Multipl Skleroz Tanı Kriterleri

DERLEME
Multipl Skleroz Tanı Kriterleri
Dr. A. Nur YÜCEYAR,a
Dr. Ayşe SAĞDUYU KOCAMANa
Nöroloji AD,
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzmir
a
Yazışma Adresi/Correspondence:
Dr. A. Nur YÜCEYAR
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi,
Nöroloji AD, İzmir
TÜRKİYE
[email protected]
ÖZET Multipl skleroz (MS)’da doğru ve etkin bir tedavi yaklaşımı için erken ve doğru tanı ilk
adımdır. MS tanısını koydurabilecek patognomik bir laboratuvar testi bulunmamaktadır. MS tanısı
üç klasik özelliğe dayanmaktadır: Başka bir açıklaması bulunmayan, zamansal ve alansal dağılım
özellikleri gösteren inflamatuar demyelinizan doğadaki lezyonlar. 2001 ve tekrar gözden geçirilmiş
2005 McDonald kriterleri ve daha önceki tanı kriterleri esasen bu özellikleri gözetir. Erken tanı
konusunda büyük bir ilerleme kaydetmiş olmasına karşın, klinik izole sendromlu olgularda, klinik
kesin MS’e dönüşümü önceden belirleyici değeri araştırıldığında, McDonald kriterlerinden daha
duyarlı ve daha basit yeni kriterler ileri sürülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Multipl skleroz; tanı kriterleri
ABSTRACT Accurate and early diagnosis for each patient is the first step in correct and effective
management in multiple sclerosis (MS). There is no pathognomonic or perfect laboratory test which
may be used in isolation to reliably diagnose MS. The definition of MS depends on three classical
features that is inflammatory, demyelinating disease with lesions which are disseminated in space
and time and for whom there is no better explanation. Prior diagnostic schemes and McDonald
Criteria (2001, and revised 2005) primarly relied on this concepts. Although a major advance in
early diagnosis, new criteria was suggested to be more sensitive and simpler than the McDonald criteria for prediction of eventual clinical definite MS.
Key Words: Multiple sclerosis; diagnostic criteria
Turkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2):22-8
MULTİPL SKLEROZDA KESİN TANı vE ÖNEMİ
Copyright © 2009 by Türkiye Klinikleri
22
üm kronik hastalıklarda olduğu gibi multiple skleroz (MS)’da da doğru ve kesin tanı konulması, hem klinisyen hem hasta açısından
önemlidir. Tanı kesinleştiğinde, kliniği ve laboratuar bulguları açıklayacak olası tanılar dışlandığında, hastalık seyrini etkileyebilen immunmodülatuar ve immunsupresif ilaçların uygulanması gündeme gelmektedir.
Hastalığın seyri ve bu konuda yapılabilecekler konusunda hastanın doğru
bilgilendirilmesi ayrıca sağlanabilmektedir. Tedavi yaklaşımları ve prognozları farklı olabilen diğer nedenlerin dışlanması önemlidir. MS de yanlış
tanı oranı %5-10 arasında bildirilmektedir. İnflamatuar (SLE, Sjögren sendromu, Behçet hastalığı vb), enfeksiyöz (Lyme enfeksiyonu, nörosifiliz,
progresif multifokal lökoansefalopati, vb), genetik (adrenolökodistrofi, miTurkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2)
MuLTİPL SKLEROZ TANI KRİTERLERİ
tokondriyal hastalıklar), metabolik (B12 eksikliği),
neoplastik nedenler MS ayırıcı tanısında yer almaktadır.1
Bugün MS ile uğraşan tüm araştırmacılar ve
klinisyenler Charcot’un klinikopatolojik tanımının
hala altın standart olduğunu düşünmektedir: “MS,
santral sinir sisteminin multifokal (alansal dağılım)
özellik gösteren tekrarlayan ataklar veya progresif
gidiş ile (zamansal dağılım) seyreden inflamatuar
ve demyelinizan hastalığıdır”. MS, esas olarak klinik bir tanıdır. Semptom ve objektif bulgular, hastalığın klinik seyri dikkate alınır. MRG, BOS ve
nörofizyolojik testler yardımcı tanı yöntemleridir.
MS tanısında kan çalışmalarının rolü yoktur. Kesin
tanı koyduracak patognomik bir test bulunmamaktadır.2
A. Nur YÜCEYAR ve ark.
TABLO 2: Poser tanı kriterleri.
Klinik
Kategori
Atak
bulgu
A. Klinik Kesin MS
A1.
2
2
A2.
2
1
B. Laboratuar Destekli Kesin MS
B1.
2
1
B2.
1
2
B3.
1
1
C. Klinik Olası MS
C1.
2
1
C2.
1
2
C3.
1
1
D. Laboratuar Destekli Olası MS
D1.
2
Paraklinik
bulgu
BOS
ve 1
veya 1
ve 1
+
+
+
ve 1
+
Paraklinik bulgu: MRG ve nörofizyolojik testlerle tespit edilen anormal bulgu; BOS bulgusu: Oligoklonal bant varlığı veya ıg G sentez artışı. Poser ve ark (1983)
MS TANı KRİTERLERİ
İlk resmi çalışmalar 1965 yılında Schumacher ve
ark. tarafından yapıldı.3 Öykü ve muayene bulgularına dayandırılan kriterlerde lezyonların zaman
ve alan içinde dağılımı dikkate alınarak hastalar
“klinik kesin”, “olası”(probable), “olabilir” (possible) olarak sınıflandırıldılar (Tablo 1). 1970-1980 yıllarında ise geliştirilen teknoloji ile klinik semptom
ve bulgu vermeyen sessiz plakların varlığı görsel,
işitsel, somatosensoriyal uyarılmış potansiyellerin
incelenmesi ile ortaya konulmuştur. 1970’li yıllarda bilgisayarlı tomografi ile başlayan görüntüleme
yöntemleri bugün özellikle erken tanıda altın standart olan Manyetik rezonans Görüntüleme (MRG)
ile tanının vazgeçilmezlerinden olmuştur. Hem tanı, hem de ayırıcı tanıda MRG kadar katkı sağlayan bir diğer yöntem BOS incelemesidir. Oligok-
TABLO 1: Schumacher kriterleri.
Başlangıç yaş:10-50 yaş arasında
Nörolojik muayenede objektif bulguların olması
SSS de beyaz cevher tutulumunu gösteren semptom ve bulgular
Zaman içinde dağılım
≥2 atak; en az 24 saat süren ve arası en az 1 ay olan
≥6 aydan beri devam etmekte olan, progresyon gösteren klinik seyir
Alan içerisinde dağılım, multifokal lezyonlar
≥2 lezyon ile açıklanan semptom ve muayene bulguları
Tanı açısından MS’ den daha iyi bir açıklamanın olmaması
Turkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2)
lonal bant varlığı veya Ig G indeksi artışı intratekal
immunglobulin artışını göstermektedir.
1983 yılında Poser başkanlığında toplanan komite MRG, nörofizyolojik testler ve BOS incelemesini de değerlendirerek, MS kriterlerini yeniden
tanımladı.4 Poser kriterleri, tanımlanması ardından
uzun bir süre pratik uygulamada ve pek çok sınıf 1
çalışmalarda yaygın kullanılmıştır. Schumacher
kriterlerinde 50 yaş sınırı, Poser kriterlerine göre
59’a yükseltildi. Ataklar öyküye, klinik bulgular ise
muayenede saptanan bulgulara dayandırılmaktadır
(Tablo 2).4
MRG, MS seyrinde gelişen lezyonların histopatolojik özelliklerini yansıtabilmektedir. Kinik
özelliklerle karşılaştırmanın sağlanması, tedaviye
yanıtın değerlendirilmesi de MRG ile mümkün olabilmektedir. Yeni tekniklerin geliştirilmesi ile erken tanı ve ayırıcı tanıda bilgi birikimleri
sağlanmış ve MS’de yaygın kullanılmaya başlanmıştır. Histopatolojik çalışmalarla erken dönemde
aksonal kaybın gösterilmesi ve hastalığın progresyonunu veya atakları azaltabilen immunmodülatör veya immunsupresiflerin erken dönemde
uygulanmasının etkinliği çok merkezli çalışmalarla ortaya konulması ardından erken tanının önemi belirmiştir.
23
A. Nur YÜCEYAR ve ark.
MuLTİPL SKLEROZ TANI KRİTERLERİ
Tanı kriterlerinin yeniden gözden geçirilmesinin gerekliliği ortaya konulmuştur. Bu amaçla Poser kriterlerini gözden geçirmek ve gerekli
değişiklikleri yapmak üzere 2000 yılının Temmuz
ayında Londra’da ABD ulusal MS Derneği ve uluslararası MS Dernekleri Fedarasyonu, McDonald
başkanlığında toplandı Pratik nöroloji alanında daha iyi uygulanabilecek, daha erken ve doğru tanıya ulaşabilecek tanı algoritması hedeflendi ve
alınan kararlar 2001 yılında yayınlandı (Tablo 3).5
Mc DonalD 2001 Kriterleri
Tanı Schumacher kriterlerine benzer şekilde 3
önemli özelliğe dayandırılmaktadır:
1. Zaman içerisinde dağılım (Ataklar veya
progresif klinik seyir)
2. Alan içerisinde dağılım (multifokal olma)
3. Klinik ve paraklinik bugular için MS’den daha iyi bir açıklamanın olmaması.
Alınan kararlara göre öyküde hastalık semptomlarının varlığı tanı koymada yeterli değildir.
Lezyonların zaman ve alan içinde dağılımını gösteren objektif kanıtlar gerekmektedir. MRG, BOS
analizi ve VEP incelemesi klinik veriler yetersiz ise
tanıya katkı sağlar. Duyarlılık ve özgüllüğü en yük-
sek olan MRG’dir, ardından VEP incelemesi gelir.
VEP dışındaki diğer uyarılmış potansiyellerin tanıya katkısı azdır.
Tabloyu izleyecek olursak; hastada en az iki
atak öyküsü ve iki ayrı lezyon bulgusu varsa MRG
ancak ayırıcı tanı için gerekli olabilmektedir. İki
veya daha fazla atak öyküsü ile tek lezyon ile açıklanabilecek bulgu/bulgular varsa MRG ile alan içinde dağılım kriterleri gerekir (Tablo 3, 4). Tek bir
atak öyküsü ve iki ayrı lezyon ile açıklanan muayene bulgusu varsa MRG ile zaman içerisinde dağılım kriterleri (Tablo 3, 4)6 veya başka bir atak
beklemek gerekir. Tek bir atak öyküsü ve tek bir
lezyon bulgusu varlığında (klinik izole sendrom)
MRG ile zaman ve alan içerisinde dağılım kriterleri
karşılanmalıdır. Ya da başka bir atağı beklemek gerekir. MRG yeterli olmaz ise BOS yardımcı incelemedir. Klinik seyir progresif ise anormal BOS,
MRG ile alan ve zaman içerisinde dağılım kriterlerinin karşılanması gerekmektedir (Tablo 5).7
Bu toplantıda ayrıca atağın tanımı yapılmış, 24
saat ve daha fazla süren yakınmalar atak olarak değerlendirilmiştir. Tek paroksisimal epizodlar atak
olarak değerlendirilmezken, 4 saat içinde ortaya çıkan ve kısa süren nörolojik rahatsızlıklar atak ola-
TABLO 3: MS tanı kriterleri (McDonald Kriterleri 2001 ve 2005).
Klinik Bulgu
≥ 2 atak; ≥2 lezyona ait objektif klinik kanıt
≥ 2 atak, 1 lezyona ait objektif klinik kanıt
•
•
1 atak; ≥2 lezyona ait objektif klinik kanıt
1 atak, 1 lezyona ait objektif klinik kanıt
(monosemptomatik başlangıç; klinik izole sendrom)
MS tanısı için Ek Bilgi
Gerekmiyor
Alanda yayılım (MRG ile)a
vEYA
MRG de ≥ 2 adet MS ile uyumlu lezyon ve pozitif BOS
vEYA
Farklı bölgeyi tutan yeni atak bekle
Zamanda yayılım (MRG ile)b
vEYA
İkinci klinik atağı bekle
Alanda yayılım (MRG ile) a
vEYA
MRG de 2 adet MS ile uyumlu lezyon ve pozitif BOS
vE
Zamanda yayılım (MRG ile)b
vEYA
İkinci klinik atağı bekle
Not: aMRG ile alanda yayılım kriterlerini sağlamalıdır. (Tablo 4’deki McDonald 2001 ve 2005 kriterlerine göre) bMRG ile zamanda yayılım kriterlerini sağlamalıdır. (Tablo 4’deki McDonald
2001 ve 2005 kriterlerine göre)
24
Turkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2)
MuLTİPL SKLEROZ TANI KRİTERLERİ
A. Nur YÜCEYAR ve ark.
TABLO 4: Alansal ve zamansal yayılım ile ilgili MRG kriterleri (McDonald 2001,2005 ve yeni kriter).
Alansal Yayılım
McDonald 2001
Zamansal Yayılım
Aşağıdakilerin en az üçü:
≥ 9 T2 hiperintens lezyon veya ≥1 kontrast tutan lezyon;
≥3 periventriküler lezyon;
≥1 jukstakortikal lezyon;
≥1 infratentorial lezyon
1spinalkordlezyonu1beyinlezyonuolaraksayılabilir
McDonald 2005
Aşağıdakilerin en az üçü:
≥ 9 T2 hiperintens lezyon veya ≥1 kontrast tutan lezyon;
≥3 periventriküler lezyon;
≥1 jukstakortikal lezyon;
≥1 infratentorial lezyon
İlk klinik olaydan ≥ 3 ay sonra çekilen MRG de
kontrasttutanlezyon
(ilk klinik olay ile ilişkili alanda değilse)
veya
spinal kord lezyon/lezyonları
infratentoriyallezyonyerinegeçebilir
totallezyonsayısınadahilolabilir
konrasttutulumuvarsakontrasttutanlezyonyerinegeçebilir
İlk klinik olayda çekilen referans MRG’den
enaz30günsonra çekilen MRG’de, referans MRG ile
kıyaslandığında, yeni T2 lezyonun gösterilmesi
≥ 2 karakteristik lokalizasyonda ≥ 1 lezyon
Periventriküler, juxtacortikal, posterior fossa, spinal kord
Beyin sapı ve spinal kord sendromundakiler hariç
semptomatik bölgedeki tüm lezyonlar
Bazal görüntülemenin zamanına bakılmaksızın takip
MRG de yeni T2 lezyonu
Swanton 2007
Yeni Kriter
rak değerlendirilmiştir. 2 ataktan söz edebilmek
için ikisi arasındaki sürenin en az 30 gün olması gerekmektedir. McDonald kriterlerine göre hastalar
kesin MS, olası MS ve MS değil olarak sınıflandırılmıştır.5
MS tanıSınDa MrG
MRG ile saptanan lezyonların zaman ve alan içindeki dağılımı kesin tanıda önemlidir (Tablo 4). Panelde Barkof ve ark. ile Tintore ve ark.nın yaptığı
çalışmalar dikkate alınmıştır.8,9 Tabloda kantitatif
özellikler belirtilmesine karşın, MRG’ deki MS lezyonlarının özelliğinin de dikkate alınması esastır.
T2 ağırlıklı sekanslarda hiperintens olarak gözlenen plakların ≥3 mm ve ovoid olması, periventriküler (PV) yerleşimli ise ventriküllere dik
yerleşmesi beklenmektedir. PV yerleşimli küçük
plakların daha iyi görünmesinin sağlanması amacıyla BOS’un hipointens, plakların hiperintens göründüğü FLAIR (Fluid –attenuated inversion
recovery) sekansların, perikallozal lezyonlar için
özellikle sagittal kesitlerin dahil edilmesi, infratentoriyel bölgenin de BOS un relatif hipointens, plakTurkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2)
İlk klinik olaydan ≥ 3 ay sonra çekilen MRG de kontrasttutanlezyon
yeterli yoksa 3 ay sonra tekrarlanan MRG’de
kontrasttutanlezyon
veya
yeniT2lezyonun saptanması
ların hiperintens görüldüğü Proton Dansitesi-ağırlıklı (PD-W MRG) sekanslarda değerlendirilmesi
önerilmektedir. Aktif lezyonlar, T1 ağırlıklı sekanslarda gadolinium enjeksiyonu sonrasında santral
kısmı hipointens çevresinde halkasal özellikte kontrast tutulumu (açık halka) veya multifokal homojen tutulum gösterirler. Tüm bu özellikler MS’i
düşündüren MRG özellikleridir, patognomik değildir. MS tanısında MRG duyarlılığı yüksek (%90) olmasına karşın özgüllüğü %70-80 daha düşüktür.9
Spinal kordda yine patognomik olmayan MS i
düşündüren lezyonlar, servikal/torakal yerleşimli
fokal T2 ve PD-W MRG de hiperintens olan, 2 vertebral segmentten daha kısa, kesit alanının yarısından az olmak üzere lateral ve dorsal funikulusların
tutulduğu lezyonlardır. McDonald kriterlerinde
spinal lezyon, klinik izole sendromda, başlangıçtan itibaren progresif seyir ve beyin MRG’lerının
tanısal özellik taşımadığı durumlarda önem taşır
(Tablo 3, 5).10 2001 kriterlerine göre 1 spinal kord
lezyonu bir adet beyin lezyonu yerine geçmektedir.
25
A. Nur YÜCEYAR ve ark.
MuLTİPL SKLEROZ TANI KRİTERLERİ
TABLO 5: Progresif seyir için tanı kriterleri (McDonald 2001 ve 2005).
MS’i düşündüren progresif seyir
Ek bulgular
McDonald 2001
Anormal BOS a
vE
Alansal Yayılım (MRG ile)
≥9 T2 beyin lezyonu veya
≥2 T2 spinal lezyon veya
4-8 beyin lezyonu + 1 spinal kord lezyonu
vEYA
Anormal vEP ile
4-8 beyin lezyonu veya
<4 beyin lezyonu + 1 spinal kord lezyonu
vE
Zamansal Yayılım (MRG ile) b
vEYA
1 yıllık progresyonun sürmesi
McDonald 2005
1 yıllık progresyon
(retrospektif/prospektif)
vE
Aşağıdakilerden ikisi olmalı
- Kraniyal MRG (≥9 T2 lezyon, veya
≥ 4 T2 lezyon ile pozitif vEP
- Spinal kord MRG (≥2 fokal T2 lezyon)
- Anormal BOS a
İzoelektrik foküsleme yöntemi ile serumdan farklı olarak BOS’da oligoklonal bantların gösterilmesi veya ıgG indeksinde artış saptanması bMRG zamansal yayılım kriterlerini karşılamalıdır. 2001 kriterleri Tablo 4’de verilmiştir.
a
MS tanıSınDa BoS analizi
Lezyonların esasen otoimmun ve inflamatuar özelliğini belirtmesine ve lezyonların alansal dağılımı
konusunda bilgi vermemesine karşın, iki atak tanımlayan bir hastada, bir objektif klinik bulgu varlığında veya klinik izole sendromda; MRG alan
içinde dağılım kriterlerini karşılamadığında yardımcı tetkik olarak başvurulur. Eş zamanlı serum
ve BOS’da izoelektrik foküsleme yöntemi ile yapılan incelemede BOS’da 3’den fazla OKB gösterilmesi ve/veya IgG indeksinde artış saptanması
tanıya katkı sağlama dışında ayırıcı tanı için de
önemlidir.11-13 MS’de hafif lenfositik pleositoz, (<50
/mm3), % 40 oranında hafif protein artışı (70 mg/dl
altında) görülebilir.
McDonalD 2001 Kriterlerinin GözDen GeçirilMeSi
ve Mc DonalD 2005 Kriterleri
McDonald 2001 kriterlerinin açıklanması ardından
yayınlanan çalışmalarda; kullanılabilirliği konusunda desteklendiği görülmüş, duyarlılık ve özgüllüğünü değerlendiren çalışmalar yapılmıştır.14-18
Genellikle verileri prospektif olarak girilen kohort
olgularda yapılan retrospektif çalışmalarda McDonald 2001 kriterlerinin Poser kriterleri ile karşılaştırıldığında KİS’lu olguların klinik kesin MS’e
26
dönüşümünü öngörme açısından daha (iki-üç kat)
duyarlı ve özgül olduğu gözlenmiştir.12-14 Dalton ve
ark.nın çalışmasında özellikle 1.yıldaki değerlendirme, 3. yılda KKMS e dönüşümü öngörme açısından yüksek duyarlı ve özgül (%83) bulunmuştur.
Böylece KIS’da erken tanı ve erken tedavi olanağını sağlayabilmektedir.12,14
Tanısal değeri ve uygulanırlığı konusunda genel olarak olumlu görüşe rağmen, kanıta dayalı veriler eşliğinde duyarlılığını artırmak amacıyla
özellikle zamansal ve alansal dağılım özelliklerinin
biraz daha esnetilmesi konusunda öneriler gelmeye başlamıştır.14,16,19,20 Amerika Nöroloji Akademisinin (AAN) alt komitesinin Brex ve ark.nın21
çalışmasını değerlendirerek yaptığı önerilerde
McDonald alansal dağılım özelliklerinin KIS’lu olgularda KKMS açısından tanıyı geciktirdiği ileri sürülmüş ve 3 beyaz cevher T2 lezyonunun tanıda
yeterli olabileceği belirtilmiştir.20 Ancak McDonald
kriterleri ile karşılaştırıldığında daha duyarlı (%89)
olduğu ileri sürülen kriterlerinin özgüllüğü düşük
(%29) bulunmuştur.22 Yeni T2 lezyonların kontrast
tutan lezyon yerine geçerek zamansal dağılım özelliklerini yansıtabileceği bildirilmiştir.19 Spinal lezyonların değeri üzerinde tartışmalar sürerken,23
kanıta dayalı veriler eşliğinde tanıda duyarlılığı artTurkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2)
MuLTİPL SKLEROZ TANI KRİTERLERİ
A. Nur YÜCEYAR ve ark.
tırabileceği10,21,23,24 üzerinde durulmuştur. BOS da
OKB’nin her hastada görülmeyebildiği primer
progresif MS’de26 kriterlerin tekrar gözden geçirilmesi gerekmiştir. Bir yandan kriterlerin esnetilmesi yönünde öneriler gelirken, bir yandan da
Poser ve Brinar tarafından ayırıcı tanının önemi
üzerinde durulmuştur ve bazı olguların fazladan tanı alabileceği konusunda kaygılar da sürmüştür.27,28
Bu konudaki çalışmalar ve öneriler Polman ve ark.
tarafından uluslararası panel öncesinde sunulmuştur.29
Bu amaçla 2005 yılında Amsterdam’da Polman
başkanlığında uluslarası Panelde eski kriterler yeniden gözden geçirilmiştir.30 Ayırıcı tanının önemi
vurgulanmış, objektif klinik terimin tanımı daha
netleştirilmiştir. Alınan kararlara göre MRG zamansal ve alansal kriterleri yeniden düzenlenmiş
(Tablo 4),30 diğer esaslar aynı kalmıştır (Tablo 3).
2005 revizyonuna göre MRG zamansal dağılımı
göstermek için ilk klinik olaydan en az 3 ay sonraki çekimde olayla ilgili olmayan plakta kontrast tutulumunun gösterilmesi veya ilk klinik olayda
çekilen referans MRG’den 30 gün sonra çekilen
MRG’de, referans MRG ile kıyaslandığında yeni T2
lezyonun gösterilmesi gerekmektedir. Bu son kriter
ile her iki MRG çekim özelliklerinin aynı olması
gerekliliğini doğurmuştur. MRG alansal dağılım
özellikleri içerisinde ise kantitatif özellikler aynı
kalmış, spinal kord lezyonu kontrast tutsun tutmasın tanı kriterleri içinde daha fazla yer almıştır
(Tablo 4). KIS de semptomatik myeliti olmayan
olgularda tekrarlanan spinal MRG’nin erken tanıya bir katkısı olmadığı için önerilmemektedir.23
Primer Progresif MS için tanı kriterleri de yeniden düzenlenmiş ve BOS OKB pozitifliğinin varlığı mutlak kriter olmaktan çıkarılmıştır (Tablo
5).30
Mc DonalD 2005 Kriterleri SonraSı ve
Yeni Kriterler (Swanton ve arK)
2005 McDonald kriterlerinin bildirilmesi ardından
pratikte uygulanabilirliği, duyarlılığı ve özgüllüğü
konusunda sınırlı çalışmada değerlendirilmiştir.31,32
Korteweg ve ark tarafından yayınlanan ve 7 büyük
merkezli kohort çalışmada 10 yıllık izlemi olan KİS
tanılı 532 hastada, Barkof/Tintore kriterlerinin
(MRG alansal dağılım kriterleri) KKMS’e dönüşmeyi öngörücü değeri araştırılmış ve %79 özgül bulunurken, erken tanıda (%49) duyarlılığı az
bulunmuştur.33 2006 yılında Swanton ve ark tarafından daha duyarlı olduğu ileri sürülerek McDonald kriterleri modifiye edilmiş, ve 90 KIS’lu
olgunun değerlendirmesinde aynı özgüllükte ancak
daha duyarlı bulunmuştur.34 2007 yılında yine bu
alandaki otörlerin katıldığı çok merkezli çalışmada
(Magnims Avrupa araştırma ağından 4 merkez)
2001, 2005 McDonald kriterleri ve yeni kriterler geniş kohort KİS’lu olgularda karşılaştırılmıştır.31 Her
üçü de yüksek spesifik bulunurken, yeni kriter daha duyarlı bulunmuştur. Swanton ve ark. tarafından yapılan bu çalışmalarda 2 veya daha fazla
karakteristik lokalizasyonda (periventriküler, juxtacortikal, posterior fossa, spinal kord) en az bir
lezyonun, alansal dağılım kriterlerini, bazal görüntülemenin zamanına bakmaksızın takip MRG de
yeni T2 lezyonunun ise, zamansal dağılım kriterlerini karşıladığını öne sürmektedirler (Tablo 4).31
Günümüzde 2001, 2005 McDonald kriterleri ve
yeni kriterlerin farklı etnik gruplarda (asya optikospinal form vb), farklı tanıları olabilen MS şüpheli
grupta ve pediatrik populasyonda özgüllüğü ve duyarlılığı test eden, kohort çalışmalar yanı sıra genel
nöroloji pratiğinde de doğruluk ve uygulanabilirliği
değerlendiren çalışmalara gerek duyulmaktadır.
KAYNAKLAR
1.
2.
Miller DH, Weinshenker BG, Filippi M, Banwell
BL, Cohen JA, Freedman MS, et al. Differential diagnosis of suspected multiple sclerosis:
a consensus approach. Mult Scler 2008;14(9):
1157-74.
Miller D, McDonald Wı, Smith K. The diagnosis of multiple sclerosis. ın: Compston A, ed.
McAlpine’s Multiple Sclerosis. London: Churchill Livinstone; 2006. p.347-86.
Turkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2)
3.
4.
Schumacker GA, Beebe G, Kibler RF, Kurland LT, Kurtzke JF, Mcdowell F, et al. Problems of experimental trials of therapy in
multiple sclerosis: report by the panel on the
evaluation of experimental trials of therapy in
multiple sclerosis. Ann N Y Acad Sci
1965;122:552-68.
Poser CM, Paty DW, Scheinberg LC, McDonald Wı, Davis FA, Ebers GC. New diagnos-
tic criteria for multiple sclerosis: guidelines for
research protocols. Ann Neurol 1983;13;22731.
5.
McDonald Wı, Compston A, Edan G, Goodkin
D, Hartung HP, Lublin FD, et al. Recommended diagnostic criteria for multiple sclerosis:
guidelines from the ınternational Panel on the
diagnosis of multiple sclerosis. Ann Neurol
2001;50(1):121-7.
27
A. Nur YÜCEYAR ve ark.
6.
7.
8.
9.
Brex PA, Miszkiel KA, O'Riordan Jı, Plant GT,
Moseley ıF, Thompson AJ, et al. Assessing
the risk of early multiple sclerosis in patients
with clinically isolated syndromes: the role of a
follow up MRı. J Neurol Neurosurg Psychiatry
2001;70(3):390-3.
Thompson AJ, Montalban X, Barkhof F, Brochet B, Filippi M, Miller DH, et al. Diagnostic criteria for primary progressive multiple sclerosis:
a position paper. Ann Neurol 2000; 47(6):8315.
Barkhof F, Filippi M, Miller DH, Scheltens P,
Campi A, Polman CH, et al. Comparison of
MRı criteria at first presentation to predict conversion to clinically definite multiple sclerosis.
Brain 1997;120 (Pt 11):2059-69.
Tintoré M, Rovira A, Martínez MJ, Rio J, Díazvilloslada P, Brieva L, et al. ısolated demyelinating syndromes: comparison of different MR
imaging criteria to predict conversion to clinically definite multiple sclerosis. AJNR Am J
Neuroradiol 2000;21(4):702-6.
10. Bot JC, Barkhof F, Polman CH, Lycklama à
Nijeholt GJ, de Groot v, et al. Spinal cord abnormalities in recently diagnosed MS patients:
added value of spinal MRı examination. Neurology 2004;62(2):226-33.
11. Tintoré M, Rovira A, Brieva L, Grivé E, Jardí R,
Borrás C, et al. ısolated demyelinating syndromes: comparison of CSF oligoclonal bands
and different MR imaging criteria to predict
conversion to CDMS. Mult Scler 2001;7(6):
359-63.
12. Tintoré M, Rovira A, Río J, Nos C, Grivé E,
Sastre-Garriga J, et al. New diagnostic criteria
for multiple sclerosis: application in first demyelinating episode. Neurology 2003;60(1): 2730.
13. Calabrese M, Ranato F, Tiberio M, et al. The
early MRı based diagnosis of multiple sclerosis (McDonald Criteria) a prospective study in
an homogenous cohort of clinically isolated
syndromes. Neurology 2004;62;A293.
14. Dalton CM, Brex PA, Miszkiel KA, Hickman
SJ, MacManus DG, Plant GT, et al. Application of the new McDonald criteria to patients
28
MuLTİPL SKLEROZ TANI KRİTERLERİ
with clinically isolated syndromes suggestive
of multiple sclerosis. Ann Neurol 2002;52(1):
47-53.
15. Herndon RM, Coyle PK, Murray TJ et al. Report on the consensus panel on the new international panel guidelines for diagnosis of MS.
ınt J MS Care 2002;4:2.
16. Miller DH, Filippi M, Fazekas F, Frederiksen
JL, Matthews PM, Montalban X, et al. Role of
magnetic resonance imaging within diagnostic
criteria for multiple sclerosis. Ann Neurol 2004;
56(2):273-8.
17. Zipoli v, Portaccio E, Siracusa G, Pracucci G,
Sorbi S, Amato MP. ınterobserver agreement
on Poser's and the new McDonald's diagnostic criteria for multiple sclerosis. Mult Scler
2003;9(5):481-5.
18. CHAMS Study Group. MRı predictors of early
conversion to cliniacally definite MS in the
CHAMP placebo group. Neurology 2002;59:
998-1005.
19. Dalton CM, Brex PA, Miszkiel KA, Fernando
K, MacManus DG, Plant GT, et al. New T2 lesions enable an earlier diagnosis of multiple
sclerosis in clinically isolated syndromes. Ann
Neurol 2003;53(5):673-6.
20. Frohman E, Goodin DS, Calabresi PA, Corboy JR, Coyle PK, Flippi M. The utility of MRı
in suspected MS. Report of the Therapeutics
and Technology Assessment Subcommittee
of the American Academy of Neurology. Neurology 2003;61:602-11.
21. Brex PA, Ciccarelli O, O'Riordan Jı, Sailer M,
Thompson AJ, Miller DH. A longitudinal study
of abnormalities on MRı and disability from
multiple sclerosis. N Engl J Med 2002;346(3):
158-64.
22. Nielsen JM, Korteweg T, Barkof F, Uitdehaag
B, Polman CH. Overdiagnosis of multiple sclerosis and magnetic resonance imaging criteria. Ann Neurol 2005;58:781-3.
23. Dalton CM, Brex PA, Miszkiel KA, Fernando
K, MacManus DG, Plant GT, et al. Spinal cord
MRı in clinically isolated optic neuritis. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2003;74(11):157780.
24. Lycklama G, Thompson A, Filippi M, Miller D,
Polman C, Fazekas F, et al. Spinal-cord MRı
in multiple sclerosis. Lancet Neurol 2003;
2(9):555-62.
25. Hahn CD, Shroff MM, Blaser Sı, Banwell BL.
MRı criteria for multiple sclerosis: evaluation
in a pediatric cohort. Neurology 2004;62:8068.
26. Wolinsky JS, the PROMıSe Study Group. The
diagnosis of primary progressive MS. J Neurol
Sci 2003;206:145-52.
27. Poser CM, Brinar vv. Problems with diagnostic criteria for multiple sclerosis. Lancet 2001;
358;1746-7.
28. Ebers G. New diagnostic criteria for MS. ınt
MS J 2001;8:76-7.
29. Polman CH, Wolinsky JS, Reingold SC. Multiple sclerosis diagnostic criteria; three years
later. Mult 2005;11:5-12.
30. Polman CH, Reingold SC, Edan G, Filippi M,
Hartung HP, Kappos L, et al. Diagnostic criteria for multiple sclerosis. 2005 revisions to the
“Mc Donald Criteria”. Ann Neurol 2005,58(6):
840-6.
31. Swanton JK, Rovira A, Tintore M, Altmann
DR, Barkhof F, Filippi M, et al. MRı criteria for
multiple sclerosis in patients presenting with
clinically isolated syndromes: a multicentre retrospective study. Lancet Neurol 2007;6(8):
677-86.
32. McHugh JC, Galvin PL, Murphy RP. Retrospective comparision of the original and revised McDonald riteria in general practice in
ıreland. Multiple Sclerosis 2008;14:81-5.
33. Korteweg T, Tintoré M, Uitdehaag B, Rovira
A, Frederiksen J, Miller D, et al. MRı criteria
for dissemination in space in patients with clinically isolated syndromes: a multicentre follow-up study. Lancet Neurol 2006;5(3):221-7.
34. Swanton JK, Fernando K, Dalton CM, Miszkiel KA, Thompson AJ, Plant GT, et al. Modification of MRı criteria for multiple sclerosis in
patients with clinically isolated syndromes. J
Neurol Neurosurg Psychiatry 2006;77(7):8303.
Turkiye Klinikleri J Neurol-Special Topics 2009;2(2)