Devamı - Imdat Artan Sosyal Hizmet Uzmanı

1 of 11
15/1/2015
Görsel Değerlendirme Araçları: Culturagram – Dr. Elaine
Congress ile Söyleşi
Bugünkü podcastte Dr. Elaine Congress ile onun kendi geliştirdiği Culturagram hakkında konuştuk.
Elaine ile Culturagrami nasıl ve neden geliştirdiği, Culturagram’in 10 değerlendirme alanı ve sosyal
hizmet uzmanlarının hizmetlerini geliştirmek için culturagrami nasıl kullanabileceklerine dair
konuştuk.
Dr. Congress Culturagramin bir kopyasını sundu, podcasti dinlerken, ya da müracaatçınızı dinlerken
bir yandan da buna bakabilirsiniz.
Culturagramin 10 alanı şunlardır:
1. taşınma için sebep
2. yasal statü
3. cemiyette zaman
4. evde ve cemiyette konuşulan dil
5. sağlık inanışları
6. travma ve krizlerin etkileri
7. kültürel ve dini kurumlar, bayramlar, yemek (kültürü) ve kılık kıyafet ile bağlantılar
8. işkence, ayırımcılık, önyargı ve ırkçılık
9. eğitim ve çalışma hakkında değerler
10. aile-yapısı, güç, mitler ve kurallar hakkında değerler
Culturagram hakkında konuşmamız sırasında Elaine yabancı kültüre adaptasyon ve asimilasyon
arasındaki farktan söz etti.
www.psikososyalhizmet.com
2 of 11
15/1/2015
Dr. Congress Fordham Üniversitesi Sosyal Hizmet Lisansüstü Okulunda profesör ve dekanıdır. O,
Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Federasyonu (IFSW) Birleşmiş Milletler ekibindedir ve
Birleşmiş Milletlerin STK Göçmen Komiteleri ve Dünya Yerli Halklarının On yılı ekibinin üyesidir.
Ek olarak Etik Konularda Kuzey Amerikanın IFSW Asıl Komite temsilcisidir. Dr. Congress’in
kültürel çeşitlilik ve sosyal hizmette etikte çok sayıda yayını vardır, son yayınlanan Social work with
immigrants and refugees: Legal issues, clinical skills, and advocacy ile birlikte 6 yayının yazarıdır.
Dr. Congress sosyal hizmet alanına başladığında ilk önce göçmenlerle doğrudan uygulayıcı olarak,
süpervizör olarak, ve Brooklyn’de toplum ruhsağlığı kliniğinde yönetici olarak çalıştı. Orada
Portorikolu, Meksikalı, Karayibli ve Merkez ve Güney Amerikalı Latino göçmenlerle çalıştı. Onun
çeşitli Latino müracaatçılarla deneyimleri onu Culturagrami geliştirmeye sevk etti ki bu da
uygulayıcıların farklı kültürel zeminlerden gelen aileleri bireyselleştirmelerine yardım etmektedir. Her
ne kadar Culturagram çoğunlukla göçmen ve sığınmacılarla çalışma bağlamında tartışılıp uygulansa
da, herhangi bir kültüre ait olmadığı “kültürsüz” olduğu düşünülen çoğunluk kültürüne ait insanlarla
kullanıldığında harika etkileri olabilir.
Jonathan Singer: Bugün bizimle Culturagram hakkında konuştuğunuz için çok teşekkür etmek
istiyorum ve Sizinle bu konuda konuşmaktan dolayı heyecanlıyım çünkü birkaç yıl Culturagrami
kullanmıştım ve derste öğretmiştim ve bunun harika bir araç olduğunu düşünüyorum. Dolayısı ile ilk
sorum Culturagram nedir?
Elaine Congress: Şey, öncelikle benim bir podcaste dahil olmamı önerdiğiniz için teşekkür ederim,
bununla çok ilgileniyorum ve bundan heyecan duymaktayım ve bunun başkalarına Culturagrami
anlatmanın bir yolu olduğunu düşünüyorum. Culuragram aile değerlendirme aracıdır, sosyal hizmet
uzmanları ve diğerlerinin farklı kültürel artalana sahip aileleri daha iyi anlamaları için geliştirdim. Bu
temel olarak 10 değişik görünümden meydana gelmektedir. Kültürün tek bir kavramdan, tek bir
terimden meydana gelmediğini düşünüyorum. Kültür altında sınıflamaların ırk, etnik köken, ulusal
köken ve din, aynı şekilde değerler ve inançlar olarak sınıflandırması hissiyatını taşıyorum. Yani
sosyal hizmet uzmanı olarak kendileri ile çalıştığımız ailelerin kültürel zeminlerini anlamanın bizim
için çok önemli olduğu sezgisini taşıyorum. Bunu yapmanın bir yolu olarak bir araç geliştirmenin
gerçekten birlikte çalıştıkları aileleri daha iyi değerlendirmede sosyal hizmet uzmanlarına faydalı
olacağına karar verdim.
Jonathan Singer: Aileler hakkında konuştuğunuzda bu beni genogram ya da bilirsiniz bireyler için
ecomap var, bunlar gibi başka değerlendirme araçlarını düşünmeye yöneltti, bu farklı mı veya
birleşimi mi ya da sosyal hizmet uzmanları için daha bilindik olan bu diğer değerlendirme araçları ile
nasıl uyum sağlamaktadır?
Elaine Congress: Doğru. Şey, çok ilginç çünkü ecomap ve genogram’ın çok farkındayım, gerçekte
bunları öğrencilerle ve aynı şekilde uygulayıcılarla çalışmada kullanıyorum. Fakat ecomap ve
genogramin kültüre gerçekten odaklaşmadığından kaygı duydum, çok az ilgilenmektedir. Ve benim
müracaatçılarımla çalışmamda ki onlar göçmen zenimninden gelmektedirler, öyle hissettim ki onların
aile zeminlerini anlamak çok önemliydi, ve ne ecomap, ki aileye bakma şekliyle, gerçekten diş dünya
ile bağlantılıdır, ya da genogram, ki ailenin içsel ilişkilerine bakar, bunlardan hiç biri gerçekten kültüre
ulaşmamaktadırlar. Böylece bu Culturagrami geliştirmeme katkı sağlayan faktörlerden biri budur.
Jonathan Singer: Tamam, yani bir açık gördünüz?
Elaine Congress: Doğru. Şey beni Culturagrami geliştirmeye sevk eden diğer ana faktör benim sosyal
hizmet uzmanı olarak önceki deneyimlerimdi, akademik çevreye girmeden önce, ruh sağlığı kliniğinde
www.psikososyalhizmet.com
3 of 11
15/1/2015
öncelikle Latino zemininden gelen müracaatçılarla çalıştım ve fark ettim ki çok sayıda insan bütün
Latino aileleri hakkında Latino aileler şöyledir, latino aileler böyledir gibi genelleme yapmakta ve
literatürümüz de Latino ailelerinin karakteristiklerinden söz etmektedir. Sadece ne kadar farklı aileler
olduklarını fark ettim ve örneğin, sabah saatinde ben 20 yıldır New York’ta bulunan bir Puerto Rican
ailesi ile görüşebiliyordum ve sonra aynı gün öğleden sonra Mexican aile ki henüz geçen hafta gelmiş.
Bu ailenin her ikisini de İspanyol olarak adlandırıyorsunuz, fakat onlar çok, çok farklılardı. Dolayısı
ile bu beni çok etkiledi ve bu yolla Culturagrami geliştirerek bu aileleri bireyselleştirmede oldukça
faydalı oldu. Aynı zamanda gördüm ki iki Puetro Rican ailesi bile çok, çok farklılardı ve Culturagram
onlara yardım etmenin bir yolu olarak görülmekte, hatta aynı etnik zeminden gelen iki aile arasındaki
farklılıklara bakmak için bile.
Jonathan Singer: Gerçekten gruplar arası farklılıkların farkına varmanın zorlukları hakkında
konuşuyorsunuz, fakat aynı zamanda gruplar içinde de.
Elaine Congress: Doğru, tam olarak, tamamen.
Jonathan Singer: Şimdi Oxford Üniversitesi Baskısından henüz çıkan Sosyal hizmet uzmanları masa
referansı (the Social Workers Desk Reference)’nın ikinci baskısında fark ettim ki Culturagramin yeni
versiyonuna sahipsiniz ve merak etmekteyim Culturagramin henüz çıkan yeni versiyonunda ne tür
değişiklikler yaptığınız?
Elaine Congress: Şey ilk olarak, Culturagrami 90’ların başlarında geliştirdim ve büyük bölümü
benim acentada çalışma deneyimlerime dayanmaktaydı ve sonra ben akademiaya henüz başlamıştım.
Bunu 2000’e kadar gözden geçirdim fakat Culturagrami bütün Birleşik Devletler ve bütün dünyaya
sunmuştum, ve öyle hissettim ki yıllar içinde insanlardan çok fazla girdi aldım, ve gerçekten gittikçe
artan bir farkındalıkla Culturagramin nerelerinin uygun konularla değiştirilmesi gerektiğini hissetim.
En yeni versiyonda, gerçekten baskıya, önyargıya, ayrımcılığa, ve ırkçılığa baktım. Onlar sıkça bunları
anavatanlarından dolayı, hem nereden geldikleri anlamında yaşamaktadırlar, özellikle sığınmacılık
kavramında, çok fazla ayrımcılığa tabi tutulmaktadırlar, onların bir çoğu özellikle Birleşik Devletlere
geçiş koridorunda çok zor zamanlar yaşamaktadırlar, ve şimdi onlar oraya vardıktan sonra çok fazlaca
ayrıma tabi olmaktadırlar. Bunların birçoğu 9/11 devri sonrası ve iç güvenlik göçmenler için yeterli
güvenlik sağlamadı, özellikle de dokümanları olmayanlar için, ve halen devam eden önyargı suçu, ve
Long İsland’da daha yeni bir göçmen katledildi. Ve gerçekten hissettim ki Culturagramin tarihe ve
halihazırda göçmenlerin yüz yüze oldukları ayrımcılığa bakması gerekmektedir.
Jonathan Singer: Doğrusu bu çok şey anlatmaktadır. Şimdi sizin ‘the Social Workers Desk
Reference’ (kitabının) sizin bölümünüzde vurguladığınız bir şey ki onun ilginç olduğunu
düşünüyorum, öyle ki bazı göçmenler, belirgin olarak sığınmacılardan farklı olduğu, bazı göçmenlerin
anavatanlarındaki yaygın grubun bir parçası olabileceği, yani onların asla ayrımcılık deneyimi
yaşamayabileceği ya da ayrımcılık kurbanı olamayabilecekleri yönündedir ve bunun gerçekten çok
ilginç olduğunu düşünüyorum.
Elaine Congress: Haklısınız, bu gerçekten çok doğru ve birçok göçmen bu deneyimi yaşar. Karayib
göçmenleri, Hititi göçmenleri, Jamaika, ki bunların çoğunluğu siyahtır, ve onlar buraya gelirler ve çok
fazla önyargıya maruz kalırlar ve hatta bizim yeni göçmen grubumuz Batı Afrika ülkelerindendir, ve
onlar da derilerinin renklerinden dolayı Birleşik Devletlere geldiklerinde her türlü ayrımcılık deneyimi
yaşarlar.
Jonathan Singer: Kısaca Culturagramin her bir alanı hakkında konuşur musunuz, bir şekilde en yeni
baskısına atladık, fakat sosyal hizmet uzmanlarının Culturagramde değerlendirdiği birkaç alandan söz
etmiştiniz, bu alanların her biri hakkında biraz konuşur muydunuz?
Elaine Congress: Elbette. İlk şey, Culturagram gerçekten bu on betimlemenin resim ile sunumudur ve
hissettiğim, diyorlar ki bir resim bin söze bedeldir ve sadece Culturagramin diyagramını görmelerinin
www.psikososyalhizmet.com
4 of 11
15/1/2015
sosyal hizmet uzmanları için faydalı olacağını düşündüm. Culturagramin merkezine aileyi koyun,
birey üyeleri listeleyin, ve eğer onlara daha çok yakından bakarsanız orada 10 değişik görünüm vardır.
Jonathan Singer: Web sitesine dinleyiciler için Culturagramin bir resmini koyabiliriz böylece Sosyal
Hizmet Podcasti web sitesine giderseniz Culturagramin orada bir versiyonunu görebilirsiniz;
http://socialworkpodcast.com
Elaine Congress: Göç etmenin birinci sebebi, ve aileye, insanların neden Birleşik Devletlere
geldiklerini sormanın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Çok sıkça, çok yaygın bir sebep çünkü
diğer aile üyeleri buradadır. Birçok insan ekonomik sebeplerle gelmektedir ve aynı zamanda birçok
insan politik sebeplerden/dinsel nedenli işkencelerden. Birçok insanın kırsal kesimden şehre taşındığı
bulgularını elde ettik. Taşınma konusunun tekrarlanmasının sebebi tekrar eve gitmek olabilir, ve bazı
insanlar evlerine sıkça giderler ve şimdi bir trans nasyonalizm fenomeni var ve göçmenler çok sıkça
kendi anavatanları ile Birleşik Devletler arasında ileri-geri giderler. Fakat çok sayıda insan vardır ki
asla anavatanlarına bir daha gitmezler ve bundan dolayı mutlak bir üzüntü yaşarlar.
Jonathan Singer: Tamam bu birinci kategoriydi, taşınmak (göçmek) için sebep ve sonra ikincisi yasal
statü. Biraz da bunun hakkında konuşur musunuz?
Elaine Congress: Sıkça aynı ailede insanlar farklı yasal statülere sahiptirler. Yasal göçmenler vardır
ki onların Green Kartları var, sığınmacılar olabilir, bu insanlar özel statüye sahiptirler, iyi bir sebebe
bağlı işkence korkusu olabilir, dinsel/politik düşünceye bağlı olabilir, ırk, milliyet ya da belli grupların
üyeliği olabilir. Aynı zamanda dokümansız insanlar da vardır, bunlar vize süresini aşmış olabilirler, ya
da dokümansız (pasaportsuz/vizesiz) giriş yapan insanlar olabilir, vatandaşlarınız olacak, çünkü eğer
Birleşik Devletlerde doğduysanız siz vatandaşsınız. Göçmen ailelerinin çoğundaki çocuklar
vatandaştır, bu aileler arasında çok fazla tansiyon yaratmaktadır, (ülkede) dokümansız yaşayan
insanlar çok büyük sınır dışı edilme korkusu yaşamaktadırlar ve sıkça legal statü nedeniyle insanlar
medikal ve sosyal hizmetlerden yararlanmaktan kaçınıyorlar çünkü kendilerinin göçmenlik statülerinin
açığa çıkmasından korkmaktadırlar.
Jonathan Singer: Hatırlıyorum, Texas, Austin’de çalışırken, iki dilli sosyal hizmet uzmanlarından
biriydim, ve bir tür değerlendirme alma ya da aileleri telefonla aramalarda oldukça ilk zamanlarımdı,
ve onlar çoğunlukla kuzey Meksiko’dan insanlardı, diyebilirim ki biz yasal statün nedir diye
sormuyorduk çünkü her şeye rağmen hizmet sunuyorduk. Bu bir tür çimleri duble kesimdi çünkü bir
yandan ben istiyordum ki müracaatçım bilsin ki korkacak hiçbir şey yok, fakat diğer yandan çünkü
politikayı (uygulamayı) sormama söylememe durumu vardı, öyle düşünüyorum ki bu legal statünün ne
olduğunu değerlendirmekti ve bir tür bizim sağladığınız hizmetlerin ne olduğu belki olması gerektiği
gibi yerine varmamaktaydı.
Elaine Congress: Doğru, bunu sıkça derim, buna bir şekilde dikkatli yaklaşmalısınız, çünkü bazen
eğer birine bunu sorarsanız, oldukça başlarda legal statünüz nedir diye, insanlar gerçekten korkacaktır.
Bu müracaatçı ile ilişki geliştirdikten sonra öğrenmeniz gereken bir şeydir ve bazen bu bilgiye sahip
olmak çok faydalı olabilir çünkü siz onu belki de yasal hizmetler için avukata yönlendirerek belki
onun legal statüsünde yardımcı olmasını sağlayabilirsiniz.
Jonathan Singer: Üçüncü alan cemiyette zamandır ve öyle görünüyor ki bütün bu alanlar çok iç
içedir fakat cemiyette zamanı değerlendirmede önemli olan nedir?
Elaine Congress: İlk olarak, ve bu farklı üyeler için farklılık arz edebilir, bizim bulduğumuz şey sıkça
bir kişi önce gelecek. Demek istediğim bazen bu kadın olacak; ev işi yapmaya gelecek, ya da
fabrikada çalışacak. Bazen bu (ilk gelen) erkek olacak ki o tarımda çalışacak, böylece bu birinin ne
zamandan beri Birleşik Devletlerde yaşadığına bağlı olarak gerçekten kültürleşmede farklılık
yaratacak.
www.psikososyalhizmet.com
5 of 11
15/1/2015
Jonathan Singer: Sonraki kategori cemiyette evde konuşulan dildir ve düşünüyorum ki birisi bakıp
ve diyebilir ki tamam açıkçası eğer İngilizce dışında bir dil konuşuyorlarsa, sadece o dili
konuştuklarını yazarım. Değerlendirmek için başka neye ihtiyaç olabilir ya da cemiyette evde
konuşulan dile neden bakmanız gerekiyor olabilir?
Elaine Congress: Bazen göçmenlerin evde bir dil konuştukları ve cemiyette başka bir dil
konuştuklarını görürsünüz. Bunlardan biri şunla bağlantılıdır çocuklarda ilginç ve mücadele rolü
tersine işlemektedir, çocuklar okulda ve arkadaş grupları içinde İngilizceyi konuşmayı çok hızlı
öğrenirler, çoğunlukla çocuklar tercüman olarak da kullanılmaktadırlar ki bu sorunludur çünkü bazen
çocuklar ailelerine tercümanlık etmeleri için okullardan uzak tutulmaktadırlar ve aynı zamanda uzun
yıllar çalıştığım sağlık sektöründe de çalışırken gördüm çocuklar maruz kaldıkları şeylere maruz
kalmamalıydılar, çünkü onlar tercüman olarak kullanılmaktadırlar. Bu gerçekten evdeki her türlü
çatışmaları yönlendirebilir, hatırlıyorum, bir kez bir aile ergen çocukları ile beni görmeye gelmişlerdi,
sorun yetersiz iletişimden kaynaklanmaktaydı. Bunun tipik ergen – ebeveyn durumu olduğunu
düşünmüştüm, fakat aile ile çalışınca gördüm ki bu gerçekten iletişim zorluğuydu çünkü ebeveynler
sadece İspanyolca konuşuyorlardı, çocuklar biraz İspanyolca anlıyorlardı fakat konuşmak
istemiyorlardı, sadece İngilizce konuşuyorlardı, dolayısı ile bu harfi harfine iletişim sorunuydu.
Jonathan Singer: Evet bu dil engeliydi.
Elaine Congress: Doğru, tamamen, aynı evin içinde.
Jonathan Singer: Evet genellikle bizdeki insanlar aynı dili konuşuyorlar, iletişim sorununun ne
olduğunu anlayabilmek için bütün bu tür incelemeleri yapmalıyız, fakat o örnekte bu oldukça açıktı.
Elaine Congress: Tamamen doğru.
Jonathan Singer: Şimdi sonraki kategori olan sağlık inancı hakkında ne söylersiniz?
Elaine Congress: Birçok insan teşhis ve tedavi hakkında farklı inançlara sahiptir. Buna örnek olarak
benim çalışma günlerimden gerçek deneyime bağlı olarak, bir kadın iki yaşındaki oğlu ile acile servis
odasına geldi, çok, çok yüksek ateşi vardı, ve doktor çok kaygılıydı, dedi şey, biz oğlunuzu hastaneye
yatırabiliriz, onun zature olduğunu düşünüyorum, oğlunuzun bütün aşıları tamam mıdır? Kadın dedi ki
şey, onu daha önce asla doktora getirmedim, çünkü daha önce hiç hasta olmadı, böylece hemen kadın
sosyal hizmet uzmanı ile telefonda görüştürülüyordu, (shu) diyordu ki belki bununla ilgili (çocuk)
koruma servisini aramalısınız, fakat öyle düşünüyorum ki bu müdahale kavramında çok sayıda
sorunun olduğunu göstermektedir, çocuklarımız bir şekilde doğumlarından itibaren bebek kliniklerine
gitmeli, ve insanların geldikleri birçok ülkede sağlık hizmetleri oldukça sınırlıdır ve sadece siz ya da
çocuğunuz çok hasta olduğunda doktora gidersiniz. Öyle düşünülüyorum ki birçok göçmen için, sağlık
ve ruh sağlığı oldukça iç içe örülmüş ve bizim tasavvur ettiğimiz şekilde bir ruh sağlığına odaklaşma
mevcut değildir. Dolayısı ile birisine gitmek, 50 dakikada bitecek şekilde, onunla sizin çok kişisel
sorunlarınızı paylaşmak, bu birçok göçmen için gerçekten çok gariptir (tuhaf olarak algılanmaktadır).
Jonathan Singer: Şimdi sonraki kategori travma ve kriz olaylarının etkisidir.
Elaine Congress: Şey önce, ve bizim çalıştığımız göçmenlerin çoğu travma üstüne travma ve tekrar
travma yaşamaktadırlar. İlk ve çok fazlası ilk-göçmenlik deneyiminde, kesinlikle sığınmacılar, ve
savaşa katılan, işkenceye maruz kalan, yakınları öldürülen, tecavüze maruz kalan, çok fazla sığınmacı
ile konuştum, her türlü ilk-göçmen travmatik deneyim yaşamaktadır. Ve aynı zamanda buraya gelirken
çok fazlası çok zor deneyimlere maruz kalmaktadır. Dolayısı ile bir kimsede bu kesinlikle bakılması
gereken şeydir. Şimdi diğer tür kriz olayları açısından, buna iki yönde baktım, ilki gelişimsel kriz
açısı, ve yaşamdaki her türlü yeni aşamayı, gelişimsel krizi ve ergenliğin göçmen aileleri için ana
gelişimsel kriz olduğunu düşünüyorum, çünkü ebeveynleri daha çok geleneksel olabiliyorken, ergenler
sıkça gerçekten sadece yaşıtları gibi olmak istiyorlar, ve birçok sorun gördüm, özellikle genç ergen
kızlar ki onlar sadece diğer yaşıtları gibi olmak istiyorlar, aileleri kızların okuldan sonra doğrudan eve
www.psikososyalhizmet.com
6 of 11
15/1/2015
gelmesi gerektiği inançları taşırken, onlar buluşmaya çıkmak istiyorlar, öğlen sonraları arkadaşları ile
alışveriş için gitmek istiyorlar. Dolayısı ile bu gerçek kriz alanıdır. Beklenmedik şekilde olan şeyler
diğer bir kriz türüdür, ve bunlar gerçekten beklenmeyen olaylardır, kaza, ani hastalık, şiddet, işsizlik
gibi ve kesinlikle bugünün ekonomik çevresinde bu çok açık ve ortadadır. Ve bütün bu travmatik ve
kriz olaylarına bakmak gerektiğini düşünüyorum çünkü bunlar gerçekten göçmen aileyi
etkilemektedir.
Jonathan Singer: Ve daha önce uluslararası (transnasyonel) bireylerin olduğundan söz ettiniz, ileri
geri giden insanlar, fakat aynı zamanda onun anavatana bu para da gidecek, zihnimde canlandırıyorum
ki eğer birisi ailesi tarafından Birleşik Devletlere gelmesi ve çalışması istenmişse, ve onlara para
göndermişse, ve işini kaybetmişse, çalışamıyorsa, ailesine para gönderemiyorsa, o kişiyi içermeyi,
evlerindeki (memleketindeki) ailesi, onlar arasındaki ilişki, bütün bu tür içermeler ki bunlar hakkında
düşünmemiz gerekmeyebilir.
Elaine Congress: Doğru.
Jonathan Singer: Sonraki kategori dinsel ve kültürel kurumlarla bağlantı kurmak, tatiller yemek ve
kıyafet. Ve bunun çok ilginç olduğunu düşünüyorum, “kıyafet için değerlendirme” de ne
düşündüğünüzle çok ilgileniyorum.
Elaine Congress: Tamam, Bu uzatılmış kategoridir, ilk önce kültürel kurumlarla bağlantı kurma ile
başladım ve bu bir çeşit New York deneyimine bağlıydı, ve birkaç etnik sosyal kulüp vardı. Aynı
zamanda dini de kapsayacak şekilde açtım çünkü birçok göçmen kiliselere, camilere, tapınaklara
giderler ve din ruhsal bakımdan çok önemli olduğunu düşünüyorum ve ailenin kültürünü anlamak
bizim için önemlidir ve aynı zamanda biliyoruz ki orada bayramlar var, özellikle onlardan biri bütün
kültürlerin bir parçasıdır ve bu göçmen aile için neyin özel olduğunu anlamak gerçekten önemlidir.
Yemek ve kılık kıyafet, her şeyin daha çok standartlaşmaya doğru bir eğilimi olduğunu düşünüyorum,
demek istediğim dünyanın her yerinde insanların tişört giydiklerini görürsünüz, fakat bazı kıyafetler
vardır ki kültüre özgüdürler ve biliyorum, Batı Afrika ülkelerinden çok sayıda göçmenle çalışıyorum,
ve sıkça evde giydikleri kıyafetler ki onları burada da giyerler. Aynı zamanda bütün sorunlar kıyafetler
için de geçerli, göçmenlerle çalıştığınızda gelişmekte olan ülkelerden güneye gelenler Birleşik
Devletlerde bizim yaşadığımız bu yönü ile kış deneyimi yaşamamışlardır, bu gerçek bir zorluktur ve
demek istediğim bazı vakalardan biliyorum, onların çocukları yeterli şekilde elbise, palto ve botlar
giymedikleri için Çocuk Koruma Servisine rapor edilmişlerdi.
Jonathan Singer: Sonraki kategori, yüzeysel olarak deyindik, bu zulüm, baskı, ayrımcılık, önyargı ve
ırkçılıktır ve aynı zamanda şunu da merak ediyorum, bu göçmen ve sığınmacıların kendi
memleketlerinden buraya getirdikleri önyargıları, belki kendi ülkelerinden buyara gelenlere karşı
önyargıları da değerlendiriliyor mu? Rwanda hakkında düşündüğümüzde birbirinden gerçekten nefret
eden iki grup örneği gibi, fakat gerçekte onların farklılıklarını sadece dış görünüşlerine bakarak
anlamayabiliriz.
Elaine Congress: Jonathan, bunun harika bir fikir olduğunu düşünüyorum, ve bunun öneminin
genellenmemesi çok iyi bir noktadır. Demek istediğim biz bir şekilde bu insanların çok benzer olduğu
hissiyatı taşıyabiliriz, eğer aynı bölgeden geliyorlarsa, bazı ülkelerde, insanılar çok farklıdır ve
çatışmalarının ve önyargılarının ve peşin hükümlerinin çoğunluğunu kendileri ile getirirler ve ben
gerçekten bunu Batı Afrikalı bir kişi ile çalışmada gördüm daha önce birçok ülkeye göç etmişti, çok
çok farklı gruplar vardı ve başka gruplar hakkında çok fazla önyargıları vardı ve bu gerçekten bizim
için çok şaşırtıcıydı, çünkü sosyal servis geliştirmede bazen bunun gibi birçok varsayımlarda
bulunuruz; bak bu batı Afrika ülkesinden bir sosyal hizmet uzmanı, herhangi amerikan-afrikan (siyahi
amerikan) ile çalışabilir, siyah Karayibli ile çalışabilir, fakat bu gerçekten doğru değil.
Jonathan Singer: Ve sadece söylediğiniz bir şeye kısaca dokunmak istiyorum, ki o bazen bu ülkeye
gelen insanlar, bu onların ilk göçü değil, bu belki ülkenin kökeninden gelmektedir, başka bir ülkeden,
www.psikososyalhizmet.com
7 of 11
15/1/2015
bir süredir buraya gelmiş, sonra başka ülkeye ve sonra Birleşik Devletler ile sonlanmış, öyle
görünüyor ki bunun bilinmesi önemlidir.
Elaine Congress: Elbette, tamamen, ve diğer ülkedeki deneyimi hakkında biraz bilmek. Aynı
zamanda, demek istediğim bir fenomen olarak çoğunlukla kırsaldan kente taşınan insanların, kendi
ülkelerinde bile, sığınmacı kampında ya da şehir civarında gecekondu mahallesinde yaşadıklarını ve
sonra başka bir ülkeye taşındıklarını ve nihayetinde Birleşik Devletlere taşındıklarını biliyoruz. Ve bir
tür her şeyin üzerine atlamamamız gerektiğini düşünüyorum, bizim gerçekten ailenin deneyimlerinin
her adımını bilmemiz ve anlamamız gerekmektedir.
Jonathan Singer: Sonraki kategori çalışma ve eğitim hakkındaki değerlerdir ve diyebilirim ki eğer
orta sınıf beyaz insan değilseniz, sizin eğitimin değerine inancınız olmadığına dair bir inanç vardır.
Elaine Congress: Ki bu kesinlikle yanlış. Demek istediğim çocuklarının eğitimine daha çok inanan
insanların hangileri olduğunu düşündüğümde, gerçekten göçmenler çocuklarının daha iyi eğitilmesini
ve daha iyi hayat yaşamalarını istemekteler, ve zorluklara yol açabilecek farklılıklar vardır çünkü
birçok göçmenin geldiği zemin siz çocuğu okula getirirsiniz ve öğretmen onu devralır, öyle
düşünüyorum ki bu birçok göçmenin gerçekten eğitimsiz olmasından ve öğretmenin olağanüstü uzman
olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır. Demek istiyorum ki bu bizim Amerikan eğitim
sistemimizden farklıdır, ki burada öğretmen ile ebeveyn eğitimde partner olmak durumundadır.
Jonathan Singer: Hayır aynı fikirdeyim, ve sadece bir kısa anekdot ekleyeceğim, bunun sizin
söyleşiniz olduğunu biliyorum ve ben bunun içine dalıyorum.
Elaine Congress: Hayır bunlar ilginçtir Jonathan.
Jonathan Singer: Bir aile ile çalışıyordum ve onlar El Salvador’dandı ve anne okul toplantılarına
katılmıyordu, oradaki okul müdürünün varsayımı bu annenin eğitimi önemsemediği yönündeydi. Ve
aslında doğru olan anne okula gittiğinde (öğrencilik yıllarında) ancak 3. sınıfa kadar okula devam
edebilmişti, o anadili olan Kızılderili dilini okulda konuştuğu için düzenli olarak dayak yemekteydi, ve
onun arkadaşları konuştuğunda onlar da dayak yemekteydiler ve dolayısı ile o aslında okul binasından
korkmaktaydı ve o okul binasına dair travmatik deneyime sahipti, hatta eğitimin önemine çok güçlü
inancı olmasına rağmen.
Elaine Congress: Ve bundan dolayı anneyi suçlamak yerine ya da o zaten eğitimle ilgili değil demek
yerine gerçekten sebebi bulmak, onun çocukluğundaki okul deneyimini, bu bilgiye sahip olmak çok
önemlidir. Bazı ebeveynlerin okula gitme konusunda çok kaygılı olduğunu tespit ettim, çünkü onların
duyguları, özellikle dokümansızlar ise (yasal oturumları yoksa), bunu bilirsiniz öğretmenleri,
müdürleri ve okul insanlarını otorite gibi görürler ve onları, göçmen statülerinden dolayı, rapor (ihbar)
edeceklerini düşünürler.
Bazen onlara sürekli notlar gönderildiğinde, ve hiçbir şekilde
okuyamadıklarında, hiçbir dilde, ebeveynlerin çok utandığını görürüm. Eğitime dair çok farklı hislere
sahibiz, bizim inandığımız eğitim bir çeşit bireysel çocuk ve çocuğun bireysel gelişimidir. Böyle bir
durumun içinde bulundum, ki anne, onun çocukları olduğu cihetle, çok üzgündü, iki oğlu vardı, 11 ay
arayla tamam mı, dolayısı ile bilirsiniz ki farklı derecelere konuldular, farklı sınıflarda. Çocuklar çok
üzgündü, hep birlikte olmuşlardı, fakat anneye açıklanan şey biz her çocuk için bireysel gelişime
inanıyoruz, hatta ikiz çocukları bile farklı sınıflara alırız idi, yani demek istediğim bu eğitime
yaklaşımın farklı yollarından biridir.
Jonathan Singer: Kültürel inançlara yaklaşımların çok açık önekleridir. Evet.
Elaine Congress: Evet doğru, Şimdi çalışmada, göçmenler gerçekten çalışmak istiyorlar ve
çalışıyorlar, ve birçok göçmen birkaç işte aynı zamanda çalışmaktadır, ve ailedeki herkes çalışır.
Çalışma statüsü ile yapılması gereken bir durum vardır, buraya gelen göçmenlerin çoğu buradaki
statüleri ile karşılaştırıldığında, anavatanlarında daha yüksek statüye sahiplerdi ve gerçekte bir
göçmenle konuşuyordum ki o nihayetinde okula gidebilir durumdaydı ve şimdi o bir doktordur, fakat
www.psikososyalhizmet.com
8 of 11
15/1/2015
kendi memleketinde üniversite profesörü olabilecek iken, bir Afrika ülkesi, ve o buraya geldi ve ilk iş
olarak araba yıkama işinde çalıştı çünkü bilirsiniz o henüz, onun referansları burada henüz fark
edilmemekteydi, ki bu bilirsiniz gerçek durumdur. Bu aynı zamanda evlilikte bazen çatışmalara
yöneltiyor, özellikle erkek iş bulamayabilirse, daha düşük statüde bir iş, burada birçok aile çalışmaları
gelişebilir.
Jonathan Singer: Bir filmi düşünüyorum, birkaç yıl önce yapıldı, sanırım bir kitaba dayanmaktaydı
“House of Sand and Fog.”
Elaine Congress: Ah, evet.
Jonathan Singer: Ve Ben Kingsley anavatanında en yüksek rütbeli asker olan bir adamı oynuyordu,
sanırım Irandı ve sonra Shaw görevden aldığında o Birleşik Devletlere geldi ve her sabah evini terk
ederken, iki dirhem bir çekirdek ipek takımını giyinir, ve BMW’sini sürerek ve sonra işine gider ve
sonra işe başlar, kapıcı (veya onun gibi bir şey) kıyafeti giyinirdi. Fakat ailesi bilmiyordu, civarındaki
hiç kimse onun hizmetçilik gibi bir işte çalıştığını bilmiyordu. Onlar onun ofiste önemli bir iş yaptığını
sanmaktaydılar, çünkü onlara ofise giderek önemli işler yapacağı söylemişti.
Elaine Congress: Doğru. Ve en önemli yönü aşağılanmamış oluyor.
Jonathan Singer: Kesinlikle. Şimdi son kategori ailenin değerleri olarak adlandırılmakta, yapı, güç,
mitler ve kurallar.
Elaine Congress: Tamam, ve izin verin ilk Culturagramdeki tek bir noktayı söyleyeyim, değerler hep
birlikteydi, ve farkına vardım ki bu çok basitti, ve çok önemli olan gerçekten iki değişik yönden
bakmanız gerekmektedir. Eğer yaparsanız eğitim ve iş daha çok dışa yöneliktir, 10 numara daha çok
içe yöneliktir, ben aile terapisi eğiticiliği yaptım, yani bunlardan o günlerde çok geliyordu, sadece aile
yapısına bakarak ve demek istiyorum ki aile bir tür hiyerarşik ya da eşit haklara dayalı, ve sanırım,
diyebilirim ki bu genelleme yapmaktır, fakat öyle düşünüyorum ki biz evli çiftlere bir çeşit eşit
partnerler olarak bakabiliriz, ve çocuklar dinlenir ve seslerini duyururlar (seçim hakları var), Fakat
birçok göçmen ailenin daha çok geleneksel zeminden geldiklerini, ve babanın gerçekten patron
olduğunu düşünüyorum ve gerçekten ailenin yapısını ve organizasyon yöntemini anlamanın çok
önemli olduğunu düşünüyorum. Aynı zamanda diğer bir durum, göçmen ailelerin çok bağlantılı
(birbirlerine bağlı) olduklarını gördüm, bilirsiniz çok önemlidir, bireysel sorunlardan ve bireysel
ihtiyaçlardan daha önemli. Ve bunun Batı Anglo sosyal hizmet uzmanları için bazen ailenin ne kadar
önemli olduğunu gördüğünüzde (bunu anlamanın) daha zor olduğunu düşünüyorum. Kendi uygulama
deneyimlerimden başka bir örnek paylaşabilirim, 17 yaşında bir erkek çocukla çalışıyordum, çok, çok
zeki ve uzak bir üniversiteye gitmek için burs kazanmıştı, ve dedim ki bu harika bunun için git, ve o
dedi ki ben ailemi terk edemem, ve annesinin bazı sağlık sorunları vardı, hayatı tehdit şeklinde değil,
fakat bilirsiniz bazı sağlık sorunları, ve dedi ki ben ülkenin diğer yarı ucuna gidemem, ve ben sadece
bunu düşünüyordum, kendi bireysel önyargılarımı koyuyordum, kazanç bakımından, değil mi, ve daha
çok aile açılarından bakmak yerine, ve onun için ne kadar önemli olduğu bakımından. Değer altında
diğer görünümler cinsiyet farklılıklarının çok önemli olduğunu düşünüyorum, ve bu erkek çocuklar
açısından çok farklılık oluşturmakta, daha çok güç ve kontrol, belli görevler kızlar içindir ve bu sıkça
aile içinde çatışmalar yaratır. Fakat, sanırım, orada konuştuğum bazı genellemeler, ki onları benim
göçmenlerle çalışmalarımdan elde ettim, fakat sizin çalıştığınız aileler için doğru olmayabilir, dolayısı
ile çalıştığınız ailenin aile hikayesinde neyin benzersiz olduğunu onun yapısı açısından, güç sıralaması
bakımından, ne tür aile mitleri var, kurallar nelerdir, ve ailede neyin benzersiz olduğunu
anlayacağınızı düşünüyorum.
Jonathan Singer: Aile mitine bir örnek verebilir misiniz?
Elaine Congress: Tamam, tıpkı amcası gibi olacak bir çocuk, ona bazı sebeplerden doğumda
amcasının adı verilmiş, ve o amcasından çok farklı. Demek istediğim, bir keresinde bir göçmen aile ile
çalışıyordum, anne çocuğu ile geldi, bilirsiniz çocuklar meraklı olur, ve o 4 yaşında küçük bir çocuktu,
www.psikososyalhizmet.com
9 of 11
15/1/2015
masamdaki birçok şeye bakıyordu, derken bir şey çaldı, ve anne “sen tıpkı amcan Juan gibi olacaksın,
iyi biri değildi ve cezaevine girdi”, vs., vs., öyle düşünüyorum ki aileler bu tür mitlere sahiptirler, belli
kişilere ya da ailelere nelerin olacağı gibi, aileden aileye geçen hikayeler, düşünüyorum ki sosyal
hizmet uzmanları olarak bu tür belli hikayeleri ve mitleri anlamak bizlere yakışır çünkü bunlar
gerçekten aile üzerinde etkilere sahiptir.
Jonathan Singer: Tamam, gerçekten faydalıydı, teşekkür ederim. Böylece bunlar Culturagramin 10
alanıdır ve eminin ki bizi dinleyen insanlar ‘oou, çok fazla bilgi’ diye düşünüyorlar. Sosyal hizmet
uzmanları müracaatçılarına sundukları hizmetleri geliştirmek için bu bilgileri nasıl kullanmalılar?
Elaine Congress: Tamam, ilk olarak, bütün bu bilgilerin ilk görüşmede elde edilmesi gerekmiyor;
demek istediğim bu bir süreçtir. İlk şey, aile ile meşgul olabilir, bu bir DSM-IV teşhisinden farklı
değil, ki orada sorunlar ve bozuklulara bakılır, bu gerçekten güçlülüğe bakar ve ailenin kim olduğuna
ve kendisi ile neleri getirdiğine. Düşünüyorum ki aile ile bağlantıda, aileyi farklı sorunlar ve alanlarda
değerlendirme açısından, müdahale planı yapmak için kullanılabilir, örneğin legal statü için eğer
burada bir sorun ya da bir durum varsa belki adli servislere yönlendirilerek yardımcı olunabilir. Eğer
ailede gerçek çatışma olduğunu belirlediyseniz, belki de aile terapisi faydalı olabilir. Bu gerçekten
aileyi güçlendirme hizmetidir, bu onların hikayesidir, bu onlara aittir, ailelere Culuragram uyguladım
ve onu kendileri alabilirler, bu onların hikayesi, bu onların kim olduğudur.
Jonathan Singer: Yani uygulama aşamasında, bu bilgiyi hikaye tarzında yazıyor musunuz yoksa
Culturagramdeki kutuları mı dolduruyorsunuz?
Elaine Congress: Evet, şey aslında her ikisini de. Diyagramı dolduruyoruz ve buna dair bazı
makaleler yazıyorum, bunun hakkında konuşurken diyagramı tamamlıyorum, biliyorsunuz vaka
örnekleri alıyoruz, ve blokları dolduruyoruz, fakat blok çok daha büyüktür. Yani farklı olarak eğer
belli blokları daha çok genişletmek istiyorsanız, onun üzerine de hikaye edebilirisiniz.
Jonathan Singer: Bu şöyle bir şey mi, eğer bu Culturagrami doldurursanız onu birisinin grafiğine
(dosyasına) ekleyebilirsiniz, ya da onlarla paylaşabileceğiniz bir şey olabilir, ya da kendi notlarınız
için saklayabileceğiniz bir şey olabilir?
Elaine Congress: Şey ilk olarak, sanırım farklı şekilde müracaatçı ile paylaşırdım, gerçekte belki de
müracaatçı ile birlikte onun üstünde çalışabilirim, ve onun üstünde müracaatçı ile çalışan
öğrencilerimden biliyorum, ve onlar müracaatçılarla paylaştılar. Aile ile üzerinde tartışmadan dosyaya
ekleme hususunda dikkatli olurdum.
Jonathan Singer: Yani herhangi hassas bilgi gibi, belki birinin tedaviye gelmesi doğrudan sebeple
bağlantı olmayabilir, belki onu utandırabilecek ya da bazı bakımlardan onların aleyhinde
kullanılabilecek bir şeyin bu resmi evrakta olmasını istemiyorsunuz.
Elaine Congress: ve özellikle bu günlerde ve çağda, ve legal statünün bütün durumlarında, bunu
dosyasına koymakta çok dikkatli olmalıyım. Şöyle ki bir sosyal hizmet öğrencisi tabi ki bunu kendi
alan hocası ile ya da süpervizörü ile paylaşmak isteyebilir.
Jonathan Singer: Culturagrami sosyal hizmet uzmanlarının sağladıkları hizmetlerinin kalitesini
geliştirmelerinin bir yolu olarak kullanmaları hakkında konuştuk. Culturagrami kullanarak yapılmış
herhangi araştırma var mı?
Elaine Congress: Birkaç insan bununla ilgili yazdı, Lum insanların renkleri ile kullanma hakkında
yazdı, dayak yiyen kadınlarla, çocuklarla, göçmenlerle, yaşlılarla, sağlık sorunları olan insanlarla
kullanımı hakkında makaleler var. Çok sayıda insan buna bir şekilde baktılar ve farklı nüfustaki
sorunlar hakkında konuştular. Ben onda bir büyük kantitatif çalışma yapmadım, büyük çoğunluğu
insanlarla kalitatif çalışmaydı, sosyal hizmet uzmanlarınca bireysel olarak, aynı şekilde bazı acentalar
kendi sosyal hizmet uzmanları ile kullanmayı denediler. Ve raporlar pozitifti, ve öneriler almayı
www.psikososyalhizmet.com
10 of 11
15/1/2015
denedim, ve kesinlikle bu podcasti duyan herkes Culturagram 4 için önerilerde bulunabilirler, bilmek
isterim çünkü devam eden bir çalışma süreci var, bu bir zaman aralığında tamamlanması gerekmiyor.
Jonathan Singer: Tamam, harika, sizinle bağlantı bilgilerini sosyal hizmet podcasti web sitesine
koyabiliriz eğer insanlar onu kullanıyorlarsa ve ek kategoriler için fikirleri varsa ya da profesörler
dinliyor ve örneğin bunu araştırmada kullanmak istiyorlarsa bu araç geliştirmenin harika bir yolu olur,
buradan insanlar sizinle bağlantı kurabilirler. Sonuncu soru, podcast websitesi dışında insanlar
Culturagrami nereden bulabilirler?
Elaine Congress: Tamam, bunun hakkında birçok makale yazdım, bilirsiniz en sonuncusu in the
Social Work Desk Reference 2’de. İlk olarak 1994’te the Families in Society’de yazdım, Multicultural
Perspectives in Working with Families adlı bir kitabım var, ikinci baskısı 1997’de çıktı ve sanırım
yeni kitabımda, Social Work with Immigrants and Refugees: Legal Issues, Clinical Skills, and
Advocacy, Culturagramden söz etmekteyim. Demek istediğim çok fazla kaynak var, ve bunlardan
bazılarını podcast websitesine koyabiliriz, değil mi?
Jonathan Singer: Kesinlikle, hayır onların tamamı için link koyabiliriz. Bilirsiniz sadece soru ya da
yorum düşünmüştüm ve bu konudaki fikrinizi beğendim. Öğrencilerim kapsamlı vaka çalışmalarını ve
bunun gibi çalışmaları yaparken bu Culturagrami öğrencilerime verdim, ve öğrencilerimden geri
gelenler bunu kullanamam çünkü benim müracaatçım beyazdır ve yaklaşık 3 kuşaktır aynı kasabada
yaşamaktadır ve yani benim ne yapmamı istiyorsun dediler. Ve her zaman onlara derim ki, bir
Culturagram yap, ailenle bir Culturagram kullan ki bu başat Amerikan Kültüründen gelmektedir çünkü
şöyle bir sanı vardır, özellikle Amerika’daki beyaz insanların kültürü yoktur ve bunu tartışmanın
önemli olduğunu düşünüyorum, ve bu fikir karşısında sizin ne düşündüğünüzü merak ediyorum?
Elaine Congress: Peki Jonathan, benzer deneyim yaşadım çünkü Culturagram terapi dersi açtığımda,
birkaç öğrencim vardı derlerdi şey, herhangi kültürüm yok, ve kesinlikle bu doğru değildi.
Düşünüyorum ki gerçekten adapte edilebilir, aynı zamanda düşünüyorum ki bu muhtemelen herkes
için kendi kökenini anlamak bakımından çok önemlidir. Demek istediğim bizim hepimizin kültürü var,
ve eğer ebeveynlerimiz the Mayflower’da gelmiş olsa bile, kesinlikle bir kültürümüzün olduğunu ve
onun hakkında yazabileceğimizi düşünüyorum. Ve aynı zamanda Culturagram açısından ilginç olan,
birçok Siyahi Amerikalının bunu kullandığını ya da Culturagram hakkında yazdığını biliyorum, kırsal
alandan, kırsaldaki yerlerden güney şehir alalarına taşınan birçokları için, bilirsiniz Chicago, New
York, ve biz gerçekten çok faydalı olduğunu ve kültürlerini daha iyi anladıklarını gördüler.
Jonathan Singer: Culturagram hakkında vurgulamak istediğiniz başka herhangi bir şey var mı, yoksa
size soracağım başka sorum yok?
Elaine Congress: Sanırım hepsi bu, Culturagram hakkında sizinle konuşma şansına sahip olmaktan
gerçekten haz duydum, ve Jonathan bana sorduğun için teşekkür ederim, ve aynı zamanda podcasti
dinleyenler eğer daha fazla bilgi istiyorsanız lütfen benimle bağlantı kurun, eğer sorularınız ya da
yorumunuz varsa bundan onur duyarım.
Jonathan Singer: Çok yüce gönüllüce. Elaine zaman ayırdığınız için teşekkür ederim ve öncelikle
Culturagrami geliştirdiğiniz için minnettarım çünkü bunun harika bir araç olduğunu düşünüyorum, ve
Fordham’da yoğun programlarınız arasında bize zaman ayırıp bugün bizim ile konuştuğunuz için
minettarım. Yani çok teşekkür ederim.
Elaine Congress: Tamam, teşekkür ederim.
—Son—
Çeviren: Imdat Artan SHU
www.psikososyalhizmet.com
11 of 11
15/1/2015
Contact information
Elaine Congress, DSW, LCSW
Professor and Associate Dean
Fordham University Graduate School of Social Service
113 West 60th Street, Room 726E
New York, New York 10023
Telephone 212 636-6667
Fax 212 636-7876
Email [email protected]
References and Resources
•
•
•
•
•
•
•
Chang-Muy, F. & Congress, E. (eds.) (2008). Social work with immigrants and refugees: Legal issues,
clinical skills, and advocacy. New York: Springer Publishing Company.
Congress, E. (2000). Crisis intervention with culturally diverse families. In. A. Roberts, (2nd Ed), Crisis
Intervention Handbook. (pp. 431-449). New York: Oxford University Press.
Congress, E. (2004). Cultural and Ethical Issues in Working with Culturally Diverse Patients and Their
Families: The Use of the Culturagram to Promote Cultural Competent Practice in Health Care Settings.
Social Work in Health Care,39(3/4), 249-262.
Congress, E. (2009). The Culturagram. In A. R. Roberts (Ed.). Social Workers' Desk Reference, 2/e.
New York: Oxford University Press.
Congress, E. (1994). The use of culturagrams to assess and empower culturally diverse families.
Families in Society, 75, 531-540.
Congress, E. (1997). Using the culturagram to assess and empower culturally diverse families. In E.
Congress, Multicultural perspectives in working with families (pp. 3-16). New York: Springer.
Congress, E. and Brownell, P. (2006). Application of the culturagram with culturally and ethnicially
diverse battered women. In A. R. Roberts, Battered women and their families. New York: Springer
Publishing Company.
www.psikososyalhizmet.com