се осъществи само чрез сътрудничество между автопроизводителите и компании за доставка на електроенергия.” Системата се разработва благодарение на отделите за разработки на Ford в тази сфера като SYNC, SmartGauge, EcoGuide и Ford Work Solutions. Партньорите, работещи с автопроизводителя, включват Електроизследователски институт (EPRI), Министерство на енергетиката в САЩ, Southern California Edison, Pepco Holdings и Hydro-Québec, най-големия генератор на електрическа енергия в Канада. Ford ще пусне на пазара изцяло електрически търговски ван Transit Connect през 2010 г., последван от електрически задвижван Focus през 2011 г., както и Plug-in хибридни електрически автомобили през 2012 г. Агенция Speed-Press Citroen DS3 поставя началото на новата серия DS C itroen ще направи премиера на новия си модел DS3 на автосалона във Франкфурт следващия месец. Автомобилът поставя началото на новата серия от оригинални и атрактивни автомобили DS. Citroen DS3 има дължина 3,95 метра, широчина 1,71 м и височина 1,46 м. Благодарение на интелигентната архитектура на купето, равния покрив, подобен на комби, и тънките седалки, DS3 предлага пет реални пътнически места и голямо багажно пространство от 285 литра плюс жабка с обем 13 литра. В интериора таблото е вдигнато по-високо, за да се осигури простор за краката на пътниците. Таблото е ориентирано към водача, а позицията на шофиране е ниска, с директно управление от волана. Основният акцент в гамата DS ще са възможностите за персонализиране на автомобилите според предпочитанията на клиентите. DS3 предлага възможност за избор на различен покрив, цвят на купето, огледала за обратно виждане и джанти. Всеки Citroen DS3 е луксозно обзаведен с висококачествени материали и с изключително качествена аудио система. Предлагат се и седем различни аксесоара. DS3 ще се предлагат с 5 двигателя, всички екологично ориентирани и отговарящи на нормата Евро5. Клиентите могат да избират между два дизелови мотора с мощност 90 и 110 к.с. и три бензинови агрегата с мощност 95, 120 и 150 конски сили. Агенция Speed-Press Септември 2009 31 Mutlu İnsanlar Ülkesi Страната на щастливите хора Abdullah Çelikkanat B ir varmış bir yokmuş. Evvel zaman içinde güzel mi güzel bir ülke varmış. Bu ülkenin ovaları yemyeşil, denizleri masmavi, gökyüzü pırıl pırılmış. Irmakları âdeta sevinçle akar, tarlalarında köylüleri güle oynaya çalışırlarmış. Bu güzel ülkenin insanları iyi huylu, tatlı sözlü, güler yüzlü imişler. Üstelik yalan söylemez, hırsızlık yapmaz, komşusuna yan gözle bakmaz, kimsenin tavuğuna kış demezlermiş. Onların mutlulukları güzel ülkelerinin sınırlarından taşar, komşu ülkelere ulaşırmış. Onların ülkesini ziyaret edenler, bir türlü ayrılmak istemezlermiş. Şimdi hepinizin aklına şu soru takılmıştır: Acaba bu insanlar nasıl çok mutlu olabiliyor? Hemen cevap vereyim, çünkü onların başları sıkıştığında okudukları bir mutluluk kitabı varmış. Bu öyle bir kitap ki kimin başına bir dert gelse mutluluk kitabı- 32 Eylül 2009 И мало едно време една прекрасна страна. Полята в тази страна били зелени, моретата сини, небето – чисто и светло. Реките там весело ромолели, а селяните се трудели и забавлявали на полето. Хората в тази страна били добри, сладкодумни, усмихнати. На всичко отгоре не лъжели, не крадели, не завиждали на съседите си, не си пречели. Тяхното щастие преливало и отвъд пределите на страната и се пренасяло и в съседните страни. Посетителите на тази страна не искали вече да я напускат. Всеки би се учудил защо тези хора били толкова щастливи. Ето и отговорът: те имали една Книга на щастието, която четели, когато имали проблем. Това било такава книга, че всеки, който имал някакъв проблем, зачитал тази книга и се справял с проблема. Минали години, може би и nı okuyarak dertten kurtulurmuş. Aradan yıllar geçmiş, belki de asırlar geçmiş, ülkenin huzur kaynağı olan mutluluk kitabı ortadan kaybolmuş. İnsanları bir telâştır almış: - Eyvah, mutluluk kitabımız kayboldu, biz şimdi ne yapacağız? - Kitabımız olmadan, nasıl mutlu olacağız? - Ya kitabımız bulunmazsa, ne olur hâlimiz, diye kara kara düşünmeye başlamışlar. Gerçekten de ülkelerinde mutluluk ve sevinç günbegün azalmaktaymış. Gülen yüzler yerini ağlamaklı çehrelere bırakmış. Sevgiyle bakan gözler öfkeyle kararmış. Karıncayı incitmeyen bu insanlar, birbirlerini öldürmekten sıkılmaz olmuşlar. Önceden “Komşu komşunun külüne muhtaç.” diye birbirlerine yardım ederlermiş. Şimdi ise komşu komşunun kuyusunu kazar olmuş. Kardeş kardeşi çekemez hâle gelmiş. Hiç kimse evine, dükkânına kilit vurmazken, kilitsiz kapı kalmamış. Çarşı pazarda aldatılmadan alış veriş yapılamaz olmuş. Kısacası mutluluğun yerini kavga ve gürültü almış. Gel zaman git zaman derken, insanlar mutluluk kaynakları olan kitaba tekrar sahip olmak için ne yapmalıyız, diye düşünmeye başlamışlar. Ne var ki mutluluk kitabına kavuşmak o kadar kolay değilmiş. Çünkü mutluluk kitabı insanlara küstüğünden, çok uzaklara gitmiş. Ona ulaşmak için nice karlı dağları, nice derin vadileri, nice coşkun ırmakları geçmek, nice zorlu düşmanı yenmek gerekiyormuş. Bütün zorluklarına rağmen insanlar mutluluk kitabına tekrar sahip olmak için yollara düşmüşler. Zira mutluluk kitabı olmadan yaşamanın bir anlamı yokmuş. Yolun zahmeti çoktur, çilesiz yolcu yoktur derler ya. Onların da önüne aşılmaz bir vadi çıkmış. Vadinin üzerinde kocaman harflerle “TEMBELLİK VADİSİ’DİR” yazıyormuş. Vadi önlerinde bir yılan gibi uzanıyormuş. Daha henüz vadiye ayak basmadan, uykuyu çok seven, boş boş oturmaya bayılan bir kısım insanlar: - Git git bitmez bu vadi. - Bu koca vadi geçilir mi hiç? - Yatmak uyumak varken, şimdi vadilerde sürünmenin sırası mı, diye söylenerek geri dönmüşler. Diğerleri ise yılmadan yola koyulmuşlar. Yürümüşler, yürümüşler, yürümüşler. Adım adım vadinin sonuna yaklaşmışlar. Bitmez denilen yolları aşmışlar, geçilmez denilen vadiyi geçmişler ve Tembellik Vadisi’ni aşıp öte yana ulaşmışlar. Tembellik Vadisi’ni geçince ne mi olmuş? Mutsuz insanların çehrelerinde hafif hafif tebessümler belirmeye başlamış. Asık çehrelerdeki karanlıklar, yerlerini aydınlıklara bırakmaya başlamış. Sabahları bir türlü yataklarından kalkamayan insanlar, gün doğmadan uyanır olmuşlar. Uyuşuk uyuşuk sokakta yürüyen, esnemekten gözlerini açamayan insanların yerini, gözleri neşeyle parlayan insanlar almış. Ve insanlar birbirlerine şu soruyu sormaya başlamışlar: Mutluluk kitabı yeniden aramıza mı döndü? векове, и ето че Книгата на щастието, която била извор на мира и спокойствието в тази страна, изчезнала. Хората се разтревожили: - Ах, ами сега какво ще правим? Нашата Книга на щастието изчезна. - Как ще бъдем щастливи без нашата книга? - Ами ако не намерим книгата, какво ще правим? И наистина, откакто книгата изчезнала, щастието и радостта в тази страна започнали от ден на ден да намаляват. Усмивките отстъпили място на горките ридания. Вместо с любов, очите се изпълнили с гняв. Хората, които правели и на мравката път, започнали да се избиват. Докато преди си помагали по съседски, сега се копаели взаимно гроб. Братята дори не можели да се понасят. Никой вече не оставял магазина и дома си незаключен. На градския пазар не можело да се пазарува без купувачът да бъде измамен. Накратко, на мястото на щастието възцарила врявата и спора. Минало време и хората започнали да мислят как да се сдобият отново с Книгата на щастието. Но не било толкова лесно. Книгата на щастието била отишла много далеч, защото била обидена на хората. Трябвало да преминат през много снежни планини, дълбоки долини, пълноводни реки и да победят много силни врагове, за да могат хората да се доберат до нея. Без Книгата на щастието животът им бил безсмислен. Няма лесен път, няма пътник без проблеми. И пред тези хора се изпречила една непреодолима долина. На нея с големи букви пишело „ДОЛИНА НА МЪРЗЕЛА” Долината се извивала пред тях като змия. Преди още да стъпят в долината, хората, които обичали да си поспиват и да лентяят, започнали да се оплакват: - Е, няма край тази долина! - Нима може да се премине тази голяма долина? - Трябва ли да се мъчим по тази долина, вместо да лежим и да се наспим! Накрая те се отказали да преодолеят долината. Другите обаче продължили по пътя си. Вървели ли вървели. Стъпка по стъпка стигнали до края на долината. Изминали безкрайни пътища и накрая стигнали отвъд Долината на мързела. А какво станало след това? По лицата на нещастните хора лека полека започнала да се появява усмивка. Потъмнелите им лица били озарени от светлина. Докато преди не можели да си отворят очите сутрин, сега се събуждали бодри. Докато преди вървели безжизнено по улиците, сега очите им били пълни с блясък. И хората започнали да се питат: - Нима Книгата на щастието пак се върна при нас? Септември 2009 33 SİZDEN GELENL ER Bilmeceler Taibe Ahmed, Çereşa-Ruen Köyden köye gezerim, şehirden şehre giderim, ama hiç hareket etmem.(Yol) Adam saçını ıslatmadan şampuanlamış.Neden?(Çünkü kuru saçlar için yazıyormuş) Tavuklar en çok hangi ülkeyi sever? (Mısır) Türkan Enver, Çereşa-Ruen Ne kanı var ne canı beş tanedir parmağı.(Eldiven) İki ayaklı deve bunu bilmeyen ebe.(Leylek) Uzaktan baktım hiç yok, yakından baktım pek çok.(Karınca) Emine Ahmet, Razboyna-Burgas Bir oda dört kardeş, boyları eş yaşları eş.(Ceviz) Bir köklü beş dallı.(El) Kurnazlıkta var şanı tavukların düşmanı.(Tilki) EMİN ARİFOV - KUKLEN 34 Eylül 2009 ŞABAN KADİR - PREOBRAJENTSİ, BURGAS SERKAY SALİM - HASKOVO DUYURU ОБЯВА Merhaba kıymetli ÜMİT okuyucuları! Bizimle başarılarınızı paylaşmak ister misiniz? Cevabınız evet ise o zaman ne duruyorsunuz. Hemen kağıt kaleme sarılın ve başarı hikayenizi bize gönderin. Bu bir spor müsabakasında aldığınız derece olabileceği gibi okul başarılarınız da olabilir. Yaptığınız güzel bir davranışı ya da iyiliği de yazabilirsiniz. Değişik becerilere sahipseniz onu da anlatabilirisiniz. Yapılacak değerlendirme neticesinde ilk üçe girenlere sürpriz hediyeler verileceği gibi, o ayki dergide de hikayeleri yayınlanacaktır. Göstereceğiniz ilgiden dolayı şimdiden teşekkürler... Здравейте скъпи читатели на Юмит! Искате ли да споделите успехите си с нас? Ако отговора ви е положителен, какво чакате? Вземете лист и химикал и ни напишете за постигнатите успехи. Те могат да бъдат постижения както в някой спорт, така и в училище. Може да ни споделите и някоя ваша благородна постъпка. Ако притежавате различни таланти също ни пишете. За първите трима ще има и награди, а също така ще публикуваме творбите ви. Благодарим ви предварително за усилията, които ще положите... ВАШИТ POSTA Е ОТЗИ ВИ ПОЩА Bize yazı, şiir ve resim gönderme zahmetinde bulunan; yarışmalara katılan fakat sayfa sayımızın sınırlı olması sebebi ile çalışmalarının tamamını yayınlayamadığımız, aşağıdaki isimleri yazılı okuyucularımıza dergimize olan sevgilerinden dolayı çok teşekkür ederiz. Aycan Tahir-Kırcali,Taibe AhmedBurgas,Sevginar Hasan Ali-Progres, Zeynep Basri-Progres, Mehmed Mustafa-Burgas, Türkan Enver-Burgas,Nesrin Vasfie Emin-Kırcali, Aycan Tahir-Kırcali,Nurcan Emin-Kırcali,Hatice Ahmet-Burgas,Emine Ahmet-Kırcali,Semra NihatBurgas,Habibe Mehmet-Burgas,Ajda Mehmet-Burgas,Fatma Hasanova Ahmedova-Burgas,Aylin Osman-Burgas,Emre Ahmet-Burgas, Meylan Remzi Veli-Boyno, Sibel Hasan-Progres,Cansel MestanGruevo,Sevginar-Progres,Sibel HasanProgres,Slavi Mustafa-Progres,Ferit Feyzulla-Kırcali,Anife Mehmet-Beli Plast/Kırcali,Gülkibar Özcan-Sokolyane/ Kırcali,Mine Rafet-Beli Plast/Kırcali,Şerif Müstecep-Sokolyane/Kırcali,Eliz MetinBeli Plast/Kırcali,Seyhan Rüstem-Beli Plast/Kıırcali,Vildan Faris-Beli Plast/ Kırcali,Mustafa Mustafa-Beli Plast/ Kırcali,Anife Mehmet-Beli Plast/Kırcali. Nalân Alâeddin-Razgrad, Vildan GünelPçelina/Razgrad, Aylin Mehmedova-Veselina/Razgrad, Ayşe Eminova-Veselina/ Razgrad, Jülide Yunusova-Veselina/Razgrad, Ediz Eyubov-Veselina/Razgrad, İbrahim İbrahim-Veselina/Razgrad, Sevgi Alieva-Veselina/Razgrad, İbrahim Mehmed-Veselina/Razgrad, NaidcanDurmuşArdino, Aysun Emin-Borovitsa/Kırcali, Merlin Bilal-Borovitsa/Krıcali, Şenses Fikret-Suhovo/Kırcali, Elmaz Hüsnü-Brezen/Kırcali, Şenses Fikret-Suhovo/Kır- cali, Aycan Metin-Metlika/Kırcali Септември 2009 35 MEYLAN REMZİ - BOYNO ELİZ METİN - SOKOLYANE/KIRCALİ İBRAHİM AYDIN - VESELİNA/RAZGRAD HATİCE AHMET - RAZBOYNA GÜLSÜM YUSUF - RAZBOYNA 36 Eylül 2009 SEVGİNAR - PROGRES SİBEL HASAN - PROGRES SECGİNAR HASAN - PROGRES ŞERİF MÜSTECEB - SOKOLYANE/KIRCALİ GÜLKİBAR ÖZCAN - SOKOLYANE/KIRCALİ SİBEL HASAN - PROGRES Септември 2009 37 EMİN EMİN - HASKOVO BURÇİN ÖMER - HASKOVO ELİZ METİN - BELİ PLAST ZELİHA RECEB - HASKOVO SLAVİ MUSTAFA - PROGRES 38 Eylül 2009 ANİFE MERTUNAY - BELİ PLAST ANİFE MEHMET - BELİ PLAST/KIRCALİ VİLDAN FARİS - BELİ PLAST SEYHAN RÜSTEM - BELİ PLAST MİNE RAFET - BELİ PLAST/KIRCALİ ZEYNEP BASRİ - PROGRES Септември 2009 39 ☺ ВИ ЦОВЕ - Иванчо, ти си преписал съчинението за кравите от Петърчо! - Не е вярно, госпожо. - А защо съчиненията ви си приличат като две капки вода? - Защото сме писали за една и съща крава... ☺ ☺ ☺ За кратко време в едно село изгоряли десет плевника. Когато се подпалил и единадесетият плевник, мъжете се сьбрали в кръчмата и един казал: - Това е работа на един човек! - Не е един. Двама са - казал Вуте. Изгоря и моят плевник! ☺ ☺ ☺ Вилхем Тел, Робин Худ и Бай Ганю решили да видят кой е най-добър в стрелбата .................... ............................ ....................!!! 40 Eylül 2009 ☺ с лък. Застанал един човек с ябълка на главата и пръв по него стрелял Робин Худ. Стрелата се забила право в ябълката. - I am Robin Hood! - казал той. Втори стрелял Вилхем Тел. И той улучил ябълката и казал: - I am Wilhelm Tel. Бай Ганю се прицелил, стрелял, и: - I am sorry... ☺ ☺ ☺ Арнолд Шварценегер пътувал в претъпкан автобус. Жена стояща зад него го попитала: - Господине, ще слизате ли на тази спирка? - Да, ще слизам. - А тези пред вас? - И те, но още не знаят. FIKRALAR AÇIK ARTIRMA Parasıyla övünen adamın biri açık artırma sonunda beş yüz liraya bir papağan almış. Parayı ödeyip papağanı alırken sormuş: - Bu papağan bari konuşabiliyor mu; malum bu kadar para saydık. - Elbette konuşuyor, karşı tarafta durmadan fiyatı artıran kimdi zannediyorsunuz? MÜREKKEP Küçük çocuk, babasına sormuş: - Baba, mürekkep çok kıymetli bir şey midir? - Niye sordun evladım? - Bugün kazayla halıya mürekkep döktüm, annem çok kızdı da. İŞ BAŞI NEREDEN BİLSİN Söylediği yalanlarla insanları kandırdığını zanneden adamın biri evine gelen misafirine yerde duran postu göstererek, - Bu ayıyı İzmir ormanlarında vurdum, der. Duydukları karşısında kendisini gülmekten alamayan misafir sorar: - Yahu nasıl olur, bu ayı kutup ayısı değil mi? İzmir’de ne işi var? Aldığı cevaba rağmen adam ısrarla konuşmaya devam eder: - İyi de ayı bu. Buranın kutup olmadığını nereden bilecek ki… İşe her sabah geç gelmeyi alışkanlık hâline getiren tembel bir adama patronu sormuş: - Biz sabah saat kaçta çalışmaya başlıyoruz biliyor musun? - Hayır nereden bileyim; her geldiğimde sizi çalışıyor buluyorum. ŞÖHRET Adamın biri övüne övüne oğlundan bahsederek şöyle diyormuş: - Bizim çocuğun maşallahı var, yazdıklarını binlerce kişi okuyor. Onu dinleyenler merakla sormuş: - Ne iş yapıyor sizin delikanlı? — Tabelacı… Септември 2009 41 ORİGAMİ KUTU / КУТИЯ 42 Eylül 2009 Nasreddin Hoca Ramazan Kırkbeş Hoca merhum, köyün imamı iken Ramazan ayı geldiğinde günleri şaşırmamak için her gün çömleğe bir taş atarmış. Hocanın bir de küçük kızı varmış. Bu çocuk babasının her gün çömleğe taş attığını görünce, kendisi de tutmuş bir avuç taşı çömleğe doldurmuş. Ramazanın sonuna doğru gelmişler (yirmi - yirmibeşi olduğu sıralarda) cemaat hocaya: — Ramazanın kaçı? diye sormuşlar. — Eve kadar gidip - geleyim, size Ramazanın kaçı olduğunu söylerim, demiş ve eve gidip taşı saydığında, çömlekten tam 115 taş çıkmış. Hoca düşünmüş-taşınmış... «Ramazanın 115’i dese hepten ayıp olacak kırkbeşi» demeye karar vermiş Cemaatın yanına gelince: — Kaçı olmuş hocam? diye sormuşlar. Hoca: — Kırkbeşi, diye cevap verince. Oradakiler: — İnsaf be hoca. Ramazan kırkbeş olur mu? demişler. Hoca: — Siz bana dua edin, yoksa iş çömlekten çıkan taşa kalsaydı, Ramazanın 115’i olacaktı, demiş. Настрадин ходжа 45 дни в месец Рамазан Когато Настрадин ходжа бил имам на селото и дошъл месецът Рамазан, за да не обърка дните, всеки ден в една стомна хвърлял по едно камъче. Ходжата имал малка дъщеря. Като видяла, че баща й хвърля всеки ден по едно камъче в стомната, и тя сложила цяла шепа камъчета в нея. Към края на месец Рамазан, на 20-ия или 25-ия ден вярващите мюсюлмани от селото попитали ходжата точно кой ден от Рамазана е. - Ще прескоча до нас и ще ви кажа. – отвърнал Настрадин ходжа и когато си отишъл вкъщи, извадил от стомната 115 камъчета. Ходжата се замислил дълбоко. Ако каже, че е 115-ят ден, ще се изложи. Затова решил да каже, че е 45-ият ден. Щом се върнал при другите, го попитали: - Кой ден е днес от Рамазана? - 45-ият ден. - Ама как така! – реагирало множеството. – Нима може в месец Рамазан да има 45 дни! - Вие се благодарете на мен, защото ако трябваше да броим по камъчетата, които излязоха от стомната, месец Рамазан щеше да има 115 дни! Септември 2009 43 Şekillerden yola çıkarak, karikatürün konuşma balonlarında ne yazdığını bulabilir misiniz? Boş kutucuklara harfleri yazacaksınız. Kutucukların üzerindeki her şekil, bir harfe karşılık gelmektedir. Toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemlerini birer kere kullanmak şartıyla, soldan sağa doğru işlem yaparak 100’e ulaşmanız gerekiyor. Bunun için, boş kutucuklara hangi işlemler yazılmalıdır? Yandaki karenin içinde dokuz tane yıldız var. Bu yıldızları, sadece iki kare çizerek birbirlerinden ayırabilir misiniz? 44 Eylül 2009 Akvaryumdaki balık, denizdeki arkadaşlarını özlemiş. Ok yönünde başlayıp DENİZ kelimesindeki harfleri, diziliş sırasına göre takip ederek, küçük balığın arkadaşlarına gitmesine yardımcı olur musunuz? Септември 2009 45 46 Eylül 2009 КАК ЩЕ ГИ ВИДИТЕ? Тихата и спокойна среда ще ви улесни. Поставете картината на стената или я дръжте с ръце, но без да мърдате. Не бива да се концентрирате върху преплетените изображения на картината. С други думи, погледът ви трябва да се съсредоточи не върху фигурите на самата картина, а отвъд нея. Ако ви е за първи път, бъдете по-търпеливи. Погрешно е да очаквате, че веднага ще видите триизмерни образи. Ако след две минути гледане все още не сте ги видели, не се измъчвайте. Починете си малко и опитайте пак с отпочинал поглед. Щом веднъж “прогледнете” триизмерните образи, ще изпитате истинско удоволствие. Освен това, подобно взиране е добро упражнение за очите, но не ги претоварвайте. Триизмерните картини, които се създават с помощта на компютър, са всъщност двуизмерни картини с преплетени изображения, които при внимателни заглеждане изглеждат като триизмерни. ЩО Е ТРИИЗМЕРНА КАРТИНА? МЕТОДИ НА ГЛЕДАНЕ Метод на пресичане: Погледът се концентрира върху точка между окото и обекта. При този метод и двете очи трябва да се фокусират върху една и съща точка. Дръжте картината много близо пред очите си. Отпуснете очните си мускули. Представете си, че наблюдавате цялата картина. Когато погледът ви се успокои, започнете да отдалечавате картината от себе си с два см на две-три секун- ди. Продължете да наблюдавате цялата картина. Първоначално погледът ви ще се премрежи, но след това ще започнете да виждате триизмерните образи. Метод на отражение: Изберете си някакъв образ, който се отразява в картината. Например съсредоточете погледа си върху отражението на носа или окото си. След няколко секунди ще започнете да виждате триизмерните образи. В МИНАЛИЯ БРОЙ GEÇEN AYKİ ÇÖZÜM NASIL GÖRECEKSİNİZ? Sessiz ve sakin bir ortam görmenizi kolaylaştıracaktır. Resmi hareket etmeyecek şekilde sabit bir düzleme yerleştirmeli ya da elinizle tutacaksanız kımıldatmamaya çalışmalısınız. Hiçbir zaman resmin görünen şekli Özel bilgisayar teknikleri ile elde edilen bu resimler sayesinde, iki boyutlu ve karışık bir görüntü üzerinde, üç boyutlu ve anlamlı şekilleri görmek mümkün oluyor. 3 BOYUTLU RESİM NEDİR? GÖRME METODLARI Kesiştirme metodu: Bakış göz ile obje arasında bir nokta üzerinde odaklanır. Bu metodda iki gözün de kaydırılmadan aynı nokta üzerinde odaklanması gerekir. Resmi burnunuza değecek kadar yakından tutun. Gözlerinizi rahatlatın. Görüntüyü izliyor gibi düşünün. Sakinleştikten sonra yavaş yavaş resmi yüzünüzden uzaklaştırın. 2-3 saniyede 2 santim. Resmin tümüne bakmaya devam edin. Okuma uzaklığında resmi uzaklaştırmayı durdurun ve bakmaya devam edin. Önce görüntü bulanacak, ardından üçüncü boyuta geçeceksiniz. Yansıma metodu: Resmin üzerine düşen bir yansımayı kendinize seçin. Mesela görebiliyorsanız gözünüzü ya da burnunuzu. Israrla bu yansımaya bakmaya devam edin. Birkaç saniye sonra derinliği farkedecek, daha sonra 3 boyutlu görüntüyle başbaşa kalacaksınız. olan karışık çizgi ve renklere takılmamalısınız. Bakışlarınızı resme değil de adeta resmin arkasına, derinliğe yönlendirmelisiniz. Eğer ilk kez böyle bir resme bakıyorsanız biraz sabırlı olmalısınız. Hemen göreceğinizi sanmak yanlış olur. İki dakika baktıktan sonra görüntüyü yakalayamazsanız, kendinizi zorlamayın. Biraz ara verip, sakin kafayla tekrar deneyin. Bir kere görmeye başladıktan sonra büyük zevk alacağınızı kesinlikle söyleyebiliriz. Bu teknikler gözünüzün sıhhati için iyidir, ancak gözleri fazla yormamaya dikkat etmek gerekir. абонаментна кампания 2009 Всяко печатно издание прилича на едно училище. Както всяко училище си има преподаватели и ученици, така и всяко издание си има своите автори и читатели. За нас сп. “Юмит” е училище - ние даваме най-доброто от нас, за да отговорим достойно на очакванията и изискванията на нашите читатели. Целта ни е да им бъдем максимално полезни. Немалко наши читатели станаха и наши уважавани автори. Matbaadan çıkan her bir yayın okula benzer aslında. Okullardaki öğretmen ve öğrencilere karşılık yayınlarda, yazarlar ve okuyucular vardır. Bizler, dergimiz Ümit’i bir okul olarak ele alıyor ve okuyucularımızın beklenti ve isteklerini en güzel şekilde karşılamak için elimizden gelenin en iyisini yapmaya çalışıyoruz. Hedefimiz olabildiğince yararlı olmak. Nitekim, küçümsenmeyecek sayıda okuyucumuz, dergimizin saygın yazarları arasında yerlerini almışlardır. * Всички абонирали се за една година ще получат Книгата ХАЙ - адаптирана версия за деца на Ибн Туфейл. Септември 2009 47 Месечно списание за семейството, детето и културата СЕПТЕМВРИ 2009 ГОДИНА: 15, БРОЙ: 139 ЦЕНА: 1,50 лв. ISSN 1310-6422 Наука-техника Кой регулира трафика на звездите Светът на животните: Птиците и техните къщички 48 Eylül 2009
Benzer belgeler
aylik ai̇le, çocuk ve kültür dergi̇si̇ mayis 2008
в общуването между двамата се възприемат
като най-големите проблеми на света. Толкова големи, че младите дори и не се сещат за
глада в Африка, за напрежението в Близкия
Изток, за икономическите про...
Beşinci Mevsim - Списание Юмит
„Разбира се, че повече парички.” А Айше добави: „Толкова много
гости.” Учителят се усмихна и попита: „А искате ли да разберете
какво смятам аз.” Всички в един глас се съгласихме. „Според мен
празни...
Sesli Bir Yazı BOYACI KUŞ En Büyük Organımız
„Разбира се, че повече парички.” А Айше добави: „Толкова много
гости.” Учителят се усмихна и попита: „А искате ли да разберете
какво смятам аз.” Всички в един глас се съгласихме. „Според мен
празни...
1 - Списание Юмит
„Разбира се, че повече парички.” А Айше добави: „Толкова много
гости.” Учителят се усмихна и попита: „А искате ли да разберете
какво смятам аз.” Всички в един глас се съгласихме. „Според мен
празни...
ağustos 2010 - Списание Юмит
като най-големите проблеми на света. Толкова големи, че младите дори и не се сещат за
глада в Африка, за напрежението в Близкия
Изток, за икономическите проблеми в страната или пък за хубавото лице...
1.50 lv. issn 1310-6422
„Разбира се, че повече парички.” А Айше добави: „Толкова много
гости.” Учителят се усмихна и попита: „А искате ли да разберете
какво смятам аз.” Всички в един глас се съгласихме. „Според мен
празни...
sigarayi boykot
ABONE VE DAĞITIM
BULGARİSTAN POSTASI
PK No: 1940
Абонамент и разпространение
БЪЛГАРСКИ ПОЩИ
ПК No: 1940
Абонамент и разпространение
БЪЛГАРСКИ ПОЩИ
ПК No: 1940
Bilmek en büyük hazinedir Kabuğuna Çekilen Ağaçlar Somon
които дълго време не си говореха. Леля Айше и леля Фатме. Не
знаехме каква е причината за техния спор, но по-важното беше
да им покажем, че за нищо на света не си струва да се сърдят
една на друга....
çocuk - Списание Юмит
които дълго време не си говореха. Леля Айше и леля Фатме. Не
знаехме каква е причината за техния спор, но по-важното беше
да им покажем, че за нищо на света не си струва да се сърдят
една на друга....
всеки месец раздава надежди
ABONE - 2013 / АБОНАМЕНТ - 2013
12 месеца: 24.00 лв., 9 месеца: 18.00 лв.
6 месеца: 12.00 лв., 3 месеца: 6.00 лв.
Abone ve Dağıtım
BULGARİSTAN POSTASI
PK No: 1940
Абонамент и разпространение
БЪЛГАР...
