премьер-министр Путин в Кыргызстане

TЦRK KONSEYИ
BAYRAЬЫ
ABD'NИN ASKERИ VARLЫЬЫ,
RUSYA'NЫN ONAYЫNA KALDЫ
Kыrgыzistan'da bir araya gelen Tцrk Cumhuriyetleri Devlet
Baшkanlarы bu yыlki toplantыda чok юnemli bir karara imza
attыlar... Шimdilik "TЦRK KONSEYИ BAYRAЬЫ" olarak kabul
edilmiш gibi gюrцnse de бu Bayrak bizim gюnlцmцzde YENИ
TЦRK BИRLИЬИNИN BAYRAЬЫDЫR... ZEMИNDE,
KAZAKИSTAN'ЫN BAYRAЬЫNDAKИ GЮK MAVИSИ, ONUN
ЦZERИNE KЫRGЫZИSTAN'ЫN BAYRAЬЫNDAKИ KЫRK
KANATLЫ GЦNEШ, ORTAYA TЦRKИYENИN
BAYRAЬЫNDAKИ HИLAL VE BU HИLALИN ORTASЫNA
ИSE AZERBAYCANЫN BAYRAЬЫNDAKИ 8 KЮШELИ
YЫLDЫZ...
2’де.
ЩАЙЫРЛЫ УЬУРЛУ ОЛСУН!!!
3 Еким Alman Birliьi Gцnц
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012.
[email protected]
www.туркелpress.com
TЕШЕККЦР ЕДИЙОРУЗ!
“TЦРКЕЛ” Gazetesi
olarak ulu
Tцrkistan'da 10 seneye
yakыn hizmet vermekten onur duyu-yoruz.
Gцzel
Kыrgыzistan'ыmыzda
ikamet ediyoruz; ancak
her geчen sene faaliyet
alanыmыzы geniшletiyoruz.
Faaliyet alanыmыzla
birlikte yayыn organlarыmыzы artыrmamыz da
bize mutluluk veriyor.
Artыk “TЦРКЕЛ”
Gazetesi'nin yanы sыra
“АЛТЫН КЮПРЦ”
Dergisi, "VЯTЯN",
"AHЫSKAPRESS"
Gazeteleri ile de Tцrk
dцnyasыnыn haberlerini
duyurabilmenin gururunu yaшыyoruz.
Сенелер юнже тaksitle
илк aldыьыmыz bilgisayarыmыzla baшlattыьыmыz
iшimizi Tцrkiye
Cumhuriyeti'nin
desteьiyle geliшtirdik.
Baшarыlarыmыzdan
dolayы bu sene
Elbette bцtцn bunlarы TЦРКСОЙ'un onur
юdцlцne ve teшekkцr
tek baшыmыza yapmыbelgelerine lаyыk
yoruz. Gюnцlden icra
ettiьimiz iшimizin dost- gюrцldцk.
larыmыz tarafыndan
gюnцlden desteklenYine bu sene
mesi bizi чok mutlu
эцнцмцзде Kыrgыz
Cumhuriyeti tarafыnediyor.
dan Biшkek'in
merkezinde
“TЦРКЕЛ” Gazetesi'ne redaksiyon ofisi
tahsis edildi. Bu nedenle baшta Kыrgыz
Cumhuriyeti
Cumhurbaшkanыmыz
Sayыn Almazbek
ATAMBAYEV olmak
цzere bцtцn Hцkцmet
yetkililerine, desteьini
hiчbir zaman esirgemeyen Tцrkийе Devleti
ve Hцkцmetine minnet
borчluyuz ve шцkranlarыmыzы sunuyoruz.
3’те.
Ы Улусларарасы Биолоъи Конэре
Бишкек'те Дцзенленди
Bu чok kыymetli
yardыmlar, bize чok
daha bцyцk bir sorumluluk yцklцyor, bizi
daha чok чalышmaya
шevk ediyor.
Ayrыca
iшadamlarыnыn destekleri de iшimizi kolaylaшtыrыyor. Bu nedenle
Kыrgыzistan ile
Kazakistan'da faaliyet
gюsteren aшaьыdaki
Tцrk firmalarыna da
teшekkцr ederiz:
2’де.
5’те.
Т.Ж Кырэызистан Бцйцкелчилиьи
Деташ - Кырэызистан
ежобер - Казакистан
Таксим Кардешлер - Кырэызистан
КЗИ БАНК - Казакистан
Симфер - Кырэызистан
ВЕФА Иш Меркези - Кырэызистан
БАЩАР Ай Йылдыз - Кырэызистан
Истикбал - Кырэызистан
НУР - Кырэызистан
АТА - Кырэызистан
Мобелла - Кырэызистан
Кырэыз Мебел - Кырэызистан
РОДИ - Кырэызистан
БЕКО - Кырэызистан
Uygurca Дилинде Йayыn Йapan
Еn Бцyцk Сite
8’де.
Иlk Тest Чekimi Эerчekleшtirildi
Ожоо Пантериал - Кырэызистан
Кырэызистан Юзбек Кцлтцр Бирлиьи Щцлкерпаша САБИРОВА
8’де.
2
РЕСМИ Îôèöèàëüíî
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012
KIRGIZИSTAN'IN YENИ
KOALИSYON HЦKЦMETИ
Kыrgыzistan'da yeni Baшbakan
Cantюrю Satыbaldiyev baшbakanlыьыndaki koalisyon hцkцmeti resmen gюreve baшladы.
120 sandalyeli mecliste 111 oyla gцven oyu
alan hцkцmet, ilgili kararыn Cumhurbaшkanы
Almazbek Atambayev tarafыndan imzalanmasыyla resmileшti.
Юmцrbek Babanov baшbakanlыьыndaki dюrt
partili koalisyon hцkцmeti, koalisyon ortaьы
Ata Meken ve Ar Namus'un чekilmesiyle 24
Aьustos'ta daьыlmышtы.
Sosyal Demokrat Partisi (SDP), Ata
Meken (Ata Vatan) ve Ar Namыs partileri
tarafыndan Satыbaldiyev baшbakanlыьыnda
oluшturulan yeni hцkцmette muhalif
Respublika (Cumhuriyet) ve Ata Curt (Ata
Yurt) partilerine de birer bakanlыk verilmesi
dikkat чekti.
Kыrgыzistan'daki yeni koalisyon hцkцmeti
kabinesi daьыlыmы шюyle:
Baшbakan: Cantюrю Satыbaldiyev
Baшbakan Birinci Yardыmcыsы: Coomart
Otorbayev (Ata Meken)
Baшbakan Yardыmcыsы: Tayыrbek Sarpaшev
Baшbakan Yardыmcыsы: Kamila Taliyeva (Ar
Namыs)
Baшbakanlыk Иdari Ишler Dairesi Baшkanы:
Nurhanbek Momunaliyev (Baшbakan tarafыndan atandы.)
Ekonomi ve Antitekelleшme Bakanы: Temir
Sariyev (SDP)
Ичiшleri Bakanы: Zarыlbek Rыsaliyev (SDP)
Saьlыk Bakanы: Dinara Sagыnbayeva (SDP)
Eьitim ve Bilim Bakanы: Kanatbek Dadыkov
(SDP)
Genчlik, Чalышma ve Иstihdam Bakanы:
Aliasbek Alыmkulov (SDP)
Ulaшtыrma ve Иletiшim Bakanы: Kalыkbek
Sultanov (Ata Meken)
Adalet Bakanы: Almambet Шikmamatov
(Ata Meken)
Sosyal Kalkыnma Bakanы: Kыlычbek Sultanov
(Ata Meken)
Maliye Bakanы: Olga Lavrova (Ar Namыs)
Enerji ve Sanayi Bakanы: Avtandil
Kalmambetov (Baшbakan tarafыndan atandы.)
Dышiшleri Bakanы: Erlan Abdыldayev
(Baшbakan tarafыndan atandы.)
Acil Durumlar Bakanы: Kubatbek Borronov
(Respublika Partisi Temsilcisi)
Tarыm ve Arazi Ыslahы Bakanы: Чыngыsbek
Uzakbayev (Ar Namыs)
Kцltцr ve Turizm Bakanы: Иbrahim Cunusov
(Ata Curt Partisi Temsilcisi)
Savunma Bakanы: Taalaybek Юmцraliyev
(Cumhurbaшkanы tarafыndan atandы.)
Ulusal Gцvenlik Devlet Komitesi Baшkanы:
Шamil Atakhanov (Cumhurbaшkanы tarafыndan
atandы.)
Æîãîðêó Êåíåø
óòâåðäèë Æ.Ñàòûáàëäèåâà íà äîëæíîñòü
ïðåìüåð-ìèíèñòðà ÊÐ
Äåïóòàòû Æîãîðêó Êåíåøà ïîñëå äîëãîãî îáñóæäåíèÿ óòâåðäèëè ïðîåêò ïðîãðàììû, ñòðóêòóðó è ñîñòàâ ïðàâèòåëüñòâà ÊÐ. Íàïîìíèì, ÷òî äîêëàä÷èêîì âûñòóïèë Æàíòîðî Ñàòûáàëäèåâ, êîòîðûé
âûäâèíóò íà ïîñò ïðåìüåð-ìèíèñòðà ÊÐ
êîàëèöèåé áîëüøèíñòâà "Ûðûñ àëäû- ûíòûìàê".
Ñîñòàâ ïðàâèòåëüñòâà ÊÐ:
Ñàòûáàëäèåâ Æàíòîðî Æîëäîøåâè÷ ïðåìüåð-ìèíèñòð;
Îòîðáàåâ Äæîîìàðò Êàèïîâè÷ - ïåðâûé
âèöå-ïðåìüåð-ìèíèñòð;
Ñàðïàøåâ Òàéûðáåê Äóéøåêååâè÷ -âèöåïðåìüåð-ìèíèñòð;
Òàëèåâà Êàìèëà Àáäûðàçàêîâíà - âèöåïðåìüåð-ìèíèñòð;
Ìîìóíàëèåâ Íóðõàíáåê Ñàêåíîâè÷ - ðóêîâîäèòåëü àïïàðàòà ïðàâèòåëüñòâà - ìèíèñòð;
Àáäûëäàåâ Ýðëàí Áåêåøîâè÷ -ìèíèñòð
èíîñòðàííûõ äåë;
Ðûñàëèåâ Çàðûëáåê Êûëû÷áåêîâè÷ -ìèíèñòð âíóòðåííèõ äåë;
Øûêìàìàòîâ Àëìàìáåò Íàñûðêàíîâè÷
- ìèíèñòð þñòèöèè;
Ëàâðîâà Îëüãà Âëàäèìèðîâíà - ìèíèñòð
ôèíàíñîâ;
Ñàðèåâ Òåìèð Àðãåìáàåâè÷ - ìèíèñòð
ýêîíîìèêè;
Óçàêáàåâ ×ûíãûçáåê Ìàêåøîâè÷ - ìèíèñòð ñåëüñêîãî õîçÿéñòâà è ìåëèîðàöèè;
Ñóëòàíîâ Êàëûêáåê Èìàíàëèåâè÷ - ìèíèñòð òðàíñïîðòà è êîììóíèêàöèé;
Áîðîíîâ Êóáàòáåê Àéûë÷èåâè÷ - ìèíèñòð ÷ðåçâû÷àéíûõ ñèòóàöèé;
Êàëìàìáåòîâ Àâòàíäèë Èñìàèëîâè÷ ìèíèñòð ýíåðãåòèêè è ïðîìûøëåííîñòè;
Ñàäûêîâ Êàíàòáåê Æàëèëîâè÷ - ìèíèñòð îáðàçîâàíèÿ è íàóêè;
Ñàãèíáàåâà Äèíàðà Çàðëûêîâíà - ìèíèñòð çäðàâîîõðàíåíèÿ;
Äæóíóñîâ Èáðàãèì Êîäæîíàçàðîâè÷ ìèíèñòð êóëüòóðû è òóðèçìà;
Ñóëòàíîâ Êûëû÷áåê Êàì÷èåâè÷ - ìèíèñòð ñîöèàëüíîãî ðàçâèòèÿ;
Àëûìêóëîâ Àëèÿñáåê Òîëáàøèåâè÷ ìèíèñòð ìîëîäåæè, òðóäà è çàíÿòîñòè;
Îìóðàëèåâ Òààëàéáåê Áàðûêòàáàñîâè÷ ìèíèñòð îáîðîíû (íîìåíêëàòóðà Ïðåçèäåíòà Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè);
Àòàõàíîâ Øàìèëü Åñåíæàíîâè÷ - ïðåäñåäàòåëü Ãîñóäàðñòâåííîãî êîìèòåòà íàöèîíàëüíîé áåçîïàñíîñòè (íîìåíêëàòóðà
Ïðåçèäåíòà Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè).
Æàíòîðî
Ñàòûáàëäèåâ ïðåìüåð-ìèíèñòð
íàçíà÷åí ìèíèñòðîì òðàíñïîðòà è ñâÿçè
Êèðãèçèè (ñ 1998 ãîäà - ìèíèñòð òðàíñïîðòà è êîììóíèêàöèé).
 2000 ãîäó âîçãëàâèë ãîñóäàðñòâåííóþ
àäìèíèñòðàöèþ ãîðîäà Îøà, à â 2001 ãîäó ñòàë ãëàâîé - ìýðîì ìåñòíîãî ñàìîóïðàâëåíèÿ ãîðîäà.
Æàíòîðî Ñàòûáàëäèåâ ðîäèëñÿ â ñåëå Ìèðçà-Àêè Óçãåíñêîãî ðàéîíà Îøñêîé îáëàñòè
Êèðãèçñêîé ÑÑÐ.
Ïî îêîí÷àíèè èíæåíåðíî-ñòðîèòåëüíîãî ôàêóëüòåòà Ôðóíçåíñêîãî ïîëèòåõíè÷åñêîãî èíñòèòóòà â 1979 ãîäó Æ.Ñàòûáàëäèåâ ðàáîòàë ìàñòåðîì è ïðîðàáîì â
Àëàéñêîì äîðîæíî-ñòðîèòåëüíîì óïðàâëåíèè, ïîñëå ÷åãî âîçãëàâèë Óçãåíñêîå äîðîæíî-ñòðîèòåëüíîå óïðàâëåíèå.
Ñ 1985-ãî ïî 1992 ãîä ðàáîòàë ãëàâíûì
èíæåíåðîì, à çàòåì è óïðàâëÿþùèì òðåñòà "Þæäîðòðàíññòðîé", ïîñëå ÷åãî áûë
íàçíà÷åí ïåðâûì çàìåñòèòåëåì ìèíèñòðà
òðàíñïîðòà Êèðãèçèè.
 1996 ãîäó Ñàòûáàëäèåâ ñòàë ãåíåðàëüíûì äèðåêòîðîì ãåíåðàëüíîé äèðåêöèè
ïî ðåêîíñòðóêöèè è ýêñïëóàòàöèè àâòîäîðîãè "Áèøêåê-Îø", à â 1997 ãîäó îí áûë
6 íîÿáðÿ 2003 ãîäà Æàíòîðî Ñàòûáàëäèåâ áûë íàçíà÷åí ñïåöïðåäñòàâèòåëåì
Ïðåçèäåíòà Êûðãûçñòàíà ïî ýëåêòðîýíåðãåòè÷åñêîé áåçîïàñíîñòè.  ìàðòå 2005
ãîäà èçáðàí äåïóòàòîì Æîãîðêó Êåíåøà
III ñîçûâà; íà ýòîì ïîñòó ðóêîâîäèë äåïóòàòñêîé ãðóïïîé "Ýë ìåíåí".
 íîÿáðå 2006 ãîäà Æ.Ñàòûáàëäèåâ áûë
íàçíà÷åí ãëàâîé ãîñóäàðñòâåííîé àäìèíèñòðàöèè Îøñêîé îáëàñòè è ãóáåðíàòîðîì - ïðåäñòàâèòåëåì Ïðåçèäåíòà Êûðãûçñòàíà ïî þæíîìó ðåãèîíó. 22 íîÿáðÿ
2007 ãîäà ïðîòèâ ðóêîâîäñòâà ãîñóäàðñòâåííîé àäìèíèñòðàöèè Îøñêîé îáëàñòè
áûëî âîçáóæäåíî óãîëîâíîå äåëî ïî ïîäîçðåíèþ â çëîóïîòðåáëåíèè ñëóæåáíûì
ïîëîæåíèåì, è 27 íîÿáðÿ Æ.Ñàòûáàëäèåâ
áûë ñíÿò ñ çàíèìàåìûõ èì ïîñòîâ óêàçîì
Ïðåçèäåíòà Êóðìàíáåêà Áàêèåâà "Çà íåäîñòàòêè â ðàáîòå". Ñ 2008 ãîäà ðàáîòàë
ãåíåðàëüíûì äèðåêòîðîì ÎñÎÎ "Êàòåë".
Ñ 2010-ãî ïî 2011 ãîä áûë ãåíåðàëüíûì
äèðåêòîðîì ãîñóäàðñòâåííîé äèðåêöèè ïî
âîññòàíîâëåíèþ è ðàçâèòèþ ãîðîäîâ Îøà
è Äæàëàë-Àáàäà (ñ 25 èþíÿ 2010 ãîäà) è
âèöå-ïðåìüåð-ìèíèñòðîì Êûðãûçñòàíà (ñ
14 èþëÿ 2010 ãîäà). Ñ äåêàáðÿ 2011 ãîäà
ïî ñåíòÿáðü 2012 ãîäà ðóêîâîäèë àïïàðàòîì Ïðåçèäåíòà Êûðãûçñòàíà.
6 ñåíòÿáðÿ 2012 ãîäà Æàíòîðî Ñàòûáàëäèåâ âñòóïèë íà ïîñò ïðåìüåð-ìèíèñòðà
Êûðãûçñòàíà, ïîñëå òîãî êàê åãî êàíäèäàòóðà áûëà óòâåðæäåíà ïîäàâëÿþùèì
áîëüøèíñòâîì äåïóòàòîâ Æîãîðêó Êåíåøà (111 äåïóòàòîâ ïðîòèâ 2). Æ.Ñàòûáàëäèåâ áûë âûäâèíóò íà ïîñò ïðåìüåðà
Ñîöèàë-äåìîêðàòè÷åñêîé ïàðòèåé Êûðãûçñòàíà (ÑÄÏÊ), õîòÿ ñàì îí íå ñîñòîèò
â êàêîì-ëèáî ïîëèòè÷åñêîì ëàãåðå.
Íàãðàäû
 ôåâðàëå 2004 ãîäà Æàíòîðî Ñàòûáàëäèåâ áûë íàãðàæäåí ìåäàëüþ Ðîññèéñêîé
Ôåäåðàöèè " ÷åñòü 300-ëåòèÿ îñíîâàíèÿ
Ñàíêò-Ïåòåðáóðãà". Òàêæå Æ.Ñàòûáàëäèåâ áûë íàçâàí Ïî÷åòíûì ãðàæäàíèíîì
ãîðîäà Îøà è ïîëó÷èë ìåäàëü "Ïî÷åòíûé
äîðîæíèê ÑÍÃ".
Ëè÷íàÿ æèçíü
Æåíàò, îòåö ÷åòâåðûõ äåòåé (äî÷ü è òðè
ñûíà).
Ы Ìåæäóíàðîäíûé
êîíãðåññ áèîëîãîâ
Rusya Devlet Baшkanы
Vladimir Putin,
Kыrgыzistan'ыn baшkenti
Biшkek'te Cumhurbaшkanы
Almazbek Atambayev'le
bir araya geldi.
Ekonomi, ticaret, kцltцr,
hidroelektrik santral yapыmы ve
diьer alanlarda bir dizi anlaшma
imzalayan iki цlke askeri цs
konusunda da mutabakata
vardы.
Rusya Kыrgыzistan'da bulunan
askeri varlыklarыnы 2017 sonrasыnda 15 yыl daha elinde bulunduracak. Sцrenin dolmasыnыn ardыndan taraflarыn itirazы olmamasы
durumunda otomatik olarak 5
yыl sцrelerle anlaшma uzayacak.
Henцz rakam netleшmese de
Rusya bюlgede bulunan dюrt
askeri varlыklarы iчin kira bedeli
юdeyecek. Rusya'nыn, Biшkek'in
hemen 20 kilometre dышыnda
Kant askeri цssц, Ыssыk Kюl'de
deniz askeri eьitim merkezi ve
torpido geliшim merkezi, yine
Ыssыk Kюl yakыnlarыnda sismik
gюzlemevi ve Celalabad'da nцkleer test gюzlemevi bulunuyor.
Rusya'nыn dюrt yыl askeri varlыklarы iчin toplam 15 milyon
dolarы geciktirdikleri gerekчesi
ile eleшtiren Kыrgыz lider, "Biz yыllarca askeri цslere elektrik,
sыcak- soьuk su ve telefon
hizmetleri sunduk. Ancak hiчbir
юdeme almadыk… Dюrt yыldan
fazla bir sцre iчin 15 milyon
dolar. Biz geчen yыl Rusya'ya
olan borчlarыmыzыn yцzde 1'i iчin
15 milyon dolar юdedik…
Pilotlarыmыzыn eьitilmesi gerekiyordu. Hiчbir eьitim olmadы.
Burada soru шu: Bizim bюyle bir
askeri цsse ihtiyacыmыz var mы?"
sorusunu yюneltmiшti.
Putin ortak basыn toplantыsыnda Kыrgыzistan'daki askeri varlыklarыnыn terюrle mцcadele
чerчevesinde olacaьыnы sюyledi.
Rus askeri varlыьыnыn ciddi bir
caydыrыcы gцч olma юzelliьi
taшыdыьыnы ifade eden Putin,
Kыrgыzistan topraklarыnda Rus,
Amerikan ya da bir baшka askeri
Ñ âñòóïèòåëüíîé ðå÷üþ âûñòóïèë
ðåêòîð óíèâåðñèòåòà, ïðîôåññîð, äîê-
òîð íàóê Ñåáàõàòòèí Áàëäæû.
Çàòåì áûëè çàñëóøàíû 6 äîêëàäîâ
ïðèãëàøåííûõ ó÷àñòíèêîâ, â ðàçëè÷íûõ ñåêöèÿõ ïðîøëè â îáùåé ñëîæíîñòè 359 ïðåçåíòàöèé: èç íèõ 200 - óñòíûõ è 159 - ñ èñïîëüçîâàíèåì ìóëüòè-
ìåäèéíûõ ñðåäñòâ. Íàèáîëåå öåëåñîîáðàçíûå, ïðåäñòàâëåííûå íà êîíãðåññå,
áóäóò îïóáëèêîâàíû â íàó÷íîì æóðíàëå èíñòèòóòà åñòåñòâåííûõ íàóê ïðè
Êûðãûçñêî-Òóðåöêîì óíèâåðñèòåòå
"Ìàíàñ" íà òóðåöêîì, êûðãûçñêîì,
ðóññêîì è àíãëèéñêîì ÿçûêàõ.
ABD'NИN ASKERИ
VARLЫЬЫ,
RUSYA'NЫN
ONAYЫNA KALDЫ
Ortak basыn toplantыsыnda
Atambayev, Manas'ыn sivil
havalimanы olacaьы yюnцndeki
kararlarыnы yineledi. Atambayev,
"Sivil havalimanы olan Manas
sivil olmalы. Bюlge kargo taшыmacыlыьы iчin yeniden dцzenliyoruz… Burada 2014 sonrasы hiчbir
цlkenin askeri цssц olmayacak…
Bunu Amerikalы yetkililerle de
gюrцшmemizde dile getirdim ve
gizlemedim." dedi. Kыrgыz lider
Amerikan цssц ile ilgili konuyu
Rusya lideri ile gюrцшmediklerini
de kaydetti.
Ekho Moskvы radyosuna
2014'de sцresinin dolmasыnыn
ardыndan Amerikan Manas
цssцnц kapatacaklarыnы aчыlayan
Atambayev, ?ran ve ABD
arasыnda artan gerilime dikkat
чekmiш, "Иran Manas цssцnц
hedef alabilir. Bu durumda цssц
tutturamazsa neler olur?" diyerek haklы olduklarыnы savunmuшtu. Putin gюrцшmede Amerikan
askeri birliklerinin ayrыlmasыnыn
ardыndan Manas havalimanыnыn
modernizasyonu ve geliшimi iчin
her tцrlц desteьi vermeye hazыr
olduklarыnы ifade etti.
Kыrgыzistan'ыn baшkenti
Biшkek'in hemen yakыnыnda bulunan ABD'nin Manas askeri цssц
Afganistan operasyonlarыnda
kullanыlmak цzere 2001'de
ABD'ye kiraya verilmiшti.
Mevcut anlaшmalara gюre ABD
2014 sonuna kadar Manas
askeri цssцnц kullanmaya
devam edecek. Diьer taraftan
Kыrgыzistan'ыn цyesi olduьu
Kollektif Gцvenlik Anlaшmasы
Юrgцtц aldыьы kararla цчцncц
цlkelerin юrgцt цyesi цlkelerde
askeri цs kurmalarыnы ortak
karara baьladы. Bu чerчevede
ABD askeri varlыьыnыn 2014 sonrasы bюlgede kalabilmesi
Rusya'nыn onayыna baьlы olacak.
RUSYA 189 MИLYON
DOLAR BORCU
SИLDИ
Rusya ikili anlaшma
чerчevesinde Kыrgыzistan'dan alacaьы 489 milyon dolarlыk borчtan
189 milyon dolarыnы sildi, kalanы
ortak yatыrыmlara ayыrdы. Иki цlke
Kambaratinski hidroelektrik
santrali ve Verhniye Narinski
barajыnыn inшaatы ile ilgili anlaшma imzaladы. Santral aktif hale
geldiьinde Kыrgыzistan bir yыlda 5
milyar kW elektrik elde edecek.
Baraj inшaatы ile ilgili Rusya 1,7
milyar dolar dolaylы kredi verecek. Santralin yцzde 50'si Rus
enerji шirketi Ыnter RAO'ya ait
olacak.
Ïóòèí â Êûðãûçñòàíå
Êûðãûçñòàí è Ðîññèÿ
ïîäïèñàëè äîêóìåíòû
â îáëàñòè âîåííîãî è
ýêîíîìè÷åñêîãî ñîòðóäíè÷åñòâà.
 ãîñóäàðñòâåííîé ðåçèäåíöèè “Àëà-Àð÷à” â ðàìêàõ
îôèöèàëüíîãî âèçèòà Ïðåçèäåíòà Ðîññèè Âëàäèìèðà Ïóòèíà â Êûðãûçñòàí ñîñòîÿëàñü
îôèöèàëüíàÿ öåðåìîíèÿ ïîäïèñàíèÿ äîêóìåíòîâ.
 ÷àñòíîñòè, áûëè ïîäïèñàíû: ñîãëàøåíèÿ ìåæäó ïðàâèòåëüñòâàìè Êûðãûçñòàíà è
Ðîññèè îá óðåãóëèðîâàíèè çàäîëæåííîñòè ÊÐ ïåðåä ÐÔ ïî
ðàíåå ïðåäîñòàâëåííûì êðåäèòàì; î ñòðîèòåëüñòâå è ýêñïëóàòàöèè Âåðõíå-Íàðûíñêîãî êàñêàäà ãèäðîýëåêòðîñòàíöèé; î ñòðîèòåëüñòâå ÊàìáàðÀòèíñêîé ÃÝÑ-1; Ïðîòîêîë
ìåæäó ÊÐ è ÐÔ î ñîòðóäíè÷åñòâå â âîåííîé ñôåðå; Ñîãëàøåíèå ìåæäó Êûðãûçñòàíîì è
Ðîññèåé î ñòàòóñå è óñëîâèÿõ
ïðåáûâàíèÿ îáúåäèíåííîé
ðîññèéñêîé âîåííîé áàçû â
ïåðèîä, ïðåäøåñòâóþùèé
âñòóïëåíèþ â ñèëó Ñîãëàøåíèÿ î ñòàòóñå è óñëîâèÿõ ïðåáûâàíèÿ îáúåäèíåííîé ðîññèéñêîé âîåííîé áàçû íà òåððèòîðèè ÊÐ. Òàêæå ïðèíÿòî
Ñîâìåñòíîå çàÿâëåíèå ïî èòîãàì îôèöèàëüíîãî âèçèòà
Â.Ïóòèíà â Êûðãûçñòàí.
Ïðåññ-öåíòð.
×ûíûáàé Òóðñóíáåêîâ:
äåïóòàòû ôðàêöèè
ÑÄÏÊ èíèöèèðîâàëè
40 çàêîíîïðîåêòîâ
 Æîãîðêó Êåíåøå ñîñòîÿëàñü ïðåññ-êîíôåðåíöèÿ, êîòîðóþ
ïðîâåëè ëèäåð ôðàêöèè ÑÄÏÊ ×ûíûáàé
Òóðñóíáåêîâ è ÷ëåí
ôðàêöèè ÑÄÏÊ Ýãåìáåðäû Ýðìàòîâ.
Îíè ðàññêàçàëè î ðàáîòå
ôðàêöèè çà ïåðèîä ñ 1 ñåíòÿáðÿ 2011 ãîäà. Çà îò÷åòíûé ïåðèîä áûëè ïðîâåäåíû 34 î÷åðåäíûõ è 8 âíåî÷åðåäíûõ çàñåäàíèÿ. Íà íèõ áûëè ðàññìîòðåíû 40 çàêîíîïðîåêòîâ, 2
ïðîåêòà ïîñòàíîâëåíèé è 47
âîïðîñîâ. Â îáùåñòâåííîé
ïðèåìíîé áûëî ïðèíÿòî 10812
ãðàæäàí. Ïî èõ çàÿâëåíèÿì
îïåðàòèâíî ðåøàëèñü ñîöèàëüíûå âîïðîñû, îêàçûâàëàñü
ìàòåðèàëüíàÿ ïîìîùü, îðãàíèçîâûâàëèñü ðàçëè÷íûå ìåðîïðèÿòèÿ.
 Áèøêåêå ïî èíèöèàòèâå Êûðãûçêî-Òóðåöêîãî óíèâåðñèòåòà
"Ìàíàñ" ïðîøåë Ы Ìåæäóíàðîäíûé êîíãðåññ áèîëîãîâ.
varlыьыn bulunmasыnыn цlkenin
egemenlik haklarы iчerisinde
olduьunu hatыrlattы.
Ãîâîðÿ î ïëàíàõ ðàáîòû, ëèäåð ôðàêöèè ×. Òóðñóíáåêîâ
ñêàçàë, ÷òî 20 ñåíòÿáðÿ îòìåòèëè Äåíü ïðåäïðèíèìàòåëÿ.
Èìåííî ïðåäïðèíèìàòåëè
ïðîäâèãàþò ýêîíîìèêó Êûðãûçñòàíà. Ôðàêöèåé ÑÄÏÊ
 êîíãðåññå ïðèíÿëè ó÷àñòèå 319 äåëåãàòîâ èç 14
ñòðàí áëèæíåãî è äàëüíåãî
çàðóáåæüÿ : 208 äåëåãàòîâ èç
Òóðöèè, 62 - èç Êûðãûçñòàíà, 17 - èç Êàçàõñòàíà, 8 - èç
Èðàíà, 7 - èç Ïàêèñòàíà,
ñòîëüêî æå - èç Ðîññèè, 2 èç Àëæèðà, ñòîëüêî æå - èç
Èðàêà è ïî îäíîìó ó÷àñòíèêó èç Àçåðáàéäæàíà, Êèòàÿ, Ôèíëÿíäèè, Èíäèè,
Ìàêåäîíèè è Òàäæèêèñòàíà.
Ïîñëå îêîí÷àíèÿ ðàáîòû
êîíãðåññà â ðàìêàõ ñîöèàëüíî-êóëüòóðíûõ ìåðîïðèÿòèé
ó÷àñòíèêè ïîñåòèëè ìåìîðèàëüíûé êîìïëåêñ "Àòà-
ïîäãîòîâëåíî Îáðàùåíèå ê
Ïðåçèäåíòó ðåñïóáëèêè ñ
ïðîñüáîé îáúÿâèòü 2013 ãîä
Ãîäîì ïðåäïðèíèìàòåëüñòâà,
ðàçâèòèÿ ýêîíîìèêè è èíâåñòèöèé.
"Åñëè ê íàì ïîéäóò èíâåñòèöèè, òî ïîäíèìåòñÿ ýêîíîìèêà,
à çà íåé ñîöèàëüíàÿ è äðóãèå
ñôåðû îáùåñòâà", - ïîä÷åðêíóë ×. Òóðñóíáåêîâ.
Áåéèò", à òàêæå ñîâåðøèëè
ïîåçäêó íà Èññûê Êóëü è â
Äåïóòàò Ýãåìáåðäû Ýðìàòîâ
ïîääåðæàë ïðåäëîæåíèå îáúÿâèòü 2013 ãîä Ãîäîì ïðåäïðèíèìàòåëüñòâà, ðàçâèòèÿ
ýêîíîìèêè è èíâåñòèöèé. Ñ
ðîñòîì ýêîíîìèêè áóäåò ðàçâèâàòüñÿ è äóõîâíàÿ ñîñòàâëÿþùàÿ îáùåñòâà.
Ïðåññ-ñëóæáà Æîãîðêó Êåíåøà
Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè.
ãîðîä Àëìàòû.
www.turkelpress.com
СИЙАСЕТ ÏÎËÈÒÈÊÀ
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012
Bu цlke Tцrk yurdudur, yuvama saldыrmayыn
Kalbimde sabыr vardы, юfkeyle doldurmayыn
Ben gazi Sakaryayыm, ayaьa kaldыrmayыn
Daьa чыk diyorsanыz, чыkmaz isem namerdim
Dцnyayы baшыnыza yыkmaz isem namerdim!
Bu Цlke Tцrk Йurdudur
3
Чoьu bu hevesteydi, bir kez gцlen olmadы
Nicesi akыl verdi, doьru bilen olmadы
Иt gibi юlen oldu, ama bюlen olmadы
Topunuza bir kibrit чakmaz isem namerdim
Dцnyayы baшыnыza yыkmaz isem namerdim!
Abileriniz hain, sizden de geчecekler
Zoru gюrdцklerinde onlar da kaчacaklar
Bugцn rцzgar ekenler, fыrtыna biчecekler
Шu topraklara kurшun dюkmez isem namerdim
Dцnyayы baшыnыza yыkmaz isem namerdim!
Rusya Devlet Baшkanы
Vladimir Putin Kazakistan-Rusya 9. Bюlgelerarasы Ишbirliьi Forumu'na katыlmak цzere
Kazakistan'ыn Pavlodar
шehrine bir чalышma
ziyareti эерчеклештирди.
Forum'a katыlaн Putin'in
Nazarbayev ile de hem bюlgesel,
hem de Gцmrцk Birliьi'ne dair
konularы gюrцштц.
Putin'in danышmanы Yuri
Uшakov'un aчыklamasыna gюre
Kazakistan ve Rusya petrol ve
petrol цrцnleri ile ilgili 13 adet
ekonomik iшbirliьi anlaшmasы
imzalandы. Uшakov, petrol ve
enerji sektюrцnцn iki цlke
arasыndaki ekonomik iliшkilerde
kilit юnemde olduьunu vurguladы.
Kazakistan'ыn 8 eyaleti ile
sыnыrы olan 12 Rus bюlgesi bulunmakta. Bunlar arasыnda halen
yцrцrlцkte olan 250 anlaшma
bulunmakta. Rusya Federal
Gцmrцk Servisi'nin verilerine
gюre Kazakistan ile Rusya
arasыndaki ticaret geчen sene
%35.4 oranыnda artыш gюstererek
20.5 milyar dolayыna ulaшtы.
юnemle "yeniden birleшme" terimini Almanlarыn die Wende
dediьi olay юncesindeki чalышma
sцresince kullanmaktan kaчыnmышlardыr, genellike "Deutsche
Einheit" veya "Alman Birliьi"
terimini kullanыlmышlardыr.
Alman Birliьi Hans-Dietrich
Genscher'in uluslararasы gazetecilerin юnцnde ona 1990'da olan
"yeniden birleшme" hakkыnda
sorulan soruya vermiш olduьu
cevapta kulladыьы terimdir.
1990'dan sonra "die Wende" terimi daha yaygыn hale gelmiшtir;
terim genellikle birleшmeye yol
aчan olaylarы tanыmlamak iчin
kullanыlыr. Alышыlmыш baьlamda,
Alman yeniden birleшmesi (Deutsche Wiedervereinigung) 3 Ekim
1990 tarihinde eski
Alman
Demokratik
Cumhuriyeti (genellikle
"Doьu Almanya" olarak anыlыr) topraklarыnыn Almanya Federal
Cumhuriyeti'nin (genellikle "Batы Almanya" olarak anыlыr) topraklarыna dahil olmasыdыr.
Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin 18 Mart 1990'da
yaptыьы ilk serbest seчimlerden
sonra, Alman Demokratik Cumhuriyeti ve Almanya Federal
Cumhuriyeti arasыndaki gюrцшmeler Birleшme Anlaшmasы ile
sonuчlanmышtыr. Alman Demokratik Cumhuriyeti, Almanya
Federal Cumhuriyeti ve dюrt
iшgalci gцcцn "Иki Artы Dюrt
Antlaшmasы" olarak anыlan anlaшma ile birleшmiш Alman devletine
tam юzgцrlцk baьышlamaktadыr.
Yeniden birleшmiш Almanya
Avrupa Topluluьu'nun (sonra
Avrupa Birliьi) ve NATO'nun
bir цyesi olarak kalmaya devam
etmiшtir. 1990 yыlыnda yaшanan
olaylarыn "yeniden birleшme"
olarak mы yoksa "birleшme" olarak mы isimlendirilmesi hakkыnda
tartышma vardыr. Birinci halini
юneren kiшiler Almanya'nыn 1871
yыlыndaki ilk birleшmesini neden
gюstermektedirler. Diьerleri ise
ТцркелПресс йюнетижилери Алманйа'нын
Бишкек Бцйцкелчиси иле бирарада
1990 yыlыnda iki Alman devletinin bцyцk bir yapыda "birleшmesi" olarak gюrmektedirler,
son шekilde bir birleшmenin
Alman tarihinde hiчbir zaman
olmadыьыnы savunmaktadыrlar.
Politik ve diplomatik nedenleri
iчin, Batы Alman politikacыlarы
baшka bir anlam iчermeksizin
"(etrafыnda) dюnme" olarak
чevrilebilir. Ayыrca Alman yeniden birleшmesi ile ilgili olaylara
istinaden, Alman tarihindeki bu
"dюnцш" ile ilgili olaylarыn kцltцrel imasыnы da taшыmaktadыr.
Dцnyaca цnlц Christie\'s mцzayede evinde,
26 Eylцl'de yapыlacak
"Antik Silahlar Mцzayedesi'nde", dюnemin
Arjantin Cumhurbaшkanы Marcelo Torcuato
de Alvear'ыn (18681942), Atatцrk'e hediye etmek цzere hazыrlattыьы tabanca satышa sunulacak.
Íà îäíîì èç àóêöèîíîâ íà ïðîäàæó âûñòàâëåí ïèñòîëåò, èçãîòîâëåííûé ñïåöèàëüíî äëÿ ïåðâîãî
Ïðåçèäåíòà Òóðöèè
Ìóñòàôû
Êåìàëÿ
Àòàòþðêà.
"Áðàóíèíã", ïîäàðåííûé Îòöó òóðîê àðãåíòèíñêèì Ïðåçèäåíòîì Ìàðñåëî Òîðêóàòî äå
Àëâåàðîì â ÷åñòü ãîäîâùèíû
îñíîâàíèÿ Òóðöèè, óéäåò ñ ìîëîòêà íà îäíîì èç òîðãîâ äîìà Êðèñòè.
Àóêöèîí ïîä íàçâàíèåì "Àíòèêâàðíîå îðóæèå" ïðîéäåò â
áðèòàíñêîé ñòîëèöå 26 ñåíòÿáðÿ. Íà ïèñòîëåòå çîëîòûìè áóêâàìè âûãðàâèðîâàíî "General Mustafa Kemal". Îðãàíèçàòîðû òîðãîâ íàäåþòñÿ âûðó÷èòü çà "Áðàóíèíã" 20-25 òûñÿ÷ ôóíòîâ ñòåðëèíãîâ. Ïðè
ýòîì äîïîäëèííî íåèçâåñòíî,
äåðæàë ëè êîãäà-ëèáî â ðóêàõ
ïèñòîëåò ñàì Àòàòþðê.
Atatцrk iчin
цretilen tabanca
Londra'da satыlacak
20 bin ile 25 bin sterlin
arasыnda alыcы bulmasы beklenen
tabanca, 29 Ekim 1923'te Tцrkiye Cumhuriyeti'nin kuruluшunu kutlamak amacыyla,
Atatцrk'e hediye edilmek цzere
цretilmiш.
Dюneminin юnemli siyasi liderlerine hediye ettiьi silahlarla bilinen Alvear'ыn Atatцrk'e verilmek
цzere hazыrlattыьы "Browning"
marka tabancanыn цzerinde,
altыn harflerle "General Mustafa
Kemal" yazыyor.
Bu arada Christie\'s yetkilileri,
tabancanыn hediye olarak
Atatцrk'e ulaшыp ulaшmadыьыna
iliшkin ellerinde bir belge
olmadыьыnы bildirdiler.
Щабер Меркези.
Elinizde harita, kafanыzda bin plan
Amerika, Иsrail, Avrupa falan, filan..
Toprak alabilseler, onlar alыrdы ulan
Akыlsыz baшыnыzы yakmaz isem namerdim
Dцnyayы baшыnыza yыkmaz isem namerdim!
Kыrgыzistan'da Ыnterpol tarafыndan
юnceki gцn tutuklanan KKTC'nin
eski Kыrgыzistan Turizm Temsilcisi
Erhan Arыklы, Rum tarafыnda
yargыlanmaktan
korkmadыьыnы
sюyledi.
Kaч balta yarasы var, siz шu чыnara bakыn
Чanakkaleye bakыn, Dumlupыnara bakыn
Bilin ki юfkem bana шah damarыmdan yakыn
Sizi birgцn hizaya sokmaz isem namerdim
Dцnyayы baшыnыza yыkmaz isem namerdim!
Kendisinin bu eyleme karшы Kыbrыs Tцrk
tarafыndaki karшы eylemi organize eden sivil
toplum юrgцtlerinden biri olan Tцrk-Bir'in
baшkanы olduьunu ve Lefkoшa'da Ledra
Palace sыnыr kapыsыndaki eylemi organize
ettiklerini kaydeden Arыklы, o gцn Lefkoшa'da
Arыklы, "Rum
tarafыnыn beni baшka
цlkelerden istemesine
gerek yoktur. KKTC
makamlarыna baшvurmasы halinde kendi
isteьimle Rum tarafыna
teslim olmaya ve
yargыlanmaya
hazыrыm." dedi.
Kыbrыs'ta 1996'daki
sыnыr olaylarыnda bir
Rum'un юldцrцlmesinden sorumlu
tutulduьu iчin Ыnterpol tarafыndan aranan
ve geчtiьimiz gцnlerde
Kыrgыzistan'da tutuklanan KKTC'nin eski
Kыrgыzistan turizm
temsilcisi Erhan Arыklы, olayla ilgili olduьuna
dair Rumlarыn elinde hiчbir ciddi kanыt
bulunmadыьыnы ifade etti.
Erhan Arыklы, Kыrgыzistan'da dцzenlediьi
basыn toplantыsыnda yaptыьы aчыklamada,
motosikletli Rum genчlerin 11 Aьustos
1996'da Derinya'da KKTC sыnыrlarыnы delme
eylemi sыrasыndaki чatышmalarda юlen Tasos
Иsak'ыn kimler tarafыndan юldцrцldцьцnцn
bilinmediьini kaydetti.
Kanada'nыn baшkenti Ottawa'da
1982'de ASALA terюrцne kurban
giden Tцrk diplomat Atilla
Altыkat'ыn anыsыna yapыlan anыt
aчыldы.
Tцrkiye Dышiшleri Bakanы Ahmet Davutoьlu anыtыn aчыlышыna Kanadalы mevkidaшы John
Baird'le birlikte katыldы. Baird, "Maalesef
hem Tцrkiye hem de Kanada anlamsыz шiddet
eylemleri yцzцnden чok deьerli diplomatlarыnы
kaybetti" dedi.
Altыkat, 27 Aьustos 1982'de arabasыyla iшe
giderken anыtыn inшa edildiьi kavшakta kыrmыzы
ышыkta beklerken saldыrыya uьramышtы. 10 el
ateш edilen Altыkat, olay yerinde can vermiшti.
Aynы yыl Tцrkiye'nin Ottawa Bцyцkelчiliьi'nde gюrevli Danышman Kani Gцngюr de
uьradыьы saldыrы sonucu felч olmuшtu. Bu iki
olay Kanada'nыn 150 yыllыk tarihinde diplomatik temsilciliklere yюnelik en bцyцk saldыrы
olarak deьerlendiriliyor.
Anыt, beш metre чapыndaki metal yarыmkцre
dышыna yerleшtirilen tahta bloklardan oluшu-
Bunlar En Son Damlalar Bardak Taшыnca
Gюrцn!!!
TЦRK Kalesinde Bayrak Yere Dцшцnce
Gюrцn!!!
Uykudaki Bir KURDUN Aklы Шaшыnca
Gюrцn!!!
O KANDИL'И D?CLE'YE DЮKMEZSEM
NAMERDИM!!!
DЦNYAYЫ BAШЫNЫZA YЫKMAZSAM
NAMERDИM !!!
Oguz.
bir dosya gюndermemiшtir. Gюnderdiьi birkaч
resim tam komedilik resimlerdir." diye konuшtu.
Doьum yeri ve baba adы gibi bilgilerin de
yanlыш verildiьini kaydeden Erhan Arыklы,
"Bюyle ciddi bir meselede bu kadar
gayrы ciddi bilgilerle hazыrlanmыш bir
talep formuyla beni Kыrgыzistan'dan
istemesi, Kыrgыz adaletiyle alay
etmektir. Nitekim bu asыlsыz talebe,
Kыrgыz adaleti itibar etmemiш ve
'Hiчbir devletin Kыrgыzistan
Cumhuriyeti'ne herhangi bir karar
empoze etmesinin mцmkцn olamayacaьы' gerekчesiyle bu boш ve saчma
talebi ciddiye alan yetkililer,
mahkeme tarafыndan uyarыlmышtыr."
dedi.
'TЦRKИYEKЫRGЫZИSTAN
ИLИШKИLERИNИN
GELИШMESИ
BAШKALARЫNЫ
RAHATSЫZ ETTИ'
bulunduьuna dair yцzlerce шahit ve kamera
gюrцntцleri bulunduьunu belirtti.
'RUMLARЫN GЮNDERDИЬИ
BELGELER KOMИK
RESИMLERDEN ИBARET'
Arыklы, "Benim olayla ilgili olduьuma dair
Rumlarыn elinde hiчbir ciddi kanыt yoktur.
Rum Ыnterpolц, Kыrgыz Ыnterpolцne herhangi
Arыklы, Rumlarыn aklыna 1996'dan 16 yыl
geчtikten sonra kendisini aramasыnыn nereden
чыktыьы konusunda ise "Tцrkiye-Kыrgыzistan
iliшkilerinin чok ileri safhaya varmasы ve bunun
bazы sцper devletleri rahatsыz etmesi" ayrыca
baшkanы olduьu KKTC Orta Asya Dostluk ve
Ишbirliьi Vakfы'nыn KKTC'nin tanыnmasы iчin
son derece ciddi чalышmalar yapmasы"
gerekчelerini sыraladы.
CИHAN.
yor. Ottawa Citizen'a bilgi
veren bir yetkili de, inшaatыn цlkelerini temsil edip
barыш iчin чalышыrken юldцrцlen tцm diplomatik misyon чalышanlarыnыn anыsыna
olduьunu sюylцyor.
Dышiшleri Bakanы Ahmet
Davutoьlu, dцnyanыn neresinde olursa olsun Tцrk
vatandaшlarыnыn baшыnыn dik
olduьunu belirterek,
"Чцnkц arkalarыnda gцчlц
bir Tцrkiye var" dedi.
Davutoьlu, Toronto
Baшkonsolosluьu'nun resmi
aчыlышыnы yaptы ve Tцrk
toplum цyeleriyle sohbet
etti. Davutoьlu, sюzlerini
шюyle sцrdцrdц:
"Kanada Dышiшleri Bakanы ile чok iyi bir
dostluьumuz var. O da elinden geleni yapыyor.
Bu gezinin olmasы iчin ortaya koyduьumuz
prensipler vardы. Иnшallah daha iyi olacak. Biz
buradaki vatandaшlarыmыzda ayrыm da yap-
Kazakistan son 3 ay iчerisinde baшta Atыrau ve Almatы
olmak цzere birчok terюr olayыna sahne oldu.
Terюr olaylarы sыklaшыnca son zamanlarda birчok Kazak siyasetчi
цlkede oldukчa sыklaшan terюrist saldыrы ve eylemler ile ilgili durum
deьerlendirmesi yapmakta. Bunlardan biri de Vremya Gazetesi'ne
rюportaj veren
Kazakistan Cumhurbaшkanы Danышmanы Yermuhamet
Yertыsbayev oldu. Yertiшbayev, цlkede boy gюsteren terюr eylemlerin bireysel karakter taшыdыьыnы sюyledi. Yertыsbayev, terюrцn, milliyetчi, dini, kollektif, bireysel gibi sыnыflandыrыlmasы mevcut. Terюr
sыnыflandыrыlmasы prizmasы цzerinden durumu deьerlendirirsek
Kazakistan'da sadece bireysel terюr sюz konusu, dedi. Bununla
birlikte цlkede kendini terюr юrgцtц olarak aчыkчa tanыtan hiчbir
organizasyonu da bilmediьini belirten Yertыsbayev, bazы bireyler
dini aшыrыlыk kisvesi altыnda terюr eylemleri dцzenliyor, fakat
цlkenin kolluk kuvvetleri onlarы etkisiz hale getiriyor,dedi.
Tцrkkazak.com
mыyoruz. Tцrkiye'den gelen herkes bizim
vatandaшыmыzdыr, kardeшimizdir. Diyaspora
diye bir ayrыm da gюzetmiyoruz. Siz de kalplerinizi bцtцn Tцrkiye kюkenlilere aчыn, herkesi kucaklayыn."
A.A.
ЕКОНОМИ ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ
4 № 7-8 Ейлцл/Еким 2012
Big Mac hamburger iчin Moskova'da 18,
Иstanbul'da 48 dakika чalышmak gerekiyor.
Bir kilo ekmek iчin Moskova'da 7, Иstanbul'da 9 dakika чalышmak gerekiyor.
Bir kilo pirinч iчin Moskova'da 12, Иstanbul'da 14 dakika чalышmak gerekiyor.
Bir iPhone 4S iчin Moskova'da 119, Иstanbul'da 165,5 saat чalышmak gerekiyor.
Avrupalы bir ailenin 122 kalemden oluшan
aylыm giderleri iчin Иstanbul'da 2814 dolar,
Moskova'da 2604 dolar harcamak gerekiyor... Yani Moskova'da 66.1 birim, Иstanbul'da 71.5 birim gerekli...
39 kalemden oluшan aylыk gыda harcamasы
iчin Иstanbul'da 430 dolar, Moskova'da 314
dolar harcamak gerekli. Иstanbul 77.9,
Moskova 56.9 birimde... Yani gыdada bile
Иstanbul daha pahalы чыkыyor...
Giyim istisna: Yine New York 100 puan
ile baz alыndыьыnda Moskova 119.2 puanda.
Иstanbul ise 97.5 puanda.
Elektronik ev eшyalarыnda Иstanbul 138.6,
Moskova 127.6 puanda.
?sviчre bankasы UBS, dцnya чapыnda 72 шehirde mal ve hizmet bedellerinden maaшlara kadar her
kalemde fiyat kыyaslamasы yaptы.
hizmetlerin fiyatlarы"nыn dikkate alыndыьыnu
hemen belirtelim.
Ишte bu bцyцk ankette чыkan MoskovaИstanbul kыyaslamasы:
ИPhone 4S satыn almaktan bir kilo
ekmek almaya kadar, ne iчin kaч saat чalышыlmasы getrektiьini hesapladы... Kiralыktan
satыlыьa ev fiyatlarыnы masaya yatыrdы...
122 kalem mal ve hizmetin tamamы dikkate
alыndыьыnda, New York'taki fiyatlar 100 puan
цzerinden baz alыndыьыnda Иstanbul 65,
Moskova ise 62 puan alыyor. Yani Иstanbul
daha pahalы bir шehir... Oslo, Zцrih ve
Tokyo dцnyanыn en pahalы цч шehri.
Bir saatlik чalышmanыn karшlыlыьыnda kaч
para kazanыldыьыnы inceledi...
Maaшta Zцrih 131 puanla lider. Moskova
30.4, Иstanbul 27.9 puanla sыralanыyor.
Son derece ayrыntыlы rapordan чыkan net
sonuч шu:
Artыk Иstanbul, Moskova'dan daha pahalы bir
шehir!
Yurtiчi satыn alma gцcц aчыsыndan
Moskova 51.2 puanda, Иstanbul 39.4 puanda.
Bu araшtыrma yapыlыrken, yerel halkыn
yaшam koшullarыndan ziyade "Avrupalы bir
ailenin alышыk olduьu standarttaki mal ve
Neyi satыn almak iчin nerede ne kadar
чalышmak lazыm?
Ortalama bir evin satыш m2 fiyatыna gelince:
Иstanbul 1970 dolarla altlarda. Moskova
5020 dolarda.
1 saatlik net чalышma цcretinde Moskova
8.50 dolar, Иstanbul 7.10 dolar юdцyor.
Цcretlerden vergi ve diьer kesintilere
gelince: Moskova'da yцzde 14. Иstanbul'da
yцzde 21.
Azerbaycan Cumhurbaшkanы Иlham Aliyev,
Fransa'ya yaptыьы iш
ziyareti чerчevesinde
Paris'te Fransa Ишadamlarы
Юrgцtц
(MEDEF) цyeleri ile
bir araya geldi.
Cumhurbaшkanы Aliyev, gюrцшmede yaptыьы konuшmasыnda
Azerbaycan'da iш ve yatыrыm
olanaklarы ile ilgili kuruluш
цyelerine bilgi verdi.
Aliyev konuшmasыnda шunlarы
sюyledi:
"Azerbaycan dыш dцnyaya aчыk
bir цlke. Цlkemizde iш yapmak
чok elveriшli. Шu an Azerbaycanda GSYИH'nin yцzde 80'i юzel
sektюr tarafыndan цretilmektedir.
Цlkemizde ekonomiye mцdahaleler gayet liberal. Azerbaycan,
Dцnya Bankasыnыn "Doing
Business" programыnda lider
цlkeler sыrasыndadыr.
Цlkemizde чok elveriшli bir
yatыrыm ortamы mevcuttur. Kiшi
baшыna doьrudan yabancы sermaye
yatыrыmlarыna gюre Azerbaycan
eski Sovyet cumhuriyetleri iчinde
ilk sыrdadыr. Bu yыl ekonomimize
20 milyar dolarlыk bir sermaye
yatыrыmы bekliyoruz. Yerli ve
yabancы yatыrыmlar arasыndaki
orantы giderek yerli yatыrыmlar
lehinde deьiшmektedir. Tцm
yatыrыmlarыn yцzde 70'i yerli sermayeye ait. Bu шirketlerimizin
rekabet edebilirliьinin arttыьы
anlamыna geliyor."
Azerbaycan'ыn yurtdышыnda da
bцyцk yatыrыm projeleri baшlattыьыnы sюyleyen Cumhurbaшkanы
Aliyev, bu kapsamdaki yatыrыmlarыn юncelikle Tцrkiye ekonomisine yapыldыьыnы vurguladы.
"Юnцmцzdeki 5 yыlda Tцrkiye'deki yatыrыmlarыmыzы 20 milyar
dolara чыkaracaьыz. Biz Gцrcistan ekonomisine en чok yatыrыm
yapan цlkeyiz. Bunun dышыnda
AB'ye цye цlkelerde ve eski
SSCB цlkelerinde yatыrыmlar yapmayы planlыyoruz. Ayrыca, mali
kaynaklarыmыzda da чeшitlendirmeye gidiyoruz. Bu, bizim iчin чok
юnemli" diye Cumhurbaшkanы
Aliyev kaydetti.
Aliyev, Azerbaycan ve Fransa
шirketleri arasыndaki iliшkilerin
tarihini de gюz юnцnde bulundurarak, юnцmцzdeki yыllarda
цчцncц цlkelerde ortak yatыrыm
projeleri gerчekleшtirilebileceьini
sюyledi.
Ишte araшtыrmadan bazы "kцresel" notlar:
Tokyo'da Big Mac almak iчin 9 dakika
чalышmak yeterli. Иstanbul'da 42, Nairobi'de
84 dakika lazыm... Zцrih'te 13 dakika yeterli.
Zцrih'te iPhone iчin 22 saat чalышma yeterli.
Manila'da 20 kat daha fazla чalышmalы...
Yaшamak iчin en ucuz yer Delhi ve
Mumbai. New York 6'ыncы en pahalы yer.
Moskova 40'ыncы.
Ïîïóëÿðíûé ìåæäóíàðîäíûé
æóðíàë, ïîñâÿùåííûé ïóòåøåñòâèÿì è êóëèíàðèè Food And
Travel, ïðîâåë îïðîñ ñðåäè ñâîèõ ÷èòàòåëåé ñ öåëüþ âûÿñíåíèÿ, êàêîé ãîðîä ìèðà èì
ïðåäñòàâëÿåòñÿ ëó÷øèì äëÿ ïîñåùåíèÿ.
Mеркез Банкасы Башканы Эриэори Марченко, Дцнйанын ен башарылы Меркез Банкасы
Башканлары листесине эирди.
KTK TV kanalы, Global Finance dergisi tarafыndan hazыrlanan 50 цlkenin en baшarыlы merkez bankasы baшkanlarыnыn sыralamasыnda gюre, Kazakistan Ulusal Bankasы Baшkanы Grigori
Marчenko, Singapur, Gцney
Kore, Japonya ve hatta Amerika
merkez bankasы baшkanlarыnыn
arasыnda ilk kez yer aldыьыnы
bildirdi.
Grigori Marчenko, Global
Finance'ыn 2012 deьerlendirmesinde 'B' notu almышtы.
KAZAKИSTAN'ЫN
DTO'YE ЦYE OLMASЫ
GЮRЦШЦLЦYOR
Global Finance'ыn verdiьi karneye gюre dцnyada en yцksek
not olan A'yы hak eden Иsrail,
Avustralya, Kanada, Malezya,
Filipinler ve Tayvan merkez
bankasы baшkanlarы bulunuyor.
Finansman dergisi, merkez baшkanlarыna enflasyon kontrolц ve
цlkedeki faiz oranlarы yюnetimi gibi
kriterlere gюre deьerlendirildi.
Ñ áîëüøèì îòðûâîì â îïðîñå ïîáåäèë
Ñòàìáóë.
Ñàìûé áîëüøîé ãîðîä Òóðöèè îáîãíàë
òàêèå ìèðîâûå òóðèñòè÷åñêèå íàïðàâëåíèÿ, êàê Íüþ-Éîðê, Áåéðóò, Ïàðèæ, Ãîíêîíã è Ñèíãàïóð. Àâòîðû ïîðòàëà ïîäñ÷èòàëè, ÷òî Ñòàìáóë åæåãîäíî ïîñåùàþò
áîëåå 8 ìèëëèîíîâ òóðèñòîâ. Íàïîìíèì,
÷òî íå òàê äàâíî ãîðîä ïîëó÷èë åùå è íàãðàäó ñàìîãî ïîïóëÿðíîãî â ìèðå òóðèñòè÷åñêîãî ïîðòàëà Trip Advisor - Trip
Advisor Choice Awards: îí ñòàë ÷åòâåðòûì
â Åâðîïå è ñåäüìûì â ìèðå.
Ïðåññ-öåíòð.
mendilini цreten шirketler, rekabeti uluslararasы
pazarlara da taшыdы. 47 цlkeye ihracat yapan
Tцrk firmalarы, 8 цlkede pazar lideri oldu.
Чinliler de hemen taklit etti.
Òóðåöêèå òðàäèöèîííûå áàííûå
ïîëîòåíöà "peшtemal" ("ïåøòåìàëü") ïðèíîñÿò èõ ïðîèçâîäèòåëÿì îêîëî 3 ìèëëèîíîâ äîëëàðîâ
åæåãîäíî.
DЦNYA Saьlыk Юrgцtц'nцn "kцresel grip salgыnы"na karшы tцm цlkelere yaptыьы uyarы, 46
milyon dolarlыk pazarda ыslak ve kaьыt mendil
цreten firmalar arasыnda yaшanan rekabeti,
yeniden alevlendirdi. Son dюrt yыl iчinde 25
milyon dolarlыk yeni bir pazar oluшturan ыslak
mendil цreticilerinin, grip salgыnыyla birlikte
mentollц цrцnlerine olan talep arttы. Bu da
kaьыt mendil цreticilerini harekete geчirdi. Uni
dцnyanыn ilk mentol ve okaliptцslц ыslak ve
kaьыt mendilini цrettikten sonra, Selpak da
burunda tahriшe yol aчmayan E vitaminli
Sensitive kaьыt mendilini piyasaya sцrdц. Ич
piyasada yaшanan bu rekabet, etkisini uluslararasы pazarlarda da gюsterdi.
Äîõîä ïîëîòåíöà ïðèíîñÿò â îñíîâíîì îò
ýêñïîðòà - â ÑØÀ, Èòàëèþ, Êàíàäó è Èñïàíèþ. Òàêèå äàííûå îçâó÷èëà òîðãîâàÿ ïàëàòà
ãîðîäà Áóëäàí, ÷òî â òóðåöêîé ïðîâèíöèè Äåíèçëè.
"Ïåøòåìàëü" - òðàäèöèîííîå ïîëîòåíöå, êîòîðîå èñïîëüçóåòñÿ ïðè ïîñåùåíèè òóðåöêîé
áàíè.  ãîðîäå Áóëäàí, êîòîðûé ñ÷èòàåòñÿ ðîäèíîé ýòèõ òåêñòèëüíûõ èçäåëèé, ïî÷òè â êàæäîì äîìå åñòü ïðÿäèëüíàÿ óñòàíîâêà. Ñàìè
ïðîèçâîäèòåëè, îäíàêî, ïðèçíàþòñÿ, ÷òî ñëåãêà ïîìåíÿëè äèçàéí, ÷òîáû îí ñîîòâåòñòâîâàë
ñîâðåìåííûì òðåáîâàíèÿì.
Òóðåöêèå áàííûå ïîëîòåíöà çíàìåíèòû òåì,
÷òî ìãíîâåííî âïèòûâàþò âëàãó. "Ìû ðàäû,
÷òî íàì óäàåòñÿ îáîãíàòü ïî ïîïóëÿðíîñòè
òàêèå ñòðàíû, êàê, íàïðèìåð, Êèòàé èëè Ïàêèñòàí. Ïðè ýòîì, î÷åâèäíî, ÷òî êà÷åñòâî íàøåé
ïðîäóêöèè ãîðàçäî âûøå", - ãîâîðÿò ïðîèçâîäèòåëè "ïåøòåìàëåé" è äîáàâëÿþò, ÷òî ïîëîòåíöà íå îáÿçàòåëüíî èñïîëüçîâàòü òîëüêî â áàíå:
îíè îòëè÷íî ïîäõîäÿò äëÿ ïëÿæà.
Tцrk mendili 8 цlkede
lider oldu, Чin anыnda
taklit etti
SON 4 yыlda 46 milyon dolarlыk pazara ulaшan
ыslak ve kaьыt mendile, kцresel grip salgыnы doping etkisi yarattы.
Dцnyanыn ilk mentol ve okaliptцslц ыslak
mendiliyle Tцrkiye'nin ilk E vitaminli kaьыt
47 ЦLKEYE SATЫШ: Grip salgыnыnы fыrsat
bilen Чinli firmalar, anыnda Tцrkiye'de цretilen
ыslak, kaьыt mentollц mendillerin taklitlerini
цreterek, aynы ambalaj altыnda talepten yararlanma yoluna gitti. Tцm bunlara raьmen, baшta
Avrupa ve Amerika olmak цzere, Tцrk
markalarы ihraч edildikleri 47 цlkeden 8'inde
pazar lideri konumuna geldi. Arkadaшыmыz
Mehtap Юzcan'ыn yaptыьы araшtыrmaya gюre, 46
milyon dolarlыk hacme ulaшan ыslak ve kaьыt
mendil pazarыndan ыslak mendillerin aldыьы pay
25 milyon dolara чыktы. Kaьыt mendillerin payы
19 milyon dolara gerilerken, kutu mendillerde 2
milyon dolarlыk pay alыyor.
LOKOMOTИF GЮREVИ: Son dюrt yыl
iчinde piyasaya sцrцlen yeni цrцnlerle 25 milyon dolarlыk hacme ulaшan ыslak mendil pazarыnda, antibakteriyel, dezenfektan ve mentollц
цrцnler, lokomotif gюrevi цstleniyor. Bu da
pazar payыnы hыzla ыslak mendile kaptыran kaьыt
mendil цreticilerini harekete geчiriyor. Kыш
aylarыnda havalarыn soьumasы, hava kirliliьinin
artmasы, nezle ve grip salgыnlarыnыn чoьalmasыnы
fыrsat bilen цreticiler, цst solunum yollarы
hastalыklarыna karшы kullanыlabilen mendil цretimine aьыrlыk veriyor. Bu tцr цrцnlerin tцm
dцnyada talep gюrmesi, rekabeti de beraberinde
getiriyor.
ИLK KEZ YAPЫLDЫ: Hastayken burunda
oluшan kыzarma ve tahriшleri engelleyen
dцnyanыn ilk mentollц ыslak ve kaьыt mendili
Uni, sinцsleri rahatlatыp, burun tыkanmasыnы
юnlerken, diьer bir iчerik olan okaliptцs ise grip
ve nezle durumunda burun bюlgesinde oluшan
tahriшin giderilmesine yardыmcы oluyor. Ataman
Kozmetik'i ыslak ve kaьыt olmak цzere iki farklы
tipte цrettiьi bu mendil, 47 цlkeden 8'inde pazar
liderliьini elinde bulunduruyor. Ataman
Kozmetik, mentollц ыslak mendilin yanы sыra,
dцnyanыn ilk havlu cep mendilini, alkolsцz gюz
makyaj pedini, kimyasal madde iчermeyen yeni
doьan bebek mendilini de цretiyor.
Aalam
Partisi
цyesi
Arstanbek Maliyev, yurt-
Иki цlke arasыndaki ticaretin ve
kardeшliьin artыrыlmasы iчin
iшadamlarыyla gюrцшmelerde
bulunan heyet, fabrika ziyaretleri yaparak incelemelerde
bulundu. Demirtaш Organize
Sanayi Bюlgesi Sanayici ve
Ишadamlarы Derneьi
(DOSABSИAD) Yюnetim
Kurulu Baшkanы Selim Yedikardeш'in misafir ettiьi Kыrgыz heyet,
sanayicilerle bir araya gelerek
ticari iliшkileri daha da geliшtirme
yolunu masaya yatыrdы.
Kыrgыzistan'ыn Os Valisi
Attokur Tajibayev ve Юzgen
ilчesi Belediye Baшkanы Patiydin
Mavlyanov'u aьыrlamaktan duyduьu memnuniyeti dile getiren
Selim Yedikardeш, heyete Bursa
sanayisi hakkыnda bilgi verdi. Иki
цlke arasыndaki ticaretin ve kardeшliьin artыrыlmasыnы amaчladыk-
larыnы belirten Yedikardeш, шunlarы kaydetti:
"Burada sanayicilerimiz ile
iшadamlarыmыzы buluшturarak
Tцrkiye ile Kыrgыzistan arasыndaki
dostluьun ticaret anlamыnda ivme
kazanmasы iчin bu toplantыyы yaptыk. Biz iш dцnyasы ve sanayi bюlgeleri baшkanlыьыmыz ile onlara ev
sahipliьi yaptыk. Шu anda sanayicilerimiz baшta tarыm olmak
цzere, hayvancыlыk, kюmцr yataklarы ve deri iшletmeleri ile ilgili
шehrimizde bulunan sanayi kol-
larыnыn Kыrgыzistan ile karшыlыklы iш
anlaшmalarыnы pekiшtirmek istiyoruz."
Os Valisi Attokur Tajibayev
ise юzellikle tekstil, gыda, kюmцr
ve et цrцnleri цzerinde iki цlkenin ticaretini artacaьыnы
inandыьыnы belirterek, "Bursalы
iшadamlarы ve sanayiciler baшta
olmak цzere tцm Tцrk iшadamlarыnы цlkeme, шehrime bekliyorum." dedi.
CИHAN.
MERDИVEN ALTЫ TEHDИT EDИYOR:
Tцrkiye'de 46 milyon dolarlыk bцyцklцьe ulaшan
ыslak ve kaьыt mendil sektюrцnde en bцyцk
tehdit merdiven altы цretimden geliyor. Kayыt
dышы ыslak mendil цretimi insan saьlaьыnы ciddi
anlamda tehdit ediyor. Uzmanlar hangi maddelerin kullanыldыьыnыn belli olmadыьы ucuz цrцnler yerine bilenen markalыrn alыnmasыnы юneriyor.
E vitamini sayesinde burun
kыzarmasы olmuyor
SELPAK'ыn yeni piyasaya sцrdцьц Sensitive
mendil, kaьыt mendil pazarыnda bir ilki oluшturuyor. Nezle ve grip gibi цst solunum yollarы
hastalыklarыnda sыkчa kullanыlan bu mendil,
burunda kыzarыklыk ve tahriшe yol aчmama юzelliьiyle юn plana чыkыyor. Ayrыca, iчerdiьi E vitaminli Sensitive adlы bu цrцn, iчerdiьi E vitamini
losyonu sayesinde юzellikle burnun sыk sыk silinmesi gereken soьuk algыnlыьы gibi dюnemlerde
cildin kыzarmasыnы ve tahriш olmasыnы юnlцyor.
dышыnda Kыrgыzistan'ыn isminden
dolayы
Kцrdistan'ы
чaьrышtыrdыьы
gerekчesiyle
ilginч bir teklifte bulundu.
Eski Kыrgыzistan Parlamento
Milletvekili, halihazыrda ise
Чeшitli temaslar iчin
Bursa'ya gelen Kыrgыzistan heyeti, шehrin
юnemli sanayi bюlgelerinden Demirtaш Organize Sanayi Bюlgesi'nde
sanayicilerle bir araya
geldi.
Basыn toplantыsы dцzenleyen Maliyev,
цlke adыnыn Kыrgыzistan uygun
olmadыьыnы sюyledi. Цlke adыnыn
deьiшtirmesi gerektiьini юneren
Maliyev, yurtdышыnda Kыrgыzistan
isminin Kцrdistan'ы чaьrышtыrmasы
nedeniyle karышtыrыlыyor. Цlke adыnыn
Almatы'da tam donanыmlы acil yardыm iчin
motosiklet ambulansы
kullanыlacak.
Kazakistan Saьlыk Bakanlыьы'nda Asar Bereke Fonu tarafыndan
acil durumlara чok daha hыzlы
mцdahale edilebilmek iчin yeni
motosiklet ambulansы tanыtыldы.
Tanыtыm organizasyonu esnasыnda konuшma yapan Saьlыk
Bakanlыьы Temsilcisi Roza
Kuanuшbekova, Almatы'da moto-
son kыsmы 'Stan' (Kыrgыzistan- Kыrgыz ve
Stan (Rus, Fars ve birчok dildeki
anlamы yurt-vatan-TK) iki kelimeden
oluшmakta. Stan kelimesinden dolayы
Kыrgыzistan ayrыca, Afganistan ve diьer
istikrarsыz цlkelerle de karышtыrыlыyor.
'Stan' zaten юz Kыrgыz kelimesi deьildir,
dedi.
Maliyev, Kыrgыzistan'ыn, Kыrgыz dilinde Kыrgыzzherz, Rus Dilinde Kirgiziya
ve Иngiliz dilinde Kyrgyzland olarak
yeniden adlandы-rыlmasыnы юnerdi. Stan
siklet ambulanslarыnы doktorlar
kullanacak ve
halkыn yoьunlukta
olduьu yerlerde ilk
mцdahale iчin
gюrev yapacak.
Acil yardыmыn
gerчekten acil
olmasы чok юnemli.
Acil durumlar ve
kazalarыn meydana
gelmesinde tыbbi
mцdahalesinin
zamanыnda yetiшmesi motosikletli personelimi-
kelimesinin Иngilizce'deki kullanыmы da
юzel bir anlam iчermekte. Иngilizce'de
sadece Mцslцman цlkelerin isimlerinin
sonunda -stan eki bulunmakta.
Tцrkчe'de kullandыьыmыz Hindistan,
Bulgaristan, Pakistan, Afganistan gibi
цlke isimlerinden sadece iчinde Mцslцman nцfusu yoьun barыndыranlar Иngilizce'de aynы шekilde adlandыrыlmakta.
Юrneьin, Pakistan ve Afganistan Tцrkчe ile aynы okunurken, Иngilizce Hindistan Ыndia, Bulgaristan Bulgaria vb…
zle daha da verimli olur,деди.
ВАТАНСЕВЕРЛИК ÏÀÒÐÈÎÒÈÇÌ
Hiч bir zaman herhangi
bir uygarlыьыn varlыьыnы
sцrdцrцp sцrdцrmemesi
sorunu bugцnlerde olduьu gibi zor olmamышtыr.
Dцnya gittikчe alышыk olduьumuz tablosunu deьiшtirerek, biz
yakыn юzelliklerini ve yapыsыnы
kaybetmektedir. Deьiшmelerin
hыzlыlыьы, yenilikчi tabiatы sadece
tanыdыk gelen шeyleri deьiшtirmekle kalmayыp, insan zihniyetini
bazы aчыklamalarы yapma kabiliyetinden mahrum bыrakmaktadыr. Bugцnlerde dцnya milliyetlerin iliшki kurma sistemi olarak
nedir? Dцnyanыn etnik baшlangыcы
olsa dahi herhangi bir юnem arz
ediyor mu? Binlerce yыllardan
beri sцregelen "Tцrk dцnyasы",
"Иslam uygarlыьы", "Avrupa
toplumu" bugцn nedir?
Bugцnlerde, Hicri takviminin
1387 yыlыnda, Hыristiyan takviminin 3000.yыlыnыn eшiьinde ve
Maya takvimine gюre tarihin
sonunda sыnыrlarыn nerden
geчtiьini ve en юnemlisi - modern
uygarlыklarыnыn biri birinden farkы
ne olduьunu tespit edemez hale
geldik. Bu bakыш aчыsыndan dцnya
haritasы чok karmaшыk bir tablo
gюstermektedir.
Eьer biz "uygarlыьы" toplumca
kullanыlan teknolojilerin birliьini
benimseyen bir yaшam tarzы, akыl
sahiplerinin чevreyle olan deьiш
tokuшlar olarak kabul edecek
olursak, modern dцnyamыzda
юrgцtlenen, biri birinden baьыmsыz olan цч uygarlыktan bahsedebiliriz.
Batы veya Avrupa-Atlantik
uygarlыьы zaman-yюnelik, шahsi,
rasyonel, maddi bir uygarlыktыr.
Baшka bir deьiшle, onun temel
deьerleri olarak: geliшme - insan
(юzgцrlцk) - zenginlik ortaya
чыkmaktadыr. Sюzkonusu uygarlыk
kendisinde insanoьlunun biriktirdiьi servetin yarыsыndan
fazlasыnы bulundurarak bir takыm
bцyцk uluslararasы юrgцt ve
kuruluшlarda юncцlцklц rol oynamaktadыrlar.
Чin, Kore, Japonya, Hindistan
ve Doьu-Avrupa цlkelerinin
bazыlarыnы kapsayan Avrasya
uygarlыьы Batы uygarlыьы gibi net
bir aчыklamaya sahip deьildir. Bu
uygarlыk daha чok mekаna ve
topluma yюnelik olup, daha
manevidir. Onun rasyonel olup
olmadыьы daha net belirlenmemiшtir, чцnkц modern
Avrasya uygarlыьы rasyonel
Confucius Чin ile transandantal
Budist Hindistan'ыn gibi biri
birine чok yakыn 2 kцltцrцn birleшmesidir.
Avrupa-Atlantik ile Avrasya
uygarlыklarы biri birini tamamlamamaktadыrlar bu husus onlarыn
arasыnda anlaшmazlыklarыn meydana gelmesi iчin herhangi bir
nedenin olmadыьыnы ispatlamaktadыr. Demek ki dцnya paylaшыlmышtыr, ortaklarыn her biri
kendisi iчin deьerli olan "yarыsыna" sahiptir.
Bunlarыn yanыnda Afrika-Asya
uygarlыьы da vardыr. O Batы
uygarlыьыna hemen hemen her
шeyiyle benzemektedir: zamanayюnelik, шahsi, rasyonel, maddi
bir uygarlыktыr. Tek bir fark
toplumsal dцzeydedir: Иslam
dцnyasы - cemaata yюneliktir.
Sюzkonusu uygarlыьыn AvrupaAtlantik ve Avrasya uygarlыklarы
ile ortak kesiшen bюlgelere sahip
olduьunu gюrmekteyiz, iшte
bunda onun diьer 2 uygarlыkla
ciddi bir шekilde чatышmasыna
neden olmaktadыr.
Bu dцnyada Tцrki halklarыnыn
yeri nedir? Bunlarыn bazыsы
Avrupa-Atlantik, bazыsы Avrasya, bazыsы ise Afrika-Asya
uygarlыьыnыn mantыьы ile yaшamaktadыr. Tцrki haklar yaшayan
bazы halklar Batы цlkeleri olarak,
diьerleri - Doьu цlkeleri olarak,
baшkalarы ise, юrneьin eski Sovyet
цlkeleri Rusya-Sovyet mantыьыyla
yaшamaktadыrlar.
Evet, onlarыn чoьu, hepsi
olmasa bile Иslamiyet'i tutmaktadыr, ama inceleyecek olursak,
biz bu цlkelerde tamamen farklы,
Arap Иslamiyet'i olmayan biri
birine benzemeyen Иslamы gюrebiliyoruz. Kцltцrel mekаna
bakacak olursak, iki birleшtiren
baшlangыcы: dil ve tarihi gюrцyoruz. Ama bu ortak kцltцrel
sцreчlerinde farklы Tцrki toplumlarыn birleшtiьini deьil, ayrыldыьыna
tanыk oluyoruz. Tarih gittikчe
чeliшkileri arttыьы bir ortama
dюnцшцyor, ortak dilin yerini de
baшka diller: Иngilizce, Rusчa ve
Чince basmaktadыr.
Bюylelikle, Tцrk dцnyasы birleшik geoekonomik, jeopolitik ve
geokцltцrel bir mekаn deьildir.
Tam tersine, bu mekan farklы
yaшam sistemlerinin чekiшtiьi
kцresel medeni bir kыrыlmanыn
oluшtuьu bir yerdir.
Bu юzellik daha net antropolojik "insani" akыmlarыnыn - halklarыn dюnemsel ve asыrlar iчinde,
lokal ve global gючlerin tablosunu inceleyecek olursak belli
olur. Bu tцr antropolojik akыmlar az sermayeleшen цlkelerden
daha zengin цlkelere, daha
dцzenli hayat tarzы olan цlkelere
doьru yюnelmektedir.
Biz gцnцmцzde bu tцr birkaч
antropolojik akыmlarыn meydana
geldiьini gюrцyoruz.
Bunlarыn iчinden altyapыsal
olan "Batыya taшыnma" sayыlыr:
enformasyon, giriшimci, sanayi,
demografik ve uygarlыk faaliyetlerin Doьudan Batыya taшыnmasыdыr. Bu sцreч milyonlarca
insanlarы, bunun iчinde Tцrk
dцnyasы temsilcilerini de iчermektedir.
Чaьdaш gючцn diьer bir sebebi
- чeшitli цlkelerdeki demografik
baskыnыn farkыdыr. Neticede bir
takыm devlet, hatta jeopolitik
sыnыrlar boyunca kaldыrыlamaz bir
demografik baskы oluшmaktadыr sыnыrыnыn bir tarafыnda - insanlarыn чok yoьun yerleшmesi, diьer
tarafыnda ise demografik чюl
sюzkonusudur. Modern devlet
sыnыrlarы kolay geчinilir olmasы,
onlardan hem yasal hem de yasal
olmayan gючmenlerin geчebilmesine imkаn saьlamaktadыr.
Bюylece demografik potansiyeli
dцzelten, ama sыnыrlar etrafыndaki
юzdeшliьi yok eden antropolojik
akыmlar oluшmaktadыr. Demografik istatistikler arasыndaki
fark yapыsal bir юzelliьe sahip
olarak, idari, hukuki veya
ekonomik tedbirlerle baш edilemez. Bюylelikle, biz ileride
"demografik akыmlarыn" daha da
bцyцyeceьini sюylemeliyiz. Tцrk
dцnyasыnыn yцksek demografik
baskыya sahip olduьu kimse iчin
sыr deьildir. Deьil Merkezi
Asya'da, Avrupa'nыn Tцrki
цlkelerinde bile yaшayan
Tцrklerle neler olup bittiьini
bizler hepimiz gюrцyoruz.
Antropolojik akыmlar, medeni
aчыdan, юzdeшliьi taшыyan kamusal
sцreчlerdir. Tцrki halklarыn
yaшadыьы bюlgelerden чыkan
antropolojik akыmlarыn boyut ve
gцzergahlarы Tцrki юzdeшliьin bu
bюlgeden чыkarak, diьer uygarlыklar iчinde yok olduьunu gюstermektedir.
"Demografik antropolojik
akыm" ABD ve AB tarafыndan
yцrцtцlen "kadro sцpцrge makinesi" ile daha da aьыrlaшmaktadыr. Bunlar ilerideki 25 yыl
iчinde 100 milyondan fazla
uzman gerektiren kцresel uyum
sцreчlerini hayata geчiriyorlar.
Bunca uzman Batыda yoktur ve
onlarы en kыsa zaman iчinde
eьitme olasыlыьы da sыfыrdыr.
En uygun чюzцm yolu olarak
"kadro sцpцrge makinesi", baшka
bir ifade ile programlara yabancы
uzmanlarы чekilmesidir. Dile
getirilen rakamы gюz юnцnde
bulunduracak olursak, inanыlmaz
bцyцk insani akыmlardan
bahsedebiliyoruz, yani yыllыk
olarak 1 milyona yakыn insandan
sюz edilmektedir. Doьudan
Batыya doьru "insan akыmы"
oluшacaktыr ve bu sцreч Amerika
kыtasыnыn sюmцrgeye alыnmasыyla
kыyaslaшtыrыlabilir. Asya'dan en
aydыn ve eьitilmiш uzmanlar, yani
beшeri sermaye чekilir. Bюylelikle,
Tцrki halklarыn geleneksel bюlgelerinde юzdeшlik boшluьu oluшturulmaktadыr.
Tцrki Цlkerlerde de чok zor
sцreчler sюzkonusudur. Daha
юrgцtsel, daha geliшmiш bir
toplum tarafыndan yapыlan baskы
iчindeki toplumda ne yerel
"geleneksel", ne de yabancы
юzdeшlik iчinde kendisini bulamayan insan tabakasы oluшur.
Gizli bюlцnme meydana gelir:
geчinme kaynaьы olmayan,
bюylelikle aшыrы derece baьыmsыz
bir "dышlanan kiшiler medeniyeti"
oluшur. Neticede toplum yayыlmacыlыьa yюneliyor - gюч шeklinde
("dышlanan" kцltцr temsilcileri
цlkeyi terk ederler) veya zulцm
шeklinde (onlar yine de цlkeyi
terk ederler, ancak silahlanarak)
olabilir. Gцnцmцzde kцreselleшme sцreci, baшka bir deьiшle
Avrupa-Atlantik uygarlыьыn
dцnya цzerinde kontrol hakkыnda sahip olmasы bu tцr olaylarыn
чoьalmasыna neden olmuшtur.
Bюylece, beшeri potansiyel bakыш
aчыsыndan Tцrk uygarlыьыnыn
yaшadыьы bюlge "beшeri materyal
kalitesini" kaybetmektedir.
Ama bu da kаfi deьildir. Ayrыyeten daha 3 olayы ve onlarыn
getirdiьi sonuчlarы ele alalыm.
Юncelikle - ekonomik sцreчlerin
tabiatы. Modern dцnya ekonomisinin geliшme eьilimleri Tцrk
dцnyasыnы iчine almamaktadыr.
Batыnыn teknolojik sюmцrge altыna alыnan bюlge olamadыk, цstelik
ucuz insan kaynaklarы ihalesinde
Чin'e yenik kaldыk. Neticede
Tцrki halklarыn yaшadыьы bюlge
geoekonomik чюl haline geldi ve
petrolle doьal gaz olmasaydы
insanlar ilkel ziraatla geчinimini
saьlamaya mecbur olurlardы.
Biz geleneksel olarak bizim
iletiшim potansiyelimizle
"юvцnцrdцk" ve Иpek Yolu
bunun bir юrneьidir. Ama
gцnцmцzde artыk Иpek Yolu yoktur. Avrasya'nыn jeopolitik haritasы 5 taшыma halkasыnы iчermektedir ve onlarыn hiч birisi Tцrk
dцnyasыndan geчmemektedir. Bu
halkalarы biri birine baьlayan ve
Avrasya kыtasыnыn Doьu ve Batыsыndan geчen 3 lineer koridor
vardыr, ancak bu koridorlar
"юnemli" deьildir ve sadece bюlgeler arasыndaki iletiшim iчin kullanыlmaktadыr. Иpek Yolu'nu canlandыrmayы hedefleyen TRASEKA projesi gцnцmцzde bir hayaldir.
Шimdi gelelim jeopolitik sцreчlere.
Finansal-sanayi gцч юyle bir
boyutlara ulaшtы ki, ulusal devletlerin yapыsыnы patlatarak, milliyetler arasы desenleri, yeni
ekonomik, kamusal ve siyasi
yapыlarы oluшturdu. Vestfal dцnya
dцzeninin чemberi ile pekiшtirilen
eski dцnya yapыsы yыpranmaya
baшladы.
Tцrki devletler iчin bu sцreч
birчok yюnlerden yansыdы. Ben
sadece birinden bahsedeyim gцnцmцzde Tцrki devletlerin
sayыsы hыzla azalmaktadыr. Bu
Avrupa Birliьi'ne цyelik
konusundan ziyade baьыmlыlыьa
dцшen Tцrkiye olsun ya da
yabancы шirketlerce gasp edilen
Kazakistan olsun ya da 2 askeri
цssцnц bulunduran Kыrgыzistan
olsun.
Ama шahsi fikrime gюre en
korkutan olay Tцrk dцnyasыnыn
kцltцrel gerilemesi ve yapыsыnы
deьiшtirmesidir.
Bu tцr dцnyalar yeryцzц
цzerindeki insanыn dцnyadaki
rolцnц parlak bir шekilde anlatan
lokal (bюlgesel) kцltцrel halkalardыr.
Tцrk halklarыnыn yaшam tarzlarыndaki deьiшmeler bu kцltцrel
sabit etkenlerin deьiшmesine, varlыьыn tamamen yeni yapыsыnыn
oluшmasыna yol aчmaktadыr.
Tцrk dцnyasыnda birчok insanlar
юnceleri Tцrk dцnyasыnda insanlarыn kendilerine юzgц bir ortak
dцшцncesi ve inancы olduьunu
dile getirmektedirler.
Gerчekten bюyle bir dцшцncenin olup olmadыьыnы veya bu
sadece Tцrk entelektцel veya
siyasi tabakalarыndaki bir цtopya
mы - onu ben шimdi bunu tartышmak istemiyorum.
Gцnцmцzde Tцrk dцnyasыnda
toplumsal ve kцltцrel eklektik
belirtilerin artmasы, kцltцrel
Tцrkleшmenin azalmasы ve
sonuчta Tцrk dцnyasыnыn meydana gelmesi gюzlemlenmektedir.
Burada sюz farklы deьer sistemler
arasыndaki чatышma, Tцrk dцnyasы iчindeki "yatay" mevcut
toplum tiplerinin чatышmasыndan
bahsedilmektedir. Tцrk dцnyasыnыn kamusal ve kцltцrel
bюlцnmesi maalesef gцчlenmektedir.
Biz belki de gцnцmцzde Tцrk
dцnyasыnы son derece ideal bir
halde dцшцnцyoruz, ancak bu
dцnya eskisi gibi юzgцr ve romantik deьildir. Halihazыrda bu
bir biri birinden bюlцnen toplumlardыr, bunlarda insan artыk
юzgцr deьildir, sadece belli bir
fonksiyonlarы yerine getiren bir
varlыktыr. Ama en цzцcц yюnц de,
bu Tцrk dцnyasыnыn kendisine
юzgц geleneksel pozitif moral
esaslarыnы kaybetmesidir.
Farklы Tцrki devletlerde ortaya
чыkan toplumsal-kцltцrel gerчek
ve deьerler sistemi tarihte kendi
varlыьыnы sцrdцrebilen ve hepimize bilinen tek bir uygarlыьa,
kцltцrel ve tarihsel bir tipe veya
ideolojik sisteme indirilemez.
Son yыllarda yaшanan dramatik
olaylarda daha belli olmayan
kцltцrel ve toplumsal bir semantiьin belirtileri gюrцlmeye
baшlamышtыr.
Tцm Tцrk medeniyetinin ortak
sosyal vektюrц nedir? Tцrk
uygarlыьы daha юnceden varlыьыnы
sцrdцren birчok sosyal medeniyetlerden ne farkы vardыr? Belki
de bu fark onlarda kimlik kategorisi bizim alышtыьыmыz anlamda
olmamasыndadыr. Kimliьin zatlaшan bir fonksiyon taшыdыьы bir
cemaat dцnyasы, toplumsal bir
varlыk dцnyasы idi. Gцnцmцzde
ise, insan yetkeli yapыlarыn etki
alanыndan чыkmышtыr, bu hususu
Tцrk uygarlыьы iчin de geчerlidir.
Иddialы шirketler, юzgцr ve hыrslы
insanlar ortaya чыkmышtыr.
Шцphesiz bazы maddi sыnыrlamalar halen de geчerlidir, bu
sыnыrlamalar insan tabiatыna ve
hayata eшlik eden sыnыrlamalardыr. Ama yine de onlarыn getirdiьi yцk gittikчe azalmakta,
serbest dolaшmaya, projelerin
hayata geчirmeye, istenilen
mekan ve yerde юrgцtlerin kurulmasыna, alышыk dцzenin deьiшtirilmesine serbestlik getirilmektedir ve bu hыzlы deьiшmeler belli bir
gюrevdeшlik etkisini yaratmakta
ve yeni bir polifonik toplumun
kurulmasыna yol aчmaktadыr.
Gцnцmцzde dцnyamыzda юyle
bir hayat tarzы sюzkonusudur ve
birчok Tцrkler buna benzer bir
hayat sцrdцrmektedirler.
Tцrk uygarlыьыnыn tarihsel
yapыsыnыn gittikчe eskidiьini dile
getirerek, hepimiz tamamen yeni
bir uygarlыk alternatifin yaratыlmasыna tanыk oluyoruz.
Benim чыkardыьыm olumsuz
sonuчlardan kыsaca bahsedeyim.
Tцrk dцnyasыnыn alanы gцnцmцzde hiчbir uygarlыk modelinde
hiч deьinilmemektedir, kimse de
bizi hesaba katmыyor.
Gцnцmцzde Tцrk uygarlыьы dцnya чapыndaki geoekonomik
ve jeopolitik taшradыr.
Tцrk dцnyasы birleшik bir uygarlыk deьil, uygarlыk kыrыk bюlgesidir.
Bizler gerчekten Tцrk dцnyasыnыn geleceьinden endiшeleniyorsak, onun yeni bir tarz ka-
zanmasы, hayatta kalmasы ve
kцresel dцnyada kendi yerini
bulmasы meselesini gцndeme koymamыz lazыm.
Åùå íèêîãäà âîïðîñ î ñóùåñòâîâàíèè òåõ èëè èíûõ
öèâèëèçàöèé íå áûë ñòîëü
òðóäíûì, êàê ñåãîäíÿ.
Ìèð âñå áîëüøå è áîëüøå ìåíÿåò ñâîþ êîíôèãóðàöèþ, òåðÿÿ
ïðèâû÷íûå íàì ÷åðòû è ñòðóêòóðó. Ñòðåìèòåëüíîñòü èçìåíåíèé, èõ èííîâàöèîííàÿ ïðèðîäà
óæå íå òîëüêî ðàçìûâàþò ïîíÿòíûå, êàçàëîñü áû, âåùè, íî è ëèøàþò ÷åëîâå÷åñêóþ ìûñëü ñàìîé
âîçìîæíîñòè ñäåëàòü òå èëè
èíûå ôèêñàöèè è îïðåäåëåíèÿ.
×òî åñòü ñåãîäíÿ ìèð êàê ñèñòåìà îòíîøåíèé íàðîäîâ? Ýòíè÷åñêîå íà÷àëî ìèðà, åñëè îíî
åùå è ñóùåñòâóåò, òî èãðàåò ëè
õîòü êàêóþ-òî ðîëü? ×òî òàêîå
ñåãîäíÿ ñóùåñòâîâàâøèå òûñÿ÷åëåòèÿ ïîíÿòèÿ "òþðêñêèé ìèð",
"èñëàìñêàÿ öèâèëèçàöèÿ", "åâðîïåéñêîå ñîîáùåñòâî"?
10 äíÿ ìåñÿöà çóëü-õèäææà
1430 ãîäà èñëàìñêîãî êàëåíäàðÿ,
÷òî ïî Ãðèãîðèàíñêîìó êàëåíäàðþ
ñîîòâåòñòâóåò 27 íîÿáðÿ 2009 ãîäà.
Ïîõîæå, ÷òî ñåãîäíÿ, â ãîä
1387 õèæðû, íà ãðàíè òðåòüåãî
òûñÿ÷åëåòèÿ ïî õðèñòèàíñêîìó
èñ÷èñëåíèþ è â êîíöå èñòîðèè
ïî êàëåíäàðþ ìàéÿ, óæå íåâîçìîæíî ñêàçàòü: ãäå ãðàíèöû, à
ãëàâíîå - â ÷åì îòëè÷èå ñîâðåìåííûõ öèâèëèçàöèé äðóã îò
äðóãà. Ñ ýòîé òî÷êè çðåíèÿ, ñ
ýòîãî ìàñøòàáà êàðòà ìèðà âûãëÿäèò ñåãîäíÿ âåñüìà ïðè÷óäëèâî.
Åñëè ìû îïðåäåëèì "öèâèëèçàöèþ" êàê îáðàç æèçíè, çàäàííûé
â âèäå ñîâîêóïíîñòè îáùåñòâåííî èñïîëüçóåìûõ òåõíîëîãèé,
êàê ñïîñîá âçàèìîäåéñòâèÿ íîñèòåëåé ðàçóìà ñ îêðóæàþùåé ñðåäîé, òî â ñîâðåìåííîì ìèðå âûäåëÿåòñÿ òðè âïîëíå ñôîðìèðîâàâøèåñÿ, îñîçíàþùèå ñåáÿ ñàìîñòîÿòåëüíûå öèâèëèçàöèè.
Çàïàäíàÿ, èëè Åâðîàòëàíòè÷åñêàÿ, öèâèëèçàöèÿ îòíîñèòñÿ ê
âðåìÿ-îðèåíòèðîâàííûì, ëè÷íîñòíûì, ðàöèîíàëüíûì, ìàòåðèàëüíûì. Èíûìè ñëîâàìè, åå áàçîâûå öåííîñòè: ðàçâèòèå - ÷åëîâåê (ñâîáîäà) - ðàçóì (ïîçíàíèå)
- áîãàòñòâî. Ýòà öèâèëèçàöèÿ ñîñðåäîòî÷èëà â ñâîèõ ðóêàõ áîëåå
ïîëîâèíû íàêîïëåííûõ ÷åëîâå÷åñòâîì ðåñóðñîâ è èãðàåò âåäóùóþ ðîëü â áîëüøèíñòâå ìåæäóíàðîäíûõ îðãàíèçàöèé.
Åâðàçèéñêàÿ öèâèëèçàöèÿ,
âêëþ÷àþùàÿ Êèòàé, Êîðåþ,
ßïîíèþ, Èíäèþ, íåêîòîðûå
ñòðàíû Þãî-Âîñòî÷íîé Àçèè, íå
èìååò óæå ñòîëü ÷åòêîãî îïðåäåëåíèÿ. Ýòî öèâèëèçàöèÿ ïðîñòðàíñòâåííî è êîëëåêòèâîîðèåíòèðîâàíà, äóõîâíàÿ. Ðàöèîíàëüíîñòü åå íå îïðåäåëåíà, ïîñêîëüêó ñîâðåìåííàÿ Åâðàçèéñêàÿ öèâèëèçàöèÿ ïðåäñòàâëÿåò
ñîáîé ñóïåðïîçèöèþ äâóõ î÷åíü
áëèçêèõ êóëüòóð: ðàöèîíàëüíîãî
êîíôóöèàíñêîãî Êèòàÿ è òðàíñöåíäåíòíîé áóääèéñêîé Èíäèè.
Åâðîàòëàíòè÷åñêàÿ è Åâðàçèéñêàÿ öèâèëèçàöèè âçàèìíî äîïîëíÿþò äðóã äðóãà, ÷òî óêàçûâàåò íà îòñóòñòâèå ïî÷âû äëÿ ñåðüåçíûõ êîíôëèêòîâ ìåæäó íèìè. Ìèð â ýòîì ñìûñëå ïîäåëåí,
ïðè÷åì êàæäûé èç ïàðòíåðîâ
âëàäååò èìåííî òîé åãî "ïîëîâèíîé", êîòîðàÿ ïðåäñòàâëÿåò äëÿ
íåãî öåííîñòü.
Ñóùåñòâóåò è òðåòüÿ, Àôðàçèéñêàÿ öèâèëèçàöèÿ. Îíà ïîäîáíà
Çàïàäó ïî÷òè âî âñåì: îíà âðåìÿîðèåíòèðîâàíà, ðàöèîíàëüíà,
ìàòåðèàëüíà. Åäèíñòâåííîå ðàçãðàíè÷åíèå ïðîèñõîäèò íà óðîâíå êîëëåêòèâíîñòè: ìèð Èñëàìà
- îáùèííîîðèåíòèðîâàí.
Ìû âèäèì, ÷òî ïî ñâîåé ïðèðîäå ýòà öèâèëèçàöèÿ èìååò îáùèå çîíû ïåðåñå÷åíèÿ êàê ñ Åâðîàòëàíòè÷åñêîé, òàê è ñ Åâðàçèéñêîé, è â ýòîì ïðè÷èíà îñòðîé êîíôëèêòíîñòè åå ñ äâóìÿ
äðóãèìè.
Êàêîâî ìåñòî â ýòîì ìèðå
òþðêñêèõ íàðîäîâ? ×àñòü èç íèõ
æèâåò â ëîãèêå Åâðîàòëàíòè÷åñêîé, ÷àñòü - Åâðàçèéñêîé, à ÷àñòü
- Àôðàçèéñêîé öèâèëèçàöèè. Îäíè ñòðàíû, íàñåëåííûå òþðêñêèìè íàðîäàìè, æèâóò êàê ñòðàíû
Çàïàäà, äðóãèå - êàê ñòðàíû Âîñòîêà, òðåòüè, êàê íàïðèìåð,
ïîñòñîâåòñêèå ãîñóäàðñòâà, âîîáùå ñóùåñòâóþò â ëîãèêå ðîññèéñêî-ñîâåòñêîé ìåíòàëüíîñòè.
Äà, áîëüøèíñòâî èç íèõ, õîòÿ
è íå âñå, ñîõðàíÿþò èñëàìñêóþ
êîíôåññèîíàëüíóþ èäåíòèôèêàöèþ, íî åñëè ïðèñìîòðåòüñÿ, òî
è çäåñü ìû óâèäèì ñîâåðøåííî
ðàçíûé èñëàì, âî âñÿêîì ñëó÷àå,
îí î÷åâèäíî íå àðàáñêîãî òîëêà.
×òî êàñàåòñÿ êóëüòóðíîãî ïðîñòðàíñòâà, òî çäåñü, íà ïåðâûé
âçãëÿä, åñòü äâà îáúåäèíÿþùèõ
íà÷àëà: èñòîðèÿ è ÿçûê. Íî â ðåàëüíîì áûòèè ýòèõ êóëüòóðíûõ
îáùíîñòåé èäóò ïðîöåññû íå
îáúåäèíåíèÿ, à ðàñõîæäåíèÿ ðàçëè÷íûõ òþðêñêèõ ãðóïï. Èñòîðèÿ ñòàíîâèòñÿ âñå áîëüøå ïîëåì êîíôëèêòîâ àìáèöèé, à ìåñòî îáùåãî ÿçûêà çàíèìàþò äðóãèå: ðóññêèé, àíãëèéñêèé, êèòàéñêèé.
Òàêèì îáðàçîì, òþðêñêèé ìèð
íå ÿâëÿåò ñåãîäíÿ åäèíîãî ãåîýêîíîìè÷åñêîãî, ãåîïîëèòè÷åñêîãî è ãåîêóëüòóðíîãî ïðîñòðàíñòâà. Íàîáîðîò, îí ÿâëÿåòñÿ çîíîé ãëîáàëüíîãî öèâèëèçàöèîííîãî ðàçëîìà, ìåñòîì, ãäå ñòàë-
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012
5
êèâàþòñÿ ðàçëè÷íûå ñèñòåìû æèçíè.
Îñîáåííî íàãëÿäíî ýòî âèäíî,
åñëè ïðîñëåäèòü êàðòèíó àíòðîïîòîêîâ, "÷åëîâå÷åñêèõ òå÷åíèé"
- ñåçîííûõ è âåêîâûõ, ëîêàëüíûõ
è ãëîáàëüíûõ ìèãðàöèé íàðîäîâ. Òàêèå àíòðîïîòîêè âñåãäà
âîçíèêàþò èç çîíû ìåíüøåé - â
çîíó áîëüøåé êàïèòàëèçàöèè, è
èç ñòðàí ñ áîëüøåé â ñòðàíû ñ
ìåíüøåé ñîöèàëüíîé òåìïåðàòóðîé, ò.å. ñ áîëåå óïîðÿäî÷åííîé
æèçíüþ.
Ìû âèäèì, ÷òî ñåãîäíÿ ñóùåñòâóþò íåñêîëüêî òàêèõ àíòðîïîòîêîâ.
Áàçîâûì èç íèõ ÿâëÿåòñÿ òàê
íàçûâàåìûé "çàïàäíûé ïåðåíîñ":
ìåäëåííûé, íî íåóêëîííûé ïðîöåññ ñäâèãà èíôîðìàöèîííîé,
äåëîâîé, ïðîèçâîäñòâåííîé, äåìîãðàôè÷åñêîé, öèâèëèçàöèîííîé àêòèâíîñòè ñ âîñòîêà íà çàïàä. Ýòîò ïðîöåññ âòÿãèâàåò â ñåáÿ îãðîìíûå ìàññû ëþäåé, â òîì
÷èñëå èç ïðåäåëîâ òþðêñêîãî ìèðà, òàêæå äâèæóùèåñÿ â ýòîì íàïðàâëåíèè.
Äðóãàÿ ïðè÷èíà ñîâðåìåííîãî
êî÷åâüÿ - ðàçíèöà äåìîãðàôè÷åñêîãî äàâëåíèÿ, êîòîðàÿ ñîçäàåòñÿ â ðàçíûõ ñòðàíàõ.  ðåçóëüòàòå âäîëü ðÿäà ãîñóäàðñòâåííûõ è
äàæå ãåîïîëèòè÷åñêèõ ãðàíèö
ñîçäàåòñÿ íåñòåðïèìîå äåìîãðàôè÷åñêîå äàâëåíèå - ïî îäíó ñòîðîíó ãðàíèöû êàòàñòðîôè÷åñêàÿ
ïåðåíàñåëåííîñòü, ïî äðóãóþ àíòðîïîëîãè÷åñêàÿ ïóñòûíÿ. Ïîñêîëüêó ñîâðåìåííûå ãîñóäàðñòâåííûå ãðàíèöû íîñÿò ìåìáðàííûé, ïîëóïðîíèöàåìûé õàðàêòåð, ÷åðåç íèõ íà÷èíàþò ïðîíèêàòü ëåãàëüíûå è ïðîñà÷èâàòüñÿ íåëåãàëüíûå ìèãðàíòû. Îáðàçóåòñÿ àíòðîïîòîê, âûðàâíèâàþùèé äåìîãðàôè÷åñêèå ïîòåíöèàëû, íî ðàçðóøàþùèé ãîñïîäñòâóþùèå íà ïðèãðàíè÷íûõ òåððèòîðèÿõ èäåíòè÷íîñòè. Ðàçëè÷èå ìåæäó äåìîãðàôè÷åñêèìè
ñòàòèñòèêàìè íîñèò ôóíäàìåíòàëüíûé õàðàêòåð è íå ìîæåò
áûòü ïðåîäîëåíî àäìèíèñòðàòèâíûìè, þðèäè÷åñêèìè èëè
ýêîíîìè÷åñêèìè ìåðàìè, òåì ñàìûì ìû äîëæíû ïðîãíîçèðîâàòü
äàëüíåéøåå íàðàñòàíèå "äåìîãðàôè÷åñêîãî àíòðîïîòîêà".
Íåò íóæäû îáúÿñíÿòü, ÷òî òþðêñêèé ìèð îòíîñèòñÿ ê çîíàì âûñîêîãî äåìîãðàôè÷åñêîãî äàâëåíèÿ. È ìû õîðîøî âèäèì, ÷òî
ïðîèñõîäèò ñ òþðêàìè, æèâóùèìè äàæå â òþðêñêèõ ñòðàíàõ, íàõîäÿùèõñÿ â Åâðîïå, íå ãîâîðÿ
óæå î Öåíòðàëüíîé Àçèè.
Àíòðîïîòîêè - ýòî, â öèâèëèçàöèîííîì ñìûñëå, ñîöèàëüíûå
ïðîöåññû, ïåðåíîñÿùèå èäåíòè÷íîñòü. Ìàñøòàáû è íàïðàâëåíèÿ
àíòðîïîòîêîâ èç çîíû ïðîæèâàíèÿ òþðêñêèõ íàðîäîâ ñâèäåòåëüñòâóþò, ÷òî òþðêñêàÿ èäåíòè÷íîñòü âûìûâàåòñÿ èç ýòîãî
ðåãèîíà è ðàñòâîðÿåòñÿ â äðóãèõ
öèâèëèçàöèÿõ.
"Äåìîãðàôè÷åñêèé àíòðîïîòîê" óñóãóáëÿåòñÿ ïîëèòèêîé
"êàäðîâîãî ïûëåñîñà", îñóùåñòâëÿåìîé ÑØÀ è ÅÑ. Îíè ðåàëèçóþò ãëîáàëüíûå èíòåãðàöèîííûå ïðîåêòû, êîòîðûå, ïî îöåíêàì ýêñïåðòîâ, ïîòðåáóþò â òå÷åíèå 25 ëåò îêîëî ñòà ìèëëèîíîâ
êâàëèôèöèðîâàííûõ ñïåöèàëèñòîâ. Òàêîãî êîëè÷åñòâà êàäðîâ
íà Çàïàäå íåò, è ïîäãîòîâèòü ýòè
êàäðû â ðàçóìíûå ñðîêè íå ïðåäñòàâëÿåòñÿ âîçìîæíûì.
Åäèíñòâåííûì ïðèåìëåìûì
âûõîäîì ïðåäñòàâëÿåòñÿ ïðîãðàììà "êàäðîâîãî ïûëåñîñà":
ïðèâëå÷åíèå ê ñâîèì ïðîãðàììàì çàðóáåæíûõ ñïåöèàëèñòîâ.
Ó÷èòûâàÿ îáúÿâëåííîå êîëè÷åñòâî ðàáî÷èõ ìåñò, ðå÷ü èäåò î
êîëîññàëüíûõ ÷åëîâå÷åñêèõ ïîòîêàõ - ïîðÿäêà ìèëëèîíîâ ÷åëîâåê â ãîä. Áóäåò îáðàçîâàíî
ìîùíîå "÷åëîâå÷åñêîå òå÷åíèå",
íàïðàâëåííîå ñ âîñòîêà íà çàïàä
è ñðàâíèìîå ïî îáúåìó ñ ïîòîêîì ýìèãðàíòîâ â ïåðèîä êîëîíèçàöèè àìåðèêàíñêîãî êîíòèíåíòà. Ïðè÷åì â äàííîì ñëó÷àå
èç Àçèè âûêà÷èâàåòñÿ íàèáîëåå
îáðàçîâàííûé ñëîé íàñåëåíèÿ,
òî åñòü ÷åëîâå÷åñêèé êàïèòàë.
Òåì ñàìûì, â ðåãèîíàõ òðàäèöèîííîãî ïðîæèâàíèÿ òþðêñêèõ
íàðîäîâ âîçíèêàåò âàêóóì èäåíòè÷íîñòè.
Î÷åíü ñëîæíûå ïðîöåññû ïðîèñõîäÿò è â ñàìèõ òþðêñêèõ
ñòðàíàõ. Â îáùåñòâå, ïîäâåðãàþùåìñÿ äàâëåíèþ ñî ñòîðîíû áîëåå ñòðóêòóðèðîâàííîãî, áîëåå
ðàçâèòîãî îáùåñòâà, âîçíèêàåò è
ðàñòåò ñëîé ëþäåé, êîòîðûå íå
ìîãóò ïîçèöèîíèðîâàòü ñåáÿ íè
â ðàìêàõ ìåñòíîé "òðàäèöèîííîé", íè â ðàìêàõ ïðèøëîé "èíäóêöèîííîé" èäåíòè÷íîñòè.
Ïðîèñõîäèò ñêðûòûé ðàñêîë: ñîçäàåòñÿ ñàìîñòîÿòåëüíàÿ "êóëüòóðà èçãîåâ", íå èìåþùàÿ èñòî÷íèêîâ ñóùåñòâîâàíèÿ è ïîýòîìó
èçáûòî÷íî ïàññèîíàðíàÿ. Êàê
ñëåäñòâèå, îáùåñòâî ïåðåõîäèò ê
ýêñïàíñèè - ëèáî â ôîðìå ýìèãðàöèè (ïðåäñòàâèòåëè "âûòåñíåííîé" ñóáêóëüòóðû ïîêèäàþò
ñòðàíó), ëèáî â ôîðìå àãðåññèè
(îíè îïÿòü-òàêè ïîêèäàþò ñòðàíó, íî âîîðóæåííûå). Â íàñòîÿùåå âðåìÿ ïðîöåññ ãëîáàëèçàöèè
- óñèëåíèå êóëüòóðíîãî è ýêîíîìè÷åñêîãî äàâëåíèÿ Åâðîàòëàíòè÷åñêîé öèâèëèçàöèè íà îñòàëüíîé ìèð - ïðèâåë ê ðåçêîé
àêòèâèçàöèè òàêîãî ðîäà ÿâëåíèé.
Òàêèì îáðàçîì, ñ òî÷êè çðåíèÿ
÷åëîâå÷åñêîãî ïîòåíöèàëà, òðàäèöèîííûé àðåàë îáèòàíèÿ òþðêñêîé
öèâèëèçàöèè òåðÿåò "êà÷åñòâî ÷åëîâå÷åñêîãî ìàòåðèàëà".
Íî è ýòî äàëåêî íå âñå. Ðàññìî-
NUR MUHAMMAD KARAHAN (KENCИYEV)
"ERPAN" Uygur Kalkыnma Programlarыna Destek Vakfы
Baшkanы (Кырэызистан, Бишкек).
e-posta: [email protected]
òðèì åùå òðè ÿâëåíèÿ è èõ ïîñëåäñòâèÿ. Ïðåæäå âñåãî - õàðàêòåð
ýêîíîìè÷åñêèõ ïðîöåññîâ. Ìû
âèäèì, ÷òî áàçîâûå òåíäåíöèè
ðàçâèòèÿ ñîâðåìåííîé ìèðîâîé
ýêîíîìèêè áóêâàëüíî îáõîäÿò
òþðêñêèé ìèð ñòîðîíîé. Ìû íå
ñòàëè íå òîëüêî ìåñòîì òåõíîëîãè÷åñêîé êîëîíèçàöèè ñî ñòîðîíû Çàïàäà, íî äàæå è ïðîèãðàëè
ãëîáàëüíûé òåíäåð íà äåøåâóþ
ðàáî÷óþ ñèëó, êîòîðûé âûèãðàë
Êèòàé. Â ðåçóëüòàòå òåððèòîðèÿ
ïðîæèâàíèÿ òþðêñêèõ íàðîäîâ
ÿâëÿåòñÿ ãåîýêîíîìè÷åñêîé ïóñòûíåé, È åñëè áû íå íåôòü è ãàç,
òî íèêòî çäåñü íå ñìîã áû âûæèòü, èíà÷å êàê çàíèìàÿñü òîëüêî ñâîèì íàòóðàëüíîì õîçÿéñòâîì.
Ìû òðàäèöèîííî "ãîðäèëèñü"
ñâîèì êîììóíèêàöèîííûì ïîòåíöèàëîì. È èñòîðè÷åñêèé Âåëèêèé Øåëêîâûé ïóòü áûë òîìó
ïðèìåðîì. Íî ñåãîäíÿ î÷åâèäíî,
÷òî åãî íå ñóùåñòâóåò. Ãåîýêîíîìè÷åñêàÿ êàðòà Åâðàçèè íàñ÷èòûâàåò ïÿòü òðàíñïîðòíûõ êîëåö, è íè îäíî èç íèõ íå ïðîõîäèò ÷åðåç òþðêñêèé ìèð. Åñòü
òðè ëèíåéíûõ êîðèäîðà, ñâÿçûâàþùèõ ýòè êîëüöà, ðàñïîëîæåííûå â âîñòî÷íîé è çàïàäíîé ÷àñòè Åâðàçèéñêîãî êîíòèíåíòà è
ïðîõîäÿùèõ ÷åðåç òþðêñêóþ
òåððèòîðèþ. Íî âñå ýòè êîðèäîðû íå ÿâëÿþòñÿ "íåñóùèìè", îñíîâíûìè òðàíñïîðòíûìè êîììóíèêàöèÿìè äëÿ êîíòèíåíòà è ñóùåñòâóþò òîëüêî äëÿ ìåæðåãèîíàëüíûõ ñîîáùåíèé. Ïðîåêò
ÒÐÀÑÅÊÀ, êàê ïîïûòêà âîññîçäàòü ñèñòåìó íà Âåëèêîì Øåëêîâîì ïóòè, ïîêà îñòàåòñÿ íå áîëåå ÷åì óòîïèåé.
Òåïåðü î ãåîïîëèòè÷åñêèõ ïðîöåññàõ.
Ôèíàíñîâî-èíäóñòðèàëüíàÿ
ìîùü äîñòèãëà òàêèõ ïðîïîðöèé, ÷òî âçîðâàëà ñòðóêòóðó íàöèîíàëüíûõ ãîñóäàðñòâ, âûñòðàèâàÿ òðàíñíàöèîíàëüíûå êîìïîçèöèè, ñîçäàâàÿ íîâûå ýêîíîìè÷åñêèå, ñîöèàëüíûå è ïîëèòè÷åñêèå îðãàíèçîâàííîñòè. Ïðåæíèé
ìèð, ñêðåïëåííûé îáðó÷åì âåñòôàëüñêîé ñèñòåìû ìèðîóñòðîéñòâà, - ìèð ñóâåðåííûõ íàöèîíàëüíûõ ãîñóäàðñòâ - äðîãíóë è
ñòàë ðàñïëûâàòüñÿ.
Äëÿ òþðêñêèõ ñòðàí ïðîÿâëÿåòñÿ ýòî âî ìíîãîì. Ñêàæó òîëüêî îá îäíîì - êàòàñòðîôè÷åñêîì
ñíèæåíèè óðîâíÿ ñóâåðåííîñòè
òþðêñêèõ ãîñóäàðñòâ. Áóäü òî
ìîùíàÿ Òóðöèÿ, êîòîðàÿ ïîñòàâëåíà â çàâèñèìîå ïîëîæåíèå îò
âîïðîñà î âõîæäåíèè â ñîñòàâ
Åâðîïû, èëè îãðîìíûé Êàçàõñòàí, ÷üè ïðèðîäíûå ðåñóðñû
ðàçãðàáëèâàþòñÿ èíîñòðàííûìè
êîìïàíèÿìè, áóäü òî ìàëåíüêèé
Êûðãûçñòàí, íà òåððèòîðèè êîòîðîãî óæå ðàçìåùåíû âîåííûå
ñèëû ìíîãèõ ãîñóäàðñòâ.
Íî íàèáîëåå îïàñíûì ìíå
ïðåäñòàâëÿåòñÿ ïðîöåññ êóëüòóðíîé äåãðàäàöèè è òðàíñôîðìàöèè òþðêñêîãî ìèðà. Òàêîãî ðîäà ìèðû - ýòî ñâîåãî ðîäà ëîêàëüíûå (ðåãèîíàëüíûå) êóëüòóðíûå êðóãè íà ïëàíåòå, îáëàäàþùèå âûðàæåííîé ñïåöèôèêîé â òðàêòîâêå öåëåé áûòèÿ è
ñïîñîáîâ ñóùåñòâîâàíèÿ ÷åëîâåêà â ìèðå.
Ïðîèñõîäÿùèå ñåé÷àñ èçìåíåíèÿ â îáðàçå æèçíè òþðêñêèõ íàðîäîâ, ïðîöåññû, î êîòîðûõ ÿ ãîâîðèë âûøå, ïðèâîäÿò ê ïåðåìåíå ýòèõ êóëüòóðíûõ êîíñòàíò,
âûñòðàèâàíèþ êà÷åñòâåííî íîâûõ êàðêàñîâ è àêñèîì áûòèÿ.
Ìíîãèå â òþðêñêîì ìèðå ñ÷èòàþò, ÷òî íåêîãäà ñóùåñòâîâàë
åäèíûé òþðêñêèé óíèâåðñóì, òî
åñòü âíóòðåííÿÿ óñòàíîâêà ëþäåé, ÷òî îíè ñóùåñòâóþò â ïðîñòðàíñòâå åäèíîãî òþðêñêîãî
ìèðà.
ß íå õî÷ó ñåé÷àñ îñïàðèâàòü:
áûëî ëè òàêîå îùóùåíèå èëè
íåò, áûë ëè â äåéñòâèòåëüíîñòè
òàêîé îñîçíàâàåìûé âñåìè êàê
åäèíûé òþðêñêèé ìèð, èëè ýòî
óòîïèÿ, ïîðîæäåííàÿ â òþðêñêèõ
èíòåëëåêòóàëüíûõ èëè ïîëèòè÷åñêèõ êðóãàõ.
Õî÷ó ñêàçàòü î òîì, ÷òî ñåãîäíÿ â òþðêñêîì ìèðå èäóò äðóãèå
ïðîöåññû, èäåò íàðàñòàíèå ïðîÿâëåíèé ñîöèîêóëüòóðíîé ýêëåêòèêè, êóëüòóðíîé äåòþðêèçàöèè
è â ñàìîì ýêñòðåìàëüíîì àñïåêòå - ïðîöåññ íåîàðõàèçàöèè
òþðêñêîãî ìèðà. Ðå÷ü èäåò î
ðàçâîðà÷èâàþùåìñÿ êîíôëèêòå
ðàçëè÷íûõ ñèñòåì öåííîñòåé, î
âíóòðèòþðêñêîì, "ãîðèçîíòàëüíîì" ñòîëêíîâåíèè ñóùåñòâóþùèõ êóëüòóðíî-èñòîðè÷åñêèõ òèïîâ îáùåñòâà. Ñîöèàëüíîå è
êóëüòóðíîå ðàçäåëåíèå òþðêñêîãî ìèðà íàðàñòàåò, à íå ñíèæàåòñÿ.
Ìû, áûòü ìîæåò, ñåãîäíÿ â
ñëèøêîì ðîìàíòè÷íîì ñâåòå
ïðåäñòàâëÿåì ñåáå òþðêñêèé
ìèð, êîòîðûé óæå äàëåêî íå òàê
ñâîáîäåí è ðîìàíòè÷åí, êàê êàçàëîñü. Ñåãîäíÿ ýòî ðàçäåëåííûå
îáùåñòâà, â êîòîðûõ ñóùåñòâóåò
æåñòêèé ïðèìàò ñîöèàëüíîé
ôóíêöèè íàä ëè÷íîñòüþ, ñâîáîäíàÿ ëè÷íîñòü æå ôàêòè÷åñêè îòñóòñòâóåò: ÷åëîâåê æèâåò â ðàìêàõ èñïîëíåíèÿ íåêîòîðîé ôóíêöèè. Íî ñàìîå ïå÷àëüíîå, ÷òî ó
ýòîãî ìèðà ïðîïàäàåò òðàäèöèîííàÿ ïîçèòèâíàÿ íðàâñòâåííàÿ
îñíîâà.
Âîçíèêàþùàÿ â ðàçíûõ òþðêñêèõ ñòðàíàõ ñîöèîêóëüòóðíàÿ
äåéñòâèòåëüíîñòü è ñèñòåìà öåííîñòåé íå ñâîäèìû ê îäíîé, èñòîðè÷åñêè ðåàëèçîâàííîé è õîðîøî èçâåñòíîé öèâèëèçàöèè,
êóëüòóðíî-èñòîðè÷åñêîìó òèïó
èëè èäåîëîãè÷åñêîé ñèñòåìå. Â
äðàìàòè÷íûõ ñîáûòèÿõ ïîñëåäíåãî âðåìåíè ïðîñòóïàåò êîíòóð
êàêîé-òî èíîé, ïîêà åùå íå
ñëèøêîì âíÿòíîé êóëüòóðíîé è
ñîöèàëüíîé ñåìàíòèêè.
Âåäü, â ñóùíîñòè, â ÷åì ñîöèàëüíûé âåêòîð âñåé òþðêñêîé
êóëüòóðû? ×åì òþðêñêàÿ öèâèëèçàöèÿ ïðèíöèïèàëüíî îòëè÷àëàñü îò ìíîãèõ äðóãèõ ñîöèàëüíûõ îáùíîñòåé, êîòîðûå ñóùåñòâîâàëè äî ýòîãî? Íå â ïîñëåäíþþ î÷åðåäü òåì, ÷òî â íèõ ëè÷íîñòü â ñîâðåìåííîì ïîíèìàíèè
îòñóòñòâîâàëà. Ýòî áûë ìèð îáùèíû, ìèð êîëëåêòèâíîãî áûòèÿ, ãäå äëÿ ëè÷íîñòè ñóùåñòâîâàëà ëèøü òà èëè èíàÿ ïåðñîíàëèçèðîâàííàÿ ñîöèàëüíàÿ ôóíêöèÿ.  íàøå âðåìÿ ÷åëîâåê, â òîì
÷èñëå è â òþðêñêîì ìèðå, âûõîäèò èç-ïîä âëàñòè ìíîãèõ àâòîðèòàðíûõ ñòðóêòóð, â òîì ÷èñëå
âëàñòè èíñòèòóöèîíàëüíîé. Ïîÿâèëèñü àìáèöèîçíûå êîðïîðàöèè, ïîÿâèëèñü ëè÷íîñòè, äîñòàòî÷íî ñâîáîäíûå è àìáèöèîçíûå
â ñâîèõ äåéñòâèÿõ. Êîíå÷íî, òå
èëè èíûå ìàòåðèàëüíûå îãðàíè÷åíèÿ îñòàþòñÿ; â êîíöå êîíöîâ,
îãðàíè÷åíèÿ - ýòî òî, ÷òî ïîñòîÿííî ñîïóòñòâóåò çåìíîìó ñóùåñòâîâàíèþ è ÷åëîâå÷åñêîé ïðèðîäå, íî òåì íå ìåíåå èõ âåñ ñíèæàåòñÿ, îáëåã÷àåòñÿ âîçìîæíîñòü
ñâîáîäíî ïåðåäâèãàòüñÿ, ôîðìóëèðîâàòü è ðåàëèçîâûâàòü ïðîåêòû, êîììóíèöèðîâàòü ñ ëþäüìè è îðãàíèçàöèÿìè, ñîçäàâàòü
ñâîè îðãàíèçàöèè â ëþáîé ïðîñòðàíñòâåííîé ãåîìåòðèè, àêòèâíî âëèÿòü íà õîä ñîáûòèé è íà
ñëîæèâøèéñÿ ïîðÿäîê âåùåé, - è
âñÿ ýòà êàëåéäîñêîïè÷åñêàÿ äèíàìèêà ñîçäàåò îïðåäåëåííûé
ñèíåðãèéíûé ýôôåêò, ôîðìèðóÿ
íîâóþ, ïîëèôîíè÷íóþ îáùíîñòü. Òàê æèâóò ñåãîäíÿ âî
âñåì ìèðå, è òàê æèâóò ñåãîäíÿ
ìíîãèå òþðêè.
Íå èñêëþ÷åíî, ÷òî, ïîêà åùå
ãîâîðÿ î âåòøàþùåé èñòîðè÷åñêîé êîíñòðóêöèè - òþðêñêîé öèâèëèçàöèè, - ìû ïðèñóòñòâóåì
ïðè çàðîæäåíèè ôóíäàìåíòàëüíîé öèâèëèçàöèîííîé àëüòåðíàòèâû. Ñêàæó êðàòêî î âûâîäàõ,
êîòîðûå ó ìåíÿ î÷åíü íåóòåøèòåëüíûå.
Òåððèòîðèÿ, çàíèìàåìàÿ òþðêñêèì ìèðîì, ñåãîäíÿ íè â îäíîé
öèâèëèçàöèîííîé ìîäåëè íå ðàññìàòðèâàåòñÿ êàê çíà÷èìàÿ, è äàæå êàê ñóùåñòâóþùàÿ.
Òþðêñêèé ìèð ñåãîäíÿ - ìèðîâàÿ ãåîýêîíîìè÷åñêàÿ è ãåîïîëèòè÷åñêàÿ ïåðèôåðèÿ, ñûðüåâàÿ
ýêîíîìè÷åñêàÿ ïóñòîøü.
Òþðêñêèé ìèð ñåãîäíÿ - íå
åäèíàÿ öèâèëèçàöèÿ, à çîíà öèâèëèçàöèîííîãî ðàçëîìà.
È ìû, åñëè ìû îçàáî÷åíû áóäóùèì òþðêñêîãî ìèðà, ñåãîäíÿ
äîëæíû ïîñòàâèòü âîïðîñ î åãî
íîâîì îáëèêå, î âûæèâàíèè, î
íàõîæäåíèè èì ñâîåãî ìåñòà â
ãëîáàëüíîì ìèðå.
ÍÓÐ ÌÓÕÀÌÌÀÄ ÊÀÐÀÕÀÍ
/ÊÅÍÄÆÈÅÂ/,
ïðåçèäåíò Óéãóðñêîãî ôîíäà
ïîääåðæêè ïðîãðàìì ðàçâèòèÿ
"ERPAN", Êûðãûçñòàí.
e-mail:[email protected]
6
АКТЦЕЛ ÀÊÒÓÀËÜÍÎ
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012
Äà, äîðîãîé ÷èòàòåëü,
ïðåä òîáîé ïîèñòèíå ðåäêàÿ è óíèêàëüíàÿ êíèãà.
È ýòà óíèêàëüíîñòü ñîñòîèò, ïðåæäå âñåãî, â
òîì, ÷òî àâòîðû åå - òðè
÷åëîâåêà. Òðè Ëè÷íîñòè
ðàçíûõ ïîêîëåíèé, îáúåäèíåííûõ è òåì, ÷òî â
èõ æèëàõ òåêëà è ïðîäîëæàåò ñâîé ïëîäîòâîðíûé
òîê ðîäíàÿ êðîâü. À â èõ
ñóäüáàõ òî÷ü-â-òî÷ü, êàê
â çåðêàëå, îòðàçèëàñü è
îòðàæàåòñÿ ñóäüáà ðîäíîãî íàðîäà, åãî íåëåãêàÿ, ãåðîè÷åñêàÿ, ïîðîé
è ìíîãîñòðàäàëüíàÿ èñòîðèÿ. È òà âåëèêàÿ
ñòîéêîñòü, áëàãîäàðÿ êîòîðîé ýòîò ñâîáîäîëþáèâûé è ìóæåñòâåííûé íàðîä âûæèë è ñîõðàíèë
ñåáÿ, ñâîè âåêîâûå è
ìíîãîöåííûå òðàäèöèè,
äîñòîéíóþ ðîäà ÷åëîâå÷åñêîãî ñàìîáûòíóþ
êóëüòóðó è ñâîå äðåâíåå
è ðîäíîå Ñëîâî - ÿçûê. Â
íèõ - â ýòèõ íàðîäîîáðàçóþùèõ öåííîñòÿõ - ñèëà,
ìóäðîñòü, êðåïîñòü è
æèçíåñòîéêîñòü êàæäîé
ëþäñêîé âåòâè íà äðåâå
ìíîãîîáðàçíîãî ìèðà.
Èìèíæàí Áàõàâóäóí
Âñå ýòî ñ óäèâèòåëüíîé
è äîñòîâåðíîé ÿñíîñòüþ
ÿâëåíî è â êíèãå "Äèíàñòèÿ óéãóðñêèõ èíòåëëåêòóàëîâ". Èìåíà àâòîðîâ,
íàñòîÿùèõ ïàòðèîòîâ è
ïîäëèííûõ ñûíîâ óéãóðñêîãî íàðîäà: Èìèíæàí
Áàõàâóäóí, èñòîðèê è
ìûñëèòåëü, îñòàâèâøèé
áåñöåííóþ êíèãó "Èñòîðèÿ Èëè" - ðåäêóþ è äîñòîâåðíåéøóþ ëåòîïèñü
ïåðåñåëåíèÿ åãî íàðîäà ñ
èñòîðè÷åñêîé ðîäèíû.
Àáäóðàøèò Èìèí
Àêáàðæàí Áàóäóíîâ
Íà äíÿõ Íàöèîíàëüíàÿ àêàäåìèÿ
íàóê ÊÐ âûïóñòèëà êíèãó “Äèíàñòèÿ óéãóðñêèõ èíòåëëåêòóàëîâ”
ïîä ðóêîâîäñòâîì
ïî÷åòíîãî àêàäåìèêà è ÷ëåíà-êîððåñïîíäåíòà ÍÀÍ
Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè, äîêòîðà
ôèëîñ. íàóê, ïðîôåññîðà À. È. Íàðûíáàåâà.
Âòîðîé àâòîð - ñûí
Èìèíæàíà Àáäóðàøèò
Èìèí, ïðåêðàñíûé ïîýò,
òðèáóí è ïèñàòåëü. Åãî
âûäàþùèéñÿ òàëàíò, ÿðêèé è ñòðàñòíûé, âèäåí
äàæå â òåõ ñòèõàõ, êîòîðûå ïîêà óäàëîñü íàéòè.
 íèõ ïîýò Àáäóðàøèò
Èìèí - ïîáîðíèê ñâîáîäû è íåçàâèñèìîñòè ñâîåãî íàðîäà, çîâóùèé åãî
ïîäíÿòüñÿ ñ êîëåí è áîðîòüñÿ çà ñâîå ñ÷àñòüå è
äîñòîéíîå áóäóùåå:
Ïðî÷òè, ïðåä òîáîé
óíèêàëüíàÿ êíèãà!
Ìû â ïîòåìêàõ æèëè ïîä
âëàñòüþ òèðàíà,
 ïðîèçâîëå è ãíåòå
æåñòîêîé ñóäüáû.
Îáæèãàëà ñåðäöà íàøè
ñòðàøíàÿ ðàíà,
Ìû ââåðÿëè Âñåâûøíåìó
íàøè ìîëüáû.
Çëàÿ ñèëà âðàãà âñå ðîñëà, íå
ðåäåëà,
Îò áåñ÷èíñòâà åå íàø íàðîä
áû èññîõ.
Íî êîãäà æå ñòðàäàíüÿ
äîøëè äî ïðåäåëà,
Ìû ïîäíÿëèñü, âðàãîâ
ïðåâðàùàÿ â ïåñîê.
Ìû èçãíàëè òèðàíîâ íîñèòåëåé òüìû,
È ñâîáîäà ïðèøëà ê íàì - â
ñåðäöà è óìû!
Kыbrыs Adasы, чaьlar
boyunca, tarihin her
dюneminde чalkantыlara
sahne olmuшtur.
Gerek stratejik konumu gerekse
doьal zenginliьi nedeniyle komшusu
olan цlkeler tarafыndan zaman zaman
iшgal edilmiш, kurulan kentler ve
zenginlikler yaьmalanmыш, sыkыntыlы
dюnemler yaшanmышtыr. Tarih boyunca
tцm kargaшalara ve zorluklara raьmen
Kыbrыs Adasы, kendine юzgц tarihi varlыьыndan hiч birшey kaybetmeden ve
kцltцrцnц daha da geliшtirerek, zenginleшtirerek gцnцmцze gelmiшtir. Kыbrыs
Adasыnыn tarihini inceleyecek olursak,
Milattan Юnce 7000'li yыllara kadar
uzandыьыnы gюrцrцz. Иlk yaшam izlerine
Neolotik Dюnemde rastlanыlыr ve sonra
da diьer чaьlar sыrasыyla yaшanыr. Bu
чaьlardan gцnцmцze uzanan mezarlardan чыkarыlan, taш kaplar, piшmiш toprak
kaplar, kцчцk toprak heykeller, Иdollar, takыlar, чakmak taшы balta ve
silahlar, tunч, demir 'den yapыlmыш ok,
bычak mыzrak gibi buluntular gцnцmцzde mцzelerde sergilenmektedir.
Osmanlы Dюnemi
(1570-1878)
1517 tarihinde Mыsыr'ы fetheden
Yavuz Sultan Selim, Шam'da, Kыbrыs'ta
hцkцm sцren Venedikliler ile bir anlaшma yaptы. Bu anlaшmayla, Mыsыr'a verilen 8000 Duka Altыnыndan oluшan
vergi bundan sonra, Osmanlыlara verilecektir. Bюylece, Kыbrыs hukuken
Osmanlы Иmparatorluьuna baьlanыr,
Venedikliler ise adanыn sahibi olarak
kalыrlar. Fakat adada цstlenen korsanlar, bюlgeden geчen ticaret ve hacыlarы
taшыyan gemilere saldыrыyor ve yaьmalыyorlardы. ЫЫ. Sultan Selim zamanыnda, Kыbrыs Halkыnыn da Osmanlы
Иmparatorluьuna baшvurmasы цzerine,
Шeyhцl Иslam Ebussuud Efendi,
Venediklilerin verdikleri taahhцtleri
yerine getirmedikleri gerekчesiyle
adanыn fethedilmesi iчin bir fetva
yayыnlar.
Kыbrыs'ыn fethinde, Baшkomutan Lala
Mustafa Paшa, Donanma Komutanы
Òàêèìè ïðàâäèâûìè è èñêðåííèìè ìûñëÿìè ïðîíèçàíû
è ïåðâûå íîâåëëû ïèñàòåëÿ
Àáäóðàøèòà Èìèíà.
Ê ãîðüêîìó ñîæàëåíèþ, Àáäóðàøèò Èìèí ðàíî è òðàãè÷åñêè ïîãèá, êîãäà åìó èñïîëíèëîñü âñåãî ëèøü 27 ëåò.
È, äóìàÿ î ñóäüáå ïîýòà è
ãðàæäàíèíà Àáäóðàøèòà
Èìèíà, íåâîëüíî âñïîìíèøü
ñòðîêè ðóññêîãî òâîðöà ñëîâà
Íèêîëàÿ Íåêðàñîâà. Ïóñòü
îíè ñêàçàíû ñ ïàìÿòüþ î äðóãîì èíòåëëåêòóàëå â ðóññêîé
ëèòåðàòóðå, íî â íèõ ìûñëü
èìåííî î òàêèõ ïîäëèííûõ
ñûíàõ Îòå÷åñòâà, êàêèì áûë è
îñòàëñÿ â ïàìÿòè íàðîäíîé
Àáäóðàøèò Èìèí:
...Íî ñëèøêîì ðàíî òâîé
óäàðèë ÷àñ,
È âåùåå ïåðî èç ðóê óïàëî.
Êàêîé ñâåòèëüíèê ðàçóìà
óãàñ!
Êàêîå ñåðäöå áèòüñÿ
ïåðåñòàëî!
Òðåòèé àâòîð ýòîé êíèãè ñûí ïîýòà Àáäóðàøèòà Èìèíà
Àêáàðæàí Áàóäóíîâ. Ïåðó
ýòîãî ïóáëèöèñòà-èññëåäîâàòåëÿ è íàøåãî ñîâðåìåííèêà
ïðèíàäëåæàò ôèëîñîôñêèå
ðàçäóìüÿ î ëèòåðàòóðå, êóëüòóðå, âåêîâûõ òðàäèöèÿõ óéãóðñêîãî íàðîäà. Îí êðîïîòëèâåéøèì îáðàçîì âåäåò èíòåðåñíûé è ñâîåîáðàçíûé ïîèñê,
óñòðåìëÿÿ ñâîé ïðîíèöàòåëüíûé âçãëÿä â ñàìóþ ñåðäöåâèíó äóõà, ìûñëè âåëèêèõ ìóäðåöîâ óéãóðñêîãî íàðîäà, äðóãèõ
ãåíèåâ - òâîðöîâ Âîñòîêà, êîòîðûå âíåñëè âåëèêèé âêëàä â
ñîêðîâèùíèöó ìèðîâîé êóëüòóðû, â ðàçâèòèå öèâèëèçàöèè.
È àâòîð èññëåäîâàíèÿ Àêáàðæàí Áàóäóíîâ óáåäèòåëüíî ïîêàçûâàåò âñåì íàì, êàêîé æå
ýòî ïîèñòèíå íåèñ÷åðïàåìûé
êëàäåçü çíàíèé î ÷åëîâåêå è
÷åëîâå÷åñòâå!
Ñëîâîì, äîðîãîé ÷èòàòåëü,
ïðèêîñíèñü äóøîé è ìûñëüþ ê
ýòîé êíèãå. È, ÷èòàÿ åå äóìàþùèå ñòðàíèöû, õî÷ó âåðèòü,
ïîãðóçèøüñÿ â áîëüøîé ïëàñò
èñòîðèè è êóëüòóðû íàðîäà,
ïîçíàâàÿ ìóäðîñòü ëó÷øèõ åãî
ïðåäñòàâèòåëåé. È, âîçìîæíî,
ÿñíåå ñòàíåò òåáå è òâîé æèçíåííûé ïóòü. Òåì áîëåå, ÷òî è
ýòà êíèãà "Äèíàñòèÿ óéãóðñêèõ èíòåëëåêòóàëîâ" ïîìîæåò
òåáå ãëóáæå îñîçíàòü ñâîå èñòèííîå íàçíà÷åíèå â æèçíè è â
ýòîì ìèðå.
È åùå çàìå÷ó: ðàññêàçûâàòü
ïðîñòðàííî â ïðåäèñëîâèè î
ñîäåðæàíèè êíèãè - äåëî íå
ïðîñòîå, è âðÿä ëè íåîáõîäèìîå. Ëó÷øå âñåãî âäóì÷èâî
÷èòàòü å¸ ñòðàíèöû, ÷èòàòü,
äóìàòü è ðàçìûøëÿòü... È òû,
÷èòàòåëü, ïî÷åðïíåøü èç íåå
ìíîãî ïîëåçíîãî è óêðåïèøüñÿ â ìûñëè, êàê âàæíî â æèçíè
áûòü è çâàòüñÿ ãîðäûì èìåíåì
×åëîâåê.
Ëåîíèä Êàëàøíèêîâ,
ïóáëèöèñò, êàâàëåð äóõîâíûõ
íàãðàä Ðîññèè - ìåäàëåé
À.Ñ.Ïóøêèíà, Ì.À. Øîëîõîâà,
ëàóðåàò ïðåìèè Ïðåçèäåíòà
Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè
"Çîëîòîå ïåðî".
Ïðîäîëæåíèå ñëåäóåò.
olarak da Piyale Paшa gюrevlendirilmiшtir. Osmanlы Ordusu, 2 Temmuz
1570 tarihinde Limasol'u fetheder. 4
Temmuz 1570 'de Tuzla, 9 temmuz
1570 'de Girne kalesi, 9 Eylцl 1570'de
Lefkoшa ve 12 Eylцl 1570 tarihinde Baf
alыnыr. Osmanlы Иmparatorluьu Ordusu
Maьusa'yы kuшatыr. Maьusa, Osmanlыnыn modern silahlarыna karшы uzun sцre
direnir. Nihayet 1 Aьustos 1571 tarihinde Maьusa'nыn fethedilmesiyle, ada
tamamen Osmanlы Иmparatorluьunun
sыnыrlarы iчine katыlarak fetih tamamlanыr.
Osmanlы Иmparatorluьu Kыbrыs'ы,
iskana aчarak, sosyal ve kцltцrel
geliшmeyi saьlayacak mimari eserlerin
yapыmыna giriшir ve Adanыn azalan
nцfusunun artыrыlmasы iчin,
Anadolu'dan sanat erbabы kiшiler
Kыbrыs'a getirilir. Kыbrыs'taki toprak
idaresi, Osmanlы Иdaresindeki diьer
цlkelerde de olduьu gibi vakыflar kurularak gerчekleшmiшtir. Osmanlыlar, ada
da pek чok han, hamam, cami, mescit,
tekke, kцtцphane, чeшme, su kemeri
gibi sanatsal yapыlar yapmышlardыr.
Aynы zamanda, eskiden kalma yapыlar
da gerekli onarыm ve ilaveler yapыlarak
geliшtirilip kullanыlmышtыr.
1877 yыlыnda Ruslar, Osmanlы
Иmparatorluьuna savaш aчar, 3 Mart
1878 tarihinde Ruslarla, Yeшilkюy
(Ayestefanos) Antlaшmasы imzalanыr.
Bu arada Иngiltere, Ruslara karшы
Osmanlыlara yardыmcы olma amacыyla, 4
Haziran 1878 ile 1 Temmuz 1878 tarihlerinde Osmanlыlarla gizli antlaшmalar
imzalar. Adanыn Yюnetimi Osmanlыlar
tarafыndan geчici olarak 22 Temmuz
1878 tarihinde Иngiltere'ye bыrakыlыr.
Иngiltere, Kыbrыs'ta kaldыьы sцrece
Osmanlы Иmparatorluьuna, birinci yыl
iчin 22936 kese altыn (87799 Иngiliz
Sterlini ), ikinci yыl iчin ise, 92799
Sterlin kira юdemeyi de kabul eder.
Ada da 308 yыl sцren Osmanlы ?mparatorluьu Dюnemi, bюylece geчici de olsa
son bulur. Osmanlы Иmparatorluьunun,
Birinci Dцnya Savaшыnda Иttifak
Devletleri safыnda yer almasыnы fыrsat
bilen Иngiltere, 5 Kasыm 1914 tarihinde
adayы tamamen ilhak etmiшtir. Atatцrk'цn юnderliьinde yapыlan Иstiklal
Yыl 1912, Иngilizler Hindistan'ы
iшgal eder, Hindistan Kralы
Osmanlы'dan yardыm ister. Yыllardыr savaш iчinde olan Osmanlы
bu yardыmы karшыlыksыz bыrakmamakla birlikte 350 kiшilik bir
askeri birliьi gemiyle Hindistan'a
gюnderir. 350 kiшilik birlikten 20
kadarы hastalыktan yolda шehit
olur, kalan 330 Osmanlы askeri
Hindistan'a чыkarlar ve Иngilizlerle
savaшmaya baшlarlar.
Mцhimmat aчыsыndan kыsыtlы olan Osmanlы
askerleri birkaч gцnlцk mцcadeleden sonra
teknolojik donanыma sahip Иngiliz askerleri
karшыsыnda yenik dцшerler ve 40 kadarы esir
alыnыr, diьerleri de savaшta шehit olurlar.
Savaш bittikten sonra bu 40 Osmanlы esir
askerini, Иngilizler gemilerde чalышtыrmaya
baшlarlar. Bir Иngiliz gemisi Avustralya'ya
geldiьinde, esir iki Osmanlы askeri gemiden
bir yolunu bulup kaчarlar.
Bir sure sonra, adы Karadeniz diyarыndan
Mentesoьlu Abdullah olan, baba mesleьi
dondurmacыlыьa, Karahisar diyarыndan
Tarakчыoьlu Mehmet de baba mesleьi kasaplыьa baшlar.
1915'de Avustralya Чanakkale'ye asker
чыkarыr ve bizim iki Osmanlы askeri olayы
duyarlar ve hemen buluшur, durum deьerlendirmesi yaparlar.
Biz Osmanlы askeriyiz ve Avustralya'da
yaшыyoruz. Avustralya devleti Osmanlыya
savaш aчmыш ve bizim цlkemizi iшgale gitmiш,
bundan dolayы biz de Avustralya devletine
savaш aчalыm derler.
Alыrlar kaьыdы,
kalemi ve
yazarlar:
Sayыn Avustralya Baшkanы,
Ekselans
Hazretleri..:
Biz iki Osmanlы
askeri, цlkenizde
bulunuyoruz.
Duyduk ki,
devletimiz
Osmanlыya
Avustralya
devleti olarak
savaш aчmыш ve
Чanakkale'ye
asker gюndermiшsiniz. Bundan
dolayы iki
Osmanlы askeri
olarak biz de
Avustralya devletine savaш aчmыш
bulunmaktayыz.
Bu bir
"Osmanlы Savaш
Fermanы'dыr.
Ekselanslarыnыn
bilgilerine duyurulur.
Karahisar diyarыndan Tarakчыoьlu
Mehmet, Karadeniz diyarыndan Mentesoьlu
Abdullah Иki Osmanlы askeri, Sidney'in 250
km uzaьыnda Karlыdaьlar denilen bюlgede
юnce virajlarda tren raylarыnы sюkerek 3 tren
devirirler. Цчцncц trende askeri mцhimmat
bularak silahlanыrlar. Aynы bюlgede 8 karakol
basar ve karakollardaki askerlerin tamamыnы
vururlar.
Ne olduьunu bir turlu чюzemeyen
Avustralya devletыnыn sonunda iki Osmanlы
askerinin yazmыш olduьu mektup akыllarыna
gelir ve bюlgeye 250 kadar asker gюnderirler
ve iki Osmanlы askeri araшtыrыlmaya baшlanыr.
Birkaч gцnlцk araшtыrmadan sonra sыcak
чatышma olur вe iki Osmanlы askeri bu karlы
daьlarda шehit edilir.
Иki askerin шu an mezarы Sidney'e 250 km
uzakta Karlыdaglar'da ve mezarlarыnda
fotoьraf чekmek yasak. Avustralyalыlar iki
Osmanlы askeriyle savaшtыk demek zorlarыna
gittiьi iчin bu askerlerimize Hindistan asыllы
diyorlar. Oysa Hindistan'da ne Karahisar
diyarы, ne de Karadeniz diyarы diye bir bюlge
yok.
Uluslararasы Sebat Eьitim Kurumlarы
Seytek Иlkюьretim Okulu yeni binasыnda
eьitim юьretim faaliyetine baшladы. Biz bu
okullarы aчarken шu maksatla ortaya чыktыk.
Kыrgыzca eьitim vererek baшarыya nasыl ulaшыlыr
dцшцncesiyle bu fikir ortaya atыlmышtы. Zaman
bize bunu gюsterdi.
Son beш yыlda Kыrgыzca eьitim vererek
baшarыya ulaшыldыьыnы biz Kыrgыzistan halkыna
ispat etmiш olduk. Bunu шuradan anlыyoruz.
Okul ilk aчыldыьыnda юьrenci mevcudumuz
yirmi kiшiydi. Шimdi beш yцzlere dayandы.
Eьer imkаnыmыz olsa bin kiшi de gelip
чocuьunu burada okutmak istiyor.
Kыsaca faaliyetlerimizden bahsetmek istiyorum. Biz sabah sekiz buчuktan akшam beшe
kadar eьitim юьretim faaliyetlerimize devam
ediyoruz. Sabah saat sekiz buчukta derslerimiz baшlыyor. Saat ikiye kadar devam ediyor. Saat ikiden sonra юьrencilerimiz ev юdevlerini burada yapыyorlar. Saat цч buчuktan
sonra eьitsel kol faaliyetleri baшlыyor. Spor,
mцzik ve dersle alakalы eьitsel kol чalышmalarыmыz var. Sporla alakalы kol чalышmalarыmыz
шunlardыr; futbol, basketbol, voleybol,
bцyцktenis, masatenisi, jimnastik, mцzikle
alakalы faaliyetlerimiz ise; keman, gitar,
komuz, piyano, koro gibi kol faaliyetlerimiz
vardыr. Aynы zamanda Kыrgыz ve Tцrk halk
oyunlarы, Avrupa tarzы dans faaliyetlerimizmevcut. Bundan baшka чocuklarыn dil
yeteneklerini geliшtirmek iчin Kыrgыzca baшta
olmak цzere Иngilizce, Rusчa ve Tцrkчe kol
чalышmalarыmыz var. Kыz юьrencilerimiz iчin
yemek yapma kol чalышmasы yakыnda uygulamaya geчecek. Чocuklarыmыz bu kol faaliyet-
savaшыnыn kazanыlmasыndan sonra 23
Temmuz 1923 tarihinde imzalanan
Lozan Antlaшmasыyla, Иtilaf Devlet-lerince resmen tanыnan Tцrkiye Cumhuriyeti, bu anlaшmanыn 16, 20 ve 21.
maddeleri gereьince Kыbrыs'ыn Иngilizlere ilhakыnы kabul etmiшtir.
Иngiliz Sюmцrge Иdaresi
(1878 - 1960)
Zamanыnda, adada yaшayan Rumlar,
Yunanistan'ыn teшviki ve desteьiyle
1931 yыlыnda isyan ederek, adayы
Yunanistan'a ilhak etmek istediler.
Barышчы yollarla "Enosis"ы gerчekleшtiremeyen Rumlar, 1953 yыlыnda "EOKA"
terюr юrgцtцnц kurdular. 1 Nisan
1955'de yayыnladыklarы bildiriyle
Grivas'ыn komutasыnda ki EOKA
юrgцtц, Иngilizleri ve Tцrkleri dцшman
kabul edip imha edeceklerini ve
amaчlarыnыn, Yunanistan ile birleшmek
olduьunu aчыkladыlar. Юnceleri, Иngiliz
askerlerine ve yerleшik ailelere saldыran
Rumlar, daha sonra bu saldыrыlarыna
Tцrkleri'dedahil etmiшlerdir. Enosis
uьruna birчok masum insan юlmцш,
aileler periшan olmuшtur.
Иngiltere "EOKA"nыn цzerine ciddi
bir шekilde gitmemiшtir. Giderek artan
шiddet karшыsыnda korunma ihtiyacы
duyan Kыbrыs Tцrk Halkы 1 Aьustos
1956 tarihinde "Kыbrыs Tцrk Mukavemet Teшkilatы"nы (TMT) kurmuшtur.
TMT Kыbrыs'ыn Yunanistan'a ilhakыna
karшы baшarыlы mцcadeleler yapmышtыr.
Шiddet eylemlerinin tыrmanmasы цzerine
Иngiltere, Makarios ve Rum liderlerle
"Self-Government" цzerinde anlaшmaya
чalышmышtыr. Kabul gюrmeyince, Makarios ve Kipriyanu sцrgцne gюnderilmiшtir. ?ngiltere, adanыn Tцrk ve Rum
taraflarы ile birlikte Tцrkiye, Yunanistan ve Иngiltere tarafыndan ortak
yюnetilmesini teklif etmiшtir. Bu teklif,
Yunanistan tarafыndan red edilmesine
karшыn, Иngiltere planы uygulamaya
koymuшtur. Tцrkiye Temsilcisinin 1
Ekim 1958' de resmen ve fiilen gюrevine baшlamasы sonucu Yunanistan
gюrцшme masasыna oturmuшtur.
Tцrkiye ve Yunanistan Dышiшleri
Bakanlarы Zцrih'te bir araya gelerek
Kыbrыs Cumhuriyeti'nin kurulmasы
lerine katыlыrlarsa hayata hazыr bir hale geleceklerdir.
Kыrgыzca eьitim veriyoruz dedim. Fakat
Rusчaeьitimi almыш юьrencilerimize Kыrgыzca
ek dersler veriyoruz. Bu юьrenciler intibak
sцresini bu ek derslerle kolayca atlatыyorlar.
Tabiidil insan hayatыnda dцnyada чok чok
юnemli. biz Kыrgыzca'nыn yanыnda Rusчa da
чok юnemlidir diye dцшцnцyoruz. Rusчalarы-
konusunda anlaшtыlar. Tцrkiye
Cumhuriyeti Baшbakanы Adnan
Menderes ve Yunanistan Baшbakanы
Karamanlis 11 Шubat 1959' da 27 maddelik Zцrih Anlaшmasы'nы imzaladыlar.
Kыbrыs Tцrk ve Rum Liderleri de 19
Шubat 1959'da Londra Anlaшmasы'nы
imzalayarak Kыbrыs Cumhuriyeti'nin
kurulmasы цzerine anlaшtыlar. Bu anlaшmalara gюre hazыrlanan Kыbrыs Anayasasы'nыn kabulцyle 15-16 Aьustos 1959
gece yarыsы "Kыbrыs Cumhuriyeti" ilan
edildi. Kыbrыs Cumhuriyeti'nin ilanыyla
Yunanistan "Enosis", Tцrkiye de
"Taksim" tezinden vazgeчmiш oldu.
Rum tarafыndan Makarios Cumhurbaшkanы, Tцrk tarafыndan Dr. Fazыl
Kцчцk Cumhurbaшkanы yardыmcыsы
seчildi. Cumhuriyetin ilk gцnlerinden
itibaren, Makarios baшta olmak цzere
pek чok yetkili, Cumhuriyeti Enosis'e
(ilhak) giden bir yol olarak gюrdцklerini bildirmeye baшladыlar. Cumhurbaшkanы Makarios, 1963 yыlыnda, Kыbrыs
Cumhuriyeti Anayasa'sыnыn 13. maddesini tek taraflы olarak deьiшtirme
kararы aldы. Aralыk ayыnda, Tцrklerin
evleri basыldы, kadыn, чoluk чocuk
юldцrцldц. Evler, iшyerleri tahrip edilmeye baшlandы. Tцrkler rehin alыndы.
Ekonomik yюnden abluka uygulanmaya baшlandы. Birleшmiш Milletlerin
Barыш Gцcц Askerleri, Rum ve Tцrk
bюlgeleri arasыnda sцren bu чarpышmalarы юnlemek amacыyla, 14 Mart
1964 tarihinde adaya gюnderildi.
Olaylarыn tыrmanmasы цzerine, Tцrkiye
Cumhuriyeti Bцyцk Millet Meclisi,
Garanti Anlaшmasыnыn 4.maddesine
dayanarak 16 Mart 1964 tarihinde,
adaya mцdahale kararы aldы. Tцrk
uчaklarы, 7 aьustos 1964 tarihinde
Rumlarыn saldыrыlarыnы durdurma ve
Erenkюy'deki Tцrkleri kurtarmak
amacыyla ihtar uчuшlarы yaptы. Bu
geliшmeler цzerine gюrцшmeler baшlatыldы
ama bir sonuca ulaшыlamadы. Rum
tarafыndan, Tцrklere uygulanan idari
ve askeri baskыlar, artarak devam etti.
15 Kasыm 1967 tarihinde, Barыш Gцcц
kuvvetlerine raьmen, Tцrk'ler baskыna
uьradы. Grivas komutasыndaki Rum ve
Yunan Askeri Kuvvetleri, Geчitkale ve
Boьaziчi kюylerine imha harekatыna
giriшtiler. Ada' da 28 Aralыk 1967 tarihinde, geчici Kыbrыs Tцrk Yюnetimi
kuruldu. Tцrkler teшkilatlandыlar. Bu
yюnetim 20 temmuz 1974 yыlыna kadar
Kыbrыs Tцrklerini yюnetti. 15 Temmuz
1974 tarihinde EOKA'cы Nikos
Sampson Makarios yюnetimine karшы
bir darbe yaptы. Makarios Иngilizlere
sыьыnmak zorunda kaldы ve adadan
nыn da чocuklarыn чok iyi olmasыnы istiyoruz.
Aynы zamanda burada юьrencilerimize
Иngilizce ve Tцrkчe dersleri de ek ders olarak
verilmekte. Gelecekyыllarda okulumuzda
okumak isteyen Kыrgыz halkыnыn юьrencilerinin tamamыnы almaya gayret edeceьiz.
kaчыrыldы. Samson'un hedefi, kыsa
sцrede adadaki Tцrkleri yok etmek ve
Tцrkiye'nin mцdahale etmesini юnleyerek Enosis'i gerчekleшtirmekti. Bu
amaчla чeшitli yerlerde yapыlan
saldыrыlarda toplu olarak шehit edilen
Tцrkler, Atlыlar, Murataьa-Sandallar,
Topчukюy, Geчitkale (Kюfцnye) gibi
Toplu Mezarlara gюmцlmцшtцr. Bu
mezarlara Шehitlik Anыtlarы yapыlmышtыr.
Tцrkiye Cumhuriyeti, Kыbrыs adasыndaki geliшmeleri ve Rumlarыn adыm adыm
Enosis'e giden tutumunu kaygыyla zliyordu. Nihayet Garanti Anlaшmasыnыn
4. maddesine dayanarak, ada' da
Tцrklere karшы yapыlan imhayы юnlemek
iчin, 20 Temmuz 1974 tarihinde mцdahalede bulunmak zorunda kaldы. O
gцnцn Baшbakanы Bцlent Ecevit adaya
чыkan Tцrk Askerlerinin "Sadece
Kыbrыslы Tцrkler'e deьil, Kыbrыslы
Rumlara da barыш getirdiьini"
sюylemiшtir. Tцrklerin 12 yыl sцren
ыzdыraplы gцnleri bitmiш, Tцrkiye'nin
gцvencesiyle mutlu bir yaшam ortamы
tesis edilmiшtir. Ancak Geчici Tцrk
Yюnetimi, gerчekleшtirilen Barыш
Harekatыndan sonra, ada' da meydana
gelen Kuzeyden Gцneye Rum gючlerini
ve Gцneyden Kuzeye Tцrk gючlerini
dцzenlemek aчыsыndan yeterli olamayыnca ve siyasal geliшmeler nedeniyle zorlanыnca 1 Ekim 1974 tarihinde Otonom
Kыbrыs Tцrk Yюnetimi kuruldu.
20 temmuz 1974 Barыш Harekatыndan
sonra, Tцrkler ve Rumlar Kuzeyde ve
Gцneyde ayrы ayrы yaшamaya baшladыlar. 13 Шubat 1975 tarihinde ise,
Otonom Tцrk Yюnetim Kurulu ile
Meclisinin ortak toplantыsыnda "Kыbrыs
Tцrk Federe devleti"'nin ilan edilmesi
kararы alыndы. Bu kararda, 1960 tarihinde kurulan Kыbrыs Cumhuriyeti
Anayasa'sыnыn, Tцrk Toplumuna
saьladыьы haklarыn, Rumlar tarafыndan
sцrekli engellenmesi ve Rumlarla bir
arada yaшama imkanыnыn kalmamыш
olmasы etkili olmuшtur. Иki toplumun,
yan yana fakat ayrы bюlgelerde, bir federasyon чatыsы altыnda yaшamalarы
dцшцnцlmцшtцr. Tцrk Federe Devleti
Baшkanlыьыna da Rauf R. Denktaш
getirilmiшtir.
Rum Yюnetiminin, Kыbrыs'ta tek
meшru hцkцmet olarak kendilerini
gюrmeleri ve Barыш Anlaшmalarы
Toplantыlarыnda alыnan kararlarы kabul
etmemeleri, Tцrk Halkыnыn ortaklыk
statцsцnц reddetmeleri, gюrцшmeleri
sцrekli engellemeleri 13 Mayыs 1983
tarihinde Birleшmiш Milletler Genel
Kurulundan чыkarttыklarы tek yanlы
karar ve Avrupa Konseyi Danышma
Йуртсевер КАРАСОЙ,
Seytek Иlkюьretim Okul Мцдцрц.
Meclisinde yaptыklarы kabul edilemeyecek чыkышlarы, Tцrk Halkыnыn sabrыnы
taшыrmыш ve Kыbrыs Tцrk Federe Devleti
Meclisi karar alarak, "Kuzey Kыbrыs
Tцrk Cumhuriyeti'ni" 15 Kasыm 1983
tarihinde ilan etmiшtir. Tцrkiye
Cumhuriyeti, yeni kurulan Kuzey
Kыbrыs Tцrk Cumhuriyetini tanыyan ilk
цlke olmuшtur.
1984 tarihinden gцnцmцze kadar,
gerek Birleшmiш Milletler nezdinde,
gerek garantюr devletler ve AB
nezdinde, yapыlan чюzцm чalышmalarыnыn
sonucunda, 15 Kasыm 2002 tarihinde
BM Genel Sekreteri Kofi Annan,
Kыbrыs'a gelerek taraflarla gюrцшmцшtцr. BM Genel Sekreteri, Kыbrыs
Rum Kesimi Lideri Glafkos Klerides'le
gюrцшtцkten sonra KKTC Cumhurbaшkanы Rauf Denktaш'la da bir araya
gelmiшtir. Annan, Kыbrыs'ta sorunun
чюzцmц iчin, daha ileri bir adыm atыlmasыnы saьlamaya чalышmышtыr.
24 Nisan 2004 tarihinde Kofi
Annan'ыn hazыrladыьы "Annan Planы "
her iki toplumda referanduma sunulmuшtur. Kuzey Kыbrыs'ta % 64.91 Evet,
% 35.09 hayыr, Gцney Kыbrыs'ta %75.83
hayыr, % 24.17 evet oyu чыkmышtыr.
Kuzey Kыbrыs % 64.91 evet oyu vererek
Annan planыna destek verdiьini ve
чюzцmden yana olduьunu bir kez daha
gюstermiшtir.
23 Nisan 2003 tarihinden sonra
Gцney ile Kuzey arasыnda bazы kapыlar
karшыlыklы olarak aчыlarak iki tarafta
yaшayanlarыn gidip gelmeleri saьlanmышtыr. Bu davranыш iyi bir niyetin
юnemli gюstergesi olmuшtur.
Talip ЮZ /Tцrk Dili Ve Edebiyatы
Юьretmeni, “ТЦРКЕЛ”ин
Тцркийе темсилжиси.
ЭЕРЧЕКЛЕР, ОЛАЙЛАР, ЙОРУМЛАР
15 Eylцl - Bakц'nцn
Ишgalden Kurtulduьu
Gцn! Bugцn, aynы zamanda bugцnkц Azerbaycan Cumhuriyeti'nin
varlыьыnыn en юnemli tarihi temellerinden birisinin atыldыьы gцndцr.
Bugцnkц Azerbaycan'ыn iч ve
dыш politikasы, ekonomisi, kцltцrц
ve цlkemizin hayatы ile ilgili diьer
юnemli konular Bakц ile, Hazar
ile, doьal kaynaklar ile ne kadar
alakalыysa, Bakц'nцn dцшman
iшgalinden kurtarыlmasы, sadece
baшkentimiz olmasы ile deьil, aynы
zamanda bir Azerbaycan шehri
olarak kalmasы ile de o kadar
alakalыdыr. Peki bu olay hangi
koшullarda ve nasыl geliшti?
Tarihi Koшullar
20. yцzyыlыn baшlarы tarihe
Birinci Dцnya Savaшы'nыn
yaшandыьы, Чarlыk Rusyasы'nыn
daьыldыьы ve kыsa bir sцre sonra
SSCB'nin kurulduьu, bununla
da ideolojik kutuplaшmanыn
baшladыьы yыllar olarak geчti. Bu
sцreчte Azerbaycan tarihinin
hem en kanlы, hem de en шanlы
yыllarы yaшandы.
Birinci Dцnya Savaшы'nыn sonlarыna doьru Osmanlы
Devleti'nde ve Чar Rusyasы'nda
hem ideolojik deьiшiklik, hem de
parчalanma sцreci baшlamышtы. Bu
dюnemde Kafkasya'da milli
hareketlerin gцчlenmesine paralel olarak bюlgede merkezi yюnetimin zayыflamasы ve bюlgeyi kontrolцnde tutmaya чalышan чeшitli
gцчlerin farklы politikalarы kanlы
gцnlerin yaшanmasыna neden
olmuшtu. Rusya Иmparatorluьu'ndan ayrыlmaya чalышan
Kafkas halklarыnыn ortak devlet
kurma arzularы чeшitli gцчlerin
bюlgeyi kontrol altыnda tutmak
iчin юzellikle Ermeni юrgцtlerinin
yardыmыndan yararlanma
чabalarы ve Ermenilerin "Bцyцk
Ermenistan" hayali doьrultusunda hiчbir kural tanыmadan
herkesle ve her tцrlц iшbirliьine
gitmeleri yцzцnden baшarыya
ulaшmadы. Anadolu'nun
doьusunda, Kafkasya`da ve
Gцney Azerbaycan'ыn чeшitli bюlgelerinde Tцrkler katliama
maruz kaldыlar.
Azerbaycan tarihine bu dюnem
bir yandan Azerbaycan Halk
Cumhuriyeti'nin (AHC) kurulma
sцreci, bir yandan Bakц'de,
Шamahы`da, Karabaь'da,
Urmiye`de, Nahчыvan'da,
Muьanda Ermeni чeteleri ve
onlarыn destekчileri tarafыndan
bцyцk katliamlarыn gerчekleшtirilmesi dюnemi olarak geчti. 1918
yыlыnыn юzellikle Mart ayы Ermeni
чeteleri tarafыndan gerчekleшtirilen katliamlarыn doruьa ulaшtыьы
dюnem oldu. Sadece Revan
Hanlыьы coьrafyasыnda 197 kюy
yыkыlmыш, 100 binden fazla
Azerbaycan Tцrkц ya
юldцrцlmцш ya da baшka ilчelere
kaчmak zorunda bыrakыlmышtы.
Bakц Guberniyasы`nda 33 yerleшim birimi tamamen, 196 yerleшim birimi ise ciddi derecede
yыkыma maruz kalmышtы. Bakц ve
чevresindeki yerleшim yerlerine
saldыrыlardan sonra Bakц Sovyeti
daha чok Ermenilerden oluшan
чetelerini Gence`ye saldыrыya
hazыrlыyordu. Bu koшullar altыnda
28 Mayыs 1918 tarihinde AHC
ilan edilmiшti.
Aynы dюnemde Anadolu
Tцrkleri de zor durumdaydы.
Birinci Dцnya Savaшы'nda
yenilmesinin Osmanlы iчin
sonuчlarы aьыr oldu. Anadolu`daki Tцrk devleti ve belki de Tцrk
varlыьы tehdit altыndaydы. Ama
tыpkы zor durumda olmasыna raьmen Чanakkale`ye yardыma
giden Azerbaycan Tцrkleri gibi,
Anadolu Tцrkleri de kendileri
yaшamsal tehlikeyle karшы karшыya
kalmalarыna raьmen Kafkasyadaki ve Tцrkistan'daki kardeшlerini unutmadы, onlarыn baьыmsыzlыьы iчin elinden geleni yaptы.
Kafkas Иslam Ordusu'nun
Oluшmasы
Rus esaretinden kurtulup
Tцrkiye'ye geчen Avustralyalы bir
subay 29 Aralыk 1917`de 6.
Ordunun Kumandanы Halil Paшa
ile gюrцшerek Kafkasya'daki
duruma iliшkin olarak kendisine
bilgi vermiшti. Halil Paшa o subayы Enver Paшa ile de gюrцшtцrmцшtц. Avusturyalы subay ile
yaptыьы gюrцшmeden sonra Enver
Paшa`da hem Kafkasya'daki din
ve kan kardeшlerinin onlara duyduьu ihtiyaч, hem de bюlgedeki
mevcut ortamыn yardыm etmek
iчin uygun olduьu konusunda
ciddi kanaat oluшtu. Bu amaчla o
sыrada Libya'dan Иstanbul'a gelen
kardeшi Nuri Killigil (Nuri Paшa)
ve Шevket beyi Azerbaycan ve
Daьыstan`a gюndermek, Azerbaycan'daki kardeшlerini kurtarmak iчin ordu kurmak kararыnы
verdi.
Enver Paшa 1918 yыlыnыn
baшlarыndan itibaren Kafkasyadaki Tцrk ve Mцslцman halkы
korumak, Bakц'yц iшgalden kurtarmak iчin bir ordu kurulmasы
yюnцnde чalышmalara
baшladы. Kurulacak
ordunun yerel ordu
olarak varlыьыnы
sцrdцrmesi planlanыyordu. Ancak bu planыn
uzun zaman alacaьыnы
gюrdцьц iчin (чцnkц
Чarlыk Rusyasы dюneminde Azerbaycan'ыn
askeri birlikleri yoktu.
Чarlыk Rusyasы`n-dan
Azerbaycan'a sadece
300 civarыnda iyi eьitim
almыш subay kadrolarы
kalmышtы. Ama kцчцk
subay kadrosu olmadan
onlar genel ordu oluшturulmasы iчin yeterli
deьillerdi. Osmanlы
Ordusu gelmeden юnce
Gence'de subay okulunun ilk sыnыfы oluшturulmuшtu. Ama Osmanlы
ordusu bunu daha da
geliшtirdi ve subay yardыmcыsы
okulu шeklinde kurdu.)
Azerbaycan'a Tцrk askeri birliklerini gюndermeye karar verdi.
Nuri Paшa komutasыnda юzel
askeri birlik oluшturuldu. Heyet
8 Mayыs 1918`de Tebriz'e geldi.
Yol boyu birkaч yerde (юzellikle
Urmiye`de) Ermeni
katliamlarыnыn юnlenmesi iчin
чarpышmalar yaшanmышtы. Heyet 20
Mayыs`ta Aras nehrini geчerek
Zengezur`a ulaшtы. Nuri Paшa bu
bюlgedeki Ermeni katliamlarы
karшыsыnda dehшete kapыlmышtы.
Subaylarыndan bir bюlцmцnц bu
bюlgede bыraktы, birkaчыnы ise
Nahчыvan bюlgesine gюnderdi. 24
Mayыs`ta Yevlah`a, 25 Mayыs`ta
ise Gence'ye ulaшtыlar. Burada
ordunun yapыsыnda bazы deьiшiklikler yapыldы. Kafkas Иslam
Ordusu ayak bastыьы her yerde
Azerbay-can halkыnыn bцyцk
sevgisi ile karшыlaшtы.
4 Haziran`da Osmanlы Devleti
ile Azerbaycan Halk Cumhuriyeti arasыnda dostluk anlaшmasы
imzalandы. Anlaшma diьer hususlarыn yanы sыra Azerbaycan'a
askeri yardыm gюsterilmesini de
юngюrцyordu. Enver Paшa ile
Mehmet Emin Resulzade arasыndaki gюrцшmede Azerbaycan'a
ilk yardыm olarak 2 milyon Tцrk
Lirasы tutarыnda borч verilmesi
de karara baьlandы.
Bu sюzleшmenin ardыndan 9.
Ordunun 5. Kafkas Fыrkasы
(Tцmeni) Gцmrц`ye, oradan
Gazah`a ve nihayet Gence'ye
geldi. Bu ordu ve onlara katыlan
Azerbaycanlы gюnцllцlerden
oluшan Kafkas Иslam Ordusu
kuruldu. Kafkas Иslam Ordusu'na Nuri Paшa kumandanlыk
ediyordu. Юzel olarak 5. Kafkas
Fыrkasы Mцrsel Paшa'nыn kumandanlыьыna geчti ve ordu gцчlendirildi. Kafkas Иslam Ordusu
belli юrgцtlenme ve hazыrlыklardan sonra Azerbaycan'ыn
AHC'nыn kontrolцnde olmayan
чeшitli шehirlerinin, юzellikle
Bakц'nцn kurtarыlmasы iчin giriшimlere baшladы. Gюyчay, Salyan,
Aьsu, Kцrdemir, Aьrы ve
Шamahы`da aьыr чatышmalar
yaшandы. Aьustos'tan itibaren
Bakц yakыnlarыnda savaшlar
baшladы.
Aslыnda Bakц'nцn kurtuluшundan юnce askeri-diplomatik
ortam daha da aьыrlaшmышtы. 27
Aьustos'ta Almanlarla Ruslar
arasыnda imzalanan BrestLitovsk anlaшmasы hem de Tцrk
ordusunun Bakц'ye giriшinin
юnlenmesi (karшыlыьыnda Rusya
Îñâîáîæäåíèå Áàêó
15 ñåíòÿáðÿ 1918 ãîäà - ñèìâîë
áðàòñòâà ìåæäó òóðåöêèì è
àçåðáàéäæàíñêèì íàðîäàìè
15 ñåíòÿáðÿ øèðîêî
îòìå÷àåòñÿ 94 ãîäà
ñî äíÿ îñâîáîæäåíèÿ
Áàêó Êàâêàçñêîé èñëàìñêîé àðìèåé, âîçãëàâëÿåìîé òóðåöêèì
ãåíåðàëîì Íóðè ïàøîé.
Ýòà äàòà ÿâëÿåòñÿ, ïîæàëóé,
ñàìûì ÿðêèì ñèìâîëîì áðàòñòâà ìåæäó òóðåöêèì è àçåðáàéäæàíñêèì íàðîäàìè.
Ìîëîäàÿ Àçåðáàéäæàíñêàÿ
Äåìîêðàòè÷åñêàÿ Ðåñïóáëèêà
(ÀÄÐ), ïåðâàÿ íà ìóñóëüìàíñêîì Âîñòîêå, áûëà ïðîâîçãëàøåíà 28 ìàÿ 1918 ãîäà â
Òáèëèñè, íî, òåì íå ìåíåå,
ïåðâîå àçåðáàéäæàíñêîå ïðà-
âèòåëüñòâî â òå÷åíèå íåêîòîðîãî ïåðèîäà èç-çà ðóññêî-àðìÿíñêîãî áåñïðåäåëà, ó÷èíåííîãî â Àçåðáàéäæàíå, íå ìîãëî ïåðååõàòü â Áàêó è ðàñïîëîæèëîñü â Ãÿíäæå.
4 èþíÿ áûë ïîäïèñàí äîãîâîð î äðóæáå ìåæäó Îñìàíñêîé èìïåðèåé è Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêîé. Ýòî
áûë ïåðâûé äîãîâîð Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè ñ èíîñòðàííûìè ãîñóäàðñòâàìè. Â
ïðåàìáóëå åãî ãîâîðèëîñü:
"Ïðàâèòåëüñòâî Îñìàíñêîé
èìïåðèè, ñ îäíîé ñòîðîíû, è
ïðàâèòåëüñòâî ïðîâîçãëàñèâøåé ñâîþ ñóâåðåííîñòü Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè - ñ
äðóãîé, ïðèõîäÿò ê âçàèìíîìó
ñîãëàøåíèþ â óòâåðæäåíèè
òåïëûõ äðóæåñêèõ îòíîøåíèé
Damal.... Ardahan Vilayetine baьlы herшeyiyle, kцltцrц,
inancы, dili ve gelenekleriyle
Tцrk olan Tцrkmen olan bir
vatan topraьы...
Milli kыyafetleri baшlangычtan beri
deьiшmemiш... Zaten deьiшmeye
uьrasaydы, gюьцslerinde taшыdыklarы
"Gюktanrы" simgesi ve etekliklerinde taшыdыklarы "HAYAT
AЬACЫ" motif ve sembollerini
atarlardы... Oynadыklarы Aьыr
Semah ve Turna Semahыnda da bu
ìåæäó ñâîèìè ñòðàíàìè íà ïîëèòè÷åñêîé, ïðàâîâîé, ýêîíîìè÷åñêîé è èíòåëëåêòóàëüíîé
îñíîâå".
Ñîãëàñíî ïÿòîìó ïóíêòó äîãîâîðà, òóðåöêîå ïðàâèòåëüñòâî îáÿçûâàëîñü îñóùåñòâëÿòü
ðàçîðóæåíèå è èçãíàíèå âîîðóæåííûõ áàíäèòñêèõ ôîðìèðîâàíèé, ñîçäàâàåìûõ íà
ïðèãðàíè÷íûõ òåððèòîðèÿõ
Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè.
Âêëþ÷åíèå â äîãîâîð ïóíêòà î
âîåííîé ïîìîùè íà äåëå îçíà÷àëî, ÷òî áåñ÷èíñòâóþùèå â
íàãîðíîé ÷àñòè Êàðàáàõà àðìÿíñêèå áàíäû áóäóò ëèêâèäèðîâàíû, è â Áàêó, î÷èùåííîì îò èíîñòðàííûõ âðàãîâ,
âîöàðÿòñÿ ñïîêîéñòâèå è áåçîïàñíîñòü. Òàêèì îáðàçîì,
Òóðöèÿ áðàëà íà ñåáÿ îáÿçà-
derin kцltцrцn izlerini muhafaza
etmektedirler... Konuшtuklarы dil,
Tцrkчe kelimelerle yoьrulmuш...
Benliklerine iшlemiш kюkц...
Herшeyleriyle Tцrk olan bu kцltцrden yaшayan kelimeleri sюkцp
atmak imkansыzdыr.
Damal Tцrkчesinde yaшayan
Tцrkmen Kцltцrцnцn sыnыrtaшы
olan kelimelerden bazыlarы:
Asыllыm: Чok iyi
Alaшa: Чapkыn
Bыldыr: Geчen sene
ÔÀÊÒÛ, ÑÎÁÛÒÈß, ÊÎÌÌÅÍÒÀÐÈÈ
Almanlara Bakц petrolцnden
pay verecekti) amacыnы gцtmekteydi. Bakц'deki Ermeni-Rus
askeri birliklerinin yardыmыna
Иngilizler de чaьrыlmышtы. Ancak
tцm bunlar Bakц'nцn iшgalden
kurtarыlmasыnы юnleyemeyecekti.
…14 Eylцl`de Bakц чevresindeki savaшlarыnыn 40. gцnц
yaшanыyordu. Kafkas Иslam
Ordusu 14 Eylцl'ц 15 Eylцl'e
baьlayan gece kritik saldыrыya
geчti. Saldыrыlara dayanamayan
Иngiliz askerleri шehri terk etti. 15
Eylцl'de ise artыk Bakц dцшman
iшgalinden tamamen kurtarыlmышtы. Birliklerin genel yюnetimi
Nuri Paшa tarafыndan yapыlsa da,
son askeri operasyonlar doьrudan Mцrsel Paшa komutasыnda
gerчekleшtirilmiшti. Mцrsel Paшa
bu kahramanlыьы nedeniyle
"Bakц" soyadыnы almыш ve tarihe
"Mцrsel Bakц" olarak geчmiшti.
Savaшlarda Azerbaycan Tцrkleri
ile beraber Anadolu'nun чeшitli
yerlerinden, hatta Doьu
Avrupa'dan, Kerkцk'ten ve
dцnyanыn diьer yerlerinden
gюnцllц olarak Azerbaycan'a
yardыma gelmiш yaklaшыk 1300
Tцrk asker ve subayы шehit
olmuшtu. Bu olay tarihe sadece
Azerbaycan'ыn baшkentinin kurtuluш gцnц olarak deьil, aynы
zamanda Tцrk dayanышmasыnыn
юnemli bir юrneьi olarak
geчmiшti.
Kahramanlarыn sonraki
hayatlarы:
Azerbaycan'a kardeш yardыmыna gelen asker ve subaylarыn geri
dюnmeyen kыsmы sonralarы
Sovyet yюnetimi tarafыndan idam
veya sцrgцn edildiler. Azerbaycan'ы terk edenlerin bir kыsmы da
bunun bedelini юdemek zorunda
kaldы.
O dюnemde Иstanbul'da Ишgal
Иdaresi kuran Иngilizler, 1919 yыlы
15 Ocak da 9 Tцrk askerinin
yakalanmasыna iliшkin karar
чыkardыlar. Bunlar arasыnda Nuri
Paшa ve Mцrsel Paшa da vardы.
Mцrsel Paшa bu karardan bir
sцre sonra 20 Nisan 1919`da
Batum`da tutuklanarak Malta
adasыna sцrgцn edildi. Mцrsel
Paшa 1 Kasыm 1921 yыlыnda
sцrgцnden dюndцkten sonra
Anadolu'daki Иstiklal Savaшыna
katыldы ve birчok шehrin kurtuluшunu yюnetti. Sonraki yыllarda
defalarca milletvekili seчilen
Mцrsel Paшa 1945 yыlыnda vefat
eti.
Nuri Paшa uzun sцre Almanya'da yaшadыktan sonra 1938
yыlыnda Иstanbul'a geldi ve silah
fabrikasы kurdu. Ama Tцrk
Dцnyasыnыn birleшmesiyle ilgili
gюrцшlerini ve чabalarыnы da
sцrdцrdц. Hatta iddialara gюre
bazы bюlgelere silah da gюndermeye baшlamышtы. 2 Mart 1949`da
silah fabrikasыndaki patlama
sonucunda vefat etti. Patlamanыn
terюr eylemi olduьu iddia edildi.
Enver Paшa Birinci Dцnya
Savaшы'nы kaybettikten sonra
1918 Kasыmыnda Anadolu'yu
terk edip Tцrkistan'ыn чeшitli bюlgelerinde юzgцrlцk mцcadelelerine katыldы ve liderlik yaptы. 4
Aьustos 1922 yыlыnda Pamir
Daьы eteklerindeki bir чarpышma
sыrasыnda шehit oldu.
Араз АСЛАНЛЫ,
БАКЦ.
òåëüñòâî ïîìîùè ìîëîäîé
Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêå
â äåëå ïîëíîãî âîññòàíîâëåíèÿ ñâîåé òåððèòîðèàëüíîé
öåëîñòíîñòè è ïîëèòè÷åñêîé
âëàñòè íàä âñåì Àçåðáàéäæàíîì, ÷àñòü êîòîðîãî, êàê èçâåñòíî, áûëà â ðóêàõ áîëüøåâèñòñêîé äèêòàòóðû.
 ñîîòâåòñòâèè ñ äîãîâîðîì
äëÿ ïîìîùè Àçåðáàéäæàíñêîé
Ðåñïóáëèêå áûëè íàïðàâëåíû
äâå äèâèçèè òóðåöêîé àðìèè:
5-ÿ, à çàòåì è 15-ÿ îáùåé ÷èñëåííîñòüþ äî 15 òûñÿ÷ ÷åëîâåê. Ñíà÷àëà ïðèáûëà 5-ÿ äèâèçèÿ, ñ÷èòàâøàÿñÿ îäíîé èç
ëó÷øèõ â òóðåöêîé àðìèè. Çà
îáîðîíó Äàðäàíåëë â ïåðèîä
Ы Ìèðîâîé âîéíû îíà ïîëó÷èëà íàèìåíîâàíèå ×àíàãêàëèíñêîé.  êîíöå ìàÿ 1918 ãîäà
òóðåöêèå âîéñêà âñòóïèëè â
Åëèñàâåòïîëüñêóþ ãóáåðíèþ è
íà÷àëè ñòÿãèâàòüñÿ ê Åëèñàâåòïîëþ (Ãÿíäæà), êóäà ïðèáûë è èõ øòàá âî ãëàâå ñ Íóðè
ïàøîé. Àçåðáàéäæàíñêîå íàñåëåíèå ñ áîëüøîé òåïëîòîé è
ðàäîñòüþ âñòðåòèëî ñîþçíûå
òóðåöêèå âîéñêà. Â Åâëàõå è
Ãÿíäæå Íóðè ïàøó ïðèâåòñòâîâàëè õëåáîì è ñîëüþ.
Badaшыk: Сamimiyet
Bayak: Biraz юnce
Buymak: donmak цzere olmak
Bыdыlamak: Kendi kendine
sюylenmek.
Ceмdek: Leш
Cыbыl: Чыplak
Чarpыm: Kat kat yufka ekmek.
Чavmak: Сaьa sola koшmak,acele
davranыш.
Чыrtыm: Bir damla
Daraba: Evle ahыrы ayыran tahta
perde.
Duluk: Zцlцf
Durmahal: durmadan,daima
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012
7
Ïðàçäíè÷íàÿ öåðåìîíèÿ â ÷åñòü Äíÿ ïîáåäû 30 àâãóñòà òóðåöêîãî íàðîäà è àðìèè
ïîä êîìàíäîâàíèåì
Ìóñòàôû
Êåìàëÿ
Àòàòþðêà ïðîòèâ
ãðå÷åñêèõ çàõâàò÷èêîâ ïðîøëà â ïîñîëüñòâå Òóðöèè â Áèøêåêå, ãäå ñîáðàëèñü ïðåäñòàâèòåëè àêêðåäèòîâàííûõ â Êûðãûçñòàíå ïîñîëüñòâ, êîíñóëüñòâ, ìåæäóíàðîäíûõ è ãîñóäàðñòâåííûõ îðãàíèçàöèé. Èç âîåííûõ áûëè
âîåííûå
àòòàøå
ÑØÀ, ÐÔ, Êàçàõñòàíà, à òàêæå ïðåäñòàâèòåëè ÖÒÏ â àýðîïîðòó “Ìàíàñ”.
Ïðàçäíèê ñîâïàë ñ íàçíà÷åíèåì íà äîëæíîñòü âîåííîãî
àòòàøå Òóðöèè â ÊÐ Íàáè
Ãàçíåëè.
Öåðåìîíèÿ ïðåðâàëàñü Ìèíóòîé ìîë÷àíèÿ â ÷åñòü ïîãèáøèõ â áèòâå ïðè Äóìëóïèíàðå, êîòîðîé áûëà çàâåðøåíà âîéíà çà íåçàâèñèìîñòü
Òóðöèè â 1922 ãîäó.
Òóðåöêîé àðìèåé òîãäà ðóêîâîäèë Ìóñòàôà Êåìàëü
(Mustafa Kemal, 1881-1938 ãã.).
Ñåãîäíÿ ýòîò âèäíûé òóðåöêèé ïîëèòèê è ïåðâûé Ïðåçèäåíò Òóðåöêîé Ðåñïóáëèêè
- ñàìîå ïî÷èòàåìîå ëèöî â ãîñóäàðñòâå.  1933 ã. Ìóñòàôå
Êåìàëþ Âåëèêèì íàöèîíàëüíûì ñîáðàíèåì Òóðöèè ïðèñâîåíî èìÿ Àòàòþðê (Îòåö
òóðîê).
Ïîñëå îøåëîìèòåëüíîé ïîáåäû Òóðöèÿ ñòàëà åæåãîäíî
ïðàçäíîâàòü Äåíü ïîáåäû íàä
îêêóïàöèåé. Ïîñëå ïîáåäû
òóðåöêèõ âîéñê â ýòîì æå
1922 ãîäó â Ëîçàííå ñîñòîÿëàñü êîíôåðåíöèÿ, íåñøàÿ â
ñåáå ìèðíûå öåëè. Íà êîíôåðåíöèþ ñúåõàëèñü ãëàâû
Ôðàíöèè, Òóðöèè, Âåëèêîáðèòàíèè, Èòàëèè è ò.ä. Öåëüþ êîíôåðåíöèè áûëî óñòàíîâëåíèå ãðàíèö òóðåöêîãî
ãîñóäàðñòâà è îôèöèàëüíîå
ïðîâîçãëàøåíèå íåçàâèñèìîñòè.
Ïåðâûé çàìåñòèòåëü ìèíèñòðà îáîðîíû Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè Çàìèð Ñóåðêóëîâ
ïîä÷åðêíóë, ÷òî Òóðöèÿ èçäàâíà ïîêàçûâàåò ïðèìåð âñåíàðîäíîé ëþáâè ê àðìèè. Áåç
âîñïèòàíèÿ àíàëîãè÷íîé
ëþáâè è óâàæåíèÿ ó íàñ â
Êûðãûçñòàíå íèêàêèå óêàçû,
íèêàêèå ñîâåòû îáîðîíû íå
ïîìîãóò.
Ñåãîäíÿ äâóñòîðîííèå îòíîøåíèÿ Òóðöèè è Êûðãûçñòàíà ìîæíî ïîäåëèòü íà
òðè àñïåêòà - ïîëèòè÷åñêèé,
òîðãîâî-ýêîíîìè÷åñêèé è
êóëüòóðíî-ãóìàíèòàðíûé.
Âñå ýòè ñôåðû ðàçâèâàþòñÿ
àêòèâíî.
 Áèøêåêå ñîîðóæåí ïàìÿòíèê Ìóñòàôå Êåìàëþ.
Бишкек`те Zafer
Bayramы Kutlandы
Kыrgыzistan'ыn baшkenti Biшkek'teki Tцrkiye
Bцyцkelчiliьi'nde
Zafer Bayramы dцzenlenen resepsiyonla
kutlandы.
Tцrk diplomatlarыn,
Kыrgыzistan'da faaliyet
gюsteren yabancы
цlkelerin elчilerinin ve
Kыrgыz yetkililerinin
katыldыьы resepsiyonun
aчыlыш konuшmasыnы yapan
Biшkek Bцyцkelчisi Nejat
Akчal, Atatцrk'цn юnderliьi altыnda Tцrkiye'nin
юzgцrlцьe kavuшtuьunu
vurgulayarak bцtцn
resepsiyona katыlanlarыn
Zafer Bayramы'nы tebrik
etti.
Resepsiyon sonrasы basыn
aчыklamasы yapan Tцrkiye'nin
Kыrgыzistan Askeri Ataшesi Nebi
Gazneli de Tцrk Silahlы Kuvvetleri'nin kendisine verilmiш gюrevleri baшarыyla yerine getirdiьini
ve bundan sonra da hem цlke
iчinde, hem de dцnyanыn чeшitli
Dцmsцk: Gizlice birine dirsek
vurma
Edirtlemek: Bitmiш bir iшi tekrar
tekrar gцndeme getirmek.
Edik: Nakыш
Elcek: Tutacak,sap
Guda: Kuyruьu kыsa
Guduk: Kюpek yavrusu.
Gыdыl: Kцчцk
Gцmrenme: Aьыt sюyleyerek aьlama.
Herbi: Чabuk
Ич Etmek: Ortak hakkы yemek
Иyeшmek: Ben чok чalышtыm, sende
шu iшi yap tartышmasы.
Karavul: Kыr korucusu, bekчi
Keflemek: Birini yalnыz yakalayarak dюvme hesabы yapmak.
yerlerinde buna devam edeceьini ifade ederek, Tцrk bayraьыnы
her zaman dцnyanыn dюrt bir
tarafыnda sallandыracaklarыnы
belirtti. Gazneli, "Ben bu vesileyle baшta ebedi baшkomutan
Mustafa Kemal Atatцrk olmak
Kercine: Иnadыna
Kerti: Bayat
Kыrtыk: Чok kullanыlarak incelmiш
sabun
Kыskыlamak: Kюpeьi
birinin цtцne tutsun
diye yollamak.
Koш koшa: At baшы
gitme.
Kuylamak: saklamak
Laьlanmak: Birini
aшaьыlayarak alay
etmek.
Lehlemek:
Yorulmak
Lыьlama: dop dolu
цzere, bu uьurda canlarыnы vermiш
olan шehitlerimizi saygыyla anыyorum. Tцm halkыmыzыn ve Kыrgыz
halkыmыzыn baьыmsыzlыk gцnцnц
kutluyorum" ifadesini kullandы.
Ирина БАЙРАМУКОВА,
www.turkelpress.com
8
ДИПЛОМАСИ ÄÈÏËÎÌÀÒÈß
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012
Jumagulov, Иki цlke arasыndaki iliшkilerin geliшimi oldukчa
hыzlы bir шekilde oluyor. Aьustos
ayыnda Tцrk Dili Konuшan
Цlkeler Zirvesi'ne katыlmak iчin
Kыrgыzistan'ы ziyaret ettim. Zirve
kapsamыnda Astana'da Uluslararasы Tцrk Akademisi'nin kurulmasыnы юngюren anlaшma imzalandы. Bцtцn bunlar, Tцrk Dili
Konuшan Цlkeler'in iшbirliьine
ivme kazandыracak,dedi.
Kazakistan Eьitim Bakanы Bakыtjan Jumagulov Tцrkiye'nin Astana Bцyцkelчisi Юmer
Burhan Tцzel ile gюrцшtц.
Kazakistan Eьitim Bakanlыьы
Basыn Servisi'nden yapыlan
aчыklamaya gюre, Jumagulov Tцzel gюrцшmesi esnasыnda
Kazakistan ile Tцrkiye arasыnda-
ki bilim ve eьitim alanыndaki
ikili iliшkiler ele alыndы. Aчыklamada, Eьitim Bakanы Bakыtjan
Jumagulov,"Halihazыrda Kazakistan'da faaliyet gюsteren
Kazak-Tцrk Eьitim Kurumunda
yaklaшыk 30.000 юьrenci okumakta. Her yыl 500 Kazak юьrencisi
burslu okumak iчin Tцrkiye'ye
gюnderilmekte. Kazakistan'da 250
Tцrk dahil toplam 10.000
yabancы цniversite юьrencisi okumakta", dedi.
Юte yandan Tцzel, Atalarыmыzыn vatanы olan dost цlke Kazakistan'da чalышmakta olduьumdan dolayы mutluyum. Tцrk
Akademisi'nin, Tцrk цlkeleri
arasыndaki iliшkileri geliшtirecek
ve ortak tarihimizi inceleyecek
uluslararasы bir юrgцt haline
gelmesine seviniyorum,dedi.
Gюrцшme sonucunda Jumagulov, Tцzel'in Kazakistan Cumhurbaшkanlыьы tarafыndan hazыrlanan Uluslararasы Bolaшak
Devlet Burs Programы'na
Tцrkiye'nin юnde gelen цniversitelerin dahil edilmesine dair
teklifini destekleyeceьini de
sюyledi. Kazakistan yыllardыr en
baшarыlы юьrencilerini Bolaшak
Programы kapsamыnda dцnyanыn
юnde gelen цniversitelerine tцm
masraflarы Kazak devleti tarafыndan karшыlanmak цzere gюnderiyor.
Tцrkkazak.com
lediklerini kaydetti.
Bцyцkelчi, Azerbaycan'da
gюrev yaptыьы sцre zarfыnda iki
цlke arasыnda tцm alanlardaki
iliшkilerin цst dцzeye чыktыьыnы
vurguladы.
Tцrkiye'nin Azerbaycan Bцyцkelчisi Hulusi
Kыlыч, gюrev sцresinin
sona ermesi dolayыsыyla
bir basыn toplantыsы
dцzenledi.
Kыlыч, dцzenlediьi basыn
toplantыsыnda Azerbaycan'la
Tцrkiye arasыndaki ticaret
hacminin yыlsonuna kadar 5 milyar dolara чыkarыlabileceьini
belirterek, юnцmцzdeki yыllarda
bu rakamыn 10 milyar dolara,
karшыlыklы yatыrыm tutarыnыn ise 20
milyar dolara ulaшmasыnы bek-
Kыlыч, kendisinin gюrevde
olduьu 4 yыl iчinde Tцrkiye'den
Azerbaycan'a 40 civarыnda цst
dцzey ziyaretin gerчekleшtiьini
bildirdi. Daьlыk Karabaь sorununa da deьinen bцyцkelчi
Azerbaycan'ыn haklы davasыnda
Tцrkiye'nin her zaman onun
yanыnda yer alacaьыnы sюyledi.
Tцrkiye'nin bu sorunun, Azerbaycan'ыn toprak bцtцnlцьц
saьlanmak koшuluyla, uluslararasы hukuk чerчevesinde
чюzцlmesinden yana olduьunu
belirten Bцyцkelчi Kыlыч Azerbaycan'dan yarыn ayrыlacaьыnы,
ancak hangi gюrevde olursa
olsun kendisini Azerbaycan'la
baьlayan gюnцl baьlarыnыn hep
var olacaьыnы sюzlerine ekledi.
mez olduьunu, diplomatlara yюnelik tehditlerin ise daha da kюtц
olduьunu" ifade etti.
Bцyцkelчi Dorohin Azerbaycan'ыn diplomatik misyonlarыna
gюnderilmiш tehdit mektuplarыnы
gюrmediьini, o nedenle de bu
mektuplarыn gerчek olup olmadыklarы konusunda net bir gюrцш
bildiremeyeceьini, fakat her
tцrlц tehdidin kabul edilemez
olduьunu vurguladы.
Bцyцkelчi Mцslцman dцnyasыnda protestolara neden olan
"Mцslцmanlarыn masumiyeti"
isimli filme iliшkin geliшmelere de
deьindi.
Rusya'nыn Azerbaycan
Bцyцkelчisi Vladimir
Dorohin
Ermeni
ASALA terюr юrgцtцnцn Azerbaycan diplo-
matik
misyonlarыna
yюnelik tehdit mektuplarы gюndermesini deьerlendirirken "her tцrlц tehdidin kabul edile-
Dorohin aчыklamasыnda, insanlarыn inanчlarыnы aшaьыlayan filmlerin yapыlmasыnыn yanlыш olduьunu vurguladы ve bu filme tepki
olarak diplomatik misyonlara
saldыrыlmasыnы da eleшtirdi.
ziyaret ettiler.
Muavin Konsolos Mustafa
Altay SЮNMEZ'in de hazыr
bulunduьu ziyaret, samimi bir
havada geчti. Baшkonsolos
AYYЫLDЫZ Юьretmenlerin
ziyaretinden duyduьu memnuniyeti dile getirerek,
Kazakistan Tцrkiye arasыndaki
iliшkiler hakkыnda bilgi verdi.
Almatы'ya yeni atanan
юьretmenler
Almatы
Baшkonsolosu
Sayыn
Sadin
AYYЫLDЫZ'ы
Чin Ulusal Radyosu
(CRЫ)'nun haberine
gюre Uygur Юzerk Bюlgesi'nde Uygurca dilinde yayыn yapan kapsamlы Иnternet sitesi
www.tograk.com portalы, resmen hizmete girdi.
sitesi tarafыndan anonim шirket
tarzыnda iшletilen tograk.com
portalы, dцnyada Uygurca yayыn
yapan en bцyцk site olarak
kabul ediliyor. Yaxin sitesi
Genel Mцdцrц Zhang Xiaoyu,
portalыn hizmete girmesi iчin
dцzenlenen tюrende yaptыьы
konuшmada, yeni portalыn Uygur
Юzerk Bюlgesi dahil dцnyada
Uygur dili konuшan kesimlerdeki
internet kullanыcыlarыna hizmet
sunacaьыnы sюyledi. Modern
Уйэур Юzerk Bюlgesi'nin en
bцyцk haber sitelerinden Yaxin
Юьretmenlerin yurtdышыnda
юnemli bir misyonu цstlendiklerini belirten, Baшkonsolos
AYYЫLDЫZ юьretmenlerin
Tцrkiye Cumhuriyeti Devleti'ni
temsil ettikleri bilinciyle hareket
etmelerinin цlkemize yarar
saьlayacaьыnы vurgulayarak,
юьretmenlere yeni gюrevlerinde
baшarыlar diledi.
чaьыn ilerleme, dышa aчыklыk, hoшgюrц, medeniyet ve bilim dцшцncelerini yayacaklarыnы kaydeden
Zhang, portal sayesinde internet
kullanыcыlarыnыn чaьыn son geliшmelerini de yakыndan takip edebileceьini sюyledi.
Yeni portal; haber, ekonomi,
hukuk, turizm, alышveriш, yemek,
spor gibi 30'dan fazla ana baшlыk
altыnda 100'ц aшkыn konuda
yayыn yapacak.
Kыrgыzistan Tцrkiye
Manas Цniversitesi
Иletiшim Fakцltesi'nin
tv/yapыm stцdyosunda
ilk test чekimi gerчekleшtirildi.
Rektюr Yardыmcыsы Prof. Dr.
Mahmut ИZCИLER, Иletiшim
Fakцltesi Dekanы Prof. Dr.
Mehmet KЦЧЦKKURT ve
Genel Sekreter Dr. Hidayet
TUNCAY tarafыndan stцdyolarыn bir gцn юnce gюrцlmesinin
ardыndan 30 Aьustos 2012'de
gerчekleшtirilen чekimlerle stцdyonun bцtцn teчhizatlarы baшarыyla test edildi.
Yapыmcыlыьыnы ve yюnetmenliьini Иletiшim Fakцltesi Radyo TV
Sinema Bюlцmц Baшkanы Doч.
Moldoseyit MAMBETAKUNOV'un yaptыьы programы Kыrgыz
Radyo TV Kurumu (KTR) spikerlerinden Nazira AYTBEKOVA, Manas Radyosu Mцdцrц
Dr. Bцlent NAMAL ve Иletiшim
Fakцltesi Radyo TV Sinema
Bюlцmц юьrencilerinden Aliшer
ИBRAGИMOV sundu. Program
konuklarы Иletiшim Fakцltesi
Dekanы Prof. Dr. Mehmet
KЦЧЦKKURT, Dekan Yardыmcыsы Юьr. Gюr. Abdы SATAROV, Ata-Curt Vokal Grubu,
Kыrgыzistan Devlet Sanatчыsы
Dinara AKULOVA, Komuz
Sanatчыsы Zakirbek DЦYШENBEK UULU ve Kыrgыzistan
Tцrkiye Manas Цniversitesi
Konservatuvarы Kanun Sanatчыsы
Gюkhan USAL oldu. Чekimlerdeki teknik ekipteyse stцdyonun kurulmasыnda danышmalыk
yapan TRT Bilgi Ишlem Dairesi
Baшkanlыьы mцhendislerinden Ali
GЮRMEZLER, Halil PARLAK, Kazыm PEKTAШ ve Юzgцr
ЧAKMAK; ayrыca Иletiшim
Fakцltesi uzmanlarыndan Hakkы
ИШCAN, Mustafa AKARSU;
NBT Televizyonu teknik ekibinden Kanat KASЫMBEKOV,
Kыrgыz Radyo TV Kurumu
teknik ekibinden Almaz ШEYШENALИYEV, Kumaш TURUSBEKOV, Rustam SADЫKOV
bulundu.
Иletiшim Fakцltesi Dekanы Prof.
Dr. KЦЧЦKKURT, programda, baшta Kыrgыzistan Tцrkiye
Manas Цniversitesi Rektюrlцьц,
Tцrkiye Cumhuriyeti Baшbakanlыk Tanыtma Fonu ve Tцrkiye
Radyo TV Kurumu (TRT)
olmak цzere stцdyonun kurulmasыnda ve test чekimlerinin
yapыlmasыnda emeьi geчenlere
teшekkцr etti. Dekan Prof.
KЦЧЦKKURT, stцdyonun
teknik юzelliklerini anlattы ve
hedeflerinin юьrencilerin eьi-
 êûðãûçñêî-òóðåöêîì óíèâåðñèòåòå "Ìàíàñ", íà ôàêóëüòåòå êîììóíèêàöèè, óñïåøíî
ïðîøëè ïåðâûå ñúåìêè â òåñòðåæèìå. Äî ïðîâåäåíèÿ ïåðâûõ ñúåìîê âñå îáîðóäîâàíèå
òåñòèðîâàëîñü è ââîäèëîñü â
ðàáî÷èé ðåæèì óñèëèÿìè çàìåñòèòåëÿ ðåêòîðà, ïðîôåññîðà, äîêòîðà íàóê Ìàõìóòà
Èçæèëåðà, äåêàíà ôàêóëüòåòà
êîììóíèêàöèè, ïðîôåññîðà,
äîêòîðà Ìåõìåòà Êó÷óêêóðòà
è ãëàâíîãî ñåêðåòàðÿ äîêòîðà
Õèäàåòà Òóíæàé.
 ñúåìêàõ ïðîãðàììû ïðèíèìàëè ó÷àñòèå ðåæèññåð-ïîñòàíîâùèê, êóðàòîð ôàêóëüòåòà êîììóíèêàöèè îòäåëåíèÿ
ðàäèî, òåëåâèäåíèÿ è êèíî äîöåíò Ìîëäîñåéèò Ìàìáåòàêóíîâ; âåäóùèìè áûëè ñïèêåð
ÎÒÐÊ Íàçèðà Àéòáåêîâà, äèðåêòîð ðàäèî "Ìàíàñ" äîêòîð
íàóê Áþëåíò Íàìàë è ñòóäåíò
4-ãî êóðñà ôàêóëüòåòà êîììóíèêàöèè îòäåëåíèÿ ðàäèî, òåëåâèäåíèÿ è êèíî Àëèøåð Èáðàãèìîâ. Ãîñòÿìè ïðîãðàììû
áûëè äåêàí ôàêóëüòåòà êîììóíèêàöèè Ìåõìåò Êó÷óêêóðò, çàìåñòèòåëü äåêàíà Àáäû Ñàòàðîâ, âîêàëüíàÿ ãðóïïà "Àòà-æóðò", çàñëóæåííàÿ
àðòèñòêà Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè Äèíàðà Àêóëîâà, âåðòóîçíûé êîìóçèñò Çàêèðáåê
Äóéøåíáåê óóëó è ïðåïîäîâàòåëü êîíñåðâàòîðèè ÊÒÓ
"Ìàíàñ" ìóçûêàíò Ãîêõàí
Óñàë. Çà òåõíè÷åñêîé ñòîðîíîé ñëåäèëè èíæåíåðû èç Òóðåöêîé ãîñóäàðñòâåííîé òåëåðàäèîêîðïîðàöèè Àëè Ãîðìåçëåð, Õàëèëü Ïàðëàê, Êàçûì Ïåêòàø è Îçãóð ×àêìàê,
à òàêæå ïðåäñòàâèòåëè ôàêóëüòåòà êîììóíèêàöèè Õàêêû È÷æàí, Ìóñòàôà Àêàðñó,
èç òåõíè÷åñêîé ãðóïïû êàíàëà
ÍÁÒ - Êàíàò Êàñûìáåêîâ, èç
òåõíè÷åñêîé ãðóïïû ÎÒÐÊ Àëìàç Øåéøåíàëèåâ, Êóìàø
Òóðóñáåêîâ è Ðóñòàì Ñàäûêîâ.
Âî âðåìÿ ïðîãðàììû äåêàí
ôàêóëüòåòà êîììóíèêàöèè
Ì.Êó÷óêêóðò ïîáëàãîäàðèë
ðåêòîðàò ÊÒÓ "Ìàíàñ", ôîíä
ðàçâèòèÿ ïðè ïðåìüåð-ìèíèñòðå Òóðöèè, ãîñóäàðñòâåíóþ
òåëåðàäèîêîðïîðàöèþ Òóðöèè, à òàêæå âñåõ, êòî áûë çàäåéñòâîâàí è ïîìîãàë ñòðîèòåëüñòâó è çàïóñêó äàííîé òåëåñòóäèè. Äåêàí ðàññêàçàë î
òåõíè÷åñêèõ âîçìîæíîñòÿõ, à
òàêæå ïîä÷åðêíóë, ÷òî öåëüþ
íîâîçàïóùåííîé òåëåñòóäèè
ÿâëÿåòñÿ ïðîâåäåíèå è âûïîëíåíèå ïðàêòè÷åñêèõ çàäàíèé
äëÿ ñòóäåíòîâ äàííîãî âóçà,
ãäå îíè áóäóò ñíèìàòü ïðîãðàììû, èìåþùèå ñîöèàëüíîêóëüòóðíóþ âàæíîñòü îáùåñòâà â öåëîì. Ïî ñëîâàì äåêàíà, ðàáîòà íîâîé òåëåâèçè-
tilmesi ve sosyal fayda saьlayacak yapыmlarыn gerчekleшtirilmesi
olduьunu sюyledi. Иletiшim
Fakцltesi Dekanы, stцdyoda
gerчekleшtirilecek yapыmlarla
Tцrk dцnyasыnыn daha da
gцчleneceьini vurguladы.
Dekan Yardыmcыsы Abdы
SATAROV da ileri teknolojiyle
donatыlmыш olan stцdyonun
bюlgede bir benzerinin olmadыьыnы, Цniversitenin tanыnmasыnda ve geliшmesinde bцyцk katkы
saьlayacaьыnы, юьrencilerin eьitilmesinin yanы sыra dost ve
kardeш Kыrgыzistan ve Tцrkiye
arasыnda bir altыn kюprц de olacaьыnы, baшarыlы yapыmlarыn hazыrlanmasы yolunda kapыlarыnыn
herkese aчыk olduьunu sюyledi ve
emeьi geчenlere teшekkцr etti.
Program Ata-Curt Vokal
Grubu, Zakirbek DЦYШENBEKOV UULU, Dinara AKULOVA ve Gюkhan USAL'ЫN
шarkыlarыyla son buldu.
Uzun yыllardыr kurulmasы planlanan Kыrgыzistan Tцrkiye
Manas Цniversitesi Иletiшim
Fakцltesi Stцdyosu Цniversitenin юzellikle son 2 yыldaki
hыzlы geliшmesine paralel olarak
bu yыl nihayet tamamlandы.
Dijital teknolojiyle kurulan
stцdyoda gerчekleшtirilecek
yapыmlar bюlgedeki televizyon
kanallarы ile paylaшыlabilecek formatlara da dюnцшtцrцlebiliyor.
Yapыm stцdyosu olarak kurulan
stцdyo, 'uplink' eklenerek televizyon yayыnы yapmaya da uygun
hale getirilebiliyor.
Stцdyo (dairesel); video reji,
kamera ve ышыk kontrol odasы, ses
reji odasы, non-linear kurgu
odasы ve sistem odasыndan
oluшuyor. Ayrыca seyircili чekim
platosu (132 seyircili mini
stцdyo) ve bцyцk stцdyo (eьitim
stцdyosu) da bulunuyor. Dairesel stцdyonun чapы 14.40 m.,
yцksekliьi 7 m., alanы 172.5 metrekare; bцyцk stцdyo 13.60 x
19.50 m. olmak цzere 266 metrekare ve seyircili stцdyo da 132
kiшilik.
Stцdyonun teknik altyapыsы
Soundcraft Vi 4 ses mikseri, 2
adet tam 'chroma key'li Fora
HVS 350 resim masasы, ADB ышыk
kontrol цnitesi, Title Box karakter jeneratюr, Edius kurgu sistemi, Arri stцdyo ышыk sistemleri ile
Panasonic AGHPX500 kameralar gibi ileri teknolojik cihazlardan oluшuyor.
îííîé ñòóäèè è âûïóñê ïðîãðàìì åùå êðåï÷å óêðåïÿò
ñâÿçè òþðêîÿçû÷íîãî ìèðà.
Çàìåñòèòåëü äåêàíà Àáäû
Ñàòàðîâ òàêæå ðàññêàçàë î
òîì, ÷òî íè â îäíîì ðåãèîíå
ñòðàíû íåò ïîäîáíîé òåëåâèçèîííîé ñòóäèè, êàê ýòà, êîòîðàÿ íåïðèìåííî äàñò îãðîìíûé òîë÷îê â ðàçâèòèè
Êûðãûçñêî-Òóðåöêîãî óíèâåðñèòåòà "Ìàíàñ", è ïîä÷åðêíóë, ÷òî äâåðè ñòóäèè
âñåì îòêðûòû, à òàêæå ïîáëàãîäàðèë âñåõ, êòî ïîìîãàë è
ðàáîòàë íàä ñòðîèòåëüñòâîì è
çàïóñêîì äàííîé ñòóäèè.
Ïðîãðàììà çàâåðøèëàñü èñïîëíåíèåì ïåñåí âåðòóîçà êîìóçèñòà Çàêèðáåêà Äóéøåíáåê óóëó, ãðóïïû "Àòà-æóðò",
Äèíàðû Àêóëîâîé è Ãîêõàíà
Óñàëà.
Íàïîìíèì, ÷òî ìíîãî ëåò
ïëàíèðîâàëîñü ñòðîèòåëüñòâî
äàííîé òåëåñòóäèè â ôàêóëüòåòå êîììóíèêàöèè ÊÒÓ "Ìàíàñ", è ïîñëåäíèå 2 ãîäà âî
âðåìÿ áûñòðîãî ðàçâèòèÿ óíèâåñèòåòà â öåëîì âåëàñü ïàðàëëåëüíàÿ ðàáîòà íàä ñòðîèòåëüñòâîì ñòóäèé, êîòîðàÿ â
ýòîì ãîäó óñïåøíî çàïóùåíà
â ðàáîòó. Ñòóäèÿ îñíàùåíà
íîâåéøèì öèôðîâûì îáîðóäîâàíèåì. Ïðîãðàììû, êîòîðûå áóäóò ñíèìàòüñÿ çäåñü,
òàêæå áóäóò òðàíñëèðîâàòüñÿ
íà ìåñòíûõ òåëåâèçèîííûõ
êàíàëàõ. Ïîíà÷àëó ñòóäèÿ
èìååò âîçìîæíîñòü òîëüêî
ïðîèçâîäèòü òåëåâèçèîííóþ
çàïèñü ïðîãðàìì, íî â äàëüíåéøåì, ïîñëå ïðåîáðåòåíèÿ
"Àïëèíãà", ïîÿâèòñÿ âîçìîæíîñòü åùå âåùàòü è çàïóñêàòü
ïðîãðàììû â ýôèð â öèôðîâîì ôîðìàòå.
 ñóäèè èìååòñÿ ðåæèññåðñêèé ïóëüò, çâóêî-ðåæèññåðñêèé ïóëüò, ïóëüò óïðàâëåíèÿ
ñâåòîì è êàìåðàìè, òàêæå
ìîíòàæíûé ñòîë äëÿ ïàðàëëåëüíîãî ìîíòàæà è ñèñòåìíûé ïóëüò. Ñòóäèÿ ðàññ÷èòàíà
íà 132 çðèòåëüñêèõ ìåñòà è
îáùåé ñëîæíîñòüþ ðàñïîëàãàåòñÿ íà 172,5 êâàäðàòíûõ
ìåòðàõ ïåðâàÿ ñòóäèÿ è íà 266
êâàäðàòíûõ ìåòðàõ - âòîðàÿ,
áîëüøàÿ ñòóäèÿ.
Òåõíè÷åñêàÿ îñíàùåííîñòü
ñäóäèè ñîñòîèò èç ñëåäóþùèõ
ñîñòàâëÿþùèõ: çâóêîâîãî ñèñòåìíîãî óñèëèòåëÿ, ìèêøåðà
è çâóêîðåæèññåðñêîãî ïóëüòà
"Soundcraft Vi 4", ïîëíûõ
äâóõ êîìïëåêòîâ ðåæèññåðñêîãî âèäåîïóëüòà ñ âîçìîæíîñòüþ "chroma key" "Fora
HVS 350", ïóëüòà óïðàâëåíèÿ
ñâåòîì "ABD", "Title Box",
ñâåòîïðîæåêòîðà "Arri", ÷åòûðåõ ñòóäèéíûõ êàìåð
"Panasonic AGHPX500".
www.turkelpress.com
ДОСТЛУК КЮПРЦСЦ ÌÎÑÒ ÄÐÓÆÁÛ
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012
9
mak цzere Baшkent Ufa'dan
ayrыldы.
TЦRKSOY ve
BAШKURDИSTAN
karar verdi.
Toplantыda oy birliьi ile karara
baьlanan bir baшka husus da
Цnlц Kazak bestecisi Mukan
TULEBAYEV'in Doьumunun
100'ncц Yыlы anыsыna 2013 yыlыnыn
Mukan TULEBAYEV yыlы ilan
edilmesi oldu.
V. Uluslararasы
"TUGANLЫK"
Tiyatro Festivali
TЦRK DИLИ KONUШAN
ЦLKELER
KЦLTЦR
BAKANLARЫ
DAИMИ
KONSEYИ 30. DЮNEM
TOPLANTЫSЫ UFA'DA
GERЧEKLEШTИRИLDИ.
Tцrk Dili Konuшan Цlkeler
Kцltцr Bakanlarы Daimi Konseyi
30. Dюnem Toplantыsы, Baшkurdistan'ыn baшkenti Ufa'da gerчekleшti. 2000 ve 2003 yыllarыndaki toplantыlarыn ardыndan
TЦRKSOY Daimi Konsey
Toplantыsыna цчцncц kez ev
sahipliьi yapan шehirde Tцrk
dцnyasыnыn temsilcileri biraraya
gelerek TЦRKSOY'un geчmiш
faaliyetlerinin yanыsыra
юnцmцzdeki yыl dцzenleyecek
olduьu faaliyetlerle ilgili юnemli
konu baшlыklarы цzerinde kararlara vardыlar.
TЦRKSOY'a цye Azerbaycan,
Kazakistan, Kыrgыzistan, Tцrkiye, Baшkurdistan (R.F.), Tataristan (R.F.), Tыva.(R.F.), Saha
Yakut (R.F.) ve Gagavuz Yeri
(Moldova) kцltцr bakanlarы ve
yardыmcыlarыnыn katыlыm gюsterdiьi Daimi Konseyin aчыlыш tюreni
Baшkurdistan Cumhuriyetinin
(R.F.) Baшbakan Yardыmcыsы
Salavat SAGИTOV, Baшkurdistan Cumhuriyeti (R.F.) Kцltцr
Bakanы Vekili Kamila DAVLETOVA, TЦRKSOY Genel
Sekreteri Dцsen KASEИNOV, ve
TЦRKSOY Dюnem Koordinatюrц Tцrkiye Cumhuriyeti
Kцltцr ve Turizm Bakanы
Ertuьrul Gцnay'ыn yerine
vekaleten Tцrkiye Cumhuriyeti
Kцltцr ve Turizm Bakanlыьы
Mцsteшar Yardыmcыsы Kemal
Fahir GENЧ'in ev sahipliьinde
gerчekleшti.
Toplantыda ilk olarak,
TЦRKSOY Genel Sekreteri
Dцsen KASE?NOV TЦRKSOY
faaliyet raporu ve TЦRKSOY'un
20'nci yыlыna ithafen dцzenlenecek etkinlik programlarыnыn
sunumunu gerчekleшtirdi.
Ardыndan ise TЦRKSOY'un
kцltцr hayatыmыza getirdiьi en
bцyцk yeniliklerden birisi olan
Tцrk Dцnyasы Kцltцr Baшkenti
uygulamasы ile ilgili юneri gцndeme taшыndы.
30 Mayыs 2012 tarihinde
Tataristan Cumhurbaшkanы
Rustem Minnihanov, TЦRKSOY'a
gerчekleшtirdiьi ziyarette Tцrk
Dцnyasы Kцltцr Baшkenti uygulamasы dahilinde Kazan'ыn, "2014
Tцrk Dцnyasы Kцltцr Baшkenti"
olmasыnы arzu ettiьini dile getirmiшti. Bu aчыklama sonrasы
gerчekleшtirilen baшvuruyu deьerlendiren Daimi Konsey, Tataristan Kцltцr Bakanы Ayrat
SИBAGATULLИNA'nыn yaptыьы
sunum sonrasыnda, oybirliьi ile
Tataristan'ыn Baшkenti Kazan'ы
"2014 yыlы Tцrk Dцnyasыnыn
Kцltцr Baшkenti" olarak ilan etti.
Toplantы sыrasыnda sюz alan
Eskiшehir valisi Kadir KOЧDEMИR
ise, "2013 yыlы Tцrk Dцnyasыnыn
Kцltцr Baшkenti" seчilen Eskiшehir'in yapmыш olduьu чalышmalarы iчeren bir sunum yaparak, Daimi Konsey цyelerini
Eskiшehir'de yapыlan чalышmalar
hakkыnda bilgilendirdi.
30. Dюnem Toplantыsыnda alыnan kararlardan bir diьeri ise
TЦRKSOY цye цlkelerine
kцltцr ve Sanat alanыnda yepyeni
bir soluk getirecek olan Uluslararasы Delfi Oyunlarыyla ilgiliydi.
Daimi Konsey, amatюr - profesyonel genч sanatчыlar iчin yeni
fыrsatlar sunacak, onlarыn farklы
цlkelerde tanыnmasыna fayda
saьlayacak Uluslarasы Delfi
Genчlik Oyunlarы'nыn birincisinin
TЦRKSOY цye цlkelerinden
birinde gerчekleшtirilmesine
Tцrk dцnyasыnыn юnemli sanatsal faaliyetlerinden birisi olan 5.
Tцrk Dili Konuшan Halklar
Tuganlыk Tiyatro Festivali'nin
aчlышы Daimi Konsey toplantыlarыyla aynы dюnemde gerчekleшti. Salavat Yuleyev Meydanыnda, Daimi Konsey цyelerinin
aчыlышыnы yaptыьы festival bu yыl,
Azerbaycan, Kazakistan, Kыrgыzistan, Tцrkiye ile Rusya'ya
baьlы Altay, Baшkurdistan,
Daьыstan, Kabardino-Balkarya,
Tataristan, Hakasya, Чuvaшistan, Yakutistan Cumhuriyetleri'nden 14 tiyatro topluluьunu
aьыrlыyor. 1991 yыlыndan bu yana
Ufa'da gerчekleшtirilen Tuganlыk
Tцrk Dili Konuшan Цlkeler
Tiyatro Festivalinin aчыlышы sonrasыnda konuklar "BaшkurdistanAvrasya'nыn Иncisi" konulu
Uluslararasы TЦRKSOY
Fotoьraf Sergisi, Majit Gafuri
Baшkurt Devlet Dram Tiyatrosu'nda цnlц oyun yazarы Nacip
ASANBAYEV'un Ahmet Zeki
Validi Togan'nыn hayat hikаyesini anlatan eseri ve Baшkurt halk
sanatчыsы Gata SULEYMANOV'un
doьumunun 100'ncц Yыlыna
ithafen gerчekleшtirilen konseri
izlediler. Heyet baшkanlarы aynы
zamanda milli kahraman ve
Baшkurtlarыn цnlц шairi Salavat
YULAYEV'in anыtыnы ziyaret
ederek чiчek bыraktыlar.
Miftahettin Akmulla
Цniversitesinde
TЦRKSOY
Kцrsцsц Aчыldы
30 Dюnem toplantыsыnыn
yoьunluьunun yanы sыra katыlыmcыlarыn programы oldukчa yoьundu. Konuklar, Sanatsal sergiler,
folklor festivalleri ve eьitim
kurumlarыna чeшitli ziyaretlerde
gerчekleшtirerek aчыlышlara katыldыlar. Bu aчыlышlardan biriside
kцltцr hayatыmыza, bцnyesinde
gerчekleшtirilecek araшtыrmalar
ile ышыk tutacak TЦRKSOY
kцrsцsц oldu.
Miftahetdin Akmulla Baшkurt
Devlet Цniversitesi Baшkurt
Filoloji Fakцltesinde aчыlышы
yapыlan TЦRKSOY kцrsцsцnцn
ardыndan, юьrencilerle buluшan
TЦRKSOY Genel Sekreteri
Dцsen KASEИNOV'a цniversite
tarafыndan fahri profesюrlцk
unvanы verildi.
Oldukчa verimli geчen Tцrk
Dili Konuшan Цlkeler Kцltцr
Bakanlarы Daimi Konseyi 30.
Dюnem Toplantыsы'nыn ardыndan
konuklar, 2013 yыlыnda Kыrgыzistan'ыn baшkenti Biшkek'de
gerчekleшtirilmesi kararlaшtыrыlan
31. dюnem toplantыsыnda buluш-
Îá ýòîì TurkelPress ñîîáùèëà Ãîñóäàðñòâåííàÿ
òàìîæåííàÿ ñëóæáà ïðè
ïðàâèòåëüñòâå Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè.
Êàê èçâåñòíî, ñ íà÷àëà
àâãóñòà òåêóùåãî ãîäà
ïðåêðàòèëîñü ïåðåìåùåíèå òîâàðîâ èç Ðåñïóáëèêè Êàçàõñòàí ÷åðåç ñòàíöèþ "Ìàéìàê", êîòîðàÿ
íàõîäèòñÿ íà ñòûêå êûðãûçñêî-êàçàõñòàíñêîé
ãðàíèöû.
 ðåçóëüòàòå ïåðåãîâîðîâ ìåæäó òàìîæåííûìè è ïîãðàíè÷íûìè ñëóæáàìè Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè è
Ðåñïóáëèêè Êàçàõ-
ñòàí äîñòèãíóòà äîãîâîðåííîñòü î òîì,
÷òî âîçîáíîâèò ðàáîòó æåëåçíîäîðîæíàÿ
ñòàíöèÿ "Ìàéìàê" â
Òàëàññêîé îáëàñòè.
Ñòàíöèÿ "Ìàéìàê" ÿâëÿåòñÿ åäèíñòâåííûì æåëåçíîäîðîæíûì óçëîì íà
òåððèòîðèè Òàëàññêîé
îáëàñòè, ÷åðåç êîòîðûé
îñóùåñòâëÿþòñÿ ãðóçîâûå
æåëåçíîäîðîæíûå ïåðåâîçêè.
Uluslararasы Tцrk Kцltцrц
Teшkilatы (TЦRKSOY), Tцrk dili
konuшan halklar ve цlkeler
arasыnda dostane iliшkiler kurarak, ortak Tцrk kцltцrцnц, dilini, tarihini, sanatыnы, gelenek ve
gюreneklerini gцn yцzцne чыkarmak, geliшtirmek, korumak ve
gelecek kuшaklara aktararak
kalыcы kыlmak amacыyla чalышmalarыnы sцrdцren bir kцltцr
sanat teшkilatыdыr. 12 Temmuz
1993 tarihinde, Almatы'da
Azerbaycan, Kazakistan,
Kыrgыzistan, Tцrkmenistan,
Tцrkiye ve Юzbekistan'ыn kцltцr
bakanlarы tarafыndan imzalanan
faaliyet anlaшmasы ile kurulan
TЦRKSOY, gцnцmцz itibari ile,
gюzlemci цlke statцsцyle teшkilata цye olan, Rusya Federasyonu'nun юzerk Cumhuriyetleri
Altay, Baшkurdistan, Hakas,
Saha, Tataristan, Tыva, Moldova'ya baьlы Gagauz Yeri Юzerk
Bюlgesi ve Kuzey Kыbrыs Tцrk
Cumhuriyeti ile birlikte, 14 Tцrk
cumhuriyetini чatыsы altыnda birleшtirmiш; kuruluшundan itibaren
sцrekli geliшen ve yeniliklere imza
atan uluslararasы bir юrgцttцr.
Baшkurdistan Cumhuriyeti teшkilata katыlыm gюsterdiьi tarihten
bu yana TЦRKSOY'un en aktif
цyelerinden biri olmuшtur. Geчen
yыllar boyunca Baшkurdistan
Kцltцr Bakanlыьы ve TЦRKSOY'un
ortaklaшa gerчekleшtirdiьi pek
чok kцltцr ve sanat aktivitesi
bulunmaktadыr. Baшkurdistan
Cumhuriyeti Kцltцr Bakanlыьы
tarafыndan geleneksel olarak
dцzenlenen, Uluslararasы Tцrk
Dцnyasы Genчlik Mцzik Festivali "Ural Mono" ve Uluslarasы
"Tuganlыk" Tiyatro Festivalleri
TЦRKSOY'un katkыlarыyla
sцrdцrцlmektedir. 2010 yыlыnda
farklы milletlerden fotoьraf
sanatчыlarыnыn katыldыьы Uluslararasы 6. TЦRKSOY Fotoьrafчыlar Buluшmasы, Uluslararasы
"Ak Turna" Tцrk Dцnyasы Шiir
Aktarmacыlar Yarышmasы ve "Zov
Urala" halk чalgыlarы topluluьu
yarышmalarы ve festivalleri her
sene geleneksel olarak TЦRKSOY
iшbirliьi ile gerчekleшtirilen diьer
faaliyetlerden bazыlarыdыr.
TЦRK DИLИ KONUШAN
ЦLKELER KЦLTЦR
BAKANLARЫ DAИMИ
KONSEYИ 30. DЮNEM
TOPLANTЫSЫ
KARARLARЫ
* TЦRKSOY Genel Sekreterliьi'nin 30. Dюnem Чalышma
Raporu ile Mali Raporunu
gюrцшцlerek oy birliьi ile onaylanmышtыr.
* TЦRKSOY'un kuruluшunun
20. Yыlы mцnasebetiyle цye цlkelerde, UNESCO'da ve iшbirliьi
yapыlan uluslararasы diьer
юrgцtlerde etkinlikler dцzenlenmesi kararlaшtыrыlmышtыr.
* R.F. Tataristan Cumhuriyeti
Kцltцr Bakanы Ayrat SИBAGATULLИN tarafыndan verilen bilgiler doьrultusunda Tataristan'ыn
baшkenti Kazan'ыn, 2014 yыlыnda
Tцrk Dцnyasы Kцltцr Baшkenti
ilan edilmesi onaylanmышtыr.
* 2013 Eskiшehir-Tцrk Dцnyasы
Kцltцr Baшkenti etkinlikleri
hakkыnda Eskiшehir Valisi Dr.
Kadir KOЧDEMИR tarafыndan
verilen bilgileri deьerlendirilerek
цye цlkelerin yapыlacak etkinliklere aktif bir шekilde katыlыmlarы
юnerilmiшtir.
* 2013 yыlыnыn, Цnlц Kazak
Bestecisi Mukan TULEBAYEV'in doьumunun 100. Yыlы
nedeniyle Mukan TULEBAYEV
Yыlы ilan edilmesi kararlaшtыrыlmышtыr.
* 2013-2014 yыllarыnda
TЦRKSOY Цyesi Цlkeler
Birinci Delfi Oyunlarыnыn dцzenlenmesi kararlaшtыrыlmышtыr.
* Цye цlkelerin юnerileri ve
Daimi Konsey цyelerinin teklifleri doьrultusunda TЦRKSOY
20'nci Yыl (2013) Faaliyet
Programы onaylanmышtыr.
* 30. Dюnem Toplantыsы Sonuч
Bildirisi kabul edilmiшtir.
* 31. Dюnem Koordinatюrlцьцnцn Kыrgыzistan Kцltцr ve
Turizm Bakanы tarafыndan цstlenilmesi ve toplantыnыn, 2013
yыlыnda Ыssыk Gюl Forumu sыrasыnda Biшkek'te yapыlmasыnы
kararlaшtыrыlmышtыr.
Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî
ïîëîæèòåëüíîìó èñõîäó
ïåðåãîâîðîâ î âîçîáíîâëåíèè ðàáîòû æåëåçíîäîðîæíîé ñòàíöèè àêòèâíîå ñîäåéñòâèå îêàçàëà
êàçàõñòàíñêàÿ ñòîðîíà.
 íàñòîÿùåå âðåìÿ òàìîæåííûå ñëóæáû Êûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè è Ðåñïóáëèêè Êàçàõñòàí ïðè
ñîäåéñòâèè ìåñòíûõ îðãàíîâ ãîñóäàðñòâåííîé âëàñòè ïðîðàáàòûâàþò ìåðîïðèÿòèÿ ïî çàêëþ÷åíèþ Âðåìåííîé òåõíîëîãè÷åñêîé ñõåìû âçàèìîäåéñòâèÿ, íåîáõîäèìîé
äëÿ âîçîáíîâëåíèÿ ðàáîòû æåëåçíîäîðîæíîé
ñòàíöèè "Ìàéìàê".
Îòäåë èíôîðìàöèîííîé
ïîëèòèêè àïïàðàòà
ïðàâèòåëüñòâà ÊÐ.
Tarsus Beledиyesи tarafыndan geleneksel
hale getиrиlen ve
bu yыl 11.sи gerчekleшtиrиlen
"Uluslararasы
Karacaoьlan
Шelale Шииr Akшamlarы" yapыlды.
Atatцrk anыtыna
чelenk konulmasыyla
baшlayan etkinlikte
Kцltцr Merkezi'nde
Mustafa Tatlыtцrk
ve Ahmet Юzdemir
tarafыndan "Sesiyle
Sюzцyle" adlы bir
program dцzenlendi. Шelale Parkы'nda
yюre шairleri ve halk
ozanlarы sahne alышыyla devam
eden etkinlikte aчыlыш konuшmasыnы Tarsus Belediye Baшkanы
Burhanettin Kocamaz gerчekleшtirdi. Kalabalыk bir sanatsever topluluьuna hitap ederek
Uluslararasы bir etkinliьe bir kez
daha ev sahipliьi yapmaktan
mutlu olduklarыnы dile getiren
Belediye Baшkanы Burhanettin
Kocamaz, etkinliьin 20'nin
цzerindeki Tцrk devlet ve topluluklarыndan katыlan шair, aшыk ve
onur konuklarыyla birlikte kutlanacaьыnы bildirdi. Yoьun geчen
programыn 2. gцnц tцrkцlerini,
цчцncц gцnц ise шiirlerini
seslendiren sanatчыlara ayrыldы.
Etkinliьin son gцnц olan 21
Eylцl Cuma gцnц; Uluslararasы
Tцrk Kцltцrц Teшkilatы ЦRKSOY
giriшimleri ile yurt dышыndan davet
edilen шair ve aшыklara ayrыldы.
Kazakistan'dan Serikbay Kosan,
Kыrgыzistan meclisi, Vanda yaшayan 10 Kыrgыz
kюkenli юьrenci iчin
eьitim kontenjanы aчtы.
Jogorku Keneш (Yцksek
Meclis) oturumunda Van'da
yaшayan Kыrgыz kюkenli юьrencilere kontenjan teklifi oy birliьiyle kabul edildi.
Meclisin aldыьы karar gereьince
Van'lы 10 юьrenci, bu цlkenin
eьitim kurumlarыnda burslu
olarak юьrenim gюrebilecek. Bu
чerчevede 5 юьrenci Kыrgыz-Tцrk
Sebat Eьitim mцesseselerinde,
diьer 5 юьrenci ise Kыrgыz-Tцrk
Manas Цniversitesi'nde okuyabilecek. Kыrgыzistan ile Afganistan arasыndaki Pamir bюlgesinden 1980'li yыllarda Tцrkiye'ye
gelen Kыrgыzlarыn bцyцk bir
bюlцmц Van'a yerleшtirilmiшti.
Ýòíè÷åñêèì êûðãûçàì,
ïðîæèâàþùèì â ñåëå
Óëó-Ïàìèð Âàí (Òóðöèÿ),
ïðåäëàãàåòñÿ âûäåëèòü
Baшkurdistandan Rusya Bilimler
Akademisi UFA Bilim Merkezi
Baшkanы Prof. Dr. Rozalia Sultangareeva ve Rif Tuygunov,
Kыrgыzistan'dan Zairbek Acыmatov, Gagavuz Yeri'nden
Gцllц Karanfil, Ecaterina
Ganeva, Tataristan'dan Ramiz
Aymatov, Kuzey Kыbrыs Tцrk
Cumhuriyeti'nden Kemal Deveci
sahne alды.
Uluslararasы 11. Karacaoьlan
Шelale Шiir Akшamlarы'na ayrыca
Tarsus Belediyesi giriшimleriyle
Tцrk Dцnyasы Araшtыrma Vakfы
Baшkanы Prof. Dr. Turan Yazgan, Kыrыm-Tatar Milli Meclis
Baшkanы Mustafa Kыrыmlыoьlu
Cemilov, Kыrыm Kцltцr Bakanы
Yardыmcыsы Doч.Dr. Иsmet
Zaatov, Bilkent Цniversitesi
Юьretim Gюrevlisi Prof.Dr.
Sabitay Togay, Azerbaycanlыlar
ve Tцrk Halklarы Ишbirliьi
Baшkanы Ыlgar Иlkin, Aznakay
Eski Belediye Baшkanы Enes
Иshakov ve Tцrk- Tatar Derneьi
Baшkanы Firdevs Fat-helislam ile
Baшkurdistan'dan Rusya Bilimler
Akademisi Ufa Bilim Merkezi
Baшkanы Prof. Dr. Rozalia
Sultangareeva onur konuьu
olarak katыlдыlar. Ayrыca
UNESCO Yaшayan Иnsan Hazinesi Aшыk Шeref Taшlыova da sahnesiyle etkinliьe ayrы bir renk
katты.
Yine etkinlik kapsamыnda
gerчekleшtirileшен bir programla
park aчыlышы da yapыlды. TЦRKSOY
Teшkilatы giriшimleri ve Tarsus
Belediye Meclisi oluru ile Baьlar
Mahallesi'nde Azerbaycanlы
kahramanlыk шairi Ahmet
Cevad'ыn isminin verildiьi parkыn
aчыlышы gerчekleшtirilди.
Gцler FEDAИ,
TЦRKSOY KKTC Цlke
Temsilcisi.
êâîòó â óíèâåðñèòåòå
"Ìàíàñ"
Ýòíè÷åñêèì êûðãûçàì, ïðîæèâàþùèì â ñåëå Óëó-Ïàìèð
Âàí (Òóðöèÿ), ïðåäëàãàåòñÿ
âûäåëèòü êâîòó â ÊûðãûçñêîÒóðåöêîì óíèâåðñèòåòå "Ìàíàñ" è ëèöåå "Ñåáàò". Îá ýòîì
íà çàñåäàíèè Êîìèòåòà ïàðëàìåíòà ïî îáðàçîâàíèþ, íàóêå,
êóëüòóðå è ñïîðòó ñîîáùèë
åãî ïðåäñåäàòåëü Êàíûáåê Îñìîíàëèåâ.
Ïî åãî ñëîâàì, ýòíè÷åñêèå
êûðãûçû æèâóò òàì ñ 1992 ãîäà è ïðîñÿò ïðèñëàòü ê íèì
òðåõ ó÷èòåëåé, ïîñêîëüêó îíè
çàáûâàþò èñòîðèþ, ÿçûê è
êóëüòóðó.
Ïðåäñòàâèòåëè "Ìàíàñà" îòìåòèëè, ÷òî ñ÷èòàþò ñîäåéñòâèå â îáðàçîâàíèè "ñâîèì
äîëãîì". "Åñòü íåêîòîðûå
ïðîöåäóðíûå âîïðîñû ïî ïðèåìó
ýòèõ ñòóäåíòîâ.  òå÷åíèå ãîäà, åñëè ÆÊ ïðèìåò ïîñòàíîâëåíèå, òî â ðàìêàõ ìèíèñòåðñòâ äâóõ ñòðàí âîïðîñ áóäåò ðåøåí", - îòìåòèëè îíè.
Ïðåäñòàâèòåëè "Ñåáàòà" îòìåòèëè, ÷òî ãîòîâû ïðèíÿòü
ó÷àùèõñÿ, íî áóäóò îòáèðàòü
èõ ñàìè.
Mèíèñòð îáðàçîâàíèÿ è íàóêè Êàíàò Ñàäûêîâ îòìåòèë,
÷òî ïðîðàáàòûâàåòñÿ òàêæå
âîïðîñ äîðîæíûõ ðàñõîäîâ
áóäóùèõ ñòóäåíòîâ. "Åñëè ðîäèòåëè íå ñìîãóò îïëàòèòü,
òî ìîæíî îáðàòèòüñÿ â áëàãîòâîðèòåëüíûå ôîíäû", - ïðåäëîæèë îí.
Óíèêàëüíûå àçåðáàéäæàíñêèå êîâðû ðó÷íîé ðàáîòû, ñîâðåìåííûå êîâðû ðàáîòû
ïðîèçâîäñòâåííîãî
îáúåäèíåíèÿ "ÀçåðÈëüìå", à òàêæå êíèãè ïî êîâðîâîìó èñêóññòâó è êóëèíàðèè
Àçåðáàéäæàíà áûëè
ïðåäñòàâëåíû íà âûñòàâêå, îðãàíèçîâàííîé â ðàìêàõ ìåæäóíàðîäíîãî ôåñòèâàëÿêîíêóðñà "Òàñàííî2012", ñîñòîÿâøåãîñÿ
â Òàøêåíòå.
Ôåñòèâàëü îðãàíèçîâàí Ñîâåòîì îáùåñòâ äðóæáû è êóëüòóðíî-ïðîñâåòèòåëüñêèõ ñâÿçåé Óçáåêèñòàíà ñ çàðóáåæíûìè ñòðàíàìè. Îñíîâíîé öåëüþ
ôåñòèâàëÿ ÿâëÿåòñÿ çíàêîìñòâî ñ êóëüòóðîé è êóëèíàðíûìè òðàäèöèÿìè íàðîäîâ
ìèðà.
 öåðåìîíèè îòêðûòèÿ ôåñòèâàëÿ ïðèíÿëè ó÷àñòèå îôèöèàëüíûå ëèöà Óçáåêèñòàíà,
ãëàâû ïðåäñòàâèòåëüñòâ èíîñòðàííûõ ãîñóäàðñòâ è ìåæäóíàðîäíûõ îðãàíèçàöèé, àêêðåäèòîâàííûõ â Òàøêåíòå, ïðåäñòàâèòåëè íàó÷íîé è òâîð÷åñêîé ýëèòû Óçáåêèñòàíà.
Ïðåäñåäàòåëü Ñîâåòà îáùåñòâ äðóæáû àêàäåìèê Ñàèäàõðîð Ãóëÿìîâ îòìåòèë áîëüøóþ ðîëü òàêîãî ðîäà ìåðîïðèÿòèé â óêðåïëåíèè äðóæåñòâåííûõ ñâÿçåé ìåæäó íàðîäàìè, ðàñøèðåíèè ìåæäóíàðîäíîãî òóðèçìà, áîëåå òåñíîì
çíàêîìñòâå ñ êóëüòóðîé äðóãèõ íàðîäîâ.
Ãåðîé Óçáåêèñòàíà, ñåíàòîð,
íàðîäíûé ïîýò Àáäóëëà Àðèïîâ ïîä÷åðêíóë âàæíîñòü ó÷àñòèÿ â ôåñòèâàëå ó÷ðåæäåíèé
Óçáåêèñòàíà è ïîñîëüñòâ äðóãèõ ãîñóäàðñòâ êàê âîçìîæíîñòü áîëåå òåñíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà â äåëå êóëüòóðíûõ è òóðèñòè÷åñêèõ ñâÿçåé.
Îò èìåíè äèïëîìàòè÷åñêîãî
êîðïóñà âûñòóïèë ïîñîë Àçåðáàéäæàíà â Óçáåêèñòàíå Íàìèã Àááàñîâ. Îòìåòèâ ðîëü
ìåæäóíàðîäíûõ êóëüòóðíûõ è
êóëèíàðíûõ ôåñòèâàëåé â ðàñøèðåíèè ñâÿçåé ìåæäó íàðîäàìè, îí ðàññêàçàë î ìåæäóíàðîäíîé êîíôåðåíöèè "Âêóñ
Øåëêîâîãî ïóòè: êóëèíàðèÿ,
êóëüòóðà è òóðèçì", íà÷àâøåé
ðàáîòó â Áàêó ñ öåëüþ îáåñïå÷åíèÿ ïðîäîëæèòåëüíîãî ðàçâèòèÿ òóðèçìà íà ìàðøðóòå
èñòîðè÷åñêîãî Âåëèêîãî Øåëêîâîãî ïóòè, ñîçäàíèÿ êðåïêèõ
ìåæäóíàðîäíûõ òóðèñòè÷åñêèõ ñâÿçåé, îêàçàíèÿ ïîääåðæêè ñîâìåñòíûì èíèöèàòèâàì.
 íà÷àëå àçåðáàéäæàíñêîé
ýêñïîçèöèè, îðãàíèçîâàííîé
ïîñîëüñòâîì Àçåðáàéäæàíà â
Óçáåêèñòàíå, áûëè óñòàíîâëåíû Ãîñóäàðñòâåííûé ôëàã è
äåêîðàòèâíîå ïàííî ñ èçîáðàæåíèåì êàðòû Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè.
Äåâóøêè â íàöèîíàëüíûõ
àçåðáàéäæàíñêèõ êîñòþìàõ
ïðèãëàøàëè ãîñòåé ê ñòîëàì ñ
áëþäàìè àçåðáàéäæàíñêîé
êóõíè, ïðåäñòàâëåííîé ïëîâîì, äîëìîé, äîâãîé, êóòàáàìè, êþêþ. Áîëüøîé ïîïóëÿð-
íîñòüþ ó ïîñåòèòåëåé ôåñòèâàëÿ ïîëüçîâàëèñü àçåðáàéäæàíñêèå ñëàäîñòè øåêåðáóðà, ïàõëàâà, øåðáåòû.
Ïî óñëîâèÿì ôåñòèâàëÿ-êîíêóðñà, êàæäàÿ ñòðàíà-ó÷àñòíèöà ïðåäñòàâèëà ïî îäíîìó ìóçûêàëüíîìó íîìåðó. Òàíöåâàëüíûé àíñàìáëü "Àçåðáàéäæàí ãûçëàðû", âîçãëàâëÿåìûé çàñëóæåííîé àðòèñòêîé
Àçåðáàéäæàíà Êåêÿá Àëèåâîé, èñïîëíèë àçåðáàéäæàíñêèé íàðîäíûé òàíåö "Shenlik",
êîòîðûé áûë âñòðå÷åí àïëîäèñìåíòàìè ãîñòåé.
Îò èìåíè ïîñîëüñòâà ãîñòÿì
ôåñòèâàëÿ áûëè ðîçäàíû êíèãè è áóêëåòû î ñîöèàëüíî-ýêîíîìè÷åñêîì è êóëüòóðíîì ðàçâèòèè Àçåðáàéäæàíà, òóðèñòè÷åñêîì ïîòåíöèàëå ðåñïóáëèêè.
Ïî èòîãàì ôåñòèâàëÿ ïîñîëüñòâó áûëè âðó÷åíû ìåäàëü
è äèïëîì àêòèâíîãî ó÷àñòíèêà, à òàêæå ïàìÿòíûå ïîäàðêè
è äèïëîì îáùåñòâà äðóæáû
"Àçåðáàéäæàí- Óçáåêèñòàí".
Trend.
ЙАШАМ ТАРЗЫ ÎÁÐÀÇ ÆÈÇÍÈ
10 № 7-8 Ейлцл/Еким 2012
bin'er dolar юdeyerek baшvuruda
bulunmuшtu.
Yцksekten korkuyor
PИLOT olduьunu sюyleyen
Durmuш Dюven, yurtiчi ve yurtdышы seyahatlerinin чoьunu kendi
uчaьыyla gerчekleшtiriyor. Иlk
uчaьыnы 2006'da alan Dюven, bir
sюyleшide "Ben aslыnda yцksekten
korkarыm. Ama uчmak biraz da
meydan okuma benim iчin”
demiшti.
Цniversiteyi bitirdikten sonra
dil eьitimi iчin ABD'ye giden
Dюven, okul dышыnda hobi
ararken bir Tцrk arkadaшыnыn
ыsrarыyla uчmaya baшlamыш. ABD
dюnцшц bu hobisini sцrdцren
Dюven, Ankara'da kiraladыьы
T-34 uчaьыyla uzun sцre uчmaya
devam etmiш. Daha sonra da
Иstanbul'da profesyonel eьitim
almыш. Шimdi kendi юzel uчaьы ile
uчuyor.
Sibirya'da MЫG-29'la
78 bin feet (24 kilometre) yцksekliьe, yani
stratosfere чыkan Tцrk
iшadamы Durmuш Dюven,
64 dakika sцren bu
mцthiш yolculukta yaшadыьы heyecanы Hцrriyet Ekonomi Mцdцrц
Sefer Levent'e anlattы
AHU Uysal, Ali Шen gibi isimler sыrada beklerken, bir Tцrk
uzay sыnыrыna ulaшtы. Tцrk iшadamы Durmuш Dюven, yaklaшыk
50 bin dolar цcret юdeyerek, bir
MЫG-29 jeti ile, Rusya'da uzay
seyahat programыna katыldы.
Юьlen saatlerinde 78 bin feet
(yaklaшыk 24 km) yцkseklikteki
stratosfere чыkan Dюven, "Uчuш
tulumumun saь kolunda Tцrk, sol
kolunda Rus bayraьы vardы.
Altыmda dцnyayы цzerimde uzayы
gюrdцьцmde bir daha geri dюnemeyeceьimi zannettim. Чok korktum ama deьdi" dedi.
Uzay sыnыrыnda 7 dakika
Moskova'nыn 600 km kuzeyindeki Nizhny Novogrod Hava
Цssц'nden uzay noktasыna
hareket eden Dюven'in yolculuьu, 64 dakika sцrdц. Yaklaшыk
24 km yцkseklikteki uzay
sыnыrыnda 7-8 dakika kaldыklarыnы
belirten Dюven, "2000 km hыzla
юnce 4.000 sonra 11.000 metre
yцksekliьe чыktыk. Юdцm patladы
ama hayatыmdaki en ilginч deneyimi yaшadыьыm iчin чok mutluyum.
Bugцn yine gidelim deseler hemen
uчaьa atlar yine uzay noktasыna
чыkarыm" diye konuшtu.
Bir yыl юnce baшvurdu
Иstanbul'a dюnmek iчin uчak
saatini beklerken Moskova'dan
ulaшtыьыmыz Durmuш Dюven, hala
bir юnceki uчuшun heyecanыnы
yaшыyordu.
Reysaш Lojistik шirketinin
sahibi Dюven, MЫG-29 Space
Travel (uzay seyahati) programы
iчin yaklaшыk 50 bin dolar harcamыш. Uzayыn sыnыrыna чыkmayы
uzun sцre юnce kafasыna koyduьunu sюyleyen Dюven, "Bir yыl
юnce resmen baшvurdum. Ишin
iчinde Rus askerler olduьu iчin
чok titizdiler. Sosyal durumumu
anlatmak ve saьlыk durumumun
bu uчuшa mцsait olduьunu ispatlamak iчin defalarca Rusya'ya gittim. Eшim ve kыzыm benimle
gelmesine raьmen Sibirya'daki
цsse sadece beni aldыlar" dedi.
'Hаlа шaшkыnыm'
Durmuш Dюven, uчaktaki aletlerin bir kыsmыnы tanыmasыnыn
bцyцk avantaj olduьunu ancak
kendi uчuш tecrцbesiyle bюyle bir
seyahatin karшыlaшtыralamayacaьыnы belirtti. MЫG-29'un kabinine oturmasыyla birlikte baшka
bir аleme doьru yola чыktыьыna
dikkat чeken Dюven, "Цstцme
beton dюkцlseydi daha iyiydi.
Fыrlatma koltuьunun цzerinde,
daracыk bir alanda adeta hareketsiz kaldыm. Hыz, adrenalin, yer
чekimsiz ortam, uчsuz bucaksыz
uzay, altыmda dцnya… Hаlа
шaшkыnыm" dedi.
Hollanda merkezli Space
Expedition Cooperation firmasы
2014 yыlыnda bir uzay uчuш programы baшlatmayы planlыyor. Bu
programa iш dцnyasыnыn yakыndan tanыdыьы цч isim Ahu Aysal,
Ali Шen ve Murat Dedeman 95
Medvedev 47'nci yaшыnы doldurdu,
Putin ne armaьan etti?
Baшbakan Dmitri Medvedev, 47'inci
yaш gцnцnц kutladы. Rusya tarihinde
devlet baшkanlыьы koltuьuna 43 yaшыnda
oturarak "en genч lider" olan
Medvedev, doьum gцnцnц "ailesi ve
yakыn dostlarы ile birlikte" kutladы.
Soчi'de bulunan Baшkan Putin bu
kutlamalara katыlmadы. Ancak telefonla
Medvedev'i kutladыьы ve hediye yolladыьы belirtildi. Putin'in hediyesinin
"sosyal gerчekчi temalar taшыyan bir
tablo" olduьu aчыklandы ama ressamыn
ismi sюylenmedi. Ailesinin tek чocuьu
olan hukuk eьitimli Medvedev'in,
Иlya adыnda, diplomat yetiшtiren
MGИMO'da ilk sыnыfta okuyan bir oьlu
var.
Äóðìóø Äîâåí
óëåòåë â êîñìîñ
èç Ðîññèè
Ïîêà òóðåöêèå ìèëëèîíåðû
ãîòîâÿòñÿ ñòàòü êîñìè÷åñêèìè
òóðèñòàìè, îäèí òóðîê óæå ïîáûâàë â êîñìîñå. Ïðè÷åì, îòïðàâèëñÿ òóäà èç Ðîññèè! Âëàäåëåö êîìïàíèè Reysa Lojistik
Äóðìóø Äîâåí çàïëàòèë 50
òûñÿ÷ äîëëàðîâ, ÷òîáû ïðèíÿòü ó÷àñòèå â ïîëåòå â ñòðàòîñôåðó. Ñ àýðîäðîìà â Íèæíåì Íîâãîðîäå â êà÷åñòâå ÷ëåíà ýêèïàæà ÌÈÃ-29 îí ïîäíÿëñÿ íà âûñîòó 24 êèëîìåòðà
íàä óðîâíåì ìîðÿ, òàêèì îáðàçîì îêàçàâøèñü â ñòðàòîñôåðå.
"Â îäíîé ðóêå ó ìåíÿ áûë òóðåöêèé ôëàã, â äðóãîé - ðîññèéñêèé. Êîãäà ÿ óâèäåë ïîä ñîáîé
Çåìëþ, à íàä ñîáîé - êîñìîñ, ÿ
ïîäóìàë, ÷òî áîëüøå íå âåðíóñü. Áûëî î÷åíü ñòðàøíî, íî
ýòî òîãî ñòîèò", - ðàññêàçûâàåò Äîâåí.
Äîâåí ïîäàë çàÿâêó íà ïîëåò
â ñòðàòîñôåðó åùå ãîä íàçàä.
Íåñêîëüêî ðàç åìó ïðèõîäèëîñü ïðèåçæàòü â Íèæíèé Íîâãîðîä, ÷òîáû ïðîõîäèòü ïîäãîòîâêó è ñïåöèàëüíûå òðåíèðîâêè, à òàêæå ïðîâåðÿòü ñîñòîÿíèå çäîðîâüÿ. Äîâåí ó÷èëñÿ â Òóðöèè, à çàòåì â ÑØÀ,
ãäå è ïðèñòðàñòèëñÿ ê ñàìîëåòàì.  Òóðöèè îí îêîí÷èë
êóðñû ïèëîòîâ è ñåé÷àñ ÷àñòî
ëåòàåò íà ÷àñòíîì ñàìîëåòå.
Îäíàêî îïûòà ïîëåòîâ íà èñòðåáèòåëå ó íåãî åùå íå áûëî.
Ïðåäïðèíèìàòåëü ïðèçíàåòñÿ,
÷òî èñïûòàë ñåðüåçíûå íàãðóçêè, íî åñëè åãî ñíîâà ïðèãëàñÿò â êîñìîñ, îí, íå ðàçäóìûâàÿ, ñîãëàñèòñÿ.
"Юlцm Allah'ыn emri, ayrыlыk
olmasaydы…"
Bюyle der bir tцrkцmцz. O tцrkцler ki her
шeyi en doьru, en gцzel ve en etkili biчimde
ifade ederler. Tцrkцlerde riya yoktur, yapmacыklыk yoktur. Ичtendir, samimidir tцrkцlerimiz. Bu yцzdendir ki ne derse el-hak
doьrudur tцrkцlerimiz…
Ишte bu tцrkцlerimizden birinde yukarыdaki
mыsra geчer. "Юlцm Allah'ыn emri, ayrыlыk
olmasaydы…" Yani юlцm haktыr, Hak'tan
gelir. Hakk'ыn emridir, emr- Haktыr. Yapacak
bir шeyimiz yoktur ve herkesedir юlцm.
Zengin-fakir; siyah-beyaz ayыrmaz юlцm.
Шairin dediьi gibi "Иdildir" ve "aynы haшmetle
vurur шahы fakiri…"
Bu sebepledir ki юlцm bize pek koymaz…
Hatta sevdiklerimize kavuшma anы olarak
gюrцrцz юlцmц. "Шeb-i arus", yani dцьцn
gecesi deriz юlцme… Bizim dышыmыzda
geliшtiьinden, elimizden bir шey gelmediьinden, ne yapsak bir шey deьiшmez dediьimizdendir bu kabulleniш, bu rыza… En юnemlisi
de Hak'tan geldiьi ve Hakчa olduьu iчindir
elbette.
Ama ya ayrыlыk?.. Ayrыlыk юyle midir?
Ayrыlыklar koyar insana. Hele ki uzun ve ne
zaman biteceьi bilinmeyen ayrыlыklar derin ve
silinmez acыlar bыrakыr insanda. Bir de kavuшma цmidi, imkаnы ve ihtimali olmayan
ayrыlыklar vardыr ki budur юlцmden beter
olan…
Hele bu ayrыlыklar bir de gayri iradi
olmuшsa… Yani insan, rыzasы ve isteьi dышыnda; zorla, zorbalыkla ayrыlmaya zorlanmышsa
sevdiklerinden, topraklarыndan… Evet, belki
de ayrыlыьыn en zoru insanыn topraklarыndan
ayrы kalmasыdыr. Ayrы kalmaya zorlanmasыdыr.
?nsan insana her yerde kavuшabilir. Ama
insan topraklarыna sadece ve sadece topraklarыnda kavuшabilir. Ve topraklar bir yerden
bir yere taшыnamazlar…
Ahыskalыlarыn sцrgцnцne iшte bu aчыdan
bakыlmalыdыr. Kendimizi o insanlarыn yerine
koyalыm. Hаlleriyle h?llenelim; bir an iчin de
olsa onlarla hem-hаl olalыm…
O kadar doьru ve dцrцst
olmalыsыn ki, yamuklar, eьriler,
sahtekarlar sana deli desinler.
Haram yemekten o kadar
korkmalы ve kaчыnmalыsыn ki,
haram yiyenler sana mecnun
desinler.
Юylesine iffetli olmalыsыn ki,
iffetsizler, namussuzlar, hayаsыzlar sana enayi desinler.
O kadar чalышkan olmalыsыn ki,
bilcцmle tembeller ne oluyor
sana, nedir bu kadar чalышkanlыk
ve gayret, keyfine baksana, hayatыnы yaшasana biraz desinler.
Sana kюtцlцk edene iyilik yap,
bыrak sana deli desinler.
Kalbinde kin ve intikam
 Àñòàíå ïðîøåë åæåãîäíûé ìåæäóíàðîäíûé êîíêóðñ êðàñîòû
"Ìèññ Õàí Øàòûð2012", ïåðåäàåò êîððåñïîíäåíò BNews.kz.
 êîíêóðñå ó÷àñòâîâàëè 25
ñàìûõ êðàñèâûõ äåâóøåê èç
Êàçàõñòàíà, Ðîññèè, Óêðàèíû,
Áåëîðóññèè, Êûðãûçñòàíà,
duygularы besleme. Kin ile din
bir arada olmaz.
Иbadet et ama onlarla юvцnme,
gururlanma, ucba dцшme.
Kendi ayыp, kusur ve gцnahlarыna bakmaktan baшkalarыnkileri gюrme.
Allah ile yapmыш olduьun ahdц misakы hiч unutma ve ona
sadыk kal.
Bulursan daьыt, bulamazsan
шцkr ve sabr et.
Peygambere (Salat ve selam
olsun ona) biat ve itaat et, onunla irtibatlы ol.
Sakыn cahillerle tartышma, uzaklaш onlardan.
Parayы, menfaati, цnц, alkышы
sevme, bunlar seni feci шekilde
yakar.
Kafirlerden, mцnafыklardan,
maьrurlardan, ehl-i dцnyadan
uzak dur.
Aynaya bak, sana bцyцk zarar
veren en azыlы dцшmanыnы gюreceksin.
Óçáåêèñòàíà è Ãðóçèè.
Âåäóùèì âå÷åðà ñòàë ïåâåö
Àëåêñåé Âîðîáüåâ. Ñàìûõ
êðàñèâûõ âûáèðàëè ïðåäñòàâèòåëü Fashion TV â Êàçàõñòàíå Çóëüôèÿ Õàéáóëèíà è èçâåñòíûé êàçàõñòàíñêèé ôîòîãðàô ßí Ðàé.
Êîíêóðñ ïðîõîäèë â 4 ýòàïà:
"Ïàðàä ó÷àñòíèö" - âûõîä ó÷à-
Dua ederken mц'minleri unutma, onlarыn da kurtuluшu ve
baьышlanmasы iчin yalvar.
Юlmeden evvel юlmeye bak.
Olamazsыn ama olanca gayret
ve cehdinle hiч olmaya чalыш.
Mehmed Шevket Eygi.
ñòíèö â êîêòåéëüíûõ ïëàòüÿõ,
"Äèçàéíåðñêèé âûõîä" - äåìîíñòðàöèÿ êîëëåêöèè èçâåñòíîãî äèçàéíåðà. "Êóïàëüíèê" äåôèëå â îòêðûòîì êóïàëüíèêå. "Èíòåðâüþ" - îöåíèâàåòñÿ
ýðóäèöèÿ, óìåíèå äåðæàòüñÿ
íà ñöåíå, íàõîä÷èâîñòü.
Çâàíèå ìèññ "Õàí Øàòûð2012" è 15 òûñ äîëëàðîâ ïîëó÷èëà Ñâåòëàíà Ðàñùóïêèíà.
Иnsan iчin doьduьu topraklarыn ne
kыymetler ifade ettiьini anlatmaya hacet
yok… Herkese kendi vatanы gцzel olduьu
gibi sizin de gцzel bir vatanыnыz var.
Tabiatыna aшina olduьunuz, her шeyiyle
aranыzda bir цnsiyet kurduьunuz yeriniz,
yurdunuz, topraklarыnыz var… Kurulu bir
dцzeniniz, eшiniz, dostunuz, akrabalarыnыz,
komшularыnыz var… Eviniz, barkыnыz, baьыnыz,
bahчeniz var… Kediniz, kюpeьiniz, ineьiniz,
dananыnыz, atыnыz, юkцzцnцz var…
Ve bir gцn… Hiч beklemediьiniz bir шey
isteniyor sizden… Иki saat iчinde yanыnыza
birkaч parчa eшya alыp uzaklara ama nereye
gideceьini bilmediьiniz trenlere binmeniz
isteniyor sizden… Her шeyinizi bыrakmanыz
isteniyor sizden… Her шeyden kopmanыz, her
шeyi terk etmeniz isteniyor… Gюzцnцzц
aчtыьыnыzdan beri gюrdцьцnцz ormanlarыnыzы,
bahчelerinizi, aьaчlarыnыzы, gцllerinizi, dikenlerinizi, tarlalarыnыzы, taшыnыzы, topraьыnыzы,
daьыnыzы, tepenizi terk etmeniz isteniyor…
Иneьinizi, koynunuzu, kedinizi, kюpeьinizi;
tarla sцrdцьцnцz sabanыnыzы, ot taшыdыьыnыz
arabanыzы; su iчtiьiniz gцьцmцnцzц, yemek
yaptыьыnыz kuшkananыzы, yemek yediьinizi
Kazakistan ve Ukrayna arasыnda suчlularыn iadesi anlaшmasы чerчevesinde Kiev'den dolandыrыcыlыk
ve para kaчыrma gerekчesiyle 2006 yыlыnda Almatы
merkezli ABAB Kurыlыs Alemi Шirketi Mцdцrц
gюrevini yцrцten Bekar Ergцn adlы bir Tцrk vatandaшы yargыlanmasы iчin Astana'ya iade edildi.
Baшsavcыlыk Basыn Servisi aчыklamasыnda, Ekono-
mik Suчlar ve Yolsuzlukla Mцcadele Ajansы
tarafыndan yцrцtцlen operasyonda 2006 yыlыnda
Almatы merkezli ABAB Kurыlыs Alemi Шirketi ve
Иnmeir Иnшaat Шirketi tarafыndan imzalanan anlaшma цzerine 12 katlы bir konutun inшaasы planlandы.
Fakat bir yыl iчerisinde planlanan inшaat чalышmalar
yapыlmadы. Иnшaat iчin 30 milyon tenge tutarыnda
ayrыlan inшaat giderleri ise ABAB Kurыlыs Alemi
Шirketi Mцdцrц Bekar Ergцn tarafыndan kaчыrыldы
ve Bekar Ergцn kayыplara karышtы.
Dцzenlenen operasyon kapsamыnda Bekar Ergцn
Ukrayna'da bulundu ve Kazakistan'a iade edildi.
Ergцn'цn kыsa sцrede yargыlanmasы bekleniyor.
dalikinizi, чaynikinizi, isdikanыnыzы, kuyuya
doldurduьunuz kartopilerinizi, ambardaki
lazudunuzu; kapыnыzы, bacanыzы… Hцlasa her
шeyinizi; sizi siz yapan her шeyinizi…
Hayallerinizi, sevdalarыnыzы, tцrkцlerinizi,
ninnilerinizi, hik?yelerinizi bыrakmanыz ve bir
daha dюnmemek цzere meчhule gitmeniz
isteniyor…
Ишte budur юlцmden acы olan… Ишte budur
insanыn yцreьinde silinmez, derin acыlar
bыrakan. Ишte budur zaman geчtikчe acыsы
daha da artan… Evet, юlцmцn acыsы zamanla
azalыr… Ama bюylesi ayrыlыklarыn acыsы hiч
dinmez ve gittikчe artar… Ve bюylesi ayrыlыklarda yalnыz insanlar aьlamaz... Tabiat da
aьlar. Yalnыz insanlar feryad etmez…
Hayvanlar da feryad u figan eder… Bu edebiyat deьildir… Posof'un, Ahыska'nыn kюylerine komшu olan kюylerinden bile duyulur gюч
gecesi insanlarыn ve hayvanlarыn feryadы… Ve
Posoflular ne olduьunu anlarlar… Hissederler onlarыn acыsыnы… Чцnkц чoьunun "o
geчe"de kalmыш akrabalarы vardыr… Feryat
eden onlardыr… Yaшanan onlar kadar kendi
hik?yeleridir… Ama ellerinden bir шey
gelmez… Gidenler amcalarыdыr, dayыlarыdыr,
teyzeleridir… Gidenler bu tarafa gelin olmuш
kadыnlarыn anneleridir, babalarыdыr, kardeшleridir… Gidenler bu tarafa iч gцveyi gelmiш
erkeklerin anneleridir, babalarыdыr, kardeшleridir…
Ишte bunlardan biri… Annemim bibisinin
oьlu Hafыz Dayы… Hafыz Dayы'nыn babasы 1314 yaшlarыndayken 1935'te bu tarafa, Posof'a;
benim de bцyцk dedem olan dedesinin yanыna kaчar… Dedesi bir hatыra kalsыn diye
bыrakmaz onu… Askerler gelir, gюtцrmek
isterler… Yalvarыrыlar, yakarыrыlar… Bu
tarafta kalmasыnы saьlarlar… Sonra onu
annemim bibisiyle evlendirirler… Цч чocuklarы olur. Hafыz Dayы en bцyцkleridir. Hafыz
Dayыnыn юz dedesi, ninesi, amcalarы, bibileri… Hasыlы, baba tarafыndan bцtцn akrabalarы o tarafta kalmышtыr…
Ïî äàííûì ìèãðàöèîííîé ñëóæáû Êûðãûçñòàíà, ðàçðåøåíèå íà
ïåðååçä â ýòîì ãîäó ïîëó÷èëè
Ðåäàêöèîííàÿ êîëëåãèÿ
ìåæäóíàðîäíîé ãàçåòû
“ТЦРКЕЛ”, ãàçåòû
“ВЯТЯН” è åâðàçèéñêîãî æóðíàëà “АЛТЫН
КЮПРЦ” âûðàæàåò ãëóáîêèå ñîáîëåçíîâàíèÿ
ãðàæäàíàì Êûðãûçñòàíà
Ìóñòàôå è Õàôèçó Àá-
Dayы akrabalarыyla… Юzbekistan'a
sцrцlmцшlerdir… 1985'te zorluklarla izin alыp
Юzbekistan'a gider… Akrabalarыnы bulur…
Bцyцk amcasы Ricali Dededir. Onunla havaalanыnda buluшmasыnы yanыndakiler kameraya aldыklarы iчin seyretme imk?nыm oldu…
Birbirlerine kavuшan amca ve yeьenin юyle
bir sarыlышlarы var ki seyrederken bile insanыn
yцreьi daьlanыr… Amca ve yeьen neredeyse
yarыm saat hiчbir шey konuшmadan sadece
sarыlыr birbirine ve sadece aьlarlar…
Konuшma imkаnы yoktur… Ve aslыnda o
anda konuшmaya gerek yoktur…
Aшaьыdaki шiir bu kavuшmanыn шiiridir.
Babam Yafes ЧАКЫЖЫ tarafыndan
yazыlmышtыr.
AHЫSKA SЦRGЦNЦ AMCASЫYLA
HAFЫZ TEKEL'ИN BULUШMASЫ
SEBEBИYLE
Gerekir dilsizin dile gelmesi,
Dolukup gюzlerin yaшla dolmasы.
Ellilik yeьenin amca bulmasы
Coшturdu gюnцlden чaьlattы beni.
Kыrk dюrtlerde vatanыndan sцrцlen,
Ne bilinen ne de haber verilen,
Seksen beшte шu ekranda gюrцlen
O maьdur insanlar aьlattы beni.
Иnancыna halel getirmemiшler,
Tюreyi, Tцrklцьц yitirmemiшler,
Vatan юzlemini bitirmemiшler,
Bu hаller bir daha baьlattы beni.
Yыkыlыr her zulцm, kalmaz temelli,
Hak varken adalet eder tecelli.
Ninem Sцlislidir, dedem Entelli,
Kaybolan neslimiz daьlattы beni.
Hыfzыnda saklasыn Allah Hafыz'ы,
Sayesinde gюrdцk dostlarыmыzы.
Ичimde bulunan bu acы sыzы
Dinip bir nebzecik saьlattы beni.
Ancak 1970'lerde irtibat kurabilir Hafыz
×èñëî êûðãûçñòàíöåâ,
æåëàþùèõ æèòü â
Ðîññèè, âûðîñëî íà 20%
ÀËËÀ·
а·Ì°Ò
ÅÒÑÈÍ!
Kazakistan
Baшsavcыlыьы
Basыn
Servisi'nden verilen bilgiye gюre, 30
milyon tenge kaчыran Tцrk Mцteahhit
Ukrayna'da bulundu ve Kazakistan'a
iade edildi.
AHЫSKA'ЙА ЭИДЕН ЙОЛ
Проф. Щамит ЩАНЖЫ.
ïîëòîðû òûñÿ÷è ÷åëîâåê.
Âñå áîëüøå æèòåëåé Êûðãûçñòàíà óåçæà-
áàñîâûì â ñâÿçè ñ êîí÷èíîé ìàòåðè
аØÕ°ÍÄ°
ÀÁÁÀÑÎÂÎÉ
Àíàíûç 82 èë ø¸ð¸ôëè ¼ì¾ð
ñ¾ðä¾ â¸ Ñèçë¸ðè á¼j¾ä¾á ò¸ðáèj¸
åòäè. Èíäè îíóí ðó·ó, òàðèõè
â¸ò¸íä¸êè óëóëàðûíûí ðó·óíà
ãîâóøäó.
Àèë¸ ¾çâë¸ðèíèçèí, ãî·óì â¸
jàõûíëàðûíûçûí áàøû ñ๠îëñóí!
Áèð äà·à Àëëà· ð¸·ì¸ò
åòñèí!
þò æèòü â Ðîññèþ. ×èñëî êûðãûçñòàíöåâ,
êîòîðûå õîòÿò ïåðååõàòü íà ïîñòîÿííîå
ìåñòî æèòåëüñòâà â Ðîññèéñêóþ Ôåäåðàöèþ, óâåëè÷èëîñü íà 20%, ïåðåäàåò
ÌÒÐÊ "Ìèð".
Ïî ñëîâàì ðóêîâîäèòåëÿ ïðåäñòàâèòåëüñòâà ÔÌÑ Ðîññèè â Êûðãûçñòàíå Ëþäìèëû Àíòîíîâîé, ïðåæäå âñåãî ïðè÷èíû ëåæàò â ýêîíîìè÷åñêîé çàèíòåðåñîâàííîñòè. Òàêæå ìèãðàíòû õîòÿò ïîëó÷èòü îáðàçîâàíèå íà ðóññêîì ÿçûêå, âîññîåäèíèòüñÿ
ñ ñåìüÿìè è ò.ä.
ЕЬЛЕНЖЕ ÐÀÇÂËÅ×ÅÍÈÅ
№ 7-8 Ейлцл/Еким 2012 11
БИЛИМ ВЕ САНАТ
ìîáèëÿ îáîéäóò âàñ ñòîðîíîé.
Äâèãàòåëü
Ñåðäöå àâòîìîáèëÿ - ìîòîð,
è çà ëåòî, èçðÿäíî ïîòðóäèâøèñü, îí ìîæåò ïðîÿâèòü ïðèçíàêè óòîìëåíèÿ. Âû ìîæåòå
óâèäåòü ýòî ïî ñèíåìó äûìó,
âûõîäÿùåìó èç âûõëîïíîé
òðóáû, îñîáåííî ïîñëå ðåçêîãî íàæàòèÿ ïåäàëè ãàçà, íàïðèìåð, íà ñâåòîôîðå. Ê òîìó
æå âû çàìåòèòå ýòî ïî ïîâûøåííîìó ðàñõîäó ìàñëà, çíà÷èò, êàêîå-òî åãî êîëè÷åñòâî
ïîïàäàåò â êàìåðó ñãîðàíèÿ.
Kышыn yolda karшыlaшabileceьiniz pek чok
tehlikeyi юnceden hazыrlыk yaparak ortadan
kaldыrыrsыnыz. Aracыnыzыn
periyodik bakыmlarыnы
ihmal etmeyin. Ek
olarak, her sonbaharda:
* Radyatюrdeki antifriz
seviyesini kontrol ettirip gerekliyse antifriz koyun.
* Sileceklere su yerine buzlanmayы юnleyen sыvыlardan koyun.
* Yыpranmыш lastikleri
deьiшtirin, lastiklerin hava
basыncыnы kontrol edin.
Kыш boyunca buzlanmayы ve
borularыn tыkanmasыnы юnlemek
iчin benzin deposunu hep doluya
yakыn tutun.
Aracыnыzыn Kыш Stoьu
Aracыnыzda шunlarы bulundurun:
* Battaniye
* Иlkyardыm чantasы
* Boш teneke kutu, kibrit
(Gerektiьinde kar eritmek iчin)
* Buz kazыyыcы
* Harita
* Pusula
* Alet чantasы
* Kaьыt havlu
* Bir torba kum (Patinajы юnlemek iчin)
* Zincir
* Kцчцk kar kцreьi
* Yцksek kalorili kuru ya da
konserve gыdalar, konserve
aчacaьы
* Pilli araч feneri ve yedek pil
* Lastik onarыcы sprey
(Patlayan lastiьin acil tamiri
iчin)
* Parlak renkli bir giysi
Aracыnыzыn iчini ve dышыnы
temizleyin
Dыш yцzeyler юzellikle kar, buz
ve tuzlanmыш yol gibi kышыn zorlu
koшullarыna karшы savunmasыzdыr.
Bu insaflы sonbahar gцnleri sizi
soьuk ve zorlu kыш gцnlerine
doьru gюtцrцrken arabanыzы
bundan kurtarmak isteyebilirsiniz. Baшlangыч olarak arabanыza
kedin-yap detaylamasыna giriшin.
Araba panellerine ilk karыn dцшmesine karшы koruma saьlayacak
bir araba cilasы da bu sete dаhil
olsun. Юzellikle sыcaklыklar 0'ыn
altыna dцшmeden юnce. Bu юnleyici madde arabanыzыn boyalы
yцzeyinde kar bombardыmanыna
karшы bir kalkan vazifesi gюrecektir. Ayrыca kar ve buzun
yцzeyden daha kolaylыkla uzaklaшtыrыlmasыnы saьlar.
Ичeride ise yer ve koltuklarы
elektrik sцpцrgesi ile sцpцrmeden юnce tцm чюpleri чыkarыn.
Sцpцrme iшleminden sonra,
dюшeme цzerinde yapacaьыnыz
temizlik ile юn paneliniz mцkemmel gюrцneceьinden yolcularыnыz
iчin de daha davetkаr gюrцnecektir. Arabanыzыn kыш aylarыnda
klima sisteminin etkisiyle oluшan
bu eskimiш, bayatlыk havasыndan
kurtarmak iчin hava temizleyici
spreylerden deneyin. Erkeklerin
arabalarы bile spor salonlarыndaki dolaplar gibi kokmamalыdыr.
Son olarak dюшemelerinizdeki
halыlarы suya dayanыklы vinil ya
da kauчuk paspaslarla
deьiшtirmek harika bir fikirdir.
Akц ve elektrik
sisteminizi test edin
Soьuk hava arabalardaki elektrik sistemine dцшmandыr. -юzellikle akцler iчin. Yцksek enerji
talep eden buz чюzцcцler, silecekler ve radyatюrцnцzц kombine edin ve akцnцz kышыn meydan okuyan zorlu koшullarы ile
karшыlaшmaya hazыr olmak zorundadыr. Basit bir akц testi arabanыzы чalышtыrmadan evvel araba
farlarыnы aчmakla olur. Eьer farlarыnыzыn motoru чalышtыrmadan
юnce parlak hale geldiьini gюrцyorsanыz fazladan akц testlerine
ihtiyaч duyabilirsiniz.
Voltajы voltaj юlчerle юlчtцrmek ya da kapatыlmamыш az
onarыm geчirmiш bir bataryada
elektrolit юlчцmц yapmak bu
testlere юrnek gюsterilebilir. Eьer
testiniz size voltajыn 12.4V'den
daha dцшцk olduьunu gюsteriyorsa ya da elektrolit seviyesi
1.225 'ten aшaьыda iшe akцnцn deьiшtirilmesi ya da yeniden шarj edilmesi muhtemelen gerekecektir.
Yalыtыlmыш bir kabin soьuk kыш
rцzgыrlarыna karшы чok daha
ihtiyaч duyulan bir чatы sunar.
Bu yцzden ыsыtma sisteminizin
dцzgцn чalышmasы sizin bir
numaralы юnceliьiniz olmalыdыr.
Gerчekten ihtiyacыnыz olmadan
ыsыtma sisteminizin чalышtыьыndan
emin olun. Bize gцvenin,
юnцmцzdeki aylarda soьuk bir
arabanыn iчinde kalmak zorunda
kalmak istemezsiniz. Ayrыca
voltmetre kullanarak юn ve arka
camlardaki donmayы юnleyici
шeritleri kontrol edin. Bir diьer
юnemli konu ise gцnler kыsaldыьыnda daha uzun sцre kullanacaьыnыz araba ышыklandыrmasыdыr.
Farlarыnыzыn, stop lambalarыnыzыn, sinyal (tehlike lambalarы
dаhil) ve yedek lambalarыnыzыn
gece ve gцn boyunca yandыklarыndan gюrerek emin olun.
Sыvыlarы deьiшtirmek ve kontrol:
Soьutma sistemini kontrol
edin. Arabanыzыn dцzgцn bir шekilde soьutma yapыp yapmadыьыnы
gюrmek adыna bazen yalnыzca
gюstergenin iшaretlenmiш olan
seviyenin цzerinde olup olmadыьыna gюz atmak gerekir. Kuzey
Amerika'da yarы yarыya su ve
antifriz katkы maddesi bir yыllыk
sцrцш iчin юnerilen karышыmdыr.
(Araba цreticinizin antifriz ile
ilgili юzel юnerileri iчin kullanma
kыlavuzunu kontrol ediniz)
Soьutucuyu kontrol ettikten
sonra herhangi bir sыzыntыya karшы
soьutucu hortumlarыnы kontrol
edin. -baьlantыlara gюz atыn, temizleme bezleri ve k?ьыt havlularы
kullanarak sыzыntы olmadыьыndan
emin olun. Ayrыca yaь, fren gibi
motor kompartыmanlarыndaki
rezervuarlarda da sыzыntы olmadыьыndan emin olun.
Mevsimsel ыsы deьiшimleri ayrыca araba yaьыnыzы soьuk havalarda daha etkili шekilde parчalarы
yaьlayabilecek olan yapышkanlыьы
daha az olan bir yaьla deьiшtirmenizi de gerektirebilir. Bu her
araч iчin geчerli bir standart
olmadыьыndan arabanыzыn kullanma kыlavuzunu okuyup gerekliliьi юьrenin.
Tekerlek hakkыnda
Dюrt mevsim lastiklerin hem
ekonomik hem de pratik olmasы
sebebiyle sцrцcцlerin tercihi
olurken gцnцmцz mцшterisinin
kыш lastiklerinde ilgilendikleri
konular hakkыnda yeniden ele
almalarыna sebep olur. Ve bundan sonra bazы sцrцcцler dюrt
mevsim lastiklere kыш performansы bulunduklarы kыш koшullarыna
baьlы olduьu halde tam manasыyla gцvenebilirler. Bazы цreticiler
юzel kыш havalarы iчin цretilmiш
olan kыш lastikleri цzerinde
uzmanlaшabilirler. Ve bazы
шehirlerin zincir kullanыmыna
karшы юzel kanunlarы olduьunu
da aklыnыzda bulundurun.
Eьer kыш lastiklerinizi taktыysanыz yaz lastiklerinizi opal
plastik torbalara koyunuz.
Lastiьe zarar verecek olan nemi
azaltabilmek iчin torbanыn aьzыnы
batla kapatmadan юnce elektrik
sцpцrgesi yardыmыyla iчinden
mцmkцn olduьunca havayы
чekin. Depolama iчin serin fakat
yine de belirli bir seviyede ыsыya
sahip olan ыsыtыlmыш garaj ya da
bodrum gibi bir yeri kullanabilirsiniz.
Bu kыш iчin hangi lastiьi seчerseniz seчin lastik pedallarыnы
dцzenli olarak gюzden geчirin ve
lastik basыncыnы aylыk olarak
юlчцn. Her 10F sыcaklыk azalышыnыn lastiьinizdeki basыncы 1PSЫ
dцшцreceьini ve bunun da kontrolцnцzц kaybetmenize yol
aчabileceьini unutmayыn.
Kышыn Sizi Soьukta
Bыrakmasыna Ыzin Vermeyin!
Îñåííÿÿ
ïðîôèëàêòèêà
àâòîìîáèëÿ
Ëåòíèé ñåçîí áåççàáîòíîñòè
ñìåíÿåòñÿ óíûëîé ïîðîé, êîòîðàÿ òðåáóåò îò àâòîâëàäåëüöåâ ïîâûøåííîãî âíèìàíèÿ ê
ñâîåìó "æåëåçíîìó êîíþ". È
òîãäà, âîçìîæíî, çèìíèå
ïðîáëåìû ýêñïëóàòàöèè àâòî-
Åñëè èç âûõëîïíîé òðóáû
âàëèò òåìíûé äûì, òî ïðè÷èíà çàêëþ÷àåòñÿ â êàðáþðàòîðå. Òàêîé ýôôåêò âûçûâàåò çàñîðèâøèéñÿ âîçäóõîî÷èñòèòåëü, íåâåðíî âûñòàâëåííûå
æèêëåðû èëè íåïðàâèëüíîå
ïðèëåãàíèå èãëû â ïîïëàâêîâîé êàìåðå. Ïîêàçàòåëè ÑÎ â
ýòîì ñëó÷àå ïðåâûøàþò íîðìó.
 ÷åì ìîæåò áûòü ïðè÷èíà
óâåëè÷åíèÿ ðàñõîäà ìàñëà? Åñëè âàøå àâòî ïðåäïåíñèîííîãî
âîçðàñòà, îáñóæäàòü âîïðîñ íå
èìååò ñìûñëà. Âûõîä îäèí êàïèòàëüíûé ðåìîíò äâèãàòåëÿ. Åñëè ïðîáåã âàøåé ìàøèíû íàñ÷èòûâàåò öèôðû ïîñêðîìíåå, ïðîâåðüòå êëàïàíû,
íà èõ ñòåðæíÿõ ìîæåò áûòü
íàðóøåíî óïëîòíåíèå. Òàêèì
"çàáîëåâàíèåì" îáû÷íî ñòðàäàþò ÂÀÇû.
Åñëè äâèãàòåëü èñïðàâåí,
ñëåäîâ êîïîòè íà ðàñïðåäâàëå
áûòü íå äîëæíî.  ñëó÷àå, åñëè ìàñëîîòðàæàòåëüíûå êîëïàêè íåãåðìåòè÷íû èëè ïàðà
âòóëêà-ñòåðæåíü èçíîñèëèñü,
óçëû ãàçîðàñïðåäåëèòåëüíîãî
ìåõàíèçìà ïîêðîþòñÿ òåìíîé
è âÿçêîé ìàññîé. Ïîìî÷ü îïðåäåëèòü ýòè íåèñïðàâíîñòè
ïîìîãóò ñâå÷è çàæèãàíèÿ (íà
ýëåêòðîäàõ áóäåò íàãàð, à íà
ðåçüáå ñâå÷è - ìàñëî).
Ïðè çàìåíå êîëïà÷êîâ î÷èñòèòå ãðÿçü ñ ïîìîùüþ ðàñòâîðèòåëÿ. Åñëè âû íå óäàëèòå åå
ñåé÷àñ, òî â ìîðîçíûé äåíü
âàì áóäåò ñäåëàòü ýòî ñëîæíåå.
Ñâå÷è çàæèãàíèÿ
Ëåòîì ýëåêòðîäû ñàìîî÷èùàþòñÿ - èç-çà âûñîêèõ òåìïåðàòóð ïðîòåêøåå ìàñëî ñãîðàåò, íå îñòàâëÿÿ ñëåäîâ. Ïðè
ïîíèæåíèè òåìïåðàòóðû âîçäóõà íàãðóçêà íà ñâå÷è óìåíüøàåòñÿ, è îíè ïîêðûâàþòñÿ
íàãàðîì, ÷òî ïðèâîäèò ê óòå÷êå òîêà è ïåðåáîÿì ñ èñêðîé.
Ïðîâåðüòå íåîáõîäèìîñòü çàìåíû èëè î÷èñòêè ñâå÷åé.
Êàðáþðàòîð
Åñëè îí ðàáîòàë ó âàñ ïàðó
ëåò áåç òåõîáñëóæèâàíèÿ, òî
ïðè ðàçáîðêå âû ìîæåòå îáíàðóæèòü òî, ÷òî íå ñïîñîáñòâóåò åãî íîðìàëüíîé ðàáîòå, ãðÿçü, êîïîòü è âñåâîçìîæíûå
îòëîæåíèÿ. Óäàëèòü âñå ýòî íå
ñëîæíî - âîñïîëüçóéòåñü àöåòîíîì è ïðîìîéòå âñå êàíàëû
êàðáþðàòîðà, ïðè íåîáõîäèìîñòè âîñïîëüçîâàâøèñü ñòàðîé çóáíîé ùåòêîé. Ïîñëå òàêîé ÷èñòêè äàéòå äåòàëÿì ïðîñîõíóòü ñàìîñòîÿòåëüíî è ïðàâèëüíî ñîáåðèòå êàðáþðàòîð.
Òóðåöêèå ñåðèàëû, êîòîðûå äåìîíñòðèðóþòñÿ â ðàçíûõ ñòðàíàõ ìèðà, ïîäíèìàþò èíòåðåñ ê
òóðåöêîìó ÿçûêó.
 òî âðåìÿ, êàê íà ðîäèíå íåêîòîðûå
òåëåôèëüìû ïîäâåðãàþòñÿ êðèòèêå, çà
ðóáåæîì âûçûâàþò âñåîáùèé âîñòîðã.
Íàïðèìåð, â Ãðåöèè äåìîíñòðèðóþò
íåñêîëüêî èç íèõ: "Âåëèêîëåïíûé âåê",
"Ìîðñêàÿ çâåçäà", "Ãîðüêàÿ æèçíü",
"Ýðà òþëüïàíîâ". Ìíîãèå ãðå÷åñêèå òåëåçðèòåëè ïðèçíàþòñÿ, ÷òî óæå íàó÷èëèñü ãîâîðèòü ïî-òóðåöêè òàêèå ñëîâà,
êàê "ïðèâåò", "êàê äåëà", "äîðîãàÿ" è
"ëàäíî".
Ñàìûé ëþáèìûé ãðåêàìè òóðåöêèé
ñåðèàë - "Âåëèêîëåïíûé âåê". Êàê ïðèçíàþòñÿ ãðåêè, îíè íå âèäÿò ìíîãî îòëè÷èé ìåæäó ñâîåé è òóðåöêîé êóëüòóðîé. Æèçíü ïðè äâîðå ñóëòàíà èì íàïîìèíàåò èõ ñîáñòâåííûå ñåìüè, ñ ïîïðàâêîé íà ðîñêîøü.
Her чocuk bir hazinedir evet. Peki bu
hazine nasыl iшlenmelidir? Ya da nasыl
keшfedilmelidir?
Hazineye deьer katmak da, onun bir чыrpыda
harcanmasыna yol aчmak da bizim elimizdedir.
Peki nedir bu ikisi arasыndaki fark? Doьrusu
hangisidir? Yanlыш bunun neresindedir?
Чocuk bir hazinedir dedik. Ellerimizin altыnda
duran bir hazine..Keшfedilmeyi bekleyene
kadar, gцzelliьi kendine saklы olan bir hazine..
Altыn,zцmrцt,yakut nasыlsa, bir чocuk da bюylesi
deьerlidir..?шte bu yцzden ona,kendisine deьer
verildiьi hissettirilmelidir.
Onun dцшцncelerine deьer verilmeli,sюyledikleri
dinlenmelidir..Kendisine tek baшыna bir birey
olduьu ve saygы duyulduьu sыk sыk hatыrlatыlmalыdыr. Чцnkц bu hazinenin deьerine deьer
katacaktыr.
Ebeveynleri tarafыndan юnemsendiьini,sюylediklerinin dinlendiьini gюre чocuьun kendine olan
gцveni geliшecektir. Kendine gцven duymanыn,
insan aчыsыndan юneminin ne kadar bцyцk
olduьunu dцшцnebiliyor musunuz? Bu kadar
юnemli bir konu maalesef gerek ebeveynler,
gerekse eьitimciler tarafыndan gюz ardы edilmektedir.
Чocuk,her zaman чocukluьunu yapar.
Чocuktur iшte adы цstцnde. Ondan bir yetiшkin
olmasыnы beklememeli,ona yetiшkin sorumluluklarы verilmemelidir. Yoksa o hazine чok yыpranыr, ышыltыsы gцnden gцne azalыr. Sorumluluk
elbette verilmelidir ona bu bilinci kazanmasы
adыna,ama yaшыna uygun olmalыdыr bu sorumluluklar. Чцnkц чocuk,her baшarыsыzlыьыnda suчu
kendinde arayacak ve gitgide kendini "Ben
beceriksiz biriyim" dцшцncesine odaklayacaktыr..Kendini bu dцшцnceye odaklayan чocuk,
artыk sorumluluk gerektiren davranышlardan
yaшamы boyunca kaчacaktыr.
Ìàñëÿíûé ôèëüòð
Ïðè íåîáõîäèìîñòè çàìåíèòå ìàñëî è ìàñëÿíûé ôèëüòð.
Ñïåöèàëèñòû ðåêîìåíäóþò çèìîé èñïîëüçîâàòü ìàñëî ñî
ñíèæåííûì èíäåêñîì âÿçêîñòè. Íå ïåðåõîäèòå íà ñèíòåòè÷åñêîå ìàñëî, åñëè âû ïîñòîÿííî èñïîëüçîâàëè ìèíåðàëüíîå.
Ñèñòåìà îñâåùåíèÿ
Çèìîé òåìíååò ðàíî, è âàì
íåîáõîäèìî ïîçàáîòèòüñÿ î
ñîñòîÿíèè ôàð âàøåãî àâòîìîáèëÿ. Ïðè õîðîøåì îñâåùåíèè âû ðàíüøå çàìåòèòå êàê
íåäîñòàòêè íàøèõ çèìíèõ äîðîã, òàê è âíåçàïíî "âûñêàêèâàþùèõ" èç òåìíîòû ïåøåõîäîâ. Îòðåãóëèðóéòå äàëüíèé
ñâåò ôàð.
Ëîáîâîå ñòåêëî è
ñòåêëîî÷èñòèòåëè
Äî íàñòóïëåíèÿ çàìîðîçêîâ
çàëåéòå íåçàìåðçàþùóþ æèäêîñòü äëÿ äâîðíèêîâ, èíà÷å
ðèñêóåòå îñòàòüñÿ ñ çàìåðøèìè ïàòðóáêàìè. Åñëè â ïðîöåññå ýêñïëóàòàöèè ëîáîâîå
ñòåêëî ïðèîáðåëî ñâîåîáðàçíóþ ïåëåíó, îáðàáîòàéòå åãî
àëìàçíîé ïàñòîé. Ïðîâåðüòå
âñå êðåïëåíèÿ íà äâîðíèêàõ è
çàìåíèòå ïîâðåæäåííûå. Ïðîêîíòðîëèðóéòå ðàáîòó ñèñòåìû îáîãðåâà çàäíåãî ñòåêëà.
Ðàçóìååòñÿ, íàøè ðåêîìåíäàöèè íå ìîãóò îõâàòèòü âñå ìîìåíòû, íà êîòîðûå ñëåäóåò îáðàòèòü âíèìàíèå íàêàíóíå çèìû. Íî åñëè âû äàæå ïðîâåäåòå òîëüêî ýòè ðàáîòû, åçäèòü
íà îñåííèõ äîðîãàõ âàì áóäåò
ãîðàçäî êîìôîðòíåå.
Жордиал Маркетинэ Казакистан.
Gereksiz yere
eleшtirilmemelidir
чocuk. Hele hele
baшka чocuklar
kыyaslanmamalыdыr.
"Bak Ayшe/Ali'nin
oьluna/kыzыna. "
diye baшlayan her
cцmle, onun kiшiliьine bir darbe
daha vuracaktыr.
Юyle ki чocuьun,
ebeveynlerinden
nefret etmesine
kadar varabilir bu
iшin sonu. Юyleyse
ne yapыlabilir? Bu hazinenin iшlemesi nasыl saьlanabilir? Cevap чok
da zor deьil aslыnda. Ишin sыrrы uygun iletiшim yolunu bulmaktadыr.
Чocukla her zaman barыш iчinde olunmalыdыr. Ona, bir yetiшkinden
ziyade, daha чok bir yaшыtы gibi davranыlmalыdыr bu tцr konularda.
Zamanыnda ebeveyn olarak bizim de yanlышlarы-mыzыn olduьu onlara
uygun yollarla anlatыlmalыdыr. Anne-babasыnыn da hatalarы olduьunun farkыna varan чocuk, hem suчluluk duymayacak, hem de bu
konuda kendini anne-babasыna yakыn hissederek, onlara dцшman
olmayacak,aksine bu konuda onlarы bir arkadaшы gibi gюrцp, her
tцrlц problemini rahatlыkla anlatabilecektir. Ишte bu yцzdendir ki
чocukla olan iletiшimde ne чok katы ne de чok gevшek bir tutum
sergilenmelidir. Иkisinin ortasы her zaman idealdir.
Eьer hazinenin ышыldamasыnы istiyorsak, onun yaratыcыlыьыnы beslemek gerekir. Unutulmamalыdыr ki чocuklarыn hayal gцчleri чok
zengindir. Eьer чocuk bulutu mavi deьil de pembe чiziyorsa,
bыrakыlmalыdыr o bulutu pembe чizsin. Hayal dцnyasыna mцdahale
edilmemelidir. Sanmayыn ki o bulutun rengini bilmiyor, sadece
hayal dцnyasыnda o bulutu pembe olarak gюrmek istiyor o kadar.
Yaratыcыlыk dedik, hayal dцnyasы dedik. Peki neler yapabiliriz
bunlarыn daha чok geliшebilmesi iчin. Onlara bol bol kitap okuyabiliriz mesela. Ama okuduьumuz kitaplarы юnceden bir de biz okumamыz шartыyla. Neden mi bu шart? Kitabыn biricik yavrumuza
uygun olup olmadыьыnы anlayabilmek iчin. Чok renkli, gцzel
gюrцnцmlц bir kitap asla iyi bir kitap demek deьildir, unutmayalыm!
Kitabыn iчinde yazanlar, yavrumuzun kulaьыna gidenler, gюrdцklerinden daha tesirlidir. Onlara yanlыш mesajlar vermek istemeyiz
deьil mi? Bunu gюz ardы etmeyelim. Evet ne demiшtik en son; kitap
okumak. Peki sadece kitap okumak yeterli midir? Tabii ki hayыr!
Onunla birlikte resim yapabiliriz, yaptыьы resimler hakkыnda konuшabiliriz.
Mцzik. Evet yaratыcыlыьы geliшtiren bir baшka шey de mцziktir. Daha
birkaч aylыkken чыkardыьы seslere dikkat ettiьimizde, bunlarыn bir
ahenk eшliьinde sюylenen sesler olduьunu fark etmemiz hiч de zor
olmaz sanыrыm. Peki konuшmaya baшladыktan sonra sюylediьi uydurma шarkыlara ne demeli. Peki ne yapabiliriz bu konuda? Onunla birlikte шarkыlar sюyleyebiliriz,marakas, tef, davul gibi aletler kullanarak ritm tutmayы юьretebiliriz ona. Bir шarkы besteleriz birlikte. Ve
hazine ышыldadыkчa, ышыldar..
Sibel YАЛЧЫН,
DELUX ЧOCUK YUVASЫ ALMATЫ/KAZAKЫSTAN .
Тел./ 3810821, 87022138587.
Тасисжи ве Сащиби: “ТЦРКЕЛ” Ижтимаи Тешкилаты
ЙЮНЕТИМ КУРУЛУ
Эенел Башкан - Щюкцме ЩАЛИЛОВА
Эенел Йайын Йюнетмени - Рамиз МЕШЕДИЩАСАНЛЫ
Баш Едитюр - Щюкцме ЩАЛИЛОВА
Баш Щукукжу - Умут МИЩМАНДАРЛЫ (Тцркийе)
Мцщабирлер - Талип ЮЗ (Тцркийе), Бурщанеттин ЧАКЫЖЫ, Мира
ЪЕНИШБАЙЕВА (Орта Асйа)
Менежерлер - Ращиб МЕШЕДИЕВ, Сеймур ЩАЛИЛОВ
Тасарымжы ве Дцзен - Максат БЕРЕМБАЙЕВ
Русча Дил Координатюрц - Надеъда ФЕДОРИШЕВА
Эазете Кырэыз Жумщурийети Адалет Баканлыьында кайтдан
эечмиштир. Кайыт: №1062 ГР 001979
Едиторйал адресимиз:
Кырэызистан, 120051 Бишкек, Будйонов жаддеси 181а
Казакистан, Алматы шещри, Достйк жад.105, Офис №601, 601а
Телефонлар:
Казакистан +77013442771/2
Кирэызистан +996555665252, +996552277788
Тцркийе +905393444147
E-mail: [email protected]
www.туркелpress.com
Ó÷ðåäèòåëü ÎÔ “ÒÖÐÊÅË”
Ïðåçèäåíò è çàì.ãëàâðåäàêòîðà - Õîêóìà ÕÀËÈËÎÂÀ
Ãëàâíûé ðåäàêòîð - Ðàìèç ÌÅØÅÄÈÃÀÑÀÍËÛ
Þðèñò-êîíñóëüòàíò - Óìóò ÌÈÕÌÀÍÄÀÐËÛ (Òóðöèÿ)
Ïðåäñòàâèòåëè - Òàëèï ÎÇ (Òóðöèÿ), Áóðõàíåòòèí
×ÀÊÛÄÆÛ, Ìèðà ÆÅÍÈØÁÀÅÂÀ (Öåíòðàëüíàÿ Àçèÿ)
Ìåíåäæåðû - Ðàãèá ÌÅØÀÄÈÅÂ, Ñåéìóð ÕÀËÈËÎÂ
Êîìïþòåðíàÿ âåðñòêà è äèçàéíåð - Ð.ÀÁÁÀÑÎÃËÓ, Ìàêñàò
ÁÅÐÅÌÁÀÅÂ
Êîððåêòîð - Íàäåæäà Ôåäîðèùåâà
Çàðåãèñòðèðîâàíà â ÌÞ ÊÐ
Ðåãèñòðàöèîííûé ¹1062 ÃÐ 001979
Àäðåñû: 720051, Êûðãûçñêàÿ Ðåñïóáëèêà,
ã.Áèøêåê, óë. Áóäåííîãî, 181à
Êàçàõñòàí, ã.Àëìàòû, ïð.Äîñòûê, 105, îôèñû ¹601, 601à
Òåëåôîíû:
Êàçàõñòàí +77013442771/2
Êûðãûçñòàí +996555665252, +996552277788
Òóðöèÿ +905393444147
E-mail: [email protected]
www.òóðêåëpress.com
Îòïå÷àòàíî â òèïîãðàôèè “Öåíòð ïîääåðæêè ÑÌÈ”
Çàêàç ¹2401
Ãàçåòà ðàñïðîñòðàíÿåòñÿ â Êàçàõñòàíå, Êûðãûçñòàíå,
Óçáåêèñòàíå, ÖÀ, Òóðöèè, Àçåðáàéäæàíå, Ðîññèè, íà
Ñåâåðíîì Òóðåöêîì Êèïðå è äðóãèõ ñòðàíàõ.
Ò2Ò020
CMYK
12 № 7-8 Ейлцл/Еким 2012
Ïðèãëàøàåì
âñåõ îòâåäàòü
èçûñêàííûå
áëþäà òóðåöêîé
êóõíè.
 ðàçíîîáðàçíîì
ìåíþ âàì âñå
ïðèäåòñÿ ïî
äóøå!
Êûðãûçñòàí,
ã.Áèøêåê,
óë.Êèåâñêàÿ,89/
ïåðåñåêàåò
óë.Ëîãâèíåíêî.
Òåë:. +996
705 19 66 11
+996
312 89 73 44