Банско Тест по БЕЛ Най-важните Техники

Месечно списание за семейството, детето и културата
вс
ек
Aylık Aile, Çocuk
ve Kültür Dergisi
им
ес
ец
ра
зда
ва н
адеж
ди
Образование:
Тест:
Техники
Тест по БЕЛ
на четене
За вас,
кандидат-гимназисти!
Семейство:
История и туризъм:
Най-важните
Kурортен център
изисквания за отглеждане
на здраво бебе
ŞUBAT 2012, sayı: 168, yıl: 17, fiyatı: 1,50 lv.
Банско
Февруари
2012
1
Февруари 2012, брой: 168, година: 17, цена: 1,50 лв.
içindekiler
4
ан
о сп ис
Ме се чн
ме йс
ие за се
все
тв от о,
ки
де те то
ур
и ку лт
ат а
, Çoc uk
gisi
Aylı k Aile
ür Der
ve Kült
ме
сец
разд
ава над
е жд и
по БЕЛ
Тест
исти
с,
Тест:
За ва ат-гимназ
кандид
ие:
Образован
ики
Технте
не
на че
м:
я и туризъ нтър
Истори
ен це
итедане
ажнот
глеж
Най-в
ания за
:
Семейство
изискв во бебе
на здра
Kурорт
Банско
2, брой:
ри 201
Февруа
2012 1 а: 1,50 лв.
на: 17, цен
Февруари
168, годи
ali
uk/Kırc
med - B
h
A
a
m
Es
: 168, yıl:
2012, sayı
ŞUBAT
17,
lv.
fiyatı: 1,50
4
6
8
10
14
16
18
20
24
28
32
35
40
42
16
2 Şubat
2012
Февруари 2012, брой: 168
съдържание
Şubat 2012, Sayı: 168
6
10
Okuma Teknikleri
Техники на четене
Bebeklere Bakmanın ve Sağlıklarını Korumanın Püf Noktaları Nelerdir?
Най-важните изисквания за отглеждане на здраво бебе
Ne? Niçin? Nasıl?
Каква? Защо? Как?
Hayvanlar Alemi: Bir Çekirgenin Dilinden
Светът на животните: От устата на скакалеца
Тест по БЕЛ
Buzlu suda dans geleneği Kalofer’de yaşatılıyor
В Калофер се пази традицията за хоро в ледени води
Annemizin Köşesi
Рубрика за майките
Türkçe - Edebiyat
Nasip
Късмет
Şifalı Bitkiler: Ardıç Ağacı
Лечебни растения: хвойна
Bansko Tatil Merkezi
Kурортен център Банско
Sizden Gelenler
Вашите отзиви
Mizah
Хумор
Bulmaca
Кръстословица
28
32
Editör’den
Издава: „A-PRESS“ OOD
Ana dili
21 Şubat Dünya Ana dil Günü, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü(UNESCO)
üyesi ülkelerin Amerika, Afrika ve Asya’daki azınlıkların karşılaştığı zorluklar ve dillerinin
korunması kapsamında bu yıl 12. si kutlanacak. Dünyada her gün bir dilin yok olduğu
süreçte 21 Şubat farklı bir önem kazanıyor.
Ana dil ismi üzerinde başlangıçta anadan duyulan yani göbek bağıyla kurulan iletişim
dili; sonra yakın çevreden daha sonra da sosyal çevreden öğrenilen, insanın bilinçaltına
inen ve bireyin bir toplumla en güçlü bağlarını kurduğu dildir. Birey her şeyi ilk öğrendiği
ana dilde düşünür, algılar, yorumlar. Sonradan öğrenilen ikinci, üçüncü diller o dillerle
iletişim kurmayı sağlar ama asla insanın ana dili gibi olamaz. Bundan dolayı bireyin ana
dili en temel insan haklarından biridir.
Her ebeveyn koşulları elverdiği ölçüde çocuğunun en iyi eğitimi almasını ister, bunun için elinden geleni yapmaya çalışır. Başarı ya da başarısızlığın nedeni çok yönlüdür;
nedenler arasında ana dilin kullanımı veya engellenmesinin önemli yeri vardır. Uygulanmakta olan eğitim öğretim ve müfredat ise büyük bir ebeveyn topluluğunun isteğini
gerçekleştirmesi önünde set oluşturur.
Düşünme ve algılama ana dilde olur, bunun gelişmediği durumlarda ifadede tutukluk, becerikliliğin engellenmesi, yanlış telaffuz ederim korkusuyla duygularını dışa vuramama, akıcı okumada zorlanma gibi durumlar yaşanır. Bu durum kalıcı zihinsel bozukluklar oluşmasına kadar varabilir. Gelişim bir bütündür. Duygusal ve sosyal eksiklik gelişimi
zedeler. Yedi yaşındaki çocuk anlamadan anlatamaz ve başarılı olamaz, başarılı olamadığı
zaman da üzülür, kendini değersiz hisseder.
Bugün ana dilinin önemini ve geniş halk kesimi içinde bilinçaltına yerleştirmekle
binlerce çocuğun ana dillerini kullanması yönünde, kamuoyunda daha iyi anlaşılması ve
desteklenmesine katkıda bulunmuş oluruz. 21 Şubat Dünya Ana dil günü, dillere özgürlük bayramı olarak kutlu olsun.
Майчин език
21 февруари е Международен ден на майчиния език. Тази година ще се чества за тринадесети път и е под егидата на ООН и ЮНЕСКО, като целта е запазване правото на изучаване на
майчиния език и преодоляване на трудностите в страните от Африка, Азия и Америка. Когато
по света всеки ден се заличава по един език, денят 21 февруари е от съществено значение.
Под майчин език се крие понятието за първите комуникации на детето с майката, чрез
пъпната връв; след това – с най-близките хора, а след това – с обществото. Това е езикът
на подсъзнанието и най-силната връзка с обществото. Всичко, което научи една личност, го
осмисля, осъзнава и разсъждава на майчиния си език. Всеки следващ език спомага за комуникацията, но никога не може да замени майчиния. Затова и правото на майчин език е едно
от основните права на индивида.
Всяко семейство желае да даде добро образование на децата си, доколкото са
възможностите им, и прави всичко по силите си за осъществяването на тази цел.
Причините за успеха или неуспеха са много. Между причините за неуспеха е и
невъзможността или ограниченията за използване на майчиния език. Понякога образователната система е пречка да се осъществят тези цели.
Мислите и разсъжденията се осъществяват на майчин език, а когато това не се взема предвид, се получава невъзможност за изказване,
преграда за възможностите или страх, че няма да може да се изрази
правилно, притеснения и потискане или трудност за гладко четене.
А духовната и социална недостатъчност води до изоставане. Едно
седемгодишно дете не може да разкаже, ако не е разбрало, и не
може да постигне успех. А когато не успее, се натъжава и смята
себе си за непълноценно.
Споделяйки този ден с вас, желаем да бъде осъзната неговата стойност и всички деца да могат свободно да изразяват
мислите и чувствата си на майчиния си език, обществото подобре да разбере и подкрепи тази инициатива. 21 февруари
е Денят на майчиния език – нека бъде честит празникът и
езикът на свободното изразяване.
GENEL YAYIN MÜDÜRÜ
Главен редактор
Şevki ŞEN
[email protected]
YAYIN EDİTÖRÜ
GÖRSEL YÖNETMEN
Отговорен редактор и
Графично оформление
Nihat DAVUT
[email protected]
YAYIN KURULU
Издателски колектив
Sami Nuri
Mehmet Ömer
İlhan Halibryam
ABONE - 2012 / АБОНАМЕНТ - 2012
9 месеца: 13.50 лв.
6 месеца: 9.00 лв.
3 месеца: 4.50 лв.
ABONE VE DAĞITIM
BULGARİSTAN POSTASI
PK No: 1940
Абонамент и разпространение
БЪЛГАРСКИ ПОЩИ
ПК No: 1940
BÜROLAR / ОФИСИ
Kırcali/Кърджали: 0361 / 814 53
Şumen/Шумен: 054 / 830 693
Plovdiv/Пловдив: 032 / 63 11 58
Haskovo/Хасково: 038 / 66 21 67
Ruse/Русе: 0897929629
Burgas/Бургас: 0897080117
Smolyan/Смолян: 0899191591
www.umitdergisi.com
e-mail: [email protected]
Adres: Sofya 1202, ul. “Timok” No: 2,
Tel/Faks: 02-832 31 11
Адрес: София 1202, ул. “Тимок” № 2,
тел./факс: 02-832 31 11
Dergiye gönderilen eserler iade
edilmez. Yayınlanan yazı ve şiirler
kaynak gösterilerek yayınlanabilir.
Yazılarda gerekli görülen düzeltmeler
yapılır. Yazıların sorumluluğu yazara
aittir.
Получени материали не се връщат.
Всички материали се публикуват
с посочен източник. Материалите
се редактират по необходимост.
Отговорност за материала носи
авторът.
NOT: Dergide yer alan tercümeler, harfiyyen olmayıp mana olarak
verilmiştir.
E Ğ iT iM / О Б Р А З О В А Н И Е
Okuma
Teknikleri
Техники на четене
Yusuf ALAN
O
rtaçağ Avrupasında, bir senede telif edilen kitap sayısı, en iyimser tahminlere
göre, 1000 (bin) civarındaydı. Günümüzde, dünya genelinde bir günde telif edilen kitap
sayısı birkaç bine ulaşmıştır.
Bu çeşitlilik, bizleri ister istemez seçici ve hızlı
olmaya mecbur etmektedir.
Hızlı okuma düşünme ile içiçedir. İnsan ne
kadar hızlı düşünebiliyorsa o kadar hızlı okuyabilir. Bu meleke pratikle kazanılabilir, fakat okuma temelde bir idrak meselesidir ve akıcı, tesirli
okumanın anahtarı göz cimnastiği yapmak değil,
“bilgi”dir.
İdrak tahmine dayanır. Tahmin ise ilk plânda
ihtimali düşük alternatifleri eleyerek bir neticeye
ulaşmaktır. İyi okuyucu maksimum tahmin
yapabilendir. Okuma müddetince tahminlerimiz ortaya çıkar, birbirine destek verir sonunda
mevzu idrak edilmiş
olur. Ama, eğer okunan
şey bizim için bir mânâ
ifade etmiyorsa, idrak işlemi durur.
Bu yüzden tahminlerimizle
metin içindeki
bilgiler paralel
yürüdükçe idrakimiz
çok
4 Şubat
2012
В
Средновековна Европа броят на написаните книги в рамките на една година по найоптимистичните пресмятания е бил около
хиляда. В днешно време броят на написаните книги за един ден в цял свят достига няколко хиляди.
Това разнообразие налага да бъдем избирателни и
по-бързи в четенето.
Бързото четене е свързано с мисленето. Колкото по-бързо мисли човек, толкова по-бързо може
да чете. Умението за по-бързо четене може да се
развие с повече практика, но понеже четенето е
процес на възприемане, ключът към ефективното
четене не е гимнастиката на очите, а “знанието”.
Възприемането се опира на предположението.
То пък от своя страна отстранява първо по-малките
вероятности и така стига до заключение. Добрият
читател може да прави максимално правилни
предположения. Докато четем,
ние постоянно предполагаме,
предположенията ни се потвърждават или не и накрая
възприемаме съдържанието
на текста. Но ако това, което
четем, не означава нищо за нас,
тогава нищо не можем да
възприемем. Затова, докато предположенията
ни съвпадат с информацията в текста, тогава и
по-бързо и лесно възприемаме. Същевре-
daha rahat ve hızlı olur. Aynı zamanda, bilgi birikimimiz ile tahminlerimizdeki tutarlılık arasında bir doğru orantı mevcuttur.
İyi okuyucu mânâ için okur.
Kelimelerin, harflerin, noktaların şifrelerini çözerken bilgisayar gibi davranmaz. Gözünün
her şeyi beyne iletmesine izin
vermez, çünkü beynin göze ilettikleri, gözün beyne ilettiklerinden daha önemlidir. Bir metinde mânâ tesbit edildiği an, tek
tek kelimelerin tesbitine gerek
yoktur.
Kelimeleri, harfleri okumadan okuruz, mânâyı da kelimelere tek tek takılmadan idrak etmeye alışmalıyız.
Okurken, ne kadar çok “görülmeyen bilgiyi” yani kelime
yığınlarını okuruz. Bir başka deyişle, ne kadar az “görülmeyen
bilgemiz varsa, o kadar fazla “görülen bilgi”ye ihtiyaç duyarız.
Aynı yerde ve aynı zamanda hem harf, hem de kelimeleri
birarada göremeyiz. Beyin, bir
anda ancak bir soruya cevap vermeyi başarabilir. Okuduğumuz
kelimeler ve mânâ hep böyle bir
soru-cevap alışverişine dayanır.
Kelimelerin mânâsına odaklaştırılan dikkat, şekillere takılmayı
önleyebilir.
Okumak, lokantada bir menüyü incelemeye benzer. Menünün her tarafını okumaz, sadece
ihtiyacımız olan şeyleri arayıp
buluruz.
Karşılaşılan her materyal aynı
teknikle okunmaz: Gazete gibi
okunmayacak kitablar vardır, kitap gibi okunacak dergiler de.
Genel mânâda okumanın kuralları şu üç maddeyle özetlenebilir:
1) Hızlı ol, 2) İhtiyacın olanı
seç, 3) Önceki bilgilerini kullan.
менно между предположенията и
знанията, които сме придобили, е
налице правилен баланс.
Добрият читател се старае да
вникне в текста. Той не действа
като компютър, докато се опитва
да разгадае кода на думите, буквите и пунктуационните знаци.
Окото не позволява на всичко
видяно да стигне до мозъка ви,
защото по-важно е какво мозъкът изпраща до очите, отколкото
това какво очите изпращат като
информация до мозъка. Когато се осмисля съдържанието на
един текст, не е нужно да се “прочетат” всички думи.
Трябва да четем думите, без да
отграничаваме буквите, както и
текста – без да отграничаваме думите. Когато четем, сме принудени да прочетем цял куп “невидима информация”, т.е. думи. Затова,
колкото по-малко “невидима информация” имаме, толкова повече
имаме нужда от “видима информация”. Не можем едновременно
да възприемаме и думи, и букви.
Мозъкът има способността да
отговори в един момент само на
един въпрос. Думите и съдържанието, които четем, се опират на
операцията
“въпрос–отговор”.
Ако вниманието е съсредоточено
върху смисъла на думите, тогава
мозъкът не обръща внимание на
формалните особености на буквите. Четенето прилича на запознаването с менюто в ресторант.
Ние не четем цялото меню, а само
това, което ни интересува.
Не всеки текст се чете по един
и същ начин. Има книги, които
не могат да се четат така, както се чете вестник или пък
списание.
Правилата за четене могат да се обобщят по следния
начин: 1) Четете бързо; 2) Избирайте да
четете това, от което имате нужда; 3)
Използвайте знанията, които вече
имате.
Hızlı okuma
düşünme ile içiçedir.
İnsan ne kadar hızlı
düşünebiliyorsa o
kadar hızlı okuyabilir.
Bu meleke pratikle
kazanılabilir, fakat
okuma temelde bir
idrak meselesidir ve
akıcı, tesirli okumanın
anahtarı göz
cimnastiği yapmak
değil, “bilgi”dir.
Февруари
2012
5
A iL E / С Е М Е Й С Т В О
Bebeklere Bakmanın ve
Sağlıklarını Korumanın
Püf Noktaları Nelerdir?
Ahmet YÜTER
Най-важните изисквания
за отглеждане на
здраво бебе
01- Bebekler yetişkinlerin ilgisine muhtaçtır, bu doğru.
Ancak en yakınlarını bile sürekli başında istemez,
dinlenip uyuma ihtiyacı vardır.
02- Ağlayan bir bebek cevap ister. Üstelik ne kadar küçükse cevap verme süreniz o kadar kısa olmalıdır.
İlginiz onu şımartmaz, bebeğe onu sevdiğinizi ve
anladığınızı gösterir.
03- Bebek gaz sancısıyla ağlıyorsa, bacaklarını bedenine doğru çekmeniz iyi sonuç verir. Her bacağı
dönüşümlü olarak bükerek gövdesine hafifce bastırmanız fazla gazın dışarı çıkmasını sağlar.
04- Bebeği uyumadan beşiğine yatırırsanız, uykuya
daima ve derin uyuma konusunda problemlerin
çıkmasını önlemiş olursunuz.
6 Şubat
2012
01- Бебетата се нуждаят от грижите на възрастните,
но не бива постоянно да са в тяхно присъствие.
Те трябва да почиват и да спят.
02- Когато бебето плаче, трябва да реагирате. Колкото по-малко е то, толкова по-незабавна трябва
да е вашата реакция. Грижите ви не бива да го
разглезват, а да му покажат, че го обичате и го
разбирате.
03- Ако бебето плаче заради колики, ще има положителен резултат, ако прилепите крачетата му към
коремчето. Когато лекичко притискате последователно всяко краче към корема, тогава бебето
ще може по-лесно да се освободи от газовете.
04- Ако слагате бебето в люлката, преди да е заспало, тогава ще избегнете проблеми, свързани със
заспиването и липсата на дълбок сън.
05- Ако храните бебето нощем на слаба светлина, то
ще се научи да различава нощното от дневното
захранване.
06- Не сменяйте пелените на бебето нощем, ако не
се налага, защото то се разсънва. Ако започнете да му сменяте пелените редовно през нощта,
то ще свикне и ще започне да се буди по едно и
също време нощем.
07- Не затъмнявайте изцяло стаята, в която бебето
спи през деня, и не стъпвайте на пръсти заради
това, че спи. То трябва да свикне да спи на светло
и в шумна среда.
05- Geceleri mamasını loş ışıkta yedirirseniz gece ile gündüz arasındaki
farkı öğrenir.
06- Geceleri zorunlu olmadıkça altını
açmayın. Çünkü bez değiştiriken
bebeğin uykusu dağılır ve bu her
gece tekrarlanırsa, alışkanlık haline gelir ve her gece aynı saatte
bebek uyanır.
07- Gündüzleri bebeğinizin uyuduğu
odayı tamamen karartmayın ve bebek
uyuyor diye parmaklarınızın ucunda yürümeyin. Işığa ve sese alışmasını sağlayın.
08- Bütün gece deliksiz uyumuyor diye üzülmeyin.
Bebekler yetişkinlerin sandığından daha az uyur.
24 saat içindeki uyuma süreleri 12 ile 18 saat arasında değişir.
09- Bazı bebekler soğuk beşiğe yatırıldıklarında ürperirler. Bu nedenle bebeği yatırmadan önce beşiği
sıcak su torbasıyla ısıtın.
10- Dört aydan itibaren bebeğinizin gece beslenmesine son verin. Eğer uyanırsa su ya da çay vermeniz yeterlidir.
11- Daha yaşamın ilk haftalarında kendi kendine uyumaya alıştırın ve bunu bir sisteme bağlayın. Bebeği beşiğine yatırdıktan sonra bir ninni ve masalla
kendi kendine uyumasını sağlayın.
12- Bebeği gündüzleri uykusuz bırakmak, geceleri
rahat uyuyacak anlamına gelmez. Aksine gündüz
birçok izlenim edinmiş yorgun bir bebek, geceleri
de kötü uyur.
13- Yeni doğan bebeklerin mideleri çok küçüktür, çok
az süt içebilirler. Bu nedenle ilk haftalarda saat başı
beslenmeleri gerekir.
14- Çok kusan bir bebeği yatırarak değil mümkün olduğunca oturtarak doyurun.
15- Kusma lekeleri gerçekten kötü kokar. Bir fincan su
ve bir tatlı kaşığı karbonat karışımıyla sildiğiniz lekelerin hem kokusu hem de izi kalmaz.
16- Emzik arada verilirse bile bebeği anne memesinden soğutabilir.
17- Emziren annelerin mutlaka uyması gereken iki
nokta var: Bol bol sıvı almak ve dinlenmek.
18- Meme emerken uykuya dalan bir bebek ya aç değildir ya da tamamen uyanamamıştır. Uyanması
için bebeğin altını emzirmeden önce değiştirin.
08- Не се притеснявайте, че не спи цяла нощ, без да
се пробуди. Бебетата спят по-малко, отколкото
възрастните си мислят. В рамките на денонощието те спят между 12 и 18 часа.
09- Някои бебета настръхват, когато ги сложат в студена люлка. Затова, преди да го сложите в люлката, я затоплете.
10- Спрете да захранвате бебето си нощем след четвъртия месец. Ако се буди през нощта, му давайте чай или вода.
11- Приучете бебето да заспива самичко още от самото начало. Това трябва да става системно. Когато го
сложите в люлката, му изпейте приспивна песен
или пък му разкажете приказка, за да заспи само.
12- Ако не давате на бебето да спи през деня, това не
означава, че то ще спи непробудно през нощта.
Тъкмо обратното, ако бебето е прекалено уморено
от деня, то няма да има спокоен сън през нощта.
13- Стомахът на новородените е много малък и те
могат да поемат много малко количество мляко.
Затова в началото трябва да бъдат кърмени на
всеки час.
14- Ако бебето повръща много, го хранете не в легнало, а в седнало положение.
15- Петната от повръщано миришат лошо. Те могат
да бъдат отстранени лесно със смес от една
чаша вода с една лъжица сода.
16- Ако се дава, дори и рядко, биберон, това може да
отчужди бебето от майчината гърда.
17- Майките, които кърмят, трябва да спазват две задължителни неща: да пият много течности и да
си почиват достатъчно.
18- Ако бебето заспи, докато майката го кърми, това
означава, че или не е гладно, или не се е събудило напълно. За да се събуди, преди да го кърмите, му сменете пелените.
Февруари
2012
7
Nuri BALTA
CİNSİYET DEĞİŞTİREN BALIK VAR MI
Има ли риби, които сменят пола си?
S
И
iyah noktalı melek balığı denilen bir balık,
cinsiyet değiştirebiliyor. Fakat istediği zaman
değil. Dişilerin erkek olabilmesi için bazı şartların
yerine gelmesi gerekir. Maymun balığı da denilen
bu tür, gruplar hâlinde dolaşır. Bir mavi erkek ve
dört sarı dişiden meydana gelen bir grup… Daha
güçlü ve daha büyük olan erkek balık, grubun güvenliğini sağlar. Erkek ölünce en güçlü dişi renk
değiştirmeye başlar. Bir hafta içinde rengi maviden sarıya dönüşür. Erkek gibi hareket etmeye başlar. İki hafta içinde vücudunda siyah şeritler
görünür ve bir erkeğin
bütün özelliklerini kazanır. Harika olayı anlayabiliyor musunuz? Nasıl
dişi balığın erkek balığa
dönüştürüldüğünü görüyor musunuz?
ма вид риба, покрита с черни петна, която се нарича риба ангел. Тя може да сменя
пола си, но не когато тя пожелае. За да станат
женските риби ангели мъжки, трябва да са налице някои условия. Този вид риби се наричат
още и риби маймуни. Те се движат винаги в група от един син мъжки екземпляр и четири жълти женски. По-едрият и силен мъжки екземпляр
отговаря за сигурността на групата. Когато той
умре, тогава най-силният женски екземпляр в
групата започва да си сменя цвета. За една
седмица от жълта рибата става синя
на цвят и започва да се държи като
мъжки екземпляр. В рамките на
две седмици по тялото й се появяват черни ивици и започва
напълно да прилича на изцяло
мъжки екземпляр. Наистина
е изумително! Виждате как се
променя една женска риба в
мъжка, нали?
TEK YUMURTA İKİZLERİNİN HER ŞEYİ
AYNI MI?
ПО ВСИЧКО ЛИ СИ ПРИЛИЧАТ
ЕДНОЯЙЧНИТЕ БЛИЗНАЦИ?
D
öllenmiş bir yumurta, anne karnında ikiye bölündüğünde tek yumurta ikizleri olur. Yaklaşık
1000 doğumdan 4’ü tek yumurta ikizidir. Tek yumurta ikizlerinin görünüşleri başta olmak üzere hemen hemen her şeyi birbirine benzer. Kan grupları
ve cinsiyetleri aynıdır. Fakat parmak izleri farklıdır.
Herkese farklı parmak izi verilmiştir.
Onun için parmak izi ile çalışan bir kredi kartınız varsa
çekinmeden kullanabilirsiniz. Aslında parmak izi bize
doğuştan hediye edilen bir
imzadır.
8 Şubat
2012
К
огато оплодената яйцеклетка се раздели на
две в утробата, тогава се раждат близнаци.
Близо на хиляда раждания четири са случаите
на еднояйчни близнаци. Като се почне от външния вид, еднояйчните близнаци си приличат
почти по всичко. Кръвната група и полът им са
еднакви, но пък пръстовите им отпечатъци са
различни. Всеки човек е надарен с неповторим пръстов отпечатък. Затова няма нужда да се притеснявате,
ако ползвате кредитна карта, която работи с пръстов отпечатък.
Всъщност той е нашият уникален подпис по рождение.
HABERLER/НОВИНИ
как
во
защ
о
как
UYURGEZER MİSİNİZ?
ЛУНАТИЦИ ЛИ СТЕ?
Х
ем спите, хем се разхождате
вкъщи нощем с отворени очи,
сякаш сте будни. Ако вършите подобно нещо, значи сте лунатици.
Близо 15% от децата са лунатици.
Някои лунатици седят в леглото с
отворени очи, а други стават, разхождат се. Има и такива, които
даже отварят вратата и излизат
навън. Лунатизмът не е болест, но
в известна степен е опасен. Лунатикът може да падне от стълбите
или от отворен прозорец, може
да си блъсне главата в някоя стена
вкъщи. Лунатизмът е явление, което се проявява в първите часове на
съня и изчезва с напредването на
възрастта.
H
em uyuyor hem de geziyorsunuz,
gözleriniz de açık, sanki uyanık
gibisiniz, gece karanlığında evde dolaşıyorsunuz. Böyle bir özelliğiniz varsa uyurgezersiniz. Çocukların yaklaşık
%15’i uyurgezerdir. Bazı uyurgezerler
gözleri açık yataklarında oturur, bazıları
ise kalkıp dolaşır, hatta kapıyı açıp dışarı
çıkarlar. Uyurgezerlik bir hastalık değildir ama tehlikeleri vardır. Merdivenlerden ya da açık pencerelerden düşebilir,
ev içinde kafalarını bir yere çarpabilirler.
Yaş ilerledikçe kaybolan uyurgezerlik genelde uykuya dalınan ilk saatlerde meydana gelir.
KARA KUTU NASIL ÇALIŞIR?
K
ara kutu, uçağın uçuşu boyunca bilgileri kaydeden bir cihazdır. Uçağın uçuş yüksekliğini ve
hızını, havanın sıcaklığını ve yoğunluğunu, rüzgârın hızını, pilotların konuşmasını ve daha birçok bilgiyi yolculuk boyunca kaydeden bir alettir. Uçak düştüğünde ilk aranan parça kara kutudur. Aslında turuncu
kutu dense daha iyi olurdu. Çünkü turuncu daha dikkat
çekici bir renk olduğundan kara kutular turuncu renkli
yapılırlar. Bu kutuların ezilmeye ve yanmaya
dayanıklı olması çok daha sağlam yapılmaları gerekir. Bir kara kutu yıllar sonra
bulunduğunda içindeki bilgiler bozulmadan
kullanılabilir. Uçak
düşüp parçalandığında, enkazın altında kalmaması ve uzak bir yere fırlaması için
kara kutu uçağın kuyruk kısmına
yerleştirilir.
КАК ФУНКЦИОНИРА ЧЕРНАТА КУТИЯ?
Ч
ерната кутия е уред, който записва цялата
информация по време на самолетен полет.
Тя пази данни за височината на полета,
скоростта на движение, температурата и налягането на въздуха, силата на вятъра. В нея се записват и всички разговори на пилотите, както и всяка друга информация. При самолетна катастрофа
черната кутия е първото нещо, което се търси
сред отломките. Всъщност май е по-правилно да
се казва оранжева кутия, защото черните
кутии на самолетите обикновено са боядисани в оранжево, за да се намират
по-лесно. Тези кутии се изработват
от много устойчив материал, неподатлив на топене и изгаряне.
Информацията в черните кутии може да се ползва, дори
когато са намерени години
след инцидента. Черната кутия е
разположена обикновено в опашката на самолета, за да може да изхвърчи
по-далеч от отломките му при евентуална катастрофа.
Февруари
2012
9
Bir
ÇEKİRGENİN
Dilinden
Prof. Dr. Arif SARSILMAZ
Merhaba insanoğlu!
Biliyorum benden pek hoşlanmayacaksınız
ama, yine de size selâm ve hürmetlerimi arz ediyorum.
Sınırlı bilginizle ve anlayışınızla düşündüğümüzde yeryüzünde koyun, keçi, sığır, tavuk ve
arı gibi faydalarını açık olarak gördüğünüz birkaç
hayvan dışında diğerlerinin hayat hakkı olmaması
gerekirdi. Halbuki kurulan muhteşem ekolojik sistem içinde; hamam böcekleri, sivri sinekler, bitler,
pireler ve birçok zararlı haşerat gibi benim de çok
önemli bir yerim vardır.
Benim vücudumu saran (kitin denilen hususi
bir maddeden yapılmış olan) deri kılıfı son derece
dayanıklı ve hafif bir örtü olup, onu taşımakta hiç
zorlanmam. Bütün bedenimi saran kitin örtüsünün sağlamlığı sebebiyle ayrıca bir iskelete ihtiyaç duymam. Dış iskelet vazifesi gören kitin örtü
sağlamlığı yanında son derece de esnektir. Kaslarım bu örtüye iç tarafından yapıştırılmış olup
bunların kasılmasıyla çok çevik hareketler yaparım. Kendi ağırlığımın 50 misli fazla bir ağırlığı
taşıyabilirim. Kitinden yapılmış bu kaplama malzemesi, esnekliği sayesinde, üzerine gelen darbelerin tesirini en aza indirdiği gibi, suyu da geçirmez kalitededir. Dışarıdan içime su girişine engel
olduğu gibi, vücudumdan dışarıya su kaybına da
10 Şubat
2012
Здравейте, хора!
Знам, че съм доста недолюбван, но въпреки
това ви поздравявам най-сърдечно. Ако мислим
така ограничено, както повечето от вас, тогава
ще се окаже, че освен овцете, козите, кокошките и
пчелите, на Земята няма други полезни животни и
съществуването им е напълно излишно. Но в рамките на великолепната екосистема всички живи същества имат своето заслужено и достойно място:
и хлебарките, и комарите, и бълхите, и ред други
вредни насекоми, както и аз самият.
Тялото ми е обвито от много здрава и същевременно лека кожа от специално вещество, наречено
хитин. Затова обвивката ми изобщо не ми тежи. И
понеже тя е изработена от толкова здрава материя
като хитина, нямам нужда от поддържащ скелет.
Тази обвивка изпълнява ролята на външен скелет.
Тя не само е много здрава, но е и много еластична.
Мускулите ми са прилепени за вътрешната част на
тази обвивка и чрез тяхното присвиване мога да
маневрирам много лесно. Мога да нося тежест, 50
пъти по-голяма от собствената си. Заради еластичността на горната ми обвивка понасям в минимална
степен и удари по тялото си, а и хитинът не пропуска вода. Затова нито в тялото ми влиза вода отвън,
нито пък от тялото ми се отделят течности. Обвивката ми е неподатлива и на вредното влияние на горещината и радиацията. За да не ме забелязват враговете ми, имам окраска, която се променя и слива
с цвета на околната среда. Ако можехте вие, хората,
да изработите синтетична материя, подобна на хи-
От устата на
СКАКАЛЕЦА
engel olan bu örtü sıcaktan ve radyasyondan bile
kolay kolay zarar görmez.
Düşmanlarımın gözünden
kaçabilmem için verilmiş
bulunan, yaşadığım zemine uygun bir rengi kazanabilme kabiliyeti de benim
için çok önemli bir nimettir. Şayet benim vücudumu örten kitine benzer bir
malzemeyi sentetik olarak
yapabilseydiniz, uçak ve
uzay gemisi teknolojisinde
çok müthiş hamleler yapabilirdiniz.
Uçma deyince biraz
üzerinde durmam gerekir. Bu özelliğim sayesinde
milyarlarca arkadaşımla bir
araya gelerek dev sürüler
teşkil ederiz. Bazen bulut
gibi gökyüzünü kaplayan
sürülerimizde 10 milyarımız bir arada bulunabilir.
Hepimiz birden göçe başlarız ve indiğimiz arazilerde
Benim vücudumu saran (kitin denilen hususi bir maddeden yapılmış
olan) deri kılıfı son derece dayanıklı
ve hafif bir örtü olup, onu taşımakta hiç zorlanmam. Bütün bedenimi
saran kitin örtüsünün sağlamlığı
sebebiyle ayrıca bir iskelete ihtiyaç
duymam. Bu yüzden yaratıcımız
böceklerin içine bir iskelet koymamıştır. Dış iskelet vazifesi gören kitin
örtü sağlamlığı yanında son derece
de esnektir. Kaslarım bu örtüye iç
tarafından yapıştırılmış olup bunların kasılmasıyla çok çevik hareketler
yaparım. Kendi ağırlığımın 50 misli
fazla bir ağırlığı taşıyabilirim.
тина, тогава можехте да
постигнете много в самолетните и космическите
технологии.
Трябва да се спра
малко по-подробно на
въпроса за летенето.
Благодарение на тая моя
способност образувам
огромни ята с моите себеподобни.
Понякога
ятата ни са толкова големи, че в тях има към
10 милиарда мои събратя
и закриваме едва ли не
целия небосвод. Всички
прелитаме в един и същ
момент и когато кацнем
на някоя зелена площ,
опустошаваме всичко.
За вас това е истинско
бедствие. Понякога прелитаме от единия бряг
на Африка до другия, т.е.
разстояние от 5 хил. км,
Февруари
2012
11
Uçma deyince
biraz üzerinde durmam gerekir. Bu
özelliğim sayesinde
milyarlarca arkadaşımla bir araya
gelerek dev sürüler
teşkil ederiz. Bazen
bulut gibi gökyüzünü kaplayan
sürülerimizde
10 milyarımız
bir arada
bulunabilir.
12 Şubat
2012
yeşillik adına ne varsa, siler süpürür
ve kuruturuz.
Bu sizin için bir felâket demektir.
Bazen Afrika’nın bir kıyısından diğerine 5.000 km’lik göçleri iki aydan daha
kısa zamanda yapabiliriz. Çöl çekirgesi (Schistocerca gregaria) ismini alan
türümüz 1954 yılında Kenya’da 200
km2’lik bir sahayı kaplamış ve kurutmuştu. Kilometrekare başına yaklaşık
50 milyon arkadaşım vazife yaptığına
göre; sürüdeki fert sayısı 10 milyar
civarındaydı denilebilir. Bir dağ çekirgesi türü olan Melanoplus spretus ise
bir seferinde 330.000 km2’yi kaplayan
bir sürü teşkil etmiştir.
Her gün ağırlığımın sekiz misli
yeşil bitki tüketirim. Bazı türlerimizin hususî tercihleri vardır ve sadece
belli bitkileri yiyerek beslenirler.
Dev sürüler haline gelince büyük
kıtlıklara sebep olan bir âfet halini almamız sizi korkutmuş olabilir. Biraz
da yüreğinize su serpeyim: Hiçbir
canlı başıboş, hikmetsiz ve hedefsiz bırakılmadığı gibi, biz de kendi
keyfimize göre çoğalalım ve sadece
за по-малко от два месеца. През 1954
г. пустинният скакалец (Schistocerca
gregaria) е опустошил територия от
200 кв. м в Кения. Като се има предвид,
че на 1 кв. метър има към 50 милиона
мои събратя, общият брой в ятото
при това опустошение е достигал 10
милиарда. Друг вид горски скакалец
(Melanoplus spretus), веднъж формирал ято, което покривало територия
от 330 хил. кв. метра.
Всеки ден консумирам зелена трева, която превишава осем пъти собственото ми тегло. Някои видове имат
специални предпочитания и се хранят само с определен тип растения.
Що се отнася до гигантските ни
ята, те наистина може би ви плашат,
след като предизвикват такива сериозни опустошения. Но нека малко да
ви утеша, като кажа, че нищо не е създадена без определена мисия. Следователно и ние не сме създадени само
и само да тормозим вас, хората, с подобни унищожителни нашествия. И
ние имаме много врагове. Основните
от тях са ветровете, които могат да
ни отнесат на място, което не е много
подходящо за размножаване. Почвата може да се окаже неподходяща да
снасяме там, може да е много влажна
insanlığın başına belâ olalım diye yaratılmadık. Bizim de çok düşmanımız
vardır. En başta rüzgârlar, bizi çok uygun bir üreme yerine götürmeyebilir.
Çok kötü bir yere götürür ve buradaki
toprak yumurta bırakmaya uygun olmayabilir; çok rutubetli veya çok kurak olabilir ve yumurtalarımız bozulabilir; çıkan yavrularımız yeterli bitki
bulamayabilir, kızgın güneşin altında
saklanacak bitki bulamazlarsa kavrulup ölürler.
Sahip olduğum duyu organlarımın
hassasiyeti hakkında yaptığınız çalışmalar henüz çok yetersiz kalmaktadır
ve bütün duyularımı tam olarak bilemiyorsunuz. Hissedebildiğiniz en hafif
rüzgâr bile saatte birkaç kilometreden
aşağı değildir. Halbuki ben saatte 180
metreden daha hafif hava akımlarını
bile rahatça hissederim ve bu yüzden
beni elinizle yakalamanız zordur.
Şeytan çekirgesi de denen bir türümüz (Deinacrida) duyu organları
ile toprağın içindeki sığınağından havanın nasıl olacağını bilebilmekte ve
ona göre dışarı çıkmaktadır. Bu tür;
enteresan olarak buzun içinde uzun
müddet ölmeden kalabilmektedir ve
kanında antifriz maddesi de yoktur!
Birer sanat harikası olan ve birbirine simetrik olarak yaratılmış bulunan
kanatlarımı saniyede 12 ilâ 15 kere
çırparak uçarım. Bir sıçrayışta kendi
boyumun 20 mislini geçebilirim. Bu
sıçrama kabiliyetim, hem arka bacaklarımın uyluk kısmının hususî olarak
büyük yaratılmasından, hem eklem
yerlerimdeki resilin isimli özel bir
proteinden kaynaklanmaktadır.
Hemen hemen bütün sırlarımı
anlattım. Yerimiz müsait olsaydı organlarımın ince yapısı hakkında sizi
bilgilendirmek isterdim, ama sizi
sıkmaktan çekindim. Amacımız sanatlı yaratılmış bir canlı olarak; belli
durumlarda âfet, belli şartlarda ise
nimet olabileceğimizi, ekosisteme
küllî bir nazarla bakarak anlamanızdı.
Olamadıysam eksikliğim ve yetersizliğimdendir. ‘Bir çekirgeden zaten ne
beklenirdi?’ deyip, kusuruma bakmayasın, sevgili insanoğlu!
или прекалено суха и, следователно,
да развали яйцата ни. Новоизлюпените пък може да не намерят достатъчно
храна или пък сянка, под която да се
скрият от жаркото слънце, и да изгорят и умрат.
Изследванията, които вие, хората, сте направили досега върху моите
сетивни органи, са все още много недостатъчни и затова не ги познавате
напълно. Вие можете да почувствате
повей, чиято скорост е не по-малка от
няколко километра в час. Ние обаче
можем да почувстваме ветрец, чиято
скорост е по-ниска даже
и от 180 метра в час.
Ето защо ви е много
трудно да ме уловите. Един вид
скакалец – драконовският скакалец (Deinacrida),
усеща със сетивата си, докато
е под пръстта,
какво ще е времето и излиза навън, само когато
“прогнозата” е добра. Този вид има и
друга интересна особеност – той може да
престои дълго време
в лед, без да умре, и то
при положение, че в тялото му няма антифриз!
Крилата ми са истинско
произведение на изкуството. При полет правя между
12 и 15 маха в секунда. Мога
да отскоча на разстояние, което превишава 20 пъти собствената
ми дължина. Дългият ми скок е възможен благодарение на големите ми
задни крака, както и на специалния
протеин (ресилин), който се съдържа
в ставите ми.
Разкрих ви почти всички мои тайни. Ако имах повече място, щях да ви
разкажа и за вътрешните ми органи, но
не искам да ви досаждам много. Целта
ми е да ви демонстрирам, че като част
от световната екосистема в определени моменти може да съм бедствие, но
в други – истински Божи дар. Ако не
съм успял да ви убедя в това, вината е
изцяло моя. Мили хора, не ме корете
за това мое неумение с думи от рода
на “Че какво друго може да се очаква
от един скакалец?...”
Февруари
2012
13
Тест
по БЕЛ
За вас, кандидат-гимназисти!
Преди години американският
писател Джеймс Мичънър писал,
че Бора Бора от групата на Дружествените острови е най-красивият остров на света и го избрал
за място на действие на романа
си „ Южният Пасифик“. Бора Бора
се смята за истински земен рай.
1. Каква е темата на текста?
а/ „Остров Бора Бора“;
б/ „Историята на един роман“;
в/ „Природата и изкуството“;
г/ „Биографията на Джеймс
Мичънър.
2. Определете невярното твърдение според текста:
а/ Бора Бора е част от Малайския архипелаг;
б/ Островът се намира на юг
от Екватора;
в/ Бора Бора е земният рай;
г/ Островът е предмет на художествено изображение.
3. Определете вярното твърдение според текста:
а/ Островът е необитаем;
б/ Бора Бора е „дружествен“
остров;
в/ Мичънър не довършва романа си;
г/ Условията на живот на острова са тежки.
4. Целта на текста е да:
а/ информира за острова;
б/ рекламира за острова;
в/ предупреждава за острова;
г/ информира за писателя и
неговата творба.
14 Şubat
2012
5. В коя дума е допусната
правописна грешка?
а/ скоростта;
б/ младостта;
в/ часта;
г/ калта;
6. Довършете морфемния анализ
на думата „триъгълник“
а/ три – ................;
б/ ъгъл – корен;
в/ ник – наставка;
г/ а – членна форма.
7. Каква е подчертаната дума
като част на рчта?
Когато се прибрах у дома, не заварих никого.
а) относително местоимение;
б) наречие за време;
в) частица;
г) предлог.
8. Коя от думите притежава
признак на предмет или лице?
а/ веселие;
б/ веселба;
в/ весел;
г/ веселяк.
9. Коя дума НЕ е синоним на останалите?
а) мамя;
б) заблуждавам;
в) мотивирам;
г) лъжа.
10. Науката за думите се нарича:
а) морфология;
б) синтаксис;
в) фонетика;
г) лексикология.
11. Каква е по вид употребената обособена част на
изречението?
Летният ден, слънчев и топъл,
бавно отстъпваше мястото на
вечерта.
а) обособени обстоятелствени пояснения за начин;
б) обособени приложения;
в) обособени определения;
г) обособени обстоятелствени пояснения за място.
12. Каква е подчертаната дума
като част на изречението?
Петър тръгна притеснено за
училище.
а) сказуемно определение;
б) обстоятелство за начин;
в) определение;
г) допълнение.
13. В кое от изречение НЕ е допусната пунктуационна грешка?
а) Когато се яде хляб, човек
трябва да се прекръсти та
тогава да яде.
б) За да въведе този момент
в одата си, Вазов вероятно
се е опирал на разказа на
опълченеца Михаил Минчев,
с когото са от един град.
в) Бягството за тях е равносилно на смърт, спасявайки
се чрез бягство те ще бъдат мъртви за Отечеството.
г) Поетът изоставил картината на боя, за да открои
духовната мощ на героите,
и ценностите, заради които са готови да умрат.
14. Основната идея в дадено произведение е:
а) речта на героите;
б) въплътената авторова мисъл;
в) перипетиите на сюжета;
г) композиционният похват.
15. Лицето, от чието име се разказът, се нарича:
а/ повествовател;
б/ писател;
в/ автор;
г/ белетрист.
16. Коя дума НЕ е уместна в посочената поредица литературни
термини?
а/ стихотворение;
б/ роман;
в/ елегия;
г/ поема.
17. При коя двойка думи отношението е същото като при
двойката: радост–победа
а/ благодарност–услуга;
б/ огорчение–загуба;
в/ плач–смях;
г/ упоритост–постижение.
18. Посочете двойката думи,която
отговаря най-точно на модела:
тенис–тенисист
а/ стадион–футболист
б/ сърф–сърфист
в/ хокей–хокеист
г/ хижа–турист
19. Определете състава на изречението:
Слаб и бледен, художникът бе осенен от кротка светлина, която го
съпътстваше подобно на сянката
му, и някои смътно долавяха, че
той притежава скрита вътрешна
сила, за която нямаха думи.
а/ сложно съчинено;
б/ сложно съставно;
в/ просто разширено;
г/ сложно смесено.
20. Определете какви части
на речта са подчертаните
думи в изречението:
В градината тъжно бе клюмнала като покосена повяхналата
от мъката по отлетелия славей роза.
а/ прилагателни имена;
б/ глаголи;
в/ минали деятелни причастия;
г/ минали страдателни причастия.
21.Коя от подчертаните думи е
сегашно деятелно причастие?
Тя свали горещия (1) чайник от
печката, запали свещта (2),загледа се в трептящата (3)
светлинка, след което започна да
нарежда разпилените вещи (4).
а/ 1; б/ 4; в/ 2; г/ 3.
22. Посочете с каква част на речта е изразено непрякото допълнение в изречението:
Баща му можеше да го взема със
себе си.
а/ наречие;
б/ възвратно лично местоимение;
в/ със съществително име;
г/ с притежателно местоимение.
23. Кой от фразеологизмите НЕ е
синоним на останалите?
а/ вятър го вее на бял кон;
б/ отнесен от вихъра;
в/ идва на бял кон;
г/ пълна мъгла е.
24. На
а/
б/
в/
г/
кой ред има пароним?
спя–бодърствам;
оказвам–указвам;
подсказвам–приказвам;
нося–отнасям.
25. Каква е по вид употребената
обособена част на изречението?
Пълзешком, войникът достигна
края на браздата.
а/ обособено определение;
б/ обособено приложение;
в/ обособено обстоятелствено пояснение за начин;
г/ обособено обстоятелствено пояснение за време.
26. В кое изречение са употребени вметнати думи и изрази?
а/ Най-накрая седеше възрастен мъж.
б/ Вижда му се краят, скоро
ще приключим с работата.
в/ Ти, най-накрая, ме убеди, че
си прав.
г/ От кой край сте Вие, господине?
27. Публицистичен текст НЕ се
употребява в/във:
а/ вестниците;
б/ списанията;
в/ радиото;
г/ съдопроизводството.
28. Текстът: „Остави таз песен
любовна,/ не вливай ми в сърце
отрова...“ е:
а/ публицистичен;
б/ разговорен;
в/ административно-делови;
г/ художествен.
29. Най-точно определение за сюжета е:
а/ основни моменти от развитието на действието;
б/ разгръщане на действието;
в/ подредба на събитията в
творбата;
г/ избор на художествени похвати и тропи.
30. Лирическият жанр ода НЕ
предполага:
а/ висока патетика и възхвала;
б/ богата метафоричност;
в/ многобройни и разнообразни стилистични фигури;
г/ резигнация и елегичност.
Отговори: 1-а; 2-г; 3-б; 4-б; 5-в; 6-корен; 7-а; 8-в; 9-в; 10-г; 11-в; 12-б; 13-б; 14-б; 15-а; 16-б; 17-г; 18-б; 19-г; 20-в; 21-г; 22-б; 23-в; 24-б; 25-в; 26- в; 27- г; 28- г; 29- а; 30- г.
Февруари
2012
15
K Ü LT Ü R / К У Л Т У Р А
Buzlu suda dans geleneği
Kalofer’de yaşatılıyor
В Калофер се пази традицията за хоро в ледени води
Y
ordanovden (Yordan ismi taşıyanların günü),
Kalofer’de eşsiz bir gelenekle kutlanıyor. Geleneksel Bulgar kıyafeti giyen erkekler Tunca nehrinin içinde horo oynuyor. Suda horo oyunu
için hazırlıklar bir gün öncesinden başlıyor. Bunun
için şehirdeki Tunca nehri Çerkovski köprüsünün
altı uzun tahtalarla kapatılarak üzerlerine naylon
geriliyor. Bu şekilde sığ olan derenin biraz su toplaması sağlanıyor. Geleneği yaşatan genç erkeklerin
ağzından, soğuk suya en fazla sağlık için atladıkları
söyleniyor. Her yıl 6 Ocak’da düzenlenen bu tören,
Ürdün (Yordan) Nehri’nde, Hazreti Yahya tarafından gerçekleştirilen Hazreti İsa’nın vaftizini anımsamak için bu tarihte yapılan dini bir kutlamadır.
Bulgaristan’da Yordanovden olarak bilinen gelenek
16 Şubat
2012
В
Калофер отбелязват Йордановден с уникална традиция. Мъжете обличат народни
носии и играят хоро в река Тунджа. Подготовката за този ритуал започва от предишния
ден. За целта под Черковския мост р. Тунджа
се покрива с дълги дъски, върху които се опъва найлон. По този начин се повишава нивото
на водата. Младежите, които поддържат тази
традиция, казват, че скачат в студената вода за
здраве. Ритуалът се провежда всяка година на
6 януари и има религиозен характер, тъй като
символизира покръстването на Исус Христос
от Йоан Кръстител в река Йордан. В България
този ден е известен като Йордановден или Богоявление (от гръцката дума Епифания – “явяване”).
Epifani ya da Ta Fota
olarak da adlandırılıyor. Epifani, Yunanca
kökenli bir sözcük olup
“ortaya çıkma, görünme” anlamına gelir.
100’ün
üzerinde
erkeğin atladığı suda
horo oyunu yaklaşık
30 dakika sürüyor.
Suya davul ve gayda
ile girenlerin yanında
özel bayraktarlar da
bulunuyor. Olayı hem
Kaloferliler, hem de sayıları binleri bulan misafirlerin oluşturduğu seyirci
kitlesi iki köprünün etrafına dizilerek izliyor. Kimileri yüksek tepelere, kimileri de evlerin çatılarına
çıkarak olayı izlemeye çalışıyor. Geleneğin tam başlangıç senesinin hangi tarihe dayandığı bilinmese de
iki asrı aşkın süredir yapılageldiği tahmin ediliyor.
Güneş doğar doğmaz yapılan ayin sonrası suya
girerek oyuna katılanlara, bazen seyircilerden de
suya atlayanlar oluyor. Horo, erkeklerin ellerini
omuzlarına atıp halka şeklinde dönerek ve türkü
söyleyerek icra ediliyor. Nehrin bir kısmı insanların
sıcaklığı ile bir anda buharla kaplanıyor. Gelenek,
kısa bir zaman için yasaklanmış olsa da 20 yıl önce
tekrar canlandırıldı. Beynur Süleyman, Kalofer
На хорото в
студените води на
реката се включват над сто мъже.
“Леденото” хоро
трае около половин час. Във водата влизат тъпанджия, гайдар
и знаменосец. Събитието се наблюдава от жителите
на Калофер, както
и от хиляди гости на града. Някои гледат хорото
от тепетата, други – от балконите на околните
къщи. Макар и да не се знае откога точно датира
тази традиция, се предполага, че тя е спазвана
повече от два века.
Още призори се прави църковна служба, а
след нея се пристъпва към изпълнение на ритуала с хорото в реката. Понякога в леденостудените води скачат и зрители. Хорото се играе
в кръг, като мъжете слагат ръце на раменете.
Същевременно се пеят и народни песни. Заради по-високата температура на мъжете в реката, след малко тя се покрива с пара. Ритуалът е
бил забранен за кратко, но от 20 години насам е
възстановен.
Февруари
2012
17
Derleyen: Menevsiye BİLAL
MUTFAKTAYKEN...
Pratik bilgiler her zaman işe yarar. Hele bir de mutfaktaysanız! Denemeden geçmeyin.
Ketçap şişesi: Yeni bir ketçap şişesine bir pipet sokun,
dibine kadar itin ve sonra da çıkarın. Bundan sonra ketçap
düzgün bir şekilde akacaktır.
Çikolata eritmek: Erimiş çikolata ustalık gerektirir. Çok
ısınmasını ya da topaklaşmasını önlemek için, kırılmış çikolata parçalarını biraz sıcak kahve içine koyup erimeye bırakın. İki tat birbiriyle uyum içindedir, ister pasta ister krema
yapın.
Balığın pullarını kazımak: Bir balığın pullarını bütün
mutfağa saçmadan temizlemek için, bir dakika kaynar suya
daldırın. Pullar kolayca dökülür. Bazı balıklar içinde bulunan
siyah deriyi çıkarmak için, iri tuzla ovun.
Karnabahar kokusu: Karnabaharın kötü kokmaması
için haşlama suyuna bir miktar süt ekleyin. Sütün kötü kokuyu giderdiğini göreceksiniz. Süt aynı zamanda karnabaharınızı da beyazlatacaktır.
Marul saklarken: Marullarınızı uzun süre tazeliğini
koruyarak saklamak için önce bir saat su dolu bir kapta
tutun, daha sonra buzdolabına açık kısmı aşağı gelecek
şekilde yerleştirin. Böylece marullarınızı 10 gün boyunca diriliğini kaybetmeden saklayabilirsiniz.
Krema çırpmak: Kremayı daha hızlı çırpmak ve
daha sert olmasını sağlamak için, hem kaseyi, hem çırpıcıları, hem de kremayı birkaç dakika dondurucuda
soğutun.
Kırmızı lahananın saklanması: Salatalarda
kullanmak üzere elinizin altında sürekli doğranmış kırmızı lahana olmasını istermisiniz? İşte
size bir hafta boyunca tazeliğini koruyacak bir
saklanma yöntemi: Kırmızı lahananızı incecik
doğrayın. Tuzla ovun ve ağzı sıkı kapanan bir
kaba koyup üzerine sirke ekleyin. Doğranmış
kırmızı lahananız istediğiniz an hazır.
18 Şubat
2012
В КУХНЯТА...
Практичните съвети са винаги от полза, особено в
кухнята. Възползвайте се от тях.
Кетчуп в шише: В новоотворена бутилка с кетчуп
пъхнете сламка до дъното и я извадете. Ще видите, че
кетчупът ще тече равномерно.
Разтопен шоколад: Разтапянето на шоколад изисква майсторство. За да предотвратите изгарянето му и
за да не стане на бучки, пуснете шоколадовите блокчета
в малко сгорещено кафе и изчакайте да се разтопят. Вкусът на кафето и шоколада си подхождат, можете да го
използвате за торти или други сладки.
Люспите на рибата: За да изчистите лесно без да се
разпръснат из цялата кухня люспите на рибата, предварително я сложете за минута в гореща вода. Люспите ще
падат по-лесно. Във вътрешната част на някои видове
риба има черна кожичка, която може да се изчисти, ако
я стриете с едра сол.
Миризмата на сварен карфиол: Неприятната миризма на карфиола, докато ври можете да предотвратите като добавите към водата малко прясно мляко. Ще
видите, че лошата миризма ще изчезне. Освен това от
млякото карфиолът ще стане още по-бял.
Как се съхраняват марулите: За да запазим марулите пресни за по-дълго време, оставяме ги първо да
престоят един час в студена вода. След това се слагат в
хладилника с листата надолу. Така те могат да се запазят
пресни около 10 дни.
Разбиване на сметана: За добро разбиване и за получаване на по-твърда сметана, сложете предварително
сметаната, съда и приборите за разбиване във фризера
да се охладят.
Съхранение на цветно зеле: Бихте ли искали да
имате под ръка готово нарязано цветно зеле за салати?
Нарежете зелето на тънки жулиени, посолете, сложете
ги в съд, който се затваря добре и преди да затворите
капака ги залейте с малко оцет. Така може да съхраните
нарязано зеле за цяла седмица.
PRATİK GÜVEÇ
Malzemeler: 1kg kuzu eti, 2-3 yemek kaşığı zeytinyağı, 2 paket (750gr kadar) mantar, 4-5 sivribiber, 3 domates, 1,5 su bardağı rendelenmiş kaşar, tuz, tane karabiber
Hazırlanması: Önce zeytinyağı ile etleri tencereye alıp
bıraktığı suyu çekene kadar önce yüksek sonra kısık ateşte pişirin. Sivribiber, domates, mantarları her eklemeden
sonra beşer dakika pişirerek ekleyin.10 dakika tencerenin
ağzı kapalı şekilde pişirin. Tuz ve karabiberi ekleyin. Servis
yapacağınız fırın kabına alın, servisten yarım saat önce
200C fırına yerleştirip önce 10 dakika ardından peyniri
serpip kaşarlar eriyene kadar pişirin.
YALANCI TAVUK GÖĞSÜ RULOSU
Krema Malzemeleri: 1lt süt,1 su bardağı un, 1,5 su
bardağı şeker, 2 yemek kaşığı tereyağı, vanilya
Ayrıca: 1 su bardağı hindistan cevizi
Hazırlanması: Tüm krema malzemesini karıştırarak
pişirin. Fırın tepsisine yağlı kağıt serin. Kağıdın üstüne 1
su bardağı hindistan cevizi serpin. Yalancı tavuk göğsünü
üzerine yayıp iyice soğutun. Soğuduktan sonra üzerine
1,5 su bardağı cevizi serpin. Kağıt yardımıyla rulo yapın.
Kağıdı üzerine kapatıp bu halde buzdolabında servis
yapana kadar bekletin. (Çok uzun süre beklerse cevizler
karartacaktır) Mevsim meyveleriyle servis yapın.
ПРАКТИЧЕН ГЮВЕЧ
КРЕМ – РУЛО
Необходими продукти: 1 кг агнешко месо. 2-3 супени лъжици зехтин, 2 пакета (около 750 гр) гъби,
4-5 чушки сиврии, 3 домата, 1,5 чаши настърган кашкавал, сол, черен пипер на зърна.
Начин на приготвяне: В тенджера се слага зехтин
и се задушава месото първо на силен, след това на
по-слаб огън, докато омекне. Добавят се чушките,
доматите, гъбите, като след всяко добавяне се пече
по пет минути. След като добавите всички продукти,
задушавайте още десет минути под капак. Прибавете сол и черен пипер. Сложете ястието във гювече
или друг съд за печене във фурна. Преди да се сервира ястието се слага в загрята фурна от 200 градуса
за десет минути, поръсва се с кашкавал и се пече
докато кашкавалът се разтопи, след което е готово
за сервиране.
Продукти за крема: 1 литър прясно мляко, 1,5
чаши захар, 2 супени лъжици краве масло, ванилия
и кокосови стърготини
Начин на приготвяне: Сложете в тенджера всички
продукти освен кокосовите стърготини. Пригответе
крема. В широка тава за фурна сложете намазнена
хартия за печене. Поръсете с една чаша кокосови
орехи, върху тях залейте готовия крем и оставете
да се охлади. След като изстине поръсете с 1,5 чаши
кокосови орехи. С помощта на хартията навийте охладения крем на руло. Завийте с хартията и сложете
в хладилника за кратко ( ако престои по-дълго, кокосовите стърготини може да почернеят). Сервирайте
със сезонни плодове.
Февруари
2012
19
Derleyen: Şevki ŞEN
OKTAY
RIFAT
HOROZCU
HAYATI (1923 - 1981)
Trabzon’da doğdu. Şair ve dilci Samih Rıfat’ın
oğludur. Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Maliye
Bakanlığı’nca gönderildiği Paris’ten savaş nedeniyle doktorasını tamamlayamadan dönmek zorunda
kaldı. Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde çalıştı.
Ankara ve İstanbul’da serbest avukatlık yaptı.
Orhan Veli ve Melih Cevdet’le birlikte çıkardığı Garip kitabıyla yeni şiirin kurucularından oldu.
Yerleşik şiir kurallarına karşı çıkmakla birlikte söz
sanatlarından, Türk halk şiirinin söyleyiş özelliklerine uzanan, klasik beğeniyle dengelenmiş, önceleri
lirik, sonraları toplumsal temaların ağır bastığı şiirler yazdı.
Hemen her kitabında şiirinin geliştirerek gerçeküstü öğelerle beslenen, İkinci Yeni duyarlığında
soyut, anlamca kapalı şiiri denediği gibi, öz ve biçimin yoğunlaştığı, toplumcu, doğaya bağlı yetkin
örnekler de verdi
BALIKÇI
Denize vuran balıkçı
bir aynadan döner bize
yüreği rüzgara göre
mintani yamalı
ayakları çıplak
elleri güzel
Denize vuran balıkçı
kusu yıldızı getirir bize
kabuklu böcekler ve yosun
bırakır sepetini küpestesine
denizde pupa yelken günümüzün
geceler kısacık gündüzler uzun
ÇOCUK
İhtiyarın yanındaki çocuk
Oyuncak bir güneşe benziyor.
Anasına uzayan dağlarda,
İnsanla balık arası, kaygan
Bulutların içine düşünce,
Kolundan yakalamış sıkıca
Sarı boncuk gizli ayısını.
ÇOCUKLAR
ESERLERİ:
Şiir kitapları: Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik
Üstüne Şiirler (1945), Güzelleme (1945), Aşağı Yukarı (1952), Karga ile Tilki (1954), Perçemli Sokak
(1956), Aşık Merdiveni (1958), Elleri Var Özgürlüğün (1966), Çobanıl Şiirler (1976), Bir Cigara İçimi
(1980)
20 Şubat
2012
Kapışıyorlardı yaz gök
güneş ne varsa, içimize
sıcakla gireni durgun,
mavi giyerek, saçları rüzgarda
koşarak çığlıklarla deniz aşırı,
avuçluyorlardı ot
ağaç ne varsa, altlarına alarak
üstte duranı ve büyüyeni kendi kendine.
Birkaç Atasözü
• Uçan kuş aç kalmaz: Yaşam kavgası vermeyi bilen
ne yapar yapar rızkını çıkarır.
• Ucuz etin yahnisi yavan (tatsız) olur: Ucuza mal
olan şeyler niteliksizdir.
• Ufak at da civcivler yesin: Çok yalan söyleyen veya
olayları abartan kişilere inandırıcı olmadığını belirtmek için söylenen bir söz.
• Umut, fakirin (garibin) ekmeğidir: Yoksul kişi,
hep yakında bolluğa, rahata kavuşma umudu içinde
yaşar.
• Ummadığın taş baş yarar: Küçük veya önemsiz
şeyler de çoğu kez büyük etkiler yapabilir.
Birkaç Deyim
Ucu bucağı yok (kayıp): Başı sonu olmayan, sınırsız, sonsuz: Nevin, içinde ucu bucağı kayıp bir boşluk duydu.
• Uçan kuştan medet ummak: Çok sıkıntıda kalıp en
ufak bir yardımın herhangi bir yerden gelmesini beklemek, sıkıntılı bir durumdan kurtulmak için her türlü çareye başvurmak: O birkaç gün içinde uçan kuştan
medet umdum.
• Uf olmak: 1) çocuk dilinde acımak; 2) çocuk dilinde
yaralanmak: Aman yavrum dikkat et, düşer uf olursun.
• Un ufak etmek: Çok ufak kırıntılar durumuna getirmek, parçalamak: O solucanları un ufak eden çocukların hırsına kapılmıştı.
• Uhdesine almak: Bir işi üstüne almak, yapacağına
söz vermek, sorumluluğu altına almak: Kulübün masrafını sponsorlar uhdelerine almışlardır.
•
İsimler ve Anlamları
Erkek İsimleri
Ünal:
Ün almakla ilgili.
Ünsal:
Adın duyulsun, ünlen.
Üzeyir: Kuran’da adı geçen bir kişi.
Ülker:
Boğa burcunda yedi yıldızdan biri.
Üner:
Tanınmış, ünlü.
Bayan İsimleri
Ülfer:
Irmak, büyük su.
Ümmiye: Okur yazar olmayan kadın.
Ünzile: Gönderilmiş.
Ülkü:
Amaç, ideal.
Ünseli: Ünü sellere benzeyen.
İmla Klavuzu
Kısaltmalar
Kısaltma; bir kelime, terim veya özel adın, içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve
simgeleştirilmesidir. Kısaltmalarla ilgili kurallar şunlardır:
1. Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları genellikle her kelimenin ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla
yapılır: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil
Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); TD (Türk Dili); B
(batı), D (doğu), G (güney), K (kuzey).
Ancak bazen kelimelerin, özellikle son kelimenin birkaç
harfinin kısaltmaya alındığı da görülür. Bazen de aradaki
kelimelerden hiç harf alınmadığı olur. Bu tür kısaltmalarda,
kısaltmanın akılda kalabilmesi için yeni bir kelime oluşturma amacı güdülür: TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi).
Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe)
kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.
2. Element ve ölçülerin uluslararası kısaltmaları kabul edilmiştir: C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe (demir); m (metre), mm
(milimetre), cm (santimetre), km (kilometre), g (gram), kg
(kilogram), l (litre), mg (miligram), m2 (metre kare).
3. Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla element ve ölçülerin
dışında kalan kelime veya kelime gruplarının kısaltılmasında, ilk harfle birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan kelime veya kelime grubu; özel ad, unvan
veya rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur:
Alm. (Almanca), İng. (İngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe
Mahallesi), Güniz Sok. (Güniz Sokağı), Prof. (Profesör), Dr.
(Doktor), Av. (Avukat), Alb. (Albay), Gen. (General).
***
Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cm’yi, kg’dan, mm’den. Büyük
harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır: TDK’den, THY’de,
TRT’den, TL’nin. Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı
hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: ASELSAN’da, BOTAŞ’ın,
NATO’dan, UNESCO’ya.
Sonunda nokta bulunan kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu
tür kısaltmalarda ek, noktadan sonra ve kelimenin okunuşuna uygun olarak yazılır: Alm.dan, İng.yi, vb.leri.
Tonsuz (sert) ünsüzle biten kısaltmalar, ek aldıkları zaman
okunuşta tonsuz ses tonlulaştırılmaz: AGİK’in (AGİĞ’in değil), RTÜK’e (RTÜĞ’e değil), TÜBİTAK’ın (TÜBİTAĞ’ın değil).
Ancak birlik kelimesiyle yapılan kısaltmalarda söyleyişte
k’nin yumuşatılması normaldir: ÇUKOBİRLİK’e (söylenişi ÇUKOBİRLİĞE), FİSKOBİRLİK’in (söylenişi FİSKOBİRLİĞİN).
Февруари
2012
21
22 Şubat
2012
Февруари
2012
23
H iK AY E / Р А З К А З
Nasip Късмет
Yunus Emre HASOCAK
B
abamla sahilde geziyorduk. Babam bana
tarihi yerleri tanıtıyordu. Bazı yeri az
çok tanısam bile babamın ayrıntılı anlatışı merakımı kamçılıyordu. Yürüye yürüye
köprüye gelmişiz. Köprünün iki yanında sıra
sıra dizilmiş balıkçılar benim için büyük bir
şenlikti. O kadar çok balıkçı vardı ki saymaya
kalksam sayamazdım. “Ağır ağır yürüyelim, babacığım.” dedim.
Balıkçıları seyrede seyrede köprünün ortalarına kadar yürüdük. Oltasını atan, çeken, bir
çekişte çok sayıda balık yakalayan, az yakalayan,
hatta hiç yakalamayan balıkçılar… Tam seyirlik
bir manzara. Çok zevkli ve heyecan verici.
Bir ara hoş simalı bir amcayla göz göze geldim. Bakışları sıcacıktı, bana gülümsüyordu.
Bundan cesaret alarak “Babacığım burada biraz durabilir miyiz?” dedim. Babam kabul etti.
Korkuluklardaki boşluğa yerleştim. Denizi, geçen vapurları, tekneleri, insanları seyrediyordum. En çok da sevimli amcaya bakıyordum.
Oltasını hiç boş çekmiyor, her atışta nasibine
mutlaka birkaç balık düşüyordu. Üstelik çocukların dilinden anlayan biri. Bana sorduğu
sorulara zevkle cevap veriyordum. Bu arada
bir defasında tam dokuz balık çekti. Gözlerime
inanamadım.
Amcanın kovasına baktım bir aileye yetecek kadar balık neredeyse birikmişti. Ben keyifli vakit geçirirken babam, “Gidelim.” der gibi
yüzüme baktı. “Babacığım, ne olursun birazcık
daha!” dedim. “Peki.” dedi.
Şirin bakışlı amca oltasını çekti; biri büyük,
üçü orta boyda dört istavrit daha nasip kovasına düştü. Bu defa oltasını denize atmadı, kovayı kontrol etti. “Bu kadar yeter.” dedi. Çok şaşırdım. Köprü üzerindeki herkesten daha çok
balık tutabildiği hâlde neden devam etmiyor?
Kendimi tutamadım, sordum. “Ne güzel tutuyorsunuz, neden devam etmiyorsunuz?” Gözlerimin içine baktı: “Balık tutmak için bu kadar
vakit yeter. Hem bizim aileye bu kadar balık yeter. Aç gözlülük nimetin bereketini kaçırır.”
24 Şubat
2012
С баща ми се разхождахме по брега. Той ми
показваше историческите забележителности.
Макар и да поназнайвах нещичко за тях, умирах
от любопитство да изслушам подробния разказ на баща ми. И така, стъпка по стъпка, бяхме
стигнали до моста. Гледката на рибарите, застанали от двете му страни, ме очарова. Имаше
толкова много рибари, че не можех да ги преброя. “Нека да вървим по-бавно, тате”, казах аз.
Докато наблюдавахме рибарите, стигнахме до
средата на моста. Рибари, които мятаха въдици
във водата, после изтегляха цял куп риби, закачили се на куките, или пък такива, които нямаха
толкова богат улов, че даже и такива, които не
можеха да хванат нищо... Чудесна гледка за съзерцание. Изпълваше ме с удоволствие и вълнение.
В един момент срещнах погледа на един добродушен чичко. Погледът му беше топъл, усмихваше ми се. Окуражен от този поглед, помолих татко: “Тате, може ли да останем малко тук?”
Татко ми се съгласи. Седнах на една от кухините
в парапета на моста. Наблюдавах морето, преминаващите параходи и кораби, минувачите.
Но най-много си взирах в добродушния чичко.
Винаги вадеше пълна с улов въдица, все имаше
някакъв улов, по-голям или по-малък. На всичко отгоре разбираше от езика на децата. Задаваше ми въпроси, а аз му отговарях с удоволствие.
Веднъж изтегли с въдицата си точно девет риби.
Не повярвах на очите си!
Погледнах в кофата на чичкото - уловът му
щеше да стигне да нахрани едно семейство. Докато прекарвах времето си забавно, татко ме
погледна с поглед, подканящ ме да си тръгваме.
“Тате, моля те да останем още малко!”, помолих
го аз. Той се съгласи.
Чичкото с добродушния поглед издърпа въдицата си и кофата му се напълни с още една поголяма и три средно големи риби.
Повече не хвърли въдицата си в морето, погледна в кофата си. “Толкова стига!”, каза той.
Много се учудих. Защо не иска повече да лови,
след като всички други на моста се надпреварват за по-голям улов? Не се сдържах и го попитах: “Колко добър улов имаш, защо не продължаваш да ловиш?” Погледна ме право в очите:
“Достатъчно време отделих за риболов. А и това
количество ще стигне за семейството ми. Лакомията може да погуби и това, което имаш.”
Sözleri hoşuma gitmişti. Onu zevkle dinlerken devam etti: “Balık denizde duruyor, deniz
işte burada. Allah güç vermiş, maharet vermiş,
nasip olursa uygun vakitte gelir, yine tutarız.
Ama istersen senin için tam beş defa olta atabilirim.”
Kendimi tutamadım, “Yaşasın”! diye bağırdım.
Amca benim için tam beş defa olta attı. Her
defasında birkaç balık çıkıyordu. Tam yirmi üç
balığım olmuştu. Babam da aramızdaki dostluğa keyiflenmişti. Amcaya teşekkür ettik. Ayrılırken kulağıma eğildi: “Unutma dedi, nasipten
başkası senin olmaz, nasibinse ya sen gider bulursun, ya da o gelir seni bulur.”
Харесаха ми думите му. Докато го слушах
унесен, той продължи: “Риба в морето - колкото
искаш. Морето си е тук, няма да избяга. Ако Бог
даде, пак ще дойда и ще хвана риба. Ако искаш
обаче, мога да метна още пет пъти въдицата специално за теб!”
Не можах да се сдържа и извиках: “Еха, чудесно!”
Чичкото метна още пет пъти въдицата в морето специално за мен. И всеки път вадеше по
няколко риби. Рибите му бяха станали общо 23.
Татко ми пък се радваше на възникналото приятелство между мен и чичкото. Благодарихме
му. Когато се разделяхме, се наведе към ухото
ми: “Не забравяй, че никой не може да избяга
от късмета си - или ти го намираш, или той те
намира!”
Февруари
2012
25
26 Şubat
2012
Февруари
2012
27
SK AÜ ĞL TL ÜI KR//ЗКДУРЛАТВУЕР А
Лечебни растения:
ХВОЙНА
Şifalı Bitkiler:
ARDIÇ AĞACI
B
Б
İsmail DENİZ
izlere sunulan tabiat vasıtasıyla, her yıl sonbaharda bizlere yabanî meyvelerden oluşan
zengin bir koleksiyon takdim edilmektedir.
Bunlardan birçoğu vitamin, mineral tuz, organik
asit, früktoz ve aromatik madde bakımından zengin olup, vücudumuzu temizleyecek ve takviye
edecek hususiyetlere sahip olarak yaratılmışlardır.
Kuş dünyası da aradığı her şeyi, meselâ deniz aşırı
göç uçuşları için gerekli beslenme ve gücü bu yabanî meyvelerde bulmaktadır.
Bütün bu yuvarlak, oval, yabanî meyveler arasında ardıç, hususî bir yere sahiptir.
Tabiatta bulunuşu
Ovadan yüksek dağlara kadar kuru ve çorak
zeminde, bataklık ve yamaçlarda, çayır ve açık ormanlarda bazen kısa çalı biçiminde bazen de 6–10
m yükseklikte ağaç olarak bulunmaktadır.
Ardıç ağacının simsiyah meyvesi lir kuşu, toy
kuşu ve ardıç kuşu tarafından büyük bir zevkle yenmektedir. Bu kuşların ardıç meyvesini yemesinde
enteresan bir sır vardır. Ardıç kuşunun sindirim enzimleri bu tohumları çimlenebilecek kıvama getirmektedir. Kuşların dışkısıyla atılmış olan tohumlar
çimlenip büyüyebilirler.
Bahçede yetiştirilmesi
Ardıç çalısı zahmetsiz yetişir. Daldırma veya
fidanlar kurak toprağa, güney kısma dikilir. Genç
fidanın çiçek açması ve meyve vermesi için yıllar
geçer. Her yıl bitkinin çiçeğe durmadığı ve meyve
28 Şubat
2012
лагодарение на даровете, които имаме
щастието да ползваме, всяка есен разполагаме с цяла палитра от диви плодове.
Много от тях са богати на витамини, минерални соли, органични киселини, фруктоза и ароматни вещества и притежават способността да
прочистват организма ни. Прелетните птици
също черпят сили и енергия от дивите плодове, преди да потеглят на дълги задморски пътешествия. Сред тези диви плодове специално
място заема хвойната.
Къде се среща в природата?
Хвойната е нисък храст, а понякога и дърво с височина 6-10 метра. Вирее в суха пръст по
равнини и гори, в мочурища, в полугорски масиви.
Черните плодове на
хвойната са особено
любима храна за птици
като фазана, дроплата
и дрозда. Има интересна
подробност, свързана с това
защо точно тези птици ядат
плодовете на хвойната. Само
техните храносмилателни ензими са способни да преработят
така плодовете, че семената от тях
после да могат да покълнат. Семената
vermediği, sık sık yıllarca büyümesinin durduğu
tespit edilmiştir. Buna rağmen bahçemizde yetişen
ardıç ağacı, zinde bir şekilde dal ve meyveleriyle
dimdik ayakta durmaktadır. En şifalı meyveleri, güneşli bölgelerde yetişir.
Botanik özellikleri
Bitki, iğne yapraklılardan olup botanikte selvigiller (Cupressacea) familyasına dahil edilir. Juniperus cins ismi ile tanınan ardıçın birçok türü vardır.
Fidanı çok yavaş büyür; bir insan boyuna ulaşması
için yıllar, ağaç haline gelmesi için onlarca yıl gerekir. Sivri, sert, mavi renkle çevrili iğneleri en şiddetli kuraklıkta dahi zarar görmeden dayanabilir. Ardıç ağacının iğneleri, sertliklerini sadece kalın dış
yüzey hücrelerine değil, aynı zamanda ihtiva ettiği
zengin silisik aside borçludurlar.
Dağdan gelen rüzgârın baskısıyla dalları sanki
yere abanıyormuş gibi durur. Akdeniz ülkelerinde
kırmızı meyveye sahip ardıç (Juniperus oxycedrus)
bulunur. Bu ardıçın kestane rengindeki meyveleri,
aynı şekilde şifalı bitki olarak kullanılır.
Tıbbî olarak kullandığımız ardıç ağacı, aynı büyüme biçimine sahip, ancak kötü kokan ve pul biçiminde yaprakları olan kara ardıç (Juniperus sabina)
ile karıştırılmamalıdır. Bu ardıç türünün meyve ve
yaprakları zehirlidir. Aynı şekilde çok parçalı eğrelti
otu biçimini andıran etli pul yapraklara sahip mazı
veya ömür ağacı (Thuja occidentalis) da zehirlidir.
Dallarında odunsu kahverengi kozalaklar vardır.
Ardıç meyvelerinin şifalı yönü
Eski çağda ardıç meyvesi, antiseptik ve su çekici
ilâç olarak bilinmekteydi. Yeni araştırmalar sayesinde, meyvelerin içindeki başlıca müessir maddeler olarak, terebentinden oluşan uçucu yağlar,
terpenler, juniperin, tanen, reçine, yağ,
pentosan, glikoz, karınca asidi (asit
от преработените в стомаха на птиците плодове се изхвърлят с екскрементите, след което
покълват.
Отглеждане в градина
Хвойната се отглежда без усилия в домашна градина. Фиданката се засажда в суха почва
с южно изложение. Започва да цъфти и да дава
плод чак след няколко години. Установено е,
че хвойната не цъфти и не дава плод ежегодно, както и че често не расте с години. Въпреки това, под форма на храст или дърво, тя стои
много добре в градината. Най-голяма лечебна
стойност имат плодовете на хвойната, който
расте на топло.
Ботанически особености
Заради иглите си хвойната принадлежи към
семейство кипарисови (Cupressaceae). Ботаническото название на хвойната е Juniperus. Той
има много разновидности. Фиданката му расте
много бавно. За да достигне човешки ръст, са му
необходими години, а за да стане дърво – десетки години. Иглите й са остри, твърди и сини на
цвят. Те могат да издържат и на най-голямата
суша. Твърдостта на иглите се дължи не само на
дебелата външна обвивка, но и на салициловата
киселина, която е във вътрешността им.
Силните ветрове притискат клоните на хвойната силно наведени надолу. Плодовете на средиземноморската хвойна (Juniperus oxycedrus)
са червеникави като кестен и се използват като
лечебно растение.
Видът хвойна, който може да се използва
за лечебни цели, не бива да се бърка с черната
хвойна (Juniperus sabina), която има неприятна
миризма и дебели листа. Плодовете и листата на
Февруари
2012
29
formik), asit asetik, kalsiyum, potasyum ve manganez bulunmuştur.
Ardıç ağacının taze iğneleri bol miktarda C vitamini ihtiva etmektedir. Ardıç meyveleri zindelik
vericidir, insanın kanını ısıtır, iç krampları gevşetir;
mideyi, bağırsakları, akciğeri ve kanı temizler; idrar
söktürücü, fazla suyu giderici, dezenfekte edici, mideyi güçlendirici ve metabolizmayı uyarıcıdır.
Ardıç meyvelerinin kullanımı
Ezilmiş meyvelerinden elde edilen su çay olarak
alındığında, mide ve bağırsakların güçlenmesini,
vücut direncinin artmasını, metabolizmanın takviye edilmesini, romatizma ve gut hastalığında ürik
asit ve tuzun vücuttan atılmasını, hidropizi (su inmesi), ödem, şişlik ve zayıflama kürlerinde bol miktarda idrarın sökülmesini sağlar.
Ardıç meyvesi kürü
Mide zaafiyeti, bağırsaklarda gaz toplanması,
mide ekşimesi hallerinde vücuttan fazla suyun atılması, zehirden arındırılması, kanın temizlenmesi
ve de kış için hazırlık gâyesiyle ardıç meyvesi kürü
hazırlanır. Her gün dördün üzerine birer fazla artırılarak 12. güne kadar ve tekrar dört meyveye kadar
azaltılarak çiğnenir. Meyveler tatlı olup, insanın içini ısıtır; acımsı bir aromaya sahiptirler.
Ardıç esansı, romatizma, egzama, uçuk ve deri
döküntü durumlarında denenmiş bir ilâçtır. Hazırlanışı: 500 g ardıç meyvesini ezip 2 litre limonsuyu
veya sirke içinde 8–14 gün bekletiniz. Her gün iyice
çalkalayıp karıştırınız ve sonunda ezerek, süzünüz.
Bu karışım her gün, inceltilmeden hastalıklı bölgeye sürülür.
Ardıç meyvelerinin aşırı dozda alımı böbrekleri
tahriş edebilir. Bundan dolayı tavsiye edilen miktarlar kullanılmalıdır. Böbrek iltihabı ve hamilelikte
ardıç meyvesi kürü yasaktır. Bunun dışında bir kür
6 haftayı geçmemelidir.
30 Şubat
2012
този вид хвойна са отровни. По същия начин са
отровни и листата на туите (Thuja occidentalis).
Те имат по клоните си кафяви дървовидни шушулки.
Лечебни свойства
В древността плодовете на хвойната се използвали като антисептично и хигроскопично
средство. Благодарение на новите изследвания
се установява, че те съдържат летливи мазнини
(теребентин), терпен, юниперин, танин, рицин,
масло, пентосан, гликоза, мравчена киселина,
калций, калий и манган.
Новите игли на хвойната са богати на витамин С. Плодовете й стимулират кръвообращението, отпускат кръвоносните съдове, прочистват стомаха, червата, белите дробове и кръвта.
Имат също диуретично действие, хигроскопични са, действат като дезинфектант, укрепват
стомаха и засилват метаболизма.
Използване на хвойновите плодове
Чаят от стрити плодове на хвойна е полезен
за укрепване на стомаха и червата, за засилване
на имунната система, за подобряване на метаболизма, за отделяне от организма на урина и
сол при ревматизъм и подагра, за засилване на
отделителните функции на организма при отоци и затлъстяване.
Лечебен курс с плодове на хвойна
Лечебният курс с плодове на хвойна е полезен за стомаха, при подути черва, при необходимост от отделяне на повече вода от организма при стомашни киселини, за прочистване
на кръвта и за укрепване на имунната система,
особено преди зимния сезон. За целта в продължение на 12 дни се дъвчат плодове от хвойна,
като първия ден се дъвчат четири, а следващите
дни броят им се увеличава с по един. После пак
постепенно се намалява броят им с един плод
на ден, докато се стигне отново до четири плода. Плодовете на хвойната са сладки и много
приятни, ароматът им е малко лют.
Есенцията от хвойна е лек срещу ревматизъм, екземи, белене на кожата, пъпки. Приготвя
се по следния начин: 500 г плодове от хвойна се
стриват и се оставят да престоят между 8 и 14
дни в 2 литра лимонов сок или оцет. Всеки ден
сместа се разбърква добре, накрая се прецежда.
С получената есенция се маже внимателно върху болния участък от кожата.
Прекалената употреба на хвойнови плодове
вреди на бъбреците. Затова не бива да се надвишава препоръчителното количество. При бъбречна недостатъчност и бременност е забранена консумацията на плодове от хвойна. Курсът
на лечение с хвойна не бива да превишава шест
седмици.
GENÇ
YETENEKLER/МЛАДИ
ТАЛАНТИ
CEP HERKÜLLERİ
ADNAN VE ORHAN
S
evgili okurlarımız size bu sayımızda Haskovo
şehrinde yaşayan, ata sporumuzu çok seven ve
onu yapan iki okuyucumuzu tanıtacağız. Birinin
adı Orhan Ahmedali, diğerinin ise Adnan Murat.
Orhan Ahmedali ve Adnan Murat dört senedir Stefan Karaca Spor Lisesi’nde okuyorlar.
Orhan Angel Voyvoda, Adnan ise Vıglarovo köyünde yaşıyor. Hem derslerinde hem de sporda
oldukça başarılı olan cep herkülleri (Orhan ve
Adnan) iyi ki doğru zamanda doğru tercihi yapmışız diyorlar. Orhan ‘ Benim güreşe çok merakım vardı. Köydeki okulumuz da kapanmıştı.
Karamantsi’ye okumaya gideceğime Haskovo’ya
gideyim dedim. Hem de sevdiğim sporu yaparım.’ Orhan aralarında Türkiye, Moldova, Makedonya ve Yunanistan’dan güreşçilerin de bulunduğu 22 kişilik yarışmada 2. oluyor. 2010
yılının Haziran ayında Gorno Oryahovitsa’da
tüm Bulgaristan’dan gelen güreşçiler arasından
yapılan müsabakalarda 3. sırada yerini alıyor. 6 ay
sonra Aralık ayında Dimitrovgrad’taki turnuvada
ise ikinciliği kimseye kaptırmıyor. Arkadaşımızın Stremtsi köyündeki alay güreşlerinden bir de
üçüncülüğü var. Orhan ‘Güreşi severek yapıyorum. Antrenmanlarımı hiç aksatmıyorum. Antrenörüm de benden çok memnun.’ diye ekliyor.
Adnan arkadaşımız da Dimitrovgrad’taki
uluslararası turnuvada 3. sırayı elde ediyor. Diğer
turnuvalarda ise sıralamaya giremiyor.
Arkadaşlarımızın ikisi de serbest dalda güreşiyorlar. İki güreşçimiz de ‘Güreş çok güzel bir
spordur. Kick box ya da boks gibi karşıdakini yaralayıcı veya onu sakatlayıcı bir spor değildir. İnsancıl bir spordur yani. Biz aslında bu yüzden de
güreşi seçtik.’ diyorlar. Her ikisi de ileride güreşçi
ya da antrenör olmak istiyor.
Biz de Ümit Dergisi olarak iki kardeşimizin
yollarının açık olmasını ve daha nice başarılar
elde etmelerini temenni ediyoruz.
İlhan Halibryam, Haskovo
Февруари
2012
31
H
S AAYBI EMRI LZ EI NR /OНK ОU ВL ИU Н/ ИУ Ч И Л И Щ Е
НА
БРОЯ
Bansko Tatil Merkezi
G
üzel tatil merkezi
Bansko şehri, Pirin
Dağı’nın eteklerinde ve deniz seviyesinden
927 m. yükseklikte bulunur.
Şehir zengin bir tarihe sahip.
Pirin Makedonya’sında Bulgar medeniyetinin merkezi
olmuş, yerli halk bazı savaş
ve ayaklanmalara katılmıştır. Şair Nikola Vaptsarov da
bu şehirde doğmuştur.
Bugün Bansko, Bulgaristan dağlarının en ünlü kayak
merkezlerinden biridir. Kar
örtüsü Aralık ayından Nisan
ayına kadar yerde kalır. Bu
da Bansko’daki otellerin yerli ve yabancılar tarafından
tatil ve kayak için tercih edilmelerini sağlıyor. Bansko, 78
km. yakınlığındaki birçok
kayak pistine, yeni kayanlar,
kaymayı bilenler ve snowboardçular için pistlere yakın
otel imkanı sunar. Bansko
kayak merkezi suni kar makineleri ve aydınlatma ile
donatılmıştır. Tatil merkezinin yüksek bölgelerini şehir
ile bağlayan 16 km’lik kayak
yolu da mevcuttur.
32 Şubat
2012
В
Банско
Kурортен център
подножието на Пирин планина, на 927
метра надморска височина, се намира живописното курортно селище
Банско. Градът има богата
история. Бил е център на
българщината в Пиринска
Македония, местните хора
са взели участие в няколко
войни и въстания. Градът е
родно място на поета Никола Вапцаров.
Днес Банско е един от
най-известните български
планински
ски-курорти.
Снежната покривка се задържа от декември до април, което прави хотелите
в града предпочитани за
ски-почивки за българи и
чужденци. Банско разполага
с множество хотели в непосредствена близост със 78
км ски-трасета, писти за начинаещи и напреднали скиори и сноубордисти. Банско
Ски Център предлага и 16
км ски-път, оборудван с машини за изкуствен сняг и осветление, свързващ високите части на курорта с града.
Освен
привлекателна
точка за ски-любителите,
Kayak sevenler için
çekici bir nokta olması
dışında Bansko kültür
turizmi ve müze sevenler için de uygun
bir yerdir. Tatil merkezinde aynı zamanda
çok sayıda kış yarışları
ve birçok kültürel festivaller de düzenleniyor.
Yerli tatil merkezi
10. sırada
Popüler
rhinocarhire.com sitesine
göre, Bulgaristan’daki
Bansko tatil merkezi dünyanın en iyi 10
dağ turizmi merkezi
arasında yer almakta.
Bu sıralamanın sahibi
Robert Fritze, orada
gün boyu kaydıktan
sonra sırt ağrılarınızı unutabileceğiniz bir çok Spa
tesisinin varlığını avantaj olarak belirtiyor. Fritze,
turistlerin kaliteli ve çeşitli yemeklerin tadını çıkarabileceklerini de ifade ediyor.
Dünya Kayak Şampiyonası Bansko’da
Şubat ayında Bankso’da gerçekleştirilecek Dünya Kupası Alp Disiplini müsabakaları yılın en büyük spor olayı olarak görülüyor. Karşılaşmalar tüm
dünyadan 500 milyondan fazla kişi tarafından izleniyor. Dünya kayak şampiyonasında finale kalacak
kayakçıları yerinde izlemek için 40 bin seyircinin
Bansko’ya gelmesi bekleniyor.
Kayak şampiyonasına 18 Şubat’ta büyük slalom,
19 Şubat’ta ise slalom yarışları ile başlanacak. Bu iki
kategorideki yarışlar için dünyanın en iyi yüz kayak-
Банско е подходящо
място за културен
туризъм и за любителите на музеите. В
курорта се провеждат множество зимни състезания, както
и много културни
фестивали.
Българският
курорт заема
10-о място в света
Българското
курортно
селище
Банско е сред десетте
най-добри
планински дестинации в света според
популярния
сайт
rhino c arhire.com.
Авторът на класацията Робърт Фрицше
изтъква като предимство редицата спа-комплекси, в които може
да забравите за болките в гърба след цял ден каране на ски. Той посочва, че туристите могат да
се насладят на качествена и разнообразна храна.
Световното първенство по ски в Банско
Алпийските ски-дисциплини за Световната
купа, които ще се проведат през месец февруари, се разглеждат като най-голямото спортно
събитие на годината. Състезанията се гледат от
повече от 500 милиона души по целия свят. Очаква се в Банско да дойдат 40 000 зрители, които
ще гледат на живо финалистите на световното
първенство по ски.
То ще започне на 18 февруари с гигантски
слaлом и слалом състезания на 19 февруари. За
състезанията в тези две категории се очаква в
Февруари
2012
33
страната да дойдат най-добрите скиори в света. Състезанията в категория жени започват
на 25 февруари с надпреварване по ски-спускане, а на 26
февруари – по супер гигантски
слалом. На тези състезания се
очаква присъствието на 80 известни скиори по ски алпийски
дисциплини от цял свят.
Nikola Vaptsarov Müze Evi
çısının ülkeye gelmesi bekleniyor. Bayanlar kategorisinde yapılacak mücadelelere ise 25 Şubat’ta ser
best iniş, 26 Şubat’ta süper büyük slalom yarışları
ile başlanacak. Bu yarışlara da dünya alp disiplinin
tanınmış 80 kayakçısının katılması bekleniyor.
Nikola Vaptsarov Müze Evi
Nikola Vaptsarov’un evi 1952 yılında müze haline getirilmiş. 1960, 1979 ve 1992 yıllarında üç defa
restorasyon edilir. Şimdiki hali çok profesyonel düzeyde yapılmıştır.
Nikola Vaptsarov müze evi şairin hayatının üç
ayrı aşamasının mecazi içeriğidir.
Birinci katta, sadece Vaptsarov’un değil Bansko’da
birçok ünlünün soyağacı dikkatleri çekiyor.
Veranda duvarların birinde Peyo Kr. Yavorov,
Todor Aleksandrov, Elin Pelin, Elisaveta Bagryana, III Çar Boris, Çar Ferdinand ve daha bir çok
Vaptsarov’un evini ziyaret eden ünlü tarihi şahsiyetin isimlerinin listelendiği muazzam bir levha görülüyor. İkinci katta Vaptsarov ailesinin yaşadığı 3 oda
bulunmakta. Vaptsarov’un
bir erkek (Boris), bir de kız
kardeşi (Rada) bulunmaktadır.
Her yaştan ve ulustan
dört milyondan fazla seveni, bu müzenin kapılarını
ziyaret için açmışlardır.
1952 yılında II. Barış Kongresi düzenlenir
ve Vaptsarov ölümünden sonra ödüllendirilir.
Bu vesileyle 1953 yılında
Bulgaristan’a,
dünyanın
dört bir yanından binlerce
seveni gelmiştir.
Derleyen: Şevki ŞEN
34 Şubat
2012
Къща музей
„Никола Вапцаров”
Къщата „Никола Вапцаров”
е превърната в музей през далечната 1952 година. Следват
3 реконструкции – през 1960,
1979 и 1992 г., като сегашната експозиция е направена на много високо професионално ниво.
Къщата музей на Никола Вапцаров представя, образно казано, три отделни етапа от живота на поета. На първия етаж прави впечатление
родословото дърво, което е не само на Вапцаровия род, а и на много от известните родове
в Банско. На една плоча от стените на чардака
се вижда внушителен списък с имена на известни исторически личности, гостували в дома на
Никола Вапцаров, като Пейо Кр. Яворов, Тодор
Александров, Елин Пелин, Елисавета Багряна,
Цар Борис III, Цар Фердинанд и много други. На
втория етаж са разположени трите стаи, в които е живяло семейството на Вапцаров, той има
един брат – Борис, и една сестра – Рада.
През 1952 г. се провежда II конгрес на мира,
на който Вапцаров е награден посмъртно. По
този повод през 1953 г. в България идват хиляди
почитатели на Вапцаров от цял свят. Над 4 милиона души от всички възрасти и всякакви националности са минали през вратите на музея.
Езерото Окото в Пирин
Söyleminde özlü sözler
Hissettirdi icabiyet,
Hoşgörülü özellikler
Kazandırdı galibiyet.
YAŞAYIŞ
USULÜ
İşgüzarı aklı selim
Emelinde yüce ilim,
Aziz dostu sonsuz bilim
Gayesinde mevcut devrim.
Zirvesinde dağın ulu
Yaşıyordu bir Karınca,
Miniciğin hayat yolu
Etti devam kararınca.
Israr ile çalışanlar
Başarıya ulaşanlar,
Bu usule alışanlar
Gayesiyle yarışanlar.
Üstlendiği vazifeyi
Tahlil ederdi etraflıca,
Mevcut olan vaziyeti
Sezerdi hep farklıca.
Buldu işte saadeti
Aradığı adaleti,
Nefsindeki marifeti
Tavladığı her izzeti.
İcabında her vakanın
Algılardı sebebini,
Meşkul ederdi makamlığın
Bu hususta benliğini.
Bilmiyordu yorulmayı
Kimseciğe darılmayı,
Her işinde gayet özgün
Usulünde herşey düzgün.
Buna rağmen minik yavru
Alışıktır her bir işe,
Başarıyı sezen tavrı
Sevk ederdi sevinişe.
Akıllıca çalışan
Geçimini kolay sağlar,
Tembelliğe her alışan
Çaresizce durmaz ağlar.
Hüseyin Manav
Mıdrevo/Razgrad
Ç o c u k K u lü b ü
Üyelerimiz
Elif Ceyhan Hüsnü - Drın
dar/Varna
erine gönderilecektir.
Üyelerimizin kartları adresl
Февруари
2012
35
Özcan ve Gülcan - Maslinovo/Haskovo
Melim Metin
Suvorovo
Şemsisyeimyoelsa,
Bir şem
man olsa;
Kocaman koca
ne tutsam,
Dünyanın üstü
gel olsa.
Kötülüklere en
um olsa,
Bir uçan balon
man olsa;
Kocaman koca
,
ri içine koysam
Tüm kötülükle
ğa atsam.
Dünyadan uza
Bahriye Apti
iv
Kuklen/Plovd
Melis Mustafa
Grozdevo
36 Şubat
2012
Ağaçlar
Selçin ve Selda Mehmet
- Tsonevo/Varna
Selçin Mehmet - Tsonevo
POSTA
ПОЩА
Doğanın güzellikleri. O kadar güzeller ki
ağaçlar. Mevsimlerden herbirinin güzelliği
onlar. Bazen yeşilliğiyle bazen se siyah ama
kahverengi bir görünümle. Her nasıl olsalar da
umut dolular. Ağaçlar doğanın en güzel varlıkları. Bazen ağaç dikeriz çoğalsın ya da meyve
versin diye. Sonuçta iyi bakılmazsa tutmaz ve
meyve vermez. İyi bakmanın yanında umutla
da bakmak gerekir.
Fotosentez sayesinde oksijen üretirler. Oksijenin insan için önemini herkes bilir. Zaten bir
çoğumuz ağaçları bu yüzden severiz. Ne kadar yeşillik o kadar iyi hava. Yine de ağaçların
faydaları bununla sınırlı değil. Ama herkesin
bir sebebi vardır ağaçları sevmesinin. Kimimiz
meyvesi, yaprakları, gölgesi için severiz onları.
Onları sevmeyenlerse dünyadan ve doğadan
bihaberdir zaten.
Ağaçsız bir dünya düşünemiyorum. Doğa
zaten ağaçlardan ibarettir bence. Yeşillikler
içinde bir dünya için ağaçları sevelim. Hayatımızın devamı ve iyiliği için doğamızı koruyalım
ve sevelim.
Zekiye Kırhasan - Lıjiçnik/Kırcali
/Varna
Bize yazı, şiir ve resim gönderme zahmetinde bulunan; yarışmalara katılan fakat sayfa sayımızın sınırlı olması sebebi ile çalışmalarının
tamamını yayınlayamadığımız, aşağıdaki isimleri yazılı okuyucularımıza dergimize olan sevgilerinden dolayı çok teşekkür ederiz.
Sinem Bahtiyar-Zvezdel/Kırcali, Okan Halil-Zvezdel/Kırcali, Beyhan Sali-Buk/Kırcali, Naci
Hüseyin-Lülyakovo/Burgas, Nejla-Zvezdel/Kırcali, Aysu Bekirova-Kuklen/Plovdiv, İliya Karaivanov-Kuklen/Plovdiv, İren Çerneva-Kuklen/Plovdiv, Todor Naşkov-Kuklen/Plovdiv, Angel MilyançevKuklen/Plovdiv, Alper Nuri Ömer-Byal İzvor/Kırcali, Enes Şildır-Lülyakovo/Burgas, Enis Osman-Kuklen/
Plovdiv, Seyhan Yusuf-Zvezdel/Kırcali, Emine Osman-Zvezdel/Kırcali, Sevim Mustafa-Zvezdel/Kırcali,
Emir Sabri-Lyaskovo/Kırcali, Aysun Süleyman-Lyaskovo/Kırcali, Burçin Berkant-Lyaskovo/Kırcali, Esin
İsmail-Trınak/Burgas, Sedat Ali-Stremtsi/Kırcali, Şeref Şen-Sofya, Sabrie Salim-Kuklen/Plovdiv, Yordan
Boyaciev-Kuklen/Plovdiv, İliya Karaivanov-Kuklen/Plovdiv, Can Beycan-Lyaskovo/Kırcali.
Февруари
2012
37
NACİ HÜSEYİN - LÜLYAKOVO/BURGAS
ALPER ÖMER - BYAL İZVOR/KIRCALİ
BEYHAN ALİMOLLA - BUK
AYSU BEKİROVA - KUKLEN
İLİYA KARAİVANOV - KUKLEN
İREN ÇERNEVA - KUKLEN
TODOR NAŞKOV - KUKLEN
AYSUN SÜLEYMAN - LYASKOVO
38 Şubat
2012
EMİR SABRİ - LYASKOVO
EMİNE OSMAN - ZVEZDEL
SARA ŞABANOVA - SOFYA
MERTAN RASİM - TSONEVO
ANGEL MİLYANÇEV - KUKLEN
SEYHAN ERCAN - ZVEZDEL/KIRCALİ
ENES ŞİLDIR - LÜLYAKOVO/BURGAS
OKAN HALİL - ZVEZDEL/KIRCALİ
ENİS OSMAN - KUKLEN
ESİN İSMAİL - TRINAK
YUSUF NİHAT (6 yaşında) - SOFYA
SEVGİN MUSTAFA - ZVEZDEL/KIRCALİ
BURÇİN BERKANT - LYASKOVO
NEJLA - ZVEZDEL/KIRCALİ
SİNEM BAHTİYAR - ZVEZDEL
ZEHRA NİHAT - SOFYA
Февруари
2012
39
Е
В
О
Ц
ВИ
Разговор в кафенето:
– Ако обичате, кафето ми го донесете със
сламка!
– Потърпете със сламката, сега я жънем, но
кафето ви го нося.
☺
☺
☺
– Нали каза, че си се оженил? Защо сам си переш чорапите?
– Това не са моите чорапи, а тези на жена ми.
☺
☺
☺
Арнолд Шварценегер пътувал в претъпкан автобус. Жена, стояща зад него, го попитала:
– Господине, ще слизате ли на тази спирка?
– Да, ще слизам.
– А тези пред вас?
– И те, но още не знаят.
☺
☺
☺
– Но не можете ли в края на краищата да живеете честно? – пита съдията.
– Че кога – вие през цялото време ме вкарвате
в затвора!
☺
☺
☺
В един блок на
първия етаж живеел
професор по математика, а на втория, точно над
него – негов студент. Професорът обичал да си ляга
рано, а младежът – в ранните
сутрешни часове. Имал си и ритуал – тръшвал се на кревата, събувал си обувките и ги хвърлял със
замах в двата противоположни ъгъла
на стаята. Всичко това ужасно притеснявало професора и той не можел да спи
спокойно. Затова взел мерки. Срещнал
студента и го помолил да не си хвърля така
обувките. Младежът се извинил и се разделили. Прибрал се студентът все тъй късно същия този ден, тръшнал се на леглото и хвърлил
лявата си обувка. После се сетил какво е обещал
и съвсем внимателно поставил другата на пода.
След половин час отдолу се чува глас:
– Хвърли и другата, че да заспя спокойно!
..................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .........
. . . . .............................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .........
. . ...........................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .........
40 Şubat
2012
☺☺
ОПАСНИ ЖИВОТНИ!!!
☺☺
SEYAHAT
Karı-koca seyahate çıkmış. Kadın birden:
- Eyvah, ütüyü prizde unuttum, demiş. Kocası gayet sakin:
- Üzülmene gerek yok, ben de musluğu açık bıraktım.
NEREDEN BİLİYOR?
Küçük çocuğun başı ağrıyordu. Doktor çağırdılar. Doktor hap vererek dedi ki:
- Bu hap şimdi senin baş ağrını geçirir. Peki, onu
kolay yutabilecek misin?
- Kolay yutmasına yutarım da, hap mideme girdikten sonra başıma giden yolu nereden bulacak?
AÇMA
Bir gün bir kadın temizlik yapıyormuş. Pencereyi açmış, aşağıdan; “Açma!” diye bir ses duymuş ve kapamış.
Sonra fırını açacakmış yine dışarıdan “Açma!” diye bir ses
gelmiş. En sonunda merak etmiş ve aşağıya bakmış. Bir
de ne görsün...
Adam aşağıda açma satıyormuş.
ZAYIFLAMA METODU
İki arkadaş konuşuyorlarmış:
— Zayıflamaya karar verdim.
— Peki bunun için ne yapıyorsun?
— On gündür, her sabah üç saat ata biniyorum.
— Şu anda durum nasıl?
Adam, hüzünle başını eğmiş:
— At, beş kilo zayıfladı.
Февруари
2012
41
2
1
3
4
42 Şubat
2012
5
6
1
Лабиринт
Ще помогнете ли на момчето да стигне до къщата си? Имате две минути...
3
Фигури
Всяка фигура в уравненията съответства на някоя цифра. Ще успеете ли да решите задачите?
4
Части от рисунката
Липсват две части от рисунката. Открийте ги.
6
Телефон
Открийте с кого разговаря малкото момиче.
Мама, баба, татко, леля, кака
7
Две от фигурите са напълно еднакви. Открийте
кои са те.
8
Седем разлики
Между огледалното отражение на двете рисунки има седем разлики. Ще успеете ли да ги
откриете?
7
8
Февруари
2012
43
ОЦ
ВЕ Т И
RENKLEND
İ
R
44 Şubat
2012
N A S R E D D iN H O C A / Н А С Р Е Д Д И Н
ХОДЖА
Hangi
burçtansın?
Bir gün Nasreddin Hoca’ya, sanki çok lâzımmış gibi,
- “Hangi burçtansın? Hoca” diye
sormuşlar.
- “Teke burcundanım” demiş
Hoca.
Etraftakiler :
- “A efendi öyle bir burç yok ki...”
deyince;
Hoca şöyle cevap vermiş :
- “Bana çocukluğumda oğlak
burcundansın demişlerdi. Yıldızım
hep oğlak kalacak değil ya... Şimdiye kadar çoktan büyüyüp, teke
olmuştur.”
(Keçi yavrusu demek olan erkek
oğlak, büyüyünce teke diye adlandırılır.)
Коя зодия си?
Един ден попитали Насреддин
Ходжа много настоятелно:
– Коя зодия си, ходжа?
– Зодия Козел – отвърнал той.
Хората около него възразили:
– Ама, ходжа, такава зодия няма...
Насреддин Ходжа обаче им казал
невъзмутимо:
– Ами като дете все ми казваха, че
съм зодия Козирог. Е, нали вече съм
пораснал, нима зодията ми вече не е
Козел?
Февруари
2012
45
КОНКУРС
Списание “Юмит” и Сдружение “Кварц
– България” обявяват конкурс за ученици,
учители и родители /литературна творба, рисунка или колаж/, който да се проведе на два етапа. Всеки участник има
право да избере една тема за участие.
Теми за първи етап:
* “Моето семейство”
* “Моето училище”
* “Моят град”
Срок за предаване на работите до 15ти февруари 2012 година.
Класиралите се на първи кръг ще продължат участието си във втори етап
със следните теми:
Теми за втори етап:
* “Децата на моя роден край носят
радост, светлина и надежда”
* “Децата на моята България носят радост, светлина и надежда”
Срок за предаване – 15 май 2012 год.
Отличените творби ще бъдат награждавани по повод 1-ви юни - Ден на
детето.
Адрес: Списание “Юмит”, София 1202, ул. “Тимок” № 2, тел./факс: 02-832 31 11
КАК ЩЕ ГИ
ВИДИТЕ?
Тихата и спокойна среда ще
ви улесни. Поставете картината на стената
или я дръжте
с ръце, но без
да мърдате. Не
бива да се концентрирате върху преплетените
изображения
на картината. С
други думи, погледът ви трябва
да се съсредоточи не върху фигурите на самата
картина, а отвъд нея. Ако ви е
за първи път, бъдете по-търпеливи. Погрешно е да очаквате, че веднага ще видите триизмерни образи. Ако след две
минути гледане все още не сте
ги видели, не се измъчвайте.
Починете си малко и опитайте
пак с отпочинал поглед. Щом
веднъж “прогледнете” триизмерните образи, ще изпитате
истинско удоволствие. Освен
това, подобно взиране е добро
упражнение за очите, но не ги
претоварвайте.
Триизмерните картини, които се създават
с помощта на
компютър,
са
всъщност двуизмерни картини с
преплетени изображения, които
при внимателни заглеждане
изглеждат като
триизмерни.
ЩО Е
ТРИИЗМЕРНА
КАРТИНА?
МЕТОДИ НА ГЛЕДАНЕ
Метод на пресичане: Погледът се концентрира върху
точка между окото и обекта.
При този метод и двете очи
трябва да се фокусират върху една и съща точка. Дръжте картината много близо
пред очите си. Отпуснете очните си мускули. Представете си, че наблюдавате цялата
картина. Когато погледът ви
се успокои, започнете да отдалечавате картината от себе
си с два см на две-три секун-
ди. Продължете да наблюдавате цялата картина. Първоначално погледът ви ще се
премрежи, но след това ще
започнете да виждате триизмерните образи.
Метод на отражение: Изберете си някакъв образ, който
се отразява в картината. Например съсредоточете погледа си върху отражението
на носа или окото си. След
няколко секунди ще започнете да виждате триизмерните
образи.
В МИНАЛИЯ БРОЙ
GEÇEN AYKİ ÇÖZÜM
NASIL GÖRECEKSİNİZ?
Sessiz ve sakin bir ortam görmenizi kolaylaştıracaktır. Resmi hareket
etmeyecek şekilde sabit bir düzleme
yerleştirmeli ya da elinizle tutacaksanız kımıldatmamaya çalışmalısınız.
Hiçbir zaman resmin görünen şekli
Özel bilgisayar teknikleri ile elde
edilen bu resimler sayesinde, iki boyutlu ve karışık bir görüntü üzerinde,
üç boyutlu ve anlamlı şekilleri görmek
mümkün oluyor.
3 BOYUTLU
RESİM NEDİR?
GÖRME
METODLARI
Kesiştirme metodu: Bakış göz ile obje
arasında bir nokta
üzerinde odaklanır.
Bu metodda iki gözün de kaydırılmadan
aynı nokta üzerinde
odaklanması gerekir.
Resmi
burnunuza
değecek kadar yakından tutun. Gözlerinizi rahatlatın. Görüntüyü izliyor gibi
düşünün. Sakinleştikten sonra yavaş
yavaş resmi yüzünüzden uzaklaştırın.
2-3 saniyede 2 santim. Resmin tümüne
bakmaya devam edin. Okuma uzaklığında resmi uzaklaştırmayı durdurun
ve bakmaya devam edin. Önce görüntü bulanacak, ardından üçüncü boyuta
geçeceksiniz.
Yansıma metodu: Resmin üzerine
düşen bir yansımayı kendinize seçin.
Mesela görebiliyorsanız gözünüzü ya
da burnunuzu. Israrla bu yansımaya
bakmaya devam edin. Birkaç saniye sonra derinliği farkedecek, daha
sonra 3 boyutlu görüntüyle başbaşa
kalacaksınız.
olan karışık çizgi ve
renklere takılmamalısınız. Bakışlarınızı
resme değil de adeta resmin arkasına,
derinliğe yönlendirmelisiniz. Eğer ilk
kez böyle bir resme
bakıyorsanız biraz
sabırlı olmalısınız.
Hemen göreceğinizi
sanmak yanlış olur.
İki dakika baktıktan
sonra
görüntüyü
yakalayamazsanız,
kendinizi zorlamayın. Biraz ara verip,
sakin kafayla tekrar
deneyin. Bir kere
görmeye başladıktan
sonra büyük zevk
alacağınızı kesinlikle söyleyebiliriz. Bu
teknikler gözünüzün
sıhhati için iyidir,
ancak gözleri fazla
yormamaya dikkat
etmek gerekir.
Dünya Güzelleri
Çocuk ile Çiçek
Eli kolu dolmuş mini mini meleğin
Pek nazikini seçmiş çiçeğin
Gönlünü cazip ettikçe koparmış
Kendine benzettikçe de onu hep koklamış
Dünyada çocuklarla çiçekler
Birbirlerine çok benzerler
Çiçeğin güzeli, çocuğun gülüşü
Çocuğun hüznü, çiçeğin ölüşü
Çocuğun rengi, çiçeğin yüzüdür
Çiçeğin kokusu, çocuğun sözüdür
Ne minik ne güzel yavrucağız bu
Kendisi de bir gül destesi ne hoş bu
Gelse de yanıma sevsem yüzünü
Öpsem öpsem yüzünü gözünü
Saçsam yüzüme onun saçının telini
Alsam öpsem o kınalı elini
Yüzlerindeki bu güzel ruhu
Söyleyin, bunları sizlere veren hangi kuvvet?
Beşikte çocuk, saksıda çiçek
Kalplerde sevilen iki gerçek.
Ramadan Yakup
Pçelina/Razgrad
10 Ocak 2012
48 Şubat
2012